หนังสือเล่มเล็กรำพระลอตามไก่สมบูณ์

51 3.32 กราวรำ 1 วิธีปฏิบัติ พระลอ สั่งนายแก้ว นายขวัญ แล้วบอกไก่อยู่ทางขวา ไก่แก้ว โบกมือขวา โดยการก้าวเท้าขวาวางส่งเท้าซ้าย มือทั้งสอรวมไว้ระดับสะเอว จากนั้นดึง มือขวาปล่อยเป็นวงบน มือซ้ายส่งจีบหลัง เอียงซ้าย นายแก้ว-นายขวัญ ย่ำเท้า มือทั้งสองตั้งวงกลาง หน้าตรง ลักษณะการเคลื่อนไหว พระลอ อยู่บนระดับเดียวกับไก่แก้ว แก้ว-ขวัญ อยู่ล่าง ภาพที่..66....ท่ากราวรำ 1 3.33 กราวรำ 2 วิธีปฏิบัติ พระลอ ยืนพักเท้าซ้าย มือซ้ายวางหน้าขา มือขวาจับพระขรรค์วงล่าง เอียงขวา ไก่แก้ว 1. เบี่ยงหน้าทางขวาประเท้าขวา มือขวาจีบปรกข้าง มือซ้ายตั้งวงกลาง เอียงซ้าย 2. ก้าวหน้าเท้าขวา มือขวาเหยียดแขนตึง มือซ้ายจีบหงายแขนตึง เอียงขวา 3. ก้าวหน้าเท้าซ้าย มือขวาพลิกมือจีบหงายเหยียดแขนตึง มือซ้ายปล่อยจีบตั้งข้อมือ ขึ้น เอียงซ้าย 4. ก้าวหน้าเท้าขวา มือขวาเหยียดแขนตึง มือซ้ายจีบหงายแขนตึง เอียงขวา หมายเหตุตัวไก่ปฏิบัติจังหวะที่ 2-4 อีก 2 ครั้ง โดยครั้งที่ 2 เบี่ยงหน้าทางซ้าย ครั้งที่ 3 หน้าตรง นายแก้ว-นายขวัญ ยืนพักเท้าซ้าย มือขวาจับสะเอว มือซ้ายแตะหน้าขา หน้าตรง ลักษณะการเคลื่อนไหว พระลอ อยู่บนระดับเดียวกับไก่แก้ว แก้ว-ขวัญ อยู่ล่าง ภาพที่...67...ท่ากราวรำ 2

52 3.34 กราวรำ 3 วิธีปฏิบัติ พระลอ ยืนพักเท้าซ้าย มือซ้ายวางหน้าขา มือขวาจับพระขรรค์วงล่าง เอียงขวา ไก่แก้ว เท้าซ้ายก้าวหน้า มือทั้งสองกำมือขี้นิ้วระดับใบหน้า จากนั้นเคาะนิ้วมือ 2 ครั้งตาม จังหวะเพลง แล้ววิ่งซอยเท้าเข้าหาพระลอ พร้อมกับเดาะข้อมือไปด้วย ท้ายจังหวะ ผสมเท้าขวา มือทั้ง สองตบผ่านระดับใบหน้า จากนั้นแตะเท้าขวา มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาจีบหลายชายพก วิ่งวนทางขวา นายแก้ว-นายขวัญ ยืนพักเท้าซ้าย มือขวาจับสะเอว มือซ้ายแตะหน้าขา หน้าตรง ลักษณะการเคลื่อนไหว พระลอ อยู่บนระดับเดียวกับไก่แก้ว แก้ว-ขวัญ อยู่ล่าง ภาพที่..68....ท่ากราวรำ 3 3.35 เชิดจีน 1 วิธีปฏิบัติ พระลอ หันหน้าเข้าหาไก่ กันไก่ขึ้นลง จนหมดจังหวะ ไก่แก้ว ปฏิบัติตรงข้ามกับพระลอ นายแก้ว-นายขวัญ ย่ำเท้า มือทั้งสองตั้งวงกลาง หน้าตรง ลักษณะการเคลื่อนไหว พระลอ อยู่บนระดับเดียวกับไก่แก้ว แก้ว-ขวัญ อยู่ล่าง ภาพที่..69....ท่าเชิดจีน 1

