ถอดบทเรียน best practice TRASH EXCHANGE

นวัตกรรมถอดบทเรียน
(BEST PRACTICE)

โครงการเสริมสร้างคณุ ธรรม จริยธรรมและธรรมาภบิ าล
ในสถานศึกษา “ป้องกันทุจริต” โครงการโรงเรียนสุจรติ ปีการศึกษา 2564

นางสาวอรปรญี า มีทรัพย์
ตา้ แหน่งครูผู้ช่วย

โรงเรียนวดั อริยวงศาราม(หนองน้าขาว)
สา้ นกั งานเขตพืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบรุ ี เขต ๒

ส้านกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั พืนฐาน
กระทรวงศึกษาธิการ

นวัตกรรมถอดบทเรียน
(BEST PRACTICE)

โครงการเสริมสรา้ งคุณธรรม จริยธรรมและธรรมาภิบาล
ในสถานศึกษา “ปอ้ งกนั ทจุ ริต” โครงการโรงเรียนสจุ รติ ปีการศึกษา 2564

นางสาวอรปรญี า มีทรัพย์
ตา้ แหนง่ ครูผู้ช่วย

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้าขาว)
สา้ นกั งานเขตพืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบรุ ี เขต ๒

ส้านักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขันพืนฐาน
กระทรวงศึกษาธิการ

นวตั กรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม ก

คำนำ

แบบนำเสนองานการจัดทำผลงาน/นวัตกรรมถอดบทเรียน (Best Practice) โครงการโรงเรียนสุจริต
ปีการศึกษา 2564 TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม เล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อรายงานผลการดำเนินกิจกรรม
TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม เพื่อแก้ปัญหาการขาดจิตสำนึก ขาดวินัยในการทิ้งขยะ การรักษาความสะอาด
ของนักเรียนระดับชั้นอนบุ าลปที ี่ 2 และอนุบาลปีท่ี 3 ของโรงเรยี นวดั อรยิ วงศาราม(หนองน้ำขาว) และเพอ่ื ปลูกฝัง
คุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต ได้แก่ ทักษะกระบวนการคิด มีวินัย ซื่อสัตย์สุจริต อยู่อย่างพอเพียง
และจิตสาธารณะ

นวัตกรรมถอดบทเรยี น (Best Practice) ในครงั้ นเ้ี กิดขึน้ ได้จากการประสานความรว่ มมือระหว่างครูผู้สอน
ผู้ออกแบบนวัตกรรม คณะครู นกั เรียน และผปู้ กครอง

ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่านวัตกรรมถอดบทเรียน TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม เล่มนี้จะเป็น
ประโยชนต์ ่อโรงเรยี น คณะครู นกั เรยี น และผทู้ ่ีสนใจในการตอ่ ยอดกจิ กรรมอ่นื ๆ ต่อไป หากมขี อ้ ผดิ พลาดประการ
ใด ผ้จู ัดทำต้องขออภัยมา ณ ท่ีน้ดี ้วย

นางสาวอรปรีญา มีทรัพย์
ผจู้ ัดทำ

นวตั กรรมถอดบทเรยี น (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม หน้า

สารบญั ก
1
คำนำ
แบบนำเสนองานการจัดทำผลงาน/นวัตกรรมถอดบทเรยี น (Best Practice) 2
โครงการโรงเรยี นสุจริต ปีการศึกษา 2564 4
ความสำคัญของผลงานนวตั กรรม 5
จุดประสงค์และเปา้ หมาย 7
กระบวนการผลิตผลงาน 9
ผลการดำเนนิ การ/ผลสมั ฤทธ์ิ/ประโยชนท์ ี่ไดร้ ับ 10
ปจั จัยส่คู วามสำเรจ็ 10
บทเรียนที่ได้รับ 10
การเผยแพร/่ การไดร้ บั การยอมรบั 11
เง่ือนไขความสำเร็จ 11
ความสอดคล้องกับคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรยี นสจุ ริต
กิจกรรมทีส่ อดคล้องกับปฏญิ ญาโรงเรียนสุจรติ
บรรณานุกรม
ภาคผนวก

นวัตกรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม ๑

แบบนำเสนองานการจดั ทำผลงาน/นวตั กรรมถอดบทเรยี น (Best Practice)
โครงการโรงเรียนสุจรติ ปกี ารศึกษา 2564

ชอ่ื ผลงาน TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม

ช่อื เจ้าของผลงาน นางสาวอรปรีญา มที รัพย์
โรงเรยี นวดั อริยวงศาราม(หนองนำ้ ขาว) สงั กัดสำนักงานเขตพื้นท่ีการศกึ ษาประถมศึกษาราชบรุ ี เขต 2

โทรศพั ท์ 0-3291-9487 โทรสาร ……….…………………………………….………

โทรศพั ท์มอื ถอื 09-5771-0551 Email [email protected]
ประเภทผลงาน

ผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษา
✓ ครู

นักเรยี น

บุคลากรทางการศกึ ษา/ผรู้ บั ผิดชอบโครงการ
จิตสาธารณะ

สอดคลอ้ งกบั คุณลกั ษณะโรงเรยี นสุจริต
✓ ทักษะกระบวนการคดิ
✓ ซือ่ สัตยส์ ุจรติ
✓ มวี นิ ยั
✓ อยูอ่ ย่างพอเพียง
✓ จติ สาธารณะ

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวัตกรรมถอดบทเรยี น (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม ๒

1. ความสำคญั ของผลงาน/นวัตกรรม

๑.๑ ความสำคญั /ปัญหา
ในปัจจุบันปัญหาขยะเป็นปัญหาที่สำคัญอย่างยิ่งในสังคมไทย เนื่องจากอัตราการเกิดของประชากร

เพิ่มขึ้น ความต้องการในการใช้สินค้าอุปโภค บริโภคต่างๆ มากขึ้น อีกทั้งประชากรส่วนใหญ่ขาดระเบียบวินัย
ขาดจิตสำนกึ ในการรกั ษาความสะอาด จึงส่งผลให้เกิดปัญหาขยะเพ่มิ มากข้นึ

จากสภาพปัญหาของโรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว) พบว่ามีขยะบริเวณพื้นที่ต่างๆ ในโรงเรียน
เช่น พุ่มไม้ สนามเด็กเล่น ถนนทางเดิน ตามตึกอาคารหรือในห้องเรียน เนื่องจากนักเรียนทิ้งขยะไม่เป็นที่
โดยเฉพาะนักเรียนระดับชั้นอนุบาลปีที่ 2 และอนุบาลปีที่ ๓ ขาดระเบียบวินัย และขาดจิตสำนึกในการรักษา
ความสะอาด มกั ทิง้ ขยะไมเ่ ปน็ ท่ี ทง้ิ ขยะไม่ลงถัง ทำให้บริเวณสนามเดก็ เล่น ห้องเรียน และบรเิ วณอาคารเรียน
ระดับชั้นอนุบาลเตม็ ไปด้วยขยะ บริเวณโรงเรียนขาดความสะอาดเรียบร้อย ไมน่ า่ มอง ส่งผลเสียตอ่ ส่ิงแวดลอ้ ม
ภายในโรงเรียน โดยขยะส่วนใหญ่ที่พบจะเป็นถุงขนม ขวดพลาสติก หลอด ถุงนม ซึ่งเมื่อถูกลมพัดทำให้ขยะ
ปลิวไปในบริเวณกว้าง หรือปลิวไปตกตามท่อระบายน้ำ ส่งผลให้เกิดการอุดตัน ยากต่อการทำความสะอาด
และก่อให้เกดิ ปญั หากลิ่น และเช้ือโรคตามมาอีกดว้ ย

จากปัญหาดังกล่าว ครูผู้สอนได้เห็นความสำคัญที่จะสร้างความตระหนักให้แก่นักเรียนระดับชั้นอนุบาล
เกี่ยวกับปัญหาขยะในโรงเรียน จึงคิดออกแบบนวัตกรรม “TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม” ขึ้น เพื่อสร้าง
ระเบียบวินัย และปลูกฝังจิตสำนึกในการรักษาความสะอาด ปลูกฝังการทิ้งขยะให้เป็นท่ี ลดการสร้างขยะ
และนำขยะมาสร้างสรรค์ให้เกิดประโยชน์

๑.๒ แนวคดิ หลกั การสำคญั
ทฤษฎกี ารเสรมิ แรง (Reinforcement Theory) เป็นทฤษฎีที่เน้นการทำงานใหบ้ คุ คลตอ้ งกระทำในสง่ิ ที่เรา

ต้องการให้เขากระทำ (Getting people to do what you want them to do) เป็นทฤษฎีการจูงใจท่ีพัฒนา
มาจากทฤษฎีการเรียนรู้ของ B.F. Skinnerซึ่งมีหลักสำคัญคือ เราสามารถควบคุมพฤติกรรมของคนได้
โดยวิธีการให้รางวัลหรือวิธีการเสริมแรง ในทางจิตวิทยาเรียกทฤษฎีนี้ว่า การปรับพฤติกรรม (Behavior
Modification) หรือการวางเงื่อนไขปฏิบัติการ (Operant Conditioning) ซึ่งให้ความสำคัญกับผลกรรม
(Consequence of Behavior) หรือผลต่อเนื่องเป็นตัวควบคุมพฤติกรรม (ปรารถนาเชาวน์เสฏฐกุล: 2556,
9)

จากทฤษฎีดังกล่าว ครูผู้สอนจึงได้นำทฤษฏีการเสริมแรงมาประยุกต์ใช้ในการจัดกิจกรรมเพื่อกระตุ้น
ความสนใจและส่งเสริมใหผ้ เู้ รียนอยากปฏบิ ัติกิจกรรมมากขนึ้ โดยการออกแบบนวตั กรรม “TRASH EXCHANG
ขยะแลกแตม้ ” โดยมีโมเดลนวัตกรรม ดงั แผนภาพ ตอ่ ไปนี้

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวตั กรรมถอดบทเรยี น (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้ ๓
TRASH MODEL

จากแผนภาพโมเดลนวตั กรรม TRASH EXCHANGE ขยะแลกแตม้ ครูผสู้ อนได้ออกแบบนวัตกรรมนข้ี นึ้ มา
เพอ่ื แกป้ ญั หาการทงิ้ ขยะไมเ่ ป็นทขี่ องนกั เรยี นระดับช้นั อนบุ าล โดยต้ังชอ่ื ว่า TRASH MODEL โดยอาศัยพ้นื ฐาน
คณุ ลักษณะ ๕ ประการ ของโรงเรยี นสจุ รติ เปน็ องคป์ ระกอบ ซง่ึ ประกอบไปดว้ ย
๑. T (Thinking) ทกั ษะกระบวนการคิด : ฝกึ ให้นักเรียนการคดิ วเิ คราะหป์ ญั หา คิดวางแผน คดิ แก้ปัญหารว่ มกนั
๒. R (Regulation) มีวินยั : ฝกึ วนิ ัยเรอื่ งการท้งิ ขยะให้ถูกท่ี ท้ิงขยะใหล้ งถัง
๓. A (Public Mind Activities) กจิ กรรมจิตสาธารณะ 3 REC ซ่ึงประกอบไปด้วย ๓ กิจกรรม ดังน้ี

๓.๑ กิจกรรม ๓ R : กจิ กรรมลดขยะด้วยหลกั ๓R ได้แก่ Reduce Reuse และRecycle
๓.๒ กิจกรรม Exchange : กจิ กรรมนำขยะมาแลกแต้ม โดยจะสะสมแต้มตามจำนวนขยะที่เก็บได้ เมื่อสะสม
แตม้ ครบตามจำนวนทีก่ ำหนด จะสามารถนำแต้มมาแลกของรางวลั ตา่ งๆ
๓.๓ กิจกรรม Creativities : กจิ กรรมสรา้ งสรรค์ชิ้นงานจากเศษขยะ/เศษวสั ดุ
๔. S (Sufficiency) อยู่อยา่ งพอเพียง : นำหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใชใ้ นการกำจัดขยะ
๕. H (Honest) ซอ่ื สัตยส์ ุจรติ : ปลูกฝงั ความซอ่ื สัตยส์ จุ รติ ในการปฏิบัติกิจกรรมขยะแลกแตม้ และกจิ กรรมอื่นๆ

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวตั กรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้ ๔

๒. จดุ ประสงค์และเปา้ หมาย

๒.๑ จดุ ประสงค์
1) เพ่ือปลกู ฝังจติ สำนกึ ในการท้งิ ขยะใหถ้ ูกท่ี และปลูกฝังการรกั ษาความสะอาด
2) เพอ่ื สง่ เสรมิ ให้นักเรียนระดบั ชั้นอนบุ าลรคู้ ุณค่าของขยะรจู้ ักนำมาใช้ใหเ้ กดิ ประโยชน์
3) เพื่อปลูกฝังคุณลักษณะ ๕ ประการของโรงเรียนสุจริต ได้แก่ ทักษะกระบวนการคิด ซ่ื อสัตย์สุจริต

มีวนิ ัย อยู่อย่างพอเพียง จิตสาธารณะ

๒.๒ เปา้ หมาย
๑) เป้าหมายเชงิ ปรมิ าณ
- นักเรียนระดับชั้นอนุบาลปีที่ ๒ และ ๓ ของโรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว) ร้อยละ 70
มจี ติ สำนกึ ในการทง้ิ ขยะใหถ้ กู ที่ รจู้ กั รกั ษาความสะอาด
- นักเรียนระดับชั้นอนุบาลปีที่ ๒ และ ๓ ของโรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว) ร้อยละ 70
ได้รับการปลูกฝังคุณลักษณะ ๕ ประการของโรงเรียนสุจริต ได้แก่ ทักษะกระบวนการคิด ซื่อสัตย์สุจริต
มีวินยั อยู่อยา่ งพอเพยี ง จิตสาธารณะ
๒) เป้าหมายเชิงคุณภาพ
- นักเรียนระดับชั้นอนุบาลปีที่ ๒ และ ๓ ของโรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว) มีจิตสำนึกใน
การทง้ิ ขยะใหถ้ ูกท่ี รู้จกั รกั ษาความสะอาดมากขนึ้
- นักเรียนระดับช้ันอนบุ าลปีท่ี ๒ และ ๓ ของโรงเรยี นวดั อรยิ วงศาราม(หนองน้ำขาว) มคี ณุ ลักษณะ ๕
ประการของโรงเรียนสจุ ริตเพ่ิมมากขน้ึ

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวัตกรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม ๕

๓. กระบวนการผลติ ผลงาน
ครผู ู้สอนได้ดำเนินการออกแบบนวัตกรรม โดยมขี น้ั ตอน ตามแผนภาพดังนี้

ไมผ่ า่ น

ผ่าน

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวัตกรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้ ๖

3.1 ขั้นวางแผน (P)
1) สำรวจปัญหา
2) ศึกษาหาวธิ แี ก้ไขปัญหา
3) ศึกษาทฤษฎีท่ีเกย่ี วข้อง
4) ออกแบบนวตั กรรม TRASH EXCHANGE ขยะแลกแต้ม

3.๒ ข้นั ดำเนนิ การ (D)
1) ครพู าเด็กไปสำรวจบรเิ วณรอบๆ โรงเรยี น ใหเ้ ด็กๆสังเกตสิ่งท่ีพบเหน็ และอภปิ รายรว่ มกัน
๒) ครพู าเด็กปฏบิ ตั กิ ิจกรรมตาม TRASH MODEL ดงั น้ี
2.1) T (Thinking) ครแู ละเด็กร่วมกนั คดิ วเิ คราะหถ์ ึงปัญหาขยะ คิดวางแผนแก้ไขปัญหา
2.2) R (Regulation) ครฝู ึกวนิ ยั ให้เดก็ โดยการฝึกให้เด็กท้ิงขยะใหล้ งถงั ช่วยกันเก็บขยะ
๒.3) A (Public Mind Activities) ครูนำเด็กปฏิบัตกิ ิจกรรมตามหลัก ๓ REC ได้แก่
2.3.1) กิจกรรม 3R - Reduce ลดการใช้ ลดการท้ิงขยะ
- Reuse นำมาใชซ้ ำ้ เชน่ เศษกระดาษ
- Recycle นำมาใช้ใหม่ เชน่ นำขวดมาเปน็ กระถางตน้ ไม้
2.3.2) กิจกรรม E (Exchange) ขยะแลกแต้ม นำขยะที่เก็บไดม้ าแลกคะแนนสะสมใน
บัตรสะสมแตม้ เมอื่ สะสมแต้มได้ครบตามจำนวนท่กี ำหนดสามารถนำมาแลก
ของรางวัล
2.3.3) กจิ กรรม C (Creativities) กจิ กรรมสร้างสรรค์ผลงานจากเศษขยะ เศษวสั ดุ
เหลือใช้
๒.๔) S (Sufficiency) ขั้นปลกู ฝังการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง มาใชใ้ นการแก้ไข
ปญั หาขยะ
๒.5) H (Honest) ขนั้ ปลกู ฝงั ความซื่อสตั ยใ์ นการปฏิบตั กิ ิจกรรมต่างๆ
2.6) ครูและนกั เรียนสรปุ ผลการปฏบิ ัติกจิ กรรมร่วมกัน

3.๓ ข้นั ตรวจสอบและประเมินผล (C)
1) ครแู ละเด็กตรวจสอบผลการดำเนินกจิ กรรมร่วมกัน พร้อมประเมินผลการปฏิบัติกจิ กรรม
2) ครรู วบรวมผลการประเมนิ และทำรายงานสรุปผลการดำเนินกิจกรรม

3.๔ ขนั้ ปรับปรุงแก้ไข (D)
1) ครนู ำผลการปฏิบตั ิกิจกรรมไปวเิ คราะห์ข้อควรปรับปรงุ และดำเนินการวางแผนเพื่อปรับปรงุ

พฒั นากจิ กรรมและนวัตกรรมในครัง้ ต่อไป

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวัตกรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้ ๗

๔. ผลการดำเนินการ/ผลสัมฤทธ์ิ/ประโยชน์ท่ีไดร้ ับ

4.๑ ผลการดำเนนิ การ
จากการดำเนินงานตามกิจกรรม TRASH EXCHANGE ขยะแลกแต้ม พบว่านักรียนมีวินัยและ

จิตสำนึกในการทิ้งขยะเปน็ ที่ และรักษาความสะอาดมากขึน้ สังเกตจากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการทิง้
ขยะ ช่วยเก็บขยะด้วยตนเอง โดยครูไม่ต้องคอยตักเตือนหรือร้องขอ อีกทั้งบางคนยังเป็นผู้นำเพื่อนๆ
ในการเกบ็ ขยะ และอาสาชว่ ยครเู กบ็ ขยะบอ่ ยครง้ั

ในส่วนพฤติกรรมตามคุณลักษณะพึงประสงค์ตามโครงการโรงเรียนสุจริต พบว่า นักเรียน
ระดับช้ันอนุบาลมีคุณลักษณะ 5 ประการ ได้แก่ ทักษะกระบวนการคิด ซื่อสัตย์สุจริต มีวินัย อยู่อย่าง
พอเพยี ง และจติ สาธารณะเพ่ิมมากขึ้นหลังจากการปฏบิ ัติกจิ กรรม

4.2 ผลสัมฤทธ์ิ

จากการผลการสังเกตและประเมินพฤติกรรมนักเรียนในการทิ้งขยะ หลังจากปฏิบัติกิจกรรม

TRASH EXCHANGE ขยะแลกแตม้ ผลเป็นดงั ตาราง 4.2.1

ตาราง 4.2.1 ผลการประเมินพฤติกรรมนกั เรยี นระดับช้ันอนุบาลในการทิ้งขยะ

รายการ คา่ เฉลี่ย ส่วนเบ่ียงเบน รอ้ ยละ แปลความ
มาตรฐาน
ไม่ทิ้งขยะในห้องเรียน สนามเด็กเล่น หรือ 4.08 0.73 81.67 มาก
ตามอาคารเรยี น
เห็นขยะ แลว้ เกบ็ ไปท้งิ ถงั ขยะทันที 4.17 0.51 83.33 มาก
ตักเตือนเพื่อนหรือบุคคลอื่นๆ เมื่อเห็นว่า 4.50 0.61 90.00 มาก
บคุ คลน้ันทิง้ ขยะไมเ่ ป็นที่
ช่วยคุณครูดูแลรกั ษาความสะอาดหอ้ งเรยี น 4.19 0.71 83.89 มาก
ช่วยเก็บกวาดเศษขยะทุกครั้งหลังปฏิบัติ 4.56 0.61 91.11 มากท่สี ดุ
กจิ กรรมในหอ้ งเรยี น
4.30 0.63 86.00 มาก
รวม

จากตาราง พบว่า ค่าเฉลี่ยผลการประเมินพฤติกรรมในการทิ้งขยะของนักเรียนชั้นอนุบาลในภาพรวม
อยู่ในระดับมาก มีค่าเฉลี่ย 4.30 ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 86.00 เมื่อพิจารณารายข้อพบว่ารายการที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด
คือ ช่วยเก็บกวาดเศษขยะทุกครั้งหลังปฏิบัติกิจกรรมในห้องเรียน มีค่าเฉลี่ย 4.56 อยู่ในระดับมากที่สุด คิดเป็น
ร้อยละ 91.11 รองลงมาได้แก่ ตักเตือนเพื่อนหรือบุคคลอื่นๆ เมื่อเห็นว่าบุคคลนั้นทิ้งขยะไม่เป็นที่ มีค่าเฉล่ีย
4.50 อยู่ในระดับมาก คิดเป็นร้อยละ 90.00 รายการที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือ ไม่ทิ้งขยะในห้องเรียน
สนามเดก็ เลน่ หรือตามอาคารเรียน ค่าเฉล่ยี 4.08 อยใู่ นระดบั มาก คิดเปน็ รอ้ ยละ 81.67

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวตั กรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้ ๘

จากการผลการประเมินคุณลักษณะที่พึงประสงค์ตามโครงการโรงเรียนสุจริต กิจกรรม TRASH
EXCHANGE ขยะแลกแตม้ ดังตาราง 4.2.๒

ตาราง 4.2.๒ ผลการประเมินคณุ ลักษณะทีพ่ ึงประสงค์ตามโครงการโรงเรยี นสจุ ริต
กจิ กรรม TRASH EXCHANGE ขยะแลกแต้ม

รายการ ค่าเฉล่ยี ส่วนเบย่ี งเบน ร้อยละ แปลความ
มาตรฐาน
ทักษะกระบวนการคดิ
การคิดวิเคราะห์ 4.00 0.83 80.00 มาก
การคิดวางแผน 4.22 0.42 84.44 มาก
การคดิ สร้างสรรค์ 4.72 0.45 94.44 มากท่สี ดุ
ซอื่ สตั ยส์ จุ รติ
นกั เรียนปฏบิ ตั กิ ิจกรรมตามความเป็นจรงิ 4.69 0.47 93.89 มากทสี่ ุด
มวี นิ ัย
การเขา้ ร่วมกจิ กรรม 4.61 0.49 92.22 มากท่ีสุด
การท้งิ ขยะลงถัง 4.19 0.67 83.89 มาก
อยู่อยา่ งพอเพียง
การนำหลกั ปรัญชาของเศรษฐกจิ พอเพียง 4.00 0.41 80.00 มาก
มาใช้แกป้ ัญหาขยะ
จิตสาธารณะ 4.28 0.66 85.56 มาก
การเขา้ ร่วมกิจกรรม 3 R 4.39 0.69 87.78 มาก
การเขา้ รว่ มกจิ กรรม Exchange 4.67 0.63 93.33 มากที่สดุ
การเข้าร่วมกิจกรรม Creativities 4.44 0.57 88.89 มาก
รวม 5 คณุ ลักษณะ

จากตาราง พบว่า ค่าเฉลี่ยผลการประเมินคณุ ลักษณะของนักเรียนชั้นอนุบาลในภาพรวมอยู่ในระดับมาก
มีค่าเฉลี่ย 4.42 ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 88.89 เมื่อพิจารณารายข้อพบว่ารายการที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือด้านทักษะ
กระบวนการคิดสร้างสรรค์ มีค่าเฉลี่ย 4.72 อยู่ในระดับมากที่สุด คิดเป็นร้อยละ94.44 รองลงมาได้แก่
ความซือ่ สัตย์สจุ ริต มคี ่าเฉลยี่ 4.69 อย่ใู นระดบั มากท่สี ดุ คดิ เปน็ ร้อยละ 93.89 รายการทม่ี ีค่าเฉล่ียนอ้ ยที่สดุ คือ
อยูอ่ ย่างพอเพียง คา่ เฉลย่ี 4.00 อยใู่ นระดับมาก คดิ เป็นรอ้ ยละ 80

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวัตกรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้ ๙

4.3 ประโยชนท์ ไี่ ดร้ บั
ประโยชน์ตอ่ คุณครู
1) มีผลงานนวัตกรรมที่เกิดจากการร่วมมือกันแก้ไขปัญหาระหว่างครู นักเรียน และผู้ปกครอง
2) มีผลงานนวัตกรรมท่ีสามารถนำไปต่อยอดในการปฏิบัติกิจกรรมอื่นๆ และสามารถนำผลงาน
ไปเผยแพรต่ อ่ ไปได้
ประโยชน์ตอ่ นักเรียน
1) นักเรียนระดบั ชน้ั อนบุ าลมีจติ สำนกึ มวี นิ ัยในการท้งิ ขยะใหถ้ ูกที่ รกั ษาความสะอาดมากขึน้
2) นกั เรียนนกั เรียนระดับชน้ั อนุบาลได้รับการปลกู ฝังคุณลกั ษณะ ๕ ประการของโรงเรียนสุจริต
ได้แก่ ทักษะกระบวนการคิด ซอ่ื สตั ยส์ ุจริต มวี ินัย อยอู่ ยา่ งพอเพยี ง จิตสาธารณะ
ประโยชนต์ ่อโรงเรยี น
1) ภมู ทิ ัศนภ์ ายในโรงเรยี น อาคาร สถานทแ่ี ละห้องมคี วามสะอาด สวยงาม

๕. ปัจจัยไปสูค่ วามสำเร็จ

5.1 ปจั จยั ดา้ นความรู้
ครูผู้สอนต้องศึกษาหาความรู้ แนวทางการแก้ไขปัญหา และทฤษฎีที่เกี่ยวข้องเพื่อใช้ใน

การออกแบบนวัตกรรม เพื่อให้นวัตกรรมเกิดประสิทธิภาพ สอดคล้องกับคุณลักษณะ 5 ประการของ
โรงเรยี นสจุ รติ สามารถนำนวตั กรรมมาใชป้ ระโยชนไ์ ดจ้ ริง

5.2 ปจั จยั ดา้ นบุคลากร
การดำเนินกิจกรรม TRASH EXCHANGE ขยะแลกแต้ม ให้ประสบความสำเร็จลุล่วงด้วยดีนั้น

ต้องอาศัยความร่วมมือหลายฝ่าย ทั้งคณะครู บุคลากรในโรงเรียน นักเรียน และผู้ปกครองในการปฏิบัติ
กิจกรรมตา่ งๆ ดงั น้ี

1) ครู บุคลากรในโรงเรียนปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีในการใช้นวัตกรรม และเป็นแบบอย่าง
ในการทิ้งขยะให้ถูกท่ี

2) นักเรียนมีความมุ่งมั่นตั้งใจในการปฏิบัติกิจกรรมอย่างสม่ำเสมอ ปฏิบัติซ้ำๆ จนเป็นกิจวัตร
ประจำวนั

3) ผู้ปกครองให้ความร่วมมือในการช่วยปลูกฝังจิตสำนึกในการรักษาความสะอาด และทิ้งขยะ
ให้ถกู ท่ี และปฏบิ ัตติ นเป็นแบบอย่างที่ดใี หแ้ ก่บุตรหลาน

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวตั กรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม ๑0

๖. บทเรียนท่ีไดร้ ับ
บทเรยี นทไี่ ด้รบั หรือข้อค้นพบทไ่ี ดจ้ ากการปฏบิ ัติกิจกรรม TRASH EXCHANGE ขยะแลกแตม้ มดี ังน้ี
1) ครูผู้สอน ผู้ใช้นวัตกรรม หรือผู้มีส่วนร่วมในกิจกรรมต้องมีความรู้ความเข้าใจการพัฒนาระเบียบวินัย

และปลูกฝังจิตสำนึกการรักษาความสะอาด การทิ้งขยะให้ถูกที่ต้องใช้ความอดทนในการพัฒนานักเรียนอย่าง
ต่อเนอ่ื ง และปฏิบตั อิ ย่างสมำ่ เสมอจนเปน็ กจิ วตั รประจำวนั

2) ครู บุคลากรในโรงเรียน รวมถึงผู้ปกครองควรปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดี เนื่องจากนักเรียนระดับชั้น
อนุบาลเปน็ วยั ท่ีเลยี นแบบพฤติกรรมไดง้ ่าย หากนักเรียนพบเห็นพฤติกรรมแบบอย่างท่ีไมด่ ีในการท้ิงขยะ นักเรียน
อาจเลยี นแบบพฤติกรรมท่ีไมเ่ หมาะสม สง่ ผลให้กิจกรรมไมป่ ระสบผลสำเรจ็ เท่าท่คี วร

3) การพัฒนาทักษะกระบวนการคิด ซื่อสัตย์สุจริต มีวินัย อยู่อย่างพอเพียง และจิตสาธารณะสามารถ
พัฒนาผู้เรียนให้เกิดคุณลักษณะต่างๆ ดังกล่าว สามารถพัฒนาไปพร้อมๆ กันได้อย่างเป็นองค์รวม และต้องอาศัย
การพฒั นาอย่างตอ่ เน่อื งเปน็ ระยะเวลานาน

๗. การเผยแพร่/การไดร้ ับการยอมรบั
การดำเนนิ กิจกรรม TRASH EXCHANGE มกี ารเผยแพร่ผ่านชอ่ งทางต่างๆ ดังนี้
1) การเข้าร่วมชุมชนวิชาชีพ (PLC) โดยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกับครูกลุ่มสาระปฐมวัย และจัดทำ

รายงาน PLC
2) การประชาสมั พันธ์ ปลูกฝงั การรักษาความสะอาดผ่านกจิ กรรมหน้าเสาธง
3) การประชาสัมพนั ธ์ตอ่ ผู้ปกครอง ผ่านไลน์กล่มุ หอ้ งเรียน

๘. เงื่อนไขความสำเร็จ
เง่อื นไขท่ที ำใหน้ วัตกรรมประสบความสำเรจ็ ได้ มีดงั น้ี
1) การทุ่มเทเสียสละในการคิดออกแบบนวัตกรรม
2) ครใู หค้ ำแนะนำแก่นักเรยี นในการปฏบิ ัติทุกขัน้ ตอน และนำนกั เรียนในการปฏิบัติกจิ กรรม
๓) ควรตอ่ ยอดกิจกรรม โดยนำผลงานการประดิษฐ์ช้ินงานจากเศษวสั ดุ เศษขยะของนกั เรียนมาประกวด

แข่งขัน และต่อยอดเร่ืองการแยกขยะ
๔) ทรอดแทรกคุณธรรม จริยธรรมท่ีชดั เจนในกิจกรรม
5) การประสานสมั พนั ธ์ระหว่าง ครู นกั เรยี น โรงเรยี น ผู้ปกครอง และชุมชน

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวตั กรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม ๑๑

ความสอดคล้องกับคุณลกั ษณะ ๕ ประการของโรงเรียนสจุ ริต

คณุ ลกั ษณะ กจิ กรรมที่สอดคลอ้ ง เครื่องมอื ท่ีใช้ในการทดสอบ

๑. ทักษะกระบวนการคดิ ๑.๑ การคิดวเิ คราะหป์ ญั หาขยะ - แบบประเมินคุณลักษณะ 5

๑.๒ การคดิ วางแผนแกป้ ญั หาขยะ ประการ

๑.๓ การคิดสร้างสรรค์ในการนำขยะมา

สร้างสรรคผ์ ลงาน

๒. ความมวี ินัย ๒.๑ มีวินัยในการปฏิบตั ิกิจกรรม - แบบประเมินคุณลักษณะ 5

2.2 มวี นิ ัยในการทิง้ ขยะ ประการ

- แบบประเมินพฤติกรรมการท้งิ

ขยะ

๓. ความซ่อื สตั ยส์ จุ ริต ๓.๑ นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมขยะแลกแต้มด้วย - แบบประเมินคุณลักษณะ 5

ความซ่ือสัตย์ ประการ

๓.๒ มีการยอมรับผลการตัดสินจากการได้รับ - สมดุ สะสมแต้ม

รางวลั

๔. อยอู่ ยา่ งพอเพียง ๔.๑ การนำหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง - แบบประเมินคุณลักษณะ 5

มาใชใ้ นการแกป้ ญั หาขยะ ประการ

๕. มีจติ สาธารณะ ๕.๑ การปฏิบตั ิกิจกรรม 3 REC - แบบประเมนิ คุณลักษณะ 5

๕.๒ นักเรียนทุกคนมีส่วนร่วมในการปฏิบัติ ประการ

กจิ กรรม

๕.๓ นักเรยี นทกุ คนมีนำ้ ใจเอื้อเฟื้อเผ่อื แผ่

กจิ กรรมทีส่ อดคลอ้ งกับปฏญิ ญาโรงเรยี นสุจรติ ไดแ้ ก่

ปฏญิ ญา กิจกรรมทสี่ อดคลอ้ ง วิธีการ
- การปฏบิ ัตกิ ิจกรรม 3 REC
๑. การปลูกฝัง - การปลกู ฝังจิตสำนกึ การทงิ้ ขยะ การรักษา
- จดั กจิ กรรมกลุ่ม
ความสะอาด - กิจกรรมTRASH EXCHANGE
ขยะแลกแตม้
- การปลกู ฝงั คณุ ลักษณะ 5 ประการของ - ประชาสัมพนั ธ์ขา่ วสาร

โรงเรยี นสจุ รติ

๒. การปอ้ งกัน - ระดมพลังสมองหาวธิ กี ารป้องกันปัญหาขยะ

ในโรงเรยี น

๓. การสร้างเครือขา่ ย - ประชาสมั พันธผ์ า่ นกิจกรรมหนา้ เสาธง
- ประชาสมั พนั ธ์ในไลน์กลมุ่ ผู้ปกครอง

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวัตกรรมถอดบทเรยี น (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม

บรรณานุกรม

ปรารถนาเชาวน์เสฏฐกุล. (2556). การแก้ปัญหาการไม่ส่งงานของนักศึกษาระดับชั้นประกาศนียบัตร
วิชาชีพชั้นสูง ปีท่ี 2 สาขาวิชาการเลขานุการวิทยาลัยเทคนิคตรังรายวิชาการประเมินผลการ
ปฏิบัติงานรหัสวชิ า 3207-2009. ตรัง: วิทยาลัยเทคนคิ ตรัง.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ.(2564) แนวทางการดำเนินกิจกรรม
ถอดบทเรียน (BEST PRACTICE) โครงการเสริมสร้างคุณธรรม จริยธรรมและธรรมาภิบาล
ในสถานศึกษา “ป้องกันทุจริต” โครงการโรงเรียนสุจริต ปีการศึกษา 2564. กรุงเทพมหานคร :
โรงพมิ พส์ ำนักงานพระพทุ ธศาสนาแห่งชาติ.

โรงเรียนบ้านบางไม้แก้ประชาสามัคคี. (2563). BEST PRACTICE การขับเคลื่อนโครงการโรงเรียนสุจริต
โรงเรียนบ้านบางไม้แก้ประชาสามัคคี โดยใช้ B.M.K Model. ชุมพร : โรงเรียนบ้านบางไม้แก้
ประชาสามัคค.ี

นวัตกรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้

ภาคผนวก

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวตั กรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้
ภาพการปฏิบตั ิกจิ กรรม TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม

ครผู ู้สอนนำนักเรยี นเกบ็ ขยะ

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวตั กรรมถอดบทเรยี น (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม
ภาพผลงานการปฏิบัตกิ ิจกรรม 3 REC

การนำกล่องขนมมาใช้เป็นกลอ่ งดินสอในหอ้ งเรยี น

ผลงานการประดิษฐ์ของครู

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวัตกรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้
ภาพผลงานการปฏิบัตกิ จิ กรรม 3 REC

ผลงานการปะตดิ จากเศษกระดาษของนกั เรยี น

ผลงานประดิษฐ์ของนักเรียนร่วมกับผูป้ กครอง

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวตั กรรมถอดบทเรียน (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแต้ม

แบบประเมนิ พฤติกรรมนักเรียนระดบั ช้นั อนุบาลในการท้ิงขยะ

คำชีแ้ จง ใหท้ ำเคร่อื งหมาย✓ลงในระดับคุณภาพท่ีตรงกับพฤติกรรมนกั เรียน

ระดบั คุณภาพ
5 หมายถงึ ปฏิบัติเปน็ ประจำ ปฏบิ ัตไิ ด้ด้วยตนเอง
๔ หมายถงึ ปฏิบัติเป็นประจำ
๓ หมายถึง ปฏบิ ตั ิไดเ้ ม่อื มีผู้ชี้แนะ
๒ หมายถงึ ปฏบิ ัตบิ างครั้ง ไม่สม่ำเสมอ
๑ หมายถึง ไม่ค่อยปฏิบตั ิ/ไม่ปฏบิ ัตเิ ลย

รายการ 5 ระดับคุณภาพ 1
432
ไม่ทิ้งขยะในห้องเรียน สนามเด็กเล่น
หรอื ตามอาคารเรยี น
เห็นขยะ แลว้ เก็บไปท้งิ ถงั ขยะทนั ที
ตักเตือนเพื่อนหรือบุคคลอื่นๆ เมื่อเห็นว่า
บุคคลน้ันท้งิ ขยะไม่เป็นท่ี
ช่วยคุณครูดูแลรักษาความสะอาดหอ้ งเรยี น
ช่วยเก็บกวาดเศษขยะทุกครั้งหลังปฏิบัติ
กิจกรรมในห้องเรียน

รวม

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2

นวัตกรรมถอดบทเรยี น (Best Practice) TRASH Exchange ขยะแลกแตม้

แบบประเมินคณุ ลกั ษณะท่ีพึงประสงค์ตามโครงการโรงเรียนสจุ ริต
กจิ กรรม TRASH EXCHANGE ขยะแลกแต้ม

ระดบั คุณภาพ
5 หมายถึง มากท่สี ดุ
๔ หมายถึง มาก
๓ หมายถงึ ปานกลาง
๒ หมายถงึ น้อย
๑ หมายถงึ นอ้ ยท่สี ุด

รายการ 5 ระดบั คุณภาพ 2 ๑
43
ทกั ษะกระบวนการคดิ
การคดิ วเิ คราะห์
การคดิ วางแผน
การคิดสรา้ งสรรค์
ซ่อื สตั ย์สุจริต
นกั เรยี นปฏบิ ัติกิจกรรมตามความเปน็ จรงิ
มวี นิ ยั
การเขา้ รว่ มกจิ กรรม
การทิง้ ขยะลงถัง
อยู่อยา่ งพอเพยี ง
การนำหลักปรญั ชาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
มาใช้แก้ปญั หาขยะ
จติ สาธารณะ
การเข้ารว่ มกจิ กรรม 3 R
การเขา้ ร่วมกจิ กรรม Exchange
การเข้าร่วมกิจกรรม Creativities
รวม 5 คุณลกั ษณะ

โรงเรียนวัดอริยวงศาราม(หนองน้ำขาว)
สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต 2



โรงเรยี นวัดอริยวงศาราม(หนองน้าขาว)
สา้ นักงานเขตพืนทีก่ ารศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต ๒

ส้านกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั พืนฐาน
กระทรวงศึกษาธกิ าร