สูจิบัตรวงโปงลางออนซอนอีสาน

วงโปงลาง เอกสารลำดับการแสดง การประกวดดนตรีพื้นบานวงโปงลาง ชิงถวยพระราชทาน สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง มหกรรมภูมิปญญานันทนาการทองถิ่นอีสาน ประจำป ๒๕๖๖ ๔ - ๖ สิงหาคม ๒๕๖๖ ณ อุดรธานีฮอลล ศูนยการคาเซนทรัลอุดรธานี

ทรงเชิดชูศิลปวัฒนธรรมไทย ดวยเกลาดวยกระหมอม ขอเดชะ ขาพระพุทธเจา วงโปงลางออนซอนอีสาน สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง ทรงตระหนักดีวาเมืองไทยนี้มีศิลปวัฒนธรรมอันดีงามมาแตครั้งบรรพบุรุษ หากสมัยนี้ลูกหลานไทย สนใจแตอารยธรรมสมัยใหม หรือ วัฒนธรรมชองชาติอื่น มิชา อดีตที่ไทยเคยยิ่งใหญรุงเรืองไมแพชาติใด ก็คงจะลบเลือนหายไป ดังนั้นจึงทรงหยิบยกตัวอยางของความเปนไทยอันงดงามเชิดชูใหปรากฏ เพื่อเตือนตาเตือนใจไทย ใหรำลึกอยูเสมอวาคนไทยเรามีผีมือทุกดานควