БАРИЛГЫН МЭДЭЭЛЭЛ СЭТГҮҮЛ

Ярилцлага

2 www.barilga.gov.mn

БАРИЛГА, ХОТ БАРИЛГЫН
БАЙГУУЛАЛТЫН ЯАМ ХӨГЖЛИЙН ТӨВ ТӨҮГ

2021 он II сар №2 (399) Эмхэтгэл - 58 дахь жилдээ

800 АЙЛЫН ОРОН СУУЦ БАРИЛГЫН АЖИЛ ЯВАГДАХ
ХӨТӨЛБӨР БОЛОН ТӨВ ҮЕИЙН ЗАМЫН ХӨДӨЛГӨӨНИЙ
ЦЭВЭРЛЭХ БАЙГУУЛАМЖИЙГ
ШИНЭЧЛЭХ АЖЛЫГ УДИРДЛАГЫН ТУХАЙ
ЗОГСООХГҮЙ АВСТРАЛИЙН УЛСЫН

ТУРШЛАГА

ЭНЭ ДУГААРТ ...

АРХИТЕКТУР, ДИЗАЙНД ГХБХБГ-ЫН ДАРГА НАР ЗӨВХӨН МЭДЭЭЛЛИЙН ЭМХЭТГЭЛ
СОНИРХОЛТОЙ ХЭН ГАЗРАА БОДОХ БИШ, ХОТ
БҮХЭНД ЗОРИУЛСАН ТАВАН ТӨЛӨВЛӨГЧ БАЙХ ЁСТОЙ БАРИЛГЫН
АППЛИКЕЙШН МЭДЭЭЛЭЛ
Амины орон сууц барих
сонголтыг хийв үү БАРИЛГЫН ХӨГЖЛИЙН ТӨВ
МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН
МЭДЭЭ МЭДЭЭЛЭЛ • НОРМ, ДҮРЭМ, ЖУРАМ • ЯРИЛЦЛАГА САЛБАРЫН ХӨГЖЛИЙН ТӨЛӨӨ
ДЭВШИЛТЭТ ТЕХНОЛОГИ • БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТ • НИЙТЛЭЛ • ЗӨВЛӨМЖ

www.barilga.gov.mn

ТУШААЛ ШИЙДВЭР "Барилгын мэдээлэл" эмхэтгэлийн редакцийн
зөвлөлийн дарга Ц. Амарсанаа
• Хот байгуулалтын баримт бичиг боловсруулах /Барилгын хөгжлийн төвийн захирал/
заавар
Зөвлөлийн дэд дарга М. Ибрай
• Хөдөлмөр зарцуулалтын нэгж хугацааны норм /Барилгын хөгжлийн төвийн дэд захирал/

МЭДЭЭ МЭДЭЭЛЭЛ Зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга Д. Болормаа
/Барилгын хөгжлийн төвийн ССМХ-ийн ахлах
• БХБ-ын сайд Б.Мөнхбаатар: Зураг төсөл нэг мэргэжилтэн/
яаман дээр төвлөрснөөр хөрөнгө оруулалтыг
зөв зохистой төлөвлөх суурь болно Гишүүд ББМҮХ-ийн ахлах мэргэжилтэн
Г.Аюурзана БМСШЛ-ийн ахлах шинжээч
• 800 айлын орон сууц хөтөлбөр болон Төв П.Энхтуул ББЗТМХ-ийн ахлах мэргэжилтэн
цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажлыг П.Мөнгөнтуул ББЗХХ-ийн мэргэжилтэн
зогсоохгүй Д.Тулга СТХХ-ийн ахлах нягтлан
Д.Уранчимэг ННХ-ийн мэргэжилтэн
• Барилгын хөгжлийн төвөөс 2021 оны 2-р сард С.Болормаа ХАНБНСТХ-ийн мэргэжилтэн
зохион байгуулах сургалтын төлөвлөгөө гарлаа Д.Отгонбат ХСДБСТХ-ийн мэргэжилтэн
Ж.Түвшинбаяр
ЯРИЛЦЛАГА
Дугаар эрхэлсэн:
• Д.Цэвэлмаа: Шинэ норм дүрмээр олон улсын Г.Отгонтуяа /Сэтгүүлч, редактор/
жишигт хүрэх эмнэлгийн барилгын зураг Дизайнер: Т.Анхбаяр
төслийг боловсруулах боломжтой болно
Хаяг:
ДЭВШИЛТЭТ ТЕХНОЛОГИ Улаанбаатар хот, Баруун дөрвөн зам
Их тойруу-1, Барилгын хөгжлийн төв
• Хаягдал бүтээгдэхүүнээр төмөр бетоноос бөх Утас: 11-327442
барилгын материал гарган авлаа Факс: 976-11-323744
Веб: ww. barilga.gov.mn
ТАНД ХЭРЭГТЭЙ Facebook: Барилгын хөгжлийн төв

• BIM гэж юу вэ? БАРИЛГЫН МЭДЭЭЛЭЛ ЭМХЭТГЭЛИЙН
• Барилгын ажил явагдах үеийн замын РЕДАКЦИД БЭЛТГЭЖ “БИТПРЕСС” ХХК-Д ХЭВЛЭВ

хөдөлгөөний удирдлагын тухай Австралийн УЛААНБААТАР ХОТ
туршлага 2021 ОН

СУДАЛГАА

• 2020 онд ашиглалтад орсон орон сууцны
судалгаа

www.barilga.gov.mn 3

Тушаал шийдвэр

4 www.barilga.gov.mn

Тушаал шийдвэр

www.barilga.gov.mn 5

Тушаал шийдвэр

6 www.barilga.gov.mn

Тушаал шийдвэр

www.barilga.gov.mn 7

Мэдээ мэдээлэл БХБ-ЫН САЙД Б.МӨНХБААТАР:

ЗУРАГ ТӨСӨЛ НЭГ ЯАМАН ДЭЭР
ТӨВЛӨРСНӨӨР ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫГ ЗӨВ
ЗОХИСТОЙ ТӨЛӨВЛӨХ СУУРЬ БОЛНО

Барилга, хот байгуулалтын сайд Б.Мөнхбаатар 2020 онд Улсын хэмжээнд хэрэглэх нэг маягийн 37
барилга байгууламжийн зураг төсөл зохиогчидтой барилга байгууламжийн зураг төслийн гэрээ хийсэн
уулзлаа. Уулзалтаар Барилга байгууламжийн зураг бол 2021 онд 70 төсөл арга хэмжээний зураг төслийн
төслийн асуудалд Засгийн газраас барьж буй чиглэл, ажил, 2022-2024 онд 212 төсөл арга хэмжээний зураг
томоохон төсөл арга хэмжээг танилцууллаа. төслийг ажлыг зарлахаар төлөвлөж байгаа юм.

Төрөөс барилгын салбарын талаар баримтлах Зураг төсөл зохиоход цаг хугацаа хүч хөдөлмөр
бодлогын баримт бичигт “Хот байгуулалт, барилга их зарцуулдаг. Харин зураг төслийг боловсруулах
байгууламжийн зураг төслийн байгууллага, жишиг үнэлгээг шинэчлэн баталснаар зураг төсөл
мэргэжилтнүүдийн хариуцлагыг өндөржүүлж , ажлын боловсруулалт 55 хувиар өсжээ.
уялдаа холбоог сайжруулах, зураг төсөл магадлалын
хяналтыг боловсронгуй болгоно гэсэн томоохон Засгийн газраас иргэдийн орон сууцны асуудлыг
зорилтыг тусгасан. Үүний дагуу зураг төслийн шийдвэрлэх чиглэлүүдэд 150 мянган айлын орон
бодлогыг нэгдсэн удирдлага дор байлгахын тулд сууц үндэсний хөтөлбөр, Залуус 1,2,3 орон сууцны
улсын төсвөөр хэрэгжүүлэх барилга байгууламжийн цогцолбор хорооллуудыг барьж байгуулахаар
зураг төслийг бодлогоор Барилга хот байгуулалтын зорьж байгаа. Энэ орон сууцыг чадварлаг инженер,
яаманд шилжүүлсэн. Ингэснээр хөрөнгө оруулалтыг чадварлаг архитектор, зураг төсөл зохиогчид хийх
зөв зохистой төлөвлөх үндсэн суурь болно” гэдгийг ёстой. Тиймээс бүтээн байгуулалтын эхлэхийн өмнө
БХБ-ын сайд Б.Мөнхбаатар үгэндээ онцоллоо. нь зураг төсөл зохиогчидтой уулзаж байгаа гэдгээ
салбарын сайд хэлсэн юм. Дашрамд дурьдахад
Монгол Улсын хэмжээнд 2020 оны байдлаар 910
барилгын зураг төслийн тусгай зөвшөөрөлтэй аж
ахуйн нэгж байна. Үүнээс 155 нь идэвхитэй үйл
ажиллагаатай байдаг. Уулзалтад БХБ-ын сайд Б.
Мөнхбаатар, БХБЯ-ны газрын дарга нар, Барилгын
хөгжлийн төв, ТОСК, Монголын барилгын зураг
төсөл зохиогчдын холбоо, Монголын барилгын
инженерүүдийн холбоо, Монголын барилгын
инженер геологчдын холбоо, Төсөвчдийн холбоо,
Монголын архитекторуудын эвлэл, Зураг төсөл
зохиогч байгууллагуудын төлөөлөл оролцлоо.

800 АЙЛЫН ОРОН СУУЦ ХӨТӨЛБӨР БОЛОН ТӨВ
ЦЭВЭРЛЭХ БАЙГУУЛАМЖИЙГ ШИНЭЧЛЭХ АЖЛЫГ
ЗОГСООХГҮЙ

Уулзалтын эхэнд Элчин сайд Цай Вэнь Руй хүлээн
авч уулзсанд талархал илэрхийлээд, иж бүрэн
стратегийн харилцааг гүнзгийрүүлж ажиллахад
бэлэн байгаагаа илэрхийлэв. Хоёр талын хамтын
хүчин чармайлтаар Монгол, Хятадын Иж бүрэн
стратегийн түншлэлийн харилцаа өргөжин хөгжиж
байгааг Шадар сайд С.Амарсайхан тодотгов.

Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан БНХАУ-аас "Ковид-19" цар тахлын эрсдэлтэй цаг үед эдийн
Монгол Улсад суугаа Элчин сайд ноён Цай Вэнь Руйг засгийг дэмжсэн бодлого баримталж, хоёр
хүлээн авч уулзжээ. улсын хамтран хэрэгжүүлж буй 800 айлын орон
сууц хөтөлбөр, Төв цэвэрлэх байгууламжийн үйл
8 www.barilga.gov.mn ажиллагааг зогсоохгүй тал дээр онцгой анхаарч
ажиллахаа тэрбээр онцлон тэмдэглэлээ.

ГХБХБГ-ЫН ДАРГА НАР ЗӨВХӨН ГАЗРАА Мэдээ мэдээлэл
БОДОХ БИШ, ХОТ ТӨЛӨВЛӨГЧ БАЙХ ЁСТОЙ

Аймгуудын Газрын харилцаа, барилга хот Газрын нэгдмэл санг цахимжуулах хөтөлбөрийн
байгуулалтын газар, Нийслэлийн газар зохион хүрээнд Аймаг, Нийслэл, Дүүргийн Засаг дарга нарын
байгуулалтын албаны дарга нарын Удирдах жил бүр баталдаг Газар зохион байгуулалтын нэгдсэн
ажилтны цахимаар зөвлөгөөн боллоо. төлөвлөгөөг мэдээллийн санд төвлөрүүлдэг болсон
байна. Ингэснээрээ төлөвлөгөөнөөс гадуур газар
Уг зөвлөгөөнд 21 аймгийн ГХБХБГ-ын дарга нар, олгосон тохиолдолд хүчингүйд тооцогдох юм.
Улаанбаатар хотоос есөн дүүргийн газар зохион
байгуулалтын албаны удирдах ажилтнууд цахимаар Барилга хот байгуулалтын сайд Б.Мөнхбаатар “Орон
оролцлоо. Энэхүү зөвлөгөөнөөр Газрын дарга нарын нутагт хот төлөвлөлийг хөгжүүлье гэж ярьж байна.
2020 оны хийж хэрэгжүүлсэн ажлын талаар болон Гэхдээ Газрын харилцаа, барилга хот байгуулалтын
ирэх жилүүдэд хийж хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн газрын дарга нар зөвхөн газраа бодох биш
ажлуудыг хэлэлцэж, Засгийн газрын бодлого төлөвлөлтийг ойлгох хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл зургаа
шийдвэрүүдтэй холбогдох асуудлуудаа талаар хийнэ. Зургийн дараа техникийн шийдэл, төсөв гарч
зөвлөлдлөө. байж газрын дор хүний нүдэнд харагдахгүй шугам
Засгийн газраас төрийн бүхий л шатны үйл сүлжээ босно. Шугам сүлжээ боссоны дараа дээр
ажиллагааг цахимжуулж, иргэдэд чирэгдэлгүй нь бүтээн байгуулалт барина шүү дээ. Тухайлбал
хүнд сурталгүй төрийн үйлчилгээг ойртуулахыг Завхан аймагт барилга барихад маш хэцүү. Дэд
зорьж байгаа. Тиймээс энэ чиглэлд газар олголтын бүтэц байхгүй дээр нь хоёр голын дунд оршдог гэх
асуудалд эрх зүйн шинэчлэлт хийж, цахимжуулах үйл мэтчилэн төлөвлөлтийн асуудал зайлшгүй яригдах
ажиллагааг үе шаттайгаар хийж байна. ёстой. Төлөвлөлт хийгдээд ирэхээр дэд бүтэц
яригдана. Гэтэл зарим аймгийн төвүүдийн нийтийн
аж ахуйн газрууд нь тус тусдаа болчихсон. Дулаан
нь тусдаа зарим тохиолдолд хувьчлагдчихсан.
Ингээд ирэхээр аймгийн төвийн тэлэлт яригдах мөн
асуудал үүсэж байгаа юм. Тухайн аймаг орон нутаг
тэлэхэд инженерийн шугам сүлжээний эх үүсвэр
хэрэгтэй. Түүнчлэн Увс, Завхан Баян-Өлгий, Дорнод,
Говьсүмбэр зэрэг аймагт цэвэрлэх байгууламжгүй
байна. Цэвэрлэх байгууламж байж, бохироо хүлээн
авна дулааны эх үүсвэр өсөн нэмэгдэж байж
орон сууц нь баригдана. Энэ мэт газар зохион
байгуулалт, дэд бүтэц, бүтээн байгуулалт, цаашлаад
хот төлөвлөлтийн асуудлаар урган гарч ирэх олон
асуудлуудыг ярьж байна” гэлээ.

ЗЭЭЛДЭГЧДИЙН ҮНДСЭН
БАЙРШИЛ ЗЭЭЛДЭГЧДИЙН НАС

Нийт 63,553 өрх НАС ЗЭЭЛДЭГЧ
-25 133
Улаанбаатарт 48,659 26-35 20,790
Орон нутагт 14,894 36-45 25,994
46-55 13,020
ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛД ЗЭЭЛ ОЛГОЛТ 56+ 3,617
Шинээр олгосон
ХАМРАГДСАН ЗЭЭЛДЭГЧИЙН
88,3 хувь ХҮЙС
ИРГЭДИЙН СУДАЛГАА
Дахин санхүүжигдсэн
орон сууцны зээл 27,959 36,594

11,7% хувь www.barilga.gov.mn

9

Мэдээ мэдээлэл БХБ-ЫН САЙД Б.МӨНХБААТАР “ХҮН АМЫН НУТАГШИЛТ
СУУРЬШЛЫН ХӨГЖЛИЙН ЕРӨНХИЙ ТӨСӨЛ”- ТӨЛӨВЛӨЛТИЙН
ШИЙДЛИЙГ БОЛОВСРУУЛАХ АЖЛЫГ САЙЖРУУЛАХ ТАЛААР
ҮҮРЭГ ЧИГЛЭЛ ӨГЛӨӨ

“Хүн амын нутагшилт суурьшлын хөгжлийн Хүн амын өсөлтийн хэтийн тооцоог нэгдсэн байдлаар
ерөнхий төсөл” (ХАНСХЕТ)-ийн үе шатны ажлын аймаг, хот, сум бүрээр 2040 он хүртэл таамаглаж
хүрээнд байгалийн нөхцөл нөөцийн үнэлгээ, гаргасан бөгөөд түүнд тулгуурлан хот, суурин
нутаг дэвсгэрийн болон хот суурин газруудын газруудын Хөгжлийн Ерөнхий Төлөвлөгөөнүүдийг
түвшинд хийсэн хот байгуулалтын үнэлгээг боловсруулснаар өмнө нь хүн амын өсөлтийг хэт
танилцуулж, 2040 он хүртэлх төлөвлөлтийн өндөр тооцоололтойгоор өндөр хүчин чадалтай
шийдлийн хувилбарын урьдчилсан төсөөллөө төлөвлөгдөж байсан асуудлыг цэгцэлж, хөрөнгө
БХБ-ын сайд Б.Мөнхбаатар болон сайдын оруулалтын орон зайн оновчтой төлөвлөлтийг бий
зөвлөлийн гишүүд, тус яамны холбогдох газрын болгох боломжтой боллоо. Мөн хөрөнгө оруулалтаар
дарга нарт танилцууллаа. баригдаж буй нийгмийн дэд бүтцийн барилга,
байгууламжууд болон хүн амзүйн мэдээллийн
Хүн ам суурьших нутаг дэвсгэрийн боломжит нарийвчилсан нэгдсэн сантай болсноор орон зай,
даацын үнэлгээг аймгуудаар шинэчлэн гаргасан ач холбогдлын эрэмбээр нэгдсэн жагсаалтаар гарч,
бөгөөд мөн усны нөөц ашиглалтын хэтийн төлөвийн хөгжлийн хөрөнгө оруулалтын үр ашиг дээшилнэ.
хувьд Улаанбаатар хотын усны нөөц хангамж
2038 онд хомсдол үүсэх эрсдэл байна. Говийн ХАНСХЕТ-ийн гол зорилго нь 2040 онд 4.5 сая болж
бүсийн Ханбогд, Цогтцэций суурьшлын бүсүүдийн өсөх Монгол Улсын хүн амыг оршин суугаа газар
хотжилт, Тавантолгой дулааны цахилгаан станц, бүртээ эрүүл, аюулгүй, ая тухтай орчинд тогтвортой
нүүрс баяжуулах үйлдвэр, зэс хайлуулах үйлдвэр, суурьшилтай ажиллаж амьдрах нөхцлийг хангах
Сайншанд аж үйлдвэрийн цогцолбор, төмөр зам, авто хүн амын суурьшил, хот байгуулалтын орон зайн
замын тээвэр логистикийн хөгжлийн хандлагатай оновчтой төлөвлөлтийг бий болгох юм.
уялдаад одоогийн хангаж байгаа гүний усны нөөц нь
хангалтгүй байгааг харгалзаж, Орхон-Говь, Хэрлэн- Төлөвлөлтийн шийдлийн хүрээнд хотуудын
Говь төслийг боловсруулж хэрэгжүүлэн гадаргын зэрэглэл, ангилал, засаг захиргааны статусыг
ус дамжуулах хоолойгоор говийн бүсийг хангах нь оновчтой тодорхойлно. Нутаг дэвсгэрийн орон
тогтвортой хөгжлийн бодлогод нийцэж байна. зайн төлөвлөлтийн хүрээнд бүлэг суурингийн
төвүүд, зам тээврийн босоо болон хэвтээ үндсэн,
дэд тэнхлэгүүдийг тогтоож, нийслэлийн хүн амын
хэт төвлөрлийг сааруулах үүднээс шилжилт
хөдөлгөөнийг татах хүчин зүйлсийг дагуул болон
хоёрдогч хотуудад оновчтой байршуулах саналыг
боловсруулна.

Төлөвлөлтийн шийдлийн хувилбаруудыг

боловсруулахдаа хөрш орнуудын орон зайн хөгжлийн

төлөвлөлт болон эдийн засаг, нийгэм, байгалийн

нөхцөл нөөц, дэд бүтцийг цогцоор нь уялдуулж,

холбогдох мэргэжлийн байгууллага, ажлын хэсэг,

яам, агентлагуудад хэлэлцүүлж саналыг тусган 2021

оны 4-р сарын эхээр танилцуулах үүрэг, чиглэл өглөө.

"МУАҮ"-ын гавьяат ажилтан Л.Ариунболдыг Барилга, хот
байгуулалтын сайд Б.Мөнхбаатар хүлээн авч уулзан баяр
хүргэв

Монгол Улсын ерөнхийлөгчийн зарлигаар “Монгол Базальт”
ХХК-ийн ерөнхий захирал Л.Ариунболдыг Аж үйлдвэрийн
гавьяат ажилтан цолоор шагналаа.

Барилгын салбарт дулаан тусгаарлах бүтээгдэхүүнийг олон
улсын жишигт нийцүүлэн үйлдвэрлэж агаар орчин, хөрсний
бохирдлыг бууруулахад олон арван төслийг амжилттай
хэрэгжүүлснийг Барилга, хот байгуулалтын сайд онцолж,
салбарын бүтээн байгуулалт, үндэсний үйлдвэрлэлийг
хөгжүүлэх их үйлсэд нь амжилт хүсэв.

10 www.barilga.gov.mn

хзбзЗтхоүэоэаөрлрорйвэбэциглуэгэуоөунлрхгхлиоэссбарйаэухорнириллггзбноэоаоажжнхлхге,тМцибсныоацэуенгйнрарнгцггүаэааүхш.дхибэсмүдэхн БАРИЛГЫН ХӨГЖЛИЙН ТӨВӨӨС Мэдээ мэдээлэл
2021 ОНЫ 02-Р САРД ЗОХИОН
БАЙГУУЛАХ СУРГАЛТЫН
ТӨЛӨВЛӨГӨӨ

1. ЗААВАЛ СУРАЛЦАХ БАГЦ ЦАГ
ТООЦОХ СУРГАЛТ:

1. "БАРИЛГЫН САЛБАРЫН ХУУЛЬ, ЭРХ ЗҮЙН
ОРЧИН" сэдэвт цахим сургалт /заавал
суралцах 2 багц цаг/

2. "БАРИЛГЫН САЛБАРЫН ШИНЭЭР
БАТЛАГДСАН ЭРХ ЗҮЙН БОЛОН НОРМ
НОРМАТИВЫН БАРИМТ БИЧИГ" сэдэвт
цахим сургалт /заавал суралцах 2 багц цаг/

3. "БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖИЙН ТӨСӨВ ҮНЭ
БҮРДЛИЙН НОРМ НОРМАТИВЫН БАРИМТ
БИЧИГ" сэдэвт цахим сургалт /заавал
суралцах 1 багц цаг/

2. СОНГОН СУРАЛЦАХ БАГЦ ЦАГ ТООЦОХ
СУРГАЛТ:

1. "БАРИЛГЫН САЛБАРЫН АЖ АХУЙН НЭГЖ
БАЙГУУЛЛАГЛАГЫН ХӨГЖИЛ, МЕНЕЖМЕНТ" сэдэвт цахим
сургалт /сонгон суралцах 1 багц цаг тооцно/

2. "ИНЖЕНЕРИЙН МАНЛАЙЛАЛ, ХУВЬ ХҮНИЙ ХӨГЖИЛ"
сэдэвт цахим сургалт /сонгон суралцах 1 багц цаг тооцно/

3. "ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХЭМНЭЛТТЭЙ БАРИЛГЫН ТЕХНИК
ТЕХНОЛОГИ" сэдэвт цахим сургалт /сонгон суралцах 1 багц
цаг тооцно/

4. "САЛБАРЫН ИНЖЕНЕРҮҮДЭД ЗОРИУЛСАН ХАБЭА-Н
СУРГАЛТ" сэдэвт цахим сургалт /сонгон суралцах 1 багц цаг
тооцно/

3. ЧАДАВХИЖУУЛАХ СУРГАЛТ:

1. "ТӨСӨВЧНИЙ АНХАН ШАТ"-ны цахим
сургалт /сонгон суралцах 3 багц цаг
тооцно/

2. "ХӨДӨЛМӨРИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ
ЭРҮҮЛ АХУЙН АЖИЛТАН" бэлтгэх
цахим сургалт /сонгон суралцах 2 багц
цаг тооцно/

www.barilga.gov.mn 11

Мэдээ мэдээлэл АРХИТЕКТУР, ДИЗАЙНД СОНИРХОЛТОЙ
ХЭН БҮХЭНД ЗОРИУЛСАН ТАВАН
АППЛИКЕЙШН

Гар утасны аппликэйшнүүд
нь үйлчилгээ, бараа
бүтээгдэхүүнийг илүү хурдтай,
амар хялбар байдлаар авах,
хаана ч хэзээ ч ашиглаж болох
гээд маш олон боломжийг
олгож бид бүхний өдөр тутмын
амьдралыг хялбарчилж байдаг.
Тэгвэл архитектор, дизайнер,
уран бүтээлчдэд зориулсан
энгийн бөгөөд хялбар байдлаар
өөрийн санаагаа буулгах,
төлөвлөлт, зураглал хийх
зориулалт бүхий шилдэг гар
утасны аппликэйшнүүдийг
танилцуулж байна.

1. CONCEPTS 2. SHAPR3D

“Concepts” нь архитектор, зураач, “Concepts” аппликэйшний давуу “Shapr3D" нь эскиз зураг болон
дизайнерууд болон санаагаа талууд:
зураглал болгон буулгах хүсэлтэй 3D модел хийхэд зориулагдсан
хэн бүхэнд тохиромжтой “Concepts” нь векторд суурилсан
бөгөөд ямар ч төрлийн төсөлд учир том, жижиг бүх хэсгүүдэд дизайны эхний үе шатанд 2D
ашиглах боломжтой гар утасны аль ч үед засвар хийх бүрэн
аппликэйшн юм. боломжтой. зураглалыг 3D болгон хувиргахад

Бүх хэрэглэлүүдийг өөрийн тохиромжтой, төвөгтэй
хүссэнээр тохируулах боломжтой.
Үзэг, харандаа, маркер зэрэг бүх тооцооллуудыг хялбарчилсан
хэрэглэлүүдийн бийрний хэмжээг
өөрчлөх, тохируулах боломжтой. аппликэйшн юм. X_T, STEP, IGES,

Хийгдсэн зураглалын хэмжээг STL, DXF, DWG, OBJ, JPG, PNG
хэзээд өөрчлөх боломжтой.
зэрэг форматуудыг дэмжих
Гаднаас аппликэйшн руу нээсэн
зураг, PDF, төлөвлөлтүүдийг бөгөөд бусад програм руу шууд
хэмжих боломжтой.
шилжүүлэн ажиллах бүрэн
Хийгдсэн зураглал, төслийг JPG,
PNG, SVG, DXF, PSD, PDF хэлбэрээр боломжтой.
хадгалах мөн бусад программууд
болох CNC, CAD, Creative Cloud
зэрэг дээр үргэлжлүүлэн хийх
бүрэн боломжтой.

12 www.barilga.gov.mn

3. MORPHOLIO TRACE Мэдээ мэдээлэл

“Morpholio Trace” нь өмнө хийгдсэн төлөвлөлт,
зургууд дээр шууд засвар хийх, санаагаа
нэмж хадгалах боломжтойгоороо бусад
аппликэйшнүүдээс давуу талтай юм. Санаагаа
буулгаж зураглал болгох, бусдад танилцуулах,
санал авах хэлбэрээр төслийн эхний үе шатанд
ашиглахад илүү тохиромжтой. Morpholio Trace нь
“Apple”, “New York Times”, “Archdaily” зэрэг олон
байгууллагуудын нэрлэсэн шилдэг аппликэйшны
нэг юм.

4. MAGICPLAN

“MagicPlan” аппликэйшн нь гар утас, таблетны камер ашиглан
зай талбайг хэмжих, оновчтой төлөвлөлт хийх боломжийг олгож
буйгаараа онцлог юм. Тус аппликэйшныг ашиглан давхрын
төлөвлөлт хийх, барилга баригдах үеийн хяналтын тайлан бэлтгэх,
тэмдэглэгээ, анхан шатны тооцоо зэргийг хийж боловсруулах
бүрэн боломжтой байна.

5. SUNSEEKER

“Sunseeker” аппликэйшныг ашиглан
нарны гэрлийн чиглэл, тусгал,
барилгын нарнаас хүлээн авах гэрэл,
дулааны хэмжээ зэргийг талбай
дээр шууд тодорхойлох боломжтой.
Архитектор, зурагчин, кино зураглаач,
цэцэрлэгчин, нарны панел эсвэл үл
хөдлөх хөрөнгө худалдан авахаар
төлөвлөж буй хэрэглэгчид зэрэг
маш өргөн хүрээний хэрэглэгчдэд
зориулсан хэрэглэхэд хялбар
аппликэйшн юм.

www.barilga.gov.mn 13

Ярилцлага Д.Цэвэлмаа:
Шинэ норм дүрмээр
олон улсын жишигт
хүрэх эмнэлгийн
барилгын зураг төслийг
боловсруулах боломжтой
болно

Эмнэлгийн барилгын зураг Шинээр батлагдсан нормоос барилгын өрөө тасалгаанд
төсөл боловсруулах норм өмнө эмнэлгийн барилга,
байгууламжийн ямар норм тавигдах шаардлага болон “Олон
дүрэм БХБ-ын Сайдын 2021 мөрдөж байсан бэ?
оны 1 сарын 14-ний 03 тоот нийтийн барилга” норм ба дүрмийг
тушаалаар батлагдлаа. Норм
дүрмийг Монголын барилгын баримталж байсан. Эдгээр дүрэм,

зураг төсөл зохиогчдын Эмнэлгийн барилгын зураг стандартууд нь орчин үеийн
холбооны Д.Цэвэлмаа
төсөл боловсруулахад 2012 эмчилгээ үйлчилгээний стандарт
ахлагчтай баг боловсруулсан
бөгөөд багийн бүрэлдэхүүнд оноос өмнө ОХУ-ын Лечебно- хангасан барилгын зураг төсөл
Ш.Оюундарь, Д.Мягмар,
Б.Түмэннаст, Ч.Цэцэг, профилактические учреждения боловсруулахад хангалттай
Б.Болормаа, Л.Өнөрбилэг,
Ж.Наранцэцэг зэрэг Монгол гэдэг нормыг мөрдөж байсан. норматив үндэслэл болж
Улсын Зөвлөх архитектор,
инженерүүд орж ажилласан 2012 онд эмнэлгийн барилгын чаддаггүй байсан.
байна. Шинээр батлагдсан
нормын талаар Зөвлөх зураг төсөл боловсруулах манай Шинээр батлагдсан норм,
инженер норм боловсруулах хуучин нормоос цар хүрээний
анхны үндэсний норматив хувьд нэлээд өргөн болсон уу.
багийн ахлагч Д.Цэвэлмаатай Юугаараа давуу талтай вэ?
ярилцлаа. баримт бичиг болох “Эмнэлгийн

14 www.barilga.gov.mn барилга” Барилгын дүрэм 31-115-

12 батлагдсан. Энэхүү барилгын -Шинээр боловсруулсан норм
дүрэмд Монгол Улсын эрүүл
дүрэм нь зөвхөн хэвтэн эмчлүүлэх мэндийн салбарын тогтолцоог
бүрдүүлж буй бүх төрлийн
тасгууд, төрөх, эмэгтэйчүүдийн эмнэлгийн барилгын зураг
төсөл боловсруулахад тавигдах
тасаг, өдрийн эмчилгээний шаардлагыг тусгасан. Тодруулж
хэлбэл Нэгдсэн эмнэлэг,
тасгуудад тавигдах архитектур клиник, амаржих газар, асаргаа,
сувилгааны төв, сум, тосгоны
төлөвлөлтийн шаардлагыг эрүүл мэндийн төв, сум дундын
эмнэлэг, өрхийн эрүүл мэндийн
багтаасан зөвлөмжийн дүрэм юм. төв, нийгмийн эрүүл мэндийн төв,
сувилал, түргэн тусламжийн төв,
Мөн Стандартчилал, хэмжил зүйн сэргээн засах төв, хөнгөвчлөх
эмнэлэг, тусгай эмнэлэг,
газраас баталж гаргасан Өрхийн төрөлжсөн мэргэжлийн эмнэлэг,
сувилахуйн төв, багийн эмчийн
эрүүл мэндийн төвийн бүтэц, салбар зэрэг байгууллагууд
багтаж байгаа юм.
үйл ажиллагаа, Амаржих газрын

бүтэц, үйл ажиллагаа, Клиникийн

бүтэц, үйл ажиллагаа, Нэгдсэн

эмнэлгийн бүтэц, үйл ажиллагаа,

Төрөлжсөн мэргэшлийн

эмнэлгийн бүтэц, үйл ажиллагаа,

Эрүүл мэндийн байгууллагын

орчны эрүүл ахуйн шаардлага

зэрэг эмнэлгийн барилга

байгууламжтай холбоотой 10 гаруй

стандартуудад заасан эмнэлгийн

Өмнөх норм дүрэм, стандартад

тусгагдаагүй буюу тодорхой бус Ярилцлага

байсан Яаралтай тусламж, Хүлээн

авах тасагт тавигдах шаардлагыг

Амаржих газрын болоод

Халдвартын эмнэлгийн хүлээн

авах тасагт тус тусад нь зааж

өгсөн. Мөн цөмийн оношлогоо,

эмчилгээ, туяа эмчилгээ, химийн

эмчилгээ, эфферент эмчилгээ,

гемодиализын, мэс заслын,

сэхээн амьдруулах, эрчимт

эмчилгээний, сэтгэц мэдрэлийн

зэрэг бүх төрлийн тасагт

тавигдах шаардлагыг нарийвчлан

дэлгэрэнгүйгээр зааж өгснөөрөө

онцлогтой.

Эрүүл мэндийн байгууллагын эдгээрт тавигдах шаардлагыг тус эмнэлгийн байгууллагын тусгай
багтаамж хүртээмж муу тусад нь бүлэг болгон тусгалаа.
байдаг. Шинээр баригдах Эрүүл зөвшөөрөл олгох эрх бүхий
мэндийн байгууллагын барилга
байгууламж энэ нормын дагуу Энэ норм дүрмийн онцлог нь байгууллагаар батлуулсан
зураг төсөл нь гараад мөрдөөд эмнэлгийн барилгын инженерийн
явбал үйл ажиллагаа, иргэдэд хангамжийн системүүд, эмнэлгийн хэрэгцээний тодорхойлолтыг
үйлчлэх тав тухын хувьд нэлээд хийн хангамж (хүчилтөрөгч,
нааштай болох нь? азотын исэл, нүүрсхүчлийн хий, үндэслэх ба олон төрлийн
шахсан агаар, вакуум, аргон,
гелий), халаалт, агаар сэлгэлт, нарийвчилсан шаардлагыг тусгах
хүйтэн хангамж, цахилгаан тоног
төхөөрөмжид тавигдах шаардлага, талаар зааж өгсөн нь зураг төслийн
ажиллах зарчим, сонголтыг
хэрэгцээний үндсэн дээр чанарын асуудалд гүйцэтгэх
боловсруулах нарийн заалтууд
-Эрүүл мэндийн барилга болон тооцооны томьёог тусгасан. захиалагчийн үүргийг тодотгож

байгууламжаас гадна рентген өгсөн. Эмчилгээ, үйлчилгээ хийх

оношлогоо, лаборатори, дурангийн эмнэлгийн барилгын зураг төслийг

оношлогоо, сонографи, допплер, боловсруулахдаа орчин үеийн

СТ, соронзон үелзүүрт томографи дэвшилтэт эмчилгээний арга

зэрэг орчин үеийн оношлогооны зүй, эмнэлгийн техник технологи,

болон орчин үеийн телемедициний тоног төхөөрөмжийн шаардлагыг

буюу алсын зайн оношлогоо, харгалзан боловсруулахаар

эмчилгээний өрөө тасалгаа, Мөн эмнэлэгт хэвтэж буй хүнд тусгасан.
өвчтөнүүд элдэв аюул тохиолдох
тоног төхөөрөмжид тавигдах болзошгүй үед /галын аюулын -Шинээр боловсруулсан норм
үед хүний тусламжгүйгээр зугтаж дүрэм заавал мөрдөх норм
шаардлагуудыг нарийвчлан чадахгүй байдал/-ыг харгалзан дүрэм үү?
үзэж, галын аюулгүй байдлын
тусгасан учраас тэгэж хэлж болон галын бүслэвч, галын
аюулгүй бүс, гал унтраах систем,
болно. Биеийн тамир эмчилгээ, галын дохиолол, зарлан мэдээлэх -Шинээр боловсруулсан норм
систем, галын аюулын үед аврах
физик эмчилгээ, рашаан, шавар зам гарцад өндөр шаардлага дүрэм нь заавал мөрдөх
тавигдсан байгаа.
эмчилгээ, уулын агаар болон норм дүрэм. Харин өмнөх

давсан эмчилгээ, бариа засал, барилгын дүрэм БД 31-115-12

усан эмчилгээ зэрэг уламжлалт, нь зөвлөмжийн чанартай тул

нөхөн сэргээх эмчилгээний хэвээрээ үлдэж болох юм. Норм

өрөө тасалгаа байгууламжид дүрмийг боловсруулахдаа одоо

тавих шаардлагыг ч тодорхой хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй

тусгаж өгсөн. Үүнээс гадна -Эмнэлгийн барилгын зураг норм, дүрэм, стандартуудтай
төслийг боловсруулахад эрүүл
эмнэлгийн барилга нь ихэвчлэн мэндийн салбарын орчин үеийн уялдуулан боловсруулсан
дэвшилтэт технологиудын
олон зориулалттай байдаг ба шаардлагыг ч нарийвчлан боловч, эрүүл мэндийн шинжлэх
тусгаж өгчээ?
хэвтэн эмчлүүлэх болон өдрийн ухааны хөгжил, эмчилгээ,

эмчилгээний өвчтөнүүдэд (хэвтэн үйлчилгээний арга технологи,

эмчлүүлэх эмнэлэг, поликлиник, техник технологийн хөгжил,

амбулатори) зориулсан хэсгээс Тийм ээ. Эмнэлгийн барилгын дэвшилтэй холбогдох заалтууд нь

гадна тэдгээрийн үйл ажиллагааг зураг төсөл боловсруулахад мэдээж, хуучинтай зөрчилдөхийг

хангах туслах хэсгүүдээс Захиалагчийн гаргаж өгөх эмнэлэг үгүйсгэхгүй. Шинэ норм дүрмийг

(ариутгал халдваргүйжүүлэлт, - технологийн даалгаварын чухлыг мөрдсөнөөр олон улсын жишигт

эмгэг-анатомийн тасаг, угаалга, онцолсон. Захиалагч эмнэлэг- хүрэх эмнэлгийн барилгын зураг

гал тогоо, захиргаа аж ахуй, цус технологийн даалгаварыг төслийг дотооддоо боловсруулах

цусан бүтээгдэхүүн сэлбэх болон боловсруулахдаа Эрүүл мэндийн боломжтой болно.

арьсны төв, эмнэлгийн архив, тухай хуулинд заасны дагуу

лаборатори гэх мэт) бүрдэх тул Ярилцсанд баярлалаа

www.barilga.gov.mn 15

БАРИЛГЫН АЖИЛ ЯВАГДАХ
ҮЕИЙН ЗАМЫН ХӨДӨЛГӨӨНИЙ
УДИРДЛАГЫН ТУХАЙ
АВСТРАЛИ УЛСЫН
ТУРШЛАГА

Ажлын байранд болон эргэн тойронд төрөл бүрийн тээврийн
хэрэгсэл хөдөлгөөн үйлдэх, ухрах, ачих, буулгах үйл ажиллагаа
нь ажилчид болон замын хөдөлгөөнд оролцогчдын эрүүл
мэнд, амь насанд эрсдэл учруулах өндөр магадлалтай байдаг.
Барилгын талбай дахь замын хөдөлгөөнийг зохицуулах
нь аюулгүй байдлыг хангах чухал хэсэг бөгөөд ажилчдын
болоод замын хөдөлгөөнд оролцогчдын эрүүл мэнд,
аюулгүй байдалд эрсдэл учируулахгүй байх үр дүнтэй арга
юм. Австрали улсад “Барилгын ажлын үед замын хөдөлгөөн
зохицуулагч хоёроос багагүй хүний бүрэлдэхүүнтэй
ажиллуулах журам” 2011 оноос мөрдөж эхэлсэн байна.
Энэхүү журам мөрдөгдөж эхэлснээс хойш хөдөлгөөнт
тээврийн хэрэгслээс үүдэлтэй ажлын байрны ослыг
90%-иар бууруулжээ. Замын хөдөлгөөн зохицуулагч нь эрх
бүхий сургалтын төвд сургалтад сууж сертификат авсан байх
шаардлагатай. Энэ сургалт нь ойролцоогоор А$200 (Австрали
доллар) үнэтэй нэг өдрийн хөтөлбөртэй байдаг.
Замын хөдөлгөөний зохицуулалтын журам нь үйл
ажиллагаанаас хамаарч өөр өөр байдаг. Жишээлбэл,
Худалдаа үйлчилгээний газар, зохион байгуулалттай арга
хэмжээ, барилын ажил, агуулах, зам тээврийн ослын үеийн
гэх мэт үйл ажилллагаанаасаа хамаарч мэргэшдэг аж.
Эдгээрээс хамгийн их эрсдэл гарах магадлалтай “TRAFFIC
MANAGEMENT: GUIDE FOR CONSTRUCTION WORK” буюу
барилгын ажлын үеийн замын хөдөлгөөний зохицуулалт юм.

Бэлтгэсэн “Инженерүүдийн дуу хоолой” ТББ

16 www.barilga.gov.mn

МОНГОЛ УЛС “ХҮН АМЫН НУТАГШИЛТ, Судалгаа

СУУРЬШЛЫН ХӨГЖЛИЙН ЕРӨНХИЙ

ТӨСӨЛ”-ИЙГ 4-ДАХЬ УДААГАА
БОЛОВСРУУЛЖ БАЙНА

Барилгын хөгжлийн төвийн Хүн амын нутагшилт, оролцоотойгоор нийт нутаг дэвсгэрийн болон хот
бүс нутгийн судалгаа, төлөвлөлтийн хэлтэс, Хот суурин газруудын гэсэн хоёр түвшинд Монгол Улсын
суурин, дэд бүтцийн судалгаа төлөвлөлтийн нийт нутаг дэвсгэр, хот суурин газруудыг хамруулан
хэлтэс нь салбарын зөвлөх, мэргэжилтнүүд болон Хот байгуулалтын үнэлгээний тайланг 11 иж бүрдэл
Шинжлэх ухааны академи, МУИС-ийн эрдэмтдийн газрын зургийн хамт боловсруулж, хүлээлгэн өглөө.

Хүн амын нутагшилт суурьшлын тогтолцоо

Хүн амын нутагшилт, суурьшлын зохистой тогтолцоо алдагдсан

Агломераци Шугаман
(тэнхлэг)
Аймаг, сумын төв,
Нийслэл = 1,5 бусад суурин =

сая Монгол 350 суурин газар
0,9 сая
Улсын
Давуу тал Сул тал хүн ам Давуу тал Сул тал
• Том зах зээл • Орон нутгийн хөгжлийн 3,2 сая • Байгаль, экологийн •Үйлдвэрлэл,
•Эдийн засгийн нөөцийг (хүн, мөнгө) татах эрүүл орчин
хурдацтай өсөлт • Өсөлтийг сааруулах • Байгалийн жигд үйлчилгээ хөгжих
• Бизнесийн өрсөлдөх (орчны бохирдлын зардал, ашиглалт
чадвар замын түгжрэл) • Нутаг дэвсгэр зах зээл бага
• Орчны бохирдол эзэнгүйдэх аюулгүй • ХАА, уул уурхай,
байдлыг багасгах
Хэт байгалийн нөөцийн
төвлөрөл Хэт сарнил
орлогын хот руу
Жигд тархалт Хөдөөгийн чиглэсэн алдагдал
иргэд • Хүн амын гадагш
0,8 сая шилжих хөдөлгөөн
• Хүн амын удмын

сан, цус ойртолт

• Төсвийн хөрөнгө
оруулалтын үр
ашиггүй байдал

Хүн амын нас хүйсийн суварга, 1989-2040

1989 он: 2,044 сая 2019 он: 3,289 сая 2040 он: 4,596 сая

1989 2019 2040

Мянга % Мянга % Мянга %

70+ 51 2.5 78 2.3 222 4.8

www.barilga.gov.mn 17

Судалгаа МОНГОЛ УЛСЫН ХҮН АМНЫ НУТАГШИЛТ, СУУРЬШЛЫН
ХӨГЖЛИЙН ЕРӨНХИЙ ТӨСӨЛ /ОДООГ ХҮРТЭЛХ/

1. Генеральная 2. Хүн амын 3. Хүн амын 4. Хүн амын нутагшилт
нутагшилт суурьшлын хөгжлийн
схема расселения нутагшилт, суурьшлын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө
ерөнхий төлөвлөгөө 2021
на территории суурьшлын (тодотгол) 2003

МНР на период до хөгжлийн ерөнхий

2005 года 1988 төсөл 1996

Нийгэм солигдох Батлагдаагүй Хэсэгчлэн батлагдсан 2021 оны УИХ-ын

үетэй давхацсан “Хүн амын “Улсын дэд бүтцийн намрын чуулганаар

тул батлагдаагүй нутагшилт, хөндлөн гол тэнхлэг- өргөн барьж

БНМАУ-ын Улсын хөгжлийн ерөнхий Мянганы зам болон батлуулахаар ажиллаж

Төлөвлөгөөний төсөл”-ийг зарчмын дэд бүтцийн босоо байна.

комиссын хувьд зөвшөөрч, таван тэнхлэгийн

шийдвэрээр Батлан хамгаалах чиглэл”-ийг УИХ-ын

боловсруулагдсан. яам, Гадаад 2001 оны 09 дүгээр

Батлуулах харилцааны яамны тогтоол;

саналыг авч төсөлд Бүсчилсэн хөгжлийн

тусган Улсын үзэл баримтлалыг

их хуралд өргөн УИХ-ын 2001 оны 57

мэдүүлэх нь зүйтэй дугаар тогтоол;

гэж үзсэн. 1996 оны “Бүсийн тулгуур төв

12 сард УИХ-д өргөн хотууд”-ыг УИХ-ын

барьсан. 2003 оны 01 дүгээр

тогтоол;

1. Хөдөө орон нутагт

ажилгүйдэл ихэссэн

2. Хүн амын шилжилт

Зах зээлийн эдийн хөдөлгөөн
4. Орд, уурхай, аж
Нөхцөл байдал Төвлөрсөн засгийн харилцаанд Зам тээвэр, харилцаа, үйлдвэрийн парк, шинэ
төлөвлөгөөт эдийн шилжсэн холбоо, эрчим хүчний нисэх буудал түшиглэн
засаг, орлогын Ажилгүйдлийн гол тэнхлэг, хөгжлийн шинэ суурьшил, хот
тэгш хуваарилалт өсөлт тулгуур төвүүд бүрэн тосгон үүсэх
Орлогын бууралт бүрэлдэн тогтоогүй 5. Хот, суурин газруудын
орчны бохирдол
Шилжилтийн үе

6. Цэвдэг, газар

хөдлөлт, бэлчээрийн

даац хэтрэлт

Төлөвлөлтийн

хугацаа 1985 -2005 1992 -2015 2000 -2010/10 жил/ 2020 -2040 /20 жил/

зорилтот он

Байгалийн нөхцөл

“Улс орны Байгалийн нөхцөл нөөц, экологийн

хөгжлийг жигд нөөцийг бүрэн тэнцвэрт байдал,

хангах, орлогын тооцсон, хүн хот байгуулалтын

зөрүүг багасгах, амын уламжлалт сөрөг үр дагаварт иж

төвийг чиглэсэн нүүдлийн болон бүрэн үнэлгээ өгсний

шилжилт, төвд эрчимжиж буй суурин үндсэн дээр хүн амын

Байгалийн нөхцөл үүссэн хүн амын хэвшлийн амьдрал, нийгмийн хөгжлийг

нөөц, даацад өсөлтийг тархаахад соёл иргэншлийн хангах зорилгод

Үндсэн зорилт тулгуурлаж аймаг бүсчилсэн зохистой харьцаа, нийцүүлэн нийгэм,

хотуудын хөгжлийг хөгжлийн бодлогыг өвөрмөц онцлогт эдийн засгийн хөгжлийг

тодорхойлох хэрэгжүүлж, бүс нийцсэн төрийн дэмжих дэд бүтцийн

нутгийн төвүүд цогцолбор бодлого үндсэн сүлжээний

болон тэдгээрийн явуулах, бодлогын үйлчлэлийн зохистой

дагуул хотуудын хэрэгжилтийг хүрээнд тулгуурласан

хөгжлийг дэмжих нь хангуулах, тэнцвэртэй бүс нутгийн оновчтой

тулгамдсан зорилт хөгжлийг хангах бүтэц, хот тосгоны

мөн. явдал мөн. тогтолцоог бүрдүүлэхэд

оршино.

18 www.barilga.gov.mn

ХОТЖИЛТЫН ХЭТИЙН ТӨЛӨВ

ХОТЖИЛТЫН ХЭТИЙН ТӨЛӨВ Судалгаа

Хотжилтын түвшний дэлхийд харьцуулсан судалгаа

Хотжилтын түвшний дэлхийд харьцуулсан судалгаа МОНГОЛ УЛСЫН ХҮН АМЫН ХЭТИЙН ТООЦОО,
2015-2045
6000
(мянган хүн ам)
5000
64000000 5010
53000000 МОНГОЛ УЛСЫН ХҮ20Н1А5М-2Ы04Н5Х4Э1Т5И2 ЙН4Т4О95ОЦОО,
42000000 35(м81янга3н86х3үн ам)
31000000 3279
20000 2960 5010
1000
1823386320474152226844952511 2780

29601329 327915823581 2268 2511 2780
1823 2047

1329 1582

2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045

Монгол Улс Улаанбаатар

0

2020 2025 2030 2035 2040 2045
Монгол Улс Улаанбаатар
Шилжилт хөдөлгөөний хүчин зүйлс2015

Түлхэх Хүчин зүйлс Татах Хүчин зүйлс

• Жижиг дунд үйлдвэр, • Ажил олох боломж, сонголт их
үйлчилгээ хөгжих зах зээл • Өндөр цалин
бага • Боловсрол, эрүүл мэндийн чанартай

• Ажлын байрны хомсдол үйлчилгээ
• Бага цалин • Тохилог орон сууц, амьжиргааны
• Боловсрол болон эрүүл
нөхцөл
мэндийн үйлчилгээний чанар • Гэр бүл, хамаатан, найз нөхөдөө дагах
хүртээмж муу • Жижиг, дунд үйлдвэр, үйлчилгээ
• Ган, зуд
хөгжих зах зээл том
• Дэд бүтцийн хөгжил илүү

ХАНСХЕТ – тайлан хүлээлгэн өгөв

www.barilga.gov.mn 19

Судалгаа БАРИЛГЫН МЭДЭЭЛЛИЙН

ЗАГВАРЧЛАЛ

BIM

ГЭЖ ЮУ ВЭ?

20 www.barilga.gov.mn

BIM

Барилгын мэдээллийн загварчлал нь баригдах
байгууламжийн төлөвлөлт, зураг төсөл, угсралт, ашиглалтад
шаардагдах мэдээллийг дүрслэх, тайлбарлах тоон технологийг
бий болгодог. Мөн дэд бүтцийн шугам сүлжээ, нийтийн
эзэмшлийн талбай зэрэг барилгын орчин дахь бүхий л зүйлсийг
хамруулах боломжтой. Эдгээрийг хамтад нь барилгын процесс
гэж нэрлэдэг. Барилгын мэдээллийн загварчлал барилга
байгууламж баригдах төслөөс эхлээд ашиглалтад орох
хүртэлх бүх төрлийн мэдээллийн нэг дор багцалж өгөх бөгөөд
уламжлалт цаасан баримт бичиг цуглуулах ажлыг хөнгөвчилдөг
гэж хэлж болно.

Барилгын мэдээллийн загварчлал /BIM/ нь 1970-аад оноос
хойш хөгжиж ирсэн боловч 2000-аад оны эхээс нэр томъёоны
агуулгаар хүлээн зөвшөөрөгдсөн. BIM-ийг нэвтрүүлэх,
стандартын боловсруулалт нь улс орнуудад янз бүрийн хурдаар
хөгжиж байна.

БАРИЛГЫН МЭДЭЭЛЛИЙН
ЗАГВАРЧЛАЛААР ТЭРГҮҮЛЭГЧ УЛС

Их Британи

Их Британи улс Засгийн газрынхаа дэмжлэгтэйгээр BIM
стратегийг үндэстэй хэрэгжүүлж, дизайнерууд, гэрээт
гүйцэтгэгчид болон бусад мэргэжлийн хүмүүсийн чадварыг
дэлхийд таниулсан байдаг. 2016 оны 4-р сард Их Британы
Засгийн газраас олон нийтийн бүх төслүүдэд BIM II түвшинг
хэрэгжүүлэхийг үүрэг болгожээ. Их Британийн барилгын
салбар бол дэлхийн хамгийн дэвшилтэт, дижитал салбар юм.
Засгийн газраас гаргасан санаачилгын дараа салбарын 20
хувь нь үүнийг амжилттай хэрэгжүүлж, 2017 оноос хойш 12%
-иар өссөн дүн мэдээ байдаг. Их Британи анх Финланд улсаас
туршлага судлан нэвтрүүлжээ.

www.barilga.gov.mn 21

Америк

BIM-ийг дэлхий даяар хурдацтай хөгжсөн үеийг 1990-
ээд он гэдэг боловч АНУ барилгын салбарт 1970-аад
оноос нэвтрүүлсэн нь анхдагчдийн нэг болгосон.
Харин 2009 оноос эхлэн “Veterans Affairs” (VA) цэрэг
болон эрүүл мэндийн асуудлыг хариуцдаг Цэргийн
депарментаас $10 сая доллараас дээш бүх барилгын
ажлыг BIM-аар хэрэгжүүлэхийг үүрэг болгосон. Харин
2012 оноос $5M сая болгож бууруулж өөрчилсөн.
Мөн Барилгын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Хүрээлэн
буюу /NIBS/ байгууллага үндэсний стандартыг
боловсруулж, 2015 онд бүх нийтээр хэрэгжүүлэх
стандартыг олон нийтэд танилцуулав. АНУ-д
барилгын салбарыг дижитал хэлбэрт нэвтрүүлэх
ажил удаашралтай байгаа гэдэг ч энэ нь туршиж
байсантай холбоотой юм. BIM-ийг урт хугацааны
шийдэл, сайжруулалт хийгдэх шатандаа явж байна.

Франц

Франц улс барилгын салбараа дижиталчлах ажлыг
эрчимтэй хийж байгаа бөгөөд дэд бүтцийн төслийн
ажилд зориулсан BIM стандартыг боловсруулж,
2014 онд BIM-ийг ашиглан 500,000 гаруй барилга,
байгууламжид хэрэгжүүлэх ажлыг эхлүүлсэн.
Барилгын салбарыг дижитал хэлбэрээр бүрэн
сайжруулахын тулд 20 орчим сая еврогийн
санхүүжилт хийсэн байна. Цаашдын олон нийтийн
төслүүдэд BIM-ийг заавал ашиглах хэрэгтэй гэсэн
чиглэлийг Засгийн газраас өгчээ.

Финланд

Финланд Улс BIM-ийг 2002 онд хэрэгжүүлсэн. 2007
онд Засгийн газар болон Сенати Пропертиз төрийн
өмчит газраас BIM загваруудыг бүх төслүүддээ
хэрэгжүүлэхийг үүрэг болгожээ. 2007 онд
архитектурын чиглэлийн ААНБ-ын 93%, инженерийн
компаниудын 60% нь BIM-ийг төсөл хөтөлбөрүүддээ
хэрэгжүүлж байгаа нь BIM-ийн хэрэгжилт энэ улсад
хамгийн өндөр үзүүлэлттэй байна.

22 www.barilga.gov.mn

Швед

Шведийн Засгийн газар 1991 оноос эхлэн BIM-
ийг сурталчилж олон төрлийн гарын авлагаар
дамжуулан мэдээллийг олон нийтэд таниулсан.
Ингээд 2014 онд Alliance компани барилгын
салбарт BIM-ийн шилдэг туршлагыг хөгжүүлэх
зорилт тавьж, салбарын төрийн болон хувийн аж
ахуйн, нэгж байгууллагуудыг нэгтгэх санаачилга
гаргаж, үр дүнд нь BIM амжилттай хэрэгжүүлжээ.
Ингэж Засгийн газар 2015 оноос BIM хэрэгжилтийг
хангаж, нийтээр ашиглахыг үүрэг болгосон байна.

Дани

Дани Улс 2000 оноос хойш BIM-ийг хэрэгжүүлж,
2006 онд барилгын салбарт нэвтрүүлжээ. Ингээд
барилгын салбарын мэргэжилтнүүд BIM-ийг
төслүүддээ ашиглаж боловсролын байгууллага,
их дээд сургуулиудын оюутнуудад BIM-ийн сургалт
оруулж эхэлсэн байна. BIM нэвтрүүлэх шат дараатай
арга хэмжээ авах үүргийг Засгийн газраас өгч, төрийн
байгууллага, хувийн хэвшил үл хөдлөх хөрөнгийн
агентлаг гэх мэт төрийн бүхий л үйлчилгээг BIM-ийг
хэрэгжүүлэхийг даалгасан байна.

Норвеги

Норвегийн барилгын салбарт бүх барилга
байгууламжийг барих удирдах хөгжүүлэх үүрэг
бүхий “Statsbygg, Norwegian Homebuilder” гэсэн хоёр
холбоогоор дамжуулан BIM нэвтрүүлэх үүргийг
Норвегийн Засгийн газраас чиглэл болгосон байна.
Уг шийдвэрийн дагуу 2009 оноос барилгын салбар
улс орны хэмжээнд хэрэгжих төслүүддээ BIM
нэвтрүүлж, 2010 оноос салбарын бүх төслүүдэд
олон улсын санхүүгийн корпарацийн шаардлагад
нийцсэн BIM-ийн загваруудыг ашиглахыг шаардаж
эхэлжээ.

www.barilga.gov.mn 23

Сингапур

Сингапурын эрх бүхий хэрэгжүүлэгч барилгын
байгууллагууд 2015 оноос хойш олон нийтийн бүхий
л төслүүдэд BIM-ийг хэрэгжүүлж ирсэн. Барилгын
салбарыг дижитал хэлбэрт шилжүүлэхэд Сингапурын
BIM компаниуд томоохон нөлөө үзүүлсэн байна.
Барилга, угсралтын байгууллага CORNET нь 2015 онд
BIM цахим дамжуулахыг хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд
5000 кв.м-ээс дээш хэмжээтэй төслүүдэд BIM-ийг
заавал нэвтрүүлэхийг үүрэг болгосон.

АНЭУ

Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Засгийн газраас
BIM-ийг хэрэгжүүлэх ажлыг эхлүүлэхээс өмнө BIM-
ийн бүтээмжийг ашиглан олон алдартай барилга,
байгууламжийг барьсан. 2014 онд Засгийн газраас
бүрэн эрхээ баталгаажуулахаас өмнө BIM-ийг
барилгын салбартаа ашигласнаар маш олон бүтээн
байгуулалтыг хийж чаджээ. Хэдийгээр BIM-ийн
хэрэгжилт тус улсад удаашралтай байгаа гэх боловч
40 давхар ба 300,00 м.кв дээш төслүүдэд заавал
ашиглах ёстой гэдэг шаардлагыг Засгийг газраас нь
тавьдаг байна.

Хятад

БНХАУ-д BIM-ийг нэвтрүүлэх ажлыг 2016 оноос
хойш хэрэгжүүлж байгаа. Барилгын томоохон аж
ахуйн нэгж байгууллагууд томоохон төслүүдэд
ашиглаж байна. Хэдийгээр Засгийн газраас BIM-ийг
нэвтрүүлэх, хэрэгжүүлэх шийдвэр гараагүй ч BIM-ийг
нэвтрүүлэх бодлого, хэрэгжүүлэх судалгааг эрчимтэй
хийж байна. BIM-ийг хэрэгжүүлэх, нэвтрүүлэхэд
тухайн улсаас бодлогоор дэмжих, төрийн байгууллага,
их сургууль болон хувийн ААНБ-уудын оролцоо маш
чухал гэдгийг дараах хүснэгтээс харж болно.

24 www.barilga.gov.mn

Тив/бүс Жилийн Тоо
нутаг хүрээ
Улс Төрийн Хувийн Нийт

байгууллага ААНБ 24

Үндэсний 2007-2015 9 15 8
хэмжээнд
15
Бүс нутаг буюу
47
хот бүрийн 2009-2013 8 18
6
АНУ хэмжээнд 3
4
Их 1
2
сургуулиудын 2009-2013 15 34
12
хэмжээнд 17 30 6
3 15 3
Нийт 42 4
21 4
Их Британи 2007-2015 6
4 35
Норвеги 2008-2013 1 8
2 123
Финлянд 2007-2013 11 23
12
Европ Дани 2007 51
3
Швед 2009 4
4
Нидерланд 2013 42
25 10
Нийт дүн 35

Сингапур 2008-2013

Солонгос 2009-2011

Япон 2012-2013

Ази тив БНХАУ 2013-2015

Тайвань 2010-2014

Хонг Конг 2009-2014

Нийт дүн

Австрали Австрали 2009-2015

Нийт

BIM-ЭЭР БҮТЭЭСЭН ГАЙХАЛТАЙ ТӨСЛҮҮДИЙГ

ТАНИЛЦУУЛЖ БАЙНА

1. Shanghai Tower
2. Оакландын олон улсын нисэх онгоцны буудал
3. Алто цамхаг
4. Шанхайн парк

1. 3. 4.
2.
Эх сурвалж: www.itcon.org
Бэлтгэсэн : С. Уртнасан

www.barilga.gov.mn 25

Дэвшилтэт технологи ХАЯГДАЛ БҮТЭЭГДЭХҮҮНЭЭР
ТӨМӨР БЕТОНООС БӨХ БАРИЛГЫН
МАТЕРИАЛ ГАРГАН АВЛАА

Мэльбурны Технологийн их сургуулийн (RMIT University)
судлаачид дахин боловсруулсан материалаар
уламжлалт бетон бүтээгдэхүүнээс илүү бат бөх,
удаан эдэлгээтэй бетон үйлдвэрлэх шинэ технологийг
боловсруулжээ.
Кофены аяга, барилгын нуранги гээд газарт булдаг
бүхий л хаягдал бүтээгдэхүүнээр энэхүү материалыг
гаргаж авсан байна. Энэ нь байгаль орчинд ихээхэн
ач тустай бөгөөд хог хаягдал булах, нүүрстөрөгчийн
давхар ислийн ялгаруулалтыг бууруулахаас эхлээд
байгалийн нөөцийг хэмнэж, эдийн засгийн эргэлтийг
нэмэгдүүлэхэд чухал ач холбогдолтой юм.
Судлаачид шинэ бүтээлээ үргэлжлүүлэн сайжруулж
байгаа бөгөөд уламжлалт түүхий эд ашиглахгүйгээр
бетоноос бат бөх, удаан эдэлгээтэй байх шаардлагад
нийцүүлэх тал дээр илүү анхаарч ажиллаж байна.
26 www.barilga.gov.mn

RMIT буюу Мэльбурны Технологийн их сургуулийн Дэвшилтэт технологи
судлаачид авто машины резинэн дугуй болон
барилга нураасан хог хаягдлыг нийлүүлэн хийсэн
угсармал бетон эдлэл нь уламжлалт бетоноос
35 хүртэлх хувийн бат бөх болохыг баталсан
байна. Мөн түүнийг барилгад ашиглах, цутгах
шинэ аргыг боловсруулжээ. Тус багийн ахлагч
профессор Юфэй Ву “Резинэн хаягдмалаар
бетон боловсруулах технологи” (RCP-Tech) нь
үр ашигтай, хямд шийдэл хэмээн тодорхойлсон
байна. Энэ арга нь резинэн дугуйны хаягдал,
бетон зуурмаг болон нарийн ширхэгтэй хольцийг
хослуулан шахаж хэвэнд дарах байдлаар хийжээ.

Дашрамд дурьдахад хаягдал дугуйны резин
нь химийн найрлага өндөртэй, шатамхай,
задардаггүй шинж чанараараа дэлхий даяар
эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчин, хог хаягдлын
томоохон асуудал хэвээр байна. Тухайлбал
2015-2016 онуудад Австрали Улс 450,000 тонн
орчим резинэн хог хаягдал үйлдвэрлэж, үүний
63 хувийг хогийн цэгт газар булсан бөгөөд
Виктория муж гэхэд дангаараа дөрвөн жил
тутамд нэг Эврика цамхагтай (Мэльбурн хот дахь
89 давхар байгууламж) дүйцэхүйц хэмжээтэй
хогон барилгыг газар дор үйлдвэрлэдэг байна.
Ийнхүү байгаль орчинд уусдаггүй, экологи, хүний
эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй хогийг баялаг
болгож бетоны үйлдвэрлэлд ашиглах боломж
нээгдлээ. Доктор Казми болон хамтран ажиллаж
буй доктор судлаач Мухаммед Мунир нар энэхүү
технологиор “Мельбурн хотын шинэ инновацийн
тэмцээн-2020” финалд шалгарсан ба бүтээлээрээ
“RMIT LaunchHUB” шагналын эзэд боллоо

Бэлтгэсэн “Инженерүүдийн дуу хоолой” ТББ

www.barilga.gov.mn 27

Барилгын түүхийн жимээр

МОНГОЛЫН БАРИЛГЫН ТҮҮХЭНД
ЯПОНЫ ОЛЗЛОГДСОН ЦЭРГҮҮДИЙН
ОРУУЛСАН ХУВЬ НЭМЭР

Дэлхийн II дайн дууссаны дараагаас улс орны хэмжээнд бүтээн
байгуулалтын цаг үе эхэлсэн. 1946 онд Улаанбаатар хотын төвийн
хэсгийг шинэчлэн байгуулах урьдчилсан ерөнхий төлөвлөгөөг Сайд
нарын Зөвлөлийн 47-р хуралдаанаар баталсан байдаг.

Энэ төлөвлөгөөнд хотын төв
хэсэг болон хөдөлгөөн ихтэй
гол гудамжуудыг 24-30 метр өргөн,
ердийн гудамжуудыг 15-22 метр өргөн
байхаар төлөвлөж, барилгажуулах,
хотын төв хэсэгт барих барилгыг
хоёроос дээш давхар байхаар
тооцоолжээ. Мөн барилгуудыг
төвийн хэсэгт төвлөрүүлж, хотыг
зүлэгжүүлж мод тарьж ногооруулах,
цэцэрлэгжүүлэх ажлыг баруун тийш
Холбооны яам буюу /Одоогийн
төв шуудан/ хүртэл үргэлжлүүлэх,
их сургуулийн гудамж ба бусад
гудамжинд мод тарих зэрэг ажлыг
хийж гүйцэтгэх шийдвэр гарчээ.

28 www.barilga.gov.mn

Судалгаа

Энх цагийн бүтээн байгуулалтын ажлын дагуу 1945-1950- иад онд Улаанбаатар хотын төв
Д.Сүхбаатар талбайн зүүн хойно МУИС-ийн барилга, түүний баруун талд 72 айлын орон сууц,
талбай зүүн хэсэг Улсын төв театрын барилга, түүнээс урагш гадаад яамны байшин, зүүн талд
нь Нэгдүгээр амаржих газар, Төв талбайн баруун хэсэгт Улсын нийтийн номын сан, баруун талд
Элдэв-Очирын нэрэмжих театр /oдоогийн Хөрөнгийн бирж/ Алтай зочид буудал /oдоогийн
Нийслэлийн засаг даргын тамгын газар/ хойд талд нь Засгийн газрын ордныг барив.

Улаанбаатар хотын анхны эдгээр барилгуудыг барихад японы олзлогдсон
цэргүүдийн хүч багагүй орсон юм. Мөн Монгол Улсын барилгын цэрэг
оролцож, Засгийн газрын 50-р байр буюу одоогоор Их тэнгэрийн цогцолбор
/Д.Сүхбаатарын нэрэмжих офицерын сургууль /одоогийн ХААИС/ МАХ
кобинат, хивсний үйлдвэр, савангийн үйлдвэр, гутлын үйлдвэр гэх зэрэг олон
арван барилга байгууламжийг барьж хувь нэмэр оруулжээ. Мөн сүхбаатарын
нэрэмжих талбайг цардмал хучилттай болгож төв дунд Сүхбаатарын хөшөөг
байгуулав. Үүгээр өнөөгийн Улаанбаатар хотын төв хэсгийн ерөнхий төрх
бий болжээ.

Мөн 8-16 айлын орон сууц, Төв хорооны 23 айлын орон сууц, намын шинэ
хүчний дээд сургууль, пивоны завод, модны заводын өргөтгөл 8-р хорооны
бага сургууль, комбинатын ажилчдын клуб, төмрийн заводын ажилчдын
байр гээд бүтээн байгуулалтын ажил ар араасаа ундарч, монголын барилгын
түүх цэцэглэж эхэлсэн түүхтэй.

www.barilga.gov.mn 29

Судалгаа

Амины орон сууц барих
сонголтыг хийв үү

Үл хөдлөх хөрөнгө тэр дундаа хаус буюу амины орон сууц бариулах, худалдан авах нь ердийн орон
сууцыг бодвол өртөг өндөртэй ч хүртэх үр өгөөж ихтэй үл хөдлөхөд тооцогддог. Учир нь байршил,
нэгдсэн төлөвлөлт, газар, амины орон сууцны хийцлэл зэргээс шалтгаалж таны насан туршийн үл
хөдлөхийн хөрөнгө үнэ цэнэ өсөн нэмэгдсээр байдаг. Иймд та амины орон сууцтай болохоор төлөвлөж
байгаа бол дараах хүчин зүйлд анхаарлаа хандуулаарай.

БАЙРШИЛ

Хөрөнгийн үнэлгээ хийж үнэ
цэнийг тодорхойлоход байршил
хамгийн чухал нөлөөтэй байсаар
ирсэн. Байршил сайтай үл
хөдлөх хөрөнгийн үнэлэмж
жил ирэх тусам нэмэгдэж,
эрэлттэй хэвээр байдаг. Тэгвэл
үл хөдлөх хөрөнгө, амины орон
сууц худалдаж авах, бариулахад
байршил нь хамгийн чухал
гэдгийг харгалзан үзэж хөрөнгө
оруулалтаа хийж, шийдвэрээ
гаргахыг зөвлөж байна. Үнэлэмж
нь жил ирэх тусам нэмэгдэх
байршлыг тодорхойлохдоо ямар
бүс нутагт байршилтай, ойр
орчмын төлөвлөлт, дэд бүтэц,
зам харилцааны шийдэл, агаарын
чанар зэрэг үзүүлэлтийг харгалзан
үзэх бөгөөд тухайн улс орны
онцлогоос шалтгаалан харилцан
адилгүй юм.

30 www.barilga.gov.mn

Зөвлөгөө, зөвлөмж

НЭГДСЭН ТӨЛӨВЛӨЛТ

Хотын хаа нэг дангаар төлөвлөгдсөн хауснаас илүүтэй нэгдсэн төлөвлөлт
ойр орчимд нь хийгдэж буйг анхаарч үзэх нь тухайн үл хөдлөхийн үнэ
цэнийг нэмэгдүүлдэг. Учир нь нэгдсэн төлөвлөлтийг даган дэд бүтэц,
зам харилцаа, нэгдсэн засвар үйлчилгээ, харуул хамгаалалтыг хамт
төлөвлөдөг учир илүү тав тухтай, аюул, эрсдлээс хол амьдрах боломжийг
бүрдүүлдэг.

ГАЗРЫН
ХЭМЖЭЭ

Мэдээж газар бол үл хөдлөх
хөрөнгөд үнэ цэнэ нэмэх
хамгийн чухал зүйл. Газар нь
байгалийн хязгаарлагдмал нөөц
учраас хүн ам нэмэгдэж эрэлт
ихсэхэд нийлүүлэлтэд ямар
ч өөрчлөлт орох боломжгүй,
эрэлтийг хязгаарлах ямар
нэгэн шийдэл байхгүй бол цаг
хугацааны аясаар үнэ нь өссөөр
байх шинж чанартай зүйл юм.

ХИЙЦЛЭЛ

Таны амины орон сууц нэгэнтээ үнэ цэнээ
тодорхойлсон бол хийцлэл нэн тэргүүнд байх ёстой
гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Тав тухтай амьдрах
орчинг бүрдүүлж, урт хугацаанд хийц, загвараа
алдалгүй байхад ашиглагдах материал, архитектур,
экстерьер, интерьерийн шийдэл, дэд бүтэц шийдсэн
эсэх хамгийн чухал юм.

Мэдээллийн сурвалж: АОС.mn

www.barilga.gov.mn 31

Судалгаа

БАРИЛГЫН
ҮЙЛЧИЛГЭЗАЭСГВЭАЖР

ЮУ ВЭ?

Барилга байгууламж шил толь шиг цэмцгэр
байхад “хөшигний ард” ажиллах үйлчилгээний
багийнхны энгийн бөгөөд хариуцлагатай ажлын үр
дүн юм. Засвар үйлчилгээнд нийтийн эзэмшлийн талбайг
цэвэрлэх, хог хаягдлыг тогтмол зайлуулах, эвдэрсэн эд
зүйлийг засах гээд энэ бүх ажил багтана. Мөн цахилгаан систем,
халаалт, агааржуулалтын систем болон бусад хэрэглээний үйлчилгээг
шалгах, засах, засвар үйлчилгээ хийх зэрэг багтана. Зарим тохиолдолд
гаднах өмч талбайг хамарч, шүршигч менежмент, зүлэгжүүлэлт, ландшафтын
менежментийг багтаасан байдаг.

Барилгын засвар үйлчилгээний ажилчдын төрөл

Ажилчдыг ихэвчлэн туршлага, үүрэг хариуцлагаар нь хуваадаг.

Хамгаалагч: Эдгээр хүмүүс ихэвчлэн барилга байгууламжийг цэвэрлэх ажлыг хийдэг. Үүнд
шал угаах, хивс соруулах, угаалгын өрөө цэвэрлэх, цонх, шилэн хаалгыг угаах зэрэг багтана.

Засвар үйлчилгээний техникч: Эдгээр багийн гишүүд агааржуулалт, цахилгаан, ус зэрэг
барилгын системийн үзлэг, засвар, арчлалтыг гүйцэтгэдэг. Даалгаврыг ихэвчлэн ажлын
захиалгаар хуваарилдаг бөгөөд засвар үйлчилгээний ажилчид даалгавраа хянах ахлагч нарт
тайлагнадаг.

Засвар үйлчилгээний ахлагч: Ахлагч нар тодорхой нэг ээлжийн засвар үйлчилгээний
ажилчдын багийг төлөвлөж, хуваарилж, удирддаг. Тэд ирж буй ажлын захиалга, засвар
үйлчилгээний хэсгийн тухайн өдөр эсвэл долоо хоногт хийх ажлыг эрэмбэлэх богино,
урт хугацааны зорилтуудыг хянаж үздэг. Засвар үйлчилгээний ахлах ажилтнууд засвар
үйлчилгээний ажилчдаас ярилцлага авах, ажилд авах, сургах гэх мэт боловсон хүчний
асуудлыг шийддэг.
32 www.barilga.gov.mn

Барилгын засвар Судалгаа
Зөвлөгөө, зөвлөмж
үйлчилгээний жишээ

Барилгын засвар үйлчилгээний алба нь байгууламжийг
өдөр бүр ажиллуулахын тулд бүх систем, засвар, байнгын
ажлуудыг гүйцэтгэдэг. Ихэнх тохиолдолд засвар
үйлчилгээний багийн ажлыг бусад ажилчид энгийн зүйл
гэж үздэг. Тэд ердөө л барилга цэвэр байлгаж, өвөл цас
цэвэрлэж, зуны халуунд агааржуулагч асаалттай байхад
болно гэсэн хязгаартайгаар бодох нь элбэг.

Орон сууцны хороолол гэхэд удирдлага нь үл хөдлөх
хөрөнгийг зүлэгжүүлэлт, ландшафтын арчилгаагаа
тогтмол хийхээс гадна оршин суугчид орж гарах үед
цэвэрлэх, засварлахыг шаарддаг. Оршин суугчид өөрсдөө
багаж хэрэгслийг засах хүсэлт, хортон шавьж устгахтай
холбоотой ажлын захиалга гаргадаг. Нийтлэг газар нь мөн
цэвэрлэгээ шаарддаг.

Барилгын засвар үйлчилгээг ашигладаг

байгууллагууд

Бизнесийн байгууллага: Бараг бүх бизнесийн байгууллагууд барилгын засвар
үйлчилгээ шаарддаг. Жижиг байгууллагууд эдгээр үүрэг хариуцлагыг ерөнхий
үйл ажиллагаа, аутсорсинг үйлчилгээгээр өөрсдөө хийдэг. Томоохон бизнес
эрхлэгчид эдгээр хэрэгцээг зохицуулахын тулд дотоод засвар үйлчилгээний хэлтэс
ажиллуулдаг.

Орон сууцны цогцолборууд: Орон сууц эсвэл орон сууцны хорооллууд нь барилга
байгууламжийн засвар үйлчилгээний ажилчдын багийг бүрдүүлж, бүх цогцолборын
доторх болон гадна засварын бүх хэрэгцээг шалгаж, засварлаж, удирддаг.

Хотын захиргаа: Хотын барилга байгууламж, шуудан, номын сангууд нийтийн
хэрэгцээнд нийцсэн байх нөхцлийг хангахын тулд хотын захиргаа нь барилгын
засвар үйлчилгээний багийг ашигладаг.

www.barilga.gov.mn 33

Судалгаа ОРХОН АЙМАГТ ХАМГИЙН ИХ ОРОН
СУУЦ АШИГЛАЛТАД ОРЖЭЭ

Аймаг, нийслэл МД Ашиглалтад Өмчийн хэлбэрээр Нийт сууц
орсон нийтийн
А 4
Улсын дүн орон сууц Төрийн Хувийн 15894
Баруун бүс 530
Баян-Өлгий Б1 23 40
Говь-Алтай 116
Завхан 1 235 11 224 83
Увс 50
Ховд 2 27 0 27 241
Хангайн бүс 1259
Архангай 32 02 98
Баянхонгор 191
Булган 48 08 23
Орхон 638
Өвөрхангай 53 03 210
Хөвсгөл 99
Төвийн бүс 62 02 1088

Говьсүмбэр 7 12 0 12

Дархан-Уул 8 31 1 30
Дорноговь
Дундговь 92 2
Өмнөговь
Сэлэнгэ 10 6 06
Төв
Зүүн бүс 11 2 02
Дорнод
Сүхбаатар 12 7 16
Хэнтий
Улаанбаатар хот 13 12 0 12

14 2 02

15 36 10 26

16 Ашиглалтад орсон орон сууцны барилга байхгүй

17 4 0 4 267
18 5 4 1 67
19 6 0 6 117
20 7 5 2 239
21 8 1 7 222
22 6 0 6 176
23 11 0 11 296
24 4 0 4 142
25 5 0 5 124
26 2 0 2 30
27 130
130 12721

2020 онд ашиглалтад орсон орон сууцны тоо /дүүргээр/

6000

5000 4947

4199

4000

3000

2000 1402
1000
1013
0
644 476

0 0 40

Орон сууцны тоо

Нийслэлд нийт -12721 орон сууц

34 www.barilga.gov.mn

2020 онд шинээр ашиглалтад орсон орон сууцны барилгын тоо Судалгаа

Говьсүмбэр 0 2
Архангай 2
Булган 12
Өмнөговь 7 12

Өвөрхангай 2 12
Хэнтий 2
Хөвсгөл
Ховд 2
Увс 6
Төв 8
Сэлэнгэ
5
Сүхбаатар 7
Орхон
Завхан 3
6
Дундговь
Дорноговь 5
4
Дорнод 4
Дархан-Уул
Говь-Алтай 8
Баянхонгор 6
Баян-Өлгий 2

0 2468 10 14
Орон сууцны барилга

2020 онд шинээр ашиглалтад орсон орон сууцны тоо

Говьсүмбэр 0 98 239
Архангай 23 99 210
Булган
Өмнөговь 30 124 241
176
Өвөрхангай 50
Хэнтий 222
Хөвсгөл
Ховд 83 638
Увс 117
Төв
Сэлэнгэ 5
142
Сүхбаатар 174
Орхон
Завхан 116
191
Дундговь
Дорноговь 40

Дорнод
Дархан-Уул
Говь-Алтай
Баянхонгор
Баян-Өлгий

0 100 200 300 400 500 600 700

Орон сууцны барилга

www.barilga.gov.mn 35

Судалгаа

www.barilga.gov.mn

36 www.barilga.gov.mn