ภูมิปัญญาวัวเทียมเกวียน

ภมู ปิ ญญา
ววั เทยี มเกวยี น

เขาวังคู่บ้าน ขนมหวานเมืองพระ
เลิศลําศิลปะ แดนธรรมะ ทะเลงาม

ภมู ปิ ญญา
ววั เทยี มเกวยี น

วิชาการเรียนรู้ตามแนวพระราชดําริและภูมิปญญาไทย 1024305
มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี

คาํ นํา | 3

คาํ นํา

หนังสือภูมิปญญาวัวเทียมเกวียนจัดทาํ ขึ้น
เพ่ือศึกษาและรวบรวมองคความรูที่เก่ียวของกับ
ภูมิปญญาไทยวัวเทียมเกวียนของจังหวัดเพชรบุรี
ซึ่งเปนทั้งเคร่ืองมือการเกษตร เปนภูมิปญญา
ดานกีฬาพื้นบาน และเปนงานชางฝมือดั้งเดิม
ของคนเมืองเพชรบุรี รวมทั้งเปนสวนหนึ่งในการ
สืบสานและอนุรักษภูมิปญญาไทยวัวเทียมเกวียน
ตอไป

หนังสือเลมนี้ประกอบดวย ความเปนมา
ของวัวเทียมเกวียน ลักษณะเดนของเกวียน
เพชรบุรี วัวเทียมเกวียนชิงถวยพระราชทาน
เคร่ืองประดับวัวเทียมเกวียน กฎกติการแขงขัน
วัวเทียมเกวียน และบทสัมภาษณผูท่ีมี
ความเช่ียวชาญเกี่ยวกับวัวเทียมเกวียน
เพื่อใหผูที่สนใจใชเปนแนวทางในการศึกษา
เกี่ยวกับภูมิปญญาวัวเทียมเกวียน รวมท้ังขอมูล
ท่ีสาํ คัญสําหรับการศึกษาในดานอื่น ๆ ท่ีเกี่ยวของ
กับภูมิปญญาวัวเทียมเกวียน และหวังเปนอยางยิ่ง
วาหนังสือเลมนี้จะเปนประโยชนและมีสวน
ในการใหความรูเก่ียวกับภูมิปญญาวัวเทียมเกวียน
ตอไป

คณะผูจัดทาํ

สารบัญ | 4

สารบัญ

เร่ือง 3
คาํ นาํ 4
สารบัญ 5
บทนํา
สวนที่ 1 7
11
- ความเปนมาของวัวเทียมเกวียน
- วัวเทียมเกวียนกับหลักฐาน 15
ทางประวัติศาสตร 19
- ลักษณะเดนของเกวียนเพชรบุรี 21
- วัวเทียมเกวียนชิงถวยพระราชทาน 23
- เคร่ืองประดับวัวเทียมเกวียน
-กฎกติกาการแขงขันวัวเทียมเกวียน 25
สวนที่ 2 29
- บทสัมภาษณ
เอกสารอางอิง

บทนาํ | 5

บทนํา

“เพชรบุรี” เปนเมืองที่เคยรุงเรืองมาตั้งแตสมัยโบราณและเปนเมืองหนาดาน
ที่สาํ คัญของไทย จังหวัดเพชรบุรีมีช่ือเสียงในฐานะแหลงผลิตนาํ้ ตาล เน่ืองจาก
มีตนตาลหนาแนน เปนเมืองเกาแกและมีประวัติศาสตรยาวนาน

ปจจุบันมีวัดเกาแกและบานเรือนทรงไทยจาํ นวนมาก นอกจากน้ียังมีคาํ พูด
ติดปากวา “นักเลงเมืองเพชร”

นอกจากนี้เพชรบุรียังมีภูมิปญญาในดานตาง ๆ อยางมากมาย
ซึ่งเปนองคความรูที่มีคุณคาและความดีงามที่จรรโลงชีวิตและวิถีชุมชน
ใหอยูรวมกับธรรมชาติและสภาวะแวดลอมไดอยางกลมกลืนและสมดุล
ภูมิปญญาเปนพ้ืนฐานการประกอบอาชีพและเปนรากฐานการพัฒนาท่ีเริ่มจาก
การพัฒนาเพื่อการพ่ึงพาตนเอง การพัฒนาเพ่ือการพ่ึงพาอาศัยซ่ึงกันและกัน
และการพัฒนาท่ีเกิดจากการผสมผสาน องคความรูสากลบนฐานภูมิปญญาเดิม

