TCMA_Handbook_HydraulicCement w cover_V.21-R.1_As of Dec 2 2022

1

ขอ้ มลู ทั่วไป

ตามที่ประเทศไทยได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกภายใต้กรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วย
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (United Framework Convention on Climate Change: UNFCCC)
และให้สัตยาบันร่วมเป็นภาคีความตกลงปารีส (Paris Agreement) ในปี พ.ศ. 2559 ที่จะมีส่วนร่วม
ในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Greenhouse Gas Emission Reduction) ร้อยละ 20-25 จากกรณี
ปกติภายในปี พ.ศ. 2573 (เมื่อเทียบกับปีฐาน พ.ศ. 2550) และต่อมาในการประชุมสมัชชาประเทศภาคี
อนุสัญญาว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ครั้งที่ 26 (UN Climate Change Conference of
the Parties: COP 26) ในปี พ.ศ. 2564 ได้ประกาศยกระดับการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของไทยเป็น
ร้อยละ 40 พร้อมทั้งมุ่งสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutral) ในปี พ.ศ. 2593 และ
ปลดปลอ่ ยคารบ์ อนสุทธิเปน็ ศนู ย์ (Net Zero Emission) ในปี พ.ศ. 2608

สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ
และส่ิงแวดล้อม ในฐานะหนว่ ยประสานงานกลางของ UNFCCC ไดจ้ ดั ทาแผนท่ีนาทางลดก๊าซเรอื นกระจก
ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ (Nationally Determined Contribution Roadmap on Mitigation 2021-2030:
NDC Roadmap) โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการนโยบายการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
แห่งชาติ และได้รับอนุมัติจากทีป่ ระชุมคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2560 มีกรอบดาเนินการ
ระหว่างปี พ.ศ. 2564-2573

โดยมอบให้อุตสาหกรรมปูนซีเมนต์รับภารกิจขบั เคลอ่ื นดาเนินการ

ด้วยความมุ่งมั่นในการยกระดับขับเคลื่อนนาอุตสาหกรรมปูนซีเมนต์มุ่งสู่การปลดปล่อย
คาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์ ในปี พ.ศ. 2593 ตามเป้าหมาย Thailand Net Zero Cement & Concrete
Roadmap 2050 กอปรกับภารกิจที่ได้รับภายใต้ NDC Roadmap ผู้ผลิตปูนซีเมนต์จึงได้วิจัย
พัฒนา และน าเทคโนโลยีมาใช้เพื่อลดก๊าซเรือนกระจกในกระบวนการผลิต เกิดเป็น

ที่สามารถใช้แทนปูนซีเมนต์

ปอร์ตแลนด์ (Ordinary Portland Cement: OPC)

ผู้ผลิตปูนซีเมนต์ทุกรายมีความพร้อมในการผลิตปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก เพื่อสนองตอบ
ความตอ้ งการของผใู้ ช้

สมาคมอุตสาหกรรมปูนซเี มนต์ไทย ฉบับปรับปรงุ ธันวาคม 2565

2 Hydraulic Cement

ภาคีร่วมดาเนินการจากภาครัฐ ภาควิชาชีพ ภาคอุตสาหกรรม และภาคการศึกษา
โดยการสนับสนุนของ 6 กระทรวง ผนึกกาลังกันอย่างต่อเนื่อง มุ่งมั่นขับเคลื่อน ‘MISSION 2023’
อย่างเขม้ ข้น เพื่อบรรลุเป้าหมายลดการปล่อยก๊าซเรอื นกระจก 1,000,000 ตนั คาร์บอนไดออกไซด์ (CO2)
ในปี พ.ศ. 2566 ด้วยการใช้วัสดุก่อสร้างประเภท “ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก” ท่ีลดก๊าซเรือนกระจก
และได้มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม มอก. 2594 เพื่อสนับสนุนให้ประเทศไทยมีศักยภาพ
ในการพฒั นาอย่างยัง่ ยนื และสนองตอบต่อนโยบายการลดการปล่อยก๊าซเรอื นกระจกของประเทศ

สง่ เสรมิ ภาคการผลติ ใหค้ วามสาคัญตลอดกระบวนการผลติ ที่เป็นมติ รต่อสิ่งแวดล้อม
จัดทามาตรฐานผลิตภัณฑ์อตุ สาหกรรม (มอก.) ทสี่ ง่ เสรมิ การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก
ปรบั ปรุงกฎระเบียบที่เกี่ยวขอ้ ง และเพม่ิ เติมผลติ ภณั ฑ์ดงั กลา่ วในบญั ชจี ัดซอ้ื จดั จา้ งของภาครฐั
ส่งเสริมให้มีการใช้งานอย่างเป็นรปู ธรรม
จัดทาระบบการติดตาม รายงาน และทวนสอบขอ้ มลู การลด CO2

เสริมสรา้ งความรู้ ความเข้าใจ และเผยแพร่ขอ้ มลู ทางวิชาการเพือ่ ส่งเสริมการใช้งาน

วิจัย พัฒนา และนาเทคโนโลยีมาปรับใช้ เกิดเป็น “ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก” ที่ช่วยลดก๊าซเรือนกระจก
ในกระบวนการผลติ

ส่งเสรมิ และสนบั สนุนใหม้ กี ารวจิ ยั พฒั นาปนู ซเี มนตท์ ลี่ ดกา๊ ซเรอื นกระจก

สมาคมอตุ สาหกรรมปนู ซีเมนตไ์ ทย ฉบบั ปรบั ปรุง ธันวาคม 2565

3

• กรมโยธาธกิ ารและผังเมือง • กรมทางหลวง

• กรมทางหลวงชนบท • กรมชลประทาน

• กรมโรงงานอุตสาหกรรม • กรมอตุ สาหกรรมพน้ื ฐานและการเหมืองแร่

• กรมทรัพยากรธรณี • กรมการขนส่งทางราง

• กรมส่งเสริมการปกครองท้องถน่ิ • กรมส่งเสริมคุณภาพสงิ่ แวดลอ้ ม

• สานกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม • สานักงานมาตรฐานผลิตภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรม

• สานกั งานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร • สานักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า

• องค์การบรหิ ารจดั การกา๊ ซเรอื นกระจก (องคก์ ารมหาชน) • สถาบนั การกอ่ สรา้ งแหง่ ประเทศไทย

• สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย • การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย

• การรถไฟแหง่ ประเทศไทย • การทางพเิ ศษแหง่ ประเทศไทย

• สถาบันเทคโนโลยนี านาชาติสิรนิ ธร

ศนู ยว์ จิ ยั เทคโนโลยีการก่อสร้างและบารงุ รกั ษา

• สภาสถาปนกิ • สมาคมอตุ สาหกรรมก่อสร้างไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์

• สมาคมวศิ วกรท่ีปรกึ ษาแหง่ ประเทศไทย • สมาคมองค์การบริหารส่วนจังหวดั แห่งประเทศไทย

• สมาคมสันนิบาตเทศบาลแหง่ ประเทศไทย • สมาคมองค์การบริหารส่วนตาบลแห่งประเทศไทย

• วศิ วกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถัมภ์ • สภาวศิ วกร

• สมาคมอตุ สาหกรรมปูนซีเมนต์ไทย • สมาคมคอนกรีตแห่งประเทศไทย

• กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อม • กระทรวงอุตสาหกรรม
• กระทรวงมหาดไทย • กระทรวงคมนาคม
• กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ • กระทรวงพาณชิ ย์

สมาคมอุตสาหกรรมปูนซเี มนต์ไทย ฉบบั ปรับปรุง ธันวาคม 2565

4 Hydraulic Cement

กาหนดโดยสานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม
และมีการประกาศใชเ้ ม่อื ปี พ.ศ. 2556

การผลิตปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก
โดยคุณลักษณะเป็นไปตามมาตรฐาน

ผลิตภณั ฑอ์ ุตสาหกรรม มอก. 2594 รวมทง้ั ลดการปล่อยกา๊ ซคาร์บอนไดออกไซด์อย่างมนี ัยสาคญั

รูปท่ี 1 เปรยี บเทียบการลดการปลอ่ ยกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์ กรณใี ชว้ สั ดุทดแทนทร่ี ้อยละ 10

วัสดุทดแทน ได้แก่
1. ส่วนประกอบของแคลเซียม เช่น แคลเซียมคาร์บอเนต หินปูน ปูนขาว ปูนสุก
ฝุ่นจากเตาเผาปูนเม็ด
2. ปอซโซลาน เช่น เถ้าลอย ปอซโซลานธรรมชาติ ซิลิกาฟูม
3. กากถลุง เช่น กากถลุงจากเตาถลุงแบบพ่นลม

สาหรับประเทศไทยจะนิยมใช้หนิ ปูน ดว้ ยเหตุผลดา้ นความพร้อมของปริมาณสารอง และคุณภาพ

วัสดุผสมเพิ่ม เช่น แคลเซียมซัลเฟต สารลดน้า สารเร่งการก่อตัว สารหน่วงการก่อตัว
สารลดนา้ และหน่วงการก่อตัว สารกระจายกักฟองอากาศ

ผู้ผลิตปูนซีเมนต์มีการวิจัยและพัฒนา รวมทั้งนาเทคโนโลยีการบดปูนซีเมนต์มาปรับแต่ง
คุณลักษณะของวัสดุทดแทน ทาให้สามารถคงคุณลักษณะและคุณภาพของปูนซีเมนต์ตามมาตรฐาน
และมคี วามเหมาะสมตอ่ การนาไปใช้งาน รวมท้ังช่วยเพิ่มคุณสมบตั ิด้านต่างๆ ให้ดขี น้ึ เช่น การรับกาลังอัด
ความไหลล่ืนและเรียบเนียนของเนื้อคอนกรีต และความคงทน โดยวัสดุทดแทนที่ใช้จะปรากฏที่
ถุงบรรจุปูนซีเมนต์ หรือใบส่งของ หรือใบรับรองผล ให้ผู้ ใช้ได้ทราบ

ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกได้รับการรับรอง

มาตรฐานผลติ ภัณฑอ์ ตุ สาหกรรม สินค้าท่ีเป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อม สินค้าท่ีผลิตในประเทศไทย
มอก. 2594 (Made in Thailand: MiT)

สมาคมอตุ สาหกรรมปูนซเี มนต์ไทย ฉบับปรับปรงุ ธนั วาคม 2565

5

ปู นซี เมนต์ ไฮดรอลิ กผลิ ตตามมาตรฐานผลิ ตภั ณฑ์ อุ ตสาห กร รม มอก. 2594
ของกระทรวงอุตสาหกรรม ซึ่งอ้างอิงกับมาตรฐาน ASTM C1157 ของประเทศสหรัฐอเมริกา

มากกว่าควบคุมลกั ษณะทางเคมี
(Prescriptive Based)

เพ่ือเป็นการควบคุมคุณภาพตามมาตรฐานและสร้างความมั่นใจต่อผู้ใช้งาน ปนู ซเี มนต์ไฮดรอลิก
มอก. 2594 กาหนดให้ผ้ผู ลติ ต้องควบคุมคุณภาพดา้ นความตา้ นแรงอดั (Strength) ตามระยะอายุท่ีกาหนด
และควบคมุ การขยายตวั ทอ่ี ายุ 14 วัน

รปู ที่ 2 เปรยี บเทียบคุณสมบัติการรบั แรงของปนู ซีเมนต์ตามมาตรฐานผลิตภัณฑอ์ ุตสาหกรรม

