รายงานสามัคคีเภทคำฉันท์

คุณค่าวรรณคดี

นอกจากนี้ ยังปรากฏการใช้วรรณศิลป์สร้างสุนทรียภาพด้านความหมาย
มีการใช้ความเปรียบเพื่อให้เข้าใจความคิด

เช่น เรื่องการปลุกปั่ นยุยง ดังบทประพันธ์ที่ว่า

ลูกข่างประดาทา รกกาลขว้างไป
หมุนเล่นสนุกไหม ดุจกันฉะนั้นหนอ

เรื่องความสามัคคี ดังบทประพันธ์ที่ว่า

แม้มากผิกิ่งไม้ ผิวะใครจะใคร่ลอง
มัดกำกระนั้นปอง ลดหักก็เต็มทน

ส า มั ค คี เ ภ ท คํ า ฉั น ท์

คุณค่าวรรณศิลป์

การใช้โวหาร สามัคคีเภทคำฉันท์มีความไพเราะงดงามอันเกิดจากการที่
กวีใช้ศิลปะในการถ่ายทอดความหมายของเนื้อหา โดยการใช้สำนวนโวหาร
และการใช้ภาพพจน์ เพื่อให้ผู้อ่านจินตนาการเห็นภาพชัดเจน เข้าใจและ
เกิดอารมณ์คล้อยตามดังนี้

การใช้เทศนาโวหาร กวีใช้คำพูดในการบรรยาย แนะนำ สั่งสอนให้ผู้ที่
อ่านเกิดการเรียนรู้ตาม เป็นการชักจูงให้ผู้อื่นคล้อยตาม เห็นด้วยหรือ
เพื่อ แนะนำสั่งสอนปลุกใจหรือเพื่อให้ข้อคิดคติเตือนใจผู้อ่าน

ควรชนประชุมเช่น คณะเป็นสมาคม
สามัคคิปรารม ภนิพัทธรำพึง
ผิวมีก็คำนึง
ไป่มีก็ให้มี จะประสบสุขาลัย
เนื่องเพื่อภิยโยจึง

การใช้บรรยายโวหาร ใช้คำให้เห็นภาพชัดเจนตามลำดับเหตุการณ์
รวดเร็ว ไม่เยิ่นเย้อ เข้าใจง่าย

ณวันหนึ่งลุถึงกา ลศึกษาพิชากร
กุมารลิจฉวีวร เสด็จพร้อมประชุมกัน
สถานราชเรียนพลัน
ตระบัดวัสสการมา สนิทหนึ่งพระองค์ไป
ธแกล้งเชิญกุมารฉัน

ส า มั ค คี เ ภ ท คํ า ฉั น ท์

คุณค่าวรรณศิลป์

การใช้พรรณาโวหาร เป็นการสร้างมโนภาพให้ผู้อ่านเกิดภาพขึ้นในใจ
หรือมองเห็นภาพบรรยากาศตามที่กวีต้องการ

ควรชมนิยมจัด คุรุวัสสการพราหมณ์
เป็นเอกอุบายงาม กลงำกระทำมา
พิเคราะห์คิดพินิจปรา
พุทธาทิบัณฑิต ธุสมัครภาพผล
รภสรรเสริญสา

การใช้สาธกโวหาร ใช้คำที่ให้ความหมายมุ่งให้ความชัดเจน โดยการ
ยกตัวอย่างเพื่ออธิบายหรือสนับสนุนความคิดเห็น ให้หนักแน่น น่าเชื่อ
ถือ

ลาภผลสกลบรร ลุก็ปันก็แบ่งไป

ตามน้อยและมากใจ สุจริตนิยมธรรม์

พึงมรรยาทยึด สุประพฤติสงวนพรรค์

รื้อริษยาอัน อุปเฉทไมตรี

การใช้อติพจน์ เป็นการกล่าวในเรื่องที่เกินจริงเพื่อสร้างอารมณ์และ
ความรู้สึกที่รุนแรงเกินจริงให้ผู้อ่านได้รู้สึกตาม

ตื่นตาหน้าเผือด หมดเลือดสั่นกาย
หลบลี้หนีตาย วุ่นหวั่นพรั่นใจ
ซ่อนตัวแตกภัย
ซุกครอกซอกครัว ทิ้งย่านบ้านตน
เข้าดงพงไพร

