เอเชียตะวันตกเฉียงใต้

เอเชยี ตะวนั ตกเฉยี งใต้ หรือ ตะวันออกกลาง หรือ เอเชียตะวนั ตก มีพ้นื ทีป่ ระมาณ 6,835,434 ตาราง
กิโลเมตร เป็นดนิ แดนที่ปกคลุมไปด้วยทะเลทรายแหง้ แล้งกว้างใหญ่ ในภูมิภาคนี้ยงั มีแม่น้ำสายสำคญั ที่เป็นแหล่ง
อารยธรรมโลก คอื แมน่ ำ้ ไทกรสิ -ยเู ฟรทสี ในประเทศอิรกั เปน็ บริเวณทม่ี ีการทำการเกษตรได้ดีท่ีสุด ดว้ ยลกั ษณะ
ทางกายภาพสว่ นใหญเ่ ป็นทะเลทราย ดนิ แดนแถบนี้จงึ อดุ มไปดว้ ยทรพั ยากรน้ำมนั ทำให้น้ำมันกลายเปน็ สนิ ค้า
ส่งออกหลักของประเทศในแถบน้ี อยา่ งไรก็ตาม เอเชยี ตะวันตกเฉยี งใตย้ ังใหก้ ำเนดิ ศาสนาท่สี ำคญั เชน่ ศาสนา
คริสต์ ศาสนายูดาย และศาสนาอสิ ลาม ถึงแม้ว่าดนิ แดนแถบนจี้ ะแหง้ แลง้ แต่เป็นจุดยทุ ธศาสตรท์ ี่สำคญั อกี แหง่
หนงึ่ เพราะมอี าณาเขตติดต่อกบั ทวปี แอฟรกิ าทางด้านตะวันตก และทวปี ยุโรปทางตะวันตกเฉียงเหนือและทศิ
เหนอื ลกั ษณะภมู ิประเทศของเอเชยี ตะวันตกเฉยี งใต้ มีลกั ษณะสว่ นใหญเ่ ปน็ ทีร่ าบสงู (เชน่ ท่รี าบสงู อิหรา่ นและท่ี
ราบสงู อานาโตเลีย) นอกจากน้ี ยงั มบี รเิ วณท่ีเปน็ คาบสมทุ รท่สี ำคญั คือ คาบสมุทรอาหรบั

1

1.ทีต่ ั้งและสภพาภมู ศิ าสตรท์ ี่มผี ลต่อการต้งั ถ่ินฐานของประชากร
เอเชยี ตะวนั ตกเฉียงใต้ต้งั อยรู่ ะหวา่ งละติจูดที่ 7 องศาเหนือ ถงึ ละตจิ ูดท่ี 42 องศาเหนือ และระหว่างลองจิจดู

ท่ี 26 องศาตะวันออก ถงึ ลองจจิ ูดที่ 75 องศาตะวันออก โดยมีอาณาเขตตดิ ต่อ ดงั น้ี
ทิศเหนอื ตดิ ต่อกบั ทะเลดำ ทะเลแคสเปยี น และ
ภูมิภาคเอเชยี กลาง
ทิศตะวันออก ตดิ ต่อกับภูมภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกและ
ภูมิภาคเอเชียใต้
ทิศใต้ จดอา่ วเอเดน อ่าวโอมาน และอา่ ว
เปอร์เซยี ของทะเลอาหรับ
ทิศตะวันตก จดทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ทะเลแดง และ
ทวปี แอฟริกา

เอเชียตะวันตกเฉียงใต้เป็นดินแดนท่ีอยู่ระหว่างทะเล 5 แห่ง ได้แก่ ทะเลดำ ทะเลแคสเปียน ทะเลเมดิ
เตอร์เรเนียน ทะเลแดง และทะเลอาหรับ มีเนื้อท่ีใหญ่เป็นอันดับ 2 ของทวีปเอเชีย รองจากภูมิภาคเอเชีย
ตะวันออกประกอบด้วย 16 ประเทศ คือ ซาอุดิอาระเบีย อิหร่าน ตุรกี อัฟกานิสถาน เยเมน อิรัก โอมาน
ซีเรีย สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ จอร์แดน อิสราเอล คูเวต กาตาร์ เลบานอน ไซปรัส บาร์เรนห์

2

ลักษณะภูมิประเทศ

1. เขตเทือกเขาและท่ีราบสงู ทางตอนเหนอื และทาง
ตะวันออก ไดแ้ ก่

- เทอื กเขาปอนติก ขนานกับชายฝั่งทะเลดำ
- เทอื กเขาเทารสั ขนานกบั ชายฝ่ังทะเลเมดิเตอร์เรเนยี น
- เทือกเขาฮินดกู ูช ในอัฟกานสิ ถาน
- เทอื กเขาเอลบรู ์กและเทือกเขาซากรอส ในอหิ ร่าน
- ทีร่ าบสงู อนาโตเลีย ในตุรก-ี ทรี่ าบสูงอิหร่าน ในอหิ รา่ น
และอัฟกานิสถาน

2. เขตทร่ี าบสูงทางตอนใต้ เป็นท่รี าบสงู ขนาดใหญ่ เรียกว่า ทร่ี าบสงู อาหรบั อยู่ระหวา่ ง ทะเลแดง อา่ วเอเดน
ทะเลอาหรับ และอ่าวเปอร์เซีย และทางตะวนั ตกเฉียงเหนือของคาบสมทุ รนยี้ งั มีคาบสมทุ รขนาดเล็กมลี กั ษณะ

เปน็ รปู สามเหล่ยี ม เรียกวา่ คาบสมุทรซีนายอยใู่ นประเทศอยี ปิ ต์ ทร่ี าบสูงอาหรบั เปน็ ที่ราบสงู ทม่ี ีพน้ื ท่ีลาดเอยี ง
ไปทางตะวันออก โดยมเี ทือกเขาทอดตวั ขนานกับชายฝงั่ ทะเลแดง ทำให้ขวางกนั้ ทิศทางลมและความช้นื จากทะเล
ทำใหภ้ ายในคาบสมุทร มีอากาศแห้งแลง้ เป็นทะเลทราย และไม่มแี มน่ ้ำอยู่เลย จะมเี ฉพาะธารนำ้ ทีม่ ีฝนตกหนัก
เทา่ นั้น เรยี กว่า ธารวาดี
3. เขตรูปพระจันทรเ์ ส้ียว เร่ิมจาก

- ทีร่ าบชายฝ่ังทะเลเมดิเตอรเ์ รเนยี น บริเวณประเทศซีเรีย
- ทีร่ าบลุม่ แม่นำ้ ไทกริส
-ยเู ฟรตสิ ในอิรัก แมน่ ำ้ ไทกริส
-ยเู ฟรตีสเกดิ จากบริเวณเทือกเขาในประเทศตรุ กี ไหลลงส่อู า่ วเปอรเ์ ซยี
เขตดงั กล่าวนี้เรียกอีกอย่างหนึ่งวา่ ทรี่ าบรปู เกือกมา้ หรือ เมโสโปเตเมยี
แม่น้ำยูเฟรตสี เปน็ แม่นำ้ ท่ียาวทีส่ ดุ ในเอเชียตะวันตกเฉยี งใต้
ยาว 2,736 กโิ ลเมตร

3

ลกั ษณะภูมิอากาศ
มีพื้นทีส่ ่วนใหญ่แหง้ แล้งเปน็ ทะเลทรายและก่ึงทะเลทราย เพราะต้ังอยใู่ นเขตทล่ี มสงบไมม่ ีลมพัดเอาความชืน้

จากทะเลสแู่ ผน่ ดนิ และมีทรี่ าบสงู และเทือกเขาปิดลอ้ มเกือบทกุ ดา้ น จึงขวางก้นั ทิศทางลมจากทะเล โดยแบง่
ออกเป็น 4 เขต
1. เขตอากาศแบบทะเลทราย ไดแ้ ก่ ทะเลทรายอาหรับ ทะเลทรายอิหร่านในอิหร่านและอัฟกานิสถาน
2. เขตอากาศแบบกง่ึ ทะเลทราย ได้แก่ บริเวณรอบๆ ทะเลทราย และท่ีราบสงู อนาโตเลีย
3. เขตอากาศแบบเมดิเตอร์เรเนยี น ไดแ้ ก่ บรเิ วณชายฝ่งั ทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนียน ชายฝงั่ ทะเลสาบแคสเปียน

ที่ราบลมุ่ แม่น้ำไทรสิ -ยูเฟรตสี
4. เขตภมู ิอากาศแบบที่สงู

4

2.พฒั นาการด้านการเมืองการปกครอง
การปกครองในอดตี

ศูนยก์ ลางของอารยธรรมเมืองยุคแรก คือ อารยธรรมเมโสโปเตเมยี มีพัฒนาการอย่างต่อเน่ืองนับตั้งแตก่ าร
ปกครองแบบนครรัฐ การปกครองภายใต้อาณาจักร และจักรวรรดิ ครสิ ต์ศตวรรษที่ 5 ไดร้ ับอทิ ธิพลของอารย
ธรรมกรีก-โรมนั คริสตศ์ ตวรรษท่ี 7 เมื่อศาสดามุฮัมมัดประกาศศาสนาอิสลาม ทำใหช้ าวอาหรบั และพวกเร่ร่อน
เกดิ ความสามัคคีจากการนบั ถือศาสนาเดียวกนั สรา้ งจักรวรรดิอาหรบั ทีร่ ุง่ เรืองอยูใ่ นช่วง ค.ศ. 634-1258
ศูนย์กลางอยูท่ ่เี มืองแบกแดด ครสิ ต์ศตวรรษที่ 13 พวกมุสลมิ มองโกลขยายอำนาจเขา้ มา ครสิ ตศ์ ตวรรษที่ 16
จกั รวรรดอิ อตโตมันไดเ้ ข้ามาปกครองดนิ แดนนี้
การปกครองภายลังการเข้ามาของชาตติ ะวนั ตก

ชาวยุโรปขยายลัทธิจักรวรรดนิ ิยมเขา้ มาในครสิ ต์ศตวรรษท่ี 19 หลังสงครามโลกคร้งั ท่ี 1 อังกฤษและฝร่งั เศส
เข้ามามีอิทธิพล และสนับสนนุ ให้ยุโรปอพยพเขา้ มายังดนิ แดนเอเชยี ตะวนั ตกเฉยี งใต้ หลังสงครามโลกคร้ังที่ 2

มหาอำนาจตะวนั ตกสนบั สนุนการ ตง้ั ประเทศอสิ ราเอลของชาวยวิ ทำให้เกิดความขัดแย้งขนึ้ ชาวอาหรับต่อต้าน
อสิ ราเอล จนนำไปสู่สงครามระหว่างชาตอิ าหรับกบั อิสราเอล

5

3.พัฒนาการทางดา้ นเศรษฐกิจ
เศรษฐกจิ ในอดตี

ภูมภิ าคเอเชยี ตะวันตกเฉียงใตเ้ ปน็ ดนิ แดนเช่ือมเส้นทางการคา้ ระหวา่ งเอเชีย แอฟริกาตะวันออก และมหาสมุทร
อินเดยี ในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ยุโรปไดผ้ ูกขาดการค้าในภมู ิภาคน้ี ในค.ศ. 1869 อังกฤษได้เปดิ ใชค้ ลองสุเอชใน
อยี ิปต์ จนกลายเป็นเส้นทางเดินเรือท่ีสำคัญ

เศรษฐกิจภายหลังการค้นพบน้ำมนั
การคน้ พบน้ำมนั ทำให้ดินแดนนเ้ี ปน็ ยุทธศาสตรส์ ำคัญในการสรู้ บในช่วงสงครามโลกครั้งท่ี 2 มีความสำคัญ

ทางด้านการเมืองและเศรษฐกิจในช่วงสงครามเยน็ ประเทศผ้ผู ลติ น้ำมันรวมตัวกันตง้ั องคก์ ารโอเปก (OPEC)
ซงึ่ เปน็ องค์การทม่ี ีบทบาทสำคญั ต่อเศรษฐกิจโลก เมืองใหญ่หลายเมอื งมฐี านะทางเศรษฐกิจดี เช่น
เทลอาวีฟ ริยาด

6

ทรัพยากรธรรมชาติ
1. นำ้ มันปิโตรเลยี ม เป็นทรัพยากรท่สี ำคญั ทีส่ ดุ เรยี กว่า ทองคำดำ (Black gold) ผลิตได้มากในประเทศ
ซาอุดิอาระเบีย อริ ัก อิหรา่ น คเู วต สหรฐั อาหรบั เอมิเรสต์
2. ฟอสเฟต พบมากในคาบสมทุ รซีนาย
3. ถา่ นหนิ เหลก็ พบมากในตุรกี
การเพาะปลูก
1. ข้าวสาลี ขา้ งฟา่ ง และขา้ วบาเลย์ ปลูกมากในตุรกี ซเี รยี อิรกั
2. ฝ้าย ปลูกมากในตรุ กี อิสราเอล
3. สม้ อง่นุ มะกอก ปลกู มากในตุรกี ซีเรยี อสิ ราเอล
4. อนิ ทผลัม ปลูกมากตามเขตโอเอซสี เป็นพชื ทีป่ ลกู มากที่สดุ ในเอเชียตะวันตกเฉียงใต้

ปจั จุบนั เอเชียตะวนั ตกเฉยี งใตม้ กี ารพฒั นาการเกษตรมากขึน้ เช่น การนำระบบชลประทานมาใชแ้ ถบลมุ่ แมน่ ้ำ
ไทกรสี -ยเู ฟรตีส อสิ ราเอลได้พฒั นาพ้ืนทล่ี ุ่มและทุง่ หญา้ กึง่ ทะเลทรายให้เปน็ พ้นื ที่การเกษตรและภูมิภาคนย้ี ังมี
โรงงานทำนำ้ จืดจากน้ำทะเล เพือ่ ใชด้ ื่มและใช้ในการเกษตร เช่น อิสราเอล คเู วต เปน็ ต้น ส่วนระบบการ
ชลประทานในเอเชยี ตะวนั ตกเฉียงใต้นนั้ ประมาณ 1 ใน 3 ได้น้ำมาจากแหลง่ น้ำใต้ดิน แล้วสง่ ไปทางท่อ หรือ
คานัตสู่แปลงเกษตร
การเลยี้ งสัตว์

ประชากรในเอเชียตะวนั ตกเฉียงใต้ ประมาณร้อยละ 10 มอี าชพี ในการเลยี้ งสัตวแ์ บบเร่รอ่ น โดยฉพาะในเขต
แหง้ แลง้ ของประเทศซาอุดิอาระเบยี ได้แก่ แกะ แพะ และอฐู ซ่งึ เกษตรกรจะเคลอ่ื นยา้ ยไปเรอื่ ยๆ เพือ่ หาทุ่ง
หญ้าและแหลง่ น้ำ นอกจากน้ีในเขตภเู ขาและท่รี าบสูงในประเทศอัฟกานสิ ถาน อหิ รา่ น อิรกั ตรุ กี มกี ารเล้ยี งสัตว์
ท่ีเคล่อื นย้ายสตั ว์ไปตามฤดูกาล (Trashumance) คือ ในช่วงหน้าร้อนจะไล่ตอ้ นฝงู แพะ แกะ ข้ึนสู่ทสี่ งู หรือ
ภเู ขา ซึง่ มีทงุ่ หญา้ อุดมสมบูรณ์ แต่พอถงึ ฤดหู นาวเขตท่ีสูงมหี ิมะปกคลมุ แตห่ ุบเขาและเชงิ เขามีหญ้าและน้ำดี ก็
ตอ้ นฝงู สัตว์มามาเลี้ยงแถบหุบเขาและทำสลับกนั ไปทุกปี
การประมง

ประเทศทจ่ี บั ปลายได้มาก ไดแ้ ก่ ตุรกี มีการจับปลาซาร์ดีนและทนู า่ ในทะเลเมดิเตอรเ์ รเนียน ส่วนอิหรา่ น
โอมาน ซาอุดิอาระเบยี และสหรัฐอาหรบั อเิ รตส์ จบั ปลาในอา่ วเปอร์เซียและทะเลอาหรับ โดยเฉพาะจับปลาสเตอร์
เจียนในทะเลสาบแคสเปียนได้มากทีส่ ุด คือ อิหรา่ น เพอ่ื นำมาทำเปน็ ไข่ปลาคาเวียร์ได้ปีละมากๆ

7

4.พฒั นาการทางด้านการเมืองการปกครอง
อาณาจักรเปอรเ์ ซีย ปกครองโดยแบ่งจกั รวรรดิออกเปน็ 20 มณฑล แตล่ ะมณฑล มีขา้ หลวงปกครองและกษตั รยิ ์

ทรงแต่งตั้งข้าราชการฝ่ายทหารและฝ่ายจัดเก็บภาษีเป็นผแู้ ทนพระองคไ์ ปประจำแต่ละมณฑลนอกจากนย้ี ังมี
ผตู้ รวจราชการพิเศษคอยเป็นหูเป็นตาให้กบั กษัตรยิ โ์ ดยผู้ตรวจราชการจะเดินทางไปตรวจราชการตามมณฑลตา่ งๆ
โดยไม่แจง้ ให้ทราบลว่ งหน้าในเขตแดนอาณาจักรเปอร์เซยี ประกอบด้วยประชากรหลายเชอื้ ชาติ ประชากรเหลา่ น้ัน
ได้รบั อนุญาตให้ดำเนนิ ชีวิต จกั รวรรดิเพราะเมอื งหลวงสามารถทจี่ ะควบคุมอำนาจและแก้ไขเหตกุ ารณท์ ีเ่ กดิ ขน้ึ
ตามมณฑลตา่ งๆไดใ้ นเวลาอันรวดเรว็
5.พัฒนาการทางด้านสังคม
สังคมในดตี

เป็นสังคมแบบชนเผา่ ประกอบด้วยพวกท่ีต้งั ถิน่ ฐานและพวกเรร่ ่อน การอยู่กลางทะเลทรายทำใหช้ นเผา่
ตา่ งๆ ต้องช่วยเหลอื กันการยอมรับนับถือศาสนาอสิ ลาม ทำให้ชนเผา่ ต่างๆ รสู้ กึ ผูกพนั กันในฐานะท่เี ป็นมุสลมิ
เหมอื นกัน ความขัดแยง้ ระหว่างเผ่าจึงลดลง

สงั คมในสมัยจักรวรรดิอาหรับ
มีการรับความรู้ตา่ งๆ จากทกุ เช้ือชาติ ศาสนา แล้วนำไป พัฒนาต่อจนทำให้ มีความรุ่งเรืองทางอารยธรรมสูง

ความรูข้ องชาวอาหรับถูกถา่ ยทอดไปยงั ยุโรปผ่านสงคราม ครูเสดและภูมิภาคอื่นๆ ผ่านการทำสงคราม
การเผยแผ่ศาสนา และคา้ ขาย ประชากรสว่ นใหญเ่ ป็นชาวอาหรบั นบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม

8