75B808B8-F0A2-43DD-BD37-58EBAC1025CD

ภูมิปัญญาและ
วัฒนธรรมสมัย
กรุงรัตนโกสินทร์

คำนำ

E-Book เล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของวิชา
ประวัติศาสตร์เพื่อให้ได้ศึกษาหาความรู้ใน เรื่อง
ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมสมัยรัตนโกสินทร์และได้
ศึกษาอย่างเข้าใจเพื่อเป็นประโยชน์กับการเรียน

ผู้จัดทำหวังว่า รายงานเล่มนี้จะเป็นประโยชน์กับผู้
อ่านหรือนักเรียนที่กำลังหาข้อมูลเรื่องนี้อยู่ หากมีข้อ
แนะนำหรือข้อผิดพลาดประการใดผู้จัดทำขอน้อมรับ
ไว้และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย

ด.ญ.ณัฐนิดา พันธรักษ์
07/กรกฎาคม/2565

สารบัญ

เรื่อง หน้า
1
ด้านการเมืองการปกครอง
2
ด้านคติความเช
ื่อในศาสนา
การตั้งชุมชน 3
ด้านการสาธารณสุข 4
การประดิษฐ์เครื่องปั้นดินเผา 5

ภูมิปัญญาและ

วัฒนธรรมไทย

สมัยรัตนโกสินทร์

ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยสมัยรัตนโกสินทร์ เป็นอีกปัจจัยสำคัญที่มี
อิทธิพลต่อการพัฒนาชาติไทย ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยรวมความถึง

ความรู้ความสามารถและทักษะของคนไทย ที่เกิดจากการสั่งสม
ประสบการณ์ โดยผ่านกระบวนการเรียนรู้ เลือกสรร ปรับปรุง พัฒนาและ

ถ่ายทอดมาเป็นอย่างดี เพื่อใช้ในการแก้ไขปัญหา และพัฒนาวิถีชีวิต
ภูมิปัญญาไทยที่มีอิทธิพลต่อการพัฒนาชาติไทย และวิถีการดำเนินชีวิต
ของคนไทย คือความรู้ความสามารถในการจัดการกับปัญหาที่เกิดขึ้นใน
การดำรงชีวิตในสังคมไทย ภูมิปัญญาที่เกิดขึ้นในสังคมไทยมีมากมาย
หลายด้าน โดยมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของคนไทยในด้านต่างๆ หลายด้าน

ได้แก่ของคนไทยได้อย่างเหมาะสมกับยุคสมัย

1.ด้านการเมือง
การปกครอง

ภูมิปั ญญาไทยในด้านการเมืองการปกครองมีหลาย
ประการ เช่น ฐานะของสถาบันพระมหากษัตริย์ใน
สังคมไทย ในสังคมจะต้องมีระบบกฎเกณฑ์บังคับ
ให้สมาชิกในสังคมปฏิบัติตามเพื่อให้สมาชิกทุกคน
สามารถอยู่ร่วมกันในสังคมได้อย่างปกติสุขพระ
มหากษัตริย์ไทยเป็ นศูนย์กลางที่สำคัญที่สุดและอยู่
สูงสุดของสังคมเป็ นกลไกของความเคลื่ อนไหว
ของสังคม โดยมีบทบาทสำคัญ คือ ความรับผิด
ชอบทั้งต่อการเมืองและสังคม

2.ด้านคติความ
เชื่อในศาสนา

คำสอนของพระพุทธศาสนาเป็ นแนวทางในการปฏิบัติ
ของสังคมไทยมาเป็นเวลาช้านาน พระพุทธศาสนาทำให้
คนไทยมีกรอบความคิด และโลกทัศน์เป็นไปตามคำ
สอนในพระพุทธศาสนา คำสอนในด้านการปกครองของ
พระพุทธศาสนาได้กลายมาเป็ นหลักในการปกครอง
ประเทศของพระมหากษัตริย์ โดยหลักคำสอนทั้ง
ทศธราชธรรมและจักรวรรดิวัตร12 ประการ นอกจากนี้
พระพุทธศาสนายังเป็ นรากฐานที่สำคัญขนบธรรมเนียม
ประเพณีและจารีตของสังคมไทย และนอกจากคำสอน
ในศาสนาพุทธแล้วคติความเชื่ อในเรื่ องจิตวิญญาณก็เป็ น
คติความเชื่อสำคัญของไทยด้วยเช่นกัน

3.การตั้งชุมชน

เป็ นปรากฏการณ์ในด้านพัฒนาการทางสังคมของคน
ไทย ซึ่งคนไทยเลือกตั้งถิ่นฐานในบริเวณที่เหมาะสม
ต่อการดำรงชีวิตในสภาพแวดล้อมของแต่ละท้องถิ่น
คนไทยมีภูมิปัญญาในการจัดการน้ำ มีการขุดคูน้ำ
และแหล่งน้ำเพื่อการอุปโภค นอกจากเหตุผลด้าน
การป้ องกันข้าศึกศัตรูแล้ว แม่น้ำยังเป็นแหล่งอาหาร
ให้กับประชากรในชุมชนอีกด้วย ผลสะท้อนอย่าง
หนึ่ งจากการจัดการระบบน้ำแสดงว่าชุมชนนั้นจะต้อง
มีการจัดระบบแรงงานไว้ระดับหนึ่ งด้วยเช่นกัน

4.ด้านการสาธารณสุข

สภาพลักษณะทางภูมิอากาศแบบมรสุมเขตร้อน
ของประเทศไทย ทำให้เกิดความหลากหลายทาง
ด้านชีวภาพ จึงมีพืชสมุนไพรมากมายที่มีคุณ
ประโยชน์ในการรักษาโรค คนไทยจึงได้สร้าง
ภูมิปัญญาในการนำพืชสมุนไพรต่างๆ เหล่านี้มา
ใช้รักษาโรคอย่างเป็ นระบบมานานแล้ว

5.การประดิษฐ์
เครื่องปั้ นดินเผา

นับเป็นภูมิปัญญาไทยที่มีมาแต่โบราณ ปรากฏ
หลักฐานในการขุดพบซากโบราณวัตถุ ซึ่งมักจะมี
เครื่องปั้นดินเผารวมอยู่ด้วยเสมอ เครื่องปั้นดินเผา
บ้านเชียงมีรูปแบบและลวดลายที่เป็ นเอกลักษณ์
ของตนเอง ต่อมาในสมัยประวิติศาสตร์
เครื่ องปั้ นดินเผาสมัยสุโขทัยมีการปั้ นเป็ นรูปทรง
ต่างๆ ชนิดที่เคลือบ เรียกว่า เครื่องสังคโลก การ
ผลิตเครื่ องปั้ นดินเผามีการสืบทอดมาจนถึงปั จจุบัน