ดังนั้น จึงเป็นข้อดีของ

กระทรวงมหาดไทย กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง
• มาตรฐานกาหนดคุณลกั ษณะเฉพาะของวัสดใุ ชใ้ นงานโครงสร้างอาคาร มยผ. 1101-64
ถงึ มยผ. 1106-64

กระทรวงคมนาคม กรมทางหลวง
• มาตรฐานพน้ื ทางดนิ ซีเมนต์ ทล.-ม. 204-2564
• มาตรฐานรองพื้นทางดินซีเมนต์ ทล.-ม. 206-2564

กระทรวงคมนาคม กรมทางหลวงชนบท
• มาตรฐานงานคอนกรีตและคอนกรตี เสรมิ เหล็ก มทช. 101-2563
• มาตรฐานงานผิวจราจรคอนกรีต มทช. 231-2564

กระทรวงคมนาคม การรถไฟฟ้าขนสง่ มวลชนแหง่ ประเทศไทย
การทางพเิ ศษแหง่ ประเทศไทย

• แบบกอ่ สรา้ งกาหนดให้ใช้ปูนซเี มนตไ์ ฮดรอลิก
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กรมชลประทาน

• แบบกอ่ สร้างกาหนดให้ใช้ปูนซีเมนต์ไฮดรอลกิ
วิศวกรรมสถานแหง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

• มาตรฐานวัสดุและการกอ่ สรา้ งสาหรบั โครงสร้างคอนกรีต วสท. 011014-19 แก้ไขปรับปรงุ
ครงั้ ที่ 3

สมาคมอุตสาหกรรมปูนซเี มนตไ์ ทย ฉบับปรบั ปรุง ธนั วาคม 2565

6 Hydraulic Cement

ทั้งงานโครงสร้างทั่วไป งานโครงสร้างขนาดใหญ่ งานพื้นทาง
และงานปรบั ปรุงคณุ ภาพชั้นพน้ื ทางและชัน้ รองพ้ืนทาง รวมไปถึงผลติ ภณั ฑค์ อนกรตี หลอ่ สาเร็จ

การใช้งานในต่างประเทศ

ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกได้ถูกพัฒนาและใช้งานมาอย่างต่อเนื่อง โดยแพร่หลายในต่างประเทศ
ทั่วโลก นามาใช้งานแทนปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ เช่น อาคารสูง สะพาน ถนน พื้นทาง อุโมงค์ เป็นต้น
หลายประเทศในภูมิภาคเอเชีย รวมทั้งสหรัฐอเมริกาก็มีปริมาณการใช้ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกเพิ่มขึ้ น
อย่างต่อเนื่อง ข้อมูลจาก The European Cement Association (CEMBUREAU) แสดงให้เห็นว่า
ในสหภาพยุโรปมีการใช้ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก (มาตรฐาน EN 197-1) มากกว่าร้อยละ 75 ของปริมาณ
การใชป้ ูนซเี มนตท์ ั้งหมด

รูปที่ 3 การใช้ปูนซเี มนตไ์ ฮดรอลิกในงานก่อสร้างประเภทตา่ ง ๆ ในตา่ งประเทศ

สมาคมอตุ สาหกรรมปนู ซีเมนตไ์ ทย ฉบับปรับปรุง ธนั วาคม 2565

7

การใช้งานในประเทศ

ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกได้รับการยอมรับและใช้ในงานก่อสร้างเชิงพาณิชย์ต่าง ๆ เพิ่มมากขึ้น
อย่างต่อเนื่อง รวมถึงการนาไปผลิตผลิตภัณฑ์คอนกรีตประเภทต่าง ๆ ขณะที่งานก่อสร้าง
ของภาครัฐได้เริ่มปรับเปลี่ยนมาใช้งาน

รูปท่ี 4 การใช้ปนู ซเี มนต์ไฮดรอลิกในงานก่อสร้างประเภทตา่ ง ๆ ในประเทศไทย

• กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กรมชลประทาน
- โครงการก่อสรา้ งระบบส่งน้าสายใหญ่ฝงั่ ซา้ ยโครงการเขื่อนทดน้าผาจกุ จ.อตุ รดติ ถ์

• กระทรวงกลาโหม สานักงานปลัดกระทรวงกลาโหม
- งานพื้นซีเมนต์ขัดมัน

• กระทรวงกลาโหม กองบัญชาการกองทัพไทย กรมยุทธบริการทหาร
- โครงการพัฒนาพื้นท่ี

• มหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทรวิโรฒ
- งานปรบั ปรุงถนนและระบบระบายน้าโดยรอบมหาวทิ ยาลยั

สมาคมอตุ สาหกรรมปนู ซีเมนต์ไทย ฉบบั ปรับปรงุ ธนั วาคม 2565

8 Hydraulic Cement

ด้วยคุณสมบัติของปูนซีเมนต์ไฮดรอลิ ก มอก. 2594 การใช้วัสดุทดแทนเข้ามาเป็น
ส่วนประกอบจะช่วยเพ่ิมคุณสมบัติและประสิทธิภาพในการทางานของปูนซีเมนต์และคอนกรีตให้ดีขึ้น
ในด้านการรับแรง ความไหลลื่น ความเรียบเนียน และความคงทน เป็นต้น

ได้มากกวา่ ปูนซีเมนต์ปอรต์ แลนด์

ในกระบวนการผลิตปูนซีเมนต์จะมีการปล่อย CO2 จากการสลายตัวของวัตถุดิบและการเผาไหม้
ของเชื้อเพลิงในขั้นตอนการเผาปูนเม็ด (Clinker) ซ่ึง CO2 นีเ้ ป็นหน่งึ ในสาเหตุของการเกิดภาวะเรือนกระจก
(Greenhouse Effect) ท่ีช้ันบรรยากาศของโลก

ดังน้ัน การใช้ปูนเม็ดในสัดส่วนที่น้อยลงจะส่งผลให้เกิดการปล่อย CO2 ออกส่ชู ้ันบรรยากาศ
ลดลงไปด้วย จึงนับไดว้ ่า