53 3.36 เชิดจีน 2 วิธีปฏิบัติ พระลอ คว้าพลาด โดยครั้งที่ 1 ก้าวข้างเท้าซ้าย มือซ้ายจับพระขรรค์ มือขวาจีบหงายชายพก เอียงซ้าย ครั้งที่ 2 ก้าวข้างเท้าขวา มือขวาจับพระขรรค์ มือซ้ายจีบหงายชายพก เอียงขวา ครั้งที่ 3 เบี่ยง ตัวทางขวา ก้าวข้างเท้าซ้าย มือซ้ายจับพระขรรค์ มือขวาจีบหงายชายพก เอียงขวา จากนั้นวิ่งตามจับไก่ มาทางซ้ายของเวที ไก่แก้ว คว้าพลาด โดยครั้งที่ 1 ผสมเท้าขวา มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาตั้งวงล่าง เอียงขวา ครั้งที่ 2 ผสมเท้าขวา มือขวาตั้งวงบน มือซ้ายตั้งวงล่าง เอียงซ้าย ครั้งที่ 3 เบี่ยงตัวทางขวา ก้าวข้างเท้า ซ้าย มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาตั้งวงล่าง เอียงขวา จากนั้นกระโดด บินหนีพระลอกระเจิงเข้าเวที นายแก้ว-นายขวัญ ย่ำเท้า มือทั้งสองตั้งวงกลาง หน้าตรง ลักษณะการเคลื่อนไหว พระลอ อยู่บนระดับเดียวกับไก่แก้ว แก้ว-ขวัญ อยู่ล่าง ภาพที่....70..ท่าเชิดจีน 2 3.37 เชิดจีน 3 วิธีปฏิบัติ พระลอ เบี่ยงตัวหน้าเวที เท้าซ้ายก้าวข้าง มือขวาจับพระขรรค์ระดับจีบปรกข้าง มือซ้ายตั้งวง หน้า เอียงขวา จากนั้นซอยเท้าวิ่งตามไก่ ไก่แก้ว บินกระเจิง นายแก้ว-นายขวัญ ปฏิบัติเช่นเดียวกับพระลอ ลักษณะการเคลื่อนไหว พระลอ อยู่บนระดับเดียวกับไก่แก้ว แก้ว-ขวัญ อยู่ล่าง ภาพที่....71..ท่าเชิดจีน 3

54 สรุป พระลอตามไก่ เป็นการแสดงรำคู่ เป็นการแสดงตอนหนึ่งในเรื่องพระลอ ตอนพระลอตามไก่บท พระนิพนธ์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ มีองค์ประกอบของการแสดง ประกอบด้วย ผู้แสดง ใช้ผู้แสดง 3 ตัว คือตัวพระลอ ไก่แก้ว และพระพี่เลี้ยง เพลงที่ใช้ประกอบการแสดง พระลอตามไก่ ได้แก่ เพลงเชิด เพลงรัว เพลงลาวเจ้าซู เพลงเชิดฉิ่ง เพลงเชิดจีนตัว 3 เพลงเชิดฉิ่ง เพลง กราวรำ และเพลงเชิด ใช้วงดนตรีปี่พาทย์ไม้นวม ซึ่งมีองค์ประกอบของเครื่องดนตรีคือ ขลุ่ย ระนาดเอก ฆ้องวงใหญ่ – เล็ก ซออู้ ตะโพน กลองทัด ฉิ่ง ลักษณะการแต่งกายตัวพระลอแต่งกายด้วยชุดยืนเครื่อง พระ แดงขริบเขียว สวมชฎายอดลาว ตัวไก่แก้ว จะแต่งกายโดยการสวมเสื้อแขนกุดสีขาวลักษณะมีขน กางเกงสีขาวยาวระดับครึ่งน่องศีรษะสวมปันจุเหร็จ มีเกี้ยวหัวไก่ และดอกไม้ทัด ท่ารำมีทั้งหมด71ท่า

55 คำถามทบทวน คำถามทบทวน แบบฝึกหัดที่ 1 เรื่อง ประวัติชุดการแสดง *************************************************************************** คำชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำถามและอธิบายตามสิ่งกำหนดให้ต่อไปนี้ (10 คะแนน) 1. เรื่องลิลิตพระลอเกิดมาอย่างไร ตอบ "พระลอตามไก่" ซึ่ง พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงนิพนธ์เนื้อร้องนำมาบรรจุ ในเพลงเชิดฉิ่ง ซึ่งพระประดิษฐ์ไพเราะ (มี ดุริยางกูร) เป็นผู้แต่งถวายพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้า เจ้าอยู่หัว กรมพระราชวังบวรในรัชกาลที่ 4 2 ในตอนปู่เจ้าเรียกไก่ผู้แต่งจะบอกอะไร ตอบ ในตอนปู่เจ้าสมิงพรายเลือกไก่นี้ พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ได้ทรงนำโครง เรื่องมานิพนธ์เป็นบทละครพันทาง ให้ชื่อว่า "ระบำไก่" โดย เจ้าจอมมารดาเขียนในรัชกาลที่ 4 เป็นผู้ ประดิษฐ์ท่ารำ โดยนำท่าฟ้อนของภาคเหนือมาผสมกับท่ารำของละครหลวง เนื้อร้องดัดแลงมาจากส่วนที่ เปนร่ายข้างต้น จับความแต่นางโรย นางรื่น ไปเร่งปู่เจ้าสมิงพราย จนไก่ไปถึงยังพระลอ

56 แบบฝึกหัดที่ 2 เรื่อง องค์ประกอบของการแสดง ********************************************************************** คำชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำถามและอธิบายตามสิ่งกำหนดให้ต่อไปนี้ (10 คะแนน) 1. จงเขียนเนื้อเพลงพระลอตามไก่ ตอบ - เชิด – - รัว - - ร้องลาวเจ้าซู - ท้าว ธ ผาดเห็นไก่ตระการ ภูบาลบานหฤทัย งามพอใจพอตามิทันทาธารธำรง ทรงมกุฏภูษาสรรพ จับพิชัยอาวุธราชพล บัดดลธรุกไล่ หวังได้ไก่ตัวงาม พี่เลี้ยงตามจอมราช ครั้นคลาดไก่หยุดท่า เห็น ธ ช้าไก่ขันเรียก ไก่กะเหวียกตาดู ครั้นภูธระจะทัน ไก่ค่อยผันค่อยผาย ระร่าย ระร่าย ส่ายตีนเดิน ดำเนินหงส์ยกย่าง ครั้นเห็นห่างไก่หยุด ครั้นจะสุดแดนป่า ครั้นจะผ่าแดนบ้าน ไก่แกล้งคร้านมารยา เห็นไก่ช้า ธ ก็สาว ทางยืดยาวย่นสั้น เหย่าไย่ไย่ ใกล้กระชั้น ไก่แกล้ง ไก่แกล้ง กระเจิงโผ - เชิดฉิ่ง - ไก่เอยไก่แก้ว กล้าแกล้วกายสิทธิ์ฤทธิ์ผีสิง เลี้ยวล่อลอราชฉลาดจริง เพราะพริ้งหงอนสร้อยสวยสอางค์ ทำทีแล่นถลาให้คว้าเหมาะ ย่างเหยาะกรีดปีกไซร้หาง ครั้นพระลอไล่กระชั้นกั้นกาง ไก่ขวัญหันห่างราชา ฉับเฉียวเลี้ยวลัดฉวัดเฉวียน วนเวียนหลบเวิ้งเซิงพฤกษา ขันเรื่อยเฉื่อยก้องห้องวนา ทำท่าเยาะเย้ยภูมี - กราวรำ - - เชิดจีน - - เชิด -

57 แบบฝึกหัดที่ 3 เรื่อง ท่ารำ ********************************************************************** คำชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำถามและอธิบายตามสิ่งกำหนดให้ต่อไปนี้ (10 คะแนน) 1 จงอธิบายท่ารำ ที่มีเนื้องร้องว่า ท้าว ธ ผาด ตอบ ท้าว ธ ผาด วิธีปฏิบัติ พระลอ ฉายเท้าขวา มือทั้งสองม้วนมือแบคว่ำ แยกออกจากกัน เอียงซ้าย ไก่แก้ว ยกหน้าเท้าซ้าย มือทั้งสองตั้งวงกลาง หน้าตรง นายแก้ว-นายขวัญ ยืนพักเท้า ลักษณะการเคลื่อนไหว พระลอ อยู่บนระดับเดียวกับไก่แก้ว แก้ว-ขวัญ อยู่ล่าง 2. จงอธิบายท่ารำ ที่มีเนื้องร้องว่า ไก่เอ้ยไก่แก้ว ตอบ ไก่เอยไก่แก้ว วิธีปฏิบัติ พระลอ พักเท้าซ้าย มือซ้ายจับพระขรรค์ ระดับวงล่าง มือขวาชี้ไก่ เอียงขวา ไก่แก้ว “ไก่เอย” ยืนชิดเท้า มือทั้งสองวางหน้าขา หน้าตรง “ไก่แก้ว” วาดเท้าซ้ายวางหลัง ทรุดตัวนั่ง ตั้งเข่าขวา มือทั้งสองตั้งวงกลาง หน้าตรง นายแก้ว-นายขวัญ ยืนพักเท้า ลักษณะการเคลื่อนไหว พระลอ อยู่บนระดับเดียวกับไก่แก้ว แก้ว-ขวัญ อยู่ล่าง

58 แบบทดสอบก่อน - หลังเรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ สาระนาฏศิลป์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 เรื่อง พระลอตามไก่ รหัสวิชา ............ เวลา 30 นาที คะแนน 10 คะแนน ********************************************************************************** คำชี้แจง : ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกที่สุดแล้วทำเครื่องหมาย (×) ลงในกระดาษคำตอบ 1. ลิลิตพระลอที่ได้รับยกย่องจากวรรณคดีสโมสร เมื่อใด ก พ.ศ. 2459 ข พ.ศ. 2554 ค พ.ศ. 2499 ง พ.ศ. 2438 2 ไก่แก้วคือตัวอะไร ก ไก่เฉยๆ ข ไก่บ้าน ค ไก่ปุกเสก ง ไก่พัน 3. ใครคือคนประพันธ์เรื่องนี้ ก พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ข ประยุทต์ ค รัชกาลที่ 4 ง ปู่เจ้าสมิงพราย 4. ท่านี้เรียกท่าอะไร ก ท่าไก่เขา ข ท่าพระงานฉาย ค เพ่าพริ้งหงอนสร้อย ง ท่าเรียกไก่

59 5. .พระเพื่อนพระแพงคือใคร ก. คนใช้ ข. ผี ค. ลูกเจ้าเมือง ง. คนติดตาม 6. ไก่แก้วตัวสีอะไร ก สีขาว ข สีฟ้า ค สีแก้ว ง สีมุข 7 พระลอแต่งกายสีอะไร ก สีดำคริบแดง ข สีแดงคริบเขียว ค สีเขียวคริบแดง ง สีแดงคริบเหลือง 8. คนติดตามของพระลอชื่ออะไร ก นายดำนายแดง ข นายชนนายเหม็น ค นายแก้วนายขวัญ ง นายแรงนายลบ 9. นายแก้วนายขวัญเป็นชื่อเป็นอะไร ก นายรามนายรัตน์ ข นายกรุงนายศรี ค นายหมื่นนายไวย ง นายทองนายเงิน 10 พระเพื่อนพระแพงใช้ไก่แก้วไปล่อใคร ก พระราม ข พระลอ ค พระรอ ง พระรออ

60 บรรณานุกรม

61 บรรณานุกรม กรมศิลปากร. (2551). ทะเบียนข้อมูล: วิพิธทัศนา ชุดระบำ รำ ฟ้อน เล่ม๓. กรุงเทพมหานคร: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่งจำกัด (มหาชน). ธนิต อยู่โพธิ์. (2494). อธิบายนาฏศิลป์ไทย. พระนคร: โรงพิมพ์พระจันทร์. ธานิต ศาลากิจ. (2548. มิถุนายน 12). นาฏศิลปิน7 สำนักการสังคีต กรมศิลปากร. สัมภาษณ์ ธีรวัฒน์ ช่างสาน. (2552). นาฏยประดิษฐ์. นครศรีธรรมราช: มหาวิทยาลัยราชภัฏ นครศรีธรรมราช. แห่งความงาม วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปะศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาวัฒนธรรมศึกษา แขนงวิชาวัฒนธรรมดนตรี บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล. มนตรี ตราโมท และวิเชียร กุลตัณท์. (2523). ฟังและเข้าใจเพลงไทย. พิมพ์ในงาน พระราชทานเพลิงศพขุนทรงสุขภาพ (นายแพทย์ทรง บุณยะรัตเวช) เมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน 2523. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์ไทยเขษม. รติวรรณ กัลยาณมิตร. (2550. ตุลาคม 10). ผู้เชี่ยวชาญนาฏศิลป์ไทย วิทยาลัยนาฏศิลป์กรุงเทพ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ กระทรวงวัฒนธรรม. สัมภาษณ์. เรวดี สายาคม. (2550. ตุลาคม 10). ผู้เชี่ยวชาญนาฏศิลป์ไทย วิทยาลัยนาฏศิลป์กรุงเทพ สถาบัน บัณฑิตพัฒนศิลป์ กระทรวงวัฒนธรรม. สัมภาษณ์.

62 ภาคผนวก

63 ภาคผนวก ก. กระดาษคำตอบ กระดาษคำตอบ โรงเรียน......................................................................ปีการศึกษา........................... ชื่อ..........................................................................ชั้น...................เลขที่................ กลุ่มสาระการเรียนรู้.....................วันที่..............เดือน...................พ.ศ.................. ข้อ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง 1 6 2 7 3 8 4 9 5 10 ประเมินผล เต็ม ได้

64 ภาคผนวก ข. เกณฑ์การให้คะแนน การสอบร้องเพลง ที่ รายการ 5 4 3 2 1 1 จำเนื้อเพลงได้ถูกต้อง 2 ลงจังหวะ 3 น้ำเสียง 4 ลูกเอื้อน 5 ทำนอง เกณฑ์การให้คะแนน ดีมาก=8-10 คะแนน พอใช้=5-7 คะแนน ปรับปรุง=ต่ำกว่า5 คะแนน การสอบปฏิบัติท่ารำ ที่ รายการ 5 4 3 2 1 1 ท่ารำถูกต้อง 2 ลงจังหวะ 3 ลีลาการรำ 4 ศะรีระของร่างกาย เกณฑ์การให้คะแนน ดีมาก=8-10 คะแนน พอใช้=5-7 คะแนน ปรับปรุง=ต่ำกว่า5 คะแนน

65 ภาคผนวก ค. ประวัติและประสบการณ์ผู้เขียน นายจักรภัทร ศิลากิจ ชื่อเล่น บ๋อม เกิดเมื่อ วันอาทิตย์ ที่ 21 เมษายน 2545 สัญชาติ ไทย ศาสนา พุทธ อายุ 20 ปี การศึกษา จบประถมศึกษาปีที่1จากโรงเรียนสุเหร่าราชบัวขาว จ.กรุงเทพมหานคร จบประถมศึกษาปี่ที่6 จากโรงเรียนชุมชนบ้านไทรห้อง จ.นครศรีธรรมราช จบชั้นมัธยมศึกษาปี่ที่6 จากโรงเรียนราชประชานุเคราะห์19 จ.นครศรีธรรมราช ตอนนี้กำลังศึกษาอยู่ระดับอุดมศีกษาชั้นปีที่2 สาขานาฏศิลป์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช