T3B5.3 SBUB DI SABAH 5.4

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM SEJARAH TINGKATAN 3
JPN JOHOR
BAB 5
PENTADBIRAN
BARAT
KSSDMI SSEAJRAARWAHAK
TINDGAKNATSAANB5AH

5.3
PELUASAN KUASA
SYARIKAT
BORNEO
UTARA BRITISH
DI SABAH

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

➢ Menghuraikan peluasan kuasa Syarikat Borneo
Utara British di Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 2
JPN JOHOR

PENGENALAN 02

01 Kedudukan strategik dan punyai
potensi ekonomi yang besar - Sabah
Sebelum kedatangan kuasa Barat - jadi perhatian pemodal asing
pentadbiran di Sabah dikuasai -
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 3
Kesultanan Brunei, Kesultanan Sulu JPN JOHOR
dan Ketua-ketua Bebas

03

Strategi pajakan, pembelian dan
perjanjian - Sabah berjaya dikuasai oleh

pemodal asing seterusnya dimiliki oleh
Syarikat Borneo Utara British (SBUB)

KEMAKMURAN SABAH MENARIK PEMODAL ASING

Dua faktor penting yang menyebabkan Sabah menjadi tarikan kepada pemodal luar ialah:

01 02

kedudukannya kekayaan
yang strategik ekonomi

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 4
JPN JOHOR

1. KEDUDUKAN STRATEGIK

01 02 03

Lokasi Sabah: Sabah penting - aktiviti Pelabuhan di sepanjang pantai
• di tengah laluan perdagangan libatkan barat dan timur Sabah -
kepulauan Sulu hingga pelabuhan semula jadi yang
perdagangan di antara New Guinea dan Australia strategik. Kapal berlabuh
dengan selamat daripada
China dan Singapura tiupan angin monsoon
• laluan Pulau Palawan iaitu (pelabuhan di Teluk Gaya)

laluan maritim kapal

dagang belayar ke China

dan Jepun

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 5
JPN JOHOR

2. KEKAYAAN EKONOMI 01

06 Hasil-hasil ekonomi Sabah - sarang
burung, sagu, rotan, getah perca, gamat
Kekayaan dimiliki Sabah jadi perhatian pemodal dan sirip ikan yu telah lama masuk
asing. Mereka berusaha luaskan kuasa di Sabah. pasaran antarabangsa
Peluasan kuasa ini agak unik - berbeza daripada
02
usaha kuasa luar meluaskan kuasa
di negeri-negeri lain di negara kita Barangan ini didagangkan oleh
masyarakat tempatan dengan
05 pedagang-pedagang asing yang
datang ke Sabah
Kawasan dataran dan lembah,
tanaman seperti indigo dan kapas 03
hidup subur - pertanian komersial giat
Sarang burung dapat permintaan
dijalankan tinggi dalam pasaran di China

04

Keadaan ini sebabkan pedagang
Barat berminat dapatkan

barangan China - sarang burung
jadi barang dagangan penting
untuk dibawa ke China

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 6
JPN JOHOR

SABAH SEBELUM PENGUASAAN SBUB

PENGENALAN PULAU BALAMBANGAN
• Alexander Dalrymple yang
Sebelum pertapakan dan peluasan kuasa SBUB di buat perjanjian dengan
Sabah, 2 kawasan telah dimiliki oleh British - Pulau Kesultanan Sulu - kibarkan
Balambangan dan Pulau Labuan. bendera British di Pulau
Balambangan tandakan
PULAU LABUAN pulau tersebut milik British
• James Brooke luaskan (1763)
• Penempatan British hadapi
daerah kekuasan - adakan pelbagai masalah -
perjanjian dengan Sultan serangan lanun
Brunei berhubung dengan • British tinggalkan pulau ini
Pulau Labuan - November 1805
• Sultan Brunei serahkan
Labuan kepada British
melalui perjanjian pada 18
Disember 1846. British
bertanggungjawab
tumpaskan lanun serta
lindungi perdagangan
• James Brooke sebagai
Gabenor pertama

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 7
JPN JOHOR

PERTAPAKAN SBUB

PENGENALAN

• Kedudukan strategik dan potensi kekayaan Sabah - tarik perhatian pemodal asing
• Beberapa strategi digunakan - sewa, pajak dan adakan perjanjian dengan

Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu
• Perkembangan ini bawa perubahan ekonomi, sosial dan politik yang penting di

Sabah

01 02 03 04
Charles Lee Moses Moses jual haknya Alfred dan Edward
Sultan Brunei sewa Sabah daripada kepada J. W. Torrey dan Dent pajak pantai
bersetuju Sultan Brunei (1865) T. B. Harris, jadikan timur Sabah daripada
Kimanis - pusat kegiatan Sultan Sulu (1878)
selama 10 tahun PERTAPAKAN perdagangan mereka

Julai 1881 -Alfred Dent dan SBUB
adiknya tubuhkan British
1888, Borneo Utara North Borneo Provisional Torrey jual haknya Baron Gustavus von
jadi negeri naungan Association Ltd. - dapat kepada Overbeck Overbeck bekerjasama
British. Pihak SBUB status piagam (Charter - 1 dengan Alfred dan Edward
perintah Borneo November 1881) 06 Dent majukan Sabah
Utara hingga 1942
07 05
08

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 8
JPN JOHOR

PELUASAN KUASA SBUB

PENGENALAN

• Kedudukan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) - sebuah syarikat

berpiagam jadi asas penting - luaskan pengaruh dan kedudukan di Sabah
• Piagam Diraja berikan kuasa kepada SBUB - memiliki Sabah
• Piagam Diraja - diterima oleh SBUB diberikan oleh kerajaan British - iktiraf

kedudukan SBUB sebagai wakil kerajaan British
• Hal ini secara tidak langsung - tunjukkan peluasan kuasa British ke atas

Sabah
• Syarat yang perlu dipatuhi oleh SBUB untuk menerima Piagam Diraja

adalah seperti yang berikut:

01 02 03 04

SBUB menerima SBUB perlu SBUB mesti SBUB tidak
lantik Pegawai dibenarkan
Penasihat British pelihara adat resam, Tadbir daripada serahkan Sabah
pegawai yang kepada pihak lain
agama dan diakui British tanpa kebenaran

undang-undang British

penduduk tempatan.

SBUB hendaklah

perintah Sabah

dengan adil dan

saksama BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 9
JPN JOHOR

PELUASAN KUASA SBUB 01

03 2 matlamat utama SBUB - bangunkan

Kuasa sebenar syarikat - di tangan ekonomi melalui eksploitasi sumber -
kalangan pemodal di London. Di
Sabah, sistem birokrasi - diterajui sumber yang ada di Sabah dan lindungi

oleh Gabenor dibentuk bagi pastikan serta pertahankan hak-hak masyarakat
syarikat kaut keuntungan
tempatan
04
02
Gabenor pertamanya ialah William
Hood Treacher (1881-1887) Melalui piagam ini - SBUB punyai kuasa
tadbir Sabah. Sir Rutherford Alcock jadi
presiden pertama dan Alfred Dent
dilantik sebagai pengarah urusan

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 10
JPN JOHOR

KESIMPULAN Meskipun demikian, peluasan
kuasa ini menyebabkan kekayaan yang
Kedudukan Sabah yang strategik dimiliki oleh Sabah akhirnya dikuasai oleh
dan potensi ekonominya - faktor pihak asing. Oleh itu, kestabilan negara
tarik kemasukan pemodal asing amatlah penting bagi pastikan usaha

termasuklah SBUB. Setelah inovasi dan kreativiti kita untuk memajukan
bertapak dan peroleh Piagam
Diraja kerajaan British, SBUB ekonomi negara tidak dimanipulasi dan
dieksploitasi oleh kuasa asing
luaskan kuasanya di Sabah
02
01

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 11
JPN JOHOR

5.4
BENTUK
PENTADBIRAN
BARAT DI
SARAWAK
DAN SABAH

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

➢ Merumuskan pentadbiran Barat di Sarawak dan
Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 12
JPN JOHOR

PENGENALAN

Peluasan kuasa Dinasti Brooke di Sarawak

01 dan SBUB di Sabah - matlamat kaut

keuntungan - eksploitasi terhadap sumber
hasil dan kuasa politik mereka

02 Bagi pastikan matlamat mereka tercapai,

pelbagai perubahan pentadbiran dilakukan

Perubahan pentadbiran - berikan

03 kesan besar kepada kehidupan

masyarakat di Sarawak dan Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 13
JPN JOHOR

PEMANTAPAN PENTADBIRAN BARAT

01 02

Pembahagian Pengekalan Golongan
Wilayah Elit Tempatan

03 04

Pentadbiran Pentadbiran Berasaskan
Berhierarki Kaum

05

Perundangan

Pemantapan Pentadbiran
di Sarawak dan Sabah

The Kuching General Post Office building, built in A Datu Banddar for more than 40 years as
1931 with neoclassical architecture; pictured in 2015 one of the Rajah's ministers and also a
member of Supreme Council, c. 1930s
14
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR

1. PEMBAHAGIAN WILAYAH (SARAWAK)

PENGENALAN 01

Pentadbiran Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah - susun semula Tahap awal - Raja Brooke
sistem pentadbiran - pembahagian terhadap wilayah-wilayah yang dikuasai. bahagikan Sarawak - tiga bahagian
Hal ini dilakukan - bolehkan pentadbiran dijalankan dengan lebih berkesan bagi mudahkan pentadbiran

03

Setiap bahagian dipecahkan
kepada daerah dan kampung

02

Charles Brooke tambah dua
bahagian pada tahun 1885 dan 1890

04

Sempadan kawasan ini jadi
asas pemilikan dan kekuasaan Dinasti

Brooke. Berbeza daripada amalan
sebelumnya - lebih tekankan kepada

hak percukaian

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 15
JPN JOHOR

1. PEMBAHAGIAN WILAYAH (SABAH)

03 01

Setiap Residensi diketuai oleh SBUB laksanakan pembahagian
Residen. Daerah diketuai oleh residensi di Sabah. Tahap awal - 2
Residensi - Residensi Pantai Timur
Pegawai Daerah berpusat di Sandakan dan Residensi
Pantai Barat berpusat di Jesselton
04
02
Setiap Pegawai Daerah
dibantu oleh Penolong Pegawai 1922 - kawasan pentadbiran terdiri
Daerah (Residen, Pegawai Daerah daripada 5 Residensi - Kudat, Pantai
dan Penolong Pegawai Daerah Barat, Pedalaman, Pantai Timur dan
berbangsa Inggeris atau Eropah) Tawau (17 daerah)

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 16
JPN JOHOR

2. PENGEKALAN PEMBESAR TEMPATAN

02 01

Sarawak - milik penduduk Dasar dijalankan oleh Dinasti Brooke di
peribuminya dan Raja Brooke Sarawak berasaskan kepada amanah
perintah bagi pihak dan untuk

kepentingan mereka

03

Dengan asas ini, sikap ambil berat
terhadap usaha pertahankan hak dan
kepentingan kaum dijadikan pegangan

04

Keadaan yang hampir sama turut berlaku
di Sabah apabila SBUB perlu penuhi syarat
Piagam Diraja - hormati dan pertahankan
masyarakat peribumi

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 17
JPN JOHOR

2. PENGEKALAN PEMBESAR TEMPATAN DI SARAWAK

04 01

Zaman Charles Vyner Dinasti Brooke
Brooke - beberapa gelaran libatkan pembesar
diwujudkan (Datu Menteri, tempatan dalam
sistem pentadbiran
Datu Pahlawan, Datu atas nama dasar
Bentara dan Datu Amar) amanah

05 02

Para pembesar tidak lagi Dasar ini digunakan bagi isi
dibenarkan kutip cukai, kekurangan pegawai-pegawai
Eropah yang jumlahnya kecil
sebaliknya diberikan gaji dan
peranan bantu pentadbiran

06 03

Kekalkan semua Pelibatan orang tempatan seperti
undang-undang kalangan Datu - Datu Patinggi,
tempatan dan adat Datu Bandar, Datu Temenggung
serta dua jawatan baharu (Datu
yang tidak Imam dan Datu Hakim)
bercanggah dengan

sistem Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 18
JPN JOHOR

2. PENGEKALAN PEMBESAR TEMPATAN DI SABAH

Jamin kecekapan dan Ketua Anak Negeri - dilantik jadi
pentadbiran yang baik - SBUB hakim di Mahkamah Anak Negeri
bahagikan ketua-ketua peribumi dan bertugas jaga keamanan
daerah mereka, memungut cukai
kepada kategori ketua yang dan mengurus pentadbiran
diakui dan yang tidak diakui pengadilan (pembantu majistret)

01 06
02 05

Ketua Anak Negeri yang 03 04 Ketua Anak Negeri yang juga
diakui - diserapkan ke digelar Orang Kaya-Kaya
Institusi peribumi utama Ketua bergaji akan (O.K.K.) bantu Pegawai
dalam sistem pentadbiran ialah Institusi Ketua Anak memelihara keamanan, Daerah jalankan pentadbiran
SBUB dan dibayar gaji. peraturan, kutip cukai pada peringkat daerah
Ketua Anak Negeri yang Negeri, Ketua Kampung kepala dan mentadbir
tidak diakui - tidak (Orang Tua) dan keadilan
dibayar gaji
Mahkamah Anak Negeri

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 19
JPN JOHOR

3. PENTADBIRAN YANG BERHIERARKI (SARAWAK)

Residen pula ketuai pentadbiran di 02 Setiap bahagian dibahagikan
setiap bahagian (Kuching, Simanggang, kepada beberapa daerah yang

Sibu, Marudi dan Lawas) 03 diketuai oleh Pegawai Daerah

01 04

Raja Brooke ketuai pentadbiran Pentadbiran pada peringkat
di Sarawak - dibantu oleh Majlis kampung diperkemaskan melalui
jawatan penghulu yang jadi ketua
Tertinggi dan Majlis Negeri bagi satu atau lebih kampung

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 20
JPN JOHOR

3. PENTADBIRAN YANG BERHIERARKI (SABAH)

SBUB di Sabah diketuai oleh Majlis penasihat ditubuhkan pada
Gabenor yang bertanggungjawab 1883 - untuk nasihati gabenor
kepada lembaga pengarah syarikat dalam hal ehwal pentadbiran

di London 02

01

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 21
JPN JOHOR

4. PENTADBIRAN BERASASKAN KAUM (SARAWAK)

Dinasti Brooke amalkan
sistem pecah dan perintah

Orang Melayu (pentadbiran), orang 01 Tiga kategori masyarakat
Cina (ekonomi) dan orang Iban Dikelompokkan - Melayu,
(keselamatan dan ketenteraan) 02 Iban dan Cina

03 Charles Brooke wujudkan
jawatan tertinggi masyarakat
Iban iaitu Temenggung

Orang Cina - 04
wujudkan 05

jawatan Kapitan
dan Kangcu

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 22
JPN JOHOR

4. PENTADBIRAN BERASASKAN KAUM (SABAH)

Pentadbir dikenali Ketua-ketua etnik berperanan
sebagai Penolong dan dipilih berdasarkan

Pegawai Daerah personaliti dan kepakaran

Pentadbiran berasaskan Berikan kesan kepada
peribumi di Sabah pentadbiran kerajaan

peringkat tempatan

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 23
JPN JOHOR

5. PERUNDANGAN (SARAWAK)

Mahkamah diwujudkan Mahkamah Adat diwujudkan
- diadili oleh raja dan bagi adili kesalahan

dibantu Ketua Majistret masyarakat tempatan

01 02 03 04 05

Undang-undang 8 perkara Mahkamah Residen diwujudkan 1911 – Mahkamah Cina diwujudkan
diperkenalkan - Januari 1842 di setiap bahagian. Residen di Kuching bagi tangani dan urus hal
bertindak sebagai Majistret
ehwal dan kes-kes yang libatkan
masyarakat Cina

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 24
JPN JOHOR

5. PERUNDANGAN (SABAH) Jawatan Ketua Anak Negeri
kekal sehingga kini
Mahkamah di Sabah
pada masa kini

Diwujudkan Mahkamah Mahkamah
Majistret dan Mahkamah Majistret diadili
oleh Pegawai Daerah
Anak Negeri

01 02 03 04 05

Guna undang-undang Mahkamah Majistret Mahkamah Anak Negeri
barat dan tempatan guna undang-undang diadili oleh Ketua
Anak Negeri
Barat

Mahkamah Anak Negeri wujud BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 25
sehingga kini JPN JOHOR

KESIMPULAN Kesannya- berlaku peluasan kuasa yang
ubah sistem pemerintahan tempatan.
Sarawak dan Sabah punyai sistem Jelaslah bahawa sebagai warganegara
pemerintahan tempatan yang mantap kita perlu sentiasa bersedia untuk terima
perubahan yang membawa kebaikan.
sebelum kedatangan kuasa Barat. Dalam masa yang sama, kita perlu
Kedudukan strategik dan kekayaan berwaspada terhadap anasir luar
kedua-dua buah negeri ini menarik yang boleh ancam hak dan kemakmuran
perhatian para pemodal luar untuk negara yang kita miliki

kuasai kekayaan yang dimiliki 02

01

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 26
JPN JOHOR

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN
untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula

TERIMA BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
KASIH JPN JOHOR

BPK Peneraju Pendidikan Negara

Unit Sejarah
+603-8884 2000
[email protected]
http://bpk.moe.gov.my/