ในอุตสาหกรรมปูนซีเมนต์
และอตุ สาหกรรมกอ่ สร้าง

จากการใช้งานในหลายประเทศทั่วโลกแสดงให้เห็นได้อย่างชัดเจนว่า ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก
สามารถถูกนามาใช้แทนที่ปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ในงานก่อสร้างโครงสร้างประเภทต่างๆ ภายใต้
การรับรองคุณสมบัติของปูนซีเมนต์จากหลายมาตรฐานในระดับสากล อาทิ American Society for
Testing and Materials (ASTM) และ European Standard (EN) นอกเหนอื ไปจากคุณสมบัติทางวิศวกรรม
ที่ได้การรับรองจากหลายมาตรฐาน ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกยังเป็นปูนซีเมนต์ที่ ยังประโยชน์ดี
ในด้านสิ่งแวดล้อม และในด้านของความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ จนสามารถกล่าวได้ว่า

นอกจากนี้ ยังเป็น
อีกทั้งเป็นการสนับสนุน

ให้ประเทศไทยมีศักยภาพในการพัฒนาอย่างยั่งยืน และสนองตอบต่อนโยบายการลดการปล่อย
ก๊าซเรือนกระจก มุ่งสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอนในปี พ.ศ. 2593 และปลดปล่อยคาร์บอนสุทธิ
เปน็ ศนู ยใ์ นปี พ.ศ. 2608 เพื่อร่วมกนั ควบคุมการเพม่ิ ข้นึ ของอณุ หภูมเิ ฉล่ยี ของโลกตามความตกลงปารีส

สมาคมอุตสาหกรรมปูนซเี มนต์ไทย ฉบับปรับปรงุ ธนั วาคม 2565

9

ข้อมลู ทางเทคนิค

 Type GU – Hydraulic  ชนดิ ใชง้ านทว่ั ไป  Type 1 Ordinary  ประเภท 1 ปนู ซเี มนต์ที่
Cement for General (General Use: GU) Portland Cement ใชท้ ัว่ ไปไมต่ อ้ งการ
Construction สมบัตพิ ิเศษ
 ชนิดใช้งานที่ให้  Type 2 Moderate
 Type HE – High Early คา่ แรงอัดตน้ สงู Sulfate Resistance/  ประเภท 2 ปนู ซเี มนตท์ ่ี
Strength (High Early Heat of Hydration ใช้เมอ่ื ตอ้ งการความทน
Strength: HE) Portland Cement ซลั เฟตปานกลาง
 Type MS – Moderate หรือเกิดความรอ้ น
Sulfate Resistance  ชนิดใช้งานท่ตี อ้ งการ  Type 3 Early Strength ปานกลางขณะทา
ความทนซลั เฟต ปฏกิ ิรยิ ากับนา้
 Type HS – High ปานกลาง (Moderate Portland Cement
Sulfate Resistance Sulfate Resistance:  ประเภท 3 ปนู ซีเมนต์ท่ี
 Type 4 Low Heat of ใช้เมอ่ื ตอ้ งการค่าความ
 Type MH – Moderate MS) Hydration Portland ต้านแรงอดั สงู ไดเ้ ร็ว
Heat of Hydration Cement
 ชนิดใช้งานทตี่ อ้ งการ  ประเภท 4 ปนู ซีเมนตท์ ี่
ความทนซลั เฟตสงู (High  Type 5 Sulfate ใช้เม่อื ตอ้ งการความ
Sulfate Resistance: HS) รอ้ นต่าขณะทาปฏกิ ิริยา
Resistance Portland กบั นา้
 ชนดิ ใชง้ านทต่ี ้องการ Cement
ความร้อนปานกลาง  ประเภท 5 ปูนซเี มนตท์ ี่
ขณะทาปฏกิ ริ ยิ ากับนา้ ใชเ้ ม่อื ตอ้ งการความทน
(Moderate Heat of ซัลเฟตสงู
Hydration: MH)

 Type LH – Low Heat  ชนิดใช้งานท่ตี อ้ งการ
of Hydration ความรอ้ นตา่ ขณะทา
ปฏิกิรยิ ากับนา้ (Low
Heat of Hydration:

LH)

สมาคมอตุ สาหกรรมปูนซีเมนตไ์ ทย ฉบับปรบั ปรุง ธนั วาคม 2565

10 Hydraulic Cement - -
- -
ซลิ กิ อนไดออกไซด์ (Silicon dioxide, SiO2 ) รอ้ ยละ - -
อะลมู เิ นียมออกไซด์ (Aluminium oxide, Al2O3) ร้อยละ ไมเ่ กิน 6 ไม่เกิน 6
ไอร์ออน (III) ออกไซด์ (Ferric oxide, Fe2O3) รอ้ ยละ - -
แมกนเี ซยี มออกไซด์ (Magnesium oxide, MgO) ร้อยละ ไม่เกนิ 3 ไมเ่ กิน 3
ซลั เฟอรไ์ ตรออกไซด์ (Sulfur trioxide, SO3) รอ้ ยละ ไมเ่ กิน 3.5 ไม่เกนิ 3.5
เม่อื มไี ตรแคลเซยี มอะลมู เิ นต ร้อยละ 8 หรอื น้อยกว่า ไมเ่ กิน 3 ไมเ่ กนิ 3
เมื่อมีไตรแคลเซยี มอะลูมิเนต เกนิ รอ้ ยละ 8 ไม่เกนิ 0.75 ไม่เกนิ 0.75
น้าหนกั ทส่ี ญู เสียเนื่องจากการเผา (Loss on ignition) ร้อยละ - -
กากท่ีไม่ละลายในกรดและด่าง (Insoluble residue) ร้อยละ - -
ไตรแคลเซียมซิลิเกต (Tricalcium silicate, 3CaO·SiO2) รอ้ ยละ - -
ไดแคลเซียมซิลิเกต (Dicalcium silicate, 2CaO·SiO2) ร้อยละ ไม่เกนิ 0.6 ไม่เกนิ 0.6
ไตรแคลเซียมอะลูมิเนต(Tricalcium aluminate, 3CaO·Al2O3) รอ้ ยละ
ด่าง (Na2O + 0.658K2O) รอ้ ยละ

