Ejaan Jawi Yang Disempurnakan dan Kata Pinjaman

INSTITUT PENDIDIKAN Nama FARAH NABILA BINTI MOD ZAIDI
No. KP 020126-03-0052
GURU Angka Giliran 2021122340056

KEMENTERIAN PENDIDIKAN
MALAYSIA

KAMPUS TEMENGGONG
IBRAHIM
JOHOR

Program 1 PISMP
Ambilan JUN 2021
Unit BIMBINGAN DAN KAUNSELING 1
Pensyarah USTAZAH NORHATIMAH BINTI MOHAMAD
Kursus PIMK3183

PENGENALAN

 Sistem tulisan dan ejaan jawi yang digunakan sekarang ialah sistem yang ada
dalam buku Pedoman Ejaan Jawi yang disempurnakan yang diterbitkan secara
rasmi ole Dewan Bahasa dan Pustaka pada tahun 1986.

 Sistem ini adalah sistem ejaan Jawi terkini yang disempurnakan atau dimantapkan
daripada kaedah Ejaan Jawi yang digunakan sebelumya berasaskan Kaedah Ejaan
Jawi Za’ba (Daftar Ejaan Melayu Jawi-Rumi, 1949)

 Pedoman Ejaan Jawi yang Disempurnakan (1986) dihasilkan daripada rumusan
Konvensyen Tulisan Jawi Peringkat Kebangsaan yang diadakan pada tahun 1984.

 Hasil Konvensyen tahun 1984 itu telah diselaraskan dan diperkemas dengan
maklumat yang diperoleh daripada Konvensyen Tulisan Jawi anjuran Pusat Islam,
Jabatan Perdana Menteri, pada tahun 1991, dan Seminar Tulisan Jawi Peringkat
Kebangsaan pada tahun 1993

Ejaan Jawi Yang Disempurnakan

01 02 03

Kelompok Huruf Jawi Pembentukan Perkataan Hukum

04 05 06

Kaedah Diftong Penggunaan Imbuhan Rangkai Kata dan Kata
Ulang

01

Kelompok Huruf Jawi

‫‪Huruf Jawi‬‬

‫ث‬ ‫ا بت ة‬
‫رز‬
‫جچحخ دذ‬

‫س ش صض ط ظ ع غ ڠ‬

‫ڧ ڨ ق كݢل م ن‬
‫و ۏ ھ ء يىڽ‬

Huruf-huruf yang BOLEH DISAMBUNG
sebelum dan selepasnya

‫ݢغ ظب‬ ‫ڠ‬

‫ع طت‬ ‫( ڽ ڧ‬nya)
‫فضث‬ ‫ي‬

‫قصج‬ ‫ه‬

‫ن كشح‬

‫لسخ‬ ‫م‬

Huruf-huruf yang TIDAK BOLEH DISAMBUNG
selepasnya

‫ا‬
‫ةو‬

‫ز‬ ‫د‬
‫ر‬ ‫ذ‬

Huruf-huruf yang TIDAK BOLEH DISAMBUNG sebelum dan
selepasnya

‫باءيق‬

Huruf CONTOH ‫سوءالن‬

‫ء‬hamzah

‫لاءين‬

vokal PADANAN HURUF RUMI DAN JAWI

Konsonan ‫يا‬ ‫و‬ ‫ݢب چ د ڧ‬

Hukum ‘K’ ae i ou f dcbg
Diagraf
‫سر ق ڨ ن مل ق ك جه‬
Vokal di
awal suku
kata

hj K k lm n p q r s

Awal suku Akhir suku
kata kata

‫ڠ غ خ ڽش ز ي و ۏ ت‬

t v w y z sy ny kh gh ng

‫او او اي اي ا ا‬

aee i ou

HURUF VOKAL ( V ) CONTOH PERKATAAN YANG
MENGGUNAKAN HURUF VOKAL (V)
‫ايو‬
VOKAL AWAL TENGAH AKHR

‫ا‬ ‫اكو‬ ‫بات‬ ‫ورنا‬
‫و‬
‫ي‬ Aku Bata Warna

‫ولي‬ ‫لاوا‬ ‫وقتو‬

Wali Lalu Waktu

‫ايكن‬ ‫كيت‬ ‫چاري‬

Ikan Kita Cari

HURUF KONSONAN ( K )

• Semua huruf selain daripada huruf vocal [ alif , wau, ya ]

CONTOH PERKATAAN YANG MENGGUNAKAN HURUF
KONSONAN (K)

KONSONAN (K) AWAL TENGAH AKHIR

‫ديكد كودا دادو د‬
Dadu Kuda Dekad

‫كيك مكام كامي ك‬
Kami Makam Kek

‫بوچور كاري روتي ر‬
Roti Kari Bocor

PENGGUNAAN HURUF HAMZAH (‫) ء‬

Ada 5

cara! 2 Jika hamzah berfungsi sebagai pemisah di

1 antara dua bunyi vokal, hendaklah ditulis

secara bersendirian dan diletakkan paras ¾

Jika hamzah hadir di tengah perkataan tinggi daripada huruf selepasnya

maka perlu disediakan rumah

untuknya dan disambung dengan

huruf sebelum/selepas

Contoh :

Malaikat ‫ملائکت‬
Masalah ‫مسئله‬
Tahniah ‫تهنيئه‬

3 4 Hanya beberapa perkataan yang
menggunakan huruf hamzah di
Huruf hamzah di atas alif ditulis kerana bawah alif
kehadiran imbuan awalan SE, KE dan DI

pada ejaan kata yang bermula dengan
huruf alif.

agama ‫ا ݢام‬ seagama ‫سأ ݢام‬ Islam ‫إسلام‬
imbang ‫ايمبڠ‬ seimbang ‫سأيمبڠ‬ e ‫إي‬
‫اتس‬ ‫کأتس‬ eh ‫إيه‬
atas ‫اودارا‬ ke atas ‫کأودارا‬
udara ke udara

5
Menggunakan hamzah setara atau hamzah

selari. Kedudukan hamzah setara selari di atas
garisan dengan huruf yang lain

Al- Quran ‫القرءان‬
Isyak ‫عشاء‬
Wuduk ‫وضوء‬
Ikhfak ‫اخفاء‬

02

Pembentukan
Perkataan

PEMBENTUKAN PERKATAAN

 SATU SUKU KATA

Kata dasar satu suku kata tertutup yang mengandungi bunyi [a] dieja dengan tidak
menggunakan huruf alif untuk melambangkan bunyi tersebut

Bas ‫بس‬
‫عام دل‬Dal
‫باحابل دم‬Dam Am
Jika perkataan satu suku Bab
kata tertutup itu berupa Hal
kata pinjaman Bahasa
Kad ‫كد‬ Arab yang mengandungi

huruf alif maka

ejaannya dikekalkan

Tas ‫تس‬

 DUA SUKU KATA Terbuka: setiap suku kata
yang diakhiri dengan ALIF,
Suku kata TERBUKA
WAU dan YA
Lari ‫لاري‬
Padi ‫ڤادي‬ Tertutup: setiap suku kata
Paku ‫ڤاکو‬ yang diakhiri dengan selian

huruf ALIF, WAU dan YA

Suku kata TERTUTUP

Kampung ‫کامفوڠ‬

Kandang ‫کنداڠ‬

 TIGA SUKU KATA ATAU LEBIH

Suku kata TERBUKA Suku kata TERTUTUP

Bahaya ‫بهاي‬ Siakap ‫سياكڤ‬
Mentua ‫منتوا‬ Daerah ‫دايره‬
Suara ‫سوارا‬ Tualang ‫توالڠ‬
Reaksi ‫رياكسي‬ Halaman ‫ھلامن‬
Kanggaru ‫كڠڬارو‬ Episod ‫ايڤيسود‬
Bendahari ‫بنداھاري‬ Semenanjung ‫سمننجوڠ‬

03

Hukum

HURUF Hukum DARLUNG NG
DARLUNG
DR LW ‫ڠ‬

‫ولر د‬

Huruf ALIF TIDAK DIBUANG jika Contoh: B A R A = ‫بارا‬
HURUF KETIGA dalam
perkataan tersebut terdiri daripada • Huruf ketiga dalam
huruf DARLUNG perkataan = R

Huruf ALIF tidak dibuang • R termasuk dalam huruf
selepas huruf DARLUNG hukum DARLUNG

Hukum KA-GA

HURUF KAGA KAF GA

‫ك‬ ‫ݢ‬

Semua perkataan yang Contoh: T I G A = ‫تيݢ‬
terdapat VOKAL ‘a’
S A K A = ‫ساك‬
selepas huruf KAF dan
GA , ALIF DI Selepas huruf
‘kaf’ dan ‘ga’ –
BELAKANG hendaklah
DIBUANG buang alif

Hukum RA - MA

HURUF RAMA RA MA

‫را‬ ‫ما‬

CONTOH:

Perkataan yang berakhir ASRAMA ‫اسراما‬
dengan suku kata RA dan IRAMA ‫ايراما‬
diikuti dengan MA, kedua-dua PANORAMA ‫ڤانوراما‬
suku kata tersebut perlu DRAMA ‫دراما‬

diletakkan ALIF

Hukum A + HA

CONTOH:

Perkataan yang mengandungi USAHA ‫اوسها‬
suku kata ‘a’ terbuka diikuti MAHA ‫مها‬
‘HA”, huruf pertama TIDAK PAHA ‫ڨها‬
MENERIMA ALIF tetapi suku
kata HA ini boleh menerima

ALIF

Huruf ALIF tidak ditulis

sebelum huruf HA = ‫ھ‬

Perkataan Tradisi

Perkataan tradisi ialah ejaan yang TIDAK PERNAH BERUBAH dari
zaman dahulu sehingga sekarang. Ada beberapa perkataan tertentu

sahaja

ADA ‫ ادا‬DIA ‫دي‬

TIADA ‫تياد‬ KITA ‫كيت‬

PADA ‫ ڤد‬LIMA ‫ليم‬

KEPADA ‫كڤد‬ MANUSIA ‫ماءنسي‬

DARI ‫دري‬ INI ‫اين‬

DARIPADA ‫درڤد‬ ITU ‫ايت‬

MAKA ‫مك‬ JIKA ‫جك‬

IA ‫اي‬ DEMIKIAN ‫دمكين‬

Alif Pembeza

Huruf alif pembeza digunakan bagi membezakan 2 perkataan yang berlainan
makna untuk mengelakkan daripada timbul kekeliruan dan mengurangkan
HOMOGRAF
Alif pembeza boleh wujud dalam 3 keadaan

Wujud ditengah suku Wujud diakhir suku kata Wujud apabila kata-kata
kata terbuka yang dieja menurut
hukum KA-GA
(Kata terbuka luar
DARLUNG)

Wujud ditengah suku kata Wujud diakhir suku kata terbuka Kata-kata yang dieja menurut
tertutup dengan menggunakan iaitu ALIF DIKEKALKAN pada hokum KAGA iaitu perkataan
vokal ‘e’ pepet dan vokal ‘a’ perkataan yang diakhiri dengan yang berakhir dengan bunyi ‘KA’
suku kata terbuka luar DARLUNG dan ‘GA’ sepatut dibuang huruf
Contoh: ‫رنچڠ‬ ALIF, tetapi ALIF itu perlu
Contoh: dikekalkan apabila ada perkataan
Boleh dibaca lain yang menyamai ejaannya
rancang atau ‘Biasa’ sepatut dieja = ‫بياس‬
perlu dieja = ‫بياسا‬ Contoh:
rencang
Huruf ALIF pada akhir suku kata BEG ‫بيݢ‬
Jadi, huruf ALIF dikekalkan dikekalkan untuk elak salah BEGA ‫بيݢا‬
pada suku kata tertutup baca menjadi ‘bias’ yang juga PEK ‫ڤيك‬
hururf vokal ‘a’ PEKA ‫ڤيكا‬
dieja ‫بياس‬ TIGA ‫تيݢ‬
RANCANG ‫ رانچڠ‬HANTAR ‫ھانتر‬ TEGA ‫تيݢا‬
BUAI ‫ بواي‬PUAS ‫ڤواس‬
RENCANG ‫ رنچڠ‬HENTAR ‫ھنتر‬
BUAYA ‫ بوايا‬PUASA ‫ڤواسا‬

Kaedah Lazim

Ejaan lazim ialah ejaan yang menggunakan sistem
vokal kecuali:

• Bunyi ‘e’ pepet di tengah kata seperti “telah” = ‫تله‬

• Bunyi ‘a’ dalam suku kata KVK kecuali apabila

berlaku homograf seperti lentik = ‫ لنتيڨ‬lantik =
‫لانتيڨ‬

• Bunyi ‘a’ dalam kata suku kata yang bermula

dengan ‘wau’ seperti WANG = ‫ واڠ‬dan kata DAN =
‫دان‬

04

Kaedah Diftong

● Dalam sistem ejaan jawi terdapat tiga bentuk diftong yang

digunakan iaitu [ai], [au] dan [oi].

● Dengan adanya sistem ejaan jawi baru, kegelisahan para pengguna

dapat diselesaikan

● Sebelum ini, sistem mengeja bagi beberapa perkataan jawi adalah

disama eja

EJAAN BAHARU EJAAN LAMA

BAKAU ‫باكاو‬ BAKAU/BAKU ‫باكو‬
ENGKAU ‫اڠكاو‬ ENGKAU/ENGKU ‫اڠكو‬
‫ݢراي‬ ‫ݢري‬
GERAI ‫ݢولاي‬ GERAI/GERI ‫ݢولي‬
GULAI GULAI/GULI

05

Penggunaan Imbuhan

AWALAN Imbuhan APITAN

AKHIRAN

Imbuhan yang Imbuhan yang terletak di Imbuhan yang ditambah
ditambahkan pada akir kata dasar: serentak di hadapan dan
bahagian hadapan -an, -kan, -i dibelakang kata dasar untuk
membentuk perkataan baharu
kata dasar :
beR, di-, meN, se-,

dan teR

beR ‫برلاري برجالن‬ -an ‫تاريكن لوكيسن‬ Ke- ..–an Ada ‫كادٲن‬
Per-..–an Tunjuk
lukisan tarikan Ber-..-an Tentang keadaan

berjalan berlari ‫ڤرتونجوكن‬

meN ‫مڽاڽي مناري‬ -i ‫لايري جالني‬ pertunjukan

menari menyanyi jalani layari ‫برتنتاڠن‬

teR ‫تراس ترسڤق‬ bertentangan

tersepak terasa

06

Rangkai Kata dan Kata
Ulang

‫‪RANGKAI KATA JAWI‬‬ ‫‪PENGEJAAN KATA ULANG‬‬

‫‪Simpulan‬‬ ‫‪Kata setara‬‬ ‫‪Kata umum‬‬ ‫‪Kata ulang berirama‬‬ ‫‪Kata ulang penuh‬‬
‫‪bahasa‬‬ ‫) ‪ditulis tanda ( -‬‬ ‫) ‪ditulis angka ( 2‬‬
‫بيجق ڤنداي‬ ‫اولهراݢ‬
‫بولن مادو‬ ‫انق ‪ -‬انقڽ‬ ‫اناي‪٢‬‬

‫كاكيتاڠن امان داماي ماكن اڠين‬ ‫باجو ‪ -‬باجوڽ‬ ‫كوڤو‪٢‬‬

‫جاوتنكواس مسكين كاي كرس ھاتي‬ ‫برجالن ‪ -‬جالن‬ ‫سيا‪٢‬‬

‫سياڠ مالم ڤواس ھاتي‬ ‫ماتاھاري‬ ‫تاريق ‪ -‬مناريق‬ ‫كات‪٢‬‬

Homograf

Ialah ejaan yang hampir Homograf hakiki: Homograf hakiki terjadi
sama – tambah huruf Perkataan yang sama kerana imbuan awalan
alif untuk bezakanya ejaan tapi berlainan dan akhiran
bunyi
BUAI ‫ بواي‬PUAS ‫ڨواس‬ ‫سمبيل‬ ‫ركه‬
BUAYA ‫ بوايا‬PUASA ‫ڨواسا‬ BIRO ‫ بيرو‬BIRU ‫بيرو‬
SISI ‫ سيسي‬SESI ‫سيسي‬ Sambil ‫سمبيلن‬ Mereka ‫مركه‬
an h

Sembil ‫سمبيلن‬ Markah ‫مركه‬
an

Penulisan Akronim dan Kata Singkatan

Nama khas yang berupa nama Singkatan inisialisme bagi nama jabatan, Akronim nama khas atau
jawatan, pangkat, gelaran dan nama organisasi, pertubuhan & seumpamanya akronim kata umum dalam
bahasa Melayu atau dalam
khas bukan nama diri yang lain serta singkatan inisialisme bagi nama
mungkin ditulis dalam bentuk ejaan jawatan & pangkat dalam bahasa Melayu bahasa Inggeris (yang
(yang dilafazkan huruf demi huruf) ditulis dilafazkan sebagai kata) boleh
yang penuh dengan menggunakan huruf dalam abjad
Jawi & dibubuh tanda titik selepas setiap ditulis lengkap sebagai kata

huruf tersebut PAS ‫ڨاس‬

Profesor ‫ڨروفيسسور‬ TUDM ‫ م‬.‫ د‬.‫ او‬.‫ت‬ PETRONAS ‫ڨيترونس‬
‫ڨردان منتري‬ GPMS ‫ س‬.‫ م‬.‫ ﭫ‬.‫ݢ‬
Perdana Menteri ‫كتوا ڨڠاره‬ PBB
(P.M) ‫ ب‬.‫ ب‬.‫ﭫ‬

Ketua Pengarah
(K.P)

Kata Pinjaman

01 02

Kaedah Ejaan Kata Pinjaman Bahasa
Arab dan Inggeris

Kaedah Ejaan

Kata serapan Bahasa Arab Kata serapan Bahasa Inggeris

Berupa istilah Wuduk ‫وضوء‬ Kumpulan konsonan ditulis dalam
khusus dieja seperti tayamum ‫تيمم‬ ejaan Jawi dengan mendekatkan huruf
ejaan asal dalam BA
‫سابون‬ yang berkenaan tanpa memasukkan
‫كرتس‬ huruf vokal

Kata umum BA yang Sabun ‫صلاة‬ Kumpulan Klinik ‫كلينيك‬
sudah terserap Kertas ‫تقوی‬ konsonan di awal Psikologi ‫ڤسيكولوݢي‬
dalam BM dieja
dalam ejaan jawi suku kata

Perkataan yang Solat 2 hururf jawi yang Golf ‫ݢول ڧ‬
terdapat di dalam al- Takwa membentuk kumpulan Sains ‫ساءين س‬
Quran dikekalkan konsonan di akhir kata
ejaannya tidak ditulis bersambung

Kata Pinjaman Bahasa Arab

Ialah perkataan yang berasal dari BA
dipinjam dan digunakan dalam
penggunaan bahasa Melayu

Bahasa Arab asal yang Bahasa Arab asal yang
dikekalkan dimelayukan
• Menjadi istilah • BA yang menjadi

agama yang kata umum
tergolong sebagai hendaklah
sitilah keagamaan mengikut kata
hendaklah dikekalkan sebutan bahasa
ejaan asal Melayu

Penggunaan Ta Marbutah ( ) & Ta Maftuhah ( )

• Kedudukan Ta Marbutah dalam perkataan adalah • Ta Maftuhah digunakan untuk menggantikan
di akhir perkataan huruf Ta Marbutah yang ditulis dalam BA
kepada tulisan jawi sekiranya perkataan
• Ia khusus untuk amalan dan kegiatan agama, bahasa Melayu itu disebut huruf T pada akhir
maka Ta Marbutah kekal dalam penulisan jawi kata

RUMI BA JAWI RUMI BA JAWI
IBADAH SAHABAT
AKIDAH ‫عبادة‬ ‫عبادة‬ ‫صحابة‬ ‫صحابت‬
‫عقيدة‬ ‫عقيدة‬ TAAT ‫طاعة‬ ‫طاعت‬

Penggunaan Huruf HA Pedas dan Ha (Simpul)

Huruf ‘Ha’ pedas (‫ )ح‬digunakan untuk Huruf ‘Ha’ bulat )‫ )ھـ‬digunakan untuk

perkataan yang berasal daripada bahasa perkataan yang berasal daripada

Arab bahasa Melayu

Halal ‫حلال‬ Dahi ‫داھي‬
Hakim ‫حاكيم‬ Murah ‫موره‬
Sahabat ‫صحابة‬ Merah ‫ميره‬
‫صح‬ Hidung ‫ھيدوڠ‬
Sah

Kata Pinjaman Bahasa Inggeris

Perkataan yang berasal dari Bahasa Inggeris tetapi sebutan bagi perkataan dari BI
hendaklah dilafazkan seperti bunyi dalam bahasa Melayu
(pinjam dari segi sebutannya)

KEK ‫كيك‬
SOFA ‫سوڧا‬
TELEFON ‫تيليفون‬

Penggunaan Huruf KAF dan QAF

Pada akhir kata

Huruf KAF ( ‫ ) ك‬digunakan untuk Huruf QAF ( ‫ ) ق‬digunakan untuk
perkataan yang berasal daripada bahasa perkataan yang berasal daripada bahasa

Inggeris Melayu

Klinik ‫كلينيك‬ Pokok ‫ڤوكوق‬
Panik ‫ڤانيك‬ Buruk ‫بوروق‬
Teknik ‫تيكنيك‬ Naik ‫ناءيڨ‬

SUMBER RUJUKAN:

• https://www.slideshare.net/alighozali/pedoman-jawi
• https://prezi.com/p/e8brokgwxkhz/jawi/
• https://slideplayer.info/slide/14610102/
• https://www.youtube.com/watch?v=Om6XKv__MZ4
• https://www.youtube.com/watch?v=jd98LRb2_FY
• https://www.slideshare.net/middleage008/nota-baru-bagi-jawi-2012
• https://fliphtml5.com/fmqmn/kvzh/basic
• http://rjdikya.blogspot.com/2019/02/ringkasan-asas-kemahiran-jawi.html
• https://anyflip.com/vexyf/qycm/basic
• https://anyflip.com/vqllq/krcz/
• http://klikweb.dbp.my/?p=15630
• http://klikweb.dbp.my/?p=4977

SEKIAN TERIMA
KASIH ❤