แบบฝึกทักษะเล่มที่ 2 คำสรรพนาม

2

คำสรรพนำม

ช่อื – สกลุ ................................................................. เลขที่ .........

๑

ก

ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

คานา

แบบฝึกทักษะประกอบการสอน เร่ือง ชนิดและหน้าท่ีของคา กลุ่มสาระการเรียนรู้
ภาษาไทย ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ เล่มท่ี ๒ คาสรรพนาม จัดทาข้ึนเพื่อพัฒนาการเรียนรู้
ให้กับนักเรียนใน รายวิชาภาษาไทย รหัสวิชา ท ๒๑๑๐๑ ตามหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ในแบบฝึกทักษะประกอบด้วย เน้ือหา
ความหมายของคาสรรพนาม ชนิดของคาสรรพนาม หน้าท่ีของคาสรรพนาม และแบบ
ฝึกท่ีเน้นผู้เรียนเป็นสาคัญ ให้ผู้เรียนรู้จักคิด วิเคราะห์สังเคราะห์ แก้ปัญหาด้วยตนเอง
นาความรู้ไปใช้ในชีวิตประจาวันได้ และให้ผู้เรียนได้พัฒนาผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนวิชา
ภาษาไทยให้สงู ข้นึ

ภายในเล่มประกอบด้วย คาชี้แจง สารบัญ คาแนะนาการใช้แบบฝึกสาหรับครู
และนักเรียน สาระการเรียนรู้และจุดประสงค์ แบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน
ใบความรู้ แบบฝึกทักษะ เฉลยแบบทดสอบและแบบฝึกทักษะ

ผู้จดั ทาหวงั เปน็ อย่างยิ่งวา่ แบบฝึกทกั ษะเร่ือง ชนิดและหน้าท่ีของคา กลุ่มสาระ
การเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ เล่มน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อการจัดกิจกรรม
การเรียนการสอนรายวิชาภาษาไทย และเป็นแนวทางสาหรับครูผู้สอนนาไปใช้ในการ
จัดการเรียนรใู้ ห้เกดิ ผลดกี บั นกั เรยี นตอ่ ไป

ราศรี แป๊ะปอ๋ ง

ข

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

สารบัญ หน้า
ก
เรือ่ ง ข
คานา ค
สารบญั ง
คาชแี้ จง จ
คาแนะนาสาหรับครู ฉ
คาแนะนาสาหรบั นักเรียน 1
สาระ/มาตรฐาน/สาระสาคญั / จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ 3
แบบทดสอบก่อนเรียน 5
ใบความรู้ที่ ๑ คาสรรพนาม 6
ใบความรู้ที่ ๒ หนา้ ที่ของคาสรรพนาม 7
แบบฝึกทักษะที่ ๑ 8
แบบฝึกทักษะที่ ๒ 9
แบบฝึกทกั ษะที่ ๓ 10
แบบฝึกทกั ษะที่ ๔ 11
แบบฝกึ ทักษะที่ ๕ 12
แบบประเมินแผนผังความคิด 14
แบบทดสอบหลงั เรียน 15
เฉลยแบบทดสอบ 16
เฉลยแบบฝึกทักษะที่ ๑ 17
เฉลยแบบฝึกทกั ษะที่ ๒ 18
เฉลยแบบฝึกทกั ษะที่ ๓ 19
เฉลยแบบฝึกทักษะที่ ๔
เฉลยแบบฝกึ ทักษะที่ ๕
บรรณานุกรม

ค

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

คาชแี้ จง

1. แบบฝึกทักษะกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย เร่ือง ชนิดและหน้าท่ีของคา
ในประโยค ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 1 ทส่ี รา้ งขนึ้ มีทั้งหมด 7 เล่ม ดังน้ี

เล่มที่ 1 คานาม
เล่มที่ 2 คาสรรพนาม
เล่มที่ 3 คากริยา
เล่มที่ 4 คาวิเศษณ์
เล่มท่ี 5 คาบพุ บท
เล่มที่ 6 คาสนั ธาน
เล่มที่ 7 คาอุทาน
๒. แบบฝึกทักษะแต่ละเล่ม มีคาแนะนาการใช้แบบฝึกทักษะ สาระการเรียนรู้
และจดุ ประสงค์ แบบทดสอบก่อนเรียน – หลังเรียน ใบความรู้และแบบฝึกทักษะ แต่ละเล่ม
เสร็จสมบรู ณ์ในตวั เอง นักเรียนสามารถใช้ไดด้ ว้ ยตนเอง
๓. ครแู ละนกั เรียนรว่ มกนั เฉลยคาตอบจากแบบเฉลยที่ครูได้จดั เตรียมไว้
๔. ครคู อยช่วยเหลอื แนะนา ตรวจความถูกต้องและบนั ทึกคะแนน

ง

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

คาแนะนาสาหรับครู

การใช้แบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา เล่มท่ี ๒
เร่ือง คาสรรพนาม ระดับช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ ให้เกิดประโยชน์และสามารถพัฒนา
ความสามารถในการเรียนหลักการใช้ภาษาไทย ของผู้เรียนได้อย่างแท้จริง ครูควร
ปฏิบัติตามขน้ั ตอน ดังน้ี

๑) เตรียมแบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา เล่มท่ี ๒
เรื่อง คาสรรพนาม ให้เพยี งพอต่อจานวนนกั เรยี น

๒) แนะนาวิธีการทาแบบฝึกทกั ษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา
เล่มที่ ๒ เรื่อง คาสรรพนาม ให้นกั เรียนเขา้ ใจกอ่ นลงมือทา

๓) แจ้งตวั ชวี้ ัดและจดุ ประสงค์การเรียนรใู้ ห้นักเรียนทราบ
๔) ทดสอบความรู้ก่อนเรยี นของนกั เรียนโดยการทาแบบทดสอบก่อนเรียนเพ่ือ
ประเมินความรู้พ้ืนฐาน ของนักเรียนแต่ละคน จานวน ๑๐ ข้อ ใช้เวลาในการทา
แบบทดสอบก่อนเรียน ๑๐ นาที
๕) จัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้แบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและ
หน้าทข่ี องคา เล่มที่ ๒ เรื่องคาสรรพนาม ควบคกู่ บั แผนการจดั การเรียนรู้
๖) ดูแลและให้คาแนะนานักเรียนทันทีเมื่อนักเรียนมีข้อสงสัย และให้แรงเสริม
ทางบวกในการทา กิจกรรมการเรียน มีการส่งเสริมให้นักเรียนร่วมกันอภิปราย แสดง
ความคิดเหน็ ในระหวา่ งการจดั กิจกรรมการ เรียนรู้ของนกั เรียน
๗) เมื่อนักเรียนทาแบบฝึกทกั ษะเสร็จแลว้ ครแู ละนกั เรียนร่วมกนั เฉลยคาตอบ
๘) ให้นักเรียนทาแบบทดสอบหลงั เรียนเมื่อศึกษาเน้ือหาจากใบความรู้ และทา
แบบฝึกทกั ษะเสร็จส้ิน จานวน ๑๐ ขอ้ ใช้เวลาในการทาแบบทดสอบหลงั เรียน ๑๐ นาที
๙) บันทึกผลการประเมินหลังการจัดการเรียนรู้โดยใช้แบบฝึกทักษะ
ประกอบการสอน ชดุ ชนดิ และ หน้าท่ขี องคา เล่มที่ ๒ เรื่อง ค าสรรพนาม ทุกคร้ัง

จ

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

คาแนะนาสาหรับนกั เรยี น

การใช้แบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา เล่มท่ี ๒
เรือ่ ง คาสรรพนาม ระดับช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ ให้เกดิ ประโยชน์และสามารถพัฒนา
ทักษะในการเรียนหลักการใช้ภาษาไทยของ ผู้เรียนได้อย่างแท้จริง นักเรียนควร
ปฏิบัติตามขน้ั ตอน ดังน้ี

๑) อ่านคาแนะนาและขั้นตอนการทาแบบฝึกทักษะประกอบการสอน
ชุด ชนดิ และหน้าทข่ี องคา เล่มที่ ๒ เรื่อง คาสรรพนาม ให้เข้าใจ

๒) ศึกษามาตรฐานการเรยี นรู้ ตัวชวี้ ัดจุดประสงคก์ ารเรียนรู้
๓) ทาแบบทดสอบก่อนเรียน จานวน ๑๐ ข้อ ใช้เวลาในการทาแบบทดสอบ
๑๐ นาที
๔) ศึกษาและทาความเข้าใจเนือ้ หาจากใบความรู้
๕) ทาแบบฝึกทกั ษะด้วยตนเองทีละแบบฝึกทกั ษะตามลาดับ
๖) เมื่อนักเรียนทาแบบฝึกทักษะเสร็จแล้ว ตรวจคาตอบจากเฉลยท้ายเล่ม
เพ่อื ทราบผลความก้าวหน้า
๗) ทาแบบทดสอบหลังเรียน จานวน ๑๐ ข้อ ใช้เวลาในการทาแบบทดสอบ
๑๐ นาที
๘) ในระหว่างทาแบบฝึกทักษะประกอบการสอน ชุด ชนิดและหน้าท่ีของคา
เล่มที่ ๒ เรื่อง คาสรรพนาม นักเรียนต้องมีความซือ่ สัตย์ไม่ควรเปิดดูเฉลยก่อน

ฉ

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

สาระ/มาตรฐาน/สาระสาคญั /
จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้

สาระ/มาตรฐาน
สาระที่ 4 หลักการใช้ภาษาไทย
มาตรฐาน ท 4.1 เข้าใจธรรมชาตขิ องภาษาและหลักภาษาไทย การ

เปล่ียนแปลงของภาษาและพลังของภาษา ภูมิป๎ญญาทางภาษา และรักษา
ภาษาไทยไว้เปน็ สมบัตขิ องชาติ

ตัวชวี้ ัด ม.๑/๓ วิเคราะห์ชนิดและหนา้ ที่ของคาในประโยค

สาระสาคัญ
คาสรรพนาม คอื คาทใ่ี ช้แทนนามหรือข้อความที่กล่าวมาแล้ว เพ่ือจะ

ได้ไม่ต้องกล่าวคานาม นน้ั ซ้าอกี เชน่ ผม ฉัน ดิฉัน คณุ ท่าน เขา เรา ฯลฯ

จดุ ประสงค์การเรียนรู้
๑. บอกคาสรรพนามจากประโยคท่กี าหนดให้ได้ถกู ต้อง
๒. บอกชนิดและหนา้ ทีข่ องคาสรรพนามได้ถูกตอ้ ง
๓. เขียนแผนผังความคดิ เพ่ือแสดงความเขา้ ใจในเรื่องคาสรรพนามได้

1

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น
เล่มที่ 2 คาสรรพนาม

คาสั่ง ให้นกั เรียนทาเครื่องหมายกากบาท ( X ) เลือกตัวเลือกทีถ่ ูกต้องทีส่ ดุ เพียงตัวเลือกเดียว
ลงในกระดาษคาตอบ

๑. ข้อใดมีคาสรรพนามบรุ ษุ ที่ ๑ และบรุ ุษที่ ๓ ท้ังหมด
ก. คณุ ไม่รู้จริงๆ หรอื ว่าเขาเปน็ ใคร
ข. ฉนั ไม่รู้เร่อื งสว่ นตวั ของเขาเลยนะ
ค. บอกฉันหนอ่ ยได้ไหมว่า เธอรกั ใคร
ง. นีแ่ น่ะถ้าเธอรู้ว่าเขาเป็นใครแล้วจะหนาว

๒. คาทีข่ ีดเส้นใต้ในข้อใดคือคาวิภาคสรรพนาม
ก. เด็กๆต่างช่วยกนั ทางาน
ข. โน่นคือวัดพระธาตุดอยคา
ค. อะไรอยู่ในกล่องกระดาษใบน้ัน
ง. เธอเดินมาจากทางไหนก็ออกไปทางนั้น

๓. คาวา่ “หน”ู ในข้อใดเป็นคาสรรพนามได้เพียงอย่างเดียว
ก. หนูสกปรกมาก
ข. หนูนาโรคมาให้
ค. หนผู ิดไปแล้วค่ะ
ง. หนูมาทีบ่ ้านบ่อยๆ

๔. คาที่ขีดเส้นใต้ในข้อใดเป็นคานยิ มสรรพนาม
ก. โน่นยอดดอยภูผาม่าน
ข. นนั่ ทุ่งดอกทานตะวนั
ค. นีพ่ ส่ี าวของฉนั เอง
ง. บ้านนไี้ ม่มคี นอยู่นานแล้ว

๕. ข้อใดมีคาสรรพนามบุรุษที่ ๑
ก. คณุ เปน็ คนถิ่นนีห้ รอื
ข. หนูรักเขามาก
ค. แด่เธอผเู้ ปน็ ที่รกั
ง. ท่านออกไปข้างนอกค่ะ

2

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

๖. คาสรรพนามในข้อใดทาหนา้ ทีเ่ ป็นประธานของประโยค
ก. มันมากับความมดื
ข. คณุ พ่อตีมันแรงๆ
ค. คณุ แมต่ ีมนั ตายแล้ว
ง. จารณุ ีหน้าเหมอื นเธอมาก

๗. คาสรรพนามในขอ้ ใดทาหน้าที่เป็นกรรมของประโยค
ก. ใครทาดินสอตกทีพ่ ืน้
ข. เขาไปโรงเรียนทุกวนั
ค. ครจู ะตีเธอถ้าไม่ทาการบ้าน
ง. คณุ ครทู ่านไม่พอใจทีเ่ ราไม่ตั้งใจเรียน

๘. คาสรรพนามในข้อใดทาหนา้ ทีเ่ ปน็ ส่วนเติมเตม็ ของประโยค
ก. คุณชว่ ยเอานีไ้ ปเกบ็ ได้ไหม
ข. ครูชมเชยนกั เรียนทีข่ ยัน
ค. ฉันไปเยีย่ มคุณปู่ท่านมา
ง. เขาเปน็ ใคร

๙. “ฉนั ไม่เห็นใครขยันอย่างเธอ” คาทีข่ ีดเส้นใต้เปน็ คาสรรพนามชนิดใด
ก. วิภาคสรรพนาม
ข. ประพนั ธสรรพนาม
ค. อนิยมสรรพนาม
ง. ปฤจฉาสรรพนาม

สุนขั จ้ิงจอกตวั หนึง่ กระหายน้ามาก มันเห็นพวงองนุ่ จงึ คิดจะกินดับกระหาย
มันพยายามกระโดด แตจ่ นแล้วจนเล่า มันกไ็ ม่สามารถกระโดดถึงพวงองนุ่

๑๐. จากข้อความทีก่ าหนดให้มีคาสรรพนามทั้งหมดกีค่ า (นบั คาซ้า)
ก. ๒ คา
ข. ๓ คา
ค. ๔ คา
ง. ๕ คา

3

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

ใบความรู้ที่ ๑
คาสรรพนาม

ความหมายของสรรพนาม
คาสรรพนาม หมายถึง คาทีใ่ ชแ้ ทนนามหรอื ข้อความทีก่ ล่าวมาแล้ว เพื่อจะได้ไม่ต้องกล่าว

คานามนน้ั ซ้าอีก เชน่ ผม ฉนั ดิฉัน คุณ ท่าน เขา เรา ฯลฯ

ชนิดของคาสรรพนาม แบ่งออกเปน็ ๖ ชนิด
๑. บุรุษสรรพนาม คือ คาสรรพนามที่ใช้แทนชื่อผู้พูด, ผู้ท่ีพูดด้วย และผู้ท่ีกล่าวถึง

แบง่ ออกเป็น ๓ ชนดิ
๑) ใช้แทนตัวผู้พูด (บุรุษท่ี ๑) เช่นคาว่า ฉัน ดิฉัน ผม กระผม ข้าพเจ้า อาตมา เรา

ข้าพระพทุ ธเจ้า เปน็ ต้น
๒) ใช้แทนผู้ที่พูดด้วย (บุรุษที่ ๒) เช่นคาว่า ท่าน เธอ คุณ พระคุณเจ้า ใต้เท้า แก

ฝา่ พระบาท เปน็ ต้น
๓) ใช้แทนผู้ที่กล่าวถึง (บรุ ุษที่ ๓) เชน่ คาวา่ เขา พวกเขา มัน ใคร อะไร ผใู้ ด พระองค์

เป็นต้น

 ตัวอย่าง นกบนต้นไมม้ นั สง่ เสยี งดงั มาก (มัน เปน็ คาบรุ ุษสรรพนามที่ ๓)

๒. ประพันธสรรพนาม คือ สรรพนามที่ใช้แทนนาม หรือแทนสรรพนามที่อยู่ติดต่อกัน
ข้างหน้า ได้แก่คาว่า ผู้ ที่ ซึ่ง อนั ดัง ผทู้ ี่ ผซู้ ึ่ง

 ตัวอย่าง คุณย่าชอบหลานที่อดทน ขยัน ซื่อสัตย์ กตัญญู(ที่ เป็นคาสรรพนาม
แทน หลาน)
เดก็ นอ้ ยผู้รา่ เรงิ คนนนั้ เป็นหลานภารโรง ( ผู้เป็นคาสรรพนามแทน
เด็กน้อย)

4

ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

๓. วิภาคสรรพนาม คือคาสรรพนามที่ใช้แทนนามหรือสรรพนามเพื่อต้องการแบ่งนาม
หรอื สรรพนาม ออกเป็นสัดส่วน เช่นเดียวกัน แต่ทากริยาโต้ตอบซึ่งกันและกันอยู่หรือเกี่ยวข้องกัน
ได้แก่คาว่า ต่าง บ้าง กัน

 ตัวอย่าง นักกีฬาต่างทาหน้าที่ของตน (ต่าง เป็นคาสรรพนามแทน นักกีฬา
บอกความแยกพวก)
นักเรียนบ้างก็เล่นบ้างก็น่ังทางาน (บ้าง เป็นคาสรรพนามแทน
นักเรียน
บอกความแยกพวก)

๔. นิยมสรรพนาม คือสรรพนามที่ใช้แทนนามที่ปรากฏอยู่เฉพาะหน้า เป็นสรรพนามชี้
เฉพาะ เพือ่ บ่งความ ให้ชดั เจน ได้แก่ นั่น โน่น นี้ นี่ โน้น ท้ังนี้ ทั้งนั้น เช่นนี้ เช่นน้ัน อย่างนี้ อย่างนนั้
อย่างโน้น

 ตัวอย่าง นีค้ ือหนังสอื ที่ฉันชอบ (นี้ เปน็ คาสรรพนามทีป่ รากฏอยู่เฉพาะหน้า)
โน้น คือเขาภกู ระดึง (โน้น เป็นคาสรรพนามที่บ่งความใหช้ ัดเจน)

๕. อนิยมสรรพนาม คือคาสรรพนามทีใ่ ช้แทนนามทว่ั ๆไป ไม่ชีเ้ ฉพาะเจาะจง ได้แก่ ได้แก่
คาตอ่ ไปนี้ ใคร อะไร ไหน ผู้ใด อืน่ ผู้อืน่ ชาวอะไร ชาวไหน ชาวอื่น ผู้ใดผู้หนึง่ ผู้หนึง่ ผู้ใด

หรอื จะใช้เป็นชนดิ คาคู่กไ็ ด้ เชน่ ใดๆ ใครๆ อะไรๆ ไหนๆ ชาวอะไรๆ ชาวไหนๆ

 ตัวอย่าง ไหนๆ กเ็ ป็นไปแล้ว ทาใจเสียเถิด (ไหนๆ เปน็ คาสรรพนามบอกความ
ไม่เฉพาะเจาะจง )
ใครจะมากบั ฉันกไ็ ด(้ ใคร เปน็ คาสรรพนามบอกความไม่เฉพาะเจาะจง )

๖. ปฤจฉาสรรพนาม คือสรรพนามที่ใช้แทนนามแต่มีเน้ือความเป็นคาถาม ได้แก่คา
ต่อไปนี้ ใคร อะไร ไหน ผู้ใด ชาวอะไร ฯลฯ

 ตวั อย่าง เมือ่ เช้านีใ้ ครมาหาฉนั ? (ใคร เป็นคาสรรพนามที่เปน็ คาถาม)
อะไรอยู่ในกระเป๋า (อะไร เป็นคาสรรพนามทีเ่ ป็นคาถาม)

5

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

ใบความรู้ที่ 2
หน้าทขี่ องคาสรรพนาม

คาสรรพนาม มหี นา้ ที่ ดงั นี้
1. ทาหนา้ ที่เปน็ ประธานของประโยค
 ตัวอย่าง ผมซอื้ ของมาฝากคุณยาย
ผมทาหนา้ ทีเ่ ป็นประธานของประโยค
เขาเล่นฟตุ บอลเก่งมาก
เขาทาหนา้ ที่เปน็ ประธานของประโยค

2. ทาหนา้ ทีเ่ ปน็ กรรมของประโยค
 ตัวอย่าง คุณแมใ่ ห้ฉันไปตลาด
ฉนั ทาหนา้ ทีเ่ ป็นกรรมของประโยค
เราถกู นายจ้างให้ออกจากงาน
เราทาหนา้ ทีเ่ ปน็ กรรมของประโยค

3. ทาหนา้ ที่เป็นส่วนเติมเตม็ ในประโยค มักตามหลังคาว่า “เป็น เหมอื น คล้าย เท่า”
 ตวั อยา่ ง น้องนิดหน้าตาเหมือนเธอมาก
เธอทาหนา้ ทีเ่ ป็นส่วนเติมเต็มของประโยค
ถ้าฉันเปน็ เขานะฉันจะขยันมากกว่าน้ี
เขาทาหนา้ ทีเ่ ป็นส่วนเติมเต็มของประโยค

4. ทาหนา้ ที่เป็นคาขยาย
 ตวั อย่าง สดุ าหยิบกระเป๋าใบน้ันใหฉ้ นั หน่อย
น้ันเปน็ คาสรรพนามชีเ้ ฉพาะขยายคาว่ากระเป๋า
คุณครูท่านไม่พอใจที่เราไม่ต้ังใจเรียน
ท่านเปน็ คาสรรพนามขยายคาว่าคุณครู

5. ทาหนา้ ที่ใชเ้ ชอ่ื มประโยคในประโยคความซ้อน
 ตวั อย่าง ฉันรกั คนไทยที่รักชาติ
ทีท่ าหนา้ ที่เชือ่ มประโยค
ครูชมเชยนกั เรียนท่ีสอบไดค้ ะแนนเตม็
ทีท่ าหนา้ ที่เชือ่ มประโยค
คณุ ครูมอบรางวลั ใหแ้ กน่ กั เรียนซง่ึ เป็นผชู้ นะเลศิ
ซ่งึ ทาหนา้ ท่ีเช่ือมประโยค

6

ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

แบบฝึกทกั ษะที่ ๑

คาส่ัง ให้นักเรียนบอกสรรพนามทีใ่ ช้ในการพดู จากคาที่กาหนด

ข้า ฝ่าพระบาท เจ้า มัน ขา้ พเจ้า ท่านหญิง คุณ
พระคณุ เจ้า พระองคห์ ญงิ ขา้ พระพุทธเจ้า ทลู กระหม่อม

สรรพนามบรุ ษุ ที่ ๑ ……………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….

สรรพนามบุรษุ ที่ ๒ ……………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….

สรรพนามบุรษุ ที่ ๓ ……………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….

7

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

แบบฝึกทกั ษะที่ 2

คาสั่ง นาตวั อักษรหนา้ ชนิดของคาสรรพนามที่สมั พันธ์กบั คาที่ขีดเส้นใต้ไปเขียนในช่องว่าง
ให้ถกู ต้อง

(.........) ๑. ใครจะมายืนอยู่ขา้ งหนา้ บ้านก็ช่าง ก. บรุ ุษสรรพนาม
(.........) ๒. น่ันคือ “ผามออีแดง” ข. ประพันธสรรพนาม
(.........) ๓. ศวิ าชอบบ้านทีอ่ ยู่บนเนินเขา ค. วิภาคสรรพนาม
(.........) ๔. คุณอาซือ้ นาฬิกามาฝากผม ๑ เรือน ง. นิยมสรรพนาม
(.........) ๕. อะไรฉันกก็ ินได้ท้ังนนั้ แหละ จ. อนยิ มสรรพนาม
(.........) ๖. เก้าอีร้ ับแขกตวั นีส้ วยจงั เลยค่ะคณุ ขา ฉ. ปฤจฉาสรรพนาม
(.........) ๗. เด็กนกั เรียนตีกนั บนรถเมล์
(.........) ๘. แดงจ๊ะใครมาเรียกอยู่หน้าบ้าน
(.........) ๙. ไหนพีส่ าวคนสวยของเธอบอกมาซิ
(.........) ๑๐. แด่เธอผู้เป็นที่รัก

8

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

แบบฝึกทกั ษะที่ 3

คาส่ัง ให้นักเรียนบอกหน้าที่ของคาสรรพนามจากคาที่ขีดเส้นใต้

ตวั อย่าง ใครมาทาอะไรในหอ้ งน้ี ทาหนา้ ที่ประธานของประโยค

๑. ใครทาดนิ สอตกอยู่ที่พืน้ …………………………………………

๒. เธอโดนหมากัดที่ขา …………………………………………

๓. ฉนั คิดว่าเขาหน้าคล้ายคุณนะ …………………………………………

๔. ของที่เธอถือนัน่ มันเป็นอะไร …………………………………………

๕. ครูแสดงความยินดกี ับนักเรียนทีส่ อบเข้ามหาลัยได้ …………………………………………

๖. ข้าพเจ้ายินดีกบั ทกุ ท่านทีไ่ ด้รบั รางวลั ในคร้ังนี้ …………………………………………

๗. ครูจะตีเธอถ้าเธอไม่ทาการบ้าน …………………………………………

๘. ถ้าฉนั เปน็ เขานะฉันจะตงั้ ใจเรียนให้มากกว่านี้ …………………………………………

๙. ฉนั แวะไปเยี่ยมคณุ ปู่ท่านมา …………………………………………

๑๐. เขาพาฉันไปบ้านทีฉ่ ันไม่เคยไป …………………………………………

9

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

แบบฝึกทกั ษะที่ 4

คาสงั่ ให้นกั เรียนนาคาสรรพนามจากประโยคทีก่ าหนดให้เขยี นลงในตาราง
พร้อมทั้งบอกหน้าทีข่ องคาสรรพนามในประโยค

ตวั อย่าง ประโยค คาสรรพนาม หน้าที่ของคาสรรพ
นาม
ท่านเดินทางไปต่างจงั หวดั เม่อื สปั ดาหท์ ี่แล้ว
๑ อะไรอยู่ในกระเป๋า ท่าน ประธานของประโยค
๒ นกั เรียนที่ไม่เช่อื ฟังคณุ ครจู ะต้องถูกลงโทษ
๓ คณุ ครตู ีฉันเพราะไม่เข้าเรียน
๔ กมลพรมหี นา้ ตาเหมอื นเธอมาก
๕ กนกหยิบกระเป๋าใบน้ันใหฉ้ ันหน่อย
๖ ถ้าฉนั เป็นเธอฉันจะขยันมากกว่าน้ี
๗ ท่าน ไปกับผมหรอื
๘ เขามคี วามคิด ซึง่ ไม่เหมอื นใคร
๙ ใครทาดินสอตกอยู่บนพืน้
๑๐ คุณชว่ ยเอาสิง่ นีไ้ ปเกบ็ ได้ไหม

10

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

แบบฝกึ ทกั ษะที่ 5

คาสั่ง ให้นกั เรียนเขียนแผนผังความคิดเพือ่ แสดงความเข้าใจในเรื่องคาสรรพนาม
พร้อมท้ังระบายสีให้สวยงาม

11

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

แบบประเมนิ แผนผงั ความคดิ

ลาดับที่ รายการประเมนิ ระดบั คะแนน
๓ ๒๑

๑ เน้อื หา
๒ รูปแบบแผนผังความคิด
๓ ความคิดสร้างสรรค์
๔ ความสะอาด สวยงาม เป็นระเบียบ

รวม

ลงชือ่ ............................................ผู้ประเมิน

เกณฑ์การใหค้ ะแนน

รายการประเมนิ ๓ เกณฑ์การใหค้ ะแนน ๑
เน้อื หา เน้อื หาครบถ้วน ถกู ต้อง ๒ เน้ือหาถูกตอ้ ง
รปู แบบแผนผงั ความคิด ชัดเจน
รปู แบบแผนภาพความคิด เน้ือหาถกู ตอ้ ง ชดั เจน รูปแบบแผนภาพความคิด
ความคิดสร้างสรรค์ มี ประเดน็ หลกั ประเด็น มี ประเด็นหลกั ประเดน็
ความสะอาด สวยงาม รอง และประเดน็ ยอ่ ย รปู แบบแผนภาพความคิด รอง
เป็นระเบียบ อย่าง ชัดเจน มี ประเด็นหลัก ประเดน็
รอง ประเดน็ ยอ่ ยยังไม่ ความคิดซ้าเดิม หรือ
- ชัดเจน ลอกเลียนแบบ
มคี วามแปลกใหม่ เปน็ ลายมอื ไม่เป็นระเบียบ
- ตน้ แบบ อา่ น ยาก หรือช้นิ งานมี
ลายมอื เปน็ ระเบียบ ความ สกปรก มรี อยขีด
สวยงาม อา่ นง่าย สะอาด ฆา่ ไม่ ระบายสี
ไมข่ ีดฆ่า สกปรก ระบายสี
สวยงาม

เกณฑ์การตดั สนิ คณุ ภาพ

ช่วงคะแนน ระดบั คณุ ภาพ
๑๐ ดีมาก
๙ ดี
๘ พอใช้
ปรับปรุง
ต่ากว่า๘

12

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

แบบทดสอบหลงั เรยี น
เล่มที่ ๒ คาสรรพนาม

คาสัง่ ให้นักเรียนทาเครื่องหมายกากบาท ( X ) เลือกตวั เลือกทีถ่ ูกต้องทีส่ ุด เพียงตวั เลือกเดียว
ลงในกระดาษคาตอบ

๑. คาทีข่ ีดเส้นใต้ในข้อใดคือคาวิภาคสรรพนาม
ก. เด็กๆต่างช่วยกันทางาน
ข. โน่นคือวดั พระธาตดุ อยคา
ค. อะไรอยู่ในกล่องกระดาษใบนั้น
ง. เธอเดินมาจากทางไหนกอ็ อกไปทางนนั้

๒. คาวา่ “หน”ู ในข้อใดเปน็ คาสรรพนามได้เพียงอย่างเดียว
ก. หนสู กปรกมาก
ข. หนูนาโรคมาให้
ค. หนผู ิดไปแล้วค่ะ
ง. หนมู าที่บ้านบ่อยๆ

๓. คาสรรพนามในข้อใดทาหนา้ ที่เปน็ กรรมของประโยค
ก. ใครทาดินสอตกทีพ่ ้ืน
ข. เขาไปโรงเรียนทุกวัน
ค. ครูจะตเี ธอถ้าไม่ทาการบ้าน
ง. คณุ ครูท่านไม่พอใจที่เราไม่ตั้งใจเรียน

๔. ข้อใดมีคาสรรพนามบุรษุ ที่ ๑ และบุรษุ ที่ ๓ ทั้งหมด
ก. คุณไม่รู้จริงๆ หรอื ว่าเขาเป็นใคร
ข. ฉันไม่รู้เร่อื งสว่ นตัวของเขาเลยนะ
ค. บอกฉนั หนอ่ ยได้ไหมว่า เธอรักใคร
ง. นีแ่ น่ะถ้าเธอรู้ว่าเขาเป็นใครแล้วจะหนา

สนุ ัขจ้ิงจอกตัวหนึง่ กระหาย้น้ามาก มันเห็นพวงองนุ่ จงึ คิดจะกินดบั กระหาย
มันพยายามกระโดด แตจ่ นแล้วจนเล่า มันก็ไม่สามารถกระโดดถึงพวงองนุ่

13

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

๕. จากข้อความทีก่ าหนดให้มีคาสรรพนามทั้งหมดกี่คา (นบั คาซ้า)
ก. ๒ คา
ข. ๓ คา
ค. ๔ คา
ง. ๕ คา

๖. ข้อใดมีคาสรรพนามบรุ ษุ ที่ ๑
ก. คณุ เปน็ คนถิน่ นีห้ รอื
ข. หนรู ักเขามาก
ค. แด่เธอผเู้ ปน็ ทีร่ ัก
ง. ท่านออกไปข้างนอกค่ะ

๗. “ฉนั ไม่เหน็ ใครขยันอย่างเธอ” คาทีข่ ีดเส้นใต้เปน็ คาสรรพนามชนิดใด
ก. วิภาคสรรพนาม
ข. ประพนั ธสรรพนาม
ค. อนิยมสรรพนาม
ง. ปฤจฉาสรรพนาม

๘. คาสรรพนามในขอ้ ใดทาหน้าที่เปน็ ประธานของประโยค
ก. มันมากบั ความมดื
ข. คุณพ่อตีมันแรงๆ
ค. คณุ แมต่ ีมนั ตายแล้ว
ง. จารณุ ีหน้าเหมอื นเธอมาก

๙. คาที่ขีดเส้นใต้ในข้อใดเปน็ คานยิ มสรรพนาม
ก. โน่นยอดดอยภผู าม่าน
ข. น่นั ทุ่งดอกทานตะวนั
ค. นีพ่ ีส่ าวของฉนั เอง
ง. บ้านนีไ้ ม่มคี นอยู่นานแล้ว

๑๐. คาสรรพนามในข้อใดทาหนา้ ที่เปน็ ส่วนเติมเต็มของประโยค
ก. คณุ ชว่ ยเอานีไ้ ปเก็บได้ไหม
ข. ครูชมเชยนกั เรียนทีข่ ยัน
ค. ฉันไปเยีย่ มคณุ ปู่ท่านมา
ง. เขาเป็นใคร

14

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

เฉลยแบบทดสอบ

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น แบบทดสอบหลงั เรยี น
๑. ข ๑. ก
๒. ก ๒. ค
๓. ค ๓. ค
๔. ง ๔. ข
๕. ข ๕. ข
๖. ก ๖. ข
๗. ค ๗. ค
๘. ง ๘. ก
๙. ค ๙. ง
๑๐. ข ๑๐. ง

15

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

เฉลยแบบฝกึ ทกั ษะที่ ๑

คาส่ัง ให้นักเรียนบอกสรรพนามทีใ่ ช้ในการพูดจากคาที่กาหนด

ข้า ฝ่าพระบาท เจ้า มัน ขา้ พเจ้า ท่านหญิง คณุ
พระคุณเจ้า พระองคห์ ญงิ ขา้ พระพุทธเจ้า ทูลกระหม่อม

สรรพนามบุรษุ ที่ ๑  ขา้
 ข้าพเจ้า
 ข้าพระพุทธเจ้า

สรรพนามบุรษุ ที่ ๒  เจา้
 คุณ
 พระคณุ เจา้
 ฝา่ พระบาท

สรรพนามบรุ ษุ ที่ ๓  มนั
 พระองค์หญิง
 ทลู กระหมอ่ ม
 ท่านหญิง

16

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

เฉลยแบบฝกึ ทกั ษะที่ 2

คาสงั่ นาตัวอกั ษรหนา้ ชนิดของคาสรรพนามที่สมั พนั ธ์กบั คาทีข่ ีดเส้นใต้ไปเขียนในช่องว่าง
ให้ถูกต้อง

(....ง....) ๑. ใครจะมายืนอยู่ข้างหนา้ บ้านก็ช่าง ก. บรุ ษุ สรรพนาม
(....ค....) ๒. นั่นคอื “ผามออีแดง” ข. ประพันธสรรพนาม
(....ข....) ๓. ศิวาชอบบา้ นทีอ่ ยู่บนเนนิ เขา ค. วิภาคสรรพนาม
(....ก....) ๔. คุณอาซ้ือนาฬิกามาฝากผม ๑ เรือน ง. นยิ มสรรพนาม
(....จ....) ๕. อะไรฉนั กก็ ินได้ท้ังนนั้ แหละ จ. อนิยมสรรพนาม
(....ก....) ๖. เกา้ อีร้ ับแขกตวั นสี้ วยจังเลยค่ะคณุ ขา ฉ. ปฤจฉาสรรพนาม
(....ฉ....) ๗. เดก็ นกั เรียนตีกันบนรถเมล์
(....ง....) ๘. แดงจ๊ะใครมาเรยี กอยู่หนา้ บ้าน
(....ง....) ๙. ไหนพีส่ าวคนสวยของเธอบอกมาซิ
(....ข....) ๑๐. แด่เธอผู้เป็นทีร่ กั

17

ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

แบบฝึกทกั ษะที่ 3

คาส่งั ให้นกั เรียนบอกหน้าทีข่ องคาสรรพนามจากคาที่ขีดเส้นใต้

ตัวอย่าง ใครมาทาอะไรในหอ้ งนี้ ทาหนา้ ทีป่ ระธานของประโยค

๑. ใครทาดนิ สอตกอยู่ทีพ่ ืน้ ทาหนา้ ทีป่ ระธานของประโยค

๒. เธอโดนหมากัดที่ขา ทาหนา้ ที่ประธานกรรมของประโยค

๓. ฉันคิดว่าเขาหน้าคล้ายคุณนะ ทาหนา้ ทีเ่ ปน็ ส่วนเติมเตม็ ของประโยค

๔. ของทีเ่ ธอถือนัน่ มนั เปน็ อะไร ทาหนา้ ที่เป็นคาขยาย

๕. ครแู สดงความยินดีกับนกั เรียนทีส่ อบเข้ามหาลัยได้ทาหน้าที่เป็นใช้เชื่อมประโยคในความซ้อน

๖. ข้าพเจ้ายินดีกบั ทกุ ท่านทีไ่ ด้รับรางวัลในคร้ังนี้ ทาหนา้ ทีเ่ ป็นประธานของประโยค

๗. ครูจะตีเธอถ้าเธอไม่ทาการบ้าน ทาหนา้ ทีเ่ ป็นกรรมของประโยค

๘. ถ้าฉันเป็นเขานะฉนั จะตงั้ ใจเรียนให้มากกว่านี้ ทาหนา้ ทีเ่ ป็นส่วนเติมเตม็ ในประโยค

๙. ฉันแวะไปเยี่ยมคณุ ปู่ท่านมา ทาหนา้ ที่เป็นคาขยาย

๑๐. เขาพาฉนั ไปบ้านทีฉ่ ันไม่เคยไป ทาหนา้ ทีเ่ ป็นใช้เชื่อมประโยคในความซ้อน

18

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

เฉลยแบบฝกึ ทกั ษะที่ 4

คาสงั่ ให้นกั เรียนนาคาสรรพนามจากประโยคทีก่ าหนดให้เขยี นลงในตาราง
พร้อมท้ังบอกหน้าทีข่ องคาสรรพนามในประโยค

ตวั อย่าง ประโยค คาสรรพนาม หน้าที่ของคาสรรพนาม
ท่าน ประธานของประโยค
ท่านเดินทางไปต่างจังหวดั เมอ่ื สปั ดาหท์ ีแ่ ล้ว อะไร ประธานของประโยค
ที่ เช่อื มประโยค
๑ อะไรอยู่ในกระเป๋า ฉัน กรรมของประโยค
เธอ ส่วนเติมเต็มของประโยค
๒ นักเรียนที่ไม่เชื่อฟังคณุ ครจู ะตอ้ งถูกลงโทษ น้ัน ส่วนขยาย
เธอ ส่วนเติมเต็มของประโยค
๓ คุณครูตีฉนั เพราะไม่เข้าเรียน ท่าน ประธานของประโยค
ซึง่ เชอ่ื มประโยค
๔ กมลพรมหี นา้ ตาเหมอื นเธอมาก ใคร ประธานของประโยค
นี้ กรรมของประโยค
๕ กนกหยิบกระเป๋าใบนั้นใหฉ้ ันหน่อย

๖ ถ้าฉนั เป็นเธอฉนั จะขยันมากกว่านี้

๗ ท่าน ไปกบั ผมหรอื

๘ เขามคี วามคิด ซึง่ ไม่เหมอื นใคร

๙ ใครทาดินสอตกอยู่บนพืน้

๑๐ คุณชว่ ยเอาสิง่ นีไ้ ปเก็บได้ไหม

19

ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรื่อง คาสรรพนาม

แบบฝกึ ทกั ษะที่ 5

คาสง่ั ให้นกั เรียนเขียนแผนผังความคิดเพื่อแสดงความเข้าใจในเรื่องคาสรรพนาม
พร้อมทั้งระบายสีใหส้ วยงาม (อยูในดลุ ยพินจิ ของครผู สู้ อน)

ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง คาสรรพนาม

บรรณานกุ รม

กาชยั ทองหล่อ. หลักภาษาไทย. กรุงเทพ ฯ : รวมสาส์น, ๒๕๔๓.
พรทิพย์ แฟงสุด. เทคนคิ การเรยี นภาษาไทย : พยางค์และคา. กรุงเทพ ฯ : ฟิสิกส์เซ็นเตอร,์ ๒๕๕๙.
________. สื่อเสริมสาระการเรียนรพู้ ืน้ ฐาน หลักภาษาไทย ม.๑. กรุงเทพ ฯ : ฟิสิกส์เซ็นเตอร์. ๒๕๕๔.
ฟองจนั ทร์ สุขยิง่ และคณะ. หนงั สือเรยี น รายวิชาพืน้ ฐาน ภาษาไทย หลกั ภาษาและ การใช้ภาษา

ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๑. พิมพ์ครง้ั ที่ ๖. กรุงเทพ ฯ : อกั ษรเจรญิ ทศั น์. ม.ป.ป.
ทินรตั น์ จนั ทราภินันท์. กลุ่มสาระการเรียนรพู้ ืน้ ฐานภาษาไทย หลกั ภาษาไทย ป.๖. กรุงเทพ ฯ :

เดอะบคุ ส.์ ๒๕๕๓.