ความละเอียด พ้ืนผวิ จาเพาะ (ตารางเมตรต่อกิโลกรัม, m2/kg) - - ไม่ตา่ กว่า280 ไม่ต่ากว่า 280
ท ด ส อ บ ด ้ ว ย เ บ ล น แ อ ร ์ เ พ อ ร ์ ม ี อ ะ บ ิ ล ิ ตี ( Blaine air -
permeability) ไม่เกิน 0.8 ไมเ่ กนิ 0.8 ไม่เกนิ 0.8
การขยายตวั โดยวธิ อี อโตเคลฟ (Autoclave expansion)
ระยะเวลาก่อตัว: การทดสอบแบบไวแคต (Vicat Test) ไม่ตา่ กวา่ 45 ไมต่ ่ากวา่ 45 ไมต่ ่ากวา่ 45
- การกอ่ ตัวระยะต้น: นาที ไมเ่ กิน 420 ไมเ่ กิน 375 ไม่เกิน 375
- การก่อตวั ระยะปลาย: นาที - ไมเ่ กนิ 12 ไม่เกนิ 12
ปริมาณอากาศในมอร์ตาร์ รอ้ ยละโดยปริมาตร ไมต่ ่ากว่า 50 ไม่ต่ากว่า 50 ไมต่ ่ากวา่ 50
การก่อตวั ผดิ ปกติ (False set) ร้อยละ
ความตา้ นแรงอดั (กโิ ลกรมั แรงต่อตารางเซนติเมตร, kg/cm2) ไมต่ ่ากวา่ 100 ไมต่ ่ากวา่ 120 ไม่ต่ากว่า 120
- อายุ 3 วนั (3 Days) ไมต่ ่ากวา่ 170 ไม่ต่ากว่า190 ไมต่ า่ กว่า 190
- อายุ 7 วนั (7 Days) ไม่ตา่ กว่า 280 ไมต่ ่ากวา่ 280 ไม่ต่ากวา่ 280
- อายุ 28 วัน (28 Days) ไมเ่ กนิ 0.02 --
การขยายตัวของแทง่ ทดสอบมอรต์ าร์ท่ีอายุ 14 วัน รอ้ ยละ
* หมายถงึ บังคบั

สมาคมอุตสาหกรรมปนู ซีเมนต์ไทย ฉบับปรับปรงุ ธันวาคม 2565

11

ปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกมีความสามารถในการอุ้มน้าได้เทียบเท่ากบั ปูนซเี มนต์ปอร์ตแลนด์ประเภท 1
ในขณะท่ีปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกมีความต้องการน้าน้อยกว่า เพ่ือให้ได้ค่าการไหลที่เทา่ กนั

รูปท่ี 5 คา่ ความสามารถในการอุ้มน้าและค่าความต้องการน้าของปนู ซีเมนต์

ที่สัดส่วนผสมคอนกรีตเดียวกันและที่อัตราส่วนน้าตอ่ วัสดุประสานที่เท่ากัน (ใช้สัดส่วนผสม
ของคอนกรีตธรรมดาสาหรับงานทั่วไป และสดั สว่ นผสมของคอนกรีตทนน้าทะเลในการทดสอบ)
การยบุ ตัวเริ่มต้นของคอนกรีตทใ่ี ชป้ ูนซีเมนต์ไฮดรอลิกมคี ่ามากกว่าคอนกรีตที่ใช้ปูนซีเมนต์
ปอรต์ แลนด์ ประเภท 1 ประมาณรอ้ ยละ 12 ถึง 17

รปู ท่ี 6 ค่าการยุบตวั เร่ิมต้นของคอนกรีตทใี่ ช้สดั สว่ นผสมคอนกรีตเดยี วกัน

คอนกรีตท่ผี ลติ จากปนู ซีเมนต์ไฮดรอลกิ และปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนดม์ คี า่ เทียบเท่ากัน

คอนกรีตที่ผลิตจากปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกและปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์มีค่าใกล้เคียงกัน
เมอ่ื ใช้สัดส่วนผสมคอนกรตี เดียวกัน

คอนกรีตท่ีผลิตจากปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกมีค่าการเยิ้มนา้ ที่ผิวหน้าน้อยกว่าคอนกรีต
ท่ีผลติ จากปนู ซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ ดังน้ัน จงึ เป็นผลดีกบั งานกอ่ สร้างท่ตี อ้ งระวงั เรือ่ งการเยิม้ นา้
ทผ่ี ิวหนา้ เปน็ พิเศษ เช่น การเทพน้ื คอนกรีตและการเทคอนกรีตในงานเสาเข็มเจาะขนาดใหญ่

สมาคมอตุ สาหกรรมปนู ซเี มนตไ์ ทย ฉบบั ปรับปรุง ธนั วาคม 2565

12 Hydraulic Cement

ท่ีค่าความยุบตวั ของคอนกรีตเท่ากัน ค่ากาลงั อัดของคอนกรีตที่ผลิตจากปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก
มคี า่ เทยี บเทา่ กบั คอนกรตี ทีผ่ ลติ จากปูนซเี มนตป์ อรต์ แลนด์

รปู ท่ี 7 การทดสอบบกาลงั อัดของคอนกรตี

จากการทดสอบ ค่าความลกึ ของคาร์บอเนช่ันที่เกิดในคอนกรีตท่ีผลิตจากปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก
มคี ่าลกึ กวา่ คอนกรีตทีผ่ ลิตจากปูนซีเมนตป์ อร์ตแลนด์เล็กน้อย ประมาณ 1 มิลลเิ มตร

รปู ที่ 8 การทดสอบคาร์บอเนช่ันในคอนกรีต

รูปที่ 9 การทดสอบคาร์บอเนชั่น

สมาคมอุตสาหกรรมปนู ซีเมนตไ์ ทย ฉบับปรบั ปรุง ธนั วาคม 2565

13

โดยทั่วไปเถ้าลอยจะถูกนามาใช้เป็นวัสดุผสมเพิ่ม เพื่อช่วยเพิ่มความสามารถในการต้านทาน
ซัลเฟตและคลอไรด์ให้กับคอนกรีต จากผลการทดสอบค่าการขยายตัวเนื่องจาก
โซเดียมซัลเฟตของแท่งมอร์ตาร์ที่ผลิตจากปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกมีค่า เทียบเท่ากับ
แทง่ มอร์ตาร์ทีผ่ ลติ จากปนู ซเี มนตป์ อร์ตแลนด์ โดยใชส้ ดั ส่วนการผสมเดยี วกนั

รปู ที่ 10 การขยายตวั เน่อื งจากโซเดียมซัลเฟตและการสูญเสียนา้ หนกั เนอ่ื งจากแมกนเี ซยี มซัลเฟต

รูปท่ี 11 การขยายตัวของแทง่ มอร์ตาร์เนอ่ื งจากโซเดียมซลั เฟต

รูปที่ 12 การสญู เสียนา้ หนักของก้อนตวั อย่างเนื่องจากแมกนเี ซยี มซัลเฟต

สมาคมอตุ สาหกรรมปูนซเี มนตไ์ ทย ฉบบั ปรับปรงุ ธันวาคม 2565

14 Hydraulic Cement

คอนกรีตที่ผลิตจากปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกมีค่าการหดตัวต่ากว่าคอนกรีตที่ผลิตจาก
ปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ทง้ั ค่าการหดตวั แบบแหง้ และคา่ การหดตัวแบบออโตจีเนยี ส

รูปที่ 13 การหดตัวรวมของมอร์ตาร์ รูปที่ 14 การหดตัวแบบออโตจเี นียสของมอร์ตาร์
ทีผ่ ลิตจากปูนซีเมนตไ์ ฮดรอลิกและปูนซีเมนต์ปอรต์ แลนด์ ทผี่ ลิตจากปูนซีเมนต์ไฮดรอลิกและปูนซีเมนตป์ อรต์ แลนด์

ค่า AAR ที่ทดสอบได้จากคอนกรตี ที่ผลติ จากปูนซเี มนต์ไฮดรอลิกและปูนซเี มนต์ปอรต์ แลนด์
มคี ่าเทยี บเทา่ กัน

ค่าการต้านทานการขัดสีสึกกรอ่ น ที่ทดสอบไดจ้ ากคอนกรีตที่ผลติ จากปูนซีเมนต์ไฮดรอลิก
มคี า่ เทยี บเท่าหรือสูงกว่าเล็กนอ้ ยเมอ่ื เทียบกบั คอนกรีตท่ีผลิตจากปูนซเี มนต์ปอร์ตแลนด์

28-DAYS CUBE STRENGTH, N/mm2

รูปท่ี 15 การตา้ นทานการขดั สีสึกกร่อน

สมาคมอตุ สาหกรรมปูนซเี มนตไ์ ทย ฉบบั ปรับปรงุ ธันวาคม 2565

15

การอมุ้ น้า เทียบเทา่ กนั เทียบเทา่ กัน
ความต้องการนา้ นอ้ ยกว่า มากกวา่
การยบุ ตัวเริ่มตน้ มากกวา่ น้อยกวา่

การรักษาคา่ ความสามารถการยบุ ตัว ประมาณรอ้ ยละ 12 - 17 เทียบเท่ากัน
ระยะเวลาการก่อตวั เทยี บเท่ากัน ใกล้เคยี งกัน
การเย้ิมนา้ ที่ผิวหน้า ใกลเ้ คียงกัน
น้อยกว่า มากกวา่

กาลงั อดั เทา่ กนั เท่ากัน
คารบ์ อเนช่ัน ลึกกวา่ เล็กนอ้ ย ตนื้ กวา่
ประมาณ 1 มม.
ความต้านทานซลั เฟตและคลอไรด์ เทียบเท่ากนั
การหดตวั เทียบเทา่ กัน สงู กว่า
(แบบแหง้ และแบบออโตจเี นยี ส) ต่ากว่า
การทาปฏกิ ริ ิยาระหวา่ งดา่ งและมวลรวม เทยี บเท่ากัน
การตา้ นทานการขัดสสี ึกกรอ่ น เทยี บเท่ากัน เทยี บเท่าหรือ
เทียบเทา่ หรอื ต่ากวา่ เลก็ น้อย
สงู กว่าเล็กน้อย