ส า มั ค คี เ ภ ท คํ า ฉั น ท์

คุณค่าวรรณคดี

คุณค่าด้านสังคม

๑. การเมืองการปกครอง

แคว้นวัชชีนั่นปกครองด้วยหลักอปริหานิยธรรม หมายถึง ธรรมไม่เป็นที่
ตั้งแห่งความเสื่อม เน้นความสามัคคีเป็นหลัก มีทั้งหมด ๗ ประการ คือ

หมั่นประชุมกันอย่างสม่ำเสมอ
พร้อมเพียงกันประชุมเลิกประชุม และทำกิจที่สมควรทำ
ไม่บัญญัติสิ่งที่ขัดต่อหลักการเดิม หรือล้มล้างสิ่งที่บัญญัติไว้
ให้เคารพนับถือคำกล่าวของผู้อาวุโส
ไม่ล่วงละเมิดทางใจและกายสตรี
ให้ความเคารพและสักการะ พุทธสถานที่ปลูกสร้างไว้
ให้การสงเคราะห์ และอุปการะแก่สงฆ์ทั้งหลาย

๒. การขยายอาณาเขต

กษัตริย์จะพยายามขยายอาณาเขตของตัวเองให้กว้างขวางที่สุด เพื่อ
แสดงถึงควมเจริญรุ่งเรืองของแคว้นและบารมีความยิ่งใหญ่ของ
พระมหากษัตริย์

ส า มั ค คี เ ภ ท คํ า ฉั น ท์

คุณค่าวรรณคดี

คุณค่าด้านการนำไปใช้

๑. การขาดการพิจารณาไตร่ตรองหรือการใช้เหตุผลรอบครอบ ทำให้เกิด
ความสูญเสีย เช่น การขาดการพิจารณาไตร่ตรองของกษัตริย์ลิจฉวี จึง
ทำให้หลงกลของวัสสการพราหมณ์ ทำให้เกิดการแตกความสามัคคีจน
เสียบ้านเสียเมือง
๒. การเลือกใช้คนให้เหมาะสมกับงานเพื่อให้งานนั้นเสร็จได้ตรงตามที่
ต้องการ
๓. การมีทิฐิใช้ความคิดของตัวเองเป็นใหญ่จะทำให้เกิดความเสียหายแก่
ส่วนรวม

ส า มั ค คี เ ภ ท คํ า ฉั น ท์

บรรณานุกรม

บรรณานุกรม

กัลยาณี ถนอมแก้ว. (๒๕๕๓). ถอดความสามัคคีเภทคำฉันท์. [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก : https://www.gotoknow.org/posts./332012
วันที่ค้นข้อมูล : ๑ มิถุนายน ๒๕๖๕.

จรรยวรรณ ศรีฉายา. (๒๕๖๔). สามัคคีเภทคำฉันท์. (พิมพ์ครั้งที่ ๑). กรุงเทพฯ :
โรงพิมพ์คุรุมิเดียจำกัด จตุจักร.

ณัฐชยา เพ็ชรรัตน์. (๒๕๕๒). ความเป็นมา สามัคคีเภทคำฉันท์. [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก : https://star.com/variety/113938-ru-reuxng
วันที่ค้นข้อมูล : ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๖๕.

บัวลักษณ์ นาคทรงแก้ว. (๒๕๖๔). สามัคคีเภทคำฉันท์. [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก : https://www.baanjomyut.com/ibray_3/exten
sion-3/harmonious/index.html วันที่ค้นข้อมูล : ๑ มิถุนายน ๒๕๖๕.

พิระเสก บริสุทธิ์บัวทิพทย์. (๒๕๖๓). เรื่องย่อสามัคคีเภทคำฉันท์. [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก : https://www.mtk.ac.th//ebook/orumposts.asp
วันที่ค้นข้อมูล : ๒๓ พฤษภาคม ๒๕๖๕.

สุดารัตน์ มากอัน. (๒๕๕๖). จุดประสงค์การแต่งสามัคคีเภทคำฉันทน์. [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก : https://www.kroobannok.com/16875
วันที่ค้นข้อมูล : ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๖๕.

ส า มั ค คี เ ภ ท คํ า ฉั น ท์