BH-495

TEMMUZ 2021
SAYI 495

dönüşüm vizyon fikirler başarı
öğrenme
pazarlama hayal gücü
sürdürülebilirlik inovasyon

plan atölye

araştırma strateji liderlik
yönetişim ekip çalışması
çözümler
teknoloji

KÜRESEL TOPARLANMANIN
YOL HARİTASI

Dünya ekonomisi pandemi öncesindeki büyüme oranlarını ne zaman yakalar?
Kırılgan ve riskli noktalar neler?

Bizden Haberler’in değerli okurları,

Küresel pandeminin ülkemizde etkisini göstermeye yerleşmesine büyük katkı sağlayan şirketlerimizden birisi
başladığı ilk günlerde, dergimizin kapağından sizlere de İnventram... Yaratıcı girişimcilerin ve bilim insanlarının
#iyileşeceğiz diye seslenmiştik. Nitekim tedrici normalleşme ilk başvuru adresi olmak amacıyla 2010 yılında kurulan
süreçlerinin ardından, aşılamanın da hızlanmasıyla Temmuz İnventram’ın hayata geçirdiği ilham verici çalışmaları
ayıyla birlikte kısıtlamaları geride bırakıyoruz. Virüsle dergimiz sayfalarında bulabilirsiniz.
mücadelenin henüz nihayete ermediğinin bilinciyle tedbirli
duruşumuzu sürdüreceğiz. Bununla birlikte, çalışmalarımızı Toplumsal kalkınmanın temelinde nitelikli eğitim
küresel toparlanma sürecinden daha da güçlü çıkmaya yatıyor. Kurucumuz merhum Vehbi Koç’un, "Sermaye
odakladık. bulunur, makine alınır, teknoloji transfer edilir; fakat
iyi eğitilmiş insan gücü yoksa netice almak zordur"
Geçtiğimiz zorlu dönem boyunca umudumuzu daima düşüncesiyle kurduğu Koç Üniversitesi yeni mezunlarını
koruduk; ülkemizin bu süreci sağlıkla atlatması için tüm verdi. Koç Topluluğu olarak her bir mezunumuzu
gücümüzü seferber ettik, elimizi taşın altına koymaktan geleceğin şekillendirilmesinde rol alacak lider adayları,
çekinmedik. Belirsizliklere rağmen Topluluk şirketlerimiz toplumun gelişmesi yolunda artı bir değer olarak
performanslarıyla bizleri gururlandırmaya devam ettiler. Bu görüyoruz. Gençlere ilham veren, insan hakları ve
yıl da İstanbul Sanayi Odası'nın hazırladığı "Türkiye'nin 500 toplumsal eşitsizlikler konusunda fikirleri ve ses getiren
Büyük Sanayi Kuruluşu 2020 Araştırması"nda listenin ilk çalışmalarıyla örnek olan tıbbi antropolog ve tıp doktoru
sırasına Tüpraş, ikinci sırasına Ford Otosan adını yazdırdı. Paul Farmer, Koç Üniversitesi’nin bu yılki mezuniyet törenin
Arçelik ve Tofaş da yine ilk 10 içerisinde... Bu başarılarda konuklarındandı. Kendisiyle gerçekleştirdiğimiz röportajı
emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarımı kutluyorum. keyifle okuyacağınızı düşünüyorum.

Koç Topluluğu, ülkemizin toplumsal kalkınması için sınai ve Dünya Ekonomik Forumu (WEF) bünyesindeki “Yeni
ticari faaliyetlerine ilave olarak uzun yıllardır eğitim, kültür, Ekonomi ve Toplum Merkezi” tarafından üç ayda bir
sanat ve spora önemli destekler sağlıyor. Bunun son örneği, yayımlanan “Baş Ekonomistler Görünüm” Raporu,
Koç Holding’in Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi'nin resmi pandemiyle gelen küresel krize ve buna yönelik eylem
sponsorluğunu üstlenmesi oldu. Koç Holding Yönetim planlarının yanında kırılganlık yaratabilecek risklere de
Kurulu Başkan Vekili Sayın Ali Y. Koç'un da ifade ettiği gibi ışık tutuyor. Dergimizde özetine yer verdiğimiz çalışmada
spora yaptığımız yatırımı toplumsal kalkınmanın önemli bir dikkat çekildiği üzere, ekonomik toparlanmanın hızını
sacayağı olarak değerlendiriyoruz. Bu vesileyle Tokyo 2020 pandemiyle mücadeledeki başarı belirleyecek gibi
Yaz Olimpiyat Oyunları’nda ülkemizi temsil edecek tüm görünüyor.
sporcularımıza başarılar dileriz.
Bu yıl da Kurban Bayramı’nı bazı tedbirlerin gölgesinde
Hiç kuşkusuz, ekonomik ve toplumsal kalkınmayı birbirinden geçiriyoruz. Ancak daha güzel günlerin uzakta olmadığını
ayrı düşünemeyiz. Toplumsal cinsiyet uçurumunun görüyor ve geçmişten gelen değerlerimizin birleştirici
kapanması için kadınların geleceğin anahtarı olan gücüyle normal şartlara döneceğimize inanıyorum.
teknolojilere erişiminin ve inovasyon süreçlerinde daha Her koşulda özverili çalışmaları ve adanmışlıklarıyla
etkin rol almalarının çok önemli olduğuna inanıyoruz. Bu umudumuzu çoğaltan çalışma arkadaşlarımızın,
amaç doğrultusunda cinsiyet eşitliğine yönelik kazanımları bayilerimizin, yetkili servislerimizin, tedarikçilerimizin ve
artırmak amacıyla düzenlenen HeForShe Zirvesi’ne ve kıymetli ailelerinin bayramlarını içtenlikle kutluyor, daha
Nesiller Boyu Eşitlik Forumu’nun Paris Zirvesi’ne katıldık. nice bayramları sağlık, mutluluk ve huzurla karşılamayı
Paris Zirvesi'nde verdiğimiz 5 yıllık taahhüt çerçevesinde, diliyorum.
yürüttüğümüz inovasyon çalışmalarının toplumsal cinsiyet
eşitliğine duyarlı olarak gerçekleşmesini benimseyecek, Sevgi ve saygılarımla,
bu konudaki projelerimizi uluslararası zemine taşıyacak,
kadınlar tarafından yönetilen girişimlerle iş birlikleri Levent Çakıroğlu
kurulmasını destekleyeceğiz.

Dijitalleşen dünyanın ritmine ayak uydurmak ve geleceğe
birlikte hazırlanmak amacıyla değişime liderlik eden bir
şirketler topluluğu olmayı çok önemsiyoruz. Bu kültürün

BU

4NELER OLDU? 18VİZYON SA-

Küresel liderler HeForShe İnventram Genel Müdürü 25360 DERECE
hareketinin 5 yılını değerlendirdi Cem Soysal:
“Ekosisteme ‘Yeni Nesil Yatırım
Koç Holding ve Türkiye Milli Şirketi’ kavramını kazandırdık”
Olimpiyat Komitesi’nden güç birliği

Vehbi Koç Vakfı, Koç Okulu yeni lise
binasının temelini attı

Koç Holding’den teknoloji ve
inovasyon alanında fırsat eşitliği için
3 küresel taahhüt

Koç Holding düşük karbon
ekonomisine geçiş yolculuğunda
küresel bir adım daha attı

Türkiye'nin en büyük 500 sanayi Ekonomik toparlanma, virüsün
kuruluşu araştırmasında Tüpraş yörüngesine bağlı
zirvede!

İmtiyaz Sahibi Koç Holding A.Ş. adına Levent Çakıroğlu (Sahibi) Genel Yayın Yönetmeni Oya Ünlü Kızıl Sorumlu Yönetmen Şeniz Akan
Yayın Kurulu M. Dumrul Sabuncuoğlu, Nihal Köz Yayın Direktörü Nihal Köz Direktör Berna San Editörler Biray Anıl Birer, Yasemin
Balaban, Arzu Erdoğan, Özlem Kapar Bayburs, Mine Akverdi Denktaş Tasarım ve Uygulama Overteam, Nurcan Baş, Engin Kuru
Fotoğraf Editörü Hüseyin Serdar Öngen

YI- 42MOLA
Atatürk'ün sineması
39 47MOLA
YAŞAM Kripto sanatın baş döndürücü

29 Yaz sıcaklarında kalp sağlığına yükselişi
dikkat!
YAKIN PLAN

Paul Farmer: “Pandemilerin itici DA
gücü, toplumsal eşitsizlikler”

35YENİ DÜNYA
Uzayda derin rekabet

Overteam Bilgi Teknolojileri İletişim ve Reklamcılık Ltd. Şti. 19 Mayıs Mahallesi Veteriner BU DERGİDEKİ
Hilmi Sokak Hilmi Palas Apt. No:4 K:1 D:4 34363 Şişli, İstanbul T: 0212 252 74 25 overteam.com YAZI VE GÖRSELLER
Baskı ve Cilt (Matbaa) İRM Dijital Matbaa A.Ş. Şerifali Mahallesi Şehit Sokak No:49 Ümraniye, KAYNAK BELİRTİLEREK
İstanbul T: 0216 466 74 98 Yayın Türü Yaygın Yerel Süreli Yayın Süresi / Dili Aylık / Türkçe
KULLANILABİLİR.
3

NELER OLDU?

KÜRESEL LİDERLER HEFORSHE
HAREKETİNİN 5 YILINI DEĞERLENDİRDİ

KOÇ HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI ÖMER M. KOÇ, HEFORSHE
ZİRVESİ'NDE YAPTIĞI KONUŞMADA "ÖNÜMÜZDEKİ 5 YIL BOYUNCA,
KADINLAR VE KIZ ÇOCUKLARININ İNOVASYON VE TEKNOLOJİNİN GELECEĞİNİ
ŞEKİLLENDİRMEDE EŞİT FIRSATLARA SAHİP OLMALARINI SAĞLAMAK İÇİN
ÇALIŞACAĞIZ” DEDİ.

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi kapsayıcılığı teşvik etme konusunda
(UN Women) tarafından yürütülen özel sektörün önemli bir rol
HeForShe hareketinin küresel üstlendiğini ortaya koyduk. Artık
liderleri arasında yer alan Koç kazanımlarımızı derinleştirmenin
Holding Yönetim Kurulu Başkanı vakti geldi. Teknoloji ve İnovasyon
Ömer M. Koç, devlet başkanları, özel Eylem Grubu Özel Sektör Liderleri
sektör temsilcileri ve dünyanın önde arasında yer aldığımız için heyecan
gelen akademisyenlerini bir araya duyuyoruz. Önümüzdeki 5 yıl
getiren HeForShe Zirvesi’ne katıldı. boyunca, kadınlar ve kız çocuklarının
Çevrim içi gerçekleşen zirvede, inovasyon ve teknolojinin geleceğini
toplumsal cinsiyet eşitliği alanında şekillendirmede eşit fırsatlara sahip
küresel ölçekte bir dayanışma olmalarını sağlamak için çalışacağız.”
hareketi olan HeForShe’nin 5 yıllık
dönemde hayata geçirdiği projeler Asya Varbanova: “Koç Holding’in olarak eşitliğe giden bu yolun küresel
değerlendirildi ve önümüzdeki toplumsal cinsiyet eşitliği ve ve çok paydaşlı Toplumsal Cinsiyet
dönemde Nesiller Boyu Eşitlik kadının güçlenmesi alanında Eşitliği için Teknoloji ve İnovasyon
girişiminin (Generation Equality) Türkiye’de öncü konumda Eylem Grubu ile nasıl güçleneceğini
bir parçası olarak HeForShe'yi olmasından mutluluk duyuyoruz” görmek için sabırsızlanıyoruz.
bir sonraki seviyeye taşımak için Koç Holding’in HeForShe hareketi Koç Holding bu Eylem Grubu'nun
atılacak adımlar konuşuldu. kapsamında hayata geçirdiği toplumsal cinsiyete dayalı sayısal
Toplumsal cinsiyet eşitliğinin projeleri değerlendiren UN Women uçurum ile ilgili harekete geçmek
ülkelerin kalkınması, insani Türkiye Ülke Direktörü Asya üzere taahhütlerde bulunan, dijital
gelişmenin sağlanması ve daha Varbanova ise şu açıklamaları yaptı: ortamda cinsiyet temelli şiddet
adil toplumların oluşması için en “UN Women olarak, Koç Holding’in ve ayrımcılıkla mücadele eden ve
önemli unsurlardan biri olduğunu toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadının teknoloji ve girişimcilik alanında
belirten Koç Holding Yönetim Kurulu güçlenmesi için verdiği emekten ve kadın ve kız çocukların temsilini
Başkanı Ömer M. Koç, zirvede bu alanda Türkiye’de öncü konumda artırmak üzere çalışan liderlerinden
yayınlanan video mesajında şunları olmasından mutluluk duyuyoruz. oluşan grupta yer almaktadır."
söyledi: “Geçtiğimiz 5 yıl boyunca Son beş yılda dünya genelindeki
HeForShe hareketi özel sektörü, 36 HeForShe Etki Şampiyonu’ndan
üniversiteleri ve hükûmetleri kayda biri olarak Koç Holding milyonlarca
değer bir başarıyla harekete geçirdi. destekçiyi harekete geçirmekte,
Ortaya konan çok paydaşlı iş birliği toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı
sayesinde küresel ölçekte birçok iş ortamlarını güçlendirmekte ve
somut çözümün hayata geçmesi Tüpraş’ın desteğiyle Fenerbahçe
sağlandı. Koç Holding olarak bu Spor Kulübü - HeForShe iş birliği ile
süreçteki tecrübelerimiz ışığında, sporun değişimde önemli bir yapıtaşı
geleneksel kalıp yargıları ortadan olduğunu göstermekte somut
kaldırmanın yanı sıra çeşitlilik ve sonuçlara ulaşmıştır. UN Women

4

NELER OLDU?

KOÇ HOLDİNG VE TÜRKİYE MİLLİ
OLİMPİYAT KOMİTESİ’NDEN GÜÇ BİRLİĞİ

KOÇ HOLDİNG, TOKYO 2020 YAZ OLİMPİYAT OYUNLARI YOLUNDA TÜRKİYE
MİLLİ OLİMPİYAT KOMİTESİ’NİN (TMOK) RESMİ SPONSORLUĞUNU ÜSTLENDİ.
GERÇEKLEŞTİRİLEN İŞ BİRLİĞİ İLE İLGİLİ BİR AÇIKLAMA YAPAN KOÇ HOLDİNG
YÖNETİM KURULU BAŞKAN VEKİLİ ALİ Y. KOÇ, “SPOR ÜLKEMİZ İÇİN ÖNEMLİ BİR
DEĞER VE BU DEĞERİN BİZİ BİRLEŞTİREN BİR UNSURA DÖNÜŞMESİ İÇİN EMEK
HARCAMAMIZ GEREKİYOR” DEDİ.

Koç Holding, Tokyo 2020 Yaz inanıyorum. Bu olağanüstü zor vazgeçmeden antrenmanlarını
Olimpiyat Oyunları yolunda Türkiye zamanlar; özünü insani değerlerden sürdürerek Tokyo 2020 Yaz
Milli Olimpiyat Komitesi’nin (TMOK) alan Olimpik değerlerin toplumda Olimpiyat Oyunları’nda ülkemizi
resmi sponsorluğunu üstlendi. Koç yaygınlaşmasının, birlik ve temsil edecek 18 branştan şu
Holding ve TMOK arasındaki iş beraberliğin, ayrışmamanın, değerler ana kadar kota almış 100’e yakın
birliğini değerlendiren Koç Holding etrafında birleşmenin önemini, sporcumuza başarılar diliyorum.”
Yönetim Kurulu Başkan Vekili kıymetini bir kez daha fark etmemizi TMOK Başkanı Prof. Dr. Uğur
Ali Y. Koç, “Kurucumuz Merhum de sağlıyor” dedi. Erdener ise “Koç Holding ile Türk
Vehbi Koç’un ‘Ülkem Varsa Ben sporunu destekleme bağlamında,
de Varım’ sözünden hareketle Ali Y. Koç: “Bu zor günlerde de uzun yıllara dayanan iş birliğimizi
ülkemizin ekonomik ve toplumsal yeniden güç ve kader birliği Tokyo 2020 Olimpiyat Oyunları
kalkınmasını bir bütün olarak yapmak üzere TMOK’un ve milli vesilesi ile bir adım daha öteye
görüyoruz. Spora yaptığımız yatırımı sporcularımızın yanındayız” taşıyor olmaktan dolayı büyük
da toplumsal kalkınmanın önemli bir Sporun zirvesi olarak nitelendirilen mutluluk duyuyoruz” dedi.
sacayağı olarak konumlandırıyoruz. Olimpiyatlarda milli sporcuları
Topluluğumuz çatısı altında desteklemekten büyük gurur
faaliyet gösteren şirketlerimizle duyduklarını ifade eden Ali Y. Koç,
çok farklı branşlarda birçok spor sözlerini şöyle sürdürdü: “2013
faaliyetini destekliyoruz. Sporun tüm yılında İstanbul’un Olimpiyatlara
topluma yayılması ve Türkiye’nin ev sahipliği yapabilmesi için
küresel ölçekte spor alanında da yürüttüğümüz büyük kampanya
önemli bir marka olması yönünde sürecinde Türkiye Milli Olimpiyat
var gücümüzle çalışıyoruz. Koç Komitesi ile yollarımız kesişmişti.
Topluluğu olarak sporu, birleştirici O dönem de Koç Topluluğu olarak
bir unsur olmanın ötesinde, dostluk, elimizi taşın altına koymuş, ülkemiz
dayanışma, mükemmeliyet, fair için adeta tek yürek olmuştuk. Bu zor
play gibi her zaman savunucusu günlerde de yeniden güç ve kader
olduğumuz insani değerleri de birliği yapmak üzere TMOK’un ve
içinde barındıran çok önemli bir milli sporcularımızın yanındayız. Koç
yapı taşı olarak görüyoruz. Spor Holding olarak ülkemizin değerlerini
ülkemiz için önemli bir değer Tokyo 2020 Yaz Olimpiyat
ve bu değerin bizi birleştiren bir Oyunları’nda desteklemek üzere
unsura dönüşmesi için emek Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi’nin
harcamamız gerekiyor. Bunun için resmi sponsorluğunu üstlendik.
de sporun farklı alanlarında dünyaya Bu vesileyle, amaçlarından bir an
anlatacak başarı öykülerimizi olsun kopmadan, 1 yıl gecikmenin
arttırmamız ve başarılı sporcularımızı getirdiği olağanüstü konsantrasyon
desteklememiz gerektiğine zorluklarına rağmen azimle ve

5

NELER OLDU?

VEHBİ KOÇ VAKFI, KOÇ OKULU YENİ LİSE
BİNASININ TEMELİNİ ATTI

ÜLKEMİZİN GELİŞİMİ VE TOPLUMUN KALKINMASINA YÖNELİK YARIM ASRI AŞKIN SÜREDİR “ÜSTÜMÜZE VAZİFE”
DÜSTURUYLA ÇALIŞAN VEHBİ KOÇ VAKFI, EĞİTİM ALANINA KATTIĞI DEĞERLERİ GELİŞTİRMEYE DEVAM EDİYOR.
GELECEĞİN KOÇ OKULU KAMPÜSÜNÜN İLK ADIMINI ATAN VEHBİ KOÇ VAKFI, 1988 YILINDA AÇTIĞI OKULUN YENİLENMESİ
İÇİN "KOÇ OKULU YENİ LİSE BİNASI" TEMEL ATMA TÖRENİ GERÇEKLEŞTİRDİ.

Kurulduğu günden bu yana "eğitim Haşimoğlu, Vehbi Koç Vakfı Genel zaman imkânsızdır. İşte bugün öyle
– kültür ve sağlık" alanlarında Müdürü Cihan Özsönmez, Koç bir gün...’ Annemin dediği gibi bugün
Ülkemizin gelişimine ve toplumun Okulu Genel Müdürü Prof. Dr. Murat de aynen öyle bir gün. Koç Lisesi’nin
kalkınmasına yönelik pek çok Günel ve okul yönetiminin katılımıyla temel atma törenini annemin
hizmette bulunan Vehbi Koç Vakfı, gerçekleştirdi. doğum gününde yapmak, kendisine
Kurucusu Vehbi Koç’tan aldığı verebileceğimiz en büyük hediyedir.
ilhamla “Üstümüze Vazife” diyerek İpek Kıraç: “Yeni binamızın dışını Onun için eğitimin ve bu okulun
çalışmalarını sürdürüyor. Vehbi Koç biz yapıyoruz, içini Suna Kıraç birinci koşulu öğrencilerini dünyaya
Vakfı, “eğitim” alanında yürüttüğü vizyonu ile dolduruyoruz” hazırlayan, rekabetçi ve nitelikli bir
çalışmalar kapsamında geleceğin Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesi içeriğe sahip olmasıydı. Ülkemiz ve
Koç Okulu kampüsünün ilk adımını İpek Kıraç, konuşmasına annesi bizler için çok önemli olan bu okulun
atmak üzere "Koç Okulu Yeni Lise Suna Kıraç’ın 1988 senesinde amacı, ilgi ve yetenekleri ölçüsünde
Binası" temel atma törenini Vehbi Koç Okulu’nun açılışında yaptığı bedenen ve fikren yetişmiş,
Koç Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı konuşmadan alıntı yaparak sağlıklı bir kişiliğe sahip öğrenci
ve Koç Holding Yönetim Kurulu başladı. İpek Kıraç, “Arşivlerden yetiştirmek. Atatürk ilke ve inkılapları
Üyesi Semahat Arsel, Koç Holding Annemin Koç Okulu’nun açılışında doğrultusunda eğitime sahip
Yönetim Kurulu Üyesi İpek Kıraç, yaptığı konuşmayı buldum. Onun çıkmaktır. Bugün, yeni binamızın
Kıraça Holding Yönetim Kurulu ilk cümleleri ile bu konuşmaya dışını biz yapıyoruz, içini Suna Kıraç
Başkanı İnan Kıraç, Koç Holding başlamak istiyorum: ‘Bazı özel vizyonu ile dolduruyoruz.”
CEO’su Levent Çakıroğlu, Çiğdem günlerde insanın duygularını ve Törende konuşan Koç Okulu Genel
Simavi, Koç Holding Turizm, Gıda ve düşüncelerini kelimelerle ifade Müdürü Prof. Dr. Murat Günel, Koç
Perakende Grubu Başkanı Tamer etmesi son derece güç, hatta zaman Okulu’nun projedeki amacının

6

NELER OLDU?

öğrencilerinin ve öğretmenlerinin
ders ve ders dışı zamanlarını,
öğrenme ve öğretme süreçlerinde
onlara en fazla verimi sağlayacak,
içlerindeki yaratıcılığı körükleyecek,
ilham ve coşku verecek, güvenli
ve sağlıklı bir öğrenme ortamında
geçirmeleri olduğunu belirtti.

Proje 14 bin metrekarelik bir sosyal ve duygusal gelişimlerine yapılarla yeni yapılan binaların
alana yayılıyor destek olacak alanların yanı sıra, ilişkilerinin kurgulanması, kampüsün
2021-2022 eğitim yılında yeni lise MEB mevzuatı gereklilikleri de yeni zengin imkânlarının görsel ve fiziksel
binası, sonrasında ise Öğrenme tasarıma yansıtıldı. Koç Okulu’nun olarak iç mekânlara taşınması,
Merkezi/Kütüphane ve Spor mekânsal kurgu ve değerleri lise yapılarındaki mevcut koridor
Kompleksi binalarının inşaatları ile içinde bulunan eğitim süreçlerinin düzeninin okul içinde süregelen
lise yerleşkesinin mimari gelişiminin sadece sınıflarda değil, okulun tüm yaşantının sahnesi hâline dönüşmesi
tamamlanması hedefleniyor. alanlarında gerçekleşmesi, mevcut esasları tasarımı şekillendirdi.
Yaklaşık 14.000 metrekarelik alana
yayılmış olan proje kapsamında,
65 derslikli bir öğrenim kompleksi
hayata geçirilecek.
İhtiyaçlara yönelik yapılan
analizler çerçevesinde derslik
sayıları, disiplinlerarası iş birliğini
güçlendirecek bölüm alanları, okulun
hızlı günlük akışı içinde öğrencilerin

7

NELER OLDU?

KOÇ HOLDİNG’DEN TEKNOLOJİ VE İNOVASYON ALANINDA
FIRSAT EŞİTLİĞİ İÇİN 3 KÜRESEL TAAHHÜT

KOÇ HOLDİNG KURUMSAL Birleşmiş Milletler Kadın Birimi tarafından kurulan ve
İLETİŞİM VE DIŞ İLİŞKİLER önümüzdeki 5 yıl boyunca küresel toplumsal cinsiyet eşitliği
DİREKTÖRÜ OYA ÜNLÜ KIZIL, çalışmalarına yön verecek Nesiller Boyu Eşitlik Forumu’nun
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER Paris Zirvesi, 30 Haziran-2 Temmuz 2021 tarihleri arasında
KADIN BİRİMİ’NİN düzenlendi. Tüm dünyadan devlet başkanlarını, uluslararası
TOPLUMSAL CİNSİYET kuruluşları, sivil toplumu ve özel sektörü toplumsal cinsiyet
EŞİTLİĞİ ÇALIŞMALARINA eşitliği alanında somut ve sürdürülebilir taahhütlerde
YÖN VEREN NESİLLER BOYU bulunmaları amacıyla bir araya getiren küresel zirvenin,
EŞİTLİK FORUMU’NUN PARİS dünya üzerindeki kadınların ve kız çocuklarının geleceklerini
ZİRVESİ’NDE KONUŞTU. şekillendirecek güçte kararların alınmasına yönelik tarihi bir
OYA ÜNLÜ KIZIL, FORUMUN dönüm noktası olması bekleniyor.
TEKNOLOJİ VE İNOVASYON
EYLEM GRUBU LİDERLERİ Oya Ünlü Kızıl: “Her alanda eşitliğe inanan bir Topluluk
ARASINDA BULUNAN KOÇ olarak yenilikçi dijital uygulamaların ve çözümlerin
HOLDİNG’İN ÖNÜMÜZDEKİ BEŞ hayata geçirilmesine öncülük etmeyi sorumluluk olarak
YILLIK YOL HARİTASINI VE 3 görüyoruz”
ANA TAAHHÜDÜNÜ AÇIKLADI. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması amacıyla küresel
yol haritası sunan eylem gruplarından oluşan Nesiller Boyu
Eşitlik Forumu’nda, Teknoloji ve İnovasyon Eylem Grubu’nun
liderleri arasında Koç Holding de yer alıyor. Koç Holding’in 3
taahhüdünü Paris Zirvesi’nde Kurumsal İletişim ve Dış İlişkiler
Direktörü Oya Ünlü Kızıl ilk defa duyurdu.

(Solda) Moderatör Malezyalı Feminist Aktivist, Yazar ve Araştırmacı Jac sm Kee, (sağda) Koç Holding Kurumsal
İletişim ve Dış İlişkiler Direktörü Oya Ünlü Kızıl

8

NELER OLDU?

“Yapılan araştırmalar ve durum "Nesiller Boyu Eşitlik Forumu’nda
tespitleri gösteriyor ki, kadınlar ve üstlendiğimiz küresel liderlik ile
kız çocukları dijital dönüşüm ve teknoloji ve inovasyon alanında cinsiyet
inovasyon konusunda güçlenmek uçurumunu daraltmak için stratejik bir
için daha fazla fırsat sunulmasına yol haritası üzerinde çalışıyoruz."
ihtiyaç duyuyorlar” diyen Oya Ünlü
Kızıl, sözlerine şöyle devam etti: “Her ve iletişim alanlarındaki cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına
alanda eşitliğe inanan bir Topluluk tüm inovasyon süreçlerinin yönelik fırsat ve zorlukları,
olarak yenilikçi dijital uygulamaların kriterlerini ve standartlarını endüstriyel ve sektörel bir
ve çözümlerin hayata geçirilmesine gözden geçireceğiz. Bu yaklaşımla belirleyeceğiz.
öncülük etmeyi sorumluluk olarak kapsamda kadın kurum içi Fikir geliştirmeden tasarım
görüyoruz. Nesiller Boyu Eşitlik girişimcilerin oranını, kadınlar ve uygulama aşamalarına
Forumu’nda üstlendiğimiz küresel tarafından yönetilen inovasyon kadar şirketlerin taahhütlerine
liderlik ile teknoloji ve inovasyon fikirlerini, kadınların yönettiği ulaşmaları amacıyla dijital
alanında cinsiyet uçurumunu girişimler ile iş birliklerini takip dönüşüm, inovasyon ve Ar-
daraltmak için stratejik bir yol ederek gelişme kaydedilmesi Ge birimlerinde kadınların
haritası üzerinde çalışıyoruz. Tüm hedefleyeceğiz. İnovasyon aktif katılımını sağlayarak, rol
ekosistemimizi harekete geçirecek süreçlerinin tüm birimlerinde modelleri öne çıkaracağız.
şekilde kaynaklarımızı seferber yer alan kadınları, liderlik Etki gücünü en üst düzeye
edeceğiz. Son yıllarda dijital becerileri ve networklerle çıkarmak amacıyla şirketler
dönüşüm ve inovasyon alanında destekleyeceğiz. Tüm bu arasında iş birliği, uyum ve en
Koç Topluluğu genelinde çok çalışmalar ile eş zamanlı olarak, iyi uygulamaların paylaşılmasını
başarılı sonuçlar elde ettiğimiz “İnovasyonda Toplumsal destekleyeceğiz.
kültürel dönüşüm programımızı Cinsiyet Eşitliği Rehberi”
toplumsal cinsiyet eşitliği hazırlayarak, bu rehberdeki 3. Teknoloji ve inovasyondaki
bakış açısıyla destekleyeceğiz. öğretilerin ve sonuçların tüm cinsiyet uçurumunu kapatmak
Öğrenimlerimizi küresel ölçekte inovasyon ekosistemine, amacıyla kadınlar tarafından
iyi uygulamalar arasına sokarak Koç Topluluğu şirketlerine, iş yönetilen girişimlerle iş birlikleri
yaygınlaştıracağız.” ortaklarına, girişimlere, Nesiller kurulmasını destekleyeceğiz.
Boyu Eşitlik Forumu küresel Bu taahhüdü başarıyla
Oya Ünlü Kızıl, Koç Holding’in ağına yayılmasını sağlayacağız. tamamlamak için Birleşmiş
önümüzdeki 5 yıl boyunca teknoloji Milletler Kalkınma Programı ve
ve inovasyon alanında toplumsal 2. Koç Topluluğu şirketlerinin, Koç Holding ortaklığında hayata
cinsiyet eşitliği çalışmalarına yön teknoloji ve inovasyon alanında geçirilen, Koç Üniversitesi
verecek 3 küresel taahhüdünü ise kadınlar ve kız çocuklarına Girişimcilik Araştırma Merkezi
şöyle açıkladı: yönelik yürüttükleri projeleri (KWORKS) iş birliğinde
ve geleceğe dönük planlarını yürütülen bölgesel BOOST
1. Koç Topluluğu genelinde Birleşmiş Milletler Kadın programı kapsamında kadınlar
Koç İnovasyon Programı Birimi Nesiller Boyu Eşitlik tarafından yönetilen girişimlerin
çatısı altında yürütülen Forumu’nun küresel ağına desteklenmesini sağlayacağız.
inovasyon çalışmalarının taşımalarını ve çözüme Program kapsamında ortaya
toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik taahhüt vermelerini çıkan en iyi uygulamaların ise
duyarlı gerçekleştirilmesini teşvik edeceğiz. Bu taahhüdü bölgesel ve küresel inovasyon
benimseyecek ve bu alanda yerine getirmek için teknoloji ekosistemlerine yayılmasını
küresel olarak faydalanılacak ve inovasyonda toplumsal hedefleyeceğiz.”
bir rehber hazırlayacağız. Bu
taahhüdü yerine getirmek için
Koç İnovasyon Programı’ndaki
liderlik, uygulama,
değerlendirme, eğitim, teşvik

9

NELER OLDU?

KOÇ HOLDING DÜŞÜK KARBON EKONOMISINE GEÇIŞ
YOLCULUĞUNDA KÜRESEL BIR ADIM DAHA ATTI

KOÇ HOLDİNG, 2050 YILINDA KARBON NÖTR OLMA YOL HARİTASINDA ÖNEMLİ BİR ADIM DAHA ATTI
VE SIFIR KARBONA ULAŞMAYI HEDEFLEYEN DÜNYANIN ÖNDE GELEN KURULUŞLARINI BİR ARAYA
GETİREN “İKLİMLE BAĞLANTILI FİNANSAL BEYANLAR GÖREV GÜCÜ”NE DESTEK VEREN ŞİRKETLER
ARASINA KATILDI. BU ÖNEMLİ GELİŞMEYİ DEĞERLENDİREN KOÇ HOLDİNG CEO’SU LEVENT ÇAKIROĞLU,
“TOPLULUĞUMUZUN DÜŞÜK KARBON EKONOMİSİNE GEÇİŞ YOLCULUĞUNDA BU GÖREV GÜCÜNÜN ORTAYA
KOYDUĞU ÇERÇEVENİN ÇOK KIYMETLİ OLDUĞUNA İNANIYORUM” DEDİ.

Çevresel, sosyal ve kurumsal Topluluğumuzun düşük karbon Önümüzdeki dönemde detaylarını
yönetim (ESG) çalışmalarını küresel ekonomisine geçiş yolculuğunda kamuoyu ile paylaşacağımız karbon
ölçekte yürüttüğü iş birlikleri ile bu görev gücünün ortaya dönüşüm yolculuğumuzun stratejik
büyüten Koç Holding, 2050 yılında koyduğu çerçevenin çok kıymetli parçalarından birini Koç Topluluğu
karbon nötr olma yol haritası olduğuna inanıyorum. İçinde düzeyinde iklim değişikliği odağındaki
kapsamında önemli bir küresel bulunduğumuz kültürel dönüşüm risk ve fırsatları dikkate alarak ortaya
adım daha attı. Koç Holding, sürecinde iklim değişikliği koyacağımız hedefler oluşturacak.
G-20’nin Finansal İstikrar Kurulu ile ilgili attığımız her adımda Bu süreçte TCFD olarak bilinen
tarafından oluşturulan İklimle Topluluğumuzu küresel liderler ‘İklimle Bağlantılı Finansal Beyanlar
Bağlantılı Finansal Beyanlar Görev arasına taşıyacak çalışmaları Görev Gücü’nün belirlediği küresel
Gücü’nün (Task Force on Climate- hayata geçirmeye odaklanıyoruz. çerçeveyi önemli rehberlerimizden
Related Financial Disclosures Bu kapsamda, Avrupa Birliği’nin biri olarak alacağız” dedi.
- TCFD) küresel destekçileri iklim değişikliğiyle mücadelenin
arasına katıldı. İklimle Bağlantılı merkezine koyduğu, aynı zamanda
Finansal Beyanlar Görev Gücü, dijital dönüşümü hızlandıracak ve
iklim değişikliğinden kaynaklanan rekabetçi üstünlük sağlayacak
risklerin ve oluşabilecek fırsatların bir ekonomik büyüme modeli
yönetilmesini, bu doğrultuda olarak konumlandırdığı Yeşil
hedefler belirlenmesini ve şirketlerin Mutabakat’ı yakından takip ediyor,
elde ettikleri ilerlemeyi paydaşlarıyla çalışmalarımıza bu doğrultuda
paylaşmalarını hedefliyor. yön veriyoruz. Dünya Ekonomik
Forumu (WEF) bünyesinde
Levent Çakıroğlu: “Düşük Uluslararası İş Konseyi tarafından
karbon ekonomisine geçiş için oluşturulan ESG alanlarındaki
çalışmalarımıza hız kesmeden performansımızı ve ilerlememizi
devam ediyoruz.” şeffaf bir şekilde paylaşmamıza
Koç Topluluğu olarak çevresel, katkı sağlayacak ‘Paydaş
sosyal ve kurumsal yönetim Kapitalizmi Göstergeleri’ni
konularını ‘Geleceğe. Birlikte’ kurumsal raporlamalarında
stratejisi çerçevesinde yönettiklerini kullanacağını taahhüt eden
vurgulayan Koç Holding CEO’su Türkiye’deki ilk şirket olduktan
Levent Çakıroğlu, “Koç Topluluğu sonra, şimdi de İklimle
olarak işimizi büyütürken, insanı Bağlantılı Finansal Beyanlar
odağına alan, dünyayı ve toplumu Görev Gücü’nde yer alarak bu
gözeten bir yaklaşımla hareket alandaki çalışmalarımızı daha
etmeye özen gösteriyoruz. da ileriye taşımayı hedefliyoruz.

10

NELER OLDU?

TÜRKİYE'NİN EN BÜYÜK 500 SANAYİ KURULUŞU
ARAŞTIRMASINDA TÜPRAŞ ZİRVEDE!

İSTANBUL SANAYİ ODASI'NIN (İSO) HAZIRLADIĞI "TÜRKİYE'NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU 2020
ARAŞTIRMASI"NIN ZİRVESİNE TÜPRAŞ DAMGASINI VURDU. TÜPRAŞ, ÜRETİMDEN SATIŞLARDA 58 MİLYAR
593 MİLYON LİRAYLA LİSTEDE İLK SIRADA YER ALDI.

"Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu
2020 Araştırması"nın sonuçları İSO
Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan
tarafından açıklandı. Tüpraş, üretimden
satışlarda 58 milyar 593 milyon lirayla
listede ilk sırayı alırken, Ford Otosan 45
milyar 223 milyon lirayla ikinci, Oyak-
Renault Otomobil Fabrikaları ise 31
milyar 242 milyon lirayla üçüncü oldu.
İlk 10'da bulunan diğer şirketler ise Star
Rafineri, Arçelik, Tofaş, Ereğli Demir ve
Çelik, İskenderun Demir ve Çelik olarak
sıralandı.

OTOKAR SLOVAKYA'YA OTOBÜS İHRAÇ EDECEK

OTOKAR, OTOBÜS İHRACATI YAPTIĞI ÜLKELER ARASINA SLOVAKYA’YI DA EKLİYOR. OTOKAR, KENT KÖRÜKLÜ
OTOBÜSLERİ İÇİN BRATISLAVA TOPLU TAŞIMA ŞİRKETİ DPB’DEN 40 ADETLİK SİPARİŞ ALDI.

Otokar, kendi tasarımı ve üretimi Şirketi DPB’den (Dopravny Podnik sonuna kadar teslim edilmesi
otobüslerle ihracat pazarlarında Bratislava) 40 adet Kent Körüklü planlanıyor.
büyümeye devam ediyor. Başta otobüsü siparişi aldı. Slovakya’nın Otokar Genel Müdürü Serdar
Avrupa olmak üzere 50’den fazla başkenti Bratislava'nın toplu Görgüç; "Bu siparişle birlikte
ülkede otobüsleri kullanılan Otokar, taşımacılık ihtiyaçları doğrultusunda Orta ve Doğu Avrupa’da büyüme
son olarak Bratislava Toplu Taşıma üretilecek otobüslerin 2021 yılı hedefimizde önemli bir adım daha
atarak Slovakya’yı otobüs ihracatı
yaptığımız ülkeler arasına ekliyoruz.
Bugün otobüslerimiz Türkiye’nin yanı
sıra, Fransa, İtalya, İspanya, Almanya,
Malta, Romanya, Polonya, Letonya,
Sırbistan, Bulgaristan başta olmak
üzere pek çok Avrupa ülkesinde şehir
içi toplu taşımacılıkta kullanılıyor.
Türkiye’de tasarlanan ve üretilen
otobüslerimizin dünyanın önde gelen
şehirlerinde kullanılmasından büyük
gurur duyuyoruz” dedi.

11

NELER OLDU?

FENERBAHÇE VAPURU YENİDEN RAHMİ M. KOÇ MÜZESİ’NDE!

2009 YILINDAN BERİ MÜZE VAPUR OLARAK ZİYARETÇİLERİ AĞIRLAYAN FENERBAHÇE VAPURU, İSTANBUL
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ (İBB) İLE İMZALANAN PROTOKOL ÇERÇEVESİNDE HALİÇ TERSANESİ’NDEKİ BAKIM
İŞLEMLERİNİN ARDINDAN YENİDEN RAHMİ M. KOÇ MÜZESİ’NDE SERGİLENMEYE DEVAM EDİLECEK.

Türk denizcilik tarihinin önemli
gemilerinden ve İstanbul’un simge
objelerinden biri olarak Rahmi M.
Koç Müzesi koleksiyonunda bulunan
Fenerbahçe Vapuru, 10 yıl aradan
sonra bakıma girdi.

Rahmi M. Koç: Vapur müzemize Rahmi M. Koç, törende yaptığı alanında yaptıkları katkılardan dolayı
değer kattı konuşmada İBB’ye teşekkür etti. Koç, Koç’a teşekkürlerini iletti.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi “Fenerbahçe Vapuru müzemize bir Türkiye’nin ilk ve tek sanayi müzesi
tarafından süreli olarak verilen değer kattı. Müzemiz burada kaldığı Rahmi M. Koç Müzesi’nde sergilenen
Fenerbahçe Vapuru’nun müzede sürece ziyaretçilerimize ve bilhassa Fenerbahçe Vapuru, yetişkinler için
sergilenmesi için yapılan iş birliği çocuklarımıza, öğrencilerimize hizmet nostaljik bir ortamda keyifli Haliç
de uzatıldı. Fenerbahçe Vapuru verecek” dedi. İmamoğlu da müzecilik manzarası sunuyor.
önünde 25 Haziran 2021 tarihinde
düzenlenen “Yenileme ve Bakım
Protokolü İmza Töreni”, İBB Başkanı
Ekrem İmamoğlu ve Rahmi M. Koç
Müzesi’nin kurucusu Rahmi M.
Koç’un katılımıyla gerçekleştirildi.

ASIRLIK CADILLAC RAHMİ M. KOÇ MÜZESİ’NDE SERGİLENİYOR

TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK SANAYİ MÜZESİ UNVANINA SAHİP RAHMİ M. KOÇ MÜZESİ, YENİ OBJELER İLE
KOLEKSİYONUNU GENİŞLETMEYE DEVAM EDİYOR. MÜZENİN EN YENİ OBJESİ, OTOMOTİV ENDÜSTRİSİNDE TARİH
YAZAN 1903 MODEL CADILLAC OLDU.

Endüstri, ulaşım ve iletişim yapılan bir arka koltuk eklentisi
tarihinin efsanelerinden oluşan mevcut. Aynı dönemde yine ekstra
14 binin üzerindeki obje ile aksesuar olarak sunulan pirinç
geçmişi bugünde yaşatan Rahmi lambalar, havalı korna ve yana monte
M. Koç Müzesi, yeni bir objeye edilmiş sepetler de bulunuyor. Aracın
ev sahipliği yapıyor. Müzenin en büyük özelliği, 1850 yıllarında
otomobil koleksiyonuna eklenen silah sanayisinde ilk kez kullanılan
1903 model Cadillac, 1902 yılında ancak fazla yayılmayan toleranslar
Henry Leland tarafından üretildi. sistemi. Parçalar arasında değişime
Rahmi M. Koç Müzesi’nde olanak sağlayan ve performans,
sergilenen ve en eski Cadillac bakım, tamir kolaylığı ve uzun ömür
olduğu tahmin edilen otomobilin, açısından şart olan toleranslar
piyasaya sürüldüğü dönemde sistemi bugün sanayinin her dalında
ek ücrete tabi olan, arkadan giriş kullanılıyor.

12

NELER OLDU?

ÇALIŞMA HAYATININ YENİ KURALLARI ARÇELİK'İN HEDEFİ
CHRO SUMMIT'TE MASAYA YATIRILDI NET SIFIR EMİSYON!

KOÇ HOLDİNG İNSAN KAYNAKLARI VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ BAŞKANI ÖZGÜR 2050 YILINDA TÜM OPERASYONLARDA
BURAK AKKOL’UN DA KONUŞMACI OLARAK YER ALDIĞI CHRO SUMMIT NET SIFIR EMİSYON
2021’DE PANDEMİ SONRASINDA İŞ DÜNYASINDA YAŞANAN DEĞİŞİM VE HEDEFLEDİKLEDİKLERİNİ KAYDEDEN
DÖNÜŞÜME ŞİRKETLERİN KENDİLERİNİ NASIL ADAPTE EDECEKLERİ MERCEK ARÇELİK CEO’SU HAKAN BULGURLU,
ALTINA ALINDI. DÜNYANIN GELECEĞİ İÇİN ORTAK
HAREKET ETME ÇAĞRISI YAPTI.

İş dünyasının önde gelen isimleri Endüstri İlişkileri Başkanı Özgür Arçelik, 13’üncü Sürdürülebilirlik
"Reshape" temasıyla düzenlenen Burak Akkol, “İşimizin Yarını ve Raporu’nun çıktılarını düzenlediği
CHRO Summit 2021’de bir araya Çalışma Hayatının Dönüşümü” online bir etkinlikle duyurdu.
geldi. Koç Holding İnsan Kaynakları adlı bir sunum yaptı. Sunumunda İklim aktivisti Selin Gören’in
ve Endüstri İlişkileri Başkanı Özgür salgınla birlikte dijital dönüşüm moderatörlüğünü üstlendiği
Burak Akkol’un da konuşmacı sürecinin hız kazandığını dile etkinlikte Arçelik CEO’su Hakan
olarak katılım gösterdiği zirvede getiren Akkol, bu durumun şirketler Bulgurlu, iklim değişikliğinde
pandemi sonrası ortaya çıkan yeni için yeni bir maratonun başlangıcı gelinen noktayı, alınması gereken
dünya düzenine çalışma hayatının anlamına geldiğini kaydetti. önlemleri ve şirketin bu konudaki
nasıl ayak uyduracağı ele alındı. Dijital dönüşümün önemini iyice mücadelesini aktardı. Sözlerine Bilim
İş dünyasının yeni dinamikleri, artırdığı bu süreçte çalışanların İnsanı Dr. Jonathan Foley’in “iklim
pandemi sürecinde ortaya en az yüzde 40'ının kendisini yeni satrancı” benzetmesiyle başlayan
konulan en iyi uygulamalar, insan becerilerle donatması gerektiğinin Bulgurlu, “Kaybedecek vaktimiz
kaynaklarındaki en son trendlerin altını önemle çizen Özgür Burak yok, hamlelerimizi tüm oyuncularla
ele alındığı ve pandemi sonrasında Akkol, "İşlerin ve çalışma hayatının beraber planlamalıyız” dedi. Çığ
çalışma hayatına yön verecek dijital geleceğine hep birlikte gibi büyüyen iklim krizinin ancak
yeni kurallarının derinlemesine hazır olmamız gerekiyor" dedi. ortak hareketle çözülebileceğinin
analiz edildiği zirvede MESS ve Akkol, ayrıca Koç Topluluğu'nda pandemi döneminde bir kez daha
TİSK Yönetim Kurulu Başkanı, başlattıkları dönüşüm yolculuğuna anlaşıldığını ifade eden Hakan
Koç Holding İnsan Kaynakları ve da değindi. Bulgurlu, “COVID-19 döneminde
de sürdürülebilirlik hedeflerimizden
sapmadan emin adımlarla
ilerleyerek çıtayı daha da yükseğe
taşıyoruz. 2050 yılına kadar tüm
operasyonlarımızda net sıfır emisyon
hedefliyoruz” dedi.
Dünyanın en büyük şirketlerinin
sürdürülebilirlik performanslarını
değerlendiren Dow Jones
Sürdürülebilirlik Endeksi’nde
2’nci kez Dayanıklı Ev Aletleri
Kategorisinde “Endüstri Lideri”
olduklarını da hatırlatan Bulgurlu,
“Bu yıl 13’üncüsünü yayımladığımız
sürdürülebilirlik raporumuzda tüm
paydaşlarımızı da daha iyi bir gelecek
için iş birliğine davet ediyoruz”
şeklinde konuştu.

13

NELER OLDU?

ARÇELİK, WHIRLPOOL’UN TÜRKİYE’DEKİ ÜRETİM
MERKEZİNİ SATIN ALDI

ARÇELİK, STRATEJİK BÜYÜME HEDEFİ DOĞRULTUSUNDA ABD MERKEZLİ WHIRLPOOL’UN TÜRKİYE’DEKİ ÜRETİM
OPERASYONLARINI GERÇEKLEŞTİREN WHIRLPOOL BEYAZ EŞYA SANAYİ VE TİCARET A.Ş’YI 78.3 MİLYON
EURO’YA SATIN ALDI. ANLAŞMA İLE İLGİLİ OLARAK DEĞERLENDİRMELERDE BULUNAN ARÇELİK CEO’SU
HAKAN BULGURLU, “BEYAZ EŞYADA ÖNEMLİ BİR ÜRETİM MERKEZİ OLAN ÜLKEMİZİN İHRACAT POTANSİYELİNİ
ARTIRMAK ADINA DA DEĞERLİ BİR HAMLE YAPMIŞ OLDUK” DEDİ.

Arçelik, ABD merkezli beyaz eşya hamlemiz de stratejik büyüme Arçelik’in yatırım
üreticisi Whirlpool’un Manisa’daki vizyonumuzun önemli bir adımı yaptığı yıllık 2,7
işletmesi içerisinde yer alan 2 oldu. Sürdürülebilirlik anlayışımız milyon adet üretim
fabrikası ve depolama alanına sahip çerçevesinde tüm tesislerimizde kapasitesine sahip
olan Whirlpool Beyaz Eşya Sanayi yaptığımız çalışmalarla sorumlu olan çamaşır
ve Ticaret A.Ş’yi 78.3 milyon Euro’ya üretimi destekleyecek ürün, makinesi ve soğutucu
satın almak üzere anlaşma imzaladı. teknoloji, servis ve projeler fabrikalarından
Whirlpool Beyaz Eşya Sanayi ve geliştirmeyi, bu konudaki farkındalığı 3 yıl boyunca
Ticaret A.Ş’nin 134 bin metrekare arttırmayı hedefliyoruz. Manisa’daki Whirlpool’un
kapalı toplam 245 bin metrekarelik tesisin mevcut kaynaklarını Avrupa’daki
alanda bulunan üretim tesislerinde korumayı ve büyüme odaklı şirketlerine ihracat
soğutucu ve çamaşır makinesi geliştirme hedefimiz kapsamında gerçekleştirilecek.
üretimi gerçekleştiriliyor. üretim teknolojilerimizi ve iyi
Arçelik’in yatırım yaptığı yıllık 2,7 uygulamalarımızı bu tesise taşımayı
milyon adet üretim kapasitesine hedefliyoruz. Yapacağımız fizibilite
sahip olan çamaşır makinesi çalışmaları sonrasında üretim tesisi
ve soğutucu fabrikalarından ve depolama alanının daha efektif ve
3 yıl boyunca Whirlpool’un büyüme odaklı kullanılması için yol
Avrupa’daki şirketlerine ihracat haritasını belirleyeceğiz” dedi.
gerçekleştirilecek. Satın alma ile
Arçelik’in yurt içinde üretim tesisi
sayısı 10’a yükselirken, toplam
istihdamı da 1000 kişi artacak.

Hakan Bulgurlu: “Üretim
teknolojilerimizi ve iyi
uygulamalarımızı bu tesise
taşımayı hedefliyoruz”
Arçelik CEO’su Hakan Bulgurlu,
“Sekiz ülkede 22 üretim tesisi ve
12 markasıyla 145’ten fazla ülkede
operasyonu bulunan şirketimiz,
Avrupa beyaz eşya pazarının önemli
oyuncularından biri konumunda.
Son 5 yılda gerçekleştirdiğimiz
6,8 milyar lira yatırımla, dışa
bağımlı kalmadan teknoloji
geliştirmeye, yetkinliklerimizi
artırmaya odaklanıyoruz. Whirlpool

14

NELER OLDU?

YAPI KREDİ DOĞA AMERİKAN HASTANESİ'NİN DÜZENLEDİĞİ
DOSTU TAŞIT “HASTA ÖNLÜĞÜ TASARIM YARIŞMASI”NDA
KREDİSİ İLE KAZANANLAR BELLİ OLDU!
YEŞİL ENERJİYİ
DESTEKLEMEYE AMERİKAN HASTANESİ’NİN KURULUŞUNUN 100. YILI ETKİNLİKLERİ
DEVAM EDİYOR KAPSAMINDA MODA TASARIMI ÖĞRENCİLERİNE VE MEZUNLARINA YÖNELİK
OLARAK HAYATA GEÇİRDİĞİ “HASTA ÖNLÜĞÜ TASARIM YARIŞMASI”NI 9 EYLÜL
DOĞA DOSTU TAŞIT KREDİSİ ÜNİVERSİTESİ MEZUNU GİZEM MENDİ KAZANDI.
İLE MÜŞTERİLERİNİN
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Amerikan Hastanesi’nin “Hayal Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
YOLCULUKLARINA DESTEK VEREN Gücünü Tasarımlarına Yansıt” mezunu Ayşe Demiral ikinci olurken,
YAPI KREDİ, ELEKTRİKLİ VE HİBRİT mesajıyla yola çıkarak, kariyerinin İstanbul Teknik Üniversitesi mezunu
ARAÇLARIN FİNANSMANINA ÖZEL henüz başındaki genç moda Betül Karacaoğlan da üçüncü olarak
CAZİP FAİZ ORANLARI SUNUYOR, tasarımcılarının hayal güçlerine yarışmayı tamamladı.
TAHSİS ÜCRETİNDE DE YÜZDE 50 dokunmak ve dünya genelinde Dereceye giren ilk üç ismin Moda
İNDİRİM UYGULUYOR. giderek daha önemli bir hâle gelen Tasarımcıları Derneği Eş Başkanı
medikal tasarıma vurgu yapmak Özlem Kaya ile Genel Portfolyo
Sürdürülebilir bir dünya için amacıyla gerçekleştirdiği “Hasta Değerlendirme Ödülü’ne hak
müşterilerine her alanda destek Önlüğü Tasarım Yarışması”nın kazandığı organizasyonda, kazanan
olduklarını belirten Yapı Kredi kazanan ismi belli oldu. Finale yarışmacı Gizem Mendi, Apple
Genel Müdür Yardımcısı Serkan kalan 10 genç tasarımcının online Watch ödülünün sahibi olurken,
Ülgen, konuyla ilgili olarak şu portfolyo sunumu sonrasında aynı zamanda tasarımlarını da yeni
değerlendirmelerde bulundu: yapılan jüri değerlendirmesinde, 9 üretilecek Amerikan Hastanesi hasta
“Gelecek nesillere daha iyi bir Eylül Üniversitesi mezunu Gizem önlüklerinde hayata geçirme fırsatı
dünya bırakabilmek adına finans Mendi birinciliğe hak kazandı. Mimar bulacak.
sektörünün dönüştürücü gücünün
farkındayız. Bu doğrultuda
kaynakların doğru kullanımı
için Yapı Kredi olarak üzerimize
düşen sorumlulukları yerine
getiriyoruz. Doğa Dostu Taşıt
Kredisi ürünümüzle müşterilerimizi,
doğamızın korunması için doğa
dostu taşıtları kullanmaları
yönünde teşvik ediyoruz.
Sunduğumuz cazip faiz oranıyla
müşterilerimize, sürdürülebilirlik
yolculuklarında eşlik ediyoruz.
Önümüzdeki dönemde de
sürdürülebilirlik alanında daha
iyi bir dünya için farklı finansman
ürünleri sunmaya devam
edeceğiz.’’

15

NELER OLDU?

KOÇ ÜNİVERSİTESİ’NDE MEZUNİYET SEVİNCİ

BİLİMİN SINIRLARINI GENİŞLETEREK ÜLKEMİZE VE İNSANLIĞA HİZMET EDECEK YETKİN BİREYLER YETİŞTİRMEK
AMACIYLA KURULAN KOÇ ÜNIVERSİTESİ’NİN “26 VE 27. LİSANS VE LİSANSÜSTÜ MEZUNİYET TÖRENİ” ÇEVRİM İÇİ
CANLI OLARAK GERÇEKLEŞTİRİLDİ.

Üniversite eğitiminde kalite düzeyini Koç Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Umran İnan törende yaptığı konuşmada
artırmak ve yetenekli öğrencilerin üniversitenin kuruluşundan bu yana disiplinlerarası çalışmalara
kendi alanlarında donanımlı hâle odaklandıklarının altını çizdi.
gelmesini sağlamak amacıyla
kurulan Koç Üniversitesi’nde, teneffüs ederek bu kapıdan defalarca Umran İnan da şunları söyledi:
lisans ve lisansüstü eğitimini girdiniz, bu koridorlardan defalarca “Büyük önder Mustafa Kemal
başarıyla tamamlayan 2020 ve geçtiniz. Koç Üniversitesi’nin, Atatürk, ülkemizin mükemmel bir
2021 sınıflarından 2328 öğrenci, dünyanın en itibarlı bilim yuvalarından ilim ordusuna sahip olmasının en az
26 Haziran 2021 Cumartesi günü biri hâline geldiğini görmek ve bilmek, güçlü bir ordusu olması kadar önemli
çevrim içi canlı olarak düzenlenen, sizlerle beraber güzel ülkemizi olduğunu vurgulamıştır. Yaklaşık
26 ve 27’inci Mezuniyet Törenleri’yle bilim dünyasında yüceltmek en 100 yıl sonra ne mutlu bize ki yüce
mezun oldu. 2020 yılının üniversite büyük ülkümüzdür. Bu konuda taviz önderimizin işaret ettiği kuvveti, Koç
birincisi İnsani Bilimler ve Edebiyat vermeyeceğiz.” Üniversitesi’nin tüm bileşenlerinde
Fakültesi Psikoloji Bölümü öğrencisi bir araya getirmeyi başardık ve daha
İpek Bahar Ungan, 2021 yılı birincisi Prof. Dr. Umran İnan: “Eğitimde ve da güçlendirmek yolunda emin
ise İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi bilimde mükemmeliyet merkezi adımlarla ilerliyoruz. Önümüzdeki
İşletme Bölümü öğrencisi Burcu olma misyonumuzu sürdüreceğiz” 10 ila 20 yıl içerisinde insanlığı ve
Magemizoğlu’nun oldu. Mezuniyet töreni nedeniyle toplumları en çok etkileyecek olan
Koç Üniversitesi Mütevelli Heyet öğrencilere seslenen Koç yeni buluşların çoğu sosyal, insani
Başkanı Prof. Dr. Nur Yalman ve Koç Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. bilimler ile temel bilimler, mühendislik
Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Umran
İnan’ın katıldığı törende, hayatını
dünyanın en yoksul insanları için
sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesine
adayan tıbbi antropolog ve tıp
doktoru Prof. Dr. Paul Farmer da
bu yılın konuk konuşmacısı olarak
öğrencilere seslendi.

Prof. Dr. Nur Yalman: “Ülkemizi
bilim dünyasında yüceltmek en
büyük ülkümüzdür”
Konuşmasında Koç Üniversitesi’nin
elde ettiği büyük başarılarda önemli
katkıları bulunan Koç Ailesine,
mütevelli heyeti üyelerine, öğretim
üyelerine, mezunlara ve öğrencilere
teşekkür eden Prof. Dr. Nur Yalman,
sözlerini şöyle sürdürdü: “Sizlere
bugün geleceğe açılan Bilim
Kapısı’ndan sesleniyorum. Sizler ki
bilim ve irfanla dolu yılların havasını

16

NELER OLDU?

ve tıp alanlarının kesişmelerinde

ortaya çıkacak. Biz de Koç 2020 yılı birincisi
Üniversitesi’nde kuruluşumuzdan İpek Bahar
bu yana disiplinlerarası çalışmalara Ungan: “Koç

odaklanıyoruz.” Üniversitesi’nin

Üniversite olarak, 28 yılı geride ışığıyla parlamaya

bıraktıklarını ve bugün bilimsel devam edeceğiz”
araştırma ve geliştirme alanlarında “Koç Üniversitesi’nin
Avrupa’dan en çok fon alan ve sunduğu eğitim
TÜBİTAK’tan da en çok proje imkânları,
desteği alan birkaç üniversiteden öğrencilerine
biri hâline geldiklerine vurgu yapan araştırma, analiz
Prof. Dr. Umran İnan sözlerine şöyle ve bilgiye ulaşma
devam etti: “Bu gurur veren tablo isteği aşılamasıyla
çok daha yenilikçi ve katma değeri 2020 sınıfı mezunları
yüksek çalışmalar yapmamız için bizi olarak girdiğimiz her ortamda Koç Üniversitesi’nin ışığıyla
parlamaya devam edeceğiz. Bize bilimi temel alan, akılcı ve

daha da cesaretlendiriyor. Bizlere yenilikçi bir eğitimle dünya vatandaşı olarak yetiştiren bu

büyük destek sağlayan Vehbi Koç okulda, öğrenci olma şansını sunan başta ulu önder Mustafa

Vakfı tarafından bugüne kadar Kemal Atatürk’e, Koç Üniversitesi’ne ve Vehbi Koç Vakfı’na
kampüslerimize yapılan yatırım, sonsuz teşekkür, minnet ve saygılarımı sunuyorum” dedi.

yaklaşık 1,5 milyar dolara ulaştı.

Vakfımızın üniversitemize aktardığı

kaynak ise bu yıl yaklaşık 25 milyon

dolar mertebesinde. daha güçlü çıkacağımızdan eminim. merkezi olma misyonumuzu

Ülkemiz zorlu bir dönemden geçse Bu çetin dönemde ödün vermeden, sürdüreceğiz."

de daha önce tarihimiz boyunca özenle ve özveri ile çalışan, ülkemizde

birçok kez yaptığımız gibi bu krizden eğitimde ve bilimde bir mükemmeliyet Prof. Dr. Paul Farmer: “Daha iyi bir

dünya için çalışın”

Konuk konuşmacı olarak törene

2021 yılı birincisi katılan tıbbi antropolog ve tıp
Burcu Magemizoğlu: doktoru Paul Farmer, “Şimdi
“Burada kapılar sizin ‘muhteşem yalnızlığınızdan’
için hep açıktır” çıkıyorsunuz. Pek çoklarının

“Dünyada bir fark ‘gerçek dünya’ dediği yere geri

yaratabilmek için dönüyorsunuz. Elbette her zaman

gücü hep bilgide gerçek dünyanın bir parçasıydınız
buldum ve Koç ve hepimiz gibi onun içinde kendinizi
Üniversitesi tam geliştirmek zorundasınız. İster
da bu noktada kampüste, ister kampüs dışında,
benim şansım oldu. ister Boğaz’ın doğusunda, ister
Çünkü burada batısında veya Türkiye’nin sınırları
kapılar sizin için dışında olsun, siz mezunlar Bilim
hep açıktır, siz yeter Kapısı’ndan çıkmaya hazır olun ve
ki isteyin; disiplinlerarası eğitim, yurt dışı imkânları ve bu kapıyı kapatmayın. Siz mezunlar
sosyal faaliyetler önünüzdeki sonsuz fırsatlardan sadece sadece yakın çevrenizi değil, çok
sayabildiklerim. Her başarı beraberinde sorumluluk getirir,

biz de Koç Üniversitesi mezunları olarak böylesine kaliteli daha geniş bir çevreyi düşünmek

bir eğitim almanın ne kadar büyük bir şans olduğunu hep durumundasınız. Sadece kendi

hatırlamalıyız.” vatanınızı değil, hepimizin içinde

yaşadığı ortak vatanımız olan

dünyayı düşünmelisiniz” dedi.

17

VİZYON

İNVENTRAM GENEL MÜDÜRÜ CEM SOYSAL:

“EKOSİSTEME ‘YENİ
NESİL YATIRIM

ŞİRKETİ’ KAVRAMINI
KAZANDIRDIK”

Koç Holding’in girişim sermayesi yatırımlarını yöneten İnventram’ın Genel
Müdürü Cem Soysal ile konuştuk. Bugüne kadar 25 milyon dolara yakın
yüksek teknoloji yatırımı gerçekleştiren İnventram’ı Koç Holding'in vizyoner
bakış açısının ve gelecek öngörüsünün hayat bulmuş hâli olarak tanımlayan
Soysal, inovatif ve dünya çapında yankı uyandıran girişimlerin hedeflerinde

yer aldıklarını kaydediyor.

Hayatın farklı alanlarına hizmet eden, yönde şekillendirdik. Dolayısıyla bu kadar kısa
Türkiye’den çıkan yüksek teknoloji sürede böyle değerli bir portföyü oluşturma
girişimlerini yurt dışı pazarlarına başarısına Koç Holding’in gücü ve kültüründen
sunuyorsunuz. 2010’da yola çıktığınızda böyle aldığımız destek ile ulaşabildik.
bir başarıyı hedeflemiş miydiniz? Biz İnventram olarak ekosisteme "yeni nesil
İnventram olarak kuruluşumuzdan bu yana yatırım şirketi" kavramını kazandırdık. Bunu
hedefimiz, dünya çapında fark yaratan inovatif nasıl yaptığımıza bakacak olursak; İnventram,
ve “disruptive” yüksek teknoloji şirketlerine 2010 yılında Koç Topluluğu’nun "erken aşama
yatırım yapmaktı. Bugün geldiğimiz noktada da teknoloji yatırım şirketi" olarak yola çıktı. Ancak
bu hedefimiz kapsamında yatırım yaptığımız 11 yıl gibi kısa bir sürede başarılı bir dönüşüm
girişimleri yurt dışı pazarlarına sunarak geçirerek "yüksek teknoloji yatırım şirketi" hâline
büyümelerine önemli katkılar sağlıyoruz. İlk geldi. Bu süreçte yatırım yaptığımız girişimlerin
günden beri gelecek teknolojilerine yönelik her dünya çapında hizmet veren birer şirket olma
zaman öngörülü davrandık ve yatırımlarımızı bu dönüşümlerini hızlandırdık, Türkiye’den çıkan

18

"Yatırım yüksek teknolojileri global pazarlara kabiliyeti sürekli gelişen bir şirket
yaptığımız portföy açtık. Bunu yaparken de sektördeki olmamız. Türkiye’nin teknoloji
şirketlerine finansal yatırım şirketlerinden farklı olarak yeni bir ihracatında önemli bir rol üstlenmeyi
yönetim, pazarlama, iş yapış modelini ortaya koyduk. Yatırım hedefleyen İnventram, bu kabiliyeti ile
iş geliştirme yaptığımız portföy şirketlerine finansal Türk girişimcilerinin ortaya koyduğu
ve satış alanlarında yönetim, pazarlama, iş geliştirme derin teknolojileri global pazarlarda
destek vererek ve satış alanlarında destek vererek büyüten bir şirket oldu. Bu başarımızda
sektörde fark sektörde fark yarattık. Bu kapsamda özellikle ABD özelinde birlikte çalıştığımız
yarattık." hizmet veren tek şirket olmamız bizi avukatlar, mali müşavirler, iş ortakları,
ekosistem içinde farklı kılan en önemli danışmanlar, klinik araştırma merkezleri,
özellik oldu. Burada önemli bir konuya üniversiteler; özellikle Columbia
da dikkat çekmek istiyorum; biz portföy Üniversitesi, John Hopkins Üniversitesi,
şirketlerimizi detaylı veriye dayalı olarak Carnegie Mellon Üniversitesi ile olan
izliyor ve yönetiyoruz ki data yönetiminin iş birliklerimizin önemli bir payı var. Şu
günümüzde ne kadar önemli olduğunu an portföyümüzde yer alan 9 yüksek
hepimiz biliyoruz. Şirket verilerini teknoloji yatırımından 5’inin ABD’de
işleyerek bunları kendi geliştirdiğimiz faaliyet göstermesi de dünya pazarlarını
platformlarda iş aklına dönüştürmemiz hedeflediğimizin önemli bir göstergesi.
bize başarıyı getiren güçlü yönlerimizden İnventram, tamamen Koç Holding'in
biri oldu. vizyoner bakışının ve gelecek
Bir diğer önemli farkımız ise yabancı öngörüsünün hayat bulmuş hâlidir.
pazarlarda adaptasyon, globalde Türkiye girişimcilik ekosistemine
şirketleşme ve yeni pazarlara erişim baktığımızda henüz 20 yılı bulmamış bir

19

"İnventram’ın geçmiş var. İnventram ise bu sürenin İnventram, yeni nesil teknoloji
5 yıl içerisinde 11 yılında faaliyet gösteren bir şirket yatırım şirketi olarak derin teknoloji
Türkiye’nin en oldu. Yani bu ekosistemin neredeyse alanında büyük ölçekli yatırımlar
yüksek değere sahip oluşumunun başında faaliyete geçen gerçekleştiriyor. Kuruluşundan
teknoloji şirketleri İnventram, ekosistem ile büyüdü. itibaren, 10 yılı aşkın sürede 7300’ün
portföyünün Şöyle ki; Türkiye, 2020 yılında toplam üzerinde yatırım başvurusu aldınız.
sahibi olmasını melek yatırımcılar ve girişim sermayesi Yatırım yapacağınız girişimleri
hedefliyoruz. yatırımları kategorisinde dünya seçerken nasıl bir strateji takip
Önümüzdeki sıralamasındaki yerini koruyarak tüm ediyorsunuz?
dönemde mevcut Avrupa ülkeleri arasında üçüncü oldu. Girişimcilik ekosistemi günden güne
portföyümüzün çok Yılın ilk çeyreğine bakıldığında ise büyümesini sürdürüyor. 2020 yılında
daha ötesinde bir 62 girişime toplam 509 milyon dolar global VC yatırımları 300,5 milyar
yatırım hacmine yatırım yapıldı. Bu tutar Türkiye start-up dolara ulaşarak 2019’daki 281,6 milyar
ulaşacağız." ekosistemi için yeni bir rekor oldu. 2021 dolar yatırımın üzerine çıkmayı başardı.
ilk çeyreğinde yapılan 62 yatırımın 49'u Ülkemizde ise geçtiğimiz yıl 165
İstanbul'daki girişimlere yapıldı. Yapılan girişim melek yatırımcılardan ve girişim
bu yatırımlarla Türkiye ilk çeyrekte sermayesi (VC) şirketlerinden toplam
Avrupa’da en çok yatırım yapılan 10’uncu 139 milyon dolar yatırım aldı. Dolayısı
ülke oldu. Orta Doğu ve Kuzey Afrika ile her geçen gün yeni girişimlere şahit
bölgesinde ise İsrail’den sonra 2’nci olmak bizi mutlu ediyor. Yıl içerisinde
sırada yer aldı. binlerce girişimciden başvuru almak
İstanbul ise söz konusu dönemde da bizleri gururlandıran bir sonuç...
Avrupa’da en çok yatırım yapılan 7’nci Demek ki Türkiye’den çıkacak önemli
şehir oldu. Bütün bu verileri genel teknolojilerin yatırımında doğru adres
çerçevede değerlendirdiğimizde olmayı başarabilmişiz.
Türkiye’nin büyüyen girişimcilik Bu kadar başvuru oluyor evet, ama
ekosistemini görüyoruz. İnventram da elbette yatırımlarımıza karar verirken
bu büyümeye paralel olarak bu yıl yeni oldukça titiz ve seçici davranıyoruz.
bir kilometre taşına sahip oldu. Koç Yatırımlarımızın en önemli özelliği
Holding’in girişim sermayesi yatırımlarını teknolojilerin tamamında Türk
yöneten şirketimiz, bu yıl İnventram girişimcilerin yer alması. Ayrıca
Teknoloji Yatırımları A.Ş unvanını aldı. konvansiyonel iş standartlarını bozacak,
Koç Holding’le birlikte bugüne kadar Türkiye’de oyunun kuralını değiştiren,
25 milyon dolara yakın yüksek teknoloji dünya çapında yankı uyandıran girişimler
yatırımı gerçekleştiren İnventram, hedefimizde yer alıyor. İlk günden bu
büyüyen sermaye yapısı ile artık bu yana mühendislik ve ileri teknoloji
sektörde daha fazla söz sahibi olacak. içeren, dünyada çığır açacak girişimlere
Yolumuz uzun, hedeflerimiz büyük. yatırım yapıyoruz. Dolayısıyla çok detaylı
İnventram olarak, yatırım portföyümüze seçimlerle ilerliyoruz.
iş tecrübemiz, satış kanalı gücümüz Öte yandan büyüyebilirlik bizim için
ve bilgi birikimimiz ile katkılar en önemli yatırım kriterlerinden biri.
sağlamaya devam ederken elbette Büyümeye dair verilerini sağlıklı şekilde
portföyümüzü büyütme çalışmalarımızı yöneten ve gerçekçi bir iş planına sahip,
da sürdürüyoruz. İnventram’ın 5 yıl giriş bariyeri yüksek ve taklit edilmesi
içerisinde Türkiye’nin en yüksek değere zor girişimler de bu noktada dikkatimizi
sahip teknoloji şirketleri portföyünün çekiyor. Belirli bir olgunluğa erişmiş
sahibi olmasını hedefliyoruz. girişimlere bizim İnventram olarak daha
Önümüzdeki dönemde mevcut fazla neler katabileceğimize ve yurt
portföyümüzün çok daha ötesinde bir dışında konuşlandırmasını daha hızlı
yatırım hacmine ulaşacağız. nasıl tamamlayabileceğimize yönelik

20

"Derin teknolojik
bilgi ve
yaratıcılığın,
girişimcilik ruhu
ve iş yönetimi
yatkınlığı ile
birleştiği beyinler
bizim radarımıza
hemen giriyor."

Giyilebilir artırılmış gerçeklik alanında yerli donanım ve yazılım ürünleri
sunan Augmency de İnventram'ın yatırım yaptığı şirketler arasında yer alıyor.

olarak değerlendirme yapıyoruz. İnventram’ın yatırım gerçekleştirdiği sağlayan teknoloji, bütçe ve zaman
Yatırım kriterlerimizden de genel olarak şirketlerin yoğunlaştığı teknolojileri tasarrufu kazandırıyor. Vispera, dünya
bahsedecek olursam; yatırımlarımızda biraz aktarabilir misiniz? perakende sektöründe önemli paya
öncelikle girişimcinin profiline ve Yatırım portföyümüzde robotik sahip şirketler tarafından da kullanılıyor.
niteliklerine bakıyoruz. Şirket takımının teknolojilerinden nanoteknolojiye, Bir diğer şirketimiz olan ve merkezi
yetkin, tutkulu, çalışkan, ilgili eğitim ve medikal teknolojilerden arttırılmış ve ABD’de bulunan nanoGriptech,
tecrübe donanımlarına sahip olması, işin sanal gerçeklik teknolojilerine kadar alanında tek olan Setex® teknolojisini
başarısını doğrudan etkileyen faktörler. birçok farklı alanda şirket yer alıyor. sunuyor. Bu ürün geko kertenkelelerinin
Geleceğe yönelik sağlam planları olan, Bunları biraz daha detaylandıracak ayağındaki tutundurucu tüylerden
gerçekçi finansal projeksiyonlara ve olursam; sizlere öncelikle perakende esinlenerek geliştirildi. Tüm yüzeylerde
özenli bir iş planına sahip, hedef pazarını şirketleri için görüntü tanıma odaklı veri güçlü tutunma etkisi sağlayan kuru
ve müşteri kitlesini belirlemiş, ürününü analizi teknolojileri geliştiren Vispera’dan yapıştırıcı ürünlerin sunduğu özellikler,
piyasaya çıkartabilmiş girişimler bahsetmek isterim. Türkiye’de kurulan dünyada bir ilk olmasıyla önem taşıyor.
dikkatimizi çekiyor. Girişimlerin finansal Vispera’nın geliştirdiği teknoloji ile üretici nanoGriptech’in insanların günlük
varlıklarının durumunu, girişimcilerin firmaların perakende satış noktalarındaki hayatlarını kolaylaştıracak ürünlerden
hem işin teknik tarafına hâkim hem ürünlerinin görünürlüklerini, raf paylarını, uzay çalışmalarında kullanılabilecek
de satış ve müşteri odaklı olmasını stok durumlarını ve yerleşimlerini kolayca çözümlere kadar farklı seçeneklerle öne
önemsiyoruz. Kısacası derin teknolojik ve güvenilir bir şekilde takip ve kontrol çıkmasını heyecanla bekliyoruz.
bilgi ve yaratıcılığın, girişimcilik ruhu ve iş etmeleri sağlanıyor. İnsan denetimine Robotik alanında çok önemli bir adım
yönetimi yatkınlığı ile birleştiği beyinler dayalı geleneksel yöntemlere kıyasla olan, robot ellerine dokunma duyusu
bizim radarımıza hemen giriyor. çok daha hızlı, detaylı ve doğru sonuçlar kazandırma çalışmalarında uzun

21

soluklu bir teknolojiye sahip ve ABD’de portföyümüzün öne çıkan şirketlerinden. Sağlık sektörüne yüksek teknoloji
faaliyet gösteren Sensobright, yatırım Şimdiden önemli sanayi şirketlerinin içeren çözümler sunacak 2 ayrı girişimi
portföyümüzde gelişimini heyecanla çözüm ortağı olan Augmency; optik, daha portföyümüze dahil ettiğimizi de
izlediğimiz bir diğer şirket. NASA’nın da elektronik ve endüstriyel tasarımının belirtmek isterim. Bu yatırımlarımızı
dikkatini çeken bu teknoloji, robotlara yanı sıra kullanıcı arayüzü ile de özgün bir da kısa bir süre içerisinde kamuoyu ile
insan dokunma hassasiyeti kazandırması ürün olan Cyclops HMD® ile global AR paylaşmayı hedefliyoruz.
ile dünya çapında bir ilki teşkil ediyor. pazarına tamamen yerli bir ürün sunacak.
Bu teknolojinin sağlık, savunma sanayi Son olarak medikal teknoloji alanındaki Gelecek dönemde ileri teknolojinin
ve otomotiv gibi birçok sektörde çığır yatırımlarımıza değinmek isterim. hangi alanlarına yatırım yapmayı
açacak yeniliklere fırsat sunacağını Özellikle Covid19 ile beraber daha hedefliyorsunuz? Hedefinizde hangi
öngörüyoruz. fazla gündeme gelen ve tele-tıp olarak yüksek teknoloji ve mühendislik
Bir diğer portföy şirketimiz olan adlandırılan uzaktan sağlık hizmetlerinin içeren girişimler olacak?
holografik 3D görüntü teknolojisi önemini biz çok uzun yıllar önce İnventram olarak inovasyonun yer aldığı,
sunan ve ABD’de kurulan CY Vision’ın, öngördük ve bu alandaki yatırımlarımızı dünyada ses getirecek ve uzun vadede
özellikle yerli otomobil TOGG’un bir da şekillendirdik. Yatırım portföyümüzde önemli gelişmelerde rol oynayacak
parçası olmasından dolayı gurur yer alan Tarabios da bu alanda geliştirilen teknolojilerin kullanıldığı birçok girişimi
duyuyoruz. Bu teknoloji ile araçların bir teknoloji. Tarabios ile kan pıhtılaşma yakından ve heyecanla takip ediyoruz.
ön camlarına gerçek üç boyutlu parametrelerinin ölçümü, taşınabilir Portföyümüze dahil edeceğimiz
görüntü yansıtılabilmesi sağlanırken; bir cihazla ve tek kullanımlık kartuşlarla girişimlere, şirket ve yatırım turu başına
3D sistemlerinde karşılaşılan derinlik hastanın kendisi tarafından laboratuvar 10 milyon dolara kadar yatırım gücüne
sorunu, dar görüş açısı, baş ağrısı vb. standartlarında yapılabiliyor. Daha çok sahip bir şirket olarak yatırım alanlarımızı
birçok problemin ortadan kalkmasını ev kullanımına yönelik hastanın şeker medikal teknoloji; yapay zekâ; finans
hedefliyoruz. testi benzeri şekilde kendi kan testini teknolojileri; robotik teknolojisi;
Opet ile birlikte Türkiye’de kurduğumuz yapabileceği bir cihaz olacak. arttırılmış ve sanal gerçeklik; bulut,
Kuantag, quantum dot ve sensör
teknolojisini kullanarak araçlardaki
yakıt ve yağları quantum parçacıklarla
etiketleme üzerine çalışıyor. Şu
an için otomotiv ve nanoteknoloji
alanında faaliyetlerini sürdüren
şirketin, gelecekte farklı alanlarda da
sıvıların etiketlendirilmesi konusunda
nanoteknolojiyi kullanarak geliştirmeler
yapmasını bekliyoruz.
Giyilebilir artırılmış gerçeklik alanında
yerli donanım ve yazılım ürünleri sunan
tek şirket olan Augmency de yatırım

Geko kertenkelelerinden ilham
alan Setex® teknolojisi, mevcut
yapıştırıcıların, kavrama
malzemelerinin ve bağlantı
elemanlarının yapamayacağı
yapıştırma işlevini yerine getiriyor.

22

Holografik 3 boyutlu görüntü teknolojileri sayesinde mevcutta 3D sistemlerinde karşılaşılan derinlik sorunu,
dar görüş açısı, baş ağrısı gibi birçok problemin ortadan kaldırılması hedefleniyor.

büyük veri ve veri analitiği; nesnelerin dönüşüm özellikle önümüzdeki 10 durumda. Keza uzaktan iş birliği ve
interneti ve sensörler; nanoteknoloji ve yılda dünya ve tüketici alışkanlıklarında paylaşım platformlarının, dijital eğlence
paylaşım teknolojileri olarak belirledik. radikal değişimler gerçekleştirecek. içeriklerinin ve evlerimizin kapısına
Fakat bu belirlenmiş 9 yatırım alanı Bunun etkilerini yavaş yavaş görmeye son kilometre hizmet/ürün sağlayan iş
dışında inovasyonun ve yüksek başlıyoruz. Her şeyden önce bir modellerinin şu andaki kullanımlarından
teknolojinin yer aldığı tüm dikeyler 5G dönüşümümüz olacak. Bu yeni çok daha fazla ve uzun soluklu olarak
radarımızda yer alıyor. nesil teknoloji için yapılan yerli ön planda olacağını öngörüyorum. Öte
çalışmalar ülkemiz için stratejik bir yandan daha geniş bir perspektiften
Tüm dünya pandemi ve sonuçlarıyla role sahip. Altyapı çalışmalarının yaklaşmak gerekirse; yarı iletken
mücadele ediyor. Pandeminin etkisiyle teknolojinin birçok alanında teknolojilerin, robot asistanlar ve araç
etkilerinin önümüzdeki yıllarda da çalışmaların hız kazanacağını ve otomasyonlarındaki gelişmelerin
devam edeceği öngörülüyor. Bu ülkemizin gelişiminde 5G’nin olumlu rol de önümüzdeki dönemde önemli
öngörüden hareketle, gelecek 5 oynayacağını düşünüyorum. paradigma kırılımlarına yol açacağını
yıla damgasını vuracak teknolojiler Diğer yandan pandemi sürecinde aynı söyleyebilirim.
neler olabilir? Pandeminin start-up zamanda olağanüstü bir veri üretimi
dünyasındaki hangi teknolojilere ortaya çıktı. Elde edilen büyük verinin de Bir girişimcinin, bir projenin
ilgiyi artırdığını düşünüyorsunuz? anlamlandırılarak hayatlarımıza değer yatırımcıların radarına girmesi
Tüm dünyada aşı çalışmalarının hız katabilmesi için yapay zekâ ve derin için sahip olması gereken
kazanması ve pandeminin şiddetinin öğrenme teknolojileri daha da önem niteliklerin neler olması gerektiğini
azalması yatırım ekosistemini de olumlu arz eder hâle geldi. Toplanan verilerin düşünüyorsunuz? Büyüme ve
etkiledi. Özellikle dijital dönüşüm hayatımızı kolaylaştıracak bilgilere ölçeklenme sürecinde nasıl
sürecine yönelik teknolojilerin gelişimi dönüştürülmesi sürecindeki gelişim, bir altyapının onları geleceğe
tahmin edildiğinden çok daha kısa teknolojideki pek çok değişimin de taşıyacağına inanıyorsunuz? Bu
sürede gerçekleşti. Bu değişim ve anahtarı olacak. Bunlara ilaveten 2021’in konuda önerileriniz neler?
dönüşümün ivmesini kaybetmeden trendleri olarak uzaktan teşhise imkân Daha önce belirttiğim gibi
devam edeceğini düşünüyoruz. Çünkü veren medikal ekipman teknolojileri yatırımlarımızdaki en temel kriterlerden
Covid-19’un etkisiyle hızlanan dijital dikkat çekici ve ihtiyaç hâline gelmiş biri "scalability" yani büyüyebilirlik.

23

Bu nedenle bu alanda tecrübemiz olarak tecrübemiz, bilgimiz ve Koç seviyesi, girişimi fiyat rekabeti denilen
çok derin. Bu tecrübemize dayanarak Topluluğu’nun gücüyle Türkiye’nin en kısır döngüden büyük ölçüde uzak
söyleyebilirim ki öncelikle bir girişimin "akıllı para"larından biri olduğumuzu tutacaktır. Bu da aynı zamanda yüksek
DNA’sı çok güçlü olmalı. Yaptığı işe söyleyebilirim. Uzun yıllar birlikte yol marjlı satışa ve istikrarlı büyümeye
inanan, tüm ekibe girişimci ruhunu alacakları yatırımcılarını kendileri seçen imkân sağlayacaktır. Büyümenin ana
yansıtan, işine tutkuyla bağlı olan, ve güvenilir bir ilişki kuran girişimciler metriklerinden bir tanesi brüt satış geliri
güçlü bir büyüme stratejisine sahip farkını gösterecek. Ve tabii ki büyük iken bir diğeri de şirketin hangi sürede
her girişimcinin güçlü DNA’ya sahip düşünmek gerek. İlk etapta global pozitif FAVÖK üretebildiği, yani başa baş
bir girişim çıkaracağına inanıyorum. hedefler belirleyen ve bu yolda ilerleyen noktasını geçebilmesidir. Bütün bunlar
Büyüme tam da bu noktadan başlıyor. girişimler büyüyebilirlik kriterine sahip göz önüne alındığında bir girişimin 2
Bunu formülize ettiğimiz zaman; doğru olacaklardır. ila 3 sene içerisinde kabul edilebilir
hedefler, güçlü bir finansman stratejisi Bahsettiğim tüm bu adımlar bizim finansal metrikler üreten bir boyuta
ve ilk adımdan belirlenen global oyuncu radarımıza giren girişimcilerde mevcut. ulaşması beklenir. Yine ekosistemde
olma vizyonu karşımıza çıkıyor. Şöyle Büyüyebilirlik potansiyeli olan, yüksek bilinen "10 kuralı"na göre ise; işi yüzde 10
ki; tutarlı, gerçekçi ve gurur duyacağı giriş bariyerine sahip ve taklit edilmesi büyütmenin döngüsü ne olmalı? Hafta
performanslar çıkaran girişimler zor inovatif işlerin doğru yatırımcı ile mı, ay mı, çeyrek yıl mı? Bu da hedef
sağlıklı büyümeye sahip olurlar. Öte buluşabildiğinin en somut örneği bizim olarak üzerinde durulması gereken bir
yandan yatırımcı seçmeleri de büyüme yatırım portföyümüzdür. diğer büyüme göstergesi olarak kabul
süreçlerinde çok önemli bir adım. Güçlü Girişimlerin büyüme temposuna gelecek ediliyor.
bir finansman stratejisi için yatırım turları olursak da burada farklı parametrelere
sıralandırılmalı ve her turun hedefi ayrı bağlı olarak ilerleyen bir süreç mevcut. Bir Koç Topluluğu şirketi olmak iş
belirlenmeli. Diğer yandan girişimciler, İlk olarak girişimin içerisinde faaliyet standartlarınıza ve iş kültürünüze
finansmandan çok daha önemlisi gösterdiği pazarın büyüme hızı tabii ki nasıl yansıyor?
kendilerine yeni kapılar açabilecek ve belirleyici olarak düşünülmeli. Bunun Koç Topluluğu’nun bir parçası ve Koç
farklı fırsatlar sunabilecek "akıllı para"nın yanı sıra, şirketin ürün veya servisinin Holding’in girişim sermayesi yatırımlarını
peşinde olmalı. Bu noktada İnventram fark yaratabilirliği ve yüksek giriş bariyeri yöneten şirket olarak Türkiye’nin en
büyük topluluğunun iş standartlarını, iş
İnventram'ın yatırım portföyünde robotik teknolojilerinden nanoteknolojiye, yapış biçimini ve iş kültürünü son derece
medikal teknolojilerden arttırılmış ve sanal gerçeklik teknolojilerine kadar önemsiyoruz. Kendi şirket kültürümüzün
birçok farklı alanda şirket yer alıyor. içerisinde de derin etkisi olan köklü bir
geleneğin izlerini gururla taşıyoruz. Koç
kültürü işinize odaklanmayı, gerçekçi
hedeflere ulaşmak için çalışmayı,
sağlam adımlarla ilerlemeyi ve belki de
en önemlisi büyük bir resmin parçası
olarak Türkiye’ye katma değer yaratmayı
ve toplumsal faydayı ön planda tutmayı
sağlıyor. Önce insan prensibi ile başta
çalışma arkadaşlarımız olmak üzere tüm
paydaşlarımız ve üçüncü partilerle olan
ilişkilerimizi değerlerimiz doğrultusunda
yönetiyoruz. Topluluğun tamamında
olduğu gibi İnventram’da da tüm çalışma
arkadaşlarımıza eşit imkânlar sağlıyor;
bilgi, beceri ve yetkinlik kazanmaları için
gereken gelişim yatırımını yapıyoruz.
Buna ilave olarak bütün iş süreçlerimizi,
dijital dönüşümün gerekleri
doğrultusunda mümkün olan en etkin
bilişim platformları ile yönetiyoruz.

24

360 DERECE

EKONOMİK
TOPARLANMA,

VİRÜSÜN
YÖRÜNGESİNE BAĞLI

Dünya ekonomisinde toparlanma sinyalleri gelmeye devam ediyor. Bu yıl için küresel
büyüme beklentisi, ağırlıklı olarak yüzde 5’i aşarken uzmanların çoğu pandemi

öncesindeki seviyelere ancak 2022 yılı ve sonrasında ulaşılabileceğini düşünüyor.
Dünya Ekonomik Forumu Baş Ekonomistler Raporu, iyileşme yönündeki gelişmeleri

gözler önüne sererken kırılgan ve riskli noktalara da ışık tutuyor.

YA Z I

Yasemin Balaban

G eçen yıl dünya ekonomisinin pandemiden krize dönük olarak politika yapıcılar ve özel
aldığı ağır darbe büyük ölçüde atlatıldı ve sektör liderlerinin eylem planlarına ışık tutmayı da
toparlanma yönünde ardı ardına sinyaller amaçlıyor.
gelmeye başladı. Gelişmiş ülkelerdeki dev mali Raporda ekonomistler bir yandan birçok ülkede
destek paketleri ekonomiyi canlandırmada yaşanan iyileşmeye dikkat çekerken bir yandan
önemli rol oynarken, yaygınlaşan aşı uygulamaları da belirsizliklerin sürdüğüne vurgu yapıyor.
ekonomik hayatın normale dönmesinde itici gücü Ülkeler bazında bakıldığında aşılara erişim
oluşturuyor. olanakları ve hükûmetlerin finansal kaynak
Dünya Ekonomik Forumu (WEF) bünyesindeki yaratma gücü bazında farklı yörüngelerin olduğu,
“Centre for the New Economy and Society” (Yeni altı çizilen bir diğer nokta. Yükselen borsalar ve
Ekonomi ve Toplum Merkezi) tarafından üç ayda emtia fiyatları küresel ekonomik servetin arttığını
bir yayımlanan “Baş Ekonomistler Görünüm” düşündürürken bu verilere rağmen, bazı ülkeler
Raporu'nun Haziran sayısında yer alan analizler vaka ve vefat istatistiklerinde yeni dalgalar
de bu yönde. Kamu ve özel sektör kuruluşlarından yaşıyor; 18 aydır insanlar hâlâ hastalığın stresi
baş ekonomistlerin danışmanlığına ve anketlere altında ve milyonlarca çalışan, küresel iş gücü
dayanan rapor, Covid-19 pandemisinin yol açtığı piyasasından ayrıldı.

25

The June edition of the Chief Economists of ill health, grief and stress; millions of

Outlook comes out amid improving workers have dropped out of the global
apgrogfFDroeoüugrnnuadytmelayurEueBkncoaconeşvreotrmayinimkeonmvieronntumme,nBu2l0ytau2hesw1alatryritaimılnhırabüsajadışkeınusdriuamaurdnı alradbınoa puerk fçookrce; aniblkidldyiarjrioyısobınr.dBoaupgseeelvenicyieenğlegiryisnön2aü0rn2ed1e’inggiöokriniüncşig
yuapntfığilıloeldumalucross yaadrısvınadna cyaekdalaenacboilencoeğminiiedüsş.ünen

cwoiduERenlkatyropiednosivor,eumdr'gniifsfidnetalgree2rtnr0tai2ajet1ceytdoılrpıieasth. sAacrrbepeonüakysöeünstmelemeritnliaidnhameytiaknnilleaerkriin,vAineBTayDrüh’knkaesinseıtnksedgeşaevckliikirolind ekonomistlerin sayısı da ilk görüştekilere
yakın.

USRasptoimrunuoludasğıpndaac, dküazeglmeeayilong

opeinçiinngkuüpr,esdeeltebrümyiünmedeto a largülekelerde yaygınlaşan waşıiltahmaan accelersaatğiolaynacinaktehneönreomllli-goüuçlteroinfyanı
extebnetkbleynatciscie, sosrttaolavmacacines anbudyügyuülmame atalahrmı oinldleur.iBneu dgveeaslicştemckeionlelaernksübriirensehl ighsçıı-rkaianrbacubnoiluemgceeekcigkeetcilrieşobmnileeolcemer kdieyeaysedragarlaaıyyvodera. na

the yfiünzadnecia5l,5r-e6soaurarcleığsınavaailable btaohar müjdesi gibiydi. bBuodoosğtrutltoudga,lobalBgaşroekwontohmfiostrleercinaansatlsizlethrinise gsöprering.
govyeürnkmseelndtis. .USyogaurlinagnasntock maiWrçkiEneFdetBsadşeE2k0o2n1oymılıisiçtlienrTkTühorepeslueclul obğüunysümeensusoiyalialemnş, mvoirenüysegügntidgheeenleycWoelkuotşerekldki yilöleErnücdnoigreencsoei.kmic
andterişsvinikg pcaomkemtloerdiintyinprices givbeektlhenetisi, ortalama yüFzdoer5u,5m-6’s Chief EBcirodinğeormetkisentsiseCaoşılmammalaurınnity is
impsreosnsuioçnlatrhıavtethe fortunes of tabhrüaeylıüğgmınleaobybeükaklseleyledni.lYeürizndtseea6ny-ıds6ı,id5naogaraztndoıenwğdiala. rdmysauyatganısnylaeoşnxmlpaaresınıcveettkegisdeil.eYacüevkkseteerkkagigoelelairsliıglobal
ecoynaoymgyınaraeşılolaomkinag, buup. And yeRta,pborea hveirni odluşturan agnrkoetwe kthatılraante in tühlkeelerardnegtoepaorlafn5m.a5b%ugütnoe k6a%dar in

thesbeeknluemntbiedres,etskoimlieolcdouu.ntriesbkaüarşreeeskeol gnaoymriissatlfei ryinurbtiüç2yi üh0ka2sçıo1lağnu(ınonl(ruGğSpuYo, Hs) sibsblaüyğylüahkniçgdaı.hpAelıcdril)edvaulernutmddelasartaerkkealercrşioısdavoyeğerrsuyindoef

experiencing dramatic new waveCsoviod-f19thöencesi seviygeleloreb2a0l22G’nDinP to pmrüed-aChaOlelVerIgDelilşetivrieldli.s within the

virus; people are still processing 18 months first half of 2022.

ecast n

2021 için küresel büyüme tahmininiz nedir? Küresel GSYH’nin ne zaman Covid öncesi
seviyeye gelmesini bekliyorsunuz?
12
12

10 10

8 8

6 6

4 4

2 2

0 % 5-5,5 % 5,5-6 % 6-6,5 % 6,5’ten fazla 0 1.Y 2023 2.Y 2023 2024 veya
% 4,5’ten az​ % 4,5-5 2.Y* 2021 1.Y 2022 2.Y 2022 daha sonra

Kaynak: WEF Baş Ekonomistler Anketi, Haziran 2021 *Y: Yarı

Source: Chief Economists Survey SKoauyrncaek::WCEhFieBaf şEEckoonnoommistilesrtAsnSkeuti,rvHeazyiran 2021

26

Centre for the New Economy and Society Mali destek paketlerinin etkileri dönüştürücü etki olduğu düşünülüyor.
WEF raporunun öne çıkardığı önemli Çin’deki destekler; salgını önleme
Chief Economists noktalardan biri, pandemi döneminde ve kontrol etme, sağlık ekipmanları
Outlook alınan tedbirlerin ülkeler arasında büyük üretme, işsizlik sigortası, sosyal güvenlik
farklılıklar gösterdiği. En önemli mali katkıları gibi alanlara yönelik harcamaları
June 2021 paketlerden üçü ABD, Avrupa Birliği artırmaya odaklanıyor. AB’de ise halk
(AB) ve Çin’de hayata geçirildi. Baş sağlığı açısından diğer ülkelere göre
WEF "Baş Ekonomistler Görünüm" ekonomistler, mevcut tabloya göre daha fazla sıkıntı çeken İspanya ve
Raporu'nun Haziran sayısında yeşil ABD’nin desteğini AB ve Çin’den çok İtalya’nın yanı sıra Doğu Avrupa gibi
yatırımlar ve dijital dönüşümün daha büyük olarak değerlendiriyor. yüksek borçlu ülkelerin paketten daha
önemine dikkat çekiliyor. ABD hükûmeti tarafından hayata fazla yarar görmesi bekleniyor. AB’deki
geçirilen acil önlem ve mali destek desteklerde dikkat çekici dönüştürücü
Ekonomistlere paketleri kapsamındaki harcamalar, yönlerden biri ise iklim değişikliğine
göre AB'nin destek GSYH’nin yüzde 25’ine ulaştı. Çin kaynak ayrılması. Kaynağın yüzde 30’u
paketlerinin için bu oran yüzde 4,7 seviyelerinde iklim değişikliğinin etkilerini azaltmaya
dönüştürücü etkisi, kaldı. AB tarafından verilen destekler yönlendiriliyor.
miktarından daha ise AB27 ülkeleri GSYH’sinin yüzde
yüksek. ABD'deki 10’unu oluşturdu. Gelecek Nesil AB Paketlerdeki eksik yön
destekler konusunda ise Fonu (NGEU) kapsamındaki 750 milyar Rapor için hazırlanan ankete katılan
tam tersi bir durum söz euro’luk (906 milyar dolar) paket, baş ekonomistlere göre kurtarma
konusu: Miktar yüksek, 2020’nin sonunda sonuçlandırıldı. paketlerinin bazı boyutları şu anda
dönüştürücü etki az. 540 milyar euro’yu (652 milyar dolar) eksik. Bazı katılımcılar, kısa vadeli
aşan acil rahatlama paketi ise Avrupa etkilere uzun vadeli dönüştürücü
Komisyonu tarafından tahsis edildi. desteklerden daha fazla yer verildiğine
dikkat çekiyor. ABD’nin hanelere tahsis
ABD’nin dev paketinin dönüştürücü ettiği gelir transferinin krize katlanmayı
etkisi sınırlı sağlamayacağına ve yeşil altyapı için
ABD’de GSYH’nin yüzde 11’ine karşılık yeterince teşvik sağlanmadığına dair
gelen 2,3 trilyon dolarlık tahsisatı içeren değerlendirmeler yapanlar da mevcut. İş
CARES, Mart 2020’de çıkarılmıştı. gücüne, inovasyon ve dönüşüme, altyapı
Yıl sonunda Covid ve işsizlik yardımı, için dijitalleşmeye daha fazla yatırım
doğrudan teşvik ve pandemi kontrolü yapılması gerektiği belirtiliyor.
için ek kaynaklar kapsamında bu destek Düşük ve orta gelirli ülkelerde ise
868 milyar dolar daha genişletildi farklı yönde bir sorun yaşanıyor.
(GSYH’nin yüzde 4,1’i). Mart 2021’de, Baş ekonomistlerin yorumuna göre
Amerikan Kurtarma Planı yürürlüğe girdi; tahsis edilen fonları acil sağlık krizine
1 trilyon 844 milyar dolarlık mali teşvik yönlendiren bu ülkeler, uzun vadede
(GSYH’nin yaklaşık yüzde 8,8’i), yakın uluslararası toplumun finansal desteğine
zamanda ortaya çıkan altyapı planı (2,3 ihtiyaç duymaya devam edecek. Bu
trilyon dolar) ve 10 yıldan fazla sürecek kapsamda IMF tarafından sağlanan
bir aile planı (2 trilyon dolar) ile yardımlar özel çekme hakları (SDR) önemli olacak.
yüksek boyutlara ulaştı. Yorumculara göre uluslararası toplumun
AB, Çin ve ABD paketlerinin etkilerini yapması gereken; kredileri genişletmek
değerlendiren baş ekonomistler, yerine hibeleri artırmak, aşıların
dönüştürücü etki olarak bakıldığında AB piyasaya sürülmesini ve uzun vadede
paketinin öne geçtiği yargısına varıyor. yeşil yatırımları desteklemek. Raporda,
Başka bir deyişle AB’nin paketinin makro düzeyde ekonominin gidişatı
dönüştürücü etkisini, miktarından daha ve gelecekteki toplumsal ekonomik
yüksek olarak yorumluyorlar. ABD’de yapıya dair değerlendirmeler de yer
ise destek miktarının ancak yarısı kadar alıyor. Birçok uzman, finansal desteklerin

27

acil önlemler yerine mevcut ekonomik 15 ayında verilen cömert desteklerin bir oranla hâlâ görece yüksek olarak
sistemin dönüştürmesi yönünde ekonomileri su üstünde tuttuğu ortada. değerlendiriliyor. Pandeminin kuşkusuz
kullanılması çağrısı yapıyor. Şimdi hükûmetler iflas dalgalarına yol en fazla endişe verici gelişmelerinden
açmadan destekleri aşamalı olarak biri ise kadın istihdamının azalması.
İflas dalgaları ve işsizlikte artış sona erdirme gibi bir zorlukla karşı ABD’de yaklaşık 3 milyon kadın,
endişesi karşıya. Avrupa Merkez Bankası, bu risk pandemi döneminde çocuklarına
Raporda ele alınan sorulardan biri ise konusunda uyarılar yapıyor ve konu iyi bakmak için işten ayrıldı. Pandeminin
genişletilmiş finansal müdahalelerin yönetilemezse bir sonraki finansal kriz ilk dönemlerinde işlerini kaybeden
toplum ve ekonomi dokusundaki potansiyeline dikkat çekiyor. erkeklerin önemli bölümü bugün yeniden
yara izlerini önleyip önleyemeyeceği. istihdam edilirken annelerin iş gücündeki
Bunları birkaç başlıkta irdeleyen Kadınlar eve döndü payı Kasım 2019’a göre yüzde 2,8 azaldı.
baş ekonomistler, potansiyel iflaslar Raporda iş gücü piyasasında iyileştirme Baş ekonomistlerin dikkat çektiği bir
tarafında büyük risk görürken, iş gücü sağlanmamasının da ekonomiye diğer endişe, küresel üretim ağında
piyasasının bunu takip edeceğini uzun vadeli hasar verebileceğinin altı kalıcı bir kesinti yaşanması. Ancak
düşünüyor. Hâlihazırda küresel çiziliyor. Son verilere göre ABD’de bu, diğerlerinden daha az önemli bir
üretim ağının aldığı hasar, bu riskin ortaya çıkan yeni işlerin sayısı, iş kaygı olarak görülüyor. Pandeminin ilk
kaynaklarından birini oluşturuyor. Baş arayanların sayısından daha hızlı artıyor. aylarında bozulan küresel değer zinciri
ekonomistlere göre pandeminin ilk Ancak ABD’de işsizlik yüzde 7,6 gibi de iflaslar gerçekleşirse ikinci bir darbe
alabilir. Ama şimdilik, küresel ticaret ve
Pandeminin en fazla endişe veren sonuçlarından değer zinciri, pandemi öncesine dönme
biri, kadın istihdamının azalması. Pandeminin ilk yönünde iyileşme gösteriyor.
dönemlerinde işlerini kaybeden erkeklerin önemli
bölümü bugün yeniden istihdam edilirken çocuk Yörüngeyi politika belirleyecek
sahibi kadınların iş gücündeki payı ABD'de 1,5 Raporda görüşlerine başvurulan
yılda yüzde 2,8 azaldı. ekonomistler, önümüzdeki
dönemdeki gelişmelerin büyük
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ölçüde politika yapıcıların tercihlerine
göre şekilleneceğini belirtiyor. Para
Dünya Ekonomik Forumu Baş Ekonomistler Raporu’nda iklim politikaları ve enflasyon, takip edilecek
değişikliği konusuna ayrı bir bölümde yer veriliyor ve şu noktalar olacak. Ekonomistler liderlerin
değerlendirmeler yapılıyor: enflasyon baskısını dikkate almaları
“ABD’nin yılın başlarında Paris Anlaşması’na yeniden katılması, gerektiğinin altını çiziyor. Ek olarak
giderek daha fazla sayıda ülke ve kuruluşun sıfır karbon seviyesine merkez bankalarının politik baskıya
ulaşma konusunda taahhütte bulunması nedeniyle, iklim ve çevre teslim olma riskine de dikkat çekiliyor.
konusunda daha fazla ilerleme umudu var. Baş Ekonomistler Ankete katılanların çoğunluğu merkez
Topluluğu’nun önemli bölümü, 2050 yılı "sıfır karbon" hedefinin bankalarının fiyat istikrarına önem
yeterli olmadığını düşünüyor ve bazıları 2035 yılı öncesi için hedefler vermeye devam edeceklerini düşünüyor.
belirlenmesini öneriyor. Özellikle iklim değişikliğiyle mücadele Raporda küresel ekonominin iyileşmeye
konusundaki aksiyonların bir öncelik olarak ele alınması gerektiği devam edeceği görüşü ağırlık taşırken
görüşü hakim. Ankete katılanlar ortalama olarak 2050 hedeflerine bunu engelleyecek ciddi risklerin de
ulaşılması ihtimalini, hükûmetler için yüzde 50, özel kuruluşlar için altı önemle çiziliyor. En önemli nokta
yüzde 62 olarak görüyor.” ise, kısa vadeli düşünmenin hastalığı
iyileştirmek yerine sadece semptomları
gidereceği görüşü. Uzmanlar, toplumsal
ve ekonomik dönüşümü sağlayacak
uzun vadeli yatırımların çok daha önemli
olduğunu belirtiyor ve gelişmiş ülkelerin
sağladığı devasa paketlerin belki de krizi
tarihi bir dönüşüme çevirmek için fırsat
olabileceğini vurguluyor.

28

YAKIN PLAN

“PANDEMİLERİN İTİCİ
GÜCÜ, TOPLUMSAL
EŞİTSİZLİKLER”

Koç Üniversitesi Mezuniyet Töreni’ne katılan tıbbi antropolog ve tıp doktoru
Paul Farmer, küresel pandeminin toplumsal eşitsizliklerden beslendiğine
dikkat çekiyor. Bizden Haberler’in sorularını yanıtlayan Farmer, gelecekte
benzer şeylerin yaşanmaması için dünya çapında bu sorunların
çözümüne kaynak aktarılması gerektiğini vurguluyor.

29

H ayatını dünyanın en salgını başlar başlamaz bu terim birçok
yoksul insanları için sağlık dilde öne çıktı. Bu durum neden bu kadar
hizmetlerinin iyileştirilmesine kötü bir performans gösterdiğimizle ilgili
adayan tıbbi antropolog ve tıp doktoru bize çok şey anlatıyor. Kim bu çalışanlar?
Paul Farmer, Koç Üniversitesi 26 ve Gıda dağıtım görevlileri, hemşire ve
27. Lisans ve Lisansüstü Mezuniyet hasta bakıcılar, temizlik personeli vs...
Töreni’ne konuk konuşmacı olarak ABD’de bunların çoğu beyaz ırktan
katıldı. Bizden Haberler’in sorularını olmayan topluluklar... Bu kesimler, diğer
cevaplayan Farmer, küresel pandemiye topluluklara göre hastalanma oranları
dair önemli değerlendirmelerde daha yüksek, tedavi ve korumaya daha az
bulundu. erişimi olan insanlar; Covid-19’da başlıca
fay hatları. Brezilya’da durum biraz farklı
Hem ülkeler arasında hem de olabilir ama orada da çok benzer bir
toplumların kendi içindeki eşitsizlikler eğilim var ve şu anda salgında kötü bir
her zaman önemli bir sorundu. performans gösteren iki numaralı ülke.
COVID-19 pandemisi, dünyadaki Bence pandeminin başlangıcında bile,
eşitsizlikleri ve en dezavantajlı böyle bir eğilim olacağı belliydi ve bunu
kesimleri nasıl etkiledi? görmek çok cesaret kırıcı.
Güçlü bir akademik tıp kültürüne rağmen Şimdi pandeminin yeni bir aşamasına
ABD pandemi döneminde en fazla giriyoruz ve bu beni endişelendiriyor. Bu
ölümün yaşandığı ülkelerden biri oldu. aşamaya “aşı sonrası safha” diyebiliriz.
Burada gördüğümüz düşük performansa Örneğin geçtiğimiz hafta üretilen aşıların
bakmamız gerektiğini düşünüyorum. sadece yüzde ikisi yoksul ülkelerin yoksul
Bunun hesabını kim verecek? halklarına dağıtıldı. Bu konu hakkında
“Kilit işlerde çalışanlar” veya “temel yıllardır kalem oynatıyorum ama son
çalışan” terimini biliyorsunuz. Covid-19 pandemiyle birlikte çok daha fazla insan
epidemilerin ve pandemilerin temel
GENÇLERE ESİN VEREN BİLİM İNSANI itici gücünün toplumsal eşitsizlikler
olduğunu anlamış durumda. Bunu,
Tıbbi antropolog ve tıp doktoru Paul Farmer, hayatını dünyanın en sadece bazı insanların maruz kaldığı
yoksul insanları için sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesine adayan ve diğerlerinin maruz kalmadığı
bir bilim insanı. Farmer, 1987’den bu yana yoksulluk içinde yaşayan risklerin farklılığı açısından değil, bizi
hastalar adına araştırma ve destek faaliyetleri sürdüren ve onlara iyileştirebilecek şeylere veya ilk etapta
doğrudan sağlık hizmetleri sunan, kâr amacı gütmeyen uluslararası hastalığın yayılmasını engelleyebilecek
Partners In Health’in (PIH) kurucu direktörlerinden. Partners In şeylere erişim farklılığı açısından da
Health’in çalışmaları tüm dünyada yoksul topluluklara yönelik sağlık vurguluyorum. Çok tanıdık ve rahatsız
hizmetleri için bir modele dönüştü. Dr. Farmer ile ABD’deki ve diğer edici bir durum. Sosyal eşitsizliklerin
ülkelerdeki çalışma arkadaşları, yüksek kaliteli sağlık hizmetlerinin farklı toplumsal grupları bu kadar kırılgan
kaynakların sınırlı olduğu ortamlarda ne şekilde sağlanabileceğini hâle getirdiğini görmek istemiyorsak,
gösteren topluluk odaklı, yenilikçi tedavi stratejilerinin geliştirilmesine kaynaklarımızı seferber etmemiz
öncülük etti. gerekiyor. Bunu yapabileceğimize
Dr. Farmer’ın hâlen Kolokotrones Kürsüsü’ne sahip olduğu ve inanıyorum. Tıp ve sağlık hizmetlerinde
Küresel Sağlık ve Sosyal Tıp Bölümü’nün başkanlığını yürüttüğü sosyal eşitlikleri ele alabileceğimiz
Harvard Üniversitesi’nden Tıp Doktorluğu ve Doktora unvanları bazı örneklere bakabiliriz. Bu yüzden
bulunuyor. Farmer, aynı zamanda Boston’daki Brigham and Women’s iyimserliğimi koruyorum.
Hastanesi’nde Uluslararası Sağlık Eşitliği Bölümü’nün Başkanı.
Bu örneklerden bahsedebilir misiniz?
Örneğin, HIV’e küresel bir salgın olarak
bakarsanız -ki öyledir- o zaman sadece
HIV kapma riskine değil, aynı zamanda

30

Alanında dünyanın en ünlü bilim insanlarından biri olan Paul Farmer, eşitsizliklerin
yarattığı sorunlara dikkat çekmek üzere çok sayıda kitap yazdı.

AIDS’i, yani ölümcül bir patojeni kronik ister ABD’de, bir hastalığa uygulanan "Aşı eşitsizliği
bir hastalığa dönüştürebilecek iyi tedavi ve bakım standardı değişmemeli. konusunda bir şey
şeylere maruz kalma olasılığına da Eğer farklıysa bu konuda her zaman bir yapabilir miyiz?
bakmak gerekir. Bulaşıcı hastalıklar şey yapılabilir. Evet, yapabiliriz.
alanındaki eğitimimi 90’ların ortalarında Bunu Covid-19 için de görüyoruz. Ancak güçlerimizi
tamamladım. Harvard Üniversitesi’nin Aşı eşitsizliği konusunda bir şey birleştirmemiz
eğitim hastanelerinde AIDS’ten pek çok yapabilir miyiz? Evet, yapabiliriz. Ancak gerekiyor. Bunu
hastamızı kaybediyorduk. Ardından, güçlerimizi birleştirmemiz gerekiyor. görmeyi umuyorum.
bir süre sonra AIDS’ten artık insanların Bunu görmeyi umuyorum. Belki biraz Belki biraz geç
ölmediğine, sadece kliniğe kontrol geç gerçekleşecek ve bu arada pek çok gerçekleşecek ve bu
için geldiklerine şahit oldum. Eminim insanı kaybedeceğiz. Ancak yalnızca arada pek çok insanı
Türk eğitim hastanelerinde de aynı şey milyonlarca hayat kurtarmakla kalmayıp kaybedeceğiz. Ancak
olmuştur. aynı zamanda HIV’in anneden çocuğa milyonlarca hayat
Bu yeni gelişme herkesi çok sevindirse bulaşmasını da önleyen müdahalenin bir kurtaracağız."
de tüm dünyada eşit bir şekilde benzerini, aşı konusunda da görebiliriz.
ilerlemedi. En çok etkilenen kıta da
Afrika’ydı. HIV’in yol açtığı çok sayıda Birçok uzman artık “pandemiler
ölüm ve ayrıca büyük tüberküloz çağında” yaşadığımıza dikkat
salgınları yaşandı. 1995-2002 arası çok çekiyor. Covid-19 pandemisi geride
zor yıllardı. Sonra, 2002’de ABD Başkanı kaldığında gelecekte de benzerlerini
George Bush, AIDS Yardımı İçin Acil yaşayabileceğimizi gözetirsek,
Durum Planı’nı açıkladı. Bu plan, birkaç bugüne kadar yaşananlardan
yıl içinde her şeyi değiştirdi. Bu plan geleceğe dönük çıkarabileceğimiz
kapsamında Afrika’da milyonlarca insan dersler neler?
tedavi oldu. Yani bu, eşitsizliğe yapılan Salgın hastalıklar toplumda her
bir müdahaleydi. İster Ruanda’da olun, zaman çatlaklar arar. Bu gerçeği

31

"Gelişim düzeyini GELİŞİM DÜZEYİNİ ARTIRMAKTA
artırmanın en KIZ ÇOCUKLARININ ROLÜ
iyi yollarından
birinin kadınların Bugüne kadar yaptığınız çalışmalar arasında kadınlara dönük
ve kız çocuklarının birçok program yer alıyor. Küresel ölçekte ekonomik toparlanma
koşullarının ve toplumsal iyileşmeye odaklanılan bu günlerde, bu tür
geliştirilmesi olduğunu programların sürece katkısı ne olabilir?
çoktan öğrendik. Gelişim düzeyini artırmanın en iyi yollarından birinin kadınların ve kız
Modern Türkiye’de çocuklarının koşullarının geliştirilmesi olduğunu çoktan öğrendik.
eğitimde cinsiyet Modern Türkiye’de eğitimde cinsiyet eşitliğini sağlamaya çalışmanın
eşitliğini sağlamaya bu ülkeye muazzam katkısı olduğunu hatırlayın.
dönük çalışmanın Ruanda’yı ele alalım. Dünyada en yüksek kadın parlamenter oranına
ülkeye muazzam katkısı sahip ülke... İskandinav ülkelerinden de fazla. Bu ülke ayrıca son
olduğunu hatırlayın." 50 yıl içinde dünya çapında ölüm oranlarında en keskin düşüşleri
gören ülkelerden... Neden? Elbette birçok nedeni var. Halk sağlığına,
kaynakların eşit dağıtımına, ulusal evrensel sağlık yaklaşımına yatırım
yapmak, bunlardan birkaçı. Öte yandan, bu yasaları kim yazıyor,
kim onaylıyor? Kabine üyelerinin yarısından fazlası kadın. Hukukçu
değilim, ama toplumsal cinsiyet eşitsizliğini yasaklayan Ruanda
yasasına, o kongrelerde çıkarılan bazı kanunlara hayranım. Zira kız
çocukların eğitimini ve genel olarak toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik
ettikleri için çok büyük dönüşler alıyorlar.

kabul ettiğimizde, sağlık sigortası, Örneğin, Covid-19 ortaya çıktıktan Önce şunu söylemeliyim: DSÖ var
işsizlik sigortası, konut çözümleri için kısa bir süre sonra MRNA aşılarının olmasaydı, onu kurmamız gerekirdi.
platformlar (Amerikalılar son yıllarda geliştirilebilmesi, son on yılda yapılan Salgınlarla milliyetçilik yoluyla baş
“platform” sözcüğünü çok sever büyük kamu yatırımları sayesinde edemezsiniz. Aşı konusu bize bunu
oldu) kurmamız gerektiğini de hemen oldu. Mart 2020’de Harvard Tıp gösteriyor. Tablolarda Türkiye’deki
görüyoruz. ABD’de son aylarda bu Fakültesi Dekanı bizi, kıdemli öğretim rakamları, ABD’deki rakamlar var. Öte
eşitsizlikleri daha erken ve daha iyi bir üyeleri grubunu bir araya getirdi. yandan, bir pandemi, tanımı gereği tek
şekilde ele almak için giderek daha Biri ayağa kalkıp virüsün geno tipini bir ulusun sınırları içine hapsolamaz.
fazla çaba gördüğümüzü söylemekten Çinli meslektaşlarımızdan aldığımızı Yani, DSÖ’nün var olması gerekiyor.
mutluluk duyuyorum. Bu, önemli. söyledi ve “Önümüzdeki hafta bu aşıları Önceki Amerikan yönetiminin bir
Viral bir hastalıkta pandemilerin nasıl geliştireceğiz” dedi. Gerçekten de pandeminin ortasında DSÖ’den yanlış
sık meydana geldiği hakkında daha geliştirmeyi başardılar. Kısacası, pek bir şekilde ayrıldığını söyleyebilirim.
fazla bilgi edinmemiz gerekiyor. Hayvan çok konuda hazırlıklı olmamak hayal Bana çok ahmakça geliyor, çünkü bize
enfeksiyonlarında gördüğümüz ciddi kırıklığı yaratıyor ama çok daha fazlasının dünyada neler olup bittiğini anlatacak,
hastalıklar insan popülasyonuna da yapılabileceği de açık. aşılar gibi konularda düzenleyici
sıçrıyor; dolayısıyla bunların nereden standartlar belirleyecek ve ulusal
gelmiş olabileceğini öğrenmemiz Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sınırları aşan bir eşitlik planı yapacak
gerekiyor. Ayrıca, yeni araçlar geliştirmek pandemide ilk kez büyük bir sınavdan uluslararası bir kuruluşa ihtiyacımız var.
için temel bilim araştırmalarına yatırım geçti. Ancak bu kuruluşun da DSÖ bu büyük sınavı olması gerektiği
yapmalıyız. Tedavi edici ilaçlar, teşhis yapabilecekleri, ülkelerin iş birliğine kadar iyi geçemediyse, bunun nedeni
araçları ve aşı gibi koruyucu unsurlar katkıda bulunma isteği ile sınırlı. finansmanının çok yetersiz olması.
önemli. Sizce dünya bu açıdan hangi noktada? Kaynak bulmak için sürekli çabalıyorlar.

32

Son 30 yılda DSÖ beni de, etrafımdaki uyarlamamızı sağlayacak temel bilime ABD’de Ulusal Sağlık Sigortası’yla ilgili
başka tıp doktorlarını da zaman zaman yatırım yapmalıyız. MRNA aşıları, bu büyük problemler var. Bu yüzden, daha
hayal kırıklığına uğrattı. Ancak bu konuda yıllardır gördüğüm en büyük iyi bir “yeni normal” arıyoruz. Türkiye’de
organizasyonun daha büyük ve daha yatırımlardan biri. Ama bence hepimiz de böyle olduğunu tahmin ediyorum.
güçlü olmasına ihtiyacımız var; özellikle endişelenmeliyiz. Örneğin İsrail, Brezilya, Bunları söyledikten sonra, normale
de küresel bir salgınla karşı karşıya Seyşeller gibi ülkelerde, Avrupa ve Kuzey dönüşün olmayacağını belirteyim,
olduğumuz böyle zamanlarda… Amerika’da yüksek aşılama oranları özellikle de aşıya erişim bu derece
olmasına rağmen salgının devam eşitsiz bir zemindeyken. Size geçtiğimiz
Gelişmiş birçok ülkede nüfusun ettiğini gördük. Bu konuda herkesin haftadan bir örnek vereyim. Dün New
önemli bir kesimi artık aşıya ulaşmış farkındalığının yüksek olması lazım. York’taydım. Herkesi dışarıda görmek
durumda. Ancak bu, dünyanın heyecan vericiydi kuşkusuz. İnsanlar
önemli bölümü için Covid-19’un Zor geçen yaklaşık bir buçuk yılın kapatılamaz. Kapatılmaları, hangi politik
geride kaldığı anlamına gelmeyecek. ardından hepimizin kendimizi sistem içinde olursa olsun uzun süre
Üstelik yeni varyantlar da herkes güvende hissetmeye ihtiyacı var. işe yaramaz. Elbette ekonomi için de
için tehdit olmaya devam edebilir. Ancak riskler geride kalmış değil. maliyetli olur ama o ekonomilerin de
Dünya kamuoyu bu durumun ne kadar “Normalleşme” sürecinde “açılma” insan yapımı olduğunu unutmayalım.
farkında? yönündeki adımlar sizce doğru Dünyada aşının henüz ulaşmadığı ülkeler
Emin değilim, dünya halklarının bu ilerliyor mu? Bu süreçte toplumsal var. Tek bir ülke içinde de aşılı insanlarla
konuda çok dikkatli ve uyanık olması psikoloji nasıl yönetilmeli? Bireyler aşı olmamış insanların maruz kaldığı
lazım. Yeni varyantlar konusunda çok olarak biz nasıl davranmalıyız? riskler söz konusu. Ayrıca ciddi Covid-19
huzursuzum, hepimiz huzursuz olmalıyız. Her şeyden önce, bir doktor ve bir insan vakalarının çoğunu önleyebilecek yeni
Geliştirilen bazı aşıların enfeksiyonu olarak, her şeyin eskisi gibi olmasını teknolojilerin henüz mevcut olmaması,
yeterince baskılamadığı veya bu isteyen insanlara sempati duyduğumu durumu daha da kötüleştiriyor. Belki
varyantlara yeterince etki etmediği söylemek istiyorum. Tabii eskinin de pek de yapabileceğimiz en iyi şey maske
açık. Bu sebeple aşıyı baskın türe iyi olmadığını eklemek isterim. Örneğin, takmak ve sosyal mesafeyi korumak.

Paul Farmer, kaynakların sınırlı olduğu ortamlarda yüksek kaliteli sağlık hizmetlerinin ne şekilde sağlanabileceğini
gösteren yenilikçi tedavi stratejilerinin geliştirilmesine öncülük etti.

33

“Koç Dün New York’tan dolu bir uçakla boyunca mücadele eder ve başarısız
Üniversitesi’nin döndüm. Her koltuk doluydu ve maske olursak, mutlaka haberiniz olur.
misyonuna takmak zorunda kaldık. “Ben aşı oldum,
bakın mesela: maske takmayacağım” diyebilirdim. İnsan kapasitesinden
‘En üst düzeyde Aşılı olduğunuz hâlde maske takmak, bahsediyorsunuz...
ahlaki değerlerle başkaları için yaptığınız bir şeydir. Kesinlikle... Koç Üniversitesi
donatılmış, Belki başka insanlar aşı olmamıştır, mezuniyet töreninde konuşma
toplumsal bilemezsiniz. Anlaşılır bir şekilde yapma sebeplerimden biri de bu.
sorumluluk bilincine dışarı çıkmaktan korkan bazı insanlara İnsan kapasitesi en fazla okullarda,
sahip bireyler saygınızdan böyle davranırsınız. üniversitelerde, yüksek öğretim
yetiştirmek...’ Bakın, ABD’de kaç kişiyi kaybettik... kurumlarında gelişir. İşte bu yüzden
Pandeminin Brezilya’ya bakın... Dört yüz Ruanda’da küresel sağlık alanında
ortasında nasıl Brezilyalıdan biri bu pandemi nedeniyle eşitliğe odaklanan bir üniversite
üst düzeyde ahlaki öldü. Bütün bunlar sadece kendimizi kurduk. Burada eğitim alan öğrencilerin
değerleriniz olur? değil, başka insanları düşünmemiz keşfettikleri, icat ettikleri şeyler,
Başkalarını da gerektiğini, bazı şeyleri onları bizimkilerden daha iyi olacak.
düşünerek...” korumak için yaptığımızı gösteriyor. İnsanlığın ilerlemesinin bir göstergesi
Koç Üniversitesi’nin misyonuna olacak. Biz onların potansiyellerini
bakın mesela: “En üst düzeyde ahlaki sonuna kadar geliştirmelerine izin
değerlerle donatılmış, toplumsal verirsek olacak... Bir üniversitenin
sorumluluk bilincine sahip bireyler hedefi bu olmalıdır.
yetiştirmek...” Pandeminin ortasında
nasıl üst düzeyde ahlaki değerleriniz Üstlendiğiniz görevler nedeniyle
olur? Başkalarını da düşünerek. gençler ile yakın temastasınız
ve onlar için güçlü bir ilham
Uzun yıllardır dünyadaki kaynağısınız. Herkes için eşit
en dezavantajlı kesimlerin fırsatların sunulduğu, daha adil,
karşılaştığı sağlık sorunlarına gezegenimiz ile daha barışık bir
çözüm yaratmak için büyük bir gelecek yaratmak üzere görev
mücadele veriyorsunuz. Bu esnada üstlenmeye hazır birçok genç var.
gördüklerinize rağmen umudunuzu Onlara tavsiyeleriniz neler olur?
korumayı başarıyorsunuz. Bu Yine “etik, ahlaki değerler” konusuna
umudun kaynakları neler? değineceğim. Mühendis, bilim insanı,
Ruanda’da 10 yıl yaşadım; iki çocuğum hemşire veya yönetici; nasıl bir
orada doğdu. Orada kısa süre içinde işiniz veya mesleğiniz olursa olsun,
yaşanan gelişimi görmek çok heyecan önceliğiniz bu olmalı. Başkalarının
vericiydi. İyimserliğimi koruyabilme iyiliğini nasıl düşünebilirsiniz?
sebeplerimden biri şu: Zor bir sağlık Bu içgüdüyü kendi içinizde nasıl
sorunu için zaman, enerji ve kaynak geliştirebilirsiniz? Sadece kendi
yatırımı yapıldığında başarısız ülkenizde değil, dünyanın her yerinde...
olunduğunu hiç görmedim. Gerekli Dünyanın çok geniş olduğunu ve yeni
yatırımı yaptığınızda büyük değişiklikler neslin dünyanın sorunlarıyla meşgul
görüyorsunuz. olduğunu görüyorum. Koç Üniversitesi
Elbette Covid-19, iyimserliği kıran bir gibi prestijli bir üniversiteden mezun
pandemi oldu. Çok fazla ölüm yaşandı. olma şansına sahip herkes sadece
Ama bunun neden böyle olduğuna kendi sorunlarının değil, dünyanın bazı
dair -tıbbi terim kullanırsak- bir teşhis sorunlarının çözülmesine nasıl katkıda
koyabiliriz. Gelecekte bunu önlemek bulunacak? Her genç üniversite
için yatırım yapabiliriz. Bu yüzden, mezununun kendisine bu soruyu
meslektaşlarımla bir sorun için 10 yıl sormasını tavsiye ediyorum.

34

YENİ DÜNYA FOTOĞRAF: NASA

UZAYDA
DERİN REKABET

Uzayın derinlerindeki rekabet hız kazandı. Temmuz ayında uzaya çıkmayı planlayan
ünlü girişimci Jeff Bezos, bu alanda önemli yol almış olan Elon Musk ile rekabetini
uzaya taşıdı. Mars’a giden ülke sayısı artıyor, diğer gezegenler sırada... ABD, Rusya
ve Çin, uzayda istasyon kurma yarışında önemli adımlar atarken Hindistan da yeni
projeler peşinde. Yazılım, donanım, telekom gibi alanlarla kol kola girerek büyüyen

uzay sektörü, trilyon dolarlık hacme doğru koşuyor.

35

K üresel uzay sektörü, son interneti, yapay zekâ, sanal gerçeklik Bütün bu alanlardaki büyüme, küresel
yıllarda muazzam bir atakta. gibi alanlar da uzay teknolojilerine talebi uzay sektörünün büyük bir hızla
Devletlerin bu alandaki yarışına artıracak. gelişmesini sağlayacak.
özel sektörün de katılması, Jeff Bezos Mevcut uyduların giderek ticari
ve Elon Musk gibi önemli girişimcilerin yaşam sürelerini tamamlaması ve ilgili Ülkeler arasındaki büyük yarış
sektörde güçlü bir yer edinmesi gibi ekipmanların üretiminin kolaylaşması Devletler arasındaki büyük uzay yarışının
etkenlerle uzay ekonomisinin geleceğine talebi artırırken yeniden kullanılabilir tarihi, 1957 yılına kadar uzanıyor.
dair projeksiyonlar yeniden şekilleniyor. roketlerin devreye girmesi maliyetleri Sovyetler Birliği’nin o dönemde uzaya
Uluslararası yatırım bankası Morgan düşürecek. Morgan Stanley, uydu yolladığı Sputnik-1 roketi ile start alan
Stanley, 2040 yılında sektördeki gelirin 1 maliyetinin 60 milyon dolara düştüğüne yarış, ABD’nin Ay’a inmesiyle yeni bir ivme
trilyon doları aşacağını tahmin ediyor. Bu dikkat çekerek yeniden kullanılabilen kazandı ve uzaya hâkim olma çabası,
hızlı büyümedeki en önemli etkenlerden roketlerle bu tutarın 5 milyon dolara bugün de farklı ülkelerin katılımıyla
biri, sektörün geleneksel alanları kadar inebileceğini öne sürüyor. devam ediyor. Şu anda Mars yüzeyinde
aşarak yazılım, donanım ve telekom Banka, Şubat ayında yayımladığı ABD ve Çin’in keşif araçları dolaşıyor;
gibi sektörlere artık daha güçlü şekilde raporunda ise “yeni uzay ekosistemi”nin gezegenin yapısını, atmosferini, yer
uzanıyor olması. arkasındaki itici güçleri analiz ediyor. altını inceliyor, örnekler alıyor, fotoğraflar
Bankanın tahminlerine göre gelecekte Bunların arasında uydu imalatı, uydu yolluyor. Birleşik Arap Emirlikleri ise 2020
sektördeki büyümenin önemli bölümü, kanalıyla internet hizmeti, uzay yılında fırlattığı Hope isimli roket ile Mars'ı
uydular aracılığıyla sağlanan geniş araştırmaları, uydu yoluyla Dünya yörüngeden izliyor.
bant internet hizmetlerinden gelecek. gözlemi, astroid madenciliği, uzay Uzay araştırmaları alanında atılım yapan
Bu hizmet, dünyada internet erişiminin çöplerinin bertaraf edilmesi, uzay turizmi, ülkelerden bir diğeri olan Hindistan ise
bulunmadığı ya da zayıf olduğu bölgeler uzay sektörüne dönük yazılım-donanım geçtiğimiz kış Ay’a inen dördüncü ülke
için önemli avantajlar sağlayacak. Diğer üretimi gibi çok sayıda alt sektör olma unvanına çok yaklaştı. Ancak inişe
yandan otonom otomobiller, nesnelerin bulunuyor. 2 kilometre kala keşif aracıyla irtibatın

2040* yılında küresel uzay ekonomisi Uluslararası yatırım
bankası Morgan
52 milyar dolar Stanley'in tahminlerine
95 milyar dolar göre 2040 yılında uzay
ekonomisi, 1 trilyon
117 milyar dolar 412 milyar dolar doları aşacak. Bu
hızlı büyümedeki en
181 milyar dolar önemli etkenlerden biri,
sektörün geleneksel
196 milyar dolar alanları aşarak yazılım,
donanım ve telekom gibi
İnternet Yer ekipmanları Kamu sektörlere artık daha
TV - tüketici Geniş bant – tüketici Diğer güçlü şekilde uzanıyor
olması.
(*) Tahmin
Kaynak: Satellite Industry Association, Morgan Stanley Research, Thomson Reuters.

36

TÜRK ASTRONOT 2023’TE ve 22 üyesi bulunan Avrupa Uzay Ajansı
YOLA ÇIKACAK (ESA) ise Merkür’e araç yollamak için
çalışmalarını sürdürüyor.
Türkiye, uzay serüvenine 1994'te Türksat 1A uydusunu göndererek Ülkelerin uzay ajanslarının bütçelerine
başladı. Ülkemizin şu anda 4'ü haberleşme, 3'ü gözlem olmak üzere baktığımızda NASA 23 milyar dolarlık
aktif 7 uydusu bulunuyor. Türkiye Uzay Ajansı'na (TUA) ayrılan devlet bütçesiyle başı çekiyor. ABD’nin uzayda
bütçesi 2021 itibarıyla 40 milyon doları buluyor ve yeni hedefler da en büyük rakibi olan Çin’in uzay ajansı
doğrultusunda bütçenin artırılması planlanıyor. 8 milyar dolarlık bütçeye sahip. Avrupa
Türkiye'nin uzay politikaları alanındaki 10 yıllık vizyon, strateji, Uzay Ajansı 6 milyar euro ile çalışmalarını
hedef ve projelerini içeren Milli Uzay Programı'na göre 2023'te Ay'a sürdürürken bu alanda Hindistan ve
roket fırlatılması öngörülüyor. İlk Türk astronotu bilim misyonuyla Rusya 2 milyar dolar, İngiltere 374 milyon
Uluslararası Uzay İstasyonu’na gönderilecek. Astronot kelimesi yerine sterlin, Almanya 1,1 milyar euro, Japonya
de tıpkı Rusça, Çince ve Fransızcada olduğu gibi Türkçe bir versiyon 500 milyon dolar ayırmış durumda.
bulunacak.
Amazon'un kurucusu Bezos atakta
1957 yılında başlayan kesilmesi nedeniyle bu gerçekleşemedi. Ülkeler arasındaki rekabet devam
uzay yarışı, hız İnsanlı uzay programına 2007’de ederken, özel sektör de uzay yarışında
kazanarak devam başlayan Hindistan 2024’te de üç söz sahibi olmaya çalışıyor. Hatta
ediyor. ABD ve astronotu uzaya göndermeyi planlıyor. özel sektörün girişimci ruhu, ilginç
Çin'in keşif araçları Hindistan Uzay Araştırma Örgütü (ISRO), uygulamalara da yansıyor. Bunlardan biri
Mars yüzeyinde Aralık 2026’da Venüs araştırma aracını de, haziran ayında internet üzerinden
dolaşırken Birleşik fırlatacak. ISRO’nun proje aşamasındaki yapılan bir açık artırmaydı. Bu ilginç
Arap Emirlikleri'nin görevi ise Mars’a gitmek. açık artırmada 159 ülkeden 7 bin kişi,
aracı, kızıl gezegeni Diğer yandan Çin ve Rusya, Uluslararası Blue Origin şirketinin temmuz ayında
yörüngeden izliyor. Ay Araştırma İstasyonu inşa etmek üzere yapacağı uzay yolcuğuna katılmak
Uzay araştırmaları kendi programlarını açıkladı. Japonya için yarıştı ve boş olan tek koltuk 28
alanında atılım milyon dolara alıcı buldu. Amazon’un
yapan ülkelerden kurucusu olarak iş dünyasında kendine
biri olan Hindistan önemli bir yer edinen, Blue Origin’in
ise Mars'a gitmek de kurucusu olan Jeff Bezos, açık
üzere hazırlıklarını artırmayı tercih etmelerinin nedenini,
sürdürüyor.
FOTOĞRAF: NASA

Mars'ta dokuzuncu yılını kutlamaya hazırlanan Curiosity keşif aracı, gezegenin
mikrobiyolojik canlı yaşamına ev sahipliği yapmış olabileceğine dair kanıtlar topladı.

37

“uzay yolculuğuna olan talebi ölçmek” araştırmalar ve uzay projelerinde özel jetler ise tüm uzay ve havacılık ilgilileri
olarak açıklamıştı. Zirâ Dünya ve Ay şirketler, kamu kuruluşlarıyla yarışır tarafından merakla bekleniyor.
yörüngesinde uzay turizmi amacıyla hâlde. Üç girişimci arasında yaşanan rekabet
kurulan şirket, önümüzdeki yıllarda Bu şirketlerden biri de Sir Richard kızışmaya devam ederken uzay
uzay yolculuğunu sürekli hâle getirmeyi Branson tarafından 2004 yılında kurulan yolculukları için de harcamaların giderek
planlıyor. Jeff Bezos ve kardeşinin de Virgin Galactic. Şirketin kuruluş amacı artacağı öngörülüyor. Elon Musk, Mars’ta
katılacağı temmuz ayındaki yolculuk için ticari uzay seferleri yapmak; yani uzaya bir koloni kurmaktan bahsederken; Jeff
yapılan açık artırmaya gelen rekor teklife turist çıkarmak. Amacına ulaşmak üzere Bezos uzun uzay yolculukları planlıyor.
rağmen, sonraki yolculuklarda fiyatın olan Virgin Galactic, ilk seferini yakın Richard Branson ise turistik amaçlı
200 bin ila 250 bin dolar arasında olacağı zamanda yapmayı planlıyor. Şirketin kısa yörünge altı geziler düzenlemeyi
tahmin ediliyor. internet sitesinde “Bizimle uzayda hedefliyor.
uçmak ister misiniz?” başlıklı bir başvuru Henüz ilk adımlarını atmakta olan uzay
Elon Musk’ın SpaceX’i tarihe geçti formu da bulunuyor. 200 bin ila 250 bin turizminin popülerleşmesi ve daha
Özel şirketlerin uzaya dönük ilgisi, dolar arasında fiyatla satılan biletler için ucuz hâle gelmesi de giderek daha
kuşkusuz Blue Origin ile sınırlı değil. 600 civarı rezervasyon oluşturulduğu fazla sayıda insanın bakışlarını yıldızlara
Başta ABD olmak üzere birçok ülkede belirtiliyor. Şirketin üzerinde çalıştığı ve yönelterek hayal kurmasına neden
özel sektör kuruluşları, uzaya dönük tanıtımını da yaptığı yeni nesil süpersonik olacak gibi gözüküyor.
farklı projeler geliştiriyor ve uyguluyor.
Jeff Bezos gibi dünyanın en zengin Space Foundation'ın verilerine göre küresel uzay
kişilerinden biri olan Elon Musk’ın ekonomisi 2020'de 423 milyar dolara ulaştı. Yine
kurduğu SpaceX de bunlardan biri. bu alanda araştırma yapan Euroconsult'a göre
2020’de Crew Dragon isimli roketiyle özel sektörün yaptığı harcama, 306 milyar dolar
Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) civarında oldu.
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay
Dairesi (NASA) dışında astronot taşıyan UZAYDA ISTASYON SAVAŞLARI
ilk özel şirket olarak tarihe geçen
SpaceX, geçtiğimiz aylarda ISS’ye Ülkeler arasında yaşanan rekabette dikkat çeken alanlardan biri,
dört astronot daha götürdü. 50 yıl yeni uzay istasyonu kurma. Şu anda aktif olan Uluslararası Uzay
aradan sonra Ay’a iki astronot indirmeyi İstasyonu’na (ISS) ilk astronotlar 2000 yılında ulaştı. Bu istasyon
planlayan NASA bu görev için yine ABD, Rusya, Kanada, Japonya ve Avrupa uzay ajansları tarafından
SpaceX’i seçti. Şirketin Starship adlı ortak kullanılıyor ve ISS’in en fazla 2030 yılına kadar görev yapması
roketi Mars’a gitmek için hazırlanıyor. bekleniyor. Bu nedenle yeni uzay istasyonuna, hatta birkaç istasyona
Eylül ayında bir milyarderi ve şirketin ihtiyaç duyuluyor.
piyango çekilişini kazananları uzaya Rusya Uzay Ajansı uluslararası ortaklarıyla anlaşmalarının 2024 yılında
çıkarmayı hedefleyen şirket, 2022’de sonlanacağını ve kendi uzay istasyonlarını kurmayı planladıklarını
ise üç iş insanını Uluslararası Uzay duyurdu. Çin ise Tiagong adı verilen kendi istasyonunun ilk modülünü
İstasyonu’na göndermeyi planlıyor. Nisan ayında uzaya fırlattı. Tiagong’un 3 yılda tamamlanması, toplam
10 yıl hizmet vermesi bekleniyor. Hindistan’ın uzay istasyonu ise
Özel şirketler 306 milyar dolar şimdilik proje aşamasında. 2023’te başlayıp 2030’da tamamlanacak
harcadı küçük bir istasyon olması öngörülüyor. NASA ise Ay yörüngesine
Uzay sektörüne dair araştırmalar yapan kuracağı ve derin uzay araştırmaları yapmanın yanı sıra Ay’a astronot
ve istatistikler tutan Space Foundation’ın indirme işlevini de görecek olan Artemis istasyonunu 2024’te
verilerine göre küresel uzay ekonomisi tamamlamayı planlıyor.
2020’de 423 milyar dolara ulaştı. Bu
harcamanın büyük bölümü özel şirketler
tarafından gerçekleştirildi. Yine bu
alanda araştırma yapan Euroconsult’a
göre özel sektör kuruluşlarının yaptığı
harcama, 306 milyar dolar civarında
oldu. Verilerden de görüldüğü gibi

38

YAŞAM

YAZ SICAKLARINDA KALP
SAĞLIĞINA DİKKAT!

Uzun ve kaliteli bir yaşam için yaz aylarında kalp sağlığımızı korumaya daha fazla
özen göstermemiz gerekiyor. Koç Üniversitesi Hastanesi Kardiyoloji Bölümü’nden

Uzm. Dr. Onur Baydar, yaz sıcaklarının kalp sağlığına etkilerini ve bu dönemde
nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlattı.

YA Z I

Arzu Erdoğan

39

Koç Üniversitesi K işiden kişiye ve yaşa göre konmasının önemine dikkat çekmenin
Hastanesi Kardiyoloji değişse de kalbimiz günde yanı sıra tansiyon hastalarına dönük özel
Bölümü'nden ortalama 104 bin, yılda bir uyarıda bulunuyor. Tansiyon takibinin
Uzm. Dr. Onur Baydar 38 milyon kez kasılarak içindeki düzenli yapılarak, düşük tansiyona
kanı vücudumuza pompalıyor. meyilli olunması durumunda, kullanılan
Vücudumuzdaki organları ayakta tutan ilaçların düzenlenmesi için mutlaka
ve hiç izin yapmadan çalışan kalbimize tıbbi destek almanın önemli olduğunu
destek vermek, onu korumak uzun söylüyor. En önemli noktalardan biri ise
ve kaliteli bir yaşam sürmemiz için akciğer, kalp ve damar sağlığı üzerinde
çok önemli. Yaz aylarına girerken bu, olumsuz etkilere sahip olan klimatize
daha da kritik hâle geliyor çünkü hava ortamlara dikkat etmek.
sıcaklıklarının yükselmesiyle birlikte
vücutta tuz, elektrolit ve su kaybı da Klimalar 24 derecede, yürüyüşler ise
artıyor. Bu da en hayati organlarımızdan serin saatlerde
biri olan kalbin üzerinde baskı yaratıyor. “Sıcak-soğuk dengesinin uygun
Koç Üniversitesi Hastanesi Kardiyoloji kurulmaması, sıcak ve soğuk ortamlar
Bölümü’nden Uzman Dr. Onur Baydar “Su arasında hızlı yer değiştirme, kan
kaybıyla birlikte ciltte kan dolaşımının damarlarının çalışması üzerinde etkili
artması, hayati organlara giden kan olabiliyor; ani damar genişlemesi
akımının azalmasına neden olabilir. Bu veya kasılması görülebiliyor. Bu da
nedenle, kalp hastalığı olan kişilerin kalp üzerinde yükün artmasını ve
rahatsızlıkları el verdiği müddetçe kalp damarlarının kalbi beslemesini
vücuttaki su dengesini gözetmeleri ve olumsuz etkileyebiliyor” diyen Uzm.
alınan sıvı miktarıyla kaybedilen sıvı Dr. Onur Baydar, klimatize ortamlarda
miktarının dengede tutulması gerekiyor” ısı ayarının 24 derecenin altına
diyerek özellikle sıvı kaybının çok önemli getirilmemesi, ani sıcak-soğuk ortam
olduğunu vurguluyor. Çünkü sıcak değişikliği yapılmaması, klimanın
hava sıvı ve tuz kaybını artırarak, kanın esintiyle doğrudan temastan kaçınılması
pıhtılaşma oranının da yükselmesine konularında uyarıda bulunuyor.
neden oluyor. Bu da kalbin iş gücünü Kalp sağlığının korunması için en önemli
artırarak beslenmesini zorlaştırıyor. noktalardan biri de egzersiz yapmak.
Peki, sıcak havalarda kalp sağlığını Özellikle de tempolu yürüyüş... Çünkü
korumak için neler yapmalı? Uzm. Dr. tempolu yürüyüş; kalbin yükünün
Onur Baydar dengeli beslenmenin ve azaltılmasında, damar yapısının
vücudun kaybetmiş olduğu mineral düzenlenmesinde, vücuttaki yağ
ve sıvıların dengeli bir şekilde yerine dengesinin korunmasında en büyük

Sıcak hava, vücuttaki sıvı ve tuz kaybını
artırarak kanın pıhtılaşma oranının
da yükselmesine neden oluyor. Bu da
kalbin işgücünü artırarak beslenmesini
zorlaştırıyor.

40

yardımcı olarak öne çıkıyor. Peki yaz Akdeniz tipi diyet, kalp sağlığını olacaktır. Tuz, maden suyu, meyan
sıcaklarında bu nasıl olacak? Uzm. koruyor kökü gibi tansiyonu yükseltebilecek
Dr. Onur Baydar, yaz sıcaklarında Dengeli beslenme ve doğru sıvı yiyecekleri aşırı tüketmemekle birlikte,
yüzme, aerobik ve yürümek gibi fiziksel tüketimi de kalp sağlığını korumak vücudun kaybettiği suyu yerine
aktivitelerin önemini vurgularken, bu için çok önemli. Peki, yaz ayları için koymak açısından yeterli ve uygun sıvı
sporların sabah veya akşam, günün bu konuya özel bir önem göstermek tüketimine özen gösterilmeli” diyor ve
en serin olduğu saatlerde yapılması gerekiyor mu? Uzm. Dr. Onur Baydar, önemli bir uyarı yapıyor: “Tek başına
gerektiğini belirtiyor. “Her gün yaklaşık “Yaz aylarında da meyve ve sebze alınan sıvı miktarının fazla olması da,
30 dakika tempolu yürüyüş ile haftanın tüketiminin ön planda olduğu ve doymuş vücudun sıvı miktarını artırıp, kalp
en az beş günü bu alışkanlığı devam yağlardan ziyade doymamış yağları yetersizliği tablosunu kötüleştirebilir.
ettirmek kalp sağlığınızı korumada içeren Akdeniz diyeti tipi beslenme, Fazla vücut sıvısının atılabilmesi için
önemli bir rol oynayacaktır” diyor. kalp ve damar sağlığı açısından uygun kullanılan idrar söktürücüler doktor
önerisi ve kontrolünde alınır. Fazla
“Yaz aylarında meyve ve sebze tüketiminin ön sıvı tüketimiyle atılan sıvıların yeniden
planda olduğu ve doymuş yağlardan ziyade vücutta birikmesine engel olunması için,
doymamış yağları içeren Akdeniz diyeti tipi günlük alınması gereken sıvı miktarını
beslenme, kalp ve damar sağlığı açısından geçmemeye özen gösterilmelidir. Bu
uygun olacaktır. Tuz, maden suyu, meyan kökü miktar günde 1,5-2 litre arasında değişir.
gibi tansiyonu yükseltebilecek yiyecekleri aşırı Söz konusu miktar su, meyve suyu, çay,
tüketmemekle birlikte, vücudun kaybettiği suyu kahve, süt, ayran, çorba gibi tüm sıvı
yerine koymak açısından yeterli ve uygun sıvı gıdaları da içerir.”
tüketimine özen gösterilmeli”
Yaz mevsiminin olumlu yönleri
Peki, yaz ayları kalp sağlığı için sadece
zararlı etkilere mi sahip? Uzm. Dr. Onur
Baydar, bu soruyu şöyle yanıtlıyor:
“Yaz mevsiminin kalp sağlığı üzerinde
olumlu etkileri de var kuşkusuz. Örneğin
yüksek tansiyonu olan hastaların tuz ve
su kaybıyla birlikte tansiyonları normal
seviyelere yaklaşabiliyor. Kalbin iş
gücünün azalmasıyla, damarların yükü
azalabiliyor, ileri düzeyde kalp yetmezliği
olan hastalarda da akciğer ödemi
sıklığı ve hastaneye bu nedenle yatışlar
geriliyor. Ayrıca grip, nezle, zatürre gibi
solunum yolu enfeksiyonlarının sıklığı
azaldığı için kalbin akciğer pompa
fonksiyonuna zarar verebilecek durumlar
daha az görülüyor.”
Kalp sağlığınızı korumak için gerekli
önlemleri almanıza rağmen çarpıntı,
göğüs ağrısı, göğüste baskı tarzında
ağırlık hissi, kolda uyuşma, bulantı,
kusma, ayağa kalkınca göz kararması,
baş dönmesi, bayılma hissi ya da bayılma
gibi problemler yaşıyorsanız, bu kalp
sağlığı ile ilgili sorunlara işaret edebilir.
Uzm. Dr. Onur Baydar, bu tür durumlarda
tıbbi yardım almanın önemini hatırlatıyor.

41

MOLA

ATATÜRK'ÜN
SİNEMASI

Tarihçi Ali Özuyar’ın Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan kitabı “Gazi’nin
Sineması”nda yeni belgeler ve birinci elden kaynaklardan yola çıkarak
Atatürk’ün sinemayla ilişkisi, derinlikli ve bütünsel bir yaklaşımla ele alıyor.

Bir solukta okunacak sürprizlerle dolu bir kitap...

YA Z I

Mine Akverdi Denktaş

Batı Cephesi’nde Yeni Bir Şey Yok, Şehir Işıkları, Kongre Eğleniyor ve
İstanbul Sokakları’nda, Atatürk’ün seyrettiği filmlerden birkaçıydı.

A tatürk hangi filmleri izler, hangi sinemalara çalışmasında hem Atatürk’ün kişisel hayatına,
giderdi? Ne tür filmlerden hoşlanırdı? En hem sinemayla çok boyutlu ilişkisine, hem de
beğendiği sinemacı ve oyuncu kimdi? sinema aracılığıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk
Hangi filmi tekrar tekrar seyredip kahkahalarla yıllarına, dönemin sosyokültürel yapısına ve
gülerdi? Hangi filmde rol aldı? Yazdırdığı film modernleşme yolculuğuna da yepyeni ve şaşırtıcı
senaryosu neydi? bir pencere açıyor.
Mustafa Kemal Atatürk’e dair bu merak uyandıran Sorularımızı cevaplayan Ali Özuyar, kitabı
soruların cevapları tek bir kitapta saklı. Yapı Kredi hazırlama sürecini şu sözlerle anlatıyor: “Gazi
Yayınları’ndan çıkan Ali Özuyar imzalı “Gazi’nin Mustafa Kemal Atatürk’ün sinemaya ilgisi ve ona
Sineması”, Atatürk’ün beyaz perdeyle ilişkisinin atfettiği önem az çok biliniyordu. Ancak bunların
hiç bilinmeyen detaylarını gün yüzüne çıkarıyor. birçoğu rivayete ve anekdotlara dayalı bilgilerden
Sinema tarihimize ışık tutan kitaplarıyla tanınan Ali oluşuyordu. Bunları derleyerek Gazi’nin sinemaya
Özuyar, arşivlerin derinliklerinden bulup çıkardığı olan ilgisinin sadece bir fotoğrafı çekilebilirdi. Ben
birçok ilginç bilgi ve belgeyle hazırladığı bu titiz bunun biraz ötesine geçmek istedim.”

42

Atatürk, seyircilerin Özuyar, Erken Cumhuriyet Dönemi’nde duygu durumu değişiyor; karakterlerin
arasına karışarak sinemanın dış politikaya etkileri yaşadığı olaylar ve içine düştükleri
ya da Çankaya üzerinde çalışırken Cumhurbaşkanlığı durumlar karşısında hüzünleniyor,
Köşkü'nde el ayak Arşivi’nden talep ettiği belgelerin bu gözleri doluyor, gülümsüyor ve
çekilip kendi başına kitabın ortaya çıkmasına vesile olduğunu kahkahalar atıyordu. Çankaya Köşkü'nün
kaldığında film söylüyor: “Gönderilen belgeler arasında Nöbet Defteri’ne baktığınızda bunu
seyretmeyi çok Çankaya Köşkü’nde kurulan sinema görebiliyorsunuz. Örneğin 1933 yılının
seviyordu. Bazen salonu, Köşk’e İstanbul’dan ve yurt 2-30 Mart tarihleri arasında sekiz gece,
hüzünleniyor, dışından getirtilen filmler, satın alınan geç saatlere kadar film seyretmiş. Nöbet
gözleri doluyor, sesli sinema makinesi, Gazi’nin manevi Defteri’nde şöyle yazıyor: ‘4 Mart 1933 –
gülümsüyor kızlarının sinema ücretleri vb. konularda Gece sinema seyrettiler ve saat 02.30’da
ve kahkahalar az sayıda belge de bulunuyordu. Hiçbir yattılar.’”
atıyordu. yerde yayımlanmamış ya da bilimsel Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün beyaz
bir çalışmada konu edilmemiş olan bu perdeyle ilişkisini derinlemesine mercek
belgeler, Atatürk’ün sinemaya bakışı altına alan “Gazi’nin Sineması” kitabında
hakkında yepyeni bilgiler veriyordu. daha pek çok ilginç bilgi ve anekdot
Bunlar arasında beni en çok şaşırtan yer alıyor. Bu kitap Atatürk’ün daha
Gazi’nin sinema hakkındaki derinlikli keşfedilecek pek çok cevheri içinde
bilgisi ve sinemaya atfettiği önem barındırdığını bir kez daha kanıtlıyor. İşte
oldu. Sinemanın doğasını, toplumsal ve kitaptan bazı detaylar:
sanatsal işlevini, iç ve dış politikadaki
rolünü ve bir propaganda aracı olarak Çankaya Köşkü’nde sinema odası
kitleler üzerindeki etkisini biliyor; devlet Gazi başkentin soğuk kış gecelerinde
başkanı olarak da sinemayı rejimin mesaisine ara verdiğinde ve şayet
ülkede yerleşmesinde, inkılapların halka Köşk’te bir toplantı ya da davet yoksa
benimsetilmesinde, toplumun eğitim- film seyretmeyi tercih ediyordu. Ancak
kültür seviyesinin yükseltilmesinde sinemaya gitmeye her zaman vakit
önemli bir araç olarak görüyordu. Ayrıca bulamadığından, Çankaya Köşkü’nün bir
sinemayı bir ‘yönetmenlik’ sanatı olarak odasını sinema salonu hâline getirmişti.
değerlendiriyordu. Sinema dünyasındaki Büyük Zafer’in ardından Kinox Ernemann
gelişmelerden haberdar, sinema marka bir projeksiyon makinesi satın
kültürüne de vâkıftı.” alınmış, Köşk’ün sinema salonuna
Ali Özuyar ayrıca kitabındaki bütün konulmuştu. Muhafız Taburu’nda elektrik
bu bilgi ve belgelerin Atatürk’ün iç ya da projeksiyondan anlayan bir asker
dünyasıyla ilgili bazı ipuçları verdiğini de sinemanın projeksiyoncusu olarak
de söylüyor: “Tüm dünya kendisini görev yapıyordu. 1927 yılının sonlarına
hayranlıkla izlese de etrafında hep doğru sessiz filmlerin yerini sesli filmler
kalabalıklar olsa da Gazi, sonuçta yalnız almaya başladı. Türk seyirciler görüntü
biri. Unvanlarından ve tarihin ona biçtiği ile sesin beyazperdede birleşmesine
rolden kaçamayan bir lider. Sıradan ilk kez 25 Eylül 1929’da İstanbul’daki
biri olmayı ve halkın arasına karışarak Opera Sineması’nda tanık oldular.
hayatını herkes gibi yaşamayı özlüyor. Yönetmenliğini Henry King’in yaptığı ve
Bu özlemini Afet İnan Hanım’a ve Cemal Eleanor Boardman ve John Holland’ın rol
Granda gibi hizmetinde bulunanlara aldığı “Kadının Askere Gidişi (She Goes
söylüyor. Sık sık seyircilerin arasına to War)” adlı sesli film adeta izdihama yol
karışıp film seyretmek istemesi bundan... açtı. Bu yenilik 1930’lu yılların başlarında
Halkla her daim birlikte olmayı arzuluyor. Köşk’e de yansıdı. RCA firmasından bir
Köşkte el ayak çekilip de kendi başına adet sesli sinema makinesi satın alındı.
kaldığında sanat, özellikle de sinema Gazi bu makine sayesinde artık Köşk’te
devreye giriyordu. Film seyrederken sesli film izleyebilecekti.

43

Filmleri daha çok Komedi ve müzikal dram severdi filmler içerisinde de bu türün popüler
gece yarısından Gazi, filmleri geceleri, daha çok da gece ve nitelikli örnekleri sıklıkla yer alıyordu.
sonra seyrediyordu. yarısından sonra seyrediyor ve geç 1930’lu yıllarda tüm dünyada olduğu gibi
Bazen her gece üst saatlerde yatıyordu. Film seyretmesinin Türkiye’de de Amerikalı komedyenlerin
üste, bazen ayda belli bir saati ve günü yoktu. Bazen filmleri revaçtaydı. Marx Kardeşler (Üç
bir film izliyordu. her gece üst üste, bazen ayda bir film Ahbap Çavuş), Eddie Cantor (Balıkçı
En çok komedi, izlediği oluyordu. Ancak film seyretmeyi Osman), Laurel-Hardy filmleri büyük ilgi
romantik komedi ve bir alışkanlık hâline getirmişti. görüyordu. Türkiye’de bu ilgiyi katbekat
müzikal dramlardan Çankaya Köşkü’nde gösterilen filmler, artıran en önemli unsur ise dönemin ünlü
hoşlanıyordu. İstanbul’daki film ithalatı ve dağıtımı seslendirme sanatçısı Ferdi Tayfur’un
yapan şirketler tarafından temin yaptığı eşsiz seslendirmelerdi.
ediliyordu. Filmlerin seçimi, Gazi’nin
beğendiği oyuncular ve film türleri Sinemaya gideceği haber
dikkate alınarak, özel kaleminin ve film verilmiyordu
şirketlerinin tavsiyeleri doğrultusunda Gazi filmleri sinemada, seyircilerle
yapılıyordu. Gazi en çok komedi, birlikte seyretmekten keyif alıyordu.
romantik komedi ve müzikal dramlardan Vakit bulup da seyircilerle birlikte film
hoşlanırdı. Köşk’e en çok film temin eden seyretmek istediğinde Ankara’da
şirket İpek Film’di. Riyaset-i Cumhur Yeni Sinema, İstanbul’da Elhamra,
Genel Sekreterliği, istediği filmleri bir Opera ve Glorya, İzmir’de ise Elhamra
telgrafla şirkete bildiriyor ve şirket de (Milli Kütüphane) Sinemalarına
talep edilen filmler dağıtımda ya da teşrif ediyordu. Genellikle sinemaya
gösterimde değilse trenle gönderiyordu. geleceği işletmecilere önceden haber
Gazi’nin komedi filmlerine ilgisi verilmiyordu. Gazi Ankara’da çoğunlukla
herkesçe malumdu ve gönderilen Yeni Sinema’yı tercih ediyor, fırsat
bulduğunda plan program yapmadan,
film seçmeden buraya geliyordu. Sinema
işletmesi de kendisi için özel bir loca
hazırlatmıştı. Bu özel loca Gazi için
mutena bir şekilde döşenmişti ve içinde
küçük bir komodinin üzerinde elektrik
lambası bulunuyordu. Gazi 1931-1935
yılları arasında kendisine ayrılan bu
locada birçok kez film seyretti.

Cemal Işıksel’in objektifinden Atatürk, kız kardeşi Makbule Atadan, Afet Kadın-erkek ilk kez İzmir’de
İnan, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ve yaverleriyle Elhamra Sineması’nda birlikte izledi
film seyrederken. 27 Temmuz 1923’te İzmir’e gelen ve 2
Ağustos’a kadar kalan Gazi, kayınpederi
Muammer Bey’in Göztepe’deki köşkünde
kaldı. O seyahatte yaşananları, İzmir’de
Ankara ve Lale Sinemalarını açmış olan
Türkiye’nin ilk sinemacılarından Cemil
Filmer anlatıyordu.
Cemil Bey, o gün sinemaya gelecek
olan Gazi’yi karşılamak için hazırlıklara
başladı. Sinemanın balkonundaki locayı
Gazi için hazırladı. Güvenlik için de
Gazi’nin güzergahı üzerindeki karakollara
haber vermişti: “Ancak benim karakollara

44

FOTOĞRAF: NECATİ SAVAŞ cephe teftişleri filminin devamını,
ayrıca ilave filmler de göstereceğini
Ali Özuyar: "Atatürk, sinemayı bir ‘yönetmenlik’ sanatı olarak değerlendiriyordu. söylemişti. Gösterime Chaplin’in kısa
Sinema dünyasındaki gelişmelerden haberdar, sinema kültürüne de vâkıftı.” komedilerinden biri olan “Şarlo İdam
Mahkumu” adlı filmle başladı: “Bu film
İzmir'de locasından seyircileri selamlayan Atatürk Şarlo filmleri arasında en başarılısı
neden salonda hiç kadın olmadığını sordu. Kadın sayılmaktaydı. Atatürk perdede cereyan
ve erkeklerin aynı salonda olmalarının yasak eden olaylara o kadar çok güldü ki beni
olduğunu duyunca derhal dışarıdaki kadınların da yanına çağırtarak ‘Cemil, hayatımda hiç
içeri alınmasını emretti. bu kadar güldüğümü hatırlamıyorum,
şunu bir daha seyretsek olmaz mı?’
verdiğim haber yayılmıştı. Bütün halk Cemil Bey, kadın seyirciler için haftada dedi. ‘Peki Paşam istediğiniz kadar
kadınlı erkekli erken saatlerden itibaren sadece bir gün matine yaptıklarını, gösterebiliriz’ dedim.” Cemil Bey, filmi
Atatürk’ün geçeceği yolları doldurmuştu. kadın ve erkek seyircilerin aynı salonda bir kez daha gösterdi. Gazi filmi ikinci
Yolun her iki yakasında kurbanlar olmalarının yasak olduğunu söyledi. kez seyrediyor olmasına rağmen
kesilmeye hazır bekliyordu, etraf Gazi bunun üzerine yaveri Muzaffer’e tepkileri ilkiyle aynıydı. Gazi, Cemil Bey’in
mahşer gibi kalabalıktı… Kadın, erkek, aşağı inip dışarıdaki kadın seyircileri düzenlediği film gösteriminden son
Gazi’yi görmek için birbirlerini iteliyor, içeriye almasını emretti: “Yaver gitti derece memnun kaldı ve halkın coşkun
gözyaşları, alkışlar, haykırmalar birbirine ve bir süre sonra sinemanın içi tıka tezahüratları arasında sinemadan ayrıldı.
karışıyordu.” basa kadın doldu. Türkiye’de ilk orada
Sinemanın önünde mahşeri bir kalabalık Ankara Sineması’nda kadınlarla erkekler Charlie Chaplin’e hayrandı
vardı. Gazi, arabasından güçlükle ve Atatürk bir arada film seyrettiler. Gazi, Charlie Chaplin’nin sinema
inebildi ve halkı selamlayarak, onların Kadınlar kendisine dönmüş ve çılgınca anlayışını, filmlerini seviyor ve onu büyük
coşkun tezahüratları eşliğinde salona alkışlamaya başlamışlardı, öyle ki filme bir sanatkâr olarak görüyordu. İroni
girdi. İçerinin de dışarıdan farkı yoktu. başlayamıyordum.” dolu maceralarını hayranlıkla izliyordu.
Gazi, Cemil Bey’in refakatinde balkonda “Şehir Işıkları” filmi de bunlardan biriydi.
hazırlanan locasına çıktı. ‘Hayatımda hiç bu kadar 18 Mayıs akşamı merak ettiği bu filmi
Eğilerek salondaki seyircileri selamlayıp, gülmemiştim’ seyretmek için Yeni Sinema’ya teşrif etti.
Cemil Bey’e döndü. Kendisine "salonda İzmir’deki kadınlı-erkekli ilk film Gazi, Chaplin’in sesli sinema hakkındaki
neden kadın seyirci olmadığını" sordu. gösteriminde Cemil Bey, Gazi’ye düşüncelerinden haberdardı. Filmi
seyrederken bir ara arkaya dönüp şöyle
dedi: “Bu derece beşeri bir mevzuu, bu
nispette sehil (kolayca anlaşılır tarzda)
anlatan bu büyük sanatkâr, filmlerde
konuşmamakta ısrar ediyormuş. Belki de
hakkı var. Kim bilir mükaleme (konuşma)
ilave edilirse eserin sihri bozulabilir.”
Filmin ikinci yarısını da büyük bir keyifle
seyretti. Salondan çıkarken Chaplin
nezdinde sinemacılar için, “Bunlar
dünyanın büyük adamları. Beşeriyetin
terakkisine methaldar (insanlığın
ilerlemesine yardımcı) oluyorlar” dedi.

“Susunuz, film çeviriyoruz”
Gazi, Milli Mücadele’nin konu
edileceği belgesel ya da kurmaca
filmlerde bir oyuncu gibi rol almaktan
çekinmeyen, hatta buna önem veren
bir liderdi. Genç nesillere İstiklal

45

Savaşı’nın nasıl kazanıldığını bu şekilde ATATÜRK’ÜN
anlatmayı amaçlıyordu. Bu sebeple SENARYOSUNU YAZDIRDIĞI FILM,
tanınmış gazeteci Nizamettin Nazif
Tepedelenlioğlu’nun İstiklal Savaşı’nı ARŞIVLERDE SAKLI
anlatan “Bir Millet Uyanıyor” filminde
rol almayı kabul etti. Gazi, Meclis’teki Gazi’nin hayat hikâyesi, başlattığı ve zaferle bitirdiği ulusal
konuşmasını kamera önünde bağımsızlık savaşı ve tüm dünyada hayranlık uyandıran inkılaplarıyla
tekrarlayacaktı. Çekimler son derece epik bir filmin konusu olacak kadar ilginç ve benzersizdi. 30’lu yıllarda
başarılı geçiyordu, ancak Gazi, kapının yabancı film şirketleri bu benzersiz hikâyeyi sinemaya uyarlamak
sol tarafında çekimleri seyretmekte için Çankaya Köşkü’ne müracaat ediyorlardı… Yabancı sinemacıların
olan Afet (İnan) Hanım, Meclis Başkanı Türk inkılabına olan ilgisi, Gazi’nin benzer bir film yapmak için
General Kazım Paşa ile bir milletvekilinin harekete geçmesinde etkili oldu. Bunun için Milli Musiki ve Temsil
kendi aralarında yüksek sesle Akademisi’nin hazırlıklarıyla meşgul olan Münir Hayri Egeli’yi Köşk’e
konuşmalarından son derece rahatsız çağırttı. Egeli’ye Türk inkılabına dair film senaryosu yazması için
oldu ve onlara dönüp çıkıştı: “Susunuz, talimat verdi. Egeli’nin anlattığına göre Gazi, kendi hikâyesinin bir
film çeviriyoruz. Salona gidiniz!” Gazi ile öğretmenin hikâyesine paralel bir şekilde anlatılmasını düşünüyordu.
Kazım Paşa’nın ilk ve son kez bir oyuncu Bir öğretmen öğrencilerine öncelikle Milli Mücadele Dönemi’ni
gibi kamera karşısına geçip kendilerini anlatırken Gazi’nin hikâyesi de bu sürecin içerisinde öğretmenin
oynadıkları sahneler, Büyük Zafer’e gözünden anlatılacaktı. Gazi bu hikâyeyle ilgili düşüncelerini Egeli’ye
ait gerçek görüntülerle birlikte filmde not tutturarak uzun uzun anlattı ve ondan bu notlardan yola çıkarak
kullanıldı. 7 Aralık 1932’de İstanbul’da bir senaryo yazmasını istedi.
Elhamra ve Melek sinemalarında aynı Egeli, Çankaya Köşkü’nden ayrıldıktan iki gün sonra Gazi’nin dikte
anda gösterime giren film, seyircilerden ettirdiği senaryoyu bitirdi. Gazi senaryoyu okudu ancak tam istediği
yoğun ilgi gördü. Anadolu’da neredeyse gibi olmamıştı. “Başka neler koymalıyız?” diye sordu. Egeli biraz
gösterilmediği sinema kalmadı. çekinerek, “Bir filmde kadın ve aşk unsuru da aranır. Ama bilmem
nasıl emredersiniz?” dedi. Bu cevap Gazi’nin hoşuna gitti ve Egeli’ye
Atatürk, Milli kendisinin de başından aşk hikayeleri geçtiğini söyleyerek bunlardan
Mücadele'nin konu bazılarını anlattı.
edileceği belgesel Egeli, Gazi’nin notlarını ve tashihlerini dikkate alarak senaryoyu
ya da kurmaca yeniden yazdı. Gazi, senaryonun yeni hâlini okudu, Genelkurmay
filmlerde bir oyuncu Başkanı Fevzi Çakmak ile Afet İnan’a da okutturdu. “Ben Bir İnkılap
gibi rol almaktan Çocuğuyum” adını verdiği senaryonun son hâlini beğendi.
çekinmeyen, hatta Filmin askeri sahneleri için Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı
buna önem veren bir İsmail Hakkı Tekçe’yle çalışıldı. Ankara Halkevleri’nin film operatörü
liderdi. Bu nedenle olan Kenan Erginsoy, Gazi’yi bazı açılardan filme çekti. Ancak Gazi’nin
İstiklal Savaşı'nı sağlık sorunlarının baş göstermesiyle çekimler askıya alındı. Bundan
anlatan "Bir Millet sonraki süreçte sağlığı iyice bozuldu ve bir daha çekimlere geri
Uyanıyor" filminde dönülemedi.
rol almayı kabul etti. Ali Özuyar, “Ben Bir İnkılap Çocuğuyum” filmi için “İyi tasarlanmış ve
çok emek verilmiş bir film projesiydi” diyor ve Atatürk’ün ölümüyle
rafa kaldırılan bu çok önemli senaryonun arşivlerde bir yerde
saklı olduğunu sözlerine ekliyor: “Senaryonun şimdi Ankara’da
Milli Kütüphane’de olduğuna dair bir rivayet var. Ancak Covid-19
salgınından dolayı bunu tetkik etme olanağım olmadı. Benim
tahminim, Cumhurbaşkanlığı Arşivi’nde olduğu yönünde. Bu konudaki
araştırmalarım sürüyor.”

46

MOLA

KRİPTO SANATIN BAŞ
DÖNDÜRÜCÜ YÜKSELİŞİ

Ardında gökkuşağı bırakarak koşan bir kedi animasyonu, 16 saniye boyunca kendi
etrafında dönen altın bir şekerleme ayısı, içinde Trump’tan Mona Lisa’ya kadar 5
bin görselin yer aldığı dijital bir kolaj... Bunlar, pandemiyle birlikte yükselişe geçen

"kripto sanat"ın baş yapıtlarından sadece birkaçı... Peki, kripto sanat gelip geçici bir
heves mi, yoksa geleceğin ayak sesleri mi?

47

B undan tam 15 ay önce işlerine milyonlarca lira verilmesi şaşırtıcı Çevrim içi teklif furyası
hepimizi hazırlıksız yakalayan görünüyordu. Christie’s’deki tarihi açık artırmayı
koronavirüs, bizleri evlere Örneğin, Chris Torres tarafından organize eden satış uzmanı Noah
kapatırken pek çok şeyden de mahrum yaratılan, arkasında gökkuşağı Davis, o günü “Kariyerimdeki en büyülü
bıraktı. Kuşkusuz bu mahrumiyetlerin en dalgalanan kedi “Nyan Cat”’in NFT andı” diye tarif ediyor. Daha önce
önemlilerinden biri de sanattı. Her geçen hâline getirilmiş versiyonunun 600 bin hiç böyle bir şeye tanıklık etmediğini
gün bir festivalin ya da konserin iptal dolara alıcı bulması küçük bir şok yarattı. belirten Davis, 100 dolarla açılan
edildiği, müzelerin, sergilerin, sinema ve Ardından müzisyen Steve Aoki’nin NFT açık artırmanın ilk sekiz dakikasında
tiyatro salonlarının teker teker kapılarını olarak satışa çıkardığı “Hairy” (Kıllı) adlı rakamın 1 milyon dolara ulaştığını
kapattığı dönemlerden geçtik. Sanatın müzik videosu, 888 bin dolarlık satışıyla söylüyor. Davis, tekliflerin son bir
iyileştirici gücüne her zamankinden daha dünyanın en pahalı single’ı olarak tarihe dakikadaki yükseliş hızını ise şöyle
çok ihtiyacımızın olduğu bu zor günlerde geçti. Altın renkli dönen bir şekerleme anlatıyor:
“çevrim içi” etkinlikler hepimize bir nefes ayısı içeren 16 saniyelik “Not Forgotten, “Satışın kapanmasından bir saat
oldu. Pek çok müze ve galeri sergilerini But Gone” adlı video, Nifty Gateway’de önce, teklifler yaklaşık 14 milyon dolar
ücretsiz olarak halka açtı, önemli tiyatro 1 milyon dolara satıldı. Sokak sanatçısı seviyesinde dalgalanıyordu. Son 10
oyunları ve filmlere internet üzerinden Banksy’nın “Moronlar” adlı eserinin, dakika içinde fiyat önce 22 milyon
erişebildik. Böylece sanatla olan bağımız sahibi tarafından yakılma görüntüsünün dolara, daha sonra 27 ve 35 ve son
“sanal” da olsa devam etti. NFT satışı ise en dikkat çeken olaylardan saniyede 50 milyon dolara yükseldi."
Kuşkusuz ki sanat üreticileri bu dönemin biriydi. Çünkü resmin kendisi değil, Çekiç sesi duyulduğunda eser, 60
olumsuz etkilerini daha derinden yakılma görüntüsü 380 bin dolara alıcı milyon dolara sahibini bulmuştu.
hissetti. Çünkü sanatseverlerle bir bulmuştu. Christie's için ekstra 9 milyon dolarlık
araya gelebilecekleri ve eserlerini komisyon da eklenince 69 milyon
sergileyebilecekleri galeriler ve NFT pazar analizi dolarlık rekor fiyat tarihe geçti.
müzayedeler geçici olarak kapalıydı. firması nonfungible.
Öte yandan geleneksel alıcıların satın com'un verilerine göre Sanat ve NFT teknolojisi
alma fırsatları da azalmıştı. Bu da sanat NFT pazarı 2020'de Bu yeni nesil sanat eserlerinin arka
piyasasında gerilemeye yol açtı. Sanat üç katına çıkarak planında NFT (non fungible token)
ekonomisti Clare McAndrew’un Art 250 milyon doların teknolojisi bulunuyor. Değiştirilemez
Basel ve UBS Group AG için hazırladığı üzerine yükseldi. jetonlar anlamındaki NFT, dijital
en son rapor, yaşanan kaybın sonuçlarını 2021'de ise daha da varlıkların (yani dijital sanat eserleri)
gözler önüne seriyor. Rapora göre; sanat ivme kazandı. sahipliğini belirten blok zinciri
eseri ve antika satışları, küresel ölçekte tabanlı kayıtlar olarak tarif edilebilir.
bir önceki yıla göre yüzde 22 düşüşle 11 Mart 2021, sanat dünyası için tarihi Başlangıçta sadece Bitcoin için
2020'de 50,1 milyar dolara geriledi. bir gündü. Dünyaca ünlü geleneksel geliştirilen ve bugün tüm sektör ve
Galeriler ve müzayede evleri “çevrim içi” müzayede evi Christie's 255 yıllık kripto para birimlerine uyarlanan blok
satışa başlamasaydı, muhtemelen bu tarihinde ilk kez NFT formunda dijital zinciri ise, varlık her aktarıldığında yeni
kayıp daha da artacaktı. Böylece aynı yıl bir sanat yapıtını açık artırmaya sundu. bir bilgi satırı ekleyerek değişmez bir
çevrim içi satışlar bir önceki yıla göre iki Beeple lakaplı “dijital sanatçı Mike işlem kaydı oluşturan bir teknoloji… Siz
katına çıkarak 12,4 milyar dolara ulaştı. Winkelmann’ın” Everydays: The First bir sanat eseri satın aldığınızda bu dijital
5000 Days” eseri, 69 milyon dolar ile kayıt olarak sisteme işleniyor. Bu hiçbir
Dönüşümün fitilini “Beeple” ateşledi satış rekoru kırdı. The Washington Post'a şekilde değiştirilemiyor ve müdahale
Öte yandan sanat piyasasında farklı göre bu, yaşayan bir sanatçının eseri için edilemiyor. NFT teknolojisi, bu anlamda
şeyler de oluyordu. Her gün bir başka bir müzayedede ödenen gelmiş geçmiş üretilen eserlerin özgünlüğünü
dijital sanat eserinin milyonlarca liraya üçüncü en yüksek fiyattı. kanıtlaması açısından sanat dünyasına
satıldığı haberleri medyada geniş yer yeni bir çözüm getiriyor. Orijinallerine
buluyordu. Şimdiye kadar Picasso’nun tıpatıp benzeyen, müze ve galerileri
ya da Van Gogh’un bir tablosu için bile yanıltan sahte sanat eserlerini
astronomik rakamların telaffuz düşününce bu bağlamda sanat
edilmesine alışmıştık ama adı daha dünyasına sağladığı fayda, hiç de
önce duyulmamış sanatçıların dijital azımsanacak gibi değil.

48

Şimdiye kadar "Değiştirilemez jetonlar" anlamındaki NFT'ler, dijital varlıkların sahipliğini
1341 eser satarak belirten blok zinciri tabanlı kayıtlar.
139 milyon dolar
elde eden Beeple, Pazardaki baş döndürücü büyüme sadece eserleriyle konuşuluyor ve
piyasada büyük NFT pazar analizi firması nonfungible. kimliğini açık etmemekte kararlı.
ağırlık kazanmış com'un raporuna göre NFT pazarı Enteresan olan; aslında Pak’ın önceki
durumda. Beeple'ı 2020’de üç katına çıkarak 250 milyon eserlerinin satışından elde ettiği 1
38 milyon dolarla doların üzerine yükseldi. Kripto sanat milyon dolarlık kazançla ilk kripto sanat
Türkiyeli sanatçı Pak, 2021 yılında piyasaya o kadar hızlı bir zengini olması…
19 milyon dolarla giriş yaptı ki sadece mart ayında pazarın Pak’ın piyasada ünlü bir üretici olması
Trevorjonesart ve büyüklüğü 200 milyon dolar oldu. geleneksel müzayede evi Sotheby’s’in
18 milyon dolarla Özellikle büyük müzayedenin yaşandığı de ilgisini çekmiş olmalı ki; Christie’s’ten
Fewocious takip 11 Mart’tan sonra bu alana yönelik sonra bir hamle de bu kurumdan geldi.
ediyor. üretilen eserlerin sayısı ve satışı giderek İlk NFT müzayedesini Pak ile yapma
artmaya başladı. Adeta bir tür “çılgınlık” kararı alan Sotheby’s, Nifty Gateway’de
yaşanıyordu. Kripto sanat analizi 12-14 Nisan’da sanatçının “Fungible
platformu cryptoart.io'daki son verilere Cubes” koleksiyonunu açık artırmaya
göre; şu anda toplam ticaret hacmi 640 çıkardı.
milyon dolar ve bu her geçen gün artıyor. Koleksiyonun dijital sanat ve mülkiyet
hakkında bildiklerimizi yeniden
En meşhur ikili: Beeple ve Pak düşünmemiz için bir fırsat olduğunu
Şimdiye kadar 1341 eser satarak belirten Sotheby's New York Çağdaş
139 milyon dolar elde eden Beeple Sanat Günü Satışları Eş Başkanı
piyasada büyük ağırlık kazanmış Max Moore, “Geleneksel sanat
durumda. Beeple'ı 38 milyon dolarla koleksiyoncularının yanı sıra dijital
Türkiyeli sanatçı Pak, 19 milyon dolarla sanat ve kripto topluluklarını da bu özel
Trevorjonesart ve 18 milyon dolarla iş birliğine davet etmekten heyecan
Fewocious takip ediyor. Bu isimler duyuyoruz çünkü fiziksel mülkiyetten
arasında gelişen teknolojiyi kullanarak dijital mülkiyete bu önemli geçiş,
sınırları zorlayan sanat eserleri yaratan sanat dünyası için sonsuz olasılıklar
ve 20 yıldır dijital sanat yapan Pak, barındırıyor” açıklamasını yaptı.

49