สมาคมอุตสาหกรรมปนู ซเี มนต์ไทย ฉบับปรับปรงุ ธนั วาคม 2565

16 Hydraulic Cement

Hydraulic Cement Portland Cement
TIS 2594 TIS 15

Ready Mixed Concrete Pile, Concrete Plank, Cement Flat/ Concrete Masonry Cement/ Concrete
Concrete, Spun Pile and Hollow Core, Flooring Corrugate Sheet Unit and Wall Panel Pile, Manhole and
Dry Mortar Tile and Paving Block Drainage System
Sleeper and Concrete
Ready mixed concrete Concrete building brick Roofing Tile Hollow load bearing concrete Asbestos cement pressure pipes
TIS 213-2560 RC piles TIS 59-2516 masonry unit TIS 81-2548
TIS 395-2565 Asbestos cement flat TIS 57-2560
Hydraulic-cement grout Concrete flooring tile sheet Hollow non-load bearing Asbestos cement joints for
TIS 2701-2559 Pre-stressed pile TIS 378-2531 TIS 12-2530 concrete masonry unit asbestos cement drainaged
TIS 396-2549 Asbestos cement TIS 58-2560 pipes
corrugate sheet TIS 125-2529
TIS 18-2529 Concrete building brick Asbestos cement pressure
TIS 59-2561 couplings
Non-Metallic Cement RC spun pile Dual-layer terrazzo tiles Asbestos - cement TIS 126-2548
based floor hardener TIS 397-2562 TIS 379-2556 asymmetric section
TIS 2704-2559 corrugate sheet
Prestressed concrete spun Hollow concrete block for TIS 79-2529 Solid load bearing concrete Precast RC drainage pipe
Masonry mortar for pile concrete composite floors Wood wool cement masonry unit TIS 128-2560
lightweight concrete block TIS 398-2563 TIS 445-2530 board TIS 60-2560
TIS 2706-2559 RC short piles Precast pre-stressed concrete TIS 442-2525 Cement bonded particle Precast non-reinforced concrete
Mortar for lightweight TIS 399-2565 slabs for concrete floor system Concrete roofing tile boards: high density drainage pipes
concrete block TIS 576-2546 TIS 535-2556 TIS 878-2537 TIS 224-2533
TIS 2735-2559 Prestressed concrete fence
posts Cement mortar flooring tiles Concrete fitting for Autoclaved aerated Masonry Mortar
Ready mixed concrete for TIS 971-2533 TIS 826-2531 roofing lightweight concrete elements TIS 598-2560
coastal Code of practice for TIS 2619-2556 TIS 1505-2541
TIS 2919-2561 manufacture of pre-stressed Interlocking concrete Autoclaved aerated Building and sanitary asbestos
Dry premixed concrete concrete part 1-6 paving blocks reinforced lightweight cement pipe
TIS XXXX-25XX TIS 1179-36/42/43/44 TIS 827-2531 concrete panels TIS 621-2529
Spacers for reinforced TIS 1510-2541
Dry premixed concrete for concrete Precast pre stressed concrete Precast concrete wall panel Sewerage and drainage
marine environment TIS 1366-2539 element for composite floor TIS 2226-2548 asbestos cement pipe
TIS XXXX-25XX system TIS 622-2529
Prestressed concrete TIS 828-2546
sleeper part 1-3 Interlocking concrete Cellular lightweight concrete RC water pipe
TIS 2528-2553 paving blocks for heavy duty block using performed foam TIS 1012-2533
TIS 2035-2543 TIS 2601-2556
Single-Layered terrazzo tiles Loadbearing concrete Precast RC box section for
TIS 2600-2556 interlocking masonry units drainage under sidewalk
TIS 3410-2565 TIS 1164-2559
Solid nonloadbearing concrete Nonloadbearing concrete Precast RC box section for
masonry unit interlocking masonry units drainage with less than 0.6 m of
TIS 2895-2561 TIS 3411-2565 cover subjected to highway
loading
Portland pozzolan cement TIS 1165-2559
TIS 849-2556 Precast RC box section for
Portland blast-furnace slag drainage with less than
cement 0.6-3.0 m of cover subjected
TIS 2587-2556 to highway loading
TIS 1166-2559
Green means hydraulic cement is included. Mortar for plastering
Yellow means on process to include hydraulic cement. TIS 1776-2560
Precast RC concrete manholes
TIS 1193-2536

Precast RC drainage manhole
pipes
TIS 1225-2537
Precast RC cover and frames for
manhole pipe
TIS 1226-2537
Precast reinforced concrete
covers and frames for manholes
TIS 1237-2537

สมาคมอตุ สาหกรรมปูนซเี มนตไ์ ทย ฉบับปรับปรงุ ธนั วาคม 2565

17

• กระทรวงคมนาคม กรมทางหลวง ทล.-ม. 204/2564 และ ทล.-ม. 206/2564
• กระท รวงค ม นา ค ม กรมท างห ลวง ช นบท มท ช. 101-2563 และ มท ช. 231-2564

http://research.drr.go.th
• กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติ

และสิ่งแวดลอ้ ม แผนทน่ี าทางลดก๊าซเรอื นกระจกของประเทศ ปี พ.ศ. 2564-2573 (Nationally
Determined Contribution Roadmap on Mitigation 2021-2030) www.onep.go.th
• กระทรวงมหาดไทย กรมโยธาธิการและผังเมือง มยผ. 1101-64 ถึง มยผ. 1106-64 https://www.dpt.go.th
• กระทรวงอตุ สาหกรรม สานักงานมาตรฐานผลติ ภัณฑ์อุตสาหกรรม มาตรฐานผลิตภณั ฑ์อุตสาหกรรม
ปูนซีเมนตไ์ ฮดรอลิก มอก. 2594-2556 www.ratchakitha.soc.go.th
• วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ มาตรฐานวัสดุและการก่อสร้างสาหรบั
โครงสรา้ งคอนกรีต วสท. 011014-19 แก้ไขปรบั ปรุง ครัง้ ท่ี 3
• มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์ สถาบนั เทคโนโลยีนานาชาตสิ ริ ินธร เอกสารนาเสนอ Hydraulic Cement
โดย ศาสตราจารย์ ดร.สมนกึ ต้ังเติมศริ กิ ลุ ในการอบรม “ปนู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ มาตรฐานใหม่และ
ทิศทางในอนาคตของอุตสาหกรรมปูนซีเมนตแ์ ละคอนกรตี ” วนั ท่ี 23 พฤษภาคม 2560
• สมาคมอตุ สาหกรรมปนู ซีเมนตไ์ ทย www.thaicma.or.th
• Cement Association of Canada, “ Portland- Limestone Cements: State- of- the- Art
Report and Gap Analysis for CSA A 3000. ” , SN3053, R. D. Hooton, M. Nokken and
M.D.A. Thomas, June 2007.
• Department of Transportation, USA (DOTs) https://www.transportation.gov
• The European Cement Association https://cembureau.eu

สมาคมอุตสาหกรรมปูนซีเมนตไ์ ทย ฉบบั ปรับปรงุ ธนั วาคม 2565

18 Hydraulic Cement

สมาคมอุตสาหกรรมปูนซีเมนต์ไทย (TCMA) เป็นความร่วมมือของผู้ผลิตปูนซีเมนต์ชั้นนาของไทย
ทุกราย ที่มุ่งมั่นยกระดับพัฒนาอุตสาหกรรมปูนซีเมนต์เพื่อร่วมเป็นกาลังหลักในการพัฒนาประเทศ
ด้านโครงสร้างพื้นฐาน ดาเนินอุตสาหกรรมที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมด้วยความรับผิดชอบต่อสังคม
นามาซงึ่ การพัฒนาอยา่ งยั่งยนื

TCMA จดทะเบียนกับกระทรวงพาณิชย์ เม่ือวันที่ 8 พฤษภาคม 2549 ทาหน้าที่เป็นศูนย์กลาง
เชื่อมโยงและส่งเสริมให้เกิดความร่วมมือระหว่างผู้ผลิตปูนซีเมนต์ของไทย ด้วยการแลกเปลี่ยน
แนวปฏิบัติที่ดีในด้านต่าง ๆ ทั้งด้านการทาเหมือง ด้านกระบวนการผลิต ด้านความปลอดภัย ด้านมาตรฐาน
และดา้ นส่ิงแวดลอ้ ม อันจะนามาซ่ึงการยกระดับการพัฒนาอุตสาหกรรมปูนซีเมนต์ของไทย

TCMA ประสานการทางานกับหน่วยงานภาครัฐ ภาควิชาชีพ ภาคอุตสาหกรรม และภาคการศึกษา
ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ปัจจุบันเป็นสมาชิก ของ Global Cement and Concrete
Association (GCCA) สภาผู้ผลิตปูนซีเมนต์แห่งอาเซียน (ASEAN Federation of Cement
Manufacturers: AFCM) และทางานร่วมกับกลุ่มพันธมิตรผู้ผลิตปูนซีเมนต์ แห่งเอเชีย
(Asian Cement Producers Amity Clubs: ACPAC) รวมทั้งสนับสนุนการทางานของ
กลมุ่ อุตสาหกรรมปนู ซเี มนต์ สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย

สมาคมอุตสาหกรรมปูนซเี มนตไ์ ทย ฉบบั ปรับปรงุ ธันวาคม 2565

19

สมาคมอุตสาหกรรมปนู ซีเมนตไ์ ทย ฉบบั ปรบั ปรงุ ธนั วาคม 2565

20 Hydraulic Cement

นายก ดร.ชนะ ภมู ี
อุปนายก นายนภดล รมยะรปู
นายระพี สขุ ยางค์
เลขาธกิ าร นายศวิ ะ มหาสนั ทนะ
เหรญั ญกิ นายภากร เล่ียวไพรตั น์
นายทะเบยี น นายระพี สุขยางค์
กรรมการ นายวรายุทธ เสริมศกั ดส์ิ กลุ
ผชู้ ่วยเลขาธกิ าร-งานบรหิ ารทวั่ ไป นายวรายทุ ธ เสริมศกั ดส์ิ กลุ
ผู้ช่วยเลขาธกิ าร-งานบริหารท่วั ไป นายวสันต์ อมติ รสูญ
นายสยามรฐั สทุ ธานกุ ลู
นายปญั ญา โสภาศรีพันธ์

ผอู้ านวยการบรหิ าร นางสาวภทั ราวรรณ สุขคนั ธรกั ษ์
เจา้ หนา้ ทส่ี ง่ เสรมิ อุตสาหกรรม
นางสาวกานดา บุพพณั ชาตนิ านนท์

นางสาวทพิ ย์วลั ย์ โชคประยูรเธียร

ประธาน ดร.วันเฉลมิ ชโลธร
คณะทางาน นายธนากร สุวรรณศรีสุข
นายอานนท์ จันทร์แย้ม
เลขานกุ าร นายยศกร วรณุ ธร
นายจิรฏั ฐ์ สริ ิเฉลมิ พงศ์
นายประเสรฐิ มานติ ยกลู
นายมงคล พรช่ืนชูวงศ์
นายฐานิต เครอื ปัญญา

ประธาน นายสุขธวัช พทั ธวรากร
คณะทางาน นายอดศิ กั ด์ิ เดชไพรขลา
นายณรงเดช วณชิ ฤทธา
เลขานกุ าร นายยศกร วรุณธร
นายภาสิษฎ์ ไชยศร
นายพศิ าล อรรคคา
นางสาวสาวติ รี ผาตยานนท์
นางสาวมนวิกานต์ ขจรบญุ

ประธาน นายประเสรฐิ มานิตยกลู
คณะทางาน นางสาวพจมาน แสงนวล
นายยศกร วรุณธร
คณะทางานและเลขานุการ นายณฐั วุฒิ กองมว่ ง
นายกมล บางยข่ี นั
นายสมโภชน์ ยธิกลุ
นายอานนท์ จันทรแ์ ย้ม

ประธาน นายกรชิ ชนิ ประสาทศกั ด์ิ
คณะทางาน นายจินดา สายณั หศ์ ิริ
นายสุเมธ โลหะภาคย์
เลขานกุ าร นายสทิ ธิศักดิ์ เล้าจินตนาศรี
นายชยั รัตน์ กติ ตธิ ร
นายสทิ ธชิ ยั ศิริอย่วู ิทยา
นางนพสั ร์ฉตั ร นอ้ มศริ ิ

สมาคมอุตสาหกรรมปูนซเี มนตไ์ ทย ฉบบั ปรับปรงุ ธันวาคม 2565