คู่มือการปฏิบัติงานลูกเสือ

คมู่ อื การป

สง่ เสรมิ กจิ กรรมล
ยวุ กา

กล่มุ สง่ เสรมิ กา
สาํ นักงานเขตพนื ทกี ารศกึ ษา

ปฏิบตั งิ าน

ลกู เสอื เนตรนารี
าชาด

ารจัดการศกึ ษา
าประถมศกึ ษาลําปาง เขต ๑

คาํ นํา

คูมือการปฏิบัติงานเลมน้ี จัดทําขึ้นเพื่อเปนแนวทางการปฏิบัติงานสงเสริมกิจกรรมลูกเสือ
เนตรนารี ยุวกาชาด ผูบําเพ็ญประโยชน และนักศึกษาวิชาทหาร โดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหการปฏิบัติงาน
เปน ไปอยา งถกู ตอ ง และมปี ระสิทธภิ าพ

กลมุ สง เสริมการจัดการศกึ ษา สาํ นักงานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศึกษาลําปาง เขต ๑ หวงั เป
นอยางยิ่งวา คูมือฉบับน้ีจะเปนประโยชนตอหนวยงาน สถานศึกษา และผูท่ีเกี่ยวของใหปฏิบัติงาน
ไดอยางถกู ตอง เหมาะสม และมปี ระสทิ ธภิ าพตอ ไป

กลุมสงเสรมิ การจดั การศึกษา
มถิ ุนายน 2564

กลมุ สง เสริมการจัดการศึกษา สพป.ลาํ ปาง เขต ๑ 1

สารบัญ

เร่ือง หนา

คาํ นํา 1

สารบญั 2

งานสงเสริมกิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ผูบําเพ็ญประโยชน และ

นกั ศกึ ษาวิชาทหาร

๑. ชื่อกระบวนงาน 3-6

2. วัตถุประสงค

๓. ขอบเขตของงาน

๔. คําจาํ กดั ความ

๕. ขน้ั ตอนการปฏิบตั งิ าน

๖. Flow Chart การปฏิบัตงิ าน 7 - 11

๗. แบบฟอรมที่ใช

๘. เอกสาร/หลักฐานอา งองิ

9. แบบฟอรม สรปุ มาตรฐานงาน ๑2 - 20

กลมุ สง เสรมิ การจดั การศึกษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 2

งานสง เสรมิ กจิ กรรมลกู เสอื เนตรนารี ยุวกาชาด ผบู าํ เพญ็ ประโยชน

1. ชื่อกระบวนงาน
งานสง เสริมกจิ กรรมลกู เสือ เนตรนารี ยวุ กาชาด ผูบําเพญ็ ประโยชน

2. วัตถุประสงค
2.1 เพ่ือสงเสรมิ กจิ กรรมการเรยี นการสอนลกู เสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ผบู าํ เพญ็ ประโยชน
2.2 เพ่อื มงุ เนนใหเกิดความตระหนักและความรบั ผดิ ชอบตอตนเองและผอู นื่
2.3 เพอื่ สรางเครอื ขายความรว มมอื ในดา นคุณธรรมแกน กั เรียนและโรงเรียนอยางทั่วถงึ

3. ขอบเขตของงาน
3.1 สงเสริมใหดําเนินการพัฒนากิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ผูบําเพ็ญประโยชน เชน

การพัฒนาหลักสูตร การจดั กิจกรรมการเรียนการสอน การฝกอบรม กจิ กรรมคา ยพกั แรม กิจกรรมในวันสําคญั ตาง ๆ
ในทุกระดับตง้ั แตใ นสถานศึกษา เปนตน

3.2 สงเสริมใหมีการพัฒนาผูบังคับบัญชาลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ผูบําเพ็ญประโยชน เชน
การอบรม สมั มนา จดั อบรมทกั ษะเฉพาะวิชา ในทุกระดบั เรม่ิ ต้ังแตใ นสถานศกึ ษา เปนตน

3.3 สนับสนนุ กจิ กรรมชุมนมุ ลูกเสอื เนตรนารี ตามกจิ กรรมของนักเรียนในทุกระดบั ทัง้ ในระดับ
โรงเรยี น กลุมเครือขายโรงเรยี น ระดับเขตพ้นื ที่การศึกษา ระดับจังหวดั ระดับภาค ระดับชาติ และระดบั โลก

3.4 สนับสนุนใหจัดกิจกรรมเสรมเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของเด็ก และเยาวชน ในการสงเสริม
ภาวะผนู าํ ทกั ษะปอ งกันตวั การชว ยเหลือสังคม และการบาํ เพ็ญประโยชน

3.5 ดําเนินการจัดประชุมคณะกรรมการลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด เพื่อกําหนดแผนงาน/
โครงการแนวทาง ในการพัฒนากิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ในฐานะเลขานุการดําเนินการลูกเสือ
เขตพน้ื ท่กี ารศึกษา

3.6 สงเสริมใหมีการจัดตั้งกลุม/กอง ลูกเสอื -เนตรนารี และยวุ กาชาด เชน การจัดทาํ และจดั เก็บ
ทะเบยี น เปน ตน

3.7 สงเสริมใหม กี ารสอบและประเมนิ วิชาพิเศษ ลกู เสอื และยุวกาชาด
3.8 ดาํ เนินการขอพระราชทานเหรียญลกู เสอื สรรเสริญ ลูกเสอื สดดุ ี เขม็ กาชาดสมนาคุณ เปนตน
3.9 ดาํ เนินการขอรับเครอ่ื งหมายวูดแบดจข องผูบงั คบั บญั ชาลกู เสือ
3.10 การดําเนนิ การจดั เก็บเงนิ คาบํารุงกจิ กรรมลกู เสอื ตามแนวทาง/ กฎระเบียบท่กี าํ หนด
3.11 ประสาน ติดตาม นิเทศ ประเมนิ ผล สรุปผล และสรุปงานการดําเนินงาน กิจกรรมลูกเสือ
เนตรนารี และผูบาํ เพ็ญประโยชนของหนวยงานในสงั กดั และหนวยงานท่เี กย่ี วของ

4. คําจํากดั ความ
4.1 ลูกเสือ หมายความวา เด็กและเยาวชนท้ังชายและหญิงท่ีสมัครเขาเปนลูกเสือทั้งใน

สถานศึกษาและนอกสถานศกึ ษา สวนลูกเสอื ทเ่ี ปนหญิงใหเ รียกวา เนตรนารี
4.2 บุคลากรทางลูกเสือ หมายความวา ผบู ังคับบัญชาลูกเสอื ผูต รวจการลูกเสือ กรรมการลกู เสือ

อาสาสมคั รลูกเสอื และเจาหนาทีล่ ูกเสือ
4.3 ลูกเสือ มี 4 ประเภท
- ลกู เสือสาํ รอง
- ลกู เสือสามญั

กลุม สงเสรมิ การจดั การศกึ ษา สพป.ลาํ ปาง เขต ๑ 3

- ลูกเสือสามญั รนุ ใหญ
- ลกู เสอื วสิ ามญั
4.4 ยุวกาชาด หมายความวา เยาวชนชาย หญิง อายุ 7 – 25 ป ท้ังในสถานศึกษาและนอก
สถานศึกษา สังกัดตาง ๆ รวมถึงเยาวชนกลุมพิเศษในความรับผิดชอบของหนวยงานตางๆ เชน กศน.
กรมราชทณั ฑ
4.5 ผูบําเพ็ญประโยชน หมายถึง กิจกรรมอาสาสมัครสําหรับเด็กผูหญิงและสตรีที่สนใจโดยไม
จาํ กดั เชือ้ ชาติ และศาสนา
5. ขั้นตอนการปฏบิ ัติงาน
5.1 สงเสรมิ ใหดาํ เนินการพฒั นากิจกรรมลกู เสือ เนตรนารี ยวุ กาชาด และผบู ําเพ็ญประโยชน เชน
การพัฒนาหลกั สูตร การจัดกจิ กรรมการเรยี นการสอน การฝกอบรม กิจกรรมคายพักแรม กิจกรรมในวนั สาํ คญั
ตา ง ๆ ในทุกระดับตั้งแต ในสถานศึกษา กลมุ โรงเรียนเครือขา ย เขตพ้ืนท่กี ารศกึ ษา จังหวัด ภาค และระดบั ชาติ
เปนตน โดยมีข้ันตอนการดาํ เนนิ งานดงั นี้
1. สํารวจขอมูล พรอมกําหนดนโยบาย แนวทางในการพัฒนาฯ การดําเนินงานกิจกรรม
ลกู เสือ เนตรนารี ยุวกาชาด และผบู ําเพญ็ ประโยชน ใหหนว ยงานในสงั กัดรบั ทราบ เพ่อื การปฏิบัติอยางชดั เจน
2. กําหนดแผนงาน โครงการกจิ กรรม ตลอดปง บประมาณ
3. แตงต้ังคณะทํางาน และมอบหมายภารกิจในทุกสวนตามแผนงาน โครงการกิจกรรมที่
กาํ หนด
4. ดําเนินงานตามแผน โครงการ กจิ กรรม
5. นเิ ทศติดตาม ประเมนิ มาตรฐาน ตามแผนงาน โครงการ กิจกรรม ในหนว ยงานทุกระดับ
6. สรปุ และรายงานผลการดาํ เนินงาน ตามระยะเวลาท่ีกําหนดไวตามแผนงานโครงการ
5.2 สงเสรมิ ใหม ีการพฒั นาผูบงั คับบญั ชาลูกเสือ เนตรนารี ยวุ กาชาด และผบู ําเพ็ญประโยชน เชน
การอบรม ประชมุ สัมมนา อบรมทักษะเฉพาะวิชา ในหนว ยงานทกุ ระดบั
1. สาํ รวจและวเิ คราะหฐานขอมลู รายบุคคล และโรงเรียน
2. กาํ หนดแผนงาน โครงการ กจิ กรรมดําเนนิ งาน ระดับเขตพืน้ ที่การศึกษา
3. แจงหนวยงานทุกสังกัด ดําเนินการตามกรอบภารกิจ ดําเนินงานตามแผนงานโครงการ
กิจกรรมที่กาํ หนด
4. ประสานแจง หนวยงานท่เี ก่ียวขอ ง ในการตรวจสอบ
5. พิจารณาผลงานใหห นวยงานท่ีมีอาํ นาจอนุมัติ
6. แจง หนว ยงาน/บคุ คลทเ่ี กีย่ วของทราบผลการประเมินฯ
5.3 สนบั สนุนกิจกรรมชุมนมุ ลกู เสอื เนตรนารี ตามกิจกรรมของนักเรียนในหนวยงานทุกระดับ
1. กาํ หนดแผนงาน โครงการกจิ กรรม ตลอดปง บประมาณ
2. ประสานหนวยงาน องคกรท่เี กย่ี วขอ งในการดําเนินงานและขอรบั การสนบั สนุน
3. แจงหนวยงานท่เี กี่ยวขอ ง เพอ่ื ปฏิบตั ติ ามนโยบาย/โครงการ/กจิ กรรมฯ
4. ดําเนินการตามแผนงานโครงการกิจกรรมท่ีกําหนด
5. กํากับ ติดตาม ประเมนิ ผล
6. สรุปและรายงานผลการดําเนินงาน
5.4 สนับสนุนใหจัดกิจกรรมเสริมเพ่ือพัฒนาคุณภาพชีวิตของเด็กและเยาวชนในการสงเสริม
ภาวะผนู ํา ทักษะปอ งกนั ตัว การชว ยเหลือสังคม และการบําเพญ็ ประโยชน

กลุม สงเสริมการจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 4

1. กําหนดนโยบายและแนวทางในการสงเสริมอยางเปน ระบบ
2. แตงตั้งคณะทํางานเพ่ือกําหนดแนวทางการสงเสริมในกิจกรรมตาง ๆ ในทุกระดับใหมี
ความครอบคลุมท่วั ถงึ
3. ประสานหนวยงานและแจงโรงเรียนในสังกดั เพ่อื ใหทราบ และเขา รวมกิจกรรมทีก่ าํ หนด
4. ดาํ เนินงานตามกิจกรรมโครงการ
5. ประเมินติดตามผลการดําเนินงานในทกุ กิจกรรม
6. สรุปและรายงานผลการดาํ เนินงาน
5.5 ดําเนินการจัดประชุมคณะกรรมการลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ในฐานะเลขานุการ
การดําเนนิ งานลกู เสอื เขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษา
1. ศึกษารายละเอยี ดแนวทางการสรรหา และแตงต้งั คณะกรรมการลกู เสือเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษา
2. ประสานรายละเอียดขอมูลตางๆที่เก่ียวของ แตงต้ังคณะกรรมการลูกเสือเขตพื้นท่ี
การศกึ ษา
3. จดั ทําแผนกาํ หนดแนวทางปฏิบตั ิในการประชุมตามกรรมการ และแจงใหคณะกรรมการทราบ
4. ดําเนินการประชุมฯ ตามแนวทางและปฏบิ ัตทิ ีก่ าํ หนด
5. สรุปและรายงาน
5.6 สงเสริมใหม กี ารจดั ตั้งกลมุ กองลกู เสือ เนตรนารี และยุวกาชาด เชน การจัดทาํ ทะเบยี น เปนตน
1. จดั ทําขอมูลกลุม กองลูกเสือ และยวุ กาชาดในสถานศกึ ษา
2. ประกาศแจง นโยบายในการสงเสริม
3. แตงตั้งคณะทาํ งาน ประเมนิ ความตองการ ผลการดําเนินงานของสถานศกึ ษา
4. ดําเนินการเรง รัดใหไ ดต ามตวั ชวี้ ดั
5. สรปุ และรายงานผลการดําเนินการ
5.7 สงเสริมใหม ีการจัดสอบและประเมนิ วิชาพเิ ศษ ลกู เสอื และยุวกาชาด
1. จัดทาํ ขอมลู ลูกเสอื ยวุ กาชาด
2. ประกาศแนวทางการดาํ เนนิ งาน
3. จดั ทําโครงการ รองรบั ตามแผนปฏบิ ตั กิ าร
4. ดําเนินการตามโครงการ เชนจดั อบรม การสอบและการประเมนิ แตละระดบั
5. รายงานผลการประเมินตอ หนว ยงานทเ่ี กย่ี วของเพอื่ ขออนุมัติ
6. ประกาศผลการประเมนิ แจง หนว ยงานในสงั กัด
7. สรุปผล
5.8 ดําเนินการขอพระราชทานเหรียญลูกเสือสรรเสริญ ลูกเสือสดุดี ลูกเสือย่ังยืน เข็มลูกเสือ
สมนาคณุ
1. แจง หลักเกณฑก ารขอพระราชทานเหรียญลูกเสอื
2. สรุปขอ มลู บุคลากร การขอพระราชทานเหรยี ญลูกเสือ
3. ประสาน เสนอขอพระราชทานตอ หนว ยงานท่เี กย่ี วขอ ง
4. ประกาศ แจง หนว ยงาน บคุ คลท่ีไดร ับพระราชทานเหรียญฯ
5. สรุปรายงานผลการดาํ เนนิ การ
5.9 ดําเนนิ การจัดเก็บเงินบํารุงกิจการลกู เสอื ตามแนวทาง และระเบียบที่เก่ยี วของ
1. จดั ทําขอ มลู บุคลากรและหนวยงานทีเ่ กี่ยวขอ งในสังกัด

กลุมสง เสริมการจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 5

2. แจงการดําเนนิ การใหสถานศกึ ษา/บุคลากร
3. ดาํ เนินการจดั เก็บ
4. สรุปผลดาํ เนนิ การจัดเก็บ
5. มอบกลุมบรหิ ารงานการเงินและสนิ ทรัพย จดั เกบ็ ตามระเบียบ
6. กาํ กบั ตดิ ตาม เรงรดั
7. รายงานผลการดําเนนิ การ ใหผ ูมีอํานาจ
5.10 การประชมุ สมั มนาผูนํา ผูบรหิ าร ผูเกี่ยวของกบั ลูกเสอื การประสานงาน การสนบั สนุนการ
ฝกอบรม การชมุ นมุ ลูกเสอื ชาวบาน ระดับอาํ เภอ จงั หวัด และระดับชาติ
1. ประสานแจง ผูเกีย่ วขอ งในระดับพน้ื ที่ รว มศึกษานโยบายและแนวดาํ เนินการ
2. ประชุมระดมความคิด เพอ่ื ศกึ ษานโยบายและแนวดําเนนิ งาน
3. ประสานแจง หนว ยงาน องคก รท่ีเก่ยี วของ
4. ดาํ เนินการตามกจิ กรรม/โครงการท่ีกาํ หนด
5. ประสานแจง หนวยงาน
6. สรปุ และรายงานใหหนวยงานทีเ่ กยี่ วขอ งทราบ

กลมุ สง เสรมิ การจัดการศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 6

6. Flow Chart การปฏิบตั งิ าน
6.1 สง เสรมิ ใหด ําเนนิ การพฒั นากิจกรรมลกู เสือ เนตรนารี ยุวกาชาด และผบู าํ เพ็ญประโยชน
สํารวจขอ มูล/กําหนดนโยบายและแนวทาง

กําหนดแผนงาน/โครงการ

แตง ตง้ั คณะทาํ งาน
ดําเนินงานตามแผนงาน/โครงการ

นิเทศตดิ ตามประเมินผลฯ

สรปุ ผล/วเิ คราะห
6.2 สง เสริมใหม กี ารพัฒนาผูบงั คบั บญั ชาลกู เสอื เนตรนารี ยวุ กาชาด และผูบําเพญ็ ประโยชน

สาํ รวจ/จดั ทําฐานขอมลู
กาํ หนดแผนงาน/โครงการ
แจง หนว ยงานทุกสังกดั ดําเนินงานตามแผน/โครงการ
ประสานแจง หนว ยงานทเ่ี ก่ยี วขอ งประเมินผล

พจิ ารณาผลงาน
แจงผลการพจิ ารณา

กลมุ สงเสริมการจัดการศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 7

6.3 สนับสนนุ กิจกรรมชมุ นมุ ลูกเสือ เนตรนารี ตามกจิ กรรมของนักเรียนในหนวยงานทกุ ระดบั
กาํ หนดแผนงาน/โครงการ
ประสานขอรบั การสนบั สนนุ
แจงหนว ยงาน/สูการปฏบิ ตั ิ

ดําเนนิ งานตามแผนงาน/โครงการ
กํากบั ติดตาม ประเมินผล
สรปุ และรายงานผล

6.4 สนับสนุนใหจัดกจิ กรรมเพ่ือพัฒนาคุณภาพชวี ิตของเดก็ และเยาวชนในการสงเสริมภาวะผูนํา
ทกั ษะปอ งกนั ตัว และการบาํ เพญ็ ประโยชน

กาํ หนดนโยบาย และแนวทางฯ
แตงตั้งคณะทํางานฯ

ประสานหนวยงาน, แจงโรงเรียน
ดาํ เนินงานตามโครงการ
ประเมนิ ติดตามผลฯ

สรปุ /รายงานผล

กลมุ สงเสริมการจัดการศึกษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 8

6.5 ดําเนินการจัดประชุมคณะกรรมการลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ในฐานะเลขานุการ
การดําเนนิ งานลกู เสอื เขตพ้นื ท่ีการศึกษา

ศกึ ษารายละเอยี ดฯ
ประสานแตง ตั้งคณะกรรมการ
จดั ทาํ แผนกาํ หนดแนวทาง, ปฏทิ ินการประชุม
ดําเนินการประชมุ ฯ ตามแผน

สรปุ และรายงาน
6.6 สง เสรมิ ใหมีการตงั้ กลุม กองลกู เสือ และยวุ กาชาด เชน การจดั ทําทะเบยี น เปนตน

จดั ทาํ ขอ มลู
ประกาศแจง นโยบาย
แตง ต้ังคณะทํางานประเมินความตอ งการ
เรงรัดดาํ เนนิ การตามตัวชว้ี ดั
สรปุ และรายงานผลการดาํ เนินงาน

กลุมสง เสรมิ การจัดการศกึ ษา สพป.ลาํ ปาง เขต ๑ 9

6.7 สงเสริมใหม กี ารจดั สอบและประเมนิ วชิ าพิเศษ ลกู เสือ ยวุ กาชาด
จดั ทาํ ขอมลู ลกู เสือ

ประกาศแนวทางการดําเนินงาน
จัดทําโครงการตามแผนปฏิบัติการ

ดําเนนิ การตามโครงการ

รายงานผลตอ หนวยงานทเี่ ก่ียวขอ งเพ่ือขออนุมัติ

ประกาศผลการประเมนิ ฯ/สอบ

สรปุ ผล
6.8 ดําเนนิ การจัดเกบ็ เงนิ บํารงุ ลกู เสือ ตามแนวทาง ระเบยี บทเ่ี กย่ี วขอ ง

จัดทําขอ มลู บุคลากร/หนวยงาน
แจง แนวทางดําเนนิ การใหสถานศกึ ษา

ดาํ เนนิ การจัดเกบ็ ฯ

สรปุ ผลการจดั เก็บฯ

สงมอบกลมุ บรหิ ารงานการเงินและสินทรพั ยจ ัดเกบ็ ตามระเบียบ

กํากับ เรง รัด ตดิ ตาม
สรปุ ผล/รายงาน สาํ นกั งานลูกเสอื จงั หวัด

และสํานักงานลกู เสือแหง ชาติ
กลมุ สง เสริมการจัดการศึกษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 10

7. แบบฟอรม ทีใ่ ช
7.1 หนงั สอื บันทกึ ขอความ
7.2 หนงั สอื ราชการภายนอก
7.3 แบบขอจดั ตงั้ กลุม กอง และผบู งั คบั บญั ชาลกู เสือ

8. เอกสาร/ หลกั ฐานอางอิง
8.1 พระราชบัญญัติลกู เสอื แหง ชาติ พ.ศ.๒๕๕๑

กลมุ สงเสริมการจัดการศึกษา สพป.ลาํ ปาง เขต ๑ 11

9. แบบฟอรม สรุปมาตรฐานงาน

กลมุ สง เสรมิ การจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 12



กลมุ สง เสรมิ การจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 13



กลมุ สง เสรมิ การจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 14



กลมุ สง เสรมิ การจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 15



กลมุ สง เสรมิ การจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 16



กลมุ สง เสรมิ การจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 17



กลมุ สง เสรมิ การจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 18



กลมุ สง เสรมิ การจดั การศกึ ษา สพป.ลําปาง เขต ๑ 19