ใบความรู้ เรื่อง นาฏยศัพท์

ใบความรู

ใบความรู เร่ือง นาฏยศัพท

นาฏยศัพท หมายถึง ศัพทที่ใชเกี่ยวกับลักษณะทารำ ที่ใชในการฝกหัดเพื่อแสดงโขน ละคร เปน
คำที่ใชในวงการนาฏศิลปไทย สามารถสื่อความหมายกันไดทุกฝายในการแสดงตาง ๆ "นาฏย"
หมายถึง เกี่ยวกบั การฟอ นรำ เกยี่ วกบั การแสดงละคร "ศพั ท" หมายถึง เสยี ง คำ คำยากทตี่ องแปล
เรือ่ ง เมอื่ นำคำสองคำมารวมกนั ทำใหไ ดค วามหมายขน้ึ มา

การศกึ ษาทางดานนาฏศิลปไ ทย ไมวาจะเปนการแสดงโขน ละคร หรอื ระบำเบ็ดเตลด็ ตาง ๆ ก็
ดี ทาทางที่ผูแสดงแสดงออกมานัน้ ยอมมคี วามหมายเฉพาะ ยิ่งหากไดศึกษาอยา งดแี ลว อาจทำให
เขาใจในเรื่องการแสดงมากยิ่งขึ้นทั้งในตัวผูแสดงเอง และผูที่ชมการแสดงนั้น ๆ สิ่งที่เขามา
ประกอบเปนทาทางนาฏศิลปไทยนั้นก็คือ เรื่องของนาฏยศัพท ซึ่งแยกออกไดเปนคำวา "นาฏย"
กบั คำวา "ศัพท" ดงั น้ี
ประเภทของนาฏยศัพท แบงออกเปน ๓ ประเภท คือ

๑. นามศัพท หมายถึง ศัพทที่เรียกชื่อทารำ หรือชื่อทาที่บอกอาการกระทำของผูนั้น เชน วง
จีบ สลัดมือ คลายมือ กรายมือ ฉายมือ ปาดมือ กระทบ กระดก ยกเทา กาวเทา ประเทา ตบเทา
กระทุง กะเทาะ จรวดเทา แตะเทา ซอยเทา ขยั่นเทา ฉายเทา สะดุดเทา รวมเทา โยตัว ยักตัว ตี
ไหล กลอ มไหล

จบี หงาย จบี ควำ่ กระดกเทา (ยนื กระดกเทา (น่ัง

๒. กริ ยิ าศัพท หมายถงึ ศัพทท ่ใี ชเรยี กในการปฏิบัติบอกอาการกิรยิ า ซ่งึ แบง ออกเปน
- ศพั ทเสรมิ หมายถึง ศัพทท ี่ใชเรียกเพอื่ ปรบั ปรงุ ทาทีใหถกู ตอ งสวยงาม เชน กันวง ลดวง

สงมือ ดึงมือ หักขอ หลบศอก เปดคาง กดคาง ทรงตัว เผนตัว ดึงไหล กดไหล ดึงเอว กดเกลียว
ขา ง ทับตัว หลบเขา ถีบเขา แขง็ เขา กันเขา เปดสน ชกั สน

- ศพั ทเสอ่ื ม หมายถงึ ศัพทท่ีใชเรียกช่ือทา รำหรอื ทวงทขี องผูรำทไ่ี มถ ูกตองตามมาตรฐาน
เพอ่ื ใหผรู ำรูตวั และแกไ ขทา ทขี องตนใหดขี ึน้ เชน วงลา วงควำ่ วงเหยยี ด วงหัก วงลน คอดม่ื คางไก
ฟาดคอ เกร็งคอ หอบไหล ทรุดตัว ขยมตัว เหลี่ยมลา รำแอ รำลน รำเลื้อย รำล้ำจังหวะ รำหนวง
จังหวะ

๓. นาฏยศัพทเบ็ดเตล็ด หมายถึง ศัพทตางๆ ที่ใชเรียกในภาษานาฏศิลป นอกเหนือไปจาก
นามศพั ท และกิรยิ าศัพท เชน จบี ยาว จีบสนั้ ลักคอ เดินมอื เอียงทางวง คืนตัว ออนเหลีย่ มเหล่ียม
ลา ง แมท า ทา -ทขี น้ึ ทา ยืนเขา ทลายทา นายโรง พระใหญ- พระนอ ย นางกษตั รยิ  นางตลาด ผูเมีย
ยนื เครื่อง