แบบฝึกทักษะเล่มที่ 5 คำบุพบท

5

คำบุพบท

ช่อื – สกลุ ................................................................. เลขที่ .........

๑

ก

ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาบพุ บท

คานา

แบบฝึกทักษะประกอบการสอน เร่ือง ชนิดและหน้าท่ีของคา กลุ่มสาระการ
เรียนรู้ภาษาไทย ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ เล่มท่ี ๕ คาบุพบท จัดทาข้ึนเพื่อพัฒนาการ
เรียนรู้ให้กับนักเรียนใน รายวิชาภาษาไทย รหัสวิชา ท ๒๑๑๐๑ ตามหลักสูตร
แกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ในแบบฝึกทักษะประกอบด้วย
เนือ้ หาความหมายของคาบุพบท ชนิดของคาบุพบท หน้าท่ีของคาบุพบท และแบบฝึกท่ี
เน้นผู้เรียนเป็นสาคัญ ให้ผู้เรียนรู้จักคิด วิเคราะห์สังเคราะห์ แก้ปัญหาด้วยตนเอง นา
ความรู้ไปใช้ในชีวิตประจาวันได้ และให้ผู้เรียนได้พัฒนาผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนวิชา
ภาษาไทยให้สูงขนึ้

ภายในเล่มประกอบด้วย คาชี้แจง สารบัญ คาแนะนาการใช้แบบฝึก
สาหรับครูและนักเรียน สาระการเรียนรู้และจุดประสงค์ แบบทดสอบก่อนเรียนและ
หลังเรียน ใบความรู้ แบบฝึกทกั ษะ เฉลยแบบทดสอบและแบบฝึกทกั ษะ

ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่า แบบฝึกทักษะเร่ือง ชนิดและหน้าท่ีของคา
กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ เล่มน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อการจัด
กิจกรรม การเรียนการสอนรายวิชาภาษาไทย และเป็นแนวทางสาหรับครูผู้สอนนาไปใช้
ในการจดั การเรียนรใู้ ห้เกดิ ผลดกี ับนกั เรยี นตอ่ ไป

ราศรี แป๊ะปอ๋ ง

ข

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

สารบัญ หน้า
ก
เรือ่ ง ข
คานา ค
สารบัญ ง
คาชแี้ จง จ
คาแนะนาสาหรบั ครู ฉ
คาแนะนาสาหรบั นักเรียน 1
สาระ/มาตรฐาน/สาระสาคัญ/จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 3
แบบทดสอบก่อนเรียน 5
ใบความรู้ที่ ๑ คาบพุ บท 6
แบบฝึกทกั ษะที่ ๑ 7
แบบฝกึ ทักษะที่ ๒ 8
แบบฝึกทักษะที่ ๓ 9
แบบฝึกทกั ษะที่ ๔ 10
แบบฝึกทกั ษะที่ ๕ 12
แบบทดสอบหลังเรียน 13
เฉลยแบบทดสอบ 14
เฉลยแบบฝึกทกั ษะที่ ๑ 15
เฉลยแบบฝึกทกั ษะที่ ๒ 16
เฉลยแบบฝกึ ทกั ษะที่ ๓ 17
เฉลยแบบฝึกทกั ษะที่ ๔
เฉลยแบบฝึกทักษะที่ ๕
บรรณานุกรม

ค

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบุพบท

คาชีแ้ จง

1. แบบฝึกทักษะกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย เร่ือง ชนิดและหน้าท่ีของคา
ในประโยค ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 1 ท่สี รา้ งขนึ้ มีท้ังหมด 7 เล่ม ดงั น้ี

เล่มที่ 1 คานาม
เล่มที่ 2 คาสรรพนาม
เล่มที่ 3 คากริยา
เล่มที่ 4 คาวิเศษณ์
เล่มท่ี 5 คาบพุ บท
เล่มที่ 6 คาสนั ธาน
เล่มที่ 7 คาอทุ าน
๒. แบบฝึกทักษะแต่ละเล่ม มีคาแนะนาการใช้แบบฝึกทักษะ สาระการเรียนรู้
และจดุ ประสงค์ แบบทดสอบก่อนเรียน – หลังเรียน ใบความรู้และแบบฝึกทักษะ แต่ละเล่ม
เสรจ็ สมบูรณ์ในตวั เอง นักเรียนสามารถใช้ไดด้ ว้ ยตนเอง
๓. ครูและนกั เรียนรว่ มกันเฉลยคาตอบจากแบบเฉลยที่ครไู ด้จดั เตรียมไว้
๔. ครูคอยช่วยเหลอื แนะนา ตรวจความถกู ต้องและบันทึกคะแนน

ง

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบุพบท

คาแนะนาสาหรับครู

การใช้แบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา เล่มท่ี ๕
เร่ือง คาบุพบท ระดับช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ ให้เกิดประโยชน์และสามารถพัฒนา
ความสามารถในการเรียนหลักการใช้ภาษาไทย ของผู้เรียนได้อย่างแท้จริง ครูควร
ปฏิบัติตามขนั้ ตอน ดงั น้ี

๑) เตรียมแบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา เล่มท่ี ๕
เรือ่ ง คาบพุ บทุ ให้เพยี งพอต่อจานวนนกั เรยี น

๒) แนะนาวิธีการทาแบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา
เล่มที่ ๕ เรือ่ ง คาบพุ บท ให้นักเรียนเขา้ ใจกอ่ นลงมือทา

๓) แจ้งตัวชวี้ ดั และจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ให้นกั เรียนทราบ
๔) ทดสอบความรู้กอ่ นเรียนของนกั เรียนโดยการทาแบบทดสอบก่อนเรียนเพื่อ
ประเมินความรู้พ้ืนฐาน ของนักเรียนแต่ละคน จานวน ๑๐ ข้อ ใช้เวลาในการทา
แบบทดสอบก่อนเรียน ๑๐ นาที
๕) จัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้แบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและ
หน้าท่ขี องคา เล่มที่ ๕ เรือ่ งคาบพุ บท ควบคกู่ บั แผนการจัดการเรียนรู้
๖) ดูแลและให้คาแนะนานักเรียนทันทีเมื่อนักเรียนมีข้อสงสัย และให้แรงเสริม
ทางบวกในการทา กิจกรรมการเรียน มีการส่งเสริมให้นักเรียนร่วมกันอภิปราย แสดง
ความคิดเห็นในระหว่างการจัดกจิ กรรมการ เรียนรขู้ องนกั เรยี น
๗) เมื่อนักเรียนทาแบบฝึกทกั ษะเสร็จแลว้ ครูและนกั เรียนร่วมกนั เฉลยคาตอบ
๘) ให้นักเรียนทาแบบทดสอบหลังเรียนเมื่อศึกษาเน้ือหาจากใบความรู้ และทา
แบบฝึกทกั ษะเสร็จส้ิน จานวน ๑๐ ขอ้ ใช้เวลาในการทาแบบทดสอบหลงั เรียน ๑๐ นาที
๙) บันทึกผลการประเมินหลังการจัดการเรียนรู้โดยใช้แบบฝึกทักษะ
ประกอบการสอน ชุด ชนดิ และ หนา้ ที่ของคา เล่มท่ี ๕ เรื่องคาบุพบท ทุกครงั้

จ

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาบุพบท

คาแนะนาสาหรบั นกั เรยี น

การใช้แบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา เล่มท่ี ๕
เร่ือง คาบุพบท ระดับช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ ให้เกิดประโยชน์และสามารถพัฒนา
ทักษะในการเรียนหลักการใช้ภาษาไทยของ ผู้เรียนได้อย่างแท้จริง นักเรียนควร
ปฏิบตั ิตามขน้ั ตอน ดังน้ี

๑) อ่านคาแนะนาและข้ันตอนการทาแบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด
ชนดิ และหน้าท่ขี องคา เล่มที่ ๕ เรื่อง คาบุพบท ให้เข้าใจ

๒) ศกึ ษามาตรฐานการเรยี นรู้ ตวั ชีว้ ดั จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้
๓) ทาแบบทดสอบก่อนเรียน จานวน ๑๐ ขอ้ ใชเ้ วลาในการทาแบบทดสอบ
๑๐ นาที
๔) ศึกษาและทาความเข้าใจเนอื้ หาจากใบความรู้
๕) ทาแบบฝึกทักษะด้วยตนเองทีละแบบฝึกทกั ษะตามลาดับ
๖) เม่ือนกั เรยี นทาแบบฝึกทกั ษะเสรจ็ แลว้ ตรวจคาตอบจากเฉลยทา้ ยเล่มเพ่ือ
ทราบผลความกา้ วหนา้
๗) ทาแบบทดสอบหลังเรียน จานวน ๑๐ ข้อ ใช้เวลาในการทาแบบทดสอบ
๑๐ นาที
๘) ในระหว่างทาแบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา
เล่มที่ ๕ เรือ่ ง คาบพุ บท นักเรียนต้องมีความซือ่ สตั ย์ไม่ควรเปิดดเู ฉลยก่อน

ฉ

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบุพบท

สาระ/มาตรฐาน/สาระสาคญั /
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้

สาระ/มาตรฐาน
สาระที่ 4 หลกั การใช้ภาษาไทย
มาตรฐาน ท 4.1 เข้าใจธรรมชาติของภาษาและหลักภาษาไทย

การเปล่ียนแปลงของภาษาและพลังของภาษา ภูมิป๎ญญาทางภาษา และรักษา
ภาษาไทยไว้เป็นสมบตั ขิ องชาติ

ตวั ชีว้ ดั ม.๑/๓ วิเคราะห์ชนิดและหนา้ ที่ของคาในประโยค

สาระสาคัญ
คาบุพบท คือ คาท่ีใช้เชื่อมคาต่อคา มักอยู่หน้าคานาม คาสรรพนามหรือ

คากริยา มีคาว่า ด้วย โดย ใน ของ แห่ง กับ แก่ แด่ ต่อ เป็นต้น คาบุพบทมักจะ
นาหน้าคาหรือกลุ่มคาเพ่อื บอก ความสัมพันธ์ระหว่างข้อความข้างหน้ากับคาหรือ
กลมุ่ คาข้างหลัง

จดุ ประสงค์การเรียนรู้
๑. เพอ่ื ให้นกั เรยี นมีความรู้ ความเขา้ ใจในเรื่องคาบพุ บท
๒. เพอ่ื ให้นักเรยี นสามารถบอกความหมายของคาบุพบทได้
๓. เพ่อื ให้นกั เรยี นสามารถสอ่ื สาร และนาเสนอเกีย่ วกบั เร่อื งคาบพุ บทได้
๔. เพอ่ื ให้นกั เรยี นสามารถทางานอย่างเป็นระบบ

1

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบุพบท

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น
เล่มที่ ๕ คาบพุ บท

คาส่งั ให้นักเรียนทาเครื่องหมายกากบาท ( X ) เลือกตวั เลือกทีถ่ กู ต้องที่สดุ เพียงตัวเลือกเดียว
ลงในกระดาษคาตอบ

1. ความหมายของคาบพุ บทคือขอ้ ใด
ก. คาที่ปรากฏหนา้ นามวลีเพือ่ ประกอบเข้าบพุ บทวลี มักมีความหมาย เพือ่ บอกตาแหน่ง
ความเกี่ยวข้อง ความมงุ่ หมาย และความเปน็ เจา้ ของ
ข. คาทีป่ รากฏหลงั คานาม มีหน้าที่บอกเวลา สถานที่ และความมงุ่ หมาย
ค. คาทีป่ รากฏหนา้ นามวลี มีหน้าที่บอกเวลา และสถานที่
ง. คาที่มหี นา้ ทีบ่ อก ความมงุ่ หมาย เวลา และความเปน็ เจา้ ของเท่านนั้

2. ข้อใดไมป่ รากฏคาบุพบท
ก. ฉันไปตลาดกบั แม่
ข. สมหญิงไม่มาเรียนเนือ่ งจากไม่สบาย
ค. เขาตง้ั ใจเรียนเพือ่ อนาคตทีด่ ี
ง. อาจารย์กินข้าวคนเดียว

3. ข้อใดไม่ใช่หน้าที่ของคาบพุ บท
ก. เพื่อบอกตาแหน่ง
ข. ความเปน็ เจา้ ของ
ค. เพือ่ บอกว่าใครทาอะไร
ง. ความมงุ่ หมาย

4. ข้อใดใช้คาบพุ บทถูกต้อง
ก. น้องไปโรงเรียนด้วยพี่
ข. ฉนั นอนต้ังแต่ฝนเริ่มตก
ค. มอื สาหรบั เขาสวยงาม
ง. เขาไปเมืองด้วยรถประจาทาง

5. คาบพุ บทจะวางอยหู่ น้าชนดิ คาต่าง ๆ ยกเว้นคาใด
ก. คานาม
ข. คากริยา
ค. คาสรรพนาม
ง. คาสนั ธาน

2

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

6. ข้อใดมีความหมายต่างจากพวก
ก. บ้านอยู่ใกล้นา
ข. เขาเดินไปที่ตลาด
ค. บ้านคณุ ยายอยู่รมิ นา้
ง. ฉนั เหน็ กบั ตา

7. คาบพุ บทประโยคในข้อใดไม่ได้นาหนา้ กรรม
ก. คนต้องอาศัยซึ่งกันและกนั
ข. ผใู้ หญ่บ้านมอบของรางวัลให้แก่ผู้ทาดี
ค. อาจารย์ถวายภัตตาหารแดพ่ ระสงฆ์
ง. เงินเกบ็ นีเ้ อาไว้ใช้สาหรบั เดือนหนา้

8. ข้อใดใช้คาว่า “แก่” แตกต่างจากข้ออืน่
ก. พ่อแม่ให้เงนิ แก่ฉนั
ข. คณุ ตาคณุ ยายแก่มากแล้ว
ค. คุณครูมอบหนังสือแก่เด็ก ๆ
ง. เขานาเงินมาบริจาคแก่เดก็ ยากจน

9. ข้อใดไม่ใช่คาบุพบทที่เกีย่ วสมั พันธ์ระหว่างคากริยากับคานาม
ก. พ่อเห็นแก่แม่
ข. เขามาต้ังแตเ่ ช้า
ค. เธอมาจากหัวเมอื ง
ง. เธอต้องการมะม่วงในจาน

10. ข้อใดต่อไปนี้ผิด
ก. คาบพุ บทไม่สามารถบอกเวลา สถานที่ได้
ข. คาบพุ บททาหนา้ ที่บอกเวลา สถานที่ได้
ค. คาบุพบทปรากฏหน้าคานามวลี
ง. คาบพุ บทมักมีความหมายเพื่อบอกตาแหน่ง

3

ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

ใบความรู้ที่ ๑
คาบพุ บท

คาบพุ บท คือ คาทีใ่ ช้เช่อื มคาต่อคา มักอยู่หน้าคานาม คาสรรพนามหรือคากริยา มีคาว่า
ด้วย โดย ใน ของ แห่ง กับ แก่ แด่ ต่อ เป็นต้น คาบุพบทมักจะนาหน้าคาหรือกลุ่มคาเพื่อบอก
ความสมั พนั ธ์ระหว่าง ข้อความข้างหน้ากบั คาหรอื กลุ่มคาข้างหลัง

ชนิดของคาบพุ บท แบ่งได้เป็น ๔ ชนิด คอื
1. บพุ บทบอกสถานที่ เช่น ที่ ใน นอก ใต้ บน ใกล้ ไกล
2. บุพบทบอกความเปน็ เจา้ ของ เชน่ ของ แหง่ ฯลฯ
3. บุพบทบอกความประสงคห์ รอื เกยี่ วขอ้ ง เชน่ กบั แก่ แต่ ตอ่ เฉพาะ สาหรบั เพื่อ

โดย ตาม ฯลฯ
4. บุพบทบอกเวลา เชน่ เมือ่ ต้ังแต่ แต่ จนกระทงั่ ฯลฯ

ประโยค คาบพุ บท ชนิดของคาบพุ บท

เดก็ ๆ ในละแวกบ้านมารวมกันที่หาดทราย ใน, ที่ บอกสถานที่

ภูเก็ตเปน็ เมืองแหง่ ความฝนั แห่ง บอกความเป็นเจ้าของ

ฉันใหเ้ งินเฉพาะคนขอทาน เฉพาะ บอกความประสงค์/เกีย่ วข้อง

เพื่อน ๆ มาโรงเรียนต้ังแตเ่ ชา้ แล้ว ต้ังแต่ บอกเวลา

ชาวสวนรดผกั จนกระท่งั เที่ยง จนกระทัง่ บอกเวลา

ข้อสังเกต
คาบุพบทที่มักใช้กันมาก ได้แก่ แด่ แก่ ตั้งแต่ กับ บน ล่าง เหนือ ใต้ ข้าง ริม ไกล ใกล้

ถึง จาก สาหรับ เฉพาะ ของ ด้วย เพื่อ จน ต้ังแต่ ต่อ ประมาณ
คาบุพบทบางคาเปน็ ได้ทั้งคาบพุ บทและคาวิเศษณ์ เราจะสังเกตเห็นจากการใช้คาต่างกัน คือ

คาบุพบทต้องนาหน้าคาที่อยู่ข้างหลัง จะใช้ตามลาพังไม่ได้ แต่คาวิเศษณ์ต้องใช้ประกอบคาที่อยู่
ข้างหน้า เช่น

- เขายืนอยู่ข้างใน ส่วนคุณยืนอยู่ขา้ งนอก (ใน นอก ทาหนา้ ที่เปน็ คาวิเศษณ์)
- บ้านเขาอยู่ริมคลอง (ริม ทาหนา้ ทีเ่ ปน็ คาบพุ บท)

4

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

หน้าที่ของคาบุพบท
บุพบทใช้นาหนา้ คาอน่ื เพือ่ เชอ่ื มและขยายคาข้างหน้า บุพบททาหนา้ ทีต่ า่ ง ๆ ดงั นี้
1. บุพบททาหนา้ ทคี่ านาม เชน่
 คุณย่าถวายสิง่ ของแด่พระสงฆ์
 คณุ ตาบริจาคสิง่ ของแก่คนยากจน
 บ้านคุณย่าตง้ั อยู่ริมลอง

๒. บุพบททาหน้าทนี่ าหน้าคาสรรพนาม เชน่
 ปากกาของคุณอยู่บนโต๊ะ หนังสือเล่มนี้
 เปน็ ของฉนั เอง เธอเขียนจดหมายถึงเขา

๓. บุพบททาหนา้ ทนี่ าหน้าคากรยิ า เชน่
 เขากาลงั โฆษณาเพือ่ หาเสียง
 นา้ ขวดน้ีเก็บไว้สาหรบั ดึ่ม

๔. บพุ บททาหนา้ ทนี่ าหนา้ คาวเิ ศษณ์ เชน่
 เราควรต่นื นอนแต่เชา้ ทกุ วัน

๕. บพุ บททาหนา้ ทนี่ าหนา้ ประโยคหรอื ขอ้ ความ เชน่
 ฉันมาโรงเรียนต้ังแต่คนในบ้านยงั ไม่ตืน่
 ครูใหร้ างวลั เฉพาะคนทีต่ ง้ั ใจเรียนเท่านั้น

5
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

แบบฝึกทกั ษะที่ ๑

คาสงั่ จงขีดเส้นใต้คาบุพบทในข้อดงั ตอ่ ไปนี้

ตวั อย่าง เขาเหน็ กบั ตาว่าเธอร้องไห้
1. เสื้อสขี าวอยู่ในตู้เส้ือผ้า
2. เขาขายส้มตาอยู่ใกล้สถานีตารวจ
3. ฉนั ทาทกุ อย่างเพื่อแม่
4. นักเรียนอยู่ในโรงเรยี น
5. ครูลบกระดานเพื่อลอกโจทย์ขอ้ ใหม่
6. คณุ พ่อไปทางานแตเ่ ชา้
7. ฉนั จะไปกับเธอ
8. เขาทางานอยู่วิทยกุ ระจายเสียงแห่งประเทศไทย
9. คณุ แมซ่ ือ้ ผักมาจากตลาด
10. ชาวนาเดินมาต้ังแตท่ ี่นาถึงบ้าน

6
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาบพุ บท

แบบฝึกทกั ษะที่ 2

คาส่ัง ให้นกั เรียนขีดเส้นใต้คาบุพบทจากนิทานที่กาหนดให้โดยคาไม่ซ้ากนั

กาลคร้ังหนึ่ง หนูน้อยหมวกแดงออกจากบ้าน คุณแม่เตรียมอาหาร ขนมและผลไม้
แต่รู้สึกไม่สบาย จึงให้หนูน้อยหมวกแดงไปตามลาพัง “ลูกต้องรีบไปรีบกลับ…อย่าเถลไถลนะ
จ้ะ” คุณแม่บอกด้วยความเป็นห่วงหนูน้อยหมวกแดงได้ให้สัญญากับคุณแม่แล้วเดินทาง
ไปทีบ่ ้านคณุ ยาย

ระหว่างทางหนูน้อยหมวกแดงเก็บดอกไม้อย่างเพลิดเพลิน หมาป่าตัวหนึ่งบังเอิญ
มาเห็นก็น้าลายไหลเพราะความหิวกระหาย ได้ยินหนูน้อยหมวกแดงพูดกับเจ้ากระต่ายน้อย
ว่าจะเก็บดอกไม้ไปฝากคุณยาย จึงคิดแผนการขึ้นมา แล้วรีบวิ่งไปที่บ้านคุณยายทันที ไม่นาน
ก็มาถึงบ้านคณุ ยาย ซึ่งในเวลานนั้ คุณยายกาลังนั่งถัก ผ้าพันคออยู่ริมหน้าต่าง คุณยายเหลือบ
ไปเห็นหมาป่าจึงรีบวิ่งหนีออกไปทางหลังบ้านทันเวลา เม่ือเจ้าหมาป่าได้เข้ามาภายในบ้าน
ของคุณยายแล้ว มันก็พยายามดมกลิ่นหาคุณยาย แต่หาเท่าไหร่ก็หาไม่พบ จึงได้ปลอมตัว
เป็นคุณยาย แล้วขึ้นไปนอนบนเตียง จากนั้นก็นาผ้าห่มมาคลุมตัวจนมิด หลังจากที่หนูน้อย
หมวกแดงเกบ็ ดอกไม้เสร็จแล้ว จงึ รบี เดินไปทีบ่ ้านคุณยายทนั ที

เม่ือมาถึงบ้านคุณยาย หนูน้อยหมวกแดงก็เคาะประตูเรียกคุณยาย เจ้าหมาป่าร้อง
ตอบหนูน้อยว่า “เปิดประตูเข้ามาเลยจ๊ะหลานรัก” หนูน้อยหมวกแดงเดินเข้าไปในบ้าน
แล้วจ้องมองหมาป่าที่กาลังนอนคลุมโปง เดินใกล้เข้าไปจน เกือบจะชิดตัวหมาป่า หมาป่า
ได้สลัดผา้ ออก แล้วกระโจนเข้าหาหนูนอ้ ยหมวกแดงทนั ที หนูน้อยหมวกแดงตกใจมาก เธอร้อง
ตะโกนเสียงดัง พร้อมกับวิ่งหนีด้วยความหวาดกลัว “ช่วยด้วยคุณยายค่ะ ช่วยหนูด้วยๆ”
เจ้าหมาป่าคารามเสียงดัง แล้ววิ่งไล่จับหนูน้อยหมวกแดง คุณยายก็พานายพรานเข้ามาช่วยได้
ทันเวลาพอดี

7
ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาบุพบท

แบบฝึกทกั ษะที่ 3

คาส่งั ให้ให้นักเรียนเลือกคาเตมิ ในชอ่ งว่างให้ถูกต้อง

เหนือ ของ จาก ใต้

ตาม แก่ ใกล้ โดย

ใน เพื่อ ด้วยเข่า

ตวั อย่าง อย่าหักพร้า ด้วยเข่า
1. ตลาดอยู่ ……………………………………….. โรงเรียนแค่น้ีเอง
2. เขาทางานแบบมา …………………………… เมฆ
3. บ้าน …………………………………………………เครือฟ้าหลังใหญ่มาก
4. ขอให้เดินทาง …………………………………… สวัสดิภาพ
5. พดู แล้วเหมอื นยกภเู ขาออก ……………………………….. อก
6. ยากเหมือนงมเขม็ ……………………………………. มหาสมทุ ร
7. พ่อแมท่ าทุกอย่าง ……………………………………… ลกู
8. โบราณว่าเดิน ……………………………………………. ผใู้ หญ่หมาไม่กัด
9. อย่าให้ความเห็น ……………………………………….. ตวั มาทาลายมติ รภาพระหว่างเรา
10. สุนขั นอนอยู่ ……………………………………………. โต๊ะในหอ้ งอาหาร

8
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

แบบฝึกทกั ษะที่ 4

คาส่งั ให้นักเรียนจบั คู่ความสัมพนั ธ์ของคาบพุ บท

กบั แก่ แด่ ต่อ

ที่ ใน เพื่อ ของ

จาก แห่ง ข้า แต่

ตวั อย่าง ข้าแต่ ท่านผู้เจรญิ โปรดฟงั ข้าก่อน
………………. 1. ตามด้วยเจ้าของ
………………. 2. ตามด้วยสถานที่มาจากไหน
………………. 3. ต้องตามด้วยผรู้ บั เปน็ ทางการ
………………. 4. ต้องตามด้วยผรู้ ับอาวุโสมากกว่า
…………………5. ตามดว้ ยสถานที่ค่อนข้างร่ม
……………….. 6. ตามด้วยสถานที่
……………….. 7. ต้องตามด้วยเจ้าของเปน็ ทางการ
……………….. 8. ต้องตามด้วยผรู้ ับทีอ่ าวโุ ส
……………….. 9. ทาร่วมกันกบั ใครตอ้ งใชค้ าน้ี
……………….. 10. ตามด้วยวตั ถุประสงค์

9
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบุพบท

แบบฝกึ ทกั ษะที่ 5

คาสัง่ ให้นักเรียนทาเครื่องหมาย √ หรอื × หนา้ ประโยคการใชค้ าบพุ บท

ตัวอย่าง .......... น้ากับหลานมาเยี่ยมป้าที่โรงพยาบาล
………………1. โรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ บางเขน
………………2. ของขวญั นีเ้ พือ่ น้องนะจะ๊
…………….. 3. หนงั สอื น้เี ขาใชส้ าหรับค้นคว้าเท่านน้ั
………………4. คณุ ย่าถวายภัตตาหารเพลแก่พระสงฆ์
…………….. 5. พีด่ ีตอ่ ฉันมาก
…………….. 6. นายแดงทาดีกับหนา้ เจ้านายเท่านั้น
…………….. 7. พระท่านให้พรแก่พวกเรา
………………8. เลขานกุ ารแสดงความคดิ เหน็ แด่ทีป่ ระชมุ
…………….. 9. แหวนน้ที ่านได้กับใครมา
…………….. 10. เขาเปน็ คนเหน็ แก่ได้

10
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบุพบท

แบบทดสอบหลงั เรยี น
เล่มที่ ๕ คาบุพบท

คาส่ัง ให้นักเรียนทาเครื่องหมายกากบาท ( X ) เลือกตวั เลือกทีถ่ กู ต้องที่สดุ เพียงตวั เลือกเดียว
ลงในกระดาษคาตอบ

1. ข้อใดไมใ่ ชค่ าบพุ บททีเ่ กีย่ วสมั พันธ์ระหวา่ งคากริยากับคานาม
ก. พ่อเห็นแก่แม่
ข. เขามาต้ังแตเ่ ช้า
ค. เธอมาจากหัวเมอื ง
ง. เธอต้องการมะม่วงในจาน

2. ข้อใดต่อไปนีผ้ ดิ
ก. คาบพุ บทไม่สามารถบอกเวลา สถานทีไ่ ด้
ข. คาบพุ บททาหน้าทีบ่ อกเวลา สถานทีไ่ ด้
ค. คาบุพบทปรากฏหน้าคานามวลี
ง. คาบุพบทมกั มีความหมายเพื่อบอกตาแหน่ง

3. ความหมายของคาบพุ บทคือขอ้ ใด
ก. คาทีป่ รากฏหนา้ นามวลีเพื่อประกอบเข้าบุพบทวลี มกั มีความหมาย เพื่อบอกตาแหน่ง
ความเกี่ยวข้อง ความมงุ่ หมาย และความเปน็ เจา้ ของ
ข. คาทีป่ รากฏหลงั คานาม มีหน้าทีบ่ อกเวลา สถานที่ และความมงุ่ หมาย
ค. คาที่ปรากฏหนา้ นามวลี มีหน้าที่บอกเวลา และสถานที่
ง. คาทีม่ หี น้าที่บอก ความมงุ่ หมาย เวลา และความเปน็ เจา้ ของเท่านนั้

4. ข้อใดไม่ปรากฏคาบพุ บท
ก. ฉนั ไปตลาดกบั แม่
ข. สมหญิงไม่มาเรียนเนือ่ งจากไม่สบาย
ค. เขาตง้ั ใจเรียนเพื่ออนาคตที่ดี
ง. อาจารย์กินข้าวคนเดียว

5. ข้อใดไม่ใช่หน้าที่ของคาบุพบท
ก. เพือ่ บอกตาแหน่ง
ข. ความเป็นเจา้ ของ
ค. เพือ่ บอกว่าใครทาอะไร
ง. ความมงุ่ หมาย

11
ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

6. ขอ้ ใดใชค้ าบพุ บทถกู ตอ้ ง
ก. น้องไปโรงเรยี นดว้ ยพ่ี
ข. ฉนั นอนตัง้ แต่ฝนเรมิ่ ตก
ค. มอื สําหรบั เขาสวยงาม
ง. เขาไปเมอื งด้วยรถประจําทาง

7. คาบพุ บทจะวางอยหู่ นา้ ชนดิ คาตา่ ง ๆ ยกเวน้ คาใด
ก. คาํ นาม
ข. คาํ กรยิ า
ค. คาํ สรรพนาม
ง. คําสนั ธาน

8. ขอ้ ใดมีความหมายตา่ งจากพวก
ก. บา้ นอยู่ใกล้นา
ข. เขาเดนิ ไปท่ตี ลาด
ค. บ้านคณุ ยายอยู่ริมน้ํา
ง. ฉนั เห็นกบั ตา

9. คาบพุ บทประโยคในขอ้ ใดไมไ่ ดน้ าหนา้ กรรม
ก. คนตอ้ งอาศยั ซ่งึ กนั และกนั
ข. ผใู้ หญ่บา้ นมอบของรางวลั ใหแ้ ก่ผทู้ าดี
ค. อาจารยถ์ วายภตั ตาหารแดพ่ ระสงฆ์
ง. เงนิ เก็บน้ีเอาไว้ใชส้ ําหรับเดอื นหน้า

10. ขอ้ ใดใชค้ าวา่ “แก”่ แตกตา่ งจากขอ้ อ่ืน
ก. พอ่ แม่ให้เงินแกฉ่ ัน
ข. คณุ ตาคุณยายแกม่ ากแล้ว
ค. คุณครูมอบหนงั สอื แก่เด็ก ๆ
ง. เขานาํ เงินมาบรจิ าคแกเ่ ด็กยากจน

12
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาบุพบท

เฉลยแบบทดสอบ

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น แบบทดสอบหลงั เรยี น
๑. ก ๑. ง
๒. ง ๒. ก
๓. ค ๓. ก
๔. ข ๔. ง
๕. ง ๕. ค
๖. ง ๖. ข
๗. ก ๗. ง
๘. ข ๘. ง
๙. ง ๙. ก
๑๐. ก ๑๐. ข

13
ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

เฉลยแบบฝกึ ทกั ษะที่ ๑

คาสัง่ จงขีดเส้นใต้คาบุพบทในข้อดงั ตอ่ ไปนี้

ตวั อย่าง เขาเหน็ กบั ตาว่าเธอร้องไห้
1. เสื้อสขี าวอยู่ในตู้เส้ือผ้า
2. เขาขายส้มตาอยู่ใกล้สถานีตารวจ
3. ฉันทาทุกอย่างเพื่อแม่
4. นกั เรียนอยู่ในโรงเรียน
5. ครูลบกระดานเพือ่ ลอกโจทย์ข้อใหม่
6. คณุ พ่อไปทางานแตเ่ ชา้
7. ฉนั จะไปกบั เธอ
8. เขาทางานอยู่วิทยกุ ระจายเสียงแห่งประเทศไทย
9. คณุ แมซ่ อื้ ผักมาจากตลาด
10. ชาวนาเดินมาต้ังแต่ที่นาถึงบ้าน

14
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบุพบท

เฉลยแบบฝกึ ทกั ษะที่ 2

คาสงั่ ให้นกั เรียนขีดเส้นใต้คาบพุ บทจากนิทานทีก่ าหนดให้โดยคาไม่ซ้ากัน

กาลครั้งหนึ่ง หนูน้อยหมวกแดงออกจากบ้าน คุณแม่เตรียมอาหาร ขนมและผลไม้
แต่รู้สึกไม่สบาย จึงให้หนูน้อยหมวกแดงไปตามลาพัง “ลูกต้องรีบไปรีบกลับ…อย่าเถลไถลนะ
จ้ะ” คุณแม่บอกด้วยความเป็นห่วงหนูน้อยหมวกแดงได้ให้สัญญากับคุณแม่แล้วเดินทาง
ไปที่บ้านคุณยาย

ระหว่างทางหนูน้อยหมวกแดงเก็บดอกไม้อย่างเพลิดเพลิน หมาป่าตัวหนึ่งบังเอิญ
มาเห็นก็น้าลายไหลเพราะความหิวกระหาย ได้ยินหนูน้อยหมวกแดงพูดกับเจ้ากระต่ายน้อย
ว่าจะเก็บดอกไม้ไปฝากคุณยาย จึงคิดแผนการขึ้นมา แล้วรีบวิ่งไปที่บ้านคุณยายทันที ไม่นาน
ก็มาถึงบ้านคุณยาย ซึง่ ในเวลาน้ันคุณยายกาลังน่ังถัก ผ้าพันคออยู่ริมหน้าต่าง คุณยายเหลือบ
ไปเห็นหมาป่าจึงรีบวิ่งหนีออกไปทางหลังบ้านทันเวลา เม่ือเจ้าหมาป่าได้เข้ามาภายในบ้าน
ของคุณยายแล้ว มันก็พยายามดมกลิ่นหาคุณยาย แต่หาเท่าไหร่ก็หาไม่พบ จึงได้ปลอมตัว
เป็นคุณยาย แล้วขึ้นไปนอนบนเตียง จากน้ันก็นาผ้าห่มมาคลุมตัวจนมิด หลังจากที่หนูน้อย
หมวกแดงเกบ็ ดอกไม้เสร็จแล้ว จงึ รบี เดินไปทีบ่ ้านคุณยายทันที

เม่ือมาถึงบ้านคุณยาย หนูน้อยหมวกแดงก็เคาะประตูเรียกคุณยาย เจ้าหมาป่าร้อง
ตอบหนูน้อยว่า “เปิดประตูเข้ามาเลยจ๊ะหลานรัก” หนูน้อยหมวกแดงเดินเข้าไปในบ้าน
แล้วจ้องมองหมาป่าที่กาลังนอนคลุมโปง เดินใกล้เข้าไปจน เกือบจะชิดตัวหมาป่า หมาป่า
ได้สลดั ผา้ ออก แล้วกระโจนเข้าหาหนนู อ้ ยหมวกแดงทันที หนูน้อยหมวกแดงตกใจมาก เธอร้อง
ตะโกนเสียงดัง พร้อมกับวิ่งหนีด้วยความหวาดกลัว “ช่วยด้วยคุณยายค่ะ ช่วยหนูด้วยๆ”
เจ้าหมาป่าคารามเสียงดัง แล้ววิ่งไล่จับหนูน้อยหมวกแดง คุณยายก็พานายพรานเข้ามาช่วยได้
ทนั เวลาพอดี

15
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

เฉลยแบบฝกึ ทกั ษะที่ 3

คาสง่ั ให้ให้นักเรียนเลือกคาเตมิ ในชอ่ งว่างให้ถูกต้อง

เหนือ ของ จาก ใต้

ตาม แก่ ใกล้ โดย

ใน เพือ่ ด้วยเข่า

ตัวอย่าง อย่าหักพร้า ด้วยเข่า
1. ตลาดอยู่ ………………….ใกล้…………………….. โรงเรียนแค่น้ีเอง
2. เขาทางานแบบมา ………เหนือ…………………… เมฆ
3. บ้าน ………………………ของ…………………………เครือฟ้าหลงั ใหญ่มาก
4. ขอให้เดินทาง …………โดย………………………… สวสั ดิภาพ
5. พูดแล้วเหมอื นยกภเู ขาออก ……………จาก………………….. อก
6. ยากเหมือนงมเข็ม …………………….ใน………………. มหาสมทุ ร
7. พ่อแม่ทาทุกอย่าง ………………เพือ่ ……………………… ลกู
8. โบราณว่าเดิน ……………………ตาม………………………. ผใู้ หญ่หมาไม่กัด
9. อย่าให้ความเห็น …………………แก่…………………….. ตัวมาทาลายมติ รภาพระหว่างเรา
10. สุนขั นอนอยู่ ………………………ใต้……………………. โต๊ะในหอ้ งอาหาร

16
ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาบุพบท

เฉลยแบบฝกึ ทกั ษะที่ 4

คาสง่ั ให้นกั เรียนจับคู่ความสมั พนั ธ์ของคาบพุ บท

กบั แก่ แด่ ต่อ

ที่ ใน เพือ่ ของ

จาก แห่ง ข้า แต่

ตวั อย่าง ข้าแต่ ท่านผู้เจรญิ โปรดฟังข้าก่อน
………ของ………. 1. ตามด้วยเจ้าของ
………จาก………. 2. ตามด้วยสถานทีม่ าจากไหน
………ต่อ……..... 3. ต้องตามด้วยผรู้ บั เป็นทางการ
………แด่……….. 4. ต้องตามด้วยผรู้ ับอาวุโสมากกว่า
………ใน………… 5. ตามดว้ ยสถานทีค่ ่อนข้างร่ม
………ที…่ …….... 6. ตามด้วยสถานที่
………แห่ง……… 7. ต้องตามด้วยเจ้าของเปน็ ทางการ
………แก่……….. 8. ต้องตามด้วยผรู้ ับทีอ่ าวโุ ส
………กบั ……….. 9. ทาร่วมกันกับใครตอ้ งใชค้ าน้ี
………เพือ่ ………. 10. ตามด้วยวัตถุประสงค์

17
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาบพุ บท

เฉลยแบบฝกึ ทกั ษะที่ 5

คาสง่ั ให้นกั เรียนทาเครื่องหมาย √ หรอื × หนา้ ประโยคการใชค้ าบพุ บท
ตัวอย่าง .......... น้ากบั หลานมาเยีย่ มป้าทีโ่ รงพยาบาล
………………1. โรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ บางเขน
………………2. ของขวัญนีเ้ พื่อน้องนะจะ๊
…………….. 3. หนังสือน้เี ขาใช้สาหรบั ค้นคว้าเท่าน้ัน
………………4. คุณย่าถวายภัตตาหารเพลแก่พระสงฆ์
…………….. 5. พีด่ ีตอ่ ฉนั มาก
…………….. 6. นายแดงทาดีกับหนา้ เจ้านายเท่านั้น
…………….. 7. พระท่านให้พรแก่พวกเรา
………………8. เลขานกุ ารแสดงความคดิ เห็นแด่ที่ประชมุ
…………….. 9. แหวนน้ีท่านได้กับใครมา
…………….. 10. เขาเปน็ คนเห็นแก่ได้

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาบพุ บท

บรรณานกุ รม

กระทรวงศึกษาธิการ. หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ :
โรงพิมพ์ชมุ นมุ สหกรณก์ ารเกษตร แห่งประเทศไทย จากดั , 2551.

ผกาศรี เย็นบตุ รและคณะ. หนงั สือเรยี นกลุ่มสาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ี่ 1. กรงุ เทพฯ
: เอมพนั ธ์ จากัด, ม.ป.ป.

พรทิพย์ แฟงสุด. หนังสือเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1. กรุงเทพฯ :
ฟิสิกส์เซน็ เตอร์, ม.ป.ป.

ฟองจันทร์ สุขยิ่งและคณะ. หนังสือเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1.
กรงุ เทพฯ : อกั ษรเจริญทศั น์, 2552

สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ. หนังสือเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้ ภาษาไทย ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 1.
กรงุ เทพฯ : พัฒนาคุณภาพ วิชาการ (พว.) จากดั , 2552.

สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ. คู่มือครูแผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย
ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ 1. กรงุ เทพฯ : พฒั นาคุณภาพวิชาการ (พว.) จากัด, 2551.

สุระ ดามาพงษ์และคณะ. หนงั สือเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 1. กรุงเทพฯ
: วัฒนาพานิช จากัด, 2558.

สุอางค์ ดาเนินสวัสดิ์. หนังสือเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 1. กรุงเทพฯ :
พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จากดั , ม.ป.ป.