สารสนเทศท้องถิ่นของอำเภอโกสุมพิสัย

สารสนเทศท้องถิ่นของ มหาวิทวิยาลัยมหาสารคาม จุฑามาศ ดีสุขสุ อำ เ ภ อ โ ก สุ ม พิ สั ย โกสุมสุพิสัพิยสัเมือมืงคนดี วนอุทยานโกสัมสัพีลืพี ลือเลื่อง องค์พระมิ่งมิ่เมือมืงศักดิ์สิทสิธิ์ งานจับจัจิตจิบึงบึกุยกุ

ภาคตะวันวัออกเฉียงเหนือหรือรือีสานมีศูมีศูนย์กย์ลางอยู่ที่ยู่ ที่พิกัพิ กัด เส้นส้รุ้งรุ้ 16 11 54.3209N หรือรื เส้นส้แวง 103 04 24.9818E ซึ่งซึ่ตั้งตั้อยู่ใยู่นที่ดินเอกชนบริเริวณบ้าบ้นเขวา ตำ บลเหล่า ทางทิศใต้ ของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัจังจัหวัดวัมหาสารคาม จุฑามาศ ดีสุขสุ ผู้เผู้รียรีบเรียรีง

สารสนเทศท้องถิ่นของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั พ.ศ. 2566 ที่ปรึกรึษา : ผู้ช่ผู้ วช่ยศาสตราจารย์ ดร.ฤทัย นิ่มนิ่น้อน้ย ผู้เผู้รียรีบเรียรีง : นางสาวจุฑามาศ ดีสุดีขสุ ผู้อผู้ อกแบบปก : นางสาวจุฑามาศ ดีสุดีขสุ

คำ นำ หนังสือสืเล่มนี้มีเมีนื้อหาเกี่ยวกับ หนังสือสือิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เรื่อรื่ง สารสนเทศท้อง ถิ่นของอำ เ๓อโกสุมสุพิสัพิยสัเพื่อพื่นำ ไปใช้ใช้นการเรียรีนและเพื่อพื่การศึกษาค้นคว้าว้เกี่ยวกับ สารสนเทศท้องถิ่นของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัการจัดจัทำ หนังสือสืเล่มนี้ขึ้นขึ้เพื่อพื่ศึกษาสารสนเทศ ท้องถิ่นของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั หนังสือสืเล่มนี้ประกอบไปด้วย ประวัติวั ติความเป็นมา พื้นพื้ที่และการปกครอง ลักษณะ ภูมิภูปมิระเทศ สถานที่ท่องเที่ยว และสารสนเทศท้องถิ่นของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัทั้งทั้ 9 ด้าน ประกอบไปด้วย ด้านการเกษตร ด้านอุตสาหกรรมและหัตหัถกรรม ด้านแพทย์แย์ผนไทย ด้าน การจัดจัการทรัพรัยากรธรรมชาติและสิ่งสิ่แวดล้อม ด้านกองทุนทุและธุรกิจชุมชน ด้าน ศิลปกรรม ด้านภาษาและวรรณกรรม ด้านปรัชรัญา ศาสนา และประเพณี และด้านโภชนาการ ผู้จัผู้ ดจัทำ หวังวัเป็นอย่าย่งยิ่งยิ่ว่าว่หนังสือสือิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เล่นนี้จะเป็นประโยชน์ สำ หรับรัผู้ที่ผู้ ที่สนใจในเรื่อรื่ง สารสนเทศท้องถิ่นของอำ เ๓อโกสุมสุพิสัพิยสัและได้ปรัโรัยชน์จาก หนังสือสืหนังสือสือิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) ไปไม่มม่ากก็น้อย จัดจัทำ โดย จุฑามาศ ดีสุขสุ , 2566

ประวัติวั ติความเป็นป็มา 1 พื้นพื้ที่และการปกครอง 2 ลักษณะภูมิภูปมิระเทศ 2 สารสนเทศท้องถิ่นด้านการเกษตร 3 สารสนเทศท้องถิ่นด้านอุตสาหกรรมและหัตถกรรม 4 สารสนเทศท้องถิ่นด้านแพทย์แย์ผนไทย 5 สารสนเทศท้องถิ่นด้านการจัดจัการทรัพรัยากรธรรมชาติและสิ่งสิ่แวดล้อม 6 สารสนเทศท้องถิ่นด้านกองทุนทุและธุรกิจชุมชน 7 สารสนเทศท้องถิ่นด้านศิลปกรรม 8 สารสนเทศท้องถิ่นด้านภาษาและวรรณกรรม 9 สารสนเทศท้องถิ่นด้านปรัชรัญา ศาสนา และประเพณี 10 สารสนเทศท้องถิ่นด้านโภชนาการ 11 แนะนำ สถานที่ท่องเที่ยว 13 ทำ ไมอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัมีสมีะดืออีสาน 14 สารบัญ อ้างอิง 15

ที่ต้องการ ซึ่งซึ่หอที่ปลูกลูบวงสรวงมีลัมี ลักษณะ ขวางตะวันวัเมื่อมื่มีหมีมู่บ้มู่าบ้นเกิดขึ้นขึ้จึงจึเรียรีกว่าว่ บ้าบ้นหอขวาง ต่อมามีผู้มีอผู้ พยพจาก เมือมืงสุวสุรรณภูมิภูมิ(อำ เภอสุวสุรรณภูมิภูมิ จังจัหวัดวัร้อร้ยเอ็ด) มาตั้งตั้ถิ่นฐานเพิ่มพิ่ขึ้นขึ้พราะ ความอุดมสมบูรณ์ ต่อมา พ.ศ. 2425 ความเจริญริก้าวหน้าน้ของบ้าบ้นหอขวาง ขยายอาณาเขตออกไป กว้าว้งขวางสมควรยกฐานะขึ้นขึ้ เป็นป็เมือมืง พระยาดำ รงธวัชวับุรี เจ้าจ้เมือมืงธวัชวับุรี จึงจึมีใมีบบอกไปยังยัเมือมืงกรุงรุเทพมหานคร เพื่อพื่ ทูลทูเกล้าถวายพระบาทสมเด็จด็พระจุลจอมเกล้าเจ้าจ้อยู่หัยู่วหัพร้อร้มเครื่อรื่งราชบรรณาการ ดอกไม้เม้งิน ดอกไม้ทม้อง ซึ่งซึ่ทำ เป็นป็รูปรูดอกประคำ ป่าป่พระบาทสมเด็จด็พระจุลจอมเกล้าเจ้าจ้อยู่ หัวหัได้โด้ปรดยกฐานะบ้าบ้นหอขวางเป็นป็เมือมืง ขนานนามว่าว่เมือมืงโกสุมสุพิสัพิยสัแปลว่าว่เมือมืงแห่งห่ ดอกประคำ ป่าป่ต่อจากนั้นนั้ ได้ตั้ด้ ตั้งตั้ ให้ ท้าวสุริสุโริย (บุตรพระยาดำ รงธวัชวับุรี)รีเป็นป็เจ้าจ้เมือมืงคนแรก มีรมีาชทินนามว่าว่พระสุนสุทรพิพิพิธพิพร้อร้มทั้งทั้ตั้งตั้กรมการเมือมืงครบถ้วนปกครองประชาชน ต่อ มา พ.ศ. 2443 ได้มีด้กมีารแบ่งบ่เขตการปกครองตามพระราชบัญบัญัติญั ติปกครองท้องถิ่นออกเป็นป็ มณฑลจังจัหวัดวัอำ เภอเมือมืงโกสุมสุพิสัพิยสัมีฐมีานะเป็นป็อำ เภอมีนมีายอำ เภอคนแรกคือ พระสุนสุทร พิพิพิธพิ อำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัเป็นเพียพีงหมู่บ้มู่าบ้นเล็ก ๆ ตั้งตั้อยู่ริยู่มริฝั่งแม่น้ำม่ น้ำชีทชีางทิศตะวันวัตก เฉียงเหนือของจังจัหวัดวัมหาสารคาม ห่าห่งจากตัวจังจัหวัดวัมหาสารคาม 28 กิโลเมตร ในอดีต บริเริวณที่ตั้งตั้อำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัเป็นป่าป่ ใหญ่มี สัตสัว์ป่ว์าป่มากมาย มีพมีรานป่าป่ 2 คน ได้ล่าสัตสัว์ ที่บริเริวณป่าป่แห่งห่นี้และเกิดอิทธิฤธิทธิ์จธิ์ากป่าป่ ไม่สม่ามารถล่าสัตสัว์ไว์ด้ จนต้องปลูกลูหอขึ้นขึ้ บวงสรวง ขอล่าสัตสัว์แว์ละได้สัตสัว์ตว์าม 1 อำ เภอโกสุมพิสัย ประวัติวั ติความเป็นมาของ

อำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัก่อตั้งตั้เมื่อมื่ปี พ.ศ. 2443 มีพื้มีพื้นพื้ที่ 827.876 ตร.กม. หรือรืเท่ากับ 517,423 ไร่ พื้นพื้ที่และการปกครอง 2 การปกครอง 17 ตำ บล 233 หมู่บ้มู่าบ้น 1 เทศบาลตำ บล ตำ บลหนองบัวบัตำ บลโพนงาม ตำ บลเขวาไร่ ตำ บลวังวัยาว ตำ บลดอนกลาง ตำ บลหนองเหล็ก ตำ บลแพง ตำ บลหนองกุงกุสวรรค์ ตำ บลหนองบอน ตำ บลยางท่าแจ้งจ้ ตำ บลยางน้อย ตำ บลหัวหัขวาง ตำ บลเขื่อขื่น ตำ บลแก้งแก ตำ บลเหล่า ตำ บลเลิงใต้ และ เทศบาลตำ บลเชียชีงยืนยื อาณาเขตติดต่อ 1.ทิศเหนือ ติดต่อกับอำ เภอเชียชีงยืนยื ทิศตะวันวัออก ติดต่อกับอำ เภอ กันทรวิชัวิยชัและอำ เภอเมือมืงมหาสารคาม 2. ทิศใต้ ติดต่อกับอำ เภอบรบือบืและอำ เภอ กุดกุรังรั 3. ทิศตะวันวัตก ติดต่อกับอำ เภอบ้าบ้นไผ่ อำ เภอบ้าบ้นแฮด และอำ เภอเมือมืง ขอนแก่น (จังจัหวัดวัขอนแก่น) 4. การปกครอง ลักษณะภูมิภูปมิระเทศของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั โดยทั่วทั่ ไปเป็นที่ราบสูงสูที่ลุ่มลุ่สลับที่ดอน ไม่มีม่ภูมีเภูขา พื้นพื้ที่ด้านทิศเหนือค่อนข้าข้งอุดมสมบูรณ์เพราะมีแมีหล่งน้ำ ธรรมชาติ คือ แม่น้ำม่ น้ำชีไชีหลผ่าผ่น นอกจากนี้ยังยัมีคมีลองส่งส่น้ำ ชลประทานเขื่อขื่นหนองหวาย ซึ่งซึ่เอื้อประโยชน์ต่อการ ประกอบ อาชีพชีด้านเกษตรกรรม ส่วส่นทางด้านทิศใต้เป็น เนินสูงสูแห้งห้แล้ง ไม่อม่ยู่ใยู่นเขตชลประทานต้องอาศัยน้ำ ฝน เป็นหลัก

การเกษตรของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัจังจัหวัดวั มหาสารคาม เป็นอาชีพชีหลักของประชากรส่วส่นใหญ่ ในอำ เภอ พื้นพื้ที่ส่วส่นใหญ่ของอำ เภอเหมาะแก่การ ทำ การเกษตร เนื่องจากมีดิมี ดินอุดมสมบูรณ์และแหล่ง น้ำ อุดมสมบูรณ์ ผลผลิตทางการเกษตรที่สำ คัญ ของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั ได้แก่ ข้าข้ว เป็นพืชพืเศรษฐกิจที่สำ คัญที่สุดสุของอำ เภอ มีพื้มีพื้นพื้ที่เพาะปลูกลูประมาณ 50,000 ไร่ ผลผลิต เฉลี่ยประมาณ 400 กิโลกรัมรัต่อไร่ ข้าข้วที่ปลูกลูใน อำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัส่วส่นใหญ่เป็นข้าข้วหอมมะลิ ข้าข้ว เจ้าจ้และข้าข้วเหนียว 1. พืชพืผัก เป็นพืชพืเศรษฐกิจรองที่สำ คัญของอำ เภอ มีพื้มีพื้นพื้ที่เพาะปลูกลูประมาณ 10,000 ไร่ ผลผลิต เฉลี่ยประมาณ 100 กิโลกรัมรัต่อไร่ พืชพืผักที่ปลูกลู ในอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั ได้แก่ แตงกวา มะเขือขืเทศ ถั่วถั่ฝักยาว คะน้า ผักกาดขาว เป็นต้น 2. การปลูกลูพืชพื ไร่อื่ร่ อื่นๆ เช่นช่อ้อย มันมัสำ ปะหลัง ปอ เทือง ข้าข้วโพด เป็นต้น รวมถึงการเลี้ยงสัตสัว์ เช่นช่ โคนม สุกสุร ไก่ เป็นต้น 3. 3 ด้านการเกษตร สารสนเทศท้องถิ่น

อำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัมีโมีรงงานอุตสาหกรรม ดังนี้ 1.โรงสีข้สีาข้ว จำ นวน 233 แห่งห่ 2.โรงงานผลิตสายไฟฟ้าฟ้จำ นวน 1 แห่งห่ 3.โรงงานน้ำ ตาล จำ นวน 1 แห่งห่ 4 อำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัมีหัมีตหัถกรรม ดังนี้ ผ้าผ้ไหมมัดมัหมี่ ผลิตโดย กลุ่มลุ่ปลูกลูหม่อม่น เลี้ยงไหม หมู่ที่มู่ ที่๔ ตำ บลดอนกลาง 1. ที่รองจาน/กล่องทิชชู/เสื่อสื่กก/เสื่อสื่บุ ฟองน้ำ /เสื่อสื่นั่งนั่สมาธิ ผลิตโดย กลุ่มลุ่ สตรี ดำ เนินธุรกิจผลิตภัณฑ์จากต้นกก หมู่ที่มู่ ที่๑ ตำ บลแพง 2. เสื่อสื่กก เสื่อสื่บุฟองน้ำ เสื่อสื่ฟูกขอบผ้าผ้ ไหม หมอน เบาะ เสื่อสื่นั่งนั่สมาธิ เสื่อสื่กก ลำ ต้นประยุกต์ ผลิตโดยกลุ่มลุ่แม่บ้ม่าบ้น เกษตรกรบ้าบ้นแพง หมี่ที่มี่ ที่๑ ตำ บลแพง 3. กระเป๋า ตะกร้าร้ใส่ผ้ส่าผ้ตะกร้าร้ไปตลาด กล่องสานพลาสติก ผลิตโดยกลุ่มลุ่สาน ตะกร้าร้พลาสติก หมู่ที่มู่ ที่๕ ตำ บลเขื่อขื่น เป็นต้น 4. ด้านอุตสาหกรรมและ หัตถกรรม สารสนเทศท้องถิ่น

การแพทย์แย์ผนไทยของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัจังจัหวัดวัมหาสารคาม มีรูมีรูปแบบการรักรัษาที่ หลากหลาย ครอบคลุมลุทั้งทั้การรักรัษาโรคและส่งส่เสริมริสุขสุภาพ ดังนี้ 5 ด้านแพทย์แผนไทย สารสนเทศท้องถิ่น การรักรัษาโรค การนวดแผนไทย เป็นวิธีวิกธีารบำ บัดบัด้วยการใช้มืช้อมืกดจุดต่างๆ บนร่าร่งกายเพื่อพื่ กระตุ้นตุ้การไหลเวียวีนของเลือดและลมปราณ ช่วช่ยให้กห้ล้ามเนื้อผ่อผ่นคลายและ บรรเทาอาการปวดต่างๆ เช่นช่อาการปวดหลัง ปวดคอ ปวดไหล่ ปวดข้อข้เป็นต้น 1. การฝังเข็มข็เป็นวิธีวิกธีารบำ บัดบั โดยใช้เช้ข็มข็ขนาดเล็กแทงเข้าข้ไปในจุดต่างๆ บนร่าร่งกาย เพื่อพื่กระตุ้นตุ้การไหลเวียวีนของเลือดและลมปราณ ช่วช่ยให้ร่ห้าร่งกายเกิดความสมดุลดุ และบรรเทาอาการเจ็บจ็ ป่วป่ยต่างๆ เช่นช่อาการปวดหัวหั ไมเกรน ปวดประจำ เดือน นอนไม่หม่ลับ เป็นต้น 2. การประคบสมุนไพร เป็นวิธีวิกธีารบำ บัดบั โดยใช้สช้มุนไพรต้มหรือรืบดเป็นผงมาประคบ ช่วช่ยให้ร่ห้าร่งกายผ่อผ่นคลายและบรรเทาอาการปวดต่างๆ เช่นช่อาการปวดเมื่อมื่ยกล้าม เนื้อ ปวดข้อข้ ปวดประจำ เดือน เป็นต้น 3. การใช้ยช้าสมุนไพร เป็นวิธีวิกธีารบำ บัดบั โดยใช้สช้มุนไพรที่มีคุมีณคุสมบัติบั ติในกาแก้อาการ หรือรืโรคต่างๆ เช่นช่อาการปวดหัวหั ไมเกรน ปวดประจำ เดือน นอนไม่หม่ลับ ท้องเสียสี ท้องผูกผูโรคกระเพาะอาหาร โรคตับ โรคไต เป็นต้น 4.

6 ด้านแพทย์แผนไทย สารสนเทศท้องถิ่น การส่งส่เสริมริสุขสุภาพ 1.การนวดแผนไทยเพื่อพื่ผ่อผ่นคลาย ช่วช่ยให้กห้ล้ามเนื้อผ่อผ่นคลายและบรรเทาความเครียรีด 2.การอบสมุนไพร ช่วช่ยให้ร่ห้าร่งกายอบอุ่นและผ่อผ่นคลาย 3.การดื่มน้ำ สมุนไพร ช่วช่ยให้ร่ห้าร่งกายได้รับรัสารอาหารและสรรพคุณคุทางยาจากสมุนไพร การรับรั ประทานอาหารสมุนไพร ช่วช่ยให้ร่ห้าร่งกายได้รับรัสารอาหารและสรรพคุณคุทางยา จากสมุนไพร 4. นอกจากนี้ การแพทย์แย์ผนไทยยังยัมีรูมีรูปแบบการรักรัษาอื่นๆ เช่นช่การอาบสมุนไพร การ พอกสมุนไพร การฝังเข็มข็เพื่อพื่เสริมริสร้าร้งสมรรถภาพทางเพศ เป็นต้น ด้านการจัดการทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สารสนเทศท้องถิ่น การดำ เนินงานด้านการจัดจัการทรัพรัยากรธรรมชาติและสิ่งสิ่แวดล้อมของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั เน้นการมีส่มีวส่นร่วร่มของทุกทุภาคส่วส่น โดยมีกมีารส่งส่เสริมริ ให้ปห้ระชาชนมีคมีวามรู้ครู้วามเข้าข้ใจในการ จัดจัการทรัพรัยากรธรรมชาติและสิ่งสิ่แวดล้อมอย่าย่งยั่งยั่ยืนยืมีกมีารรณรงค์สร้าร้งจิตจิสำ นึกในการ อนุรักรัษ์ทรัพรัยากรธรรมชาติและสิ่งสิ่แวดล้อม มีกมีารบังบัคับใช้กช้ฎหมายอย่าย่งเข้มข้งวด และมีกมีารส่งส่ เสริมริ ให้เห้กิดการพัฒพันาอย่าย่งยั่งยั่ยืนยื

ตัวอย่าย่งการดำ เนินงานด้านการจัดจัการทรัพรัยากรธรรมชาติและสิ่งสิ่แวดล้อมของ อำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั ได้แก่ 1.โครงการปลูกลูป่าป่เฉลิมพระเกียรติ 2.โครงการอนุรักรัษ์แหล่งน้ำ 3.โครงการจัดจัการขยะมูลฝอยอย่าย่งยั่งยั่ยืนยื 4.โครงการส่งส่เสริมริอาชีพชีที่ยั่งยั่ยืนยืเป็นต้น 7 ด้านกองทุนทุและธุรกิจชุมชนของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัจังจัหวัดวัมหาสารคาม มีกมีารพัฒพันา อย่าย่งต่อเนื่อง โดยสำ นักงานพัฒพันาชุมชนอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั ได้ส่งส่เสริมริและสนับสนุนให้ชุห้ชุมชนจัดจั ตั้งตั้กองทุนทุหมู่บ้มู่าบ้น กองทุนทุแม่ขม่องแผ่นผ่ดิน และกองทุนทุสัจสัจะสวัสวัดิการชุมชนเศรษฐกิจพอเพียพีง เพื่อพื่เป็นแหล่งเงินทุนทุหมุนเวียวีนให้กัห้ กับชุมชนในการประกอบอาชีพชีและดำ เนินกิจกรรมต่างๆ ดังนี้ โครงการปลูกลูป่าป่เฉลิมพระเกียรติ โครงการอนุรันุกรัษ์แหล่งน้ำ ด้านกองทุนและธุรกิจชุมชน สารสนเทศท้องถิ่น 1 กองทุนทุหมู่บ้มู่าบ้นได้จัดจัสรรเงินทุนทุให้กัห้ กับสมาชิกชิเพื่อพื่ประกอบอาชีพชีและดำ เนิน กิจกรรมต่างๆ เช่นช่การลงทุนทุทำ นา ปลูกลูพืชพื ไร่ เลี้ยงสัตสัว์ ค้าขาย ประกอบอาชีพชีเสริมริ เป็นต้น ส่งส่ผลให้ปห้ระชาชนในชุมชนมีรมีายได้เพิ่มพิ่ขึ้นขึ้สามารถพึ่งพึ่พาตนเองได้มากขึ้นขึ้ และลดความเหลื่อมล้ำ ในสังสัคม กองทุนทุหมู่บ้มู่าบ้น