เพื่อเกิดเปนภูมิปญญาใหมท่ีเหมาะสมกับยุคสมัย

บทนํา | 6

บทนาํ

“วัวเทียมเกวียน” ประวัติศาสตรและภูมิปญญาของชาวเมืองเพชรบุรี
เปนประเพณีท่ีสืบทอดกันมาอยางยาวนาน การแขงขันวัวเทียมเกวียน
หรือการนาํ วัวเทียมเกวียนเขารวมขบวนแหในเทศกาลหรืองานมงคลตาง ๆ
ถือเปนการสืบทอดภูมิปญญามิใหเส่ือมสูญ ในอดีตกีฬาแขงขันวัวเทียมเกวียน
นิยมเลนกันตามทุงนา ปาตาลหลังฤดูเก็บเก่ียว ถือเปนการพักผอน
ของชาวเมืองเพชรท่ีมีวัวเปนผูรวมทุกขหลังจากท่ีไดตรากกราํ เหน็ดเหน่ือย
เมื่อยลาชวงฤดูหวานดาํ และเก็บเกี่ยวมาแลว ปจจุบันไดมีการสืบทอด ฟนฟู
และอนุรักษประเพณีอันดีงามของทองถ่ินนี้เอาไว โดยชมรมกํานัน ผูใหญบาน
องคกรบริหารสวนตําบล เทศบาลฯ และประชาชนชาวอาํ เภอบานลาด
ทุกหมูบานไดรวมจัดงานข้ึนในงานพระนครคีรี เมืองเพชร คร้ังท่ี 17
และจัดตอเนื่องมาตลอดจนทุกวันนี้

ความเปนมาของวัวเทียมเกวียน | 7

ที่มา

HTTP://CULTURE.GO.TH/CULTURE_TH/EWT_NEWS.PHP?NID=4349&FILENAME=INDEX

ความเปนมาของวัวเทียมเกวียน | 8

ความเปนมาของววั เทียมเกวียน

วัวและเกวียนคอย ๆ ถกู ทิง้ รางจากสงั คมชาวเพชรบุรเี รือ่ ยมา กระทัง่ ในชวง
ระยะเวลา 30 ปนี้ กลมุ ผเู ลี้ยงววั ในนาม "ชมรมอนุรักษว ัวเทยี มเกวยี นเทยี มไถ
จังหวดั เพชรบรุ ี ราชบรุ ี และกาญจนบรุ ี” ไดร ือ้ ฟน การใชววั เทยี มเกวียน
เพ่อื การอนรุ กั ษ ผา นกิจกรรมรูปแบบตา ง ๆ เชน กิจกรรมดา นสงั คม
และวัฒนธรรม งานพิธตี าง ๆ และกจิ กรรมดา นการกีฬา นํามาสกู ารแขง ขัน
"วัวเทยี มเกวยี นชงิ ถวยพระราชทานสมเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯ
สยามบรมราชกมุ าร”ี อนั เปนสดุ ยอดทีท่ าง "ชมรมกาํ นันผใู หญบา น
อาํ เภอบา นลาด” จ.เพชรบรุ ี รว มกับองคก รปกครองสวนทองถ่ิน
หนว ยงานตาง ๆ ในทอ งท่ี และชาวอาํ เภอบานลาดรวมกันจัดขนึ้ เปนประจําทุกป
เปน การสืบสานอนรุ กั ษกีฬาวัวเทยี มเกวยี นของเมอื งเพชรบุรีใหยังดาํ รงคงอยู
ถงึ ปจ จุบนั

ความเปนมาของวัวเทียมเกวียน | 9

ความเปนมาของวัวเทียมเกวียน | 10

ความเปนมาของววั เทียมเกวยี น

วัวเทียมเกวียน คืออะไร ??

วัวเทียมเกวียนเปนภูมิปญญาดานกีฬาพื้นบาน และเปนงานชางฝมือด้ังเดิม
ของคนเมืองเพชรบุรี แมปจจุบันชาวเมืองเพชรบุรีจะไมไดใชวัวเทียมเกวียน
ในภาคการเกษตรและการบรรทุกขนสงแลวแตยังคงมีการอนุรักษวัวและเกวียน
เพื่อใชในกิจกรรมดานศาสนา ศิลปวัฒนธรรมและกิจกรรมทางสังคม
เชน การแขงขันวัวเทียมเกวียน การนาํ วัวเทียมเกวียนเขาขบวนแหแหน
ทางศาสนาและการทองเที่ยว อยางสมํ่าเสมอ

"วัว” และ "เกวียน” เปนสมบัติสาํ คัญของชาวนาไทย โดยใชเปนเครื่องทุนแรงงานดานการเกษตร
ต้ังแตตนฤดูการทาํ นาไปจนถึงการเก็บเกี่ยว หนาที่หลักของ "วัว” ไดแก การไถนา คราดนา

เทียมเกวียน บรรทุกส่ิงของ การเข็นขาวเขาลาน การนวดขาว สุดทายวัวยังเปนอาหารใชบริโภค
อีกทั้งหนัง กระดูก และเขาวัว ยังสามารถนาํ ไปทําเคร่ืองประดับตาง ๆ ได

วัวเทียมเกวียนกับหลักฐานทางประวัติศาสตร | 11

วัวเทียมเกวียนกับหลักฐานทางประวัติศาสตร | 12

วัวเทียมเกวยี นกับหลกั ฐาน
ทางประวตั ิศาสตร์

การละเลนววั เทียมเกวยี น เปนการแขงขนั ประลองความเรว็ วาววั คูใดจะมีฝเ ทา
ทเี่ ร็วกวาคูอ ืน่ ๆ โดยนําววั งานท่มี ีขนาดเทา กนั จํานวน 2 ตวั มาเทียมเกวียน
ในลกั ษณะเดียวกนั กับการใชวัวลากเกวียนบรรทกุ ของ แตเกวียนเปนเกวยี นเปลา
และมีขนาดเล็กกวาเกวียนทใ่ี ชบรรทกุ ของทัว่ ไป ในการแขง ขนั จะแขง กันเปน คู
โดยเกวียนท่เี ทยี มววั คทู ง้ั สองเลม จะมาอยทู ่จี ดุ เรมิ่ วิ่งเรียกวา "ต้ังผงั ”
จากนนั้ คอยฟงสัญญาณโกรก (เครอ่ื งใหเสียงสญั ญาณ หรืออาจเรยี กวา เกราะ)
แลวจึงเริม่ วิ่งออกตัว วัวกจ็ ะว่งิ ไปตามลูว ่ิงโดยมคี นแทงปฏักอยดู า นบน
เปนคนคอยควบคมุ ทศิ ทางการวิง่ และความเร็ว ววั ฝา ยใดถึงเสนชยั กอน
เปนผชู นะ โดยจะตอ งชนะกนั แบบขาดลาํ ถา เกวียนสะกัน เรยี กวา "เฉียบ”
คอื เกวยี นฝายหนึง่ ลากเกวียนอกี ฝายหนง่ึ เขา เสน ชัย จะถือวา ผดิ กติกา
ทั้งสองฝาย ตองทาํ การแขง รอบใหม

วัวเทียมเกวียนกับหลักฐานทางประวัติศาสตร | 13

วัวเทยี มเกวียนกบั หลักฐาน
ทางประวตั ิศาสตร์

ตามประวัตศิ าสตรทม่ี ีการบนั ทึกไวใ นจดหมายเหตพุ ระราชกจิ รายวนั
รัชสมยั พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจาอยูห วั รัชกาลท่ี 5 เมอ่ื คราวเสด็จประพาส
เมอื งเพชรบรุ ี ในปจ อ จุลศกั ราช 1248 (พ.ศ. 2429) พระยาเพชรบรุ ี ไดจดั แขง
ววั เทียมเกวียนถวายทอดพระเนตร ณ ท่ีประทับศาลานกั ขตั ฤกษ ซง่ึ ต้งั อยูบริเวณ
พระนครครี ี (เขาวัง) ความวา
"...เวลาบา ย 5 โมง เสดจ็ พระราชดําเนินลงเชงิ เขา ทรงมาพระทนี่ ัง่ เสดจ็ พระราชดาํ เนนิ
ประพาสตลาด มกี ระบวนรถเหมือนวันกอน คร้นั เวลาย่ําคา่ํ เสดจ็ พระราชดําเนนิ กลับ
ประทับพลับพลาไหลเ ขาช้ันลางดานตะวนั ออก พระยาเพชรบุรกี รมการจดั รันแทะ
โคราษฎร ซ่งึ จะขับแขง กันถวายตัวทอดพระเนตร รันแทะน้นั เตรียมไวมาก
เลอื กคดั เทยี บกนั ในทอ งสนามแลว ปลอ ยใหขับแขงกันเปน คูๆ 3 คู พระเจาอยหู วั
ทอดพระเนตรอยจู นคํ่า รันแทะหน่ึงลมทบั คนเจา ของปว ยมากพระราชทานเงนิ 5 ตําลึง
รางวลั คนเปน เจา ของที่ชนะคนละ 3 ตําลงึ แพค นละ 6 บาท เวลายํ่าคํา่ ครึ่งเสดจ็ ข้ึน”

