ของที่ระลึก ๑๒.๐๔

บทละคร เรอื่ งรามเกียรติ์

ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม
ใหพ้ ิมพพ์ ระราชทานในงานบำเพ็ญพระราชกุศลพระราชทานพระศพ

จอมพลหญงิ สมเดจ็ พระเจา้ บรมวงศ์เธอ เจา้ ฟ้าพอลเรนโบว์
ณ หอนิเพทพิทยา พระบรมราชวัง
๑๒ เมษายน ๒๕๖๕

สารบญั หน้า
๑
เนือ้ หา ๒
สารบัญ ๓
เลม่ ๑ ๔
เลม่ ๒ ๕
เล่ม ๓ ๖
เลม่ ๔
อา้ งองิ

คำนำ
ในการบำเพ็ญพระราชกุศลนน้ั ในทกุ ๆวนั จะทรงโปรดเกลา้ โปรดกระ-
หม่อมพระราชทาน ของทีร่ ะลกึ แก่ประชาชนท่ีมาร่วมงาน เชน่ ยาดม ยา-
หมอ่ ง หรอื หนงั สือสวดมนต์ และหนงั สือวรรณคดตี ่างๆ เพอื่ เปน็ ส่ิงที่
ระลกึ ถึงเจา้ นายพระองค์ผูส้ ิ้นพระชนม์

หนา้ ๑

เลม่ ๑

เร่ิมด้วยกล่าวสดดุ แี นวพระราชดำริในการทรงพระราชนพิ นธ์รามเกียรต์ิ แล้ว
จึงเข้าสูเ่ นอื้ เรอ่ื งต้ังแตห่ ิรนั ตยักษม์ ้วนแผน่ ดิน พระนารายณ์อวตารลงมาปราบ
ต่อมาเปน็ เรอื่ งกำเนิดวงศพ์ ระราม กำเนิดทศกณั ฐ์ กำเนิดเหลา่ วานร กำเนดิ นาง
มณโฑ กำเนิดอินทรชติ นนทกาลถกู พระอศิ วรสาปให้เปน็ ควายช่ือทรพา นาง
ไกยเกษีใช้แขนสอดเพลารถของทา้ วทศรถคราวรบกับปทตู ทันต์จนได้รับพร แลว้
กล่าวถงึ การประสูติพระราม พระพรต พระลกั ษมณ์ และพระสตั รดุ ซึ่งเป็น
อวตารของพระนารายณ์ ตลอดจนเทพอาวุธและบลั ลังก์นาค ฝ่ายนางมณโฑก็ให้
กำเนดิ สดี าซึง่ เป็นอวตารของพระลักษมี ครั้นพิเภกทำนายว่าสดี าจะเปน็ กาลกิณี
แกก่ รงุ ลงกา ทศกัณฐ์จึงใหใ้ ส่ผอบลอยนำ้ ไป ครัน้ พระชนกฤๅษีเกบ็ ผอบได้จึง
เล้ยี งนางเปน็ พระธดิ า ภายหลังพระรามยกศรได้จึงไดอ้ ภเิ ษกกับนาง จากนนั้ ท้าว
ทศรถเตรียมจะราชาภิเษกใหพ้ ระรามครองกรงุ ศรอี ยธุ ยา แต่นางไกยเกษีกลบั
ขอใหพ้ ระพรตโอรสของนางขึ้นครองราชยแ์ ทน และให้พระรามเดินป่า ๑๔ ปี
พระราม พระลกั ษมณ์ และนางสดี าจงึ ออกเดนิ ปา่ ไปดว้ ยกัน ครั้นนางสำมนกั ขา
มาพบพระรามก็หลงรัก เข้าทบุ ตนี างสดี า จงึ ถูกพระลกั ษมณ์ตดั หูตดั จมกู เพอื่
ลงโทษ นางสำมนักขากลบั ไปฟ้องทศกณั ฐผ์ เู้ ป็นพีช่ าย แลว้ แกล้งกล่าวชมความ
งามของนางสีดาจนทศกณั ฐห์ ลงใหล ออกอุบายให้มารีศแปลงเป็นกวางทองลอ่
พระราม พระลกั ษมณ์ออกจากอาศรม แล้วลกั พาสีดาไปไว้ท่กี รงุ ลงกา

หนา้ ๒

เลม่ ๒

เมือ่ พระราม พระลักษมณ์กลับมาไมพ่ บนางสดี าก็รวู้ ่าเสยี ทจี ึงออกติดตาม
ระหว่างทางพบนกสดายแุ จง้ ข่าวสดี าถูกทศกณั ฐ์ลักพาไปกรงุ ลงกา ต่อมา
พระราม พระลกั ษมณไ์ ด้หนุมานและสุครีพมาเป็นทหารเอก จากน้ันตอ้ งฆ่าพาลี
ตามคำสาบานท่พี าลีใหไ้ วก้ ับพระอิศวร แล้วได้กองทพั วานรมาชว่ ยพระรามสืบ
หาสดี า โดยส่งหนมุ าน องคต ชมพพู านไปยงั กรุงลงกาก่อน เมอื่ ทหารเอกทั้งสาม
กลบั มาแล้ว พระรามจึงยกทพั เคลอ่ื นพลไป ฝา่ ยทศกณั ฐฝ์ นั รา้ ย พิเภกแนะนำให้
สง่ นางสดี าคนื ทศกัณฐ์กริ้วโกรธขับไลพ่ เิ ภกออกจากเมือง พิเภกจึงมาขอ
สวามภิ ักด์พิ ระราม จากนัน้ พระรามให้จองถนนขา้ มไปยังกรุงลงกา แล้วเกดิ รบ
พุ่งกันหลายคร้ัง ฝ่ายพระรามมพี ิเภกคอยทูลแก้ไขกลศกึ ของพวกยกั ษ์ ทศกัณฐ์
จงึ เปน็ ฝา่ ยพา่ ยแพแ้ ละต้องสูญเสยี ชีวิตไมยราพผู้เปน็ หลานกบั กุมภกรรณ
น้องชาย ทำใหท้ ศกณั ฐ์เศร้าโศกเสยี ใจเปน็ อันมาก อิททรชิตผเู้ ป็นโอรสรักจงึ
อาสาออกรบ แต่ในทสี่ ดุ กต็ อ้ งถกู พระลกั ษมณ์แผลงศรส้นิ ชีวิต

หน้า ๓

เล่ม ๓

ทศกัณฐข์ อร้องใหบ้ รรดาญาตมิ ติ รยกทัพออกรบกบั ทพั ของพระรามหลายครั้ง
แต่ก็กลับเปน็ ฝ่ายพา่ ยแพ้และตอ้ งสูญเสยี ชวี ิตทหารยักษเ์ ปน็ อันมาก แมใ้ นที่สดุ
ทศกณั ฐ์เชิญท้าวมาลีวราชซงึ่ มีวาจาสทิ ธิ์มาตดั สนิ ข้อพิพาทดว้ ยหวังวา่ ทา้ วมาลวี
ราชจะเขา้ ข้างตนเอง ครัน้ ทา้ วมาลีวราชพพิ ากษาให้ส่งนางสีดาคืน แต่ทศกัณฐ์
ไม่ยินยอม ออกรบกบั พระรามอกี พระรามแผลงศรแต่ไมส่ ามารถสังหารทศกัณฐ์
ให้ตายได้ จนหนุมานต้องลวงไปเอากล่องดวงใจทศกัณฐ์ซึง่ ฝากไว้ท่ฤี ๅษีโคบตุ รมา
ทำลาย พระรามจึงแผลงศรสังหารทศกณั ฐ์สำเรจ็ และได้นางสดี าคนื จากน้นั สี
ดาขอลุยไฟเพ่อื พสิ จู นใ์ ห้เห็นถงึ ความบริสุทธิ์ของตนเอง ตอ่ มาพระรามกไ็ ดท้ ำพิธี
ราชาภเิ ษกข้ึนครองราชสมบตั ิทีก่ รุงศรอี ยธุ ยา และปูนบำเหน็จใหเ้ หลา่ ทหาร
หาญ โดยให้สุครีพครองเมืองขีดขิน หนมุ านครองเมืองนพบุรี และพิเภกครอง
กรงุ ลงกาสืบตอ่ ไป ครนั้ อยู่ต่อมานางมณโฑให้กำเนิดไพนาสุรยิ วงศซ์ งึ่ เปน็ ลกู ของ
ทศกณั ฐ์ท่ตี ิดท้องของนางมา แตพ่ ิเภกเขา้ ใจผดิ คดิ ว่าเปน็ ลูกของตน ภาย
หลังวรณีสรู พเ่ี ลย้ี งแอบบอกไพนาสรุ ิยวงศใ์ หร้ วู้ ่าใครคือพอ่ ท่ีแท้จรงิ ไพนาสุริ
ยวงศจ์ ึงลอบไปขอให้สหายของพ่อช่อื ท้าวจักรวรรดมิ าช่วยแก้แค้น ทา้ ว
จักรวรรดยิ กทพั บุกลงกาและจะประหารชวี ิตพิเภก แต่ไพนาสรุ ยิ วงศ์ขอชวี ติ ไว้
เพราะถือวา่ พิเภกเคยเล้ียงดตู นมา ทา้ วจักรวรรดจิ ึงใหข้ งั พิเภกไว้

หน้า ๔

เลม่ ๔

ท้าวจักรวรรดอิ ุปภเิ ษกไพนาสุรยิ วงศ์ข้ึนครองกรงุ ลงกา ฝ่ายอสุรผัดหลาน
พิเภกออกตดิ ตามหาหนมุ านผเู้ ป็นพอ่ เพื่อขอความชว่ ยเหลือ เมื่อพระรามทรง
ทราบเรอ่ื งจงึ ใหพ้ ระพรต พระสัตรุดยกทพั ไปช่วยพิเภกจนสำเรจ็ จากนนั้
กลา่ วถึงพระรามออกประพาสปา่ กบั พระลักษมณ์ นางอดลู ปศี าจญาตทิ ศกัณฐ์
ปลอมมาเปน็ นางกำนัลของนางสีดา ขอใหส้ ีดาเขยี นรปู ทศกณั ฐ์ แลว้ นางก็เขา้ สงิ
ในรูปทำให้ลบไมอ่ อก เมือ่ พระรามกลับมาพบรูปซ่ึงสีดาแอบซ่อนไว้กโ็ กรธ ให้
พระลกั ษมณ์นำสดี าไปประหาร แตพ่ ระลักษมณฆ์ า่ นางไมต่ ายจึงปล่อยไป สีดา
ไปอาศัยอยกู่ บั ฤๅษจี นประสูติพระมงกุฎ ต่อมาฤๅษีชุบพระลบใหน้ างอกี องค์หนงึ่
เมือ่ เจรญิ วัยขึ้น คราวหนึ่งพระมงกุฎพระลบประลองศรถกู ตน้ รังใหญ่เสยี งดงั
สนัน่ พระรามไดย้ ินเสียงนั้น จึงคดิ กระทำพิธปี ลอ่ ยมา้ อุปการ ใหพ้ ระพรต พระ
สัตรดุ และหนมุ านตามมา้ ไป พระมงกฎุ พระลบจับมา้ อปุ การได้จึงนำไปขเ่ี ลน่
หนุมานจะจับสองกมุ ารแต่จบั ไมไ่ ด้ พระพรต พระสัตรดุ ต้องมาช่วยจงึ สามารถ
จบั พระมงกุฎได้ แล้วนำกลบั ไปกรงุ ศรีอยธุ ยา ต่อมาพระลบมาชว่ ยพระมงกฎุ หนี
พระรามต้องยกทพั ตามมาสรู้ บกัน จงึ ทราบวา่ พระมงกฎุ พระลบเป็นโอรส แล้ว
งอนงอ้ ขอคืนดกี ับนางสีดา แตน่ างไมย่ อม พระรามทำอุบายลวงทำให้นางยง่ิ
โกรธหนีไปอยเู่ มอื งบาดาล พิเภกทูลขอใหพ้ ระรามออกเดินป่าเพื่อสะเดาะ
เคราะห์อีก ๑ ปี ระหวา่ งเดินป่าก็ไดร้ บชนะยักษอ์ กี หลายครง้ั กว่าจะกลบั คนื
เมอื ง สดุ ทา้ ยพระอศิ วรต้องเกลย้ี กล่อมให้พระรามกบั นางสีดาคนื ดีกนั แลว้ จึงจัด
พิธอี ภเิ ษกให้อีกครั้งหนงึ่ กล่าวถึงท้าวคนธรรพน์ ุราชยกทัพไปตีเมอื งไกยเกษของ
พระอยั กาพระพรต พระรามจึงส่งั ใหพ้ ระพรต พระสัตรุด พระมงกฎุ และพระลบ
ยกทัพไปปราบและสามารถตีเมืองไกยเกษคืนได้ ตอนทา้ ยจะเป็นการสรรเสรญิ
พระราม กล่าวถึงพระราชประสงค์ในการทรงพระราชนพิ นธร์ ามเกยี รต์ิ และ
เวลาที่ทรงพระราชนพิ นธ์

หนา้ ๕

อา้ งอิง

https://vajirayana.org/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%A5%E0%B8%B0
%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9
%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0
%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B8%95
%E0%B8%B4%E0%B9%8C/%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%B7%E0%B
9%89%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E

0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%AD

หนา้ ๖