2 กองทุนทุแม่ขม่องแผ่นผ่ดินได้จัดจัสรรเงินทุนทุให้กัห้ กับสมาชิกชิเพื่อพื่ประกอบอาชีพชีและ ดำ เนินกิจกรรมต่างๆ เช่นช่การปลูกลูผักผัสวนครัวรัเลี้ยงปลา เลี้ยงไก่ ค้าขาย ประกอบอาชีพชีเสริมริเป็นต้น ส่งส่ผลให้ปห้ระชาชนในชุมชนมีรมีายได้เพิ่มพิ่ขึ้นขึ้สามารถ เลี้ยงดูคดูรอบครัวรัได้อย่าย่งมั่นมั่คง และสร้าร้งความมั่นมั่คงในชุมชน กองทุนทุแม่ขม่องแผ่นดิน 3 กองทุนทุสัจสัจะสวัสวัดิการชุมชนเศรษฐกิจพอเพียพีงได้จัดจัสรรเงินทุนทุให้กัห้ กับ สมาชิกชิเพื่อพื่ประกอบอาชีพชีและดำ เนินกิจกรรมต่างๆ เช่นช่การปลูกลูพืชพื ไร่ เลี้ยงสัตสัว์ ค้าขาย ประกอบอาชีพชีเสริมริเป็นต้น ส่งส่ผลให้ปห้ระชาชนในชุมชนมีรมีายได้เพิ่มพิ่ขึ้นขึ้ สามารถพึ่งพึ่พาตนเองได้มากขึ้นขึ้และลดปัญหาความยากจนในชุมชน กองทุนทุสัจสัจะสวัสวัดิการชุมชนเศรษฐกิจพอเพียพีง ด้านศิลปกรรม สารสนเทศท้องถิ่น ด้านศิลปกรรมของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัจังจัหวัดวัมหาสารคาม แบ่งบ่ออกเป็น 2 ประเภทหลักๆ ได้แก่ 1. ศิลปกรรมสถาปัตยกรรม ศิลปกรรมสถาปัตยกรรมของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัมีลัมี ลักษณะผสมผสานระหว่าว่งศิลปะไทย และศิลปะจีนจีสะท้อนให้เห้ห็นห็ถึงวัฒวันธรรมและความเชื่อชื่ของชุมชนท้องถิ่น เช่นช่ 8 ชุมชนเมือมืงเก่าโกสุมสุพิสัพิยสั ศาลเจ้าจ้พ่อพ่หลักเมือมืง

2. ศิลปกรรมพื้นพื้บ้าบ้น ศิลปกรรมพื้นพื้บ้าบ้นของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัสะท้อนให้เห้ห็นห็ถึงวิถีวิ ถีชีวิชีตวิและวัฒวันธรรมของชุมชน ท้องถิ่น เช่นช่ หมอลำ ลายผ้าผ้ทอพื้นพื้เมือมืง นอกจากนี้ ยังยัมีศิมี ศิลปกรรมอื่นๆ ของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัที่น่าสนใจอีกมากมาย เช่นช่ภาพวาด จิตจิรกรรมฝาผนัง ประติมากรรม ดนตรีพื้รีพื้นพื้บ้าบ้น ฯลฯ ศิลปกรรมเหล่านี้ล้วนเป็นมรดกทาง วัฒวันธรรมที่สำ คัญของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัที่ควรอนุรักรัษ์และสืบสืทอดต่อไป ด้านภาษาและวรรณกรรม สารสนเทศท้องถิ่น ภาษาและวรรณกรรมของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัจังจัหวัดวัมหาสารคาม เป็นมรดกทาง วัฒวันธรรมที่สำ คัญของท้องถิ่น สะท้อนให้เห้ห็นห็ถึงวิถีวิ ถีชีวิชีตวิความเชื่อชื่ ประเพณี และค่านิยมของ ชาวอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัภาษาถิ่นของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัเป็นภาษาอีสานสำ เนียงมหาสารคาม มี ลักษณะเด่นคือ มีเมีสียสีงสระเสียสีงวรรณยุกต์ที่แตกต่างจากภาษาอีสานสำ เนียงอื่นๆ วรรณกรรมของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัมีทั้มี ทั้งทั้วรรณกรรมมุขปาฐะและวรรณกรรมลายลักษณ์ อักษร วรรณกรรมมุขปาฐะ ได้แก่ นิทานพื้นพื้บ้าบ้นของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัเป็นนิทานที่เล่าสืบสืต่อกันมารุ่นรุ่ต่อรุ่นรุ่สะท้อนให้เห้ห็นห็ถึง วิถีวิ ถีชีวิชีตวิความเชื่อชื่ ประเพณี และค่านิยมของชาวอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัเช่นช่นิทานเรื่อรื่งพระยา สามแก้ว นิทานเรื่อรื่งนางสิบสิสอง นิทานเรื่อรื่งท้าวมหาราช นิทานเรื่อรื่งพญานาค เป็นต้น 1. ตำ นานของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัเล่าถึงประวัติวั ติความเป็นมาของสถานที่ต่างๆ ในอำ เภอ เช่นช่ ตำ นานเมือมืงโกสุมสุพิสัพิยสัตำ นานวัดวัมหาชัยชัเป็นต้น 2. กลอนลำ ของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสันิยมใช้ขัช้บขัร้อร้งในงานต่างๆ เช่นช่งานบุญ งานประเพณี งานศพ เป็นต้น กลอนลำ ของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัมีหมีลากหลายประเภท เช่นช่กลอนลำ เรื่อรื่ง กลอนลำ กล่อม เป็นต้น 3. 9

ความเชื่อชื่ของคนอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัผสมผสานระหว่าว่งความเชื่อชื่ทางศาสนาพุทธและความเชื่อชื่ พื้นพื้บ้าบ้นดั้งดั้เดิม เช่นช่ ด้านปรัชรัญา ศาสนา และประเพณีของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัจังจัหวัดวัมหาสารคาม มีลัมี ลักษณะดังนี้ ปรัชรัญาของชาวอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัยึดยึหลักความกตัญญู ความซื่อซื่สัตสัย์ ความสามัคมัคี และ การทำ ดีเพื่อพื่ส่วส่น รวม สะท้อนผ่าผ่นการดำ เนินชีวิชีตวิและประเพณีต่างๆ เช่นช่การไหว้พว้ระ สวด มนต์ การทำ บุญตักบาตร การช่วช่ยเหลือเกื้อกูลกูกัน การร่วร่มมือมืกันทำ งานเพื่อพื่ส่วส่นรวม เป็นต้น 1. ศาสนาที่ชาวอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสันับถือส่วส่นใหญ่คือ ศาสนาพุทธ ศาสนาพุทธเป็นศาสนา ประจำ ชาติของประเทศไทยมาช้าช้นาน ชาวอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัจึงจึยึดยึถือหลักธรรมของศาสนา พุทธในการดำ รงชีวิชีตวิเช่นช่หลักศีลห้าห้หลักพรหมวิหวิารสี่ เป็นต้น ในทางเดียวกันก็ยังยัมี ความเชื่อชื่เข้าข้มาเกี่ยวข้อข้งด้วย 2. 10 ด้านปรัชญา ศาสนา และประเพณี สารสนเทศท้องถิ่น ความเชื่อชื่เรื่อรื่งผี ชาวอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัมีคมีวาม เชื่อชื่เรื่อรื่งผีอผียู่ทั่ยู่ ทั่วทั่ ไป แบ่งบ่ออกเป็นผีดีผี ดีและผี ร้าร้ย ชาวบ้าบ้นจึงจึมักมัทำ พิธีพิกธีรรมต่างๆ เพื่อพื่ สะเดาะเคราะห์หห์รือรืแก้เคล็ด 1. ความเชื่อชื่เรื่อรื่งสิ่งสิ่ศักดิ์สิทสิธิ์ ชาวอำ เภอ โกสุมสุพิสัพิยสัมีคมีวามเชื่อชื่ ในสิ่งสิ่ศักดิ์สิทสิธิ์ต่ธิ์ ต่างๆ เช่นช่พระธาตุเตุจดีย์ ศาลเจ้าจ้ศาลปู่ตปู่า ศาล พระภูมิภูมิเป็นต้น เชื่อชื่ว่าว่สิ่งสิ่ศักดิ์สิทสิธิ์เธิ์หล่านี้มี อำ นาจวิเวิศษ บูชาสิ่งสิ่ศักดิ์สิทสิธิ์เธิ์หล่านี้อยู่เยู่ ป็น ประจำ 2. ความเชื่อชื่เรื่อรื่งประเพณี ชาวอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั มีปมีระเพณีต่างๆ มากมายที่สืบสืทอดกันมา อย่าย่งยาวนาน เช่นช่ ประเพณีบุญบั้งบั้ไฟ เป็นต้น ประเพณีเหล่านี้มีคมีวามเชื่อชื่แฝงอยู่ 3.

พิธีพิกธีรรมพื้นพื้บ้าบ้นของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัหลายพิธีพิกธีรรม เช่นช่ พิธีพิกธีรรมสะเดาะเคราะห์ พิธีพิกธีรรมนี้ทำ ขึ้นขึ้เพื่อพื่สะเดาะเคราะห์หห์รือรืแก้เคล็ดให้กัห้ กับคนที่ประสบ เคราะห์กห์รรมต่างๆ เช่นช่เจ็บจ็ ป่วป่ย ประสบอุบัติบั ติเหตุ ค้าขายไม่ดีม่ ดีเป็นต้น พิธีพิกธีรรมเชิญชิขวัญวัพิธีพิกธีรรมนี้ทำ ขึ้นขึ้เพื่อพื่เชิญชิขวัญวัหรือรืวิญวิญาณของคนตายกลับคืนสู่ร่สู่ าร่ง พิธีพิกธีรรมนี้มักมัทำ ในกรณีที่คนตายตายโหงหรือรืตายแบบไม่สม่งบ พิธีพิกธีรรมนี้มักมัทำ โดยหมอผี โดยหมอผีจผีะทำ การเชิญชิขวัญวั ให้กัห้ กับคนตาย โดยทำ พิธีพิกธีรรมต่างๆ เช่นช่นั่งนั่ทางใน ไล่ผี เป็นต้น 11 อาหารอีสานโดยทั่วทั่ ไปมักมัมีรมีสชาติจัดจัจ้าจ้น และใช้วัช้ตวัถุดิถุดิบท้องถิ่นที่หาได้ง่ายและอุดม สมบูรณ์ในท้องถิ่น เช่นช่ข้าข้วเหนียว ปลาแม่น้ำม่ น้ำผักผัพื้นพื้บ้าบ้น เป็นต้น โภชนาการของอำ เภอ โกสุมสุพิสัพิยสัมีลัมี ลักษณะเด่นดังนี้ เน้นการบริโริภคพืชพืผักผัและผลไม้ เนื่องจากอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัเป็นพื้นพื้ที่เกษตรกรรมที่อุดม สมบูรณ์ เป็นแหล่งผลิตพืชพืผักผัและผลไม้ที่ม้ ที่สำ คัญของจังจัหวัดวัมหาสารคาม ประชาชนใน อำ เภอจึงจึมีวิมีถีวิ ถีชีวิชีตวิที่ผูกผูพันพักับการปลูกลูพืชพืผักผัและผลไม้มม้าเป็นเวลานาน ส่งส่ผลให้มีห้ มี วัฒวันธรรมการบริโริภคพืชพืผักผัและผลไม้ที่ม้ ที่หลากหลาย เช่นช่ผักผัสด ผลไม้สม้ด ผักผัดอง ผลไม้แม้ช่ อิ่ม เป็นต้น 1. พิธีพิกธีรรมสะเดาะเคราะห์ พิธีพิกธีรรมเชิญชิขวัญวั ด้านโภชนาการ สารสนเทศท้องถิ่น

2.เน้นการบริโริภคอาหารพื้นพื้บ้าบ้น อาหาร พื้นพื้บ้าบ้นของอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัมีรมีสชาติ อร่อร่ยและมีคมีวามหลากหลาย สะท้อนให้ เห็นห็ถึงภูมิภูปัมิ ปัญญาท้องถิ่นในการประกอบ อาหาร อาหารพื้นพื้บ้าบ้นที่ได้รับรัความนิยม ได้แก่ แกงหน่อไม้ แกงอ่อม ลาบ น้ำ พริกริ ไก่ย่าย่ง เป็นต้น 3. เน้นการบริโริภคอาหารแบบพอเพียพีง ประชาชนในอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัยึดยึหลัก ปรัชรัญาเศรษฐกิจพอเพียพีงในการดำ รง ชีวิชีตวิส่งส่ผลให้มีห้กมีารบริโริภคอาหารแบบพอ เพียพีง เน้นการบริโริภคอาหารที่มาจากแหล่ง ผลิตในท้องถิ่น หลีกเลี่ยงการบริโริภค อาหารที่ผ่าผ่นการแปรรูปมากเกินไป 12

13 สถานที่ท่องเที่ยว แนะนำ 01 ทรัพรัยากรป่าป่ ไม้แม้ละสภาพนิเวศวิทวิยาค่อนข้าข้งสมบูรณ์ อยู่ ติดบริเริวณริมริฝั่งแม่น้ำม่ น้ำชี มีลิมี ลิงแสมอาศัยอยู่กยู่ว่าว่ 800 ตัว และนับวันวัจะเพิ่มพิ่จำ นวนมากขึ้นขึ้และยังยัมีหมีนองน้ำ ธรรมชาติอยู่ตยู่รงกลาง ซึ่งซึ่ชาวบ้าบ้นเรียรีกว่าว่หนองบุ่งบุ่มีน้ำมีน้ำ ขังขัตลอดปี มีต้มี ต้นไม้ขม้นาดใหญ่ขึ้นขึ้อยู่เยู่ ป็นจำ นวนมาก เป็น ทั้งทั้อาหารและยาของลิงแสม วนอุทยานโกสัมสัพี 02 เป็นแหล่งธรรมชาติขนาดใหญ่ และศูนย์กย์ลางทางภูมิภูศมิาสตร์ ของ ภาคตะวันวัออกเฉียงเหนือ คือบริเริวณใกล้บึงบึกุยกุอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั จังจัหวัดวัมหาสารคาม และได้ยอมรับรัว่าว่เป็นศูนย์กย์ลางหรือรืสะดือ อีสานอย่าย่งแท้จริงริจากผู้เผู้ชี่ยชี่วชาญและผู้มีผู้ คมีวามรู้ใรู้นเรื่อรื่ง ภูมิภูศมิาสตร์ และในปัจจุบันบักลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำ คัญอีก แห่งห่หนึ่งของจังจัหวัดวัมหาสารคาม สะดืออีสาน สะพานไม้ไม้ผ่ลูผ่กลูบวบ ณ ท่าน้ำ วัดวัดอนตูมตูบึงบึกุยกุ "สะดือ อีสาน" อ.โกสุมสุพิสัพิยสัเป็นสะพานข้าข้มบึงบึใหญ่ ที่สร้าร้งจาก ความศรัทรัธาและสามัคมัคีของชาวบ้าบ้น เป็นสถานที่ท่อง เที่ยว ออกกำ ลังกาย ของชาวอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั สะพานแห่งศรัทรัธา 03

สะดืออีสาน หรือรืบึงบึกุยกุตั้งอยู่ที่ยู่ ที่หมู่ 13 ตำ บลหัวขวาง อำ เภอ โกสุมสุพิสัพิยสัมีคมีวามเชื่อชื่กันว่าว่ที่นี่เป็นป็จุดศูนย์กย์ลางของภาคอีสาน จึงจึ เรียรีกกันว่าว่สะดืออีสาน มีลัมี ลักษณะเป็นป็บึงบึน้ำ ขนาดใหญ่ ครอบคลุมลุพื้นพื้ที่ ประมาณ 2,750 ไร่ อุดมสมบูรณ์ไณ์ปด้วยสัตสัว์น้ำว์น้ำมากมาย เป็นป็แหล่งทำ มาหากินที่สำ คัญของชาวมหาสารคาม อีกทั้งโดยรอบบึงบึยังยัมี ทัศนียภาพที่สวยงาม บรรยากาศเงียบสงบ น่าน่มาเที่ยวพักพัผ่อผ่น มี อาคารรูปทรงสวยงามตั้งเป็นป็สัญสัลักษณ์โณ์ดดเด่น ภายในพื้นพื้ที่มี อาณาเขตที่กว้าว้งขวาง มีกมีารจัดจัตกแต่งเป็นป็สวนสาธารณะที่ร่มร่รื่นรื่ สามารถมองเห็นวิววิสวยของ "บึงบึกุยกุ " บึงบึน้ำ ขนาดใหญ่ไญ่ด้อย่าย่ง สวยงาม ซึ่งซึ่เหมาะแก่การเดินทางมาพักพัผ่อผ่นหย่อย่นใจ และเก็บภาพ ประทับใจไว้เว้ป็นป็ที่ระลึก ทั้งนี้ สะดืออีสานแห่งนี้ถูกถูสร้าร้งขึ้นขึ้เพื่อพื่ ให้เป็นป็สัญสัลักษณ์ที่ณ์ ที่เปรียรีบ เสมือมืนเป็นป็จุดพิกัพิ กัดกึ่งกลางของภาคตะวันวัออกเฉียงเหนือนื โดยนักนัท่อง เที่ยวส่วส่นใหญ่มัญ่กมันิยนิมเดินทางมาเก็บภาพประทับใจ เพื่อพื่เป็นป็การ บันบัทึกความทรงจำ ว่าว่ครั้งรั้หนึ่งนึ่ได้เคยมายืนยือยู่ ณ ศูนย์กย์ลางของภาค อีสานแล้ว 14 สะดืออีสาน ทำ ไมอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสัมี

อ้างอิง สำ นักงานเกษตรอำ เภอโกสุมสุพิสัพิยสั . (2565). ข้อข้มูลด้านเกษตร. สืบสืค้นเมื่อมื่ 8 ธันธัวาคม 2566 จาก https://mahasarakham.doae.go.th/kosumphisai/?page_id=148 แผนพัฒพันาอำ เภอ 5 ปี. (2564). ศาสนาและวัฒวันธรรม. สืบสืค้นเมื่อมื่ 8 ธันธัวาคม 2566 จาก https://dopacrr.dopa.go.th/plan_develop/app/main/upload/2564/25644403_1.pdf องค์การบริหริารส่วส่นตำ บลวังวัยาว. (2565). โครงการปลูกลูป่าเฉลิมพระเกียรติ. สืบสืค้นเมื่อมื่ 9 ธันธัวาคม 2566 จาก https://www.wungyao.go.th/index.phpshow=gallery&file= detail&id=35 ข้อข้มูลด้านการเกษตร. (2556). ข้อข้มูลด้านการเกษตร. สืบสืค้นเมื่อมื่ 10 ธันธัวาคม 2566 จาก https://khwaorai.go.th/attach_menu/145c998c9235c78835c4c3b483ace1a5.pdf สำ นักงานเทศบาลตำ บลโกสุมสุพิสัพิยสั . (2566). วนอุทยานโกสัมสัพี.พีสืบสืค้นเมื่อมื่ 12 ธันธัวาคม 2566 จาก https://kosumphisai.go.th/public/list/data/detail/id/7596/menu/1173/ page/1#:~:text=วนอุทยานโกสัมสัพีอพียู่ใยู่นท้องที่หมู่ที่มู่ ที่,ความเป็นมา เทศบาลเมือมืงมหาสารคาม. (2564). สะดืออีสาน. สืบสืค้นเมื่อมื่ 12 ธันธัวาคม 2566 จาก https://mkm.go.th/web/travelinprovince/สะดืออีสาน/ สำ นักงานนโยบายและแผนทรัพรัยากรธรรมชาติและสิ่งสิ่แวดล้อม. (2565). สะดืออีสาน. สืบสืค้นเมื่อมื่ 12 ธันธัวาคม 2566 จาก https://culturalenvi.onep.go.th/site/detail/5912 #:~:text=สะดืออีสาน%20หรือรืบึงบึกุยกุ ,ยังยัมีทัมี ทัศนียภาพที่สวยงาม 15

"โกสุมสุพิสัพิยสัเมือมืงคนดี วนอุทยาน โกสัมสัพีลืพี ลือเลื่อง องค์พระมิ่งมิ่ เมือมืงศักดิ์สิทสิธิ์ งานจับจัจิตจิบึงบึกุยกุ "