รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก
รามเกียรติ์ เป็นบทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ ได้รับ ยกย่องจากวรรณคดีสโมสรในสมัยรัชกาลที่ ๖ ให้เป็นยอดแห่งกลอนบทละครผู้อ่านไม่ได้เกิดจินตภาพเท่านั้น แต่ยัง มีเนื้อหาที่ให้ข้อคิด ควรพิจารณาและนำ มาเปรียบกับพฤติกรรมของคนในสังคมปัจจุบันได้ ดังจะเห็นได้ว่าเมื่อ อำ นาจตกอยู่ในมือของคนที่ลืมตัวก็จะเกิดผลร้ายตามมาผู้มอบอำ นาจจึงต้องพิจารณาก่อนว่าจะจำ กัดขอบเขต อำ นาจที่เป็นรางวัลได้อย่างไรมิฉะนั้นจะต้องมาแก้ไขภายหลังเพราะมองคนผิดดังที่พระอิศวรได้ประทานรางวัล นิ้ว เพชรให้นนทก ประวัติ/ เรื่องย่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก บทละครเรื่องรามเกียรติ์ ตอบ นารายณ์ปราบนนทก เป็นบทพระราชนิพนธ์นพระบาทสมเด็จพระ-พุทธยอด ฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ แห่งราชวงศ์จักรี เป็นวรรณคดีที่รับอิทธิพลมาจากประเทศอินเดีย เรื่องรามายณะ ของพระฤๅษีวาลมีกิ ซึ่งบทละครเรื่องรามเกียรติ์ใช้ในการแสดงหนังและโขนละครใน สมัยกรุงศรีอยุธยา ต่อมา สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงพระราชนิพนธ์เป็นกลอนบทละคร แต่ไม่แพร่หลายครั้นสมัยรัชกาลที่ ๑ จึง ทรงพระราชนิพนธ์จนสมบูรณ์เพื่อไม่ให้สูญหาย ใช้แสดงโขนละครเพื่อสมโภชน์กรุงรัตนโกสินทร์ และรวบรวมเรื่อง รามเกียรติ์ให้เป็นบรรทัดฐานเดียวกัน โดยทรงพระราชนิพนธ์ด้วยพระองค์เองบ้างและให้กวีในราชสำ นักนิพนธ์บ้าง นนทกอาจได้รับความเห็นใจเพราะถูกเทวดารังแกมาช้านานนิ้วเพชรจึงเป็นอาวุธที่นนทกสมควรจะมีไว้ ป้องกันตัวและปรามไม่ให้ใครมารังแกได้อีก แต่นนทกก็มีใจกำ เริบอหังการไม่ยับยั้งชั่งใจและไม่ไคร่ครวญว่าจะใช้ “นิ้วอำ นาจ” นั้นอย่างไร เพียงแต่ “สัพยอกหยอกเล่นเหมือนทุกวัน” นนทกก็โกรธขึ้นมาทันที ความโกรธถึงกับ ฆ่าเทวดาล้มตายเป็นจำ นวนมากจนพระอิศวรต้องให้พระนารายณ์ลงมาปราบ การอ่านวรรณคดีอย่างพินิจและ ตีความจากเรื่องรามเกียรติ์น่าจะทำ ให้ผู้อ่านเห็นว่าวรรณคดีมิใช่เรื่องไกลตัว แม้จะมีตัวละครและฉากอยู่ในโลก สมมุติ แต่พฤติกรรมและความคิดของตัวละครก็สะท้อนให้เห็นสภาพสังคมของมนุษย์ในปัจจุบัน ๕
เมื่อพระนารายณ์ได้รับคำ สั่งจากพระอิศวรให้มาปราบนนทก พระนารายณ์จึงคิดหาวิธีการที่จะปราบโดยคิด ว่า จะแปลงกายเป็นนางรำ ชื่อสุวรรณอัปสร เพราะนนทกเป็นยักษ์เจ้าชู้ไม่ค่อยได้พบเห็นหญิงสาวเท่าไหร่ เพราะมัว แต่ทำ งาน ความงามของนางรำ ที่เป็น พระนารายณ์แปลงมีการเปรียบว่า “งามองค์ยิ่งเทพอัปสร”ซึ่งเป็นที่รู้กันว่า นางรำ นั้นงามมากแต่นางรำ ตามสายตาของนนทกกลับงามยิ่งกว่าเมื่อจะเปรียบกับนางลักษมีชายาของ พระ นารายณ์และพระสุรัสวดีชายาของพระอิศวรหรือจะหาหญิงทั้งสามโลกคือสวรรค์ มนุษย์ และบาดาลก็ยัง “จะเอา มาเปรียบไม่เทียบทัน” นั้นแสดงว่านนทกเห็นว่างามกว่าใครทั้งสิ้น พระนารายณ์แปลงร่างไปยั่วนนทกให้รำ ตามด้วย ท่าต่างๆ เมื่อถึงท่าชี้นิ้วลงที่ต้นขา นนทกก็ขาหักเพราะเดชนิ้วเพชรของตนเอง นางรำ กลับกลายเป็นพระนารายณ์ แล้วเหยียบบนอกนนทกไว้เพื่อสังหาร นนทกจึงต่อว่า พระนารายณ์ว่าเอาเปรียบมีถึงสี่มือ แต่ก็ยังไม่กล้า สู้กันซึ่งๆ หน้าพระนารายณ์ท้าว่าขอให้นนทกไปเกิดใหม่มีสิบหน้ายี่สิบมือและมีอาวุธพร้อมสรรพ ส่วนพระองค์จะไปเกิดเป็น มนุษย์มีเพียงสองมือ จะได้สู้กันในโลกมนุษย์อีกครั้ง นนทกลงมาเกิดเป็นทศกัณฐ์ ส่วนพระนารายณ์อวตารลงมา เกิดเป็นพระรามและได้ทำ ศึกกันอีกยาวนาน นนทกนั่งประจำ อยู่ที่เชิงเขาไกรลาสมีหน้าที่ล้างเท้าให้เหล่าเทวดา ใครๆ ก็พอใจ ที่ได้รับบริการจทก นนทก ยื่นเท้าให้ล้างแล้วยังไม่พอ ว่างๆ ก็ได้แหย่เย้าถอนผมนนทกเล่น นนทกแค้นใจแต่หาทางตอบโต้ไม่ได้ เพราะ ไม่มีกำ ลังหรืออำ นาจ จึงไปหาเจ้านาย คือ พระอิศวร แล้วร้องเรียนว่าตนทำ หน้าที่ด้วยความรับผิดชอบมาช้านาน แล้ว แต่ยังไม่ได้ขอสิ่งใดเป็นรางวัลเลย วันนี้จะมาทูลขอให้มีฤทธิ์สามารถลงโทษผู้ที่มารังแกตนได้ พระอิศวร ก็ ประทานให้ตามต้องการนนทกจึงมีนิ้วเพชรสามารถชี้สังหารใครๆ ได้ ไม่นานนักนนทกก็มีใจกำ เริบไม่ยับยั้งชั่งใจ และไม่ใคร่ครวญว่าจะใช้นิ้วเพชรนั้นเพียงไร เพียงแต่ถูกหยอกล้อเล่นเหมือนทุกวันนนทกก็โกรธเป็นฟืนเป็นไฟขึ้นมา ทันที เทวดาที่มายั่วแหย่นนทกถูกสังหารมากมาย ร้อนถึงพระอิศวรต้องมาแก้ที่ต้นเหตุ จึงต้องใช้ให้พระนารายณ์ลง มาปราบ ประวัติ/เรื่องย่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก ๖
สาระสำ คัญ นนทก อสูรผู้ทำ หน้าที่ล้างเท้าเทวดาเชิงบันไดเขาไกรลาส โดนเหล่าเทวดากลั่นแกล้ง ด้วยการตบหัว ดึงผมจนผมล้าน นนทกจึงไปขอพระพระอิศวรเพื่อขอนิ้วเพชรสังหารผู้ที่จะมา รังแกตน แต่เมื่อได้พรมาแล้วกลับฆ่าเหล่าเทวดาด้วยใจกำ เริบ พระอินทร์นำ ความกราบทูลพระ อิศวร พระอิศวรมีบัญชาให้พระนารายณ์อวตารลงไปปราบ พระนารายณ์แปลงกายเป็นนางเทพ อัปสร มายั่วยวนนนทกให้รำ ตามจนเสียท่า นนทกกล่าวหาพระนารายณ์ว่ามีพระกรมากกว่าตน จึงโดนสาปให้ไปเกิดเป็นทศกัณฐ์มี ๑๐ หน้า ๒๐ มือ ส่วนพระนารายณ์จะอวตารไปเป็นมนุษย์ ตามสังหารในภายหลัง บทละครเรื่องรามเกียรติ์ตอนนารายณ์ปราบนนทกมีความงดงามทางด้านวรรณศิลป์ เช่น การหลากคำ คำ ซ้ำ การเปรียบเทียบ ด้านเนื้อหาและสังคมดำ เนินเรื่องรวดเร็ว ให้แง่คิดในเรื่องของ การใช้อำ นาจในทางที่ผิดและผลของการกระทำ ที่นำ ภัยมาสู่ตน ให้ข้อคิดในเรื่องการยับยั้งชั่งใจ ความอดทนและการเห็นอกเห็นใจผู้อื่น นักเรียนต้องศึกษาที่มา เรื่องราว การวิเคราะห์วิจารณ์ สรุป ความรู้และข้อคิดที่ได้เพื่อการนำ ไปปรับใช้ในชีวิตประจำ วันและเห็นคุณค่าของวรรณคดี สาระสำ คัญของเรื่อง ๗
พระอิศวร เป็นเทพเจ้าสำ คัญองค์หนึ่ง มีพระกายสีขาว แต่พระศอมีสี นิลเพราะเคยดื่มยาพิษ มีพระเนตรถึง 3 ดวง ดวงที่สามอยู่กลางพระนลาฏ ซึ่งตามปกติจะหลับอยู่เนื่องจากดวงที่ 3 นี้ มีอานุภาพร้ายแรงมาก หากลืมขึ้น เมื่อใดจะเผาผลาญทุกอย่างให้มอดไหม้ได้ และยังมีพระจันทร์ครึ่งซีกอยู่เหนือ ตาที่สาม อาวุธประจำ พระองค์คือ ตรีศูล ธนู คทา บางทีถือบ่วงบาศ บัณเฑาะว์ และสังข์ พาหนะประจำ พระองค์ คือ โคอุสุภราช มีพระอุมาเป็น พระมเหสี ทั้งสองพระองค์ประทับอยู่ในวิมาน ณ เขาไกรลาส พระอิศวรมีพระนามเรียกต่างๆ เช่น มเหศวร พระตรีศุลี พระศุลี พระ ศิวะ พระอิศรา พระสยมภู เจ้าภพไตร เจ้าสามภพ เจ้าจอมไกรลาส พระทรง โคอาสน์ พระทรงโคเผือก เจ้าจอมผาเผือก พระตรีเนตร พระอิศโรโมลี เป็นต้น ตัวละคร พระอิศวร ๘
นนทก เป็นยักษ์ที่ทำ หน้าที่ล้างเท้าเทวดาอยู่ที่เชิงบันไดเขา ไกรลาส ถูกเหล่าเทวดากลั่นแกล้งลูบหัว ตบหัวบ้าง ถนอมผมบ้าง จน หัวล้าน นนทกมีความโกรธแค้นมาก จึงเข้าเฝ้าพระอิศวรทูลขอพรให้ มีนิ้วเป็นเพชร สามารถชี้ให้ผู้ใดตายก็ได้ จากนั้นนนทกก็ใช้นิ้วเพชรชี้ เทวดาจนตายเกลื่อน พระนารายณ์จึงต้องไปปราบนทก นนทก ตัวละคร ๘
พระนารายณ์ เป็นเทพเจ้าฝ่ายปราบปราม มีพระกายสีดอกตะแบก (สีม่วง) และมี 4 กร อาวุธประจำ พระองค์คือ ตรี คทา จักร สังข์ บางครั้ง ถือธนูและพระขรรค์ พาหนะประจำ พระองค์คือครุฑ ที่สถิตของพระ นารายณ์เรียกว่า ไวกูณฐ์ อยู่ในเกษียรสมุทร (ทะเลน้ำ นม) และประทับบน บัลลังค์นาคชื่อพระยาอนันตนาคราช พระมเหสีคือพระลักษมี พระ นารายณ์นั้นจะอวตารปราบยุคเข็ญอยู่เป็นนิจ เช่น อวตารเป็นพระรามเพื่อ ปราบทศกัณฐ์ พระนารายณ์มีพระนามเรียกต่างๆ กัน เช่น พระสี่กร ศรีสังข์กร พระ กฤษณะ จตุรภุช จตุรหันถ์ วิษณุ ไกรสพ วาสุเทพ หริ พระทรงสังข์ พระ ธราธร พระสังขกร เป็นต้น พระนารายณ์ ตัวละคร ๘
นางสุวรรณอัปสร เป็นนางฟ้าจำ แลงขององค์พระนารายณ์ เมื่อครั่งที่นนทกใช้ นิ้วเพชรที่ได้พรจากพระอิศวรไล่ชี้เทวดาจนเทวดาล้มตาย พระอิศวรจึงให้พระนารายณ์ มาปราบนนทก ซึ่งพระนารายณ์ได้แปลงร่างเป็นนางสุวรรณอัปสร นางฟ้าที่สวยที่สุด น นทกพบนางสุวรรณอัปสรจึงหลงรักและรำ ท่าต่างๆ ตามนาง จนถึงท่า "นาคาม้วน หาง"นิ้วเพชรจึงชี้ใส่ขาตนเองจนล้มลง นางสุวรรณอัปสรจึงคืนร่างเป็นพระนารายณ์ดัง เดิม แล้วสังหารนนทกในที่สุด ตัวละคร นางสุวรรณอัปสร ๙
ตัวละคร เหล่าเทวดา เทวดากลั่นแกล้งลูบหัว ตบหัวบ้าง ถนอมผมบ้าง จนหัวล้าน นนท กมีความโกรธแค้นมาก จึงเข้าเฝ้าพระอิศวรทูลขอพรให้มีนิ้วเป็นเพชร สามารถชี้ให้ผู้ใดตายก็ได้ จากนั้นนนทกก็ใช้นิ้วเพชรชี้เทวดาจนตายเกลื่อน พระนารายณ์จึงต้องไปปราบนทก ๙
พระนารายณ์ ทศกัณฑ์ พระราม ตัวละคร พระอิศวร นนทก นางสุว สุ รรณอัปสร เหล่าเทวดา ๑๐
ผู้แต่ง ผู้แต่ง พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชมีพระนามเดิมว่า ด้วง พระชนกคือหลวงพินิจอักษร กับ พระชนนีคือ ดาวเรือง ทรงขึ้นครองราชย์หลังจากสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีเสด็จสวรรคต เป็นปฐมกษัตริย์แห่ง ราชวงศ์จักรี ตลอดรัชกาลพระองค์ทรงทำ สงครามทั้งกับพม่าและปราบหัวเมืองต่าง ๆ ทรงสร้างระเบียบการ ปกครอง ฟื้นฟูพระพุทธศาสนา ศิลปะศาสตร์ และอักษรศาสตร์ รวบรวมชำ ระกฎหมายตราสามดวงจนสมบูรณ์ และพระองค์ยังเป็นกวีโดยทรงพระราชนิพนธ์วรรณคดีไว้หลายเรื่อง ได้แก่ รามเกียรติ์ ดาหลัง อุณรุท และกลอน นิราศ เรื่องรบพม่าที่ท่าดินแดง ที่มาของเรื่อง นำ เค้าเรื่องมาจากมหากาพย์รามายณะของอินเดีย แต่งด้วยกลอนบทละคร กลอนบทละคร เป็นคำ ประพันธ์ชนิดหนึ่ง ซึ่งแต่งขึ้นเพื่อใช้ในการเล่นละคร ต้องอาศัยทำ นองขับร้องและ เครื่องดนตรีประกอบ แต่งเสร็จต้องนำ ไปซักซ้อมปรับปรุง ดังนั้น จำ นวนคำ ของแต่ละวรรคจึงไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับ จังหวะขับร้องเป็นสำ คัญ ว่าโดยหลักมีแต่ ๖ คำ ถึง ๙ คำ แต่ที่ปรากฏว่าใช้มากสุด คือ ๖ คำ เช่นเรื่องรามเกียรติ์ เฉพาะวรรคแรกขึ้นต้น ใช้ ๒ คำ ถึง ๔-๕ คำ บางคราวก็ส่งสัมผัสไปยังวรรคที่ ๒ บางคราวก็ไม่ส่ง คำ ที่ใช้เช่น เมื่อนั้น, บัดนี้, น้องเอ๋ยน้องรัก แม้กลอนสดับ จะใช้คำ พูดเพียงสองคำ ก็ถือถือว่าเต็มวรรค โดยลักษณะสัมผัสในวรรคและนอกวรรค นิยม ใช้แบบกลอนสุภาพ แต่งเป็นตอน ๆ พอจบตอนหนึ่ง ขึ้นตอนต่อไปใหม่ ไม่ต้องรับสัมผัสไปถึงตอนที่จบ เพราะอาจ เปลี่ยนทำ นองตามบทบาทตัวละคร ที่ขึ้นต้นว่า เมื่อนั้น ใช้สำ หรับพระเอกหรือผู้นำ ในเรื่อง บัดนั้น ใช้สำ หรับเสนา กลอนนี้เป็นกลอนผสม คือ กลอน ๖ กลอน ๗ กลอน ๘ หรือ กลอน ๙ ผสมกันตามจังหวะ ลักษณะคำ ประพันธ์ ๑๒
๑.คุณค่าด้านวรรณศิลป์ การดำ เนินเรื่องรวดเร็ว กระชับ ใช้คำ ชมความงามของนางแปลงได้อย่างเห็นภาพพจน์ เหมาะสำ หรับการนำ ไปแสดงโดย มีการขับร้องและใช้ดนตรีประกอบ ๒.คุณค่าด้านสังคม สังคมจะสงบสุขอยู่ได้ถ้าคนเรามีน้ำ ใจต่อกัน ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ไม่ข่มเหงน้ำ ใจกัน คุณค่างานประพันธ์ เพื่อรวบรวมรามเกียรติ์ให้สมบูรณ์ และเพื่อแสดงพระเกียรติของพระรามหรือพระมหากษัตริย์ไทย จุดมุ่งหมายในการแต่ง ข้อคิด คติ คำ สอน - การจะมอบอำ นาจให้แก่ใครนั้นจะต้องคิดพิจารณาให้รอบคอบเสียก่อนว่าคนๆนั้นเป็นคนอย่างไรจะใช้อำ นาจไปในทางที่ ถูกที่ควรและเหมาะสมหรือไม่ - คนเราควรมีความอดทนอดกลั้น ยับยั้งชั่งใจ ไม่ควรทำ อะไรที่เกินกว่าเหตุเพียงเพราะแค่ตนเองมีอำ นาจ เพราะอำ นาจนั้น ไม่ได้มีไว้ทำ ร้ายผู้อื่นเพียงเพราะแค่ความโมโหของตน - การใช้อำ นาจที่มีอยู่ไปในทางที่ผิดหรือสร้างความเดือดร้อนให้แก่ผู้อื่น ในที่สุดแล้วอำ นาจนั้นก็จะกลับมาลงโทษตัวเอง ๑๓
จัดทำ โดย นางสาว ญาณิศา ลาภจิต รหัสนิสิต ๖๔๑๐๓๑๓๙๘ คณะศึกษาศาสตร์ สาขาวิชาภาษาไทย เสนอ อาจารย์รุ่งทิพย์ แซ่แต้