“กลางแปลงด้วยรักวันวาเลนไทน์” นายณัฐวุฒิ ศรีนนเฮือง นิสิตฝึกประสบการวิชาชีพ สาขาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ภาพประกอบ : Facebook ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น หนังกลางแปลง เป็นการฉายหนังกลางพื้นที่ โล่งแจ้ง ไม่มีหลังคาคลุม กล่าวคือ ไม่ใช่การฉายใน โรงเรือน จึงจำเป็นต้องฉายในเวลากลางคืนเท่านั้น ในอดีตการฉายหนังกลางแปลงเป็นการฉายแบบเปิด ให้สาธารณชนเข้าชมฟรีไม่มีการเรียกเก็บค่าเข้าชม ใด ๆ ทั้งสิ้น เพราะโดยส่วนใหญ่การฉายภาพยนตร์ รูปแบบดังกล่าวมักมีผู้เหมา ผู้ว่าจ้าง บ้างก็เรียกกัน ว่า เจ้าภาพ เป็นผู้นำหนังกลางแปลงไปจัดฉายในงาน ของตน ประเภทงานที่จัดฉาย ได้แก่ งานศพ งาน ฉลองวันเกิด งานบวช งานศาลเจ้า งานวัดประจำปี และงานแก้บน เป็นต้น นอกจากนี้หนัง กลางแปลง ยังมีความหมายรวมไปถึงหนังเร่ของหน่วยงาน รัฐบาลที่จัดฉายภาพยนตร์ขึ้นเพื่อการโฆษณา การ เผยแพร่ข่าวสาร และการประชาสัมพันธ์ผลงานของ รัฐตามท้องถิ่นทั่วประเทศ การฉายหนังกลางแปลงมี วัตถุประสงค์เพื่อให้ความบันเทิงแก่แขกเหรื่อที่มา ร่วมงาน ถือเป็นการแสดงความมีหน้ามีตา ความมี เกียรติยศ ของเจ้าภาพ (งามนิส เขมาชฎากร. 2560) หนังกลางแปลงเป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นในเวลา กลางคืนในที่โล่งแจ้ง โดยใช้เครื่องฉายภาพชนิดฟิล์ม ฉายภาพบนผ้าใบสีขาวขนาดใหญ่ มักจัดในงานรื่น เริงต่าง ๆ “ในอดีตหนังกลางแปลงเป็นที่รู้จักในหลาย ๆ ปัจจัยดังต่อไปนี้ เช่น หนังล้อมรั้วหรือหนังล้อมผ้า หนังขายยา หนังเร่ และหน่วยประชาสัมพันธ์”(ศูนย์ วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา ม.ป.ป.) อันเป็นที่ทุกคนในภูมิภาคอีสานรู้จักกัน ถึงแม้ชื่อแตกต่างกันแต่เอกลักษณ์ที่สำคัญคือ เป็น กิจกรรมที่เกิดขี้นเวลากลางคืนโดยแต่ก่อนเป็นเครื่อง เคลือบฟิล์มฉายไปยังผ้าใบสีขาวขนาดใหญ่และ เครื่องเสียง นับเป็นหนึ่งกิจกรรมที่ควรอนุรักษ์ ด้วย ความดั้งเดิมของยุคสมัย ก่อนที่จะมีโรงภาพยนตร์ สื่อต่าง ๆ นับเป็นมนต์เสน่ห์ให้ชวนนึกถึงช่วงเวลาใน วัยเด็กเวลาไปดูหนังกลางแปลงที่ทุก ๆ คนจะต้องไป ที่ลานวัด หรือพื้นที่โล่งกว้างตามที่ผู้จัดได้เตรียมไว้ ภาพประกอบ : Facebook ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น
นอกจากนี้การจัดฉายหนังกลางแปลงยัง เป็นแหล่งนัดพบสังสรรค์ของผู้คน เพราะการรับชม หนังกลางแปลงไม่ใช่แค่การรับชมเรื่องราวของ ภาพยนตร์ให้จบไปเท่านั้น แต่หนังกลางแปลงยังมี บทบาททางสังคมในฐานะเป็นกิจกรรมรื่นเริงที่มีการ ฉายภาพยนตร์เป็นส่วนหนึ่งของงานบุญ สังเกตได้ จากทั่วทั้งพื้นที่ที่จัดฉายหนังกลางแปลงมักเต็มไป ด้วย บรรยากาศการพบปะของคนในชุมชนที่มี ความสัมพันธ์อันดีระหว่างหลากหลายครอบครัว ลูกเด็กเล็ก มีความสุขกับการได้หอบเสื่อหอบหมอน มานอนชม ดังนั้นการฉายหนังกลางแปลงจึงทำ หน้าที่เป็นกระจกเงา สะท้อนความเป็นอยู่ของสังคม นั้น ๆ ภาพประกอบ : Facebook ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น หอภาพยนตร์อีสาน ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมหา วิทยาลัยขอนแก่น ได้จัดให้มีโครงการต่าง ๆ ขึ้น เกี่ยวกับภาพยนตร์ เพื่อเป็นการส่งเสริมให้ความรู้ เกี่ยวกับภาพยนตร์(หอภาพยนตร์ ม.ป.ป.) นอกจากนั้นทางหอภาพยนตร์อีสานยังมี บริการฉายหนังกลางแปลงบริเวณศาลเจ้าพ่อมอดิน แดง มหาวิทยาลัยขอนแก่น ย้อนให้นึกถึงวันวานอัน เป็นวันคืนที่มีลมพัดโชยแผ่ว ๆ เย็นสบายพอไล่ยุงที่ จะมากันอยู่เป็นระยะ ๆ ไม่ว่าจะเป็น คู่รัก คู่แม่ลูก หรือคู่เพื่อนสนิทที่มานั่งรับชมภาพยนตร์ เพื่อความ สนุก เพลิดเพลิน และมีการเขยิบที่นั่งข้าง ๆ เพื่อให้ ว่างพอจะต้อนรับผู้มาใหม่แม้การนั่งดูหนัง กลางแปลงจะไม่ได้สะดวกสบายเท่าการนั่งดูหนังใน โรง แค่มันก็ทำให้คิดถึงถวิลหาบรรยากาศเก่า ๆ ใน อดีต ด้วยเหตุนี้ ทางศูนย์ศิลปวัฒนธรร ม มหาวิทยาลัยขอนแก่น ไม่ได้แค่เพียงฉายหนัง กลางแปลงให้ชมเพียงเท่านั้น แต่ยังช่วยในการสร้าง ความทรงจำร่วมให้ใครหลาย ๆ คนทั้งได้เพลิดเพลิน ไปกับหนัง ซึ่งในปัจจุบันหนังกลางแปลงเป็นสิ่งที่ให้ ความบันเทิงยามค่ำคืน หรือเรียกอีกอย่างว่ามหรสพ แห่งท้องทุ่งค่อย ๆ หายไปเหลือเพียงไม่กี่หน่วยงาน เท่านั้นที่ยังคงจัดฉายอยู่ และกลายเป็นเพียงมหรสพ เพื่อใช้ในการแก้บนสิ่งศักดิ์สิทธิ์หรือฉายตามงานวัด อีกเช่นเดียวกัน ภาพประกอบ : Facebook ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น เนื่องด้วยจากที่หอภาพยนตร์อีสานศูนย์ ศิลปวัฒนธรรมมหาวิทยาลัยขอนแก่นได้มีการ อนุรักษ์วัฒนธรรมหนังกลางแปลงดั้งเดิมไว้ไม่ให้สูญ หายไปตามเวลา ด้ายเหตุนี้ทางหอภาพยนตร์อีสาน ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมจึงได้ แผยแพร่วัฒนธรรมหนัง กลางแปลงไปตามโครงการ และกิจกรรมต่าง ๆ เช่น ในการจัดกิจกรรมของทางศูนย์ศิลปวัฒนธรรม
มหาวิทยาลัยขอนแก่นครั้งล่าสุดนี้ กิจกรรมบุญข้าวจี่ วาเลนไทน์ เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2566 เป็นการผสมรวมของสองวัฒนธรรม คือ บุญ ข้าวจี่ วันเพ็ญเดือนสาม วันมาฆบูชา รวมเข้ากับ วัน นักบุญวาเลนไทน์ หรือเรียก วันวาเลนไทน์ ที่ ประเทศทางตะวันตกให้ความสำคัญ ว่าเป็นวันเฉลิม ฉลองแห่งความรัก ด้วยเหตุนี้ ทางหอภาพยนตร์ อีสานศูนย์ศิลปวัฒนธรรม ได้มีการฉลายหนัง กลางแปลง ร่วมในกิจกรรมบุญข้าวจี่ครั้งนี้ด้วย เนื่องจากเป็นวันแห่งความรักทางภาพยนตร์อีสานจึง ได้ฉายหนังที่เกี่ยวกับความรัก เช่น หนังเรื่องฮักมะย๋ อมมะแย๋มเรื่องผมรักคุณหรือข่อยฮักเจ้า เรื่องฮัก อีหลี เพื่อให้เข้ากับกิจกรรมที่ทางศูนย์ศิลปวัฒนธรรม หาวิทยาลัยขอนแก่นได้จัดขึ้น ทำให้เกิดบรรยาการที่ ครึกครื้นและอบอุ่น ทั้งในงานได้มีการแจกอุปกรณ์ ในการจี่ข้าวจี่ ทำให้คนภายในงานได้มีการจี่ข้าวดู หนังกลางแปลง ทั้งสนุกไปกับกิจกรรมที่ทางศูนย์ ศิลปวัฒนธรรมจัดขึ้น และได้สัมผัสกับบรรยาการ เย็นเย็นกับวันคืนที่มีลมพัดโชยแผ่ว ๆ ไม่ว่าจะเป็น คู่รัก คู่แม่ลูก หรือคู่เพื่อนสนิทที่มานั่งรับชม ภาพยนตร์เพื่อความสนุก เพลิดเพลินไปกับค่ำคือ แห่งความรัก อ้างอิง งามนิส เขมาชฎากร.(2560).พัฒนาการ หนังกลางแปลงและแนวทางการบริหารจัดกา กรณีศึกษา กาเหว่าภาพยนตร์ และท่าพระ ภาพยนตร์ (พ.ศ.2530-2559).มหาวิทยาลัยบูรพา. ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา.สืบค้นเมื่อ วันที่ 19 กุมภาพันธ์จาก. www.sciplanet.org/content/11619 หอภาพยนตร์.สืบค้นเมื่อวันที่ 19 กุมภาพันธ์จาก. https://cac.kku.ac.th/cac2021/