วัวเทียมเกวียนกับหลักฐานทางประวัติศาสตร | 14

ววั เทยี มเกวยี นกบั หลักฐาน
ทางประวตั ิศาสตร์

"ววั เทยี มเกวยี น” ในกฎหมายตราสามดวง และจดหมายเหตรุ าชกจิ รายวนั
รชั กาลท่ี 5 เรยี กวา "ววั รนั แทะ” นอกจากนีย้ งั พบหลกั ฐานวา วัวเทียมเกวียน
ของจงั หวัดเพชรบุรี ไดเ คยเขาไปจดั แสดงทีท่ องสนามหลวง กรงุ เทพมหานคร
ในชว งปใ หมไ ทยเทศกาลตรุษสงกรานต ป พ.ศ. 2479– 2480 ทางกระทรวง
มหาดไทยไดขอรอ งมายังจงั หวดั เพชรบรุ ี ใหส งการแสดงกีฬาพืน้ บา นของเพชรบุรี
ซึ่งไมม ีในทอ่ี นื่ ไดแก วัวเกวียน และววั ระดอก (วัวลาน) ไปแสดงใหประชาชน
ชมท่ีทองสนามหลวง (ทุงพระเมรุ) ทางจงั หวัดไดม อบหมายให นายเทพ โซะเหม
เปน หัวหนา นําววั จากตาํ บลตา ง ๆ รวมกันประมาณ 65 ตัว ไปแสดงในสนามจงั หวัด
และจัดสรรคา ใชจ า ยใหทงั้ หมด โดยเหมาตูรถไฟบรรทุกวัวไปหลายตู พกั อยทู ่ีทุงพญาไท

ลักษณะเดนของเกวียนเพชรบุรี | 15

ลักษณะเดนของเกวียนเพชรบุรี | 16

ลกั ษณะเด่นของเกวียนเพชรบุรี

ในอดีตจังหวัดเพชรบุรีมีสนามแขงววั เทียมเกวียนกระจายอยทู ัว่ ไป เชน วัดตน สนาม
(วัดราง) หวั สนาม ทา ยสนาม เปน ตน สนามววั เทยี มเกวยี น แบง ออกเปน 2 ลักษณะ
กลาวคอื สนามที่มอี ยโู ดยท่วั ไป เชน สนามบา นดอนจฬุ า สนามไรด อน ตําบลไรส ม
สนามบานใหม สนามโพธเิ์ รยี ง ตาํ บลโรงเข เปนตน ประเภทที่ 2 คือ สนามกลาง
สําหรับจดั การแขง ขนั เฉพาะกจิ เชน สนามหนาเขาวัง สนามในวังบานปน สนามวดั ถาํ้ แกว
เพ่อื การสมโภชในวาระเฉลมิ ฉลองตา ง ๆ

นอกจากน้ี อาจจะพิจารณาปรับปรุงสนามแตละหมูบานขึ้นเปนสนามแขงขัน
เน่ืองในโอกาสงานตาง ๆ ท่ีเกี่ยวของ และเปนกิจกรรมของตาํ บลน้ัน ๆ กระทั่งในยุคฟนฟู
การแขง ขันววั เทยี มเกวียนทที่ างชมรมกํานันผใู หญบ า นอาํ เภอบานลาดจัดข้ึน ไดใ ชท งุ นา
หลงั ฤดูการเกบ็ เก่ียวเปนสนามการแขง ขันวัวเทยี มเกวียนลักษณะช่วั คราว อาทิ
สนามแขงขันตาํ บลทาเสน ตาํ บลถ้ํารงค และสนามทุงทอง ตําบลทาชาง อําเภอบานลาด
ในปจ จบุ ัน เปน ตน

ลักษณะเดนของเกวียนเพชรบุรี | 17

ลักษณะเดนของเกวียนเพชรบุรี | 18

ลกั ษณะเดน่ ของเกวียนเพชรบรุ ี

ชางเมืองเพชรบุรีไดฝากฝมือไวบน
ภาพเขียนสีฝุนวัวเทียมเกวียน

ท่ีสวยงามไวหลายแหง อาทิ จิตรกรรม
ฝาผนังพระอุโบสถวัดมหาสมณาราม

(วัดเขาวัง) ภาพคอสอง
ศาลาการเปรียญวัดเกาะ
ภาพคอสอง ศาลาการเปรียญ
วัดจันทราวาส อําเภอเมืองเพชรบุรี
ภาพคอสอง วัดปากคลอง
อําเภอบานแหลม เปนตน

ความงดงามในดานงานชางฝมือ
"งอนเกวียน” จะเลือกไมที่มี
ความออนโคงเปนวงสวยงาม
เรียกวา "งอนยอดผักบุง”

หรือ "งอนกะโหลก” อีกช้ินสวนหน่ึง
ที่มีความแตกตางจากเกวียนท่ีอื่น
ไดแก "ไมเทาแขน” เกวียนหนึ่งเลม

จะใชไมเทาแขนจํานวน 4 ช้ิน
สวนหัวของไมเทาแขนจะแกะสลัก
เปนหัวงอน เรียกวา หัวนกเอี้ยง
เปนเอกลักษณของเกวียนเพชรบุรี

วัวเAทียGมเuกวidียนeชิงtถoว ยMพoระdราeชrทnา นP|h19ilosophy A.M. Miles

วัวเทียมเกวียนชิงถ้วยพระราชทาน

ววั เทียมเกวยี นชงิ ถ้วยพระราชทาน
สมเด็จพระเทพฯ

จุดเร่ิมตน ของการร้อื ฟน การแขงขนั กีฬาวัวเทยี มเกวยี น เร่มิ จาก "ชมรมกํานนั ผใู หญบ า น
อาํ เภอบา นลาด” องคกรปกครองสว นทอ งถิน่ และประชาชนชาวอาํ เภอบานลาด

ไดรว มกันจดั งานววั เทียมเกวยี นเปน ครัง้ แรก เมื่อป พ.ศ. 2541 ณ ทุงนาสนามแขง ขัน
ชวั่ คราว ริมถนนเพชรเกษม (ฝงขาลองใต) บรเิ วณหลักกโิ ลเมตรที่ 173 ต.ทาเสน
อ.บา นลาด ในชว ง "งานพระนครคีรีเมอื งเพชร” คร้ังท่ี 17 ไดรบั ความนิยมจงึ มี
การจดั ตอเนอ่ื งทุกป แตใ นคร้งั ลา สุดในป พ.ศ. 2561 สมัย น.ส. สุนียร ัตน ภูขาํ
นายอาํ เภอบานลาด คณะกรรมการจดั งานมคี วามเห็นใหยา ยสถานทจี่ ดั งาน
มาจัดเปน การเฉพาะที่ "ทุง ทอง” ต.ทา ชาง รวมกบั งาน "บานลาด 101 ป”
เปนงานประจําปใหมข องอําเภอบา นลาด ซึ่งเปนการนาํ ภูมปิ ญญาศิลปวัฒนธรรม
วิถชี ีวติ ของชาวอาํ เภอบานลาดมาจัดแสดงรวมกนั เปน คร้ังแรก

วัวเทียมเกวียนชิงถวยพระราชทาน | 20

ววั เทียมเกวยี นชิงถว้ ยพระราชทาน

การแขงขนั วัวเทยี มเกวียน ชิงถวยพระราชทาน
สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ถอื เปน งานประจําปข องอาํ เภอบานลาด จังหวัดเพชรบุรี
นาํ โดยนายอาํ เภอบา นลาด องคก รปกครองสวนทอ งถิน่ เทศบาล อบต. กํานนั
และผใู หญบ านในเขตพ้ืนทอ่ี าํ เภอบานลาด ซ่ึงจะจัดใหม ีการแขงขนั วัวเทยี มเกวยี น
ในชว งงาน พระนครคีรี–เมอื งเพชร ราวเดอื นกุมภาพันธ–มีนาคมของทุกป

เครื่องประดับวัวเทียมเกวียน | 21

เครืองประดับววั เทยี มเกวียน

"วัวเกวียนงาม” โดยวัวที่นํามาเทียมเกวียนจะมีความน่ิงและมีการประดับตกแตง
วัวและเกวียนอยางสวยงามโดยมีช้ินสวนเครื่องประดับท่ีสาํ คัญไดแก

เขารอง

ทําดวยไหมพรมหลากสีถักเปน ลวดลายตาง ๆ
ใชส าํ หรบั สวมเขาววั ทง้ั 2 ขา ง ทางปลายแหลม

นิยมทําเปนพูไหมพรม

อ้อม หรืออ้อมเพชร

ใชสาํ หรบั คลอ งคอววั ทําดว ยผา ตัดใหม ีความกวา ง
ประมาณ 2 น้ิว มคี วามยาวรอบคอวัวเย็บซอ นกัน
หลาย ๆ ชัน้ จนแข็ง นาํ เพชรมาประดบั ตกแตง ลงบนผา
ที่เยบ็ น้ัน สวนปลายในตําแหนง ท่ผี า มาบรรจบกัน
นิยมทําเปนพูกลมดว ยดา ยหลากสี ขนาดเทา ๆ กัน
หลายลูก จดั เปนชอ หอยใหสวยงาม

คาดเพชร

ใชส าํ หรบั คาดบรเิ วณหนาผากวัวทาํ ดวยผาตัดเย็บ
ในลกั ษณะเดียวกบั ออ มเพชร แตบางกวา มีลกั ษณะ
เรียวตรงกลางเพือ่ ใหปดทับในตาํ แหนงของขวัญเดิม

เคร่ืองประดับวัวเทียมเกวียน | 22

เครืองประดับวัวเทยี มเกวยี น

เชือกตะพาย

เชือกตะพายนี้จะถกั ดว ยไหมพรมหลากสตี ลอดเสน
ใชส าํ หรบั รอ ยจมกู ววั เพอ่ื ใหจ ับ หรอื จูง ไดส ะดวก

ผ้าสีต่างๆ

แลว แตจ ะหามาตกแตง สวนใหญนยิ ม
ผูกผาน้นั เปนชอ เล็กๆ

ใชผกู บริเวณโคนเขา คลองคอ
และผกู ท่ขี อ เทาของวัว เปน ตน

เครืองประดับอืนๆ

เชน ลูกกระพวน กระด่ิง ทําจากทองเหลือง
เกราะทําจากไม ใชส าํ หรบั หอยคอวัวทําใหเ กดิ เสยี งดัง

กฎกติกาการแขงขันวัวเทียมเกวียน | 23

กฎกตกิ าการแขง่ ขนั ววั เทยี มเกวียน

วั ว เ ที ย ม เ ก วี ย น จั ง ห วั ด เ พ ช ร บุ รี

1 . เ ก วี ย น 1 เ ล ม ต อ วั ว เ ที ย ม 2 ตั ว
2 . ผู เ ข า แ ข ง ขั น จ ะ ต อ ง ใ ช เ ก วี ย น ท่ี ก ร ร ม ก า ร จั ด ใ ห
3 . ผู ค ว บ คุ ม วั ว ใ น เ ว ล า แ ข ง ขั น เ ก วี ย น ล ะ 1 ค น โ ด ย ใ ช ป ฏั ก ป ล า ย แ ห ล ม
ไ ม เ กิ น 4 ม . ม . บั ง ค บ วั ว
4 . ก า ร ตั ด สิ น แ พ ช น ะ ใ ค ร วิ่ ง ถึ ง เ ส น ชั ย ( เ ฉี ย บ ) ก อ น ถึ อ ว า ช น ะ
5 . ก ร ร ม ก า ร จ ะ ใ ช ร ะ ฆั ง เ ป น สั ญ ญ า ณ ป ล อ ย วั ว

กฎกติกาการแขงขันวัวเทียมเกวียน | 24

กฎกติกาการแข่งขนั ววั เทยี มเกวียน

วั ว เ ที ย ม เ ก วี ย น จั ง ห วั ด เ พ ช ร บุ รี

6 . ร ะ ย ะ ท า ง แ ข ง ขั น มี ค ว า ม ย า ว 1 2 0 เ ม ต ร
7 . ก า ร แ ข ง ขั น เ ป น เ ก ม กี ฬ า ห า ก ผู แ ข ง ขั น ไ ด รั บ บ า ด เ จ็ บ จ ะ เ รี ย ก ร อ ง ค า
เ สี ย ห า ย ไ ม ไ ด
8 . วั ว ที่ นํา ม า แ ข ง ขั น จ ะ ต อ ง ไ ด รั บ ก า ร ฝ ก ซ อ ม ม า ก อ น ห า ก ก ร ร ม ก า ร พ บ
ว า วั ว ต่ื น อ า จ ตั ด สิ ท ธิ เ ข า แ ข ง ขั น
9 . ก ร ณี วั ว เ จ็ บ ส า ม า ร ถ เ ป ลี่ ย น วั ว ไ ด 1 ตั ว / ค ร้ั ง แ ต วั ว ท่ี นาํ ม า เ ป ล่ี ย น
ต อ ง ไ ม เ ค ย เ ข า แ ข ง ขั น ใ น ร อ บ ท่ี ผ า น ม า

บทสัมภาษณ | 25

บทสัมภาษณ์

บทสัมภาษณ์ นายขวัญ (ช่างแดง) นัครา

ชา่ งทาํ เกวียน อําเภอบา้ นลาด จงั หวดั เพชรบุรี

Q : พวกเราอยากทราบประวัติความเปนมาของวัวเทียมเกวียนวามีท่ีมาอยางไร
รบกวนลุงแดงชวยเลาใหพวกเราทราบไดไหมคะ

A : วัวเทียมเกวียนไดมีการเลนมาต้ังแตครั้งเกาคร้ังกอน ต้ังแตโบราณเลย
เริ่มจากการใชในการทํามาหากิน เข็นขาว นวดขาว ไถนา เพ่ือเล้ียงคนทั้งประเทศ
แลวนาํ มาเลนเปนวัวสวยงาม วัวลาน และนํามาเทียม จนเปนวัวเทียมเกวียน
ในปจจุบัน

Q : นอกจากการแขงขันวัวเทียมเกวียนแลว สามารถนาํ วัวเทียมเกวียน
ไปใชในโอกาสอ่ืน ๆ ไดอีกไหมคะ

A : ได ๆ นอกจากเราจะเอาวัวเทียมเกวียนไปแขงแลว ยังเอาวัวเทียมเกวียน
ไปแหประเภทวัวสวยงามก็ได และก็มีการนาํ วัวเทียมเกวียนเขารวมขบวนแห
ทางศาสนาดวย เชน งานบวช งานทอดกฐิน งานแตง เปนตน

บทสัมภาษณ | 26

บทสัมภาษณ์

บทสัมภาษณ์ นายขวัญ (ช่างแดง) นัครา

ช่างทําเกวยี น อาํ เภอบ้านลาด จงั หวัดเพชรบุรี

Q : ท่ีบานลาดมีการเลนวัวเทียมเกวียนเยอะไหมคะ

A : เยอะ ๆ ที่บานลาดเปนศูนยใหญของการเลนวัวเทียมเกวียนเลย
โดยการนาํ วัวของคนแถวน้ีไปเลน ไปแขงท้ังนั้นเลย ในแตละงานก็จะมี
การสับเปล่ียนกันเอาวัวไปเลน

Q : การตกแตงเกวียนและเครื่องประดับของวัวเทียมเกวียนเปนอยางไรคะ

A : การตกแตงเกวียนและเครื่องประดับวัวตองใชของตกแตงหลายอยางดวยกัน
ก็จะมีเขารอง ผาสี ออมเพชร คาดเพชร เชือกตะพาย และเครื่องประดับอื่น ๆ
แลวแตเจาของวัวจะตกแตง บางคนอาจใช ลูกกระพวน กระด่ิง หรือเกราะ
ท่ีทําจากไมเพื่อหอยคอวัวไวเพ่ือใหเกิดเสียงดังดวยก็ได

บทสัมภาษณ | 27

บทสัมภาษณ์

บทสัมภาษณ์ นายขวัญ (ช่างแดง) นัครา

ชา่ งทําเกวียน อาํ เภอบา้ นลาด จังหวดั เพชรบุรี

Q : เครื่องประดับตาง ๆ ที่ใชในการตกแตงเกวียนและวัว ลุงแดงเอามาจากไหน
หรือทาํ ขึ้นเองคะ

A : เครื่องประดับที่ตกแตงวัวของลุงทุกช้ิน ทําเองทั้งนั้น ลุงทาํ เองไดทุกอยางเลย

Q : การแขงขันวัวเทียมเกวียนจัดข้ึนที่ไหนคะ

A : ในปจจุบันก็จะจัดแขงขันวัวเทียมเกวียนที่สนามแขงขันวัวเทียมเกวียนทุงทอง
อยูท่ีตําบลทาชาง อําเภอบานลาด โดยจัดเปนงานประจําปของอาํ เภอบานลาด
ทุก ๆ ป

Q : หากมีคนสนใจอยากเรียนรูวิธีการทําเครื่องประดับตาง ๆ ท่ีใชในการตกแตง
เกวียนและวัว สามารถเรียนรูไดท่ีไหนคะ

A : สามารถมาเรียนรูวิธีการทาํ เคร่ืองประดับวัวไดที่ศูนยเรียนรูการทําเกวียน
ชางขวัญ ท่ีบานของลุงเองเลย อยูที่บานไรแค อําเภอบานลาด โดยลุงจะสอน
วิธีการทาํ เครื่องประดับตาง ๆ ใหตามความสนใจ เพื่อท่ีจะไดเปนการสืบสาน
และอนุรักษตอไปดวย

บทสัมภาษณ | 28

บทสัมภาษณ์

บทสัมภบทาสัมษภาษณณ์ | 2์ 6นายขวัญ (ช่างแดง) นัครา

ชา่ งทําเกวยี น อําเภอบา้ นลาด จังหวัดเพชรบุรี

Q : ลุงแดงชวยเลาถึงรางวัลที่ลุงแดงไดรับจากการนําวัวเขาแขงขัน
วัวเทียมเกวียนใหพวกเราทราบไดไหมคะ

A : ไดรับรางวัลมากเลย ไปแขงที่ไหนก็ไดรางวัลกลับมาทุกคร้ัง รางวัลก็จะมี
ตั้งแตรางวัลเล็ก ๆ ไปจนถึงรางวัลใหญเลย เชน พัดลม โทรทัศน ตูเย็น
หมอหุงขาว กระติกนาํ้ รอน เคร่ืองใชไฟฟาตาง ๆ จักรยานก็มีรางวัลใหญท่ีสุด
ก็จะเปนวัวตัวหนึ่งเลย ลุงก็เคยไดมา

Q : แลวรางวัลท่ีลุงแดงประทับใจท่ีสุดคืออะไรคะ

A : รางวัลที่ไดไปรับที่กรมสงเสริมวัฒนธรรม ไดรับคัดเลือกใหเปนชาง
ทาํ เกวียนฝมือดีของจังหวัดเพชรบุรี และก็ไดรับโลรางวัลจากมหาวิทยาลัย
ราชภัฏเพชรบุรี ในงานมหกรรมศิลปวัฒนธรรมอาเซียนสัมพันธ และการแสดง
นานาชาติ เมื่อป พ.ศ. 2561 ใหเปนพอดีเดนผูสงเสริมศิลปวัฒนธรรมดวย

Q : ลุงแดงมีอะไรจะฝากถึงคนรุนใหมที่สนใจเก่ียวกับวัวเทียมเกวียนไหมคะ

A : อยากใหคนรุนใหมชวยกันอนุรักษวัวเทียมเกวียน ภูมิปญญาด้ังเดิม
ของชาวเพชรบุรีเอาไว ใหอยูตลอดไป ใหลูกใหหลานไดรูจัก อยากให
มีการรักษา สืบสานกันตอไป ไมวาจะดวยวิธีอยางไร ท้ังมาเรียนรูเรื่องราว
ตาง ๆ ของวัวเทียมเกวียน หรือมาเรียนรูวิธีการทําเครื่องประดับ
วัวเทียมเกวียนไวก็ได ก็เปนการสืบสาน รักษา ภูมิปญญาน้ีเอาไวแลว

เอกสารอางอิง | 29

เอกสารอา้ งอิง

กรมสงเสริมวัฒนธรรม. (2562).
วัวเทียมเกวียน เพชรบุรี. คนขอมูล 8
พฤศจิกายน 2563, จาก
HTTP://WWW.CULTURE.GO.TH.

อรจิรา กล่ินมณฑา. (2562). วัฒนธรรม
จังหวัดเพชรบุรี. คนขอมูล 8 พฤศจิกายน
2563, จาก
HTTPS://SITES.GOOGLE.COM/
/PHETCHABURICULTURE1/HOME.

ธนธร เสือสงา. (2559). จังหวัดเพชรบุรี.
คนขอมูล 8 พฤศจิกายน 2563, จาก
HTTPS://NESTANATORN.
WORDPRES.COM.

นางสาวชุติมา ชาญทิพยพงษ รหัส 604148504
นางสาวสรรัตน มนชู รหัส 604148515

สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี