อบรมดับเพลิงเบื้องต้น 65

1.เกดิ เหตุเพลงิ ไหม้จะทาอย่างไร ?
2.เกดิ เหตุเพลิงไหม้ใครจะดบั ?
3.จะดับอย่างไร ?
4.สามารถใช้อุปกรณ์ดบั เพลงิ ได้หรือไม่ ?
5.อุปกรณ์ท่ีทางานของท่านใช้งานได้หรือไม่ ?
6.ท่านจะแจ้งเหตุเพลงิ ไหม้อย่างไร ?
7.ท่านจะช่วยผู้บาดเจบ็ ได้อย่างไร ?
8.ท่านจะหนีอย่างไร ?
9.ท่านจะป้องกนั ไม่ให้เกดิ เหตุเพลงิ ไหม้อย่างไร ?

สาเหตทุ ่เี กิดเพลิงไหม้

1.ไฟท่เี กดิ จากกระแสไฟฟ้า
2. ไฟท่เี กดิ จากการสูบบุหร่ี
3. ไฟท่เี กดิ จากการเสียดสี
4. วัสดุท่ีร้อนจัด หรือผวิ โลหะร้อน
5. อัคคีภัยท่ีเกดิ จากการจุดหวั เผา
6. ไฟท่ตี ดิ ขนึ้ ได้เอง
7. การตัดหรือการเช่อื มโลหะ
8. การปล่อยปะละเลย
9. การถูกลอบวางเพลงิ
10. ประกายไฟท่เี กดิ จากเคร่ืองจักรกล
11. การหลอมโลหะ
12. ปฏิกิริยาเคมี
13. ประกายไฟจากไฟฟ้าสถติ

องค์ประกอบของไฟ

เชือ้ เพลงิ (Fuel)
ความร้อน (Heat)
อากาศ (Oxygen)

สาเหตุสาคัญท่ที าให้เกดิ อัคคีภยั หรือไฟไหม้

ประเภทของไฟ

แบ่งออกเป็ น 5 ประเภท

ตามมาตรฐาน NFPA
(National Fire Protection Association)

ประเภทของไฟ

1. ไฟประเภท A
ไฟท่เี กดิ จากการลุกไหม้ของวสั ดุท่สี ามารถเป็ นเชือ้ เพลิงได้

ท่วั ๆไป เช่น กระดาษ ไม้ ผ้า ขยะแห้ง พลาสตกิ บางชนิด ฟาง ปอ ด้าย
นุ่น เป็ นต้น การดบั ไฟประเภทนีส้ ามารถทาได้ด้วยการ ลดอุณหภมู ิ
และใช้นา้ ในการดบั ได้

ประเภทของไฟ

2.ไฟประเภท B
ไฟท่เี กดิ จากการลุกไหม้ของของเหลว และก๊าซ เช่น นา้ มัน ยาง

มะตอย ของเหลวไวไฟ แอลกอฮอล์ ทนิ เนอร์ เน่ืองจากเชือ้ เพลงิ ของ
ไฟประเภทนีเ้ ป็ นของเหลวและไหลไปในวงกว้างได้ ทาให้เกดิ ไฟลุกลาม
ได้ง่าย สามารถดับไฟประเภท B ได้ด้วยการจากดั ออกซเิ จน โดยใช้ผง
เคมีแห้ง หรือโฟม

ประเภทของไฟ

3. ไฟประเภท C
ไฟประเภทเดียวท่ไี ม่ได้จาแนกด้วยชนิดของเชือ้ เพลิง แต่แบ่ง

ออกมาเน่ืองจากเป็ นการเกดิ เพลิงไหม้ท่มี ีกระแสไฟฟ้าเข้าไปเก่ียวข้อง
เป็ นการเกดิ เพลงิ ไหม้จากอุปกรณ์ไฟฟ้าทุกชนิด วิธีการรับมอื กบั เพลิง
ไหม้ประเภทนีค้ อื ตัดวงจรไฟฟ้า และใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ หรือ
นา้ ยาเหลวระเหย

ประเภทของไฟ

4. ไฟประเภท D
ไฟท่เี กดิ จากสสารท่เี ป็ นโลหะ เช่น อลูมิเนียม แม็กนีเซียม

โซเดียม ซ่งึ เป็ นการเผาไหม้ท่มี ีอุณหภมู ิสูง การดับไฟชนิดนีห้ ้ามใช้นา้
โดยเดด็ ขาด ควรใช้สารดับไฟท่เี หมาะสม โดยท่วั ไปใช้ผงเคมี อย่างผง
โซเดยี มคลอไรด์ หรือ ผงแกรไฟต์

