โครงงานไอเอสผลิตภัณฑ์แปรรูปจากมะม่วง

Mango processing products

จดั ทำโดย ชั้น ม.5/4 เลขท่ี 36
ชน้ั ม.5/4 เลขที่ 37
1. นางสาวคฑาเทพ วังพิมูล ช้นั ม.5/4 เลขที่ 38
2. นางสาวณชิ าภัทร เหง้าทา ชน้ั ม.5/4 เลขท่ี 39
3. นางสาวธนั วาพร เสาะกา่ น ชั้น ม.5/4 เลขที่ 40
4. นางสาวพลอยชมพู สภุ ดี
5. นางสาวอเวงชดา แกว้ มุกข์

เสนอ

นางวนิดา บุญพิเชฐวงศ์

คุณครูทปี่ รึกษาการศึกษาค้นควา้

การศึกษาน้เี ป็นส่วนหน่ึงของรายวชิ า การสอ่ื สารและการนำเสนอ (IS2) รหัสวชิ า I30202
โรงเรยี นสตรรี าชินูทศิ

ภาคเรียนท่ี 2 ปกี ารศกึ ษา 2564
สำนกั งานเขตพืน้ ทก่ี ารศกึ ษามัธยมศกึ ษาอุดรธานี

ก

ชื่อเรื่อง Mango processing products
ผศู้ กึ ษาค้นคว้า
1.นางสาวคฑาเทพ วังพมิ ูล ม.5/4 เลขที่ 36
ระดบั การศึกษา
ครูที่ปรกึ ษา 2.นางสาวณชิ าภัทร เหงา้ ทา ม.5/4 เลขท่ี 37
รายวชิ า
ชอ่ื โรงเรยี น 3.นางสาวธันวาพร เสาะก่าน ม.5/4 เลขท่ี 38

4.นางสาวพลอยชมพู สภุ ดี ม.5/4 เลขที่ 39

5.นางสาวอเวงชดา แกว้ มกุ ข์ ม.5/4 เลขท่ี 40

ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 5/4

คุณครูวนดิ า บุญพิเชฐวงศ์

สอ่ื สารและการนำเสนอ ( Independent Study : IS2 )

โรงเรยี นสตรีราชนิ ทู ศิ ปีการศึกษาที่ค้นควา้ 2564

บทคัดยอ่

รายงานการศึกษาคน้ ควา้ เรื่อง ผลิตภณั ฑ์แปรรูปจากมะมว่ งมีวตั ถุประสงค์เพื่อแก้ปญั หา
มะม่วงล้นตลาด ใช้ทรัพยากรในทอ้ งถ่ินให้ไดป้ ระโยชนส์ งู สดุ นำไปต่อยอดเป็นธุรกิจวิธีการศึกษา
คน้ ควา้ มีดงั น้ี

ศึกษาเกยี่ วกับพันธม์ุ ว่ ง ศกึ ษากระบวนการแปรรูป ศกึ ษาการสรา้ งรายไดแ้ ละอาชีพ และ
การศกึ ษาด้านการตลาด กลมุ่ ตัวอยา่ งเป็นนักเรยี นชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 5/4 จำนวน 43 คนได้มาโดย
การเลอื กแบบเจาะจงเครื่องมือทใ่ี ช้ประกอบดว้ ย แบบฟอร์มสอบถาม ผลการศึกษาพบว่านกั เรียนช้ัน
มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 5/4 มีความชอบผลิตภัณฑแ์ ปรรปู จากมะม่วงอยใู่ นระดับคณุ ภาพมากท่ีสุดเฉลี่ย 4.25

ข

กิตตกิ รรมประกาศ

รายงานฉบับนส้ี ำเร็จและสมบูรณเ์ ป็นรูปเล่ม ดว้ ยความกรุณาและเอาใจใสเ่ ปน็ อยา่ งดีจาก
คณุ ครูวนดิ า บุญพิเชฐวงศ์ และคณุ ครมู านสิ า อนุ านนท์ ที่ไดก้ รุณาให้คำปรกึ ษาและแนะแนวทางการ
ดำเนนิ การทางรายงานในคร้ังน้โี ดยไม่มขี ้อบกพร่อง รวมทั้ง ข้อเสนอแนะและข้อคดิ เห็นต่างๆ ตลอดทัง้
การตรวจแก้ไขรายงานฉบับน้ีใหส้ ำเร็จสมบรู ณ์ยง่ิ ข้นึ ทางคณะผ้จู ัดทำจงึ ขอขอบพระคุณ เปน็ อย่างสงู ไว้
ณ โอกาสน้ี

ขอขอบพระคุณคุณครูทุกทา่ นท่ีไดป้ ระสทิ ธ์ิประสาทวชิ า ความรู้ และประสบการณ์ตลอดจน
อำนวยความสำเร็จให้บังเกดิ

สุดทา้ ยนข้ี อขอบพระคณุ คุณพ่อ คุณแม่ ท่เี ป็นกำลงั ใจ และใหค้ วามชว่ ยเหลอื ในการเกบ็
รวบรวมขอ้ มลู และให้คำแนะนำในการทำรายงานคร้งั น้ีให้สำเร็จลุลว่ งด้วยดตี ลอดมา

นกั เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 5/4
มกราคม พ.ศ. 2564

ค

สารบญั

หน้า
บทคดั ย่อ ...................................................................................................................................... ก
กติ ติกรรมประกาศ ........................................................................................................................ ข
สารบัญตาราง ............................................................................................................................... ง
สารบัญภาพ .................................................................................................................................. จ
บทที่ 1 บทนำ

ความเปน็ มาของปัญหา ................................................................................................... 1
จดุ มงุ่ หมายของการศึกษา ................................................................................................ 1
ขอบเขตของงานวิจยั ....................................................................................................... 2
นยิ ามศัพทเ์ ฉพาะ ............................................................................................................ 2
ประโยชน์ท่คี าดวา่ จะได้รับ .............................................................................................. 2
บทที่ 2 เอกสารทเี่ กีย่ วขอ้ ง
การแปรรูปมะม่วง ........................................................................................................... 3
ความหมายของมะมว่ ง .................................................................................................... 3
สายพันธุข์ องมะม่วง ......................................................................................................... 4
ประโยชน์ของมะมว่ ง ....................................................................................................... 6
วจิ ัยท่ีเก่ยี วขอ้ ง ................................................................................................................ 7
บทที่ 3 วธิ กี ารดำเนินการ
ระเบยี บวธิ กี ารทีใ่ ชใ้ นการศึกษา ....................................................................................... 9
ระยะเวลาท่ใี ช้ในการศึกษา .............................................................................................. 10
วิธีการดำเนินการศึกษา ................................................................................................... 10
บทท่ี 4 ผลการดำเนินการ
ผลการดำเนนิ การ ............................................................................................................ 11
บทที่ 5 สรุปและอภปิ รายผลการศกึ ษา
สรุปและอภิปรายผลการศึกษา ........................................................................................ 14
ขอ้ เสนอแนะในการศึกษาค้นควา้ คร้งั ตอ่ ไป. ...................................................................... 14
บรรณานุกรม ................................................................................................................................ 15
ภาคผนวก ..................................................................................................................................... 16
ประวตั ผิ ู้ศึกษา .............................................................................................................................. 25

ง

สารบัญตาราง
หนา้

ตารางท่ี 1 .................................................................................................................................... 11
ตารางที่ 2 .................................................................................................................................... 12

จ

สารบัญภาพ

หน้า

ภาพท่ี 1 ............................................................................................................................ 3
ภาพท่ี 2 ............................................................................................................................ 4
ภาพท่ี 3 ............................................................................................................................ 4
ภาพที่ 4 ............................................................................................................................ 5
ภาพที่ 5 ............................................................................................................................. 5
ภาพท่ี 6 ............................................................................................................................. 6
ภาพท่ี 7 ............................................................................................................................. 6
ภาพท่ี 8 ............................................................................................................................. 12

1

บทท่ี 1

บทนำ

ความเป็นมาของปญั หา
ในฤดูกาลที่มะม่วงออกผลนั้น ทำให้มีมะม่วงเต็มท้องตลาดจึงส่งผลให้มีจำนวนของมะม่วง

มากเกินสำหรับความต้องการของผู้บริโภค จึงทำให้ผู้ขายต้องลดราคาเพื่อให้ขายมะม่วงได้
เพราะถ้าขายไม่ได้จะทำให้มะม่วงนั้นเน่าเสียและทิ้งไป ทำให้ผู้ขายนั้นขาดทุน จึงส่งผลให้มะม่วง
มีราคาตกต่ำเป็นอย่างมาก เราจึงมองเห็นว่าการที่มะม่วงนั้นเน่าเสียทิ้งและไม่ก่อให้เกิดประโยชน์
แก่ผู้ขาย และในขณะที่ผู้บริโภคส่วนมากนัน้ ก็เบือ่ ที่จะรับประทานมะม่วงในรูปแบบเดิม เราจึงคิดคน้
วิธีการทำให้ผู้ขายไม่ขาดทุนและผู้บริโภคได้รับประทานอาหารรูปแบบใหม่ๆ จึงก่อให้เกิดการทำ
ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากมะม่วงเพื่อที่จะไม่ให้มะม่วงนั้นเน่าเสียทิ้งได้และก่อให้เกิดผลิตภัณฑ์หลาย
รูปแบบ เพื่อที่จะให้ผู้บริโภคนั้นได้เลือกรับประทานอาหารรูปแบบใหม่ๆ อีกทั้งมะม่วงนี้เป็นวัตถุดิบ
ที่คนส่วนมากนิยมให้ความสนใจเป็นอย่างมาก ยังเป็นอีกหนทางที่จะสามารถสร้างรายได้และสร้าง
อาชีพหลักหรอื อาชพี เสริมได้

ปัจจุบันนี้ได้มีผลิตภัณฑ์แปรรูปมากมายที่ทำมาจากมะม่วง เราจึงสนใจที่จะทำผลิตภัณฑ์
จากมะม่วง เพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรมไทยที่ได้มาจากบรรพบุรุษและสืบทอดต่อกันมา อีกทั้งยังเป็น
วัตถุดิบในทอ้ งถิ่นที่หาได้ง่ายตามทอ้ งตลาด เพื่อนำมาใช้ใหเ้ กิดประโยชน์มากทีส่ ดุ จึงได้มีการแปรรปู
ของมะม่วงในรูปแบบตา่ ง ๆ ท่อี อกมาได้เหน็ อย่างแพร่หลาย

ดงั นัน้ คณะผจู้ ัดทำได้ใหค้ วามสำคญั แก่ทรัพยากรเป็นอย่างมาก จึงไดค้ ้นศึกษาค้นควา้
การท่ีจะทำใหท้ ัพยากรนั้นเกิดประโยชน์มากท่ีสดุ เราจึงจัดทำผลิตภัณฑ์แปรรูปจากมะม่วง ไดแ้ ก่
มะม่วงดอง มะม่วงกวน คพั เค้กหนา้ แยมมะม่วง และสมทู ต้ีมะม่วง เพ่ือทจ่ี ะให้ผู้ขายได้นำมะมว่ ง
มาแปรรปู ขายได้จงึ ไมท่ ำใหผ้ ้ขู ายนั้นขาดทนุ และให้ผู้บรโิ ภคน้นั มีหนทางให้การเลือกรับประทาน
มากมาย และก่อให้เกิดการสร้างรายได้และอาชีพหลกั หรอื อาชีพเสริมได้

จดุ มุง่ หมายของการศกึ ษา
1. เพือ่ ใชท้ รัพยากรในท้องถน่ิ ให้ได้ประโยชน์สงู สดุ
2. เพ่ือให้ผู้บรโิ ภคมหี นทางในการเลอื กรับประทานมะม่วงหลายรปู แบบ
3. เพือ่ นำไปตอ่ ยอดเป็นธุรกจิ ทางการค้าได้
4. เพื่อศึกษาข้ันตอนการทำผลติ ภณั ฑ์

2

ขอบเขตของงานวิจยั
1. ขอบเขตดา้ นเนื้อหา
การศึกษาคร้ังนี้ เป็นการศกึ ษาเก่ียวกบั ผลิตภัณฑจ์ ากมะม่วง มี 4 ดา้ นดงั นี้
1.1 ด้านการศึกษาพนั ธมุ์ ะมว่ ง
1.2 ด้านการศึกษากระบวนการแปรรปู
1.3 ดา้ นการสร้างรายได้และอาชีพ
1.4 ด้านการตลาด และการจำหน่ายผลติ ภัณฑ์
2. ขอบเขตดา้ นประชากร
ประชากรทใ่ี ช้ในการศึกษา คร้ังนี้ ได้แก่ นักเรยี นช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ 5/4
โรงเรยี นสตรีราชนิ ทู ิศ จำนวนนักเรยี นทั้งสน้ิ 43 คน
3. ขอบเขตด้านระยะเวลา
ระยะเวลาในการศึกษาตง้ั แต่ 22 กรกฏคม 2564 ถงึ 31 ธันวาคม 2564

นยิ ามศพั ท์เฉพาะ
1. มะมว่ ง จดั เป็นไมย้ ืนต้นท่ีมตี ้นกำเนิดในประเทศอินเดยี และถอื วา่ เปน็ ผลไมป้ ระจำชาติ

ของประเทศอนิ เดยี อีกดว้ ย มะมว่ งจดั เป็นผลไมเ้ ศรษฐกจิ ของประเทศไทย ซงึ่ ประเทศไทยสง่ ออก
มะมว่ งเปน็ อันดบั 3 ของโลก

สำหรับพนั ธมุ์ ะม่วงน้ันมหี ลากหลายสายพันธุม์ าก โดยสายพันธ์ุทแี่ พรห่ ลายมากที่สุดจะเป็น
พันธ์ุเขยี วเสวย แรด น้ำดอกไม้ อกร่อง ฟ้าลั่น โชคอนนั ต์ เป็นต้น ซง่ึ แตล่ ะสายพนั ธน์ุ ัน้ ก็จะมรี สชาติ
และลักษณะแตกต่างกันออกไป

2. ผลิตภณั ฑแ์ ปรรูปจากมะม่วง คือ การนำผลมะมว่ งมาเปล่ียนแปลงสภาพด้วยวิธกี ารตา่ ง ๆ
ให้เป็นผลิตภณั ฑ์รปู แบบใหม่ทมี่ ลี กั ษณะแตกต่างไปจากเดิม เพ่ือใหไ้ ดผ้ ลิตภัณฑ์ทมี่ ีความหลากหลาย

ประโยชน์ท่ีคาดว่าจะได้รับ
1. ได้ผลติ ภัณฑ์แปรรูปจากมะม่วง
2. ได้มีผลิตภณั ฑ์แปรูปให้ผูบ้ รโิ ภคเลอื กรบั ประทาน
3. ไดร้ ายได้จากการขาย

3

บทที่2

เอกสารและงานวิจัยทีเ่ กี่ยวขอ้ ง

การศึกษาเอกสารครั้งน้ี ผศู้ ึกษาไดศ้ ึกษาเอกสารและงานวิจยั ท่ีเกย่ี วข้อง
โดยแบ่งเนอ้ื หาของเอกสารออกเป็นหัวข้อตา่ ง ๆ ดงั นี้

1.การแปรรปู มะมว่ ง

ภาพท่ี 1 การแปรรปู มะม่วง

การแปรรูปมะมว่ ง คอื การนำมะม่วงไปทำการแปรรูปเพ่ือยืดอายุการเก็บรักษา และเพ่ิมรายได้
นอกเหนือจากการขายผลสดเพียงอย่างเดียว เพราะการแปรรูปนั้นจะทำให้ได้มาซึ่งผลิตภัณฑ์รูป
แบบตา่ ง ๆ หลากหลายคณุ สมบัติ ซึ่งอาจตรงความต้องการของผู้บริโภคเปน็ วงกว้างขนึ้

2.ความหมายของมะม่วง
มะม่วง (ชื่อวิทยาศาสตร์: Mangifera Indica) เป็นไม้ยืนต้นในสกุล Mangifera ซึ่งเป็นไม้ผล

เมืองร้อนในวงศ์ Anacardiaceae (กลุ่มเดียวกับถั่วพิสตาชีโอและมะม่วงหิมพานต์) เป็นพืชที่มีถ่ิน
กำเนิดในอินเดีย เพราะการที่ภูมิภาคนั้นมีความหลากหลายทางพันธุกรรมและร่องรอยฟอสซิล
ที่หลากหลาย นับย้อนไปได้ถึง 25 - 30 ล้านปีก่อน มะม่วงมีความแตกต่างประมาณ 49 สายพันธ์ุ
กระจายอยู่ตามประเทศในเขตร้อนตั้งแต่อินเดียไปจนถึงฟิลิปปินส์ จากนั้นจึงแพร่หลายไปทั่วโลก
เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง ใบโต ยาว ปลายแหลม ขอบใบเรียบ ใบอ่อนสีแดง ออกดอกเป็นช่อตาม
ปลายกิ่ง ดอกขนาดเล็ก สีขาว ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สีเหลือง เมล็ดแบน เปลือกหุ้มเมล็ดแข็ง
มะม่วงเป็นผลไม้เศรษฐกิจ ปลูกเป็นพืชสวน ประเทศไทยส่งออกมะม่วงเป็นอันดับ 3 รองจาก
ฟิลิปปนิ ส์ และเมก็ ซโิ ก เปน็ ผลไมป้ ระจำชาติของอนิ เดีย ปากีสถาน และฟลิ ิปปินส์

4

3.สายพันธุ์ของมะม่วง
มะม่วงมีสายพันธุม์ ากมายดังท่ปี รากฏในหนังสือพรรณพฤกษาของพระยาศรสี ุนทรโวหาร

(น้อย อาจารยางกูร) ทกี่ ลา่ วถึงมะมว่ งในสมยั รชั กาลท่ี 5 ไวก้ ว่า 50 พนั ธ์ุ โดยสายพนั ธ์ทุ ่รี ู้จักกัน
อยา่ งแพรห่ ลาย เชน่ เขยี วเสวย แรด นำ้ ดอกไม้ โชคอนันต์ อกร่อง ตวั อยา่ ง เช่น

ภาพท่ี 2 มะมว่ งเขียวเสวย
เขยี วเสวย เป็นพันธ์พุ น้ื เมืองของนครปฐม ผลยาว ดา้ นหลังผลโค้งนูนออก ปลายแหลม ผิวเรยี บ
สเี ขียวเขม้ เปลือกหนา เหนียว ผลแกร่ สมัน

ภาพท่ี 3 มะมว่ งนำ้ ดอกไม้
น้ำดอกไม้ เป็นพันธุ์ที่กินผลสุก รูปร่างยาวเรียว ผลดิบเนื้อขาว รสเปรี้ยวจัด ผลสุกสีเหลืองนวล
รสหวาน อกร่องทอง เป็นพันธุ์เก่าแก่ นิยมกินกับข้าวเหนียวมูน ผลค่อนข้างเล็ก มีร่องเป็นแนวยาว
ท่ีดา้ นทอ้ ง ผลสุก เน้อื ละเอยี ด มเี สย้ี นน้อย

5

ภาพที่ 4 มะม่วงฟ้าล่นั
ฟ้าลน่ั ผลกลม ทา้ ยแหลม ลกู ขนาดกลาง นยิ มกินผลแก่ มีรสมนั เมือ่ ปอกเปลือกเน้ือมะม่วง
จะปริแตก

ภาพท่ี 5 มะมว่ งแก้ว
แก้ว นิยมกนิ ดบิ ผลอ้วนป้อม เปลือกเหนยี ว เมื่อเกอื บสุกเปลอื กจะมสี ีอมส้มหรอื อมแดง

6

ภาพที่ 6 มะม่วงโชคอนันต์
โชคอนนั ต์ รูปรา่ งยาว ปลายมน กลายพันธมุ์ าจากมะมว่ งป่า นิยมนำไปทำมะมว่ งดอง

ภาพที่ 7 มะมว่ งมหาชนก
มหาชนก เปน็ ลกู ผสมของมะมว่ งพันธุห์ นังกลางวันกับพนั ธ์ุซนั เซ็ตจากอนิ เดีย ผลยาวรี สกุ สีเหลืองเข้ม
มรี ว้ิ สแี ดง เนอ้ื ไม่เละ กลน่ิ หอม จะสุกในชว่ งท่มี ะม่วงพันธอุ์ ื่นวายแลว้
4.ประโยชน์ของมะมว่ ง

เน้อื ไม้ของต้นมะมว่ ง สามารถนำมาใชท้ ำเป็นเฟอร์นิเจอร์ได้ ใช้ประกอบอาหารหรอื
ใช้รับประทานเป็นของว่างได้หลากหลาย เช่น ทำน้ำพริก ยำมะม่วง ต้มยำ เมี่ยงส้ม หรือการทำเป็น
มะมว่ งนำ้ ปลาหวาน คน้ั เปน็ นำ้ ผลไม้กไ็ ด้เช่นกัน นำมาแปรรูปเป็นมะม่วงกวน มะมว่ งแก้ว มะม่วงดอง
มะม่วงแช่อิ่ม แยมมะม่วง พายมะม่วง เป็นต้น ใบแก่ของมะม่วงใช้เป็นสีย้อมผ้าให้เป็นสีเหลือง
ทรีตเมนต์บำรุงผิวหน้าด้วยการใช้มะม่วงสุกมาฝานเป็นชิ้นบาง ๆ จากนั้นใช้ช้อนบดขยี้เนื้อมะม่วง
ให้ละเอียด แล้วนำมาพอกหน้าทิ้งไว้ประมาณ 15 นาทีแล้วล้างออก จะทำให้ผิวหน้าดูสะอาดเกลี้ยง
รูขุมขนดกู ระชับ ผวิ เรยี บเนยี นไรร้ อยเห่ียวย่น

7

5.วิจัยทเ่ี กีย่ วข้อง
โครงการส่งเสริมการแปรรปู มะมว่ ง
1.ความสำคัญและทมี่ าของปัญหาท่ที ำการวจิ ยั

ประเทศไทยมีภูมปิ ระเทศทีเ่ หมาะสมสำหรบั การปลูกมะมว่ ง โดยในปี 2559 มเี น้ือทใ่ี นการปลกู
ทั้งประเทศจำนวนทั้งสิ้น 614,178 ไร่ และมีการส่งออกมะม่วงสดจำนวน ทั้งสิ้น 64,000 ตัน
มูลค่ากวา่ 2,400 ล้านบาท (กรมส่งเสริมการเกษตร, 2560) มะมว่ งจัดเปน็ ผลไม้ทางเศรษฐกิจที่สำคัญ
ชนิดหนึ่งของไทย ตลาดของมะม่วงมีทั้งไทยและต่างประเทศ พันธุ์ที่นิยมปลูกเพื่อส่งออกตลาด
ต่างประเทศ ได้แก่ พันธุ์น้ำดอกไม้ พันธุ์แรด พันธ์กลางวัน พันธุ์โชคอนันต์ และพันธุ์มหาชนก
มะม่วงพันธุ์มหาชนกเป็นมะม่วงพันธุ์ใหม่ เกิดจากการผสมระหว่างมะม่วงพันธุ์ซันเซท (sunset)
โดยมีคุณลักษณะเด่นคือสีสันสวยงาม ผลมีขนาดและรูปทรงดี เมล็ดลีบบาง รสชาติหวานอมเปรี้ยว
เล็กนอ้ ย เม่ือสุกงอมหวานจัด เนือ้ ไม่เละ มีกลิน่ หอมเฉพาะตัว ซงึ่ ทำให้มะมว่ งมหาชนกเป็นมะม่วง
ท่เี หมาะสำหรบั การส่งออกอย่างย่งิ อีกพันธุห์ น่งึ โดยมีแนวโนม้ ที่จะได้รบั ความนิยมจากผู้บริโภคท้ังใน
และต่างประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งตลาดประเทศญี่ปุ่น ที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างสูงทั้งแบบผลสุก
และแปรรูป โดยในปี 2559 ประเทศไทยมีพื้นที่ปลูกมะม่วงพันธ์มหาชนก 2,744 ไร่ โดยเกษตรกร
290 ราย เพาะปลูกใน 7 จังหวัด คือ เชียงใหม่ ลำพูน เพชรบูรณ์ อุดรธานี กาฬสินธุ์ นครสวรรค์
ร้อยเอ็ด และมหาสารคาม มีผลผลิตรวม 3,719 ตัน (กรมส่งเสริมการเกษตร) จากการศึกษาข้อมูล
พบว่า กลุ่มวิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกและแปรรูปมะม่วงมหาชนก ตำบลหนองบัว อำเภอหนองกุงศรี
จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นอีกแหล่งผลิตมะม่วงมหาชนกคุณภาพดี ทใ่ี หญ่ท่ีสดุ ในภาคอีสาน ผา่ นการรับรอง
มาตรฐานระบบการจัดการคุณภาพการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับพืช (GAP) สามารถส่งออก
ผลผลิตไปยังต่างประเทศได้ โดยมีการรวมกลุ่มกันปลูกมะม่วงมหาชนกเพื่อทำการส่งออกทั้งในและ
ต่างประเทศ โดยการคัดเลือกมะม่วงที่มีคุณภาพดี(เกรด A) แต่ปัญหาที่พบ คือ มะม่วงที่ได้มาตรฐาน
ส่งออกมีจำนวนน้อย ถูกตีกลับจำนวนมากมะม่วงส่วนที่ตกเกรดล้นตลาดแหล่งผลิตยังไม่เป็นที่รู้จัก
ของพ่อค้ารายย่อย เกษตรกรไม่มีความรู้ด้านการแปรรูป จึงส่งผลให้ มีมะม่วงมหาชนกตกเกรด
ถูกทิ้งเป็นจำนวนมาก ส่วนมะม่วงที่เหลือ(เกรด B,C,D) จะสามารถนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์
อย่างอื่นได้ เช่น มะม่วงอบแห้ง มะม่วงกวน แยมมะม่วง เป็นต้น เพื่อจำหน่ายให้นักท่องเที่ยว
โดยเฉพาะนักท่องเที่ยวชาวจีนที่มีกำลังซื้อที่สูงและมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นในทุก ๆปี (China Tourism
Research Institute 2017) โดยผลิตภัณฑ์ที่นักท่องเที่ยวนิยมซื้อเป็นอันดับ 1 คือ มะม่วงอบแห้ง
เนื่องจากมะม่วงสุกไม่สามารถเก็บได้เป็นระยะเวลานานเพราะมะม่วงจะเน่าเสียและเสื่อมสภาพ
อย่างรวดเรว็ วธิ กี ารทีเ่ หมาะสมในการจดั การหลงั การเกบ็ เก่ยี วจึงเปน็ เรื่องสำคัญ ซ่ึงการอบแหง้
เป็นกระบวนการลดความชื้นของ วัสดุอาหาร ธัญพืช และผลไม้ เพราะนอกจากสามารถ นำมาใช้ใน
การถนอมวัสดุแล้ว ยังช่วยยืดระยะเวลาในการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรได้เป็นอย่างดี
ทำให้สามารถนำผลิตภัณฑ์มาจัดจำหน่ายในช่วงที่มีราคาดี แม้ว่าเทคโนโลยีการอบแห้งไม่ซับซ้อน
แต่การวางแผนการดำเนินการอบแห้งภายใตส้ ภาวะท่เี หมาะสม เปน็ ส่งิ จำเปน็ ท่ีจะต้องศกึ ษา

8

เนื่องจากผกั และผลไมแ้ ตล่ ะชนดิ มีปรมิ าณความหวาน ปริมาณนำ้ แตกตา่ งกนั ซง่ึ รวมไปถึง
การพิจารณาเลือกใช้พลังงานที่ใช้ในการอบแห้ง (สมชาติ โสภณรณฤทธ์ิ, 2540) กรรมวิธีส่วนใหญ่
ที่ปฏิบัติกันซึ่งมักประสบปัญหาหลักๆ 2 ประการ ได้แก่ ประการที่หนึ่ง ผลิตภัณฑ์จะมีการปนเปื้อน
จากฝุ่นละออง สิ่งสกปรก เนื่องจากกรรมวิธีการตากลานตลอดจน สถานที่สำหรับใช้ในการตากแห้ง
ซึ่งอาจเกิดการรบกวนจากสัตว์ และแมลง ประการต่อมา คือ คุณภาพของผลิตภัณฑ์ตากแห้ง
ที่ไม่สม่ำเสมอ เนื่องจากระยะเวลาในการตากแห้งอาจไม่แน่นอน ทั้งนี้ขึ้นกับปัจจัยของแสงอาทิตย์
และการไหลของกระแสอากาศในแต่ละวัน แต่ละพื้นที่ (สมชาติ โสภณรณฤทธ์ิ, 2540) ซึ่งในปัจจุบัน
เทคโนโลยีการการอบแห้งได้มีการพัฒนาเพิ่มมากขึ้น จึงได้มีการเลือกใช้แหล่งพลังงานที่เหมาะสม
มาใช้ในกระบวนการอบแห้ง เพื่อเป็นทางเลือกหนึ่งสำหรับเกษตรกรในการเลือกใช้ และลดต้นทุน
ค่าใช้จ่ายสำหรับการกระบวนการผลิต โดยยังคงรักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์ไว้ได้ นาน
(สมชาติ โสภณรณฤทธิ์, 2540) ดังนั้นคณะผู้วิจัยจึงมุ่งหวังที่จะพัฒนากระบวนการแปรรูป
มะม่วงมหาชนกที่ตกเกรดด้วยวิธีการอบแห้งแบบลมร้อน ซึ่งเป็นการผลิตด้วยกรรมวิธีการทำให้
ความชื้นออกจากมะม่วง (Dehydation) ซึ่งเป็นการอบแห้งแบบที่ยังคงรสชาติความอร่อย มีสีเหลือง
สวยงาม ไม่ไหมห้ รือแห้งซีดและไมแ่ ตกหักงอของเนื้อผลไม้ไว้ เนื่องจากวธิ กี ารอบแห้งนั้น สะอาด
และมีการใช้งานง่าย กลุ่มเกษตรกรสามารถใช้งานได้และที่สำคัญมรี าคาไม่แพงจะเปน็ การเพิ่มรายได้
ให้กับกลุ่มเกษตรกรและเพิ่มมูลค่าของมะม่วงพันธุ์มหาชนกตกเกรด โดยใช้ชุมชนเป็นฐานใน
การนำองคค์ วามรู้ทางด้านวทิ ยาศาสตรแ์ ละบูรณาการ การเรียนการสอนตลอดจนสามารถนำความรู้
ท่ไี ดม้ าพัฒนาเปน็ นกั วจิ ยั ระดบั ท้องถิน่ ร่วมกับคณะผู้วจิ ัยได้

9

บทที่ 3

วิธีดำเนนิ การ

ในการศึกษาครั้งนผี้ ูศ้ ึกษาไดท้ ำการศึกษา ผลติ ภัณฑแ์ ปรรูปจากมะม่วง ซึง่ มวี ธิ กี ารดงั น้ี

ระเบยี บวิธีการท่ีใชใ้ นการศึกษา
ในการศึกษาใช้รูปแบบการศึกษาจากอินเตอรเ์ น็ต และลงมือทำ

ระยะเวลาท่ใี ชใ้ นการศกึ ษา
ระยะเวลาที่ใช้ในการศึกษา ในภาคเรยี นท่ี 2 ปีการศึกษา 2564

วิธีดำเนินการศึกษา
ผศู้ ึกษาได้ดำเนินการศึกษาตามขั้นตอนดังนี้
1. กำหนดเร่อื งท่ีจะศึกษา โดยสมาชิกท้ัง 5 คน ประชมุ รว่ มกนั และร่วมกันคดิ และวางแผน
วา่ จะศกึ ษาเร่ืองใด
2. สำรวจปัญหาท่ีพบ ซึง่ มีปัญหาดา้ นผู้เรียน ครผู ู้สอน สถานท่ี หรือสง่ิ แวดลอ้ ม
3. เลือกเร่อื งท่ีจะศกึ ษา โดยเลือกเรือ่ งที่สมาชกิ มีความสนใจมากทีส่ ดุ เพ่อื เป็นแรงจงู ใจในการ
ค้นหาคำตอบ
4. ศกึ ษาแนวคิดในการแกป้ ญั หา (ในขอ้ นีย้ ังไม่สามารถดำเนินการได้เน่ืองจาก การเรยี นรายวิชา
IS 2 เวลามจี ำกัด ผศู้ ึกษาจงึ ทำไดเ้ ฉพาะการสำรวจและการประดษิ ฐ์ผลงานศึกษาเพยี งเพ่ือ
ใหม้ ีความรู้ ความเข้าใจ เร่ืองกระบวนการวิจยั เทา่ นน้ั )
5. ต้ังชือ่ เรื่อง
6. สมาชกิ ทงั้ 5 คน พบครูผสู้ อนเพื่อปรกึ ษา วางแผนและฟังความคดิ เห็นปรับปรุงแก้ไข
7. เขียนความสำคญั ความเปน็ มาของปญั หา วัตถปุ ระสงค์ สมมุตบิ าน ขอบเขตการวจิ ัยและ
ประโยชน์ทค่ี าดวา่ จะได้รับ โดยศึกษาข้อมูลจากหนงั สือ และสบื คน้ ข้อมลู จากอนิ เทอรเ์ น็ต
และจดบนั ทึกในโครงรา่ งรายงานเชงิ วชิ าการ (ตามใบงาน)
8. รวบรวมข้อมลู
9. วิเคราะหข์ ้อมลู
10. สรปุ การศึกษา

10

ข้ันตอนวธิ ดี ำเนินการศกึ ษา

11

บทท่ี 4

ผลการวิเคราะหข์ อ้ มูล

การวิเคราะห์ข้อมูล ผลติ ภัณฑแ์ ปรรปู จากมะม่วง ระดับช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ 5/4
โรงเรียนสตรีราชินทู ิศ ไดผ้ ลดังนี้

ตารางท่ี 1 แสดงผลระดบั คะแนนการประเมนิ ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากมะม่วง
ระดับชัน้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 5/4 โรงเรยี นสตรีราชนิ ทู ิศ จำนวน 43 คน

รายการประเมนิ 5 ระดบั คะแนน 1
1. สมทู ต้ี 35.29% 432 5.88%
2. มะมว่ งดอง 17.64% 29.41% 17.64% 11.76% 11.76%
3. คัพเค้กวนิลาหนา้ แยมมะม่วง 17.64% 29.41% 35.29% 17.64% 5.88%
4. มะม่วงกวน 23.52% 41.17% 23.52% 11.76% 17.64%
17.64% 23.52% 17.64%

จากตารางท่ี 1 พบว่านักเรยี นช่ืนชอบผลิตภัณฑ์แปรรูปจากมะมว่ ง อยู่ในระดบั 4 คิดเป็น
ร้อยละ 41.17% นักเรียนระดับชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ 5/4 ช่ืนชอบผลติ ภณั ฑ์แปรรูปจากมะมว่ งมากท่ีสดุ
คอื คัพเค้กวนลิ าหน้าแยมมะม่วง

12

ตารางที่ 2 แสดงผลการประเมิน ผลิตภณั ฑ์แปรรปู จากมะมว่ ง เช่น สมทู ต้ี มะมง่ ดอง คัพ
เค้กวนิลาหนา้ แยมมะมว่ ง มะม่วงกวน

รายการประเมิน ระดบั คุณภาพ
ค่าเฉลย่ี 5
1. สมทู ตี้ 35.29% 3
2. มะม่วงดอง 35.29% 4
3. คัพเค้กวนิลาหนา้ แยมมะม่วง 41.17% 5,3
4. มะม่วงกวน23.52%

รวม 17,15
รวมทงั้ ฉบับ 4.25,3.75

จากตารางท่ี 2 พบว่า นักเรียนระดบั ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 5/4 มีความชอบผลิตภณั ฑ์แปรรปู
จากมะมว่ ง โรงเรยี นสตรีราชนิ ูทิศ อย่ใู นระดับคณุ ภาพมากทส่ี ดุ ค่าเฉลี่ย 4.25

ภาพ 8 กราฟผลสำรวจความชอบ

13

บทที่ 5

สรปุ ผลการดำเนินงานและข้อเสนอแนะ

ในการจดั ทำโครงงานไอเอส เรอื่ ง ผลติ ภัณฑ์แปรรูปจากมะมว่ ง นี้สามารถสรุปผล
การดำเนนิ งานและข้อเสนอแนะไดด้ ังน้ี

1. วัตถุประสงค์ของการศึกษา
2. สมมตุ ติฐานของการศกึ ษา
3. ขอบเขตของการศึกษา
4. เครอื่ งมอื ท่ีใช้ในการศกึ ษา
5. วิเคราะหข์ ้อมูล
6. สรุปผลการศกึ ษา
7. ขอ้ เสนอแนะ

วตั ถปุ ระสงค์ของการศึกษา
1. เพ่อื ใชท้ รัพยากรในท้องถน่ิ ให้ได้ประโยชน์สงู สุด
2. เพอ่ื ให้ผบู้ รโิ ภคมหี นทางในการเลือกรบั ประทานมะม่วงหลายรูปแบบ
3. เพื่อนำไปตอ่ ยอดเปน็ ธรุ กิจทางการคา้ ได้
4. เพื่อศึกษาขน้ั ตอนการทำผลติ ภณั ฑ์

ขอบเขตของการศกึ ษา
1.ขอบเขตด้านเนื้อหา
การศึกษาครัง้ นี้ เป็นการศกึ ษาเกย่ี วกบั ผลิตภัณฑจ์ ากมะม่วง มี 4 ดา้ นดงั นี้
1.5 ด้านการศึกษาพันธมุ์ ะม่วง
1.6 ด้านการศึกษากระบวนการแปรรปู
1.7 ดา้ นการสร้างรายได้และอาชีพ
1.8 ด้านการตลาด และการจำหน่ายผลิตภณั ฑ์
2.ขอบเขตดา้ นประชากร
ประชากรท่ใี ชใ้ นการศึกษา ครั้งนี้ ได้แก่ นักเรียนชั้นมธั ยมศกึ ษาปีที่ 5/4

โรงเรียนสตรีราชนิ ทู ิศ จำนวนนักเรยี นทง้ั สิ้น 43 คน

14

3. ขอบเขตด้านระยะเวลา
ระยะเวลาในการศึกษาต้ังแต่ 22 กรกฏคม 2564 ถงึ 31 ธันวาคม 2564
เครอ่ื งมือทีใ่ ช้ในการศึกษา
เครอ่ื งมือท่ีใชใ้ นการศกึ ษาครง้ั นี้ ประกอบด้วยแบบสอบถาม จำนวน1ฉบับ เรือ่ งความพึงพอใจใน
ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากมะมว่ ง

การวิเคราะหข์ อ้ มูล
ในการวิเคราะหข์ ้อมลู ผศู้ กึ ษาได้วิเคราะหข์ ้อมลู ของนักเรยี นทีม่ ีตอ่ ผลิตภัณฑ์แปรรปู จาก

มะมว่ งโดยการคิดคะแนนเฉลีย่ เป็นค่าร้อยละ 4.25

สรุปผลการศกึ ษา
ผลการศึกษาทม่ี ีต่อการศกึ ษาเรื่องผลติ ภัณฑแ์ ปรรปู จากมะมว่ ง อยใู่ นระดบั คณุ ภาพมากทส่ี ุด

การอภปิ รายผล
จากโครงงานผลิตภณั ฑ์แปรรูปจากมะมว่ งของนกั เรยี นระดับชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่5/4

โรงเรยี นสตรรี าชินูทิศ พบว่า นักเรยี นทกุ คนมีความพงึ พอใจอยใู่ นระดับมากท่สี ดุ คดิ เป็นร้อยละ 4.25

ขอ้ เสนอแนะ
ข้อเสนอแนะในการศกึ ษาคร้งั นี้
1. สามารถนำไปศกึ ษากับกลุ่มตัวอยา่ งอน่ื
2. ควรมีเวลาศกึ ษามากข้นึ

15

บรรณานกุ รม

บ้านละอาง. ม.ป.ป. มะมว่ งดอง สืบคน้ จาก
http://alangcity.blogspot.com/2014/01/blog-post_19.html

พมิ . ม.ป.ป. แยมมะมว่ ง สืบค้นจาก pim.in.th/snack/1125-mango-jam
วิกพิ ีเดยี . ม.ป.ป. มะม่วง สืบคน้ จาก https://th.m.wikipedia.org/wiki/มะมว่ ง
ลกู แก้ว. ม.ป.ป. มะม่วงกวน สบื คน้ จาก https://th.openrice.com/th/recipe

15

ภาคผนวก

17

ภาคผนวก ก
การปรึกษาการทำโครงงานในกลมุ่

18

ภาพที่ 1 ก การปรึกษาการทำโครงงาน

19

ภาคผนวก ข
ข้ันตอนการทำผลติ ภัณฑแ์ ปรรูปจากมะม่วง

20

ภาพท่ี 1ข ขัน้ ตอนการทำมะมว่ งดอง
ภาพที่ 2ข ข้นั ตอนการทำสมูทต้มี ะมว่ ง

21

ภาพที่ 3ข ขน้ั ตอนการทำคพั เคก้ วนิลลาหน้าแยมมะม่วง
ภาพท่ี 4ข ข้ันตอนการทำมะม่วงกวน

22

ภาพที่ 5ข ผลงานโครงงานผลิตภณั ฑแ์ ปรปู จากมะมว่ ง

23

ภาคผนวก ค
การประเมณิ ผลงาน

24

ภาพท่ี 1ค การประเมินผลงาน
ภาพที่ 2ค การประเมนิ ผลงาน

25

ภาพท่ี 3ค การประเมนิ ผลงาน
ภาพท่ี 4ค การประเมิณผลงาน

ชอ่ื – นามสกุล 26
วนั /เดือน/ปเี กดิ
สถานท่ีเกดิ ประวตั ิผศู้ ึกษา

ทอี่ ยู่ปัจจุบนั นางสาวคฑาเทพ วงั พิมูล
21 มถิ นุ ายน 2547
ประวัติการศึกษา โรงพยาบาลอุดรธานี ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมือง จงั หวดั อดุ รธานี
41000
45 หมู่ท่ี 3 ตำบลหนองออ้ อำเภอหนองววั ซอ จงั หวัดอุดรธานี
41220
ประถมศึกษา โรงเรียนบา้ นหนองอ้อ อำเภอหนองวัวซอ
จังหวัดอุดรธานี
มัธยมศกึ ษาตอนต้น โรงเรียนสตรรี าชินทู ศิ อำเภอเมือง
จงั หวัดอดุ รธานี
ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย กำลังศึกษาอยู่ชั้นมธั ยมศึกษาปที ่ี 5/4
โรงเรยี นสตรีราชินูทิศ อำเภอเมอื ง จงั หวัดอุดรธานี

ชอ่ื – นามสกุล 27
วัน/เดือน/ปีเกิด
สถานท่ีเกิด ประวตั ผิ ู้ศึกษา

ที่อย่ปู ัจจบุ ัน นางสาวณชิ าภัทร เหง้าทา
ประวตั ิการศึกษา 4 กรกฎาคม 2547
โรงพยาบาลอดุ รธานี ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมือง จงั หวัดอุดรธานี
41000
401 หมู่ที่ 8 ตำบลกดุ สระ อำเภอเมอื ง จังหวดั อดุ รธานี 41000
ประถมศึกษา โรงเรียนเทศบาล 2 มขุ มนตรี อำเภอเมือง
จงั หวัดอุดรธานี 41000
มธั ยมศกึ ษาตอนตน้ โรงเรยี นสรรี าชนิ ทู ิศ อำเภอเมือง จงั หวัดอุดรธานี
ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย กำลังศึกษาอยชู่ ัน้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 5/4
โรงเรียนสตรรี าชินูทศิ อำเภอเมือง จงั หวดั อุดรธานี

ชื่อ – นามสกลุ 28
วนั /เดอื น/ปีเกดิ
สถานทเ่ี กดิ ประวตั ิผศู้ ึกษา

ทอ่ี ยูป่ ัจจุบนั นางสาวธนั วาพร เสาะก่าน
ประวัตกิ ารศึกษา 9 ธนั วาคม 2547
โรงพยาบาลอดุ รธานี ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมือง จงั หวัดอดุ รธานี
41000
19/5 หม่ทู ่ี 1 ตำบลนาดี อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี 41000
ประถมศึกษา โรงเรยี นเทศบาล 5 สีหรกั ษ์วิทยา อำเภอเมือง
จงั หวดั อดุ รธานี 41000
มธั ยมศกึ ษาตอนตน้ โรงเรยี นสรีราชนิ ทู ิศ อำเภอเมือง จังหวดั อุดรธานี
ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย กำลงั ศึกษาอยชู่ ้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 5/4
โรงเรยี นสตรรี าชนิ ูทศิ อำเภอเมือง จังหวดั อุดรธานี

ชอ่ื – นามสกลุ 29
วนั /เดอื น/ปเี กิด
สถานท่ีเกิด ประวตั ผิ ้ศู กึ ษา

ท่อี ยู่ปัจจุบนั นางสาวพลอยชมพู สุภดี
ประวตั ิการศึกษา 25 พฤศจิกายน 2547
โรงพยาบาลอดุ รธานี ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมือง จงั หวัดอดุ รธานี
41000
บา้ นหนองอหี ลงุ่ ตำบลเชยี งยืน อำเภอเมือง จังหวดั อุดรธานี 41000
ประถมศกึ ษา โรงเรียนบ้านหนองอีหลุ่ง ตำบลเชียงยืน อำเภอเมือง
จังหวัดอุดรธานี
มธั ยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนสรีราชนิ ูทศิ อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี
ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย กำลงั ศึกษาอยู่ช้นั มัธยมศึกษาปีที่ 5/4
โรงเรยี นสตรีราชนิ ูทิศ อำเภอเมอื ง จงั หวัดอดุ รธานี

ชื่อ – นามสกลุ 30
วัน/เดอื น/ปเี กิด
สถานทีเ่ กดิ ประวัตผิ ้ศู กึ ษา

ที่อยปู่ จั จุบนั นางสาวอเวงชดา แกว้ มุกข์
ประวตั ิการศึกษา 1 มกราคม 2548
โรงพยาบาลค่ายประจักษศ์ ลิ ปาคม ตำบลหมากแขง้ อำเภอเมือง
จังหวดั อดุ รธานี 41000
558/81 ตำบลบา้ นเลอื่ ม อำเภอเมือง จงั หวัดอุดรธานี 41000
ประถมศึกษา โรงเรยี นอนุบาลสุวรรณคูหา ตำบลสวุ รรณคูหา
อำเภอสวุ รรณคหู า จังหวดั หนองบวั ลำภู
มธั ยมศึกษาตอนต้น โรงเรยี นสรรี าชินทู ศิ อำเภอเมือง จงั หวัดอุดรธานี
ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย กำลงั ศึกษาอยู่ช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ 5/4
โรงเรยี นสตรีราชินูทิศ อำเภอเมือง จังหวดั อดุ รธานี