ประเภทของไฟ

5. ไฟประเภท K
ไฟท่เี กดิ จากนา้ มันชนิดตดิ ไฟยาก เช่น นา้ มันทาอาหาร ไขมัน

สัตว์ มักเกดิ บริเวณครัวหรืออุตสาหกรรมอาหาร การดบั ไฟทาได้โดย
การจากัดออกซเิ จน การทาให้อบั อากาศ ซ่งึ จะมถี งั ดับเพลงิ ชนิดพเิ ศษ
สาหรับดบั ไฟประเภทนีโ้ ดยเฉพาะ

วิธีการดับไฟ

สามารถกระทาได้ 3 วธิ ีคอื
1. การทาให้เยน็ ตัวลง
2. การทาให้อบั อากาศ
3. การกาจดั เชอื้ เพลิง

ประเภทของเคร่ืองดบั เพลงิ

ผงเคมแี ห้ง(Dry Chemical)

คุณลกั ษณะกค็ ือเครื่องดบั เพลงิ ชนิด ผงเคมี
แห้ง(Dry Chemical) เป็ นเคร่ืองดับเพลงิ ทสี่ ามารถ
พบเห็นได้ทว่ั ไปและนิยมใช้กนั อย่างแพร่หลายท้งั
ไทยและต่างประเทศ เนื่องจากเครื่องดบั เพลงิ ชนิด
ผงเคมแี ห้งสามารถใช้กบั ไฟได้ทุกประเภท Class A,
Class B, Class C มปี ระสิทธิภาพในการดบั ไฟสูง

ประเภทของเคร่ืองดบั เพลิง

คาร์บอนไดออกไซด์ หรือ Co2

เครื่องดับเพลงิ ชนิดนีค้ ือ ปลายสายมี
ลกั ษณะใหญ่และบานออก ตวั ถงั ไม่มเี กจ์วดั แรงดนั
เคร่ืองดับเพลงิ Co2 มขี ้อดคี ือเม่ือฉีดใช้ ไม่ทงิ้ ครบ
สกปรกเหมือนผงเคมแี ห้ง แต่กม็ ขี ้อจากดั ที่แนะนา
ให้ใช้ภายในอาคารเพ่ือให้มปี ระสิทธิภาพสูงสุด
เครื่องดบั เพลงิ ชนิดนีใ้ ช้ได้ดีกบั เพลงิ ทเี่ กดิ จาก
Class B และ Class C ไม่ควรตดิ ต้งั ภายนอกท่ีโดน
แสงแดดโดยตรง

ประเภทของเคร่ืองดับเพลิง

Fire Ade 2000

บรรจุนา้ ยาดบั เพลงิ สารเหลวระเหย ทไ่ี ม่มี
สี ไม่มกี ลน่ิ ไม่ตดิ ไฟ ไม่เป็ นสื่อในการนาไฟฟ้า ไม่
ทาให้วสั ดุ-อุปกรณ์ไฟฟ้าเสียหาย และไม่ทาให้เกดิ
ความสกปรกต่อบริเวณทมี่ กี ารใช้งาน คุณสมบัติ
พเิ ศษของเคร่ืองดับเพลงิ หลกั การทางานของสาร
ดบั เพลงิ สารเหลวระเหย Fire ade 2000 คือจะเข้า
ไปแทนท่อี อกซิเจน หรือตัดอากาศ ในบริเวณทเ่ี กดิ
การลกุ ไหม้

ประเภทของเคร่ืองดับเพลงิ

ประเภทโฟม

สาเหตุท่ตี วั ถงั เป็ นสีเงนิ หรือสเตนเลสก็
เน่ืองมาจากสารทบ่ี รรจุมนี า้ เป็ นส่วนประกอบหลกั
เม่ือผสมกบั นา้ และฉีดใช้จะเกดิ เป็ นโฟมขนึ้ มา ทา
หน้าทีไ่ ด้ดใี นการดบั เพลงิ Class A เนื่องจากมี
ส่วนผสมของนา้ Class B และ Class K โดยเนื้อ
โฟมจะเข้าไปปิ ดผวิ นา้ มนั เพื่อตัดอากาศออกจาก
กองเพลงิ ตดิ ต้งั ในครัวหรือทท่ี ่มี คี วามเส่ียงจาก
เชื้อเพลงิ ประเภทนา้ มัน

วธิ ีการใช้ถงั ดบั เพลงิ

การตรวจสอบเคร่ืองดบั เพลงิ

1. สภาพถงั
2. มาตรวดั แรงดนั
3. สายฉีด
4. สลกั , ซีลลอ็ ค
5. นา้ หนัก

วธิ ีการตรวจเช็คถงั ดับเพลงิ

หลักการตดิ ตัง้ ถงั ดับเพลิง

1.ถูกต้อง
2.เหมาะสม
3.หยบิ ง่าย
4.ใช้คล่อง
5.ครอบคลุม
6.เพยี งพอ

หลักการป้องกันการเกิดเหตุเพลิงไหม้

กาจัดสาเหตุของการเกดิ เหตุ
- สาเหตุจากคน

• ไม่มีความรู้
• ไม่มกี ารให้การอบรม
• ประมาทเลินเล่อ

- -สาเหตุจากอุปกรณ์
• ไม่ได้มาตรฐาน
• ไม่ใช้ตามคาแนะนา
• ชารุดเส่ือมสภาพ

เม่ือเกิดเหตเุ พลงิ ไหม้

1) ผู้พบเห็นเหตุการณ์ ให้ทาการแจ้งเหตุไปที่ บก.รปภ. และให้ทาการ
ดับเพลงิ ทนั ที พร้อมขอสนับสนุนถงั ดบั เพลงิ มาทเ่ี กดิ เหตุให้มากทสี่ ุด

2) LP และ รปภ. ทาการปิ ดก้นั พืน้ ทเี่ กดิ เหตุ
3) LP และ รปภ. แม่บ้าน ให้ช่วยกนั นาถังดบั เพลงิ ไปทเี่ กดิ เหตุและ
ช่วยกนั ระงับเหตุ
4) บก.รปภ. ประสานงานการระงบั เหตุ และทาการจดบนั ทกึ
เหตุการณ์ตลอดเวลา
5) Fireman เตรียมชุดผจญเพลงิ นาอุปกรณ์ Fireman เข้าสนับสนุน
ทเ่ี กดิ เหตุ พร้อมจดั ทมี เข้าทาการระงับเหตุเพลงิ ไหม้

เม่ือเกิดเหตุเพลงิ ไหม้

6) Fireman ทเี่ ข้าเวร ขออนุมตั ิผู้บริหาร ทาหน้าทเี่ ป็ น Fire Leader
เพื่อควบคุมสั่งการระงับเหตุเพลงิ ไหม้

7) Fire Leader สั่งให้จดั ต้ังกองอานวยการย่อยในการควบคุมส่ังการ
ในพืน้ ทใี่ กล้จุดเกดิ เหตุและปลอดภัย

8) Fire Leader จัดทีม Fireman เข้าระงบั ในทเ่ี กดิ เหตุ และจดั ทมี
ป้องกนั การติดต่อลกุ ลาม จดั ทมี ตรวจสอบตามช้ันต่างๆ ทค่ี าดว่าอาจเกดิ การ
ติดต่อลกุ ลาม

9) Fire Leader แต่งต้ังเจ้าหน้าทอ่ี ย่างน้อย 1 คนหรือมากกว่า เป็ น
ผู้ช่วย Fire Leader คอยช่วยเหลือบันทกึ ข้อมูลและประสานการจัดทมี
Fireman เข้าระงบั เหตุและ Fireman ทม่ี าสนับสนุน ตามสถานการณ์

เม่ือเกิดเหตเุ พลิงไหม้

10) Manager On Duty ไปทเี่ กดิ เหตุ พร้อมแต่งต้งั ตวั เองเป็ นผู้
บัญชาการดับเพลงิ โดยขออนุมัติแต่งต้งั จากผู้บริหารตามลาดบั

11) Fire Leader และ Manager On Duty ประสานงานควบคุมการ
ระงบั เหตุ และแจ้งข้อมูลให้กบั ผู้บริหาร

12) แผนกบริหารความปลอดภยั ฯ สานักงานใหญ่ เข้าสนับสนุนใน
พืน้ ทเี่ กดิ เหตุเพลงิ ไหม้ พร้อมประสานงานในทเ่ี กดิ เหตุ ขอสนับสนุน
บุคคลากร เคร่ืองมือ อุปกรณ์ต่างๆ จากสาขาใกล้เคยี ง

13) แผนกอาคาร งานระบบ จดั เตรียมแบบแปลนแสดงอาคารท่ี
Update และอุปกรณ์ทาลายส่ิงกดี ขวาง กระดานรายงานเหตุการณ์ พร้อมจัดต้งั
กองอานวยการย่อย

เม่ือเกดิ เหตเุ พลิงไหม้

14) แผนก HKP , แม่บ้าน จัดต้ังกองอานวยการย่อย พร้อมอปุ กรณ์
และเคร่ืองดื่ม เสบยี งอาหาร

15) แผนกบุคคล , LP จัดเตรียม ยา เวชภณั ฑ์ และอปุ กรณ์ปฐม
พยาบาล ทก่ี องอานวยการย่อย

16) แผนกงานระบบ ให้ไปตดั กระแสไฟฟ้าในห้องทเ่ี กดิ เหตุทนั ที และ
ทพ่ี ืน้ ทไี่ ด้รับการร้องขอ

17) แผนกงานระบบ จดั เจ้าหน้าทส่ี นับสนุนในทเี่ กดิ เหตุ และจดั
เจ้าหน้าที่ประจาตามห้องงานระบบที่สาคญั

18) แผนกประชาสัมพนั ธ์ ให้ทาการประกาศแจ้งเสียงตามสายโดยให้
ใช้รหัสในการประกาศว่า “ขอเชิญ คุณ รัด ปะ ภา 500 ท.ี่ .....”

เม่ือเกดิ เหตเุ พลงิ ไหม้

19) แผนกประชาสัมพนั ธ์ ทาการโทรศัพท์แจ้งเหตุให้ผู้บริหารทราบ
20) แผนกประชาสัมพนั ธ์ จดั เจ้าหน้าท่ี Stand by สนับสนุนรองรับ
สถานการณ์ต่อเน่ือง
21) Manager On Duty (ผู้บัญชาการดบั เพลงิ ) ส่ังการให้ทุกแผนกท่ี
เกยี่ วข้อง เตรียมพร้อมรองรับสถานการณ์เหตุเพลงิ ไหม้ เช่น การเตรียมพร้อม
การต้งั กองอานวยการร่วมอพยพ จุดรวมพล , เงินสารองจ่าย ฯลฯ
22) Manager On Duty แต่งต้งั เจ้าหน้าทอ่ี ย่างน้อย 1 คนหรือมากกว่า
เป็ นผู้ช่วยผู้บญั ชาการดับเพลงิ คอยช่วยเหลือบนั ทกึ ข้อมูลและประสานด้าน
ต่างๆ ตามสถานการณ์

เม่ือเกดิ เหตุเพลิงไหม้

23) คณะทปี่ รึกษาด้านอคั คภี ัย ร่วมเข้าสนับสนุนทเี่ กดิ เหตุ พร้อมให้
คาแนะนาในการดับเพลงิ

24) LP และ รปภ. Plaza ให้ทาการปิ ดก้นั โซนพืน้ ที่ ช้ันทเ่ี กดิ เหตุ หรือ
ทุกพืน้ ทศี่ ูนย์การค้า ตามสถานการณ์หรือผู้บญั ชาการดับเพลงิ สั่งการ ปิ ดก้นั
พืน้ ที่ ห้ามบุคคลเข้าในพืน้ ที่ และให้ผู้ทไี่ ม่เกยี่ วข้องออกจากพืน้ ท่ี

25) หากเกดิ เหตุเพลงิ ไหม้หลายจุด หรือมเี หตุฉุกเฉินอ่ืนซ้าซ้อน ให้ผู้
บญั ชาการดับเพลงิ และ Fire Leader จดั แบ่งทมี Fireman หรือ ทมี สนับสนุน
อื่นเข้าทาการช่วยเหลือ ระงบั เหตุ

เม่ือเกิดเหตุเพลิงไหม้

26) LP และ รปภ. Parking Surrounding อานวยความสะดวกเร่ือง
การจราจร ปิ ดก้นั รถยนต์ทไี่ ม่เกย่ี วข้องไม่ให้เข้ามาในพืน้ ทข่ี องศูนย์การค้า
ยกเว้น รถยนต์หน่วยงานราชการ เป็ นต้น ส่วนรถยนต์อ่ืนต้องได้รับอนุญาต
เป็ นกรณี

27) แผนกร้านค้าสัมพนั ธ์ เตรียมพร้อมการประชาสัมพนั ธ์แจ้งร้านค้า
BU ให้ทราบ และการสารวจรายช่ือหากต้องมีการอพยพเคลื่อนย้าย

28) แผนกการเงิน แผนกจดั ซื้อ Food เตรียมเบกิ เงนิ สารองจ่าย และ
การจัดซื้อสิ่งของตามทไ่ี ด้รับการร้องขอ เช่น น้ามนั เชื้อเพลงิ เครื่องดื่ม เสบยี ง
อาหาร ยา เวชภัณฑ์ อ่ืนๆ เป็ นต้น

เม่ือเกิดเหตุเพลงิ ไหม้

29) แผนกการตลาด เตรียมข้อมูลเหตุการณ์ ตดิ ตามข้อมูลข่าวสาร
การให้ข่าวและการรับส่ือมวลชนต่างๆ

30) แผนกบุคคล เตรียมแผนรองรับและดูแลผ้ไู ด้รับบาดเจบ็ หรือผู้ท่ี
ได้รับผลกระทบจากเหตุเพลงิ ไหม้

ป้องกนั ข้อคิดของเจ้าหน้าท่ดี บั เพลงิ
ถ้าเกดิ
แจ้งแล้ว ไม่ให้เกดิ
ถ้าไม่ดบั ต้องรีบแจ้ง
ถ้าลาม ให้รีบดบั
กอ็ ย่าให้ลาม
ต้องหนีให้รอด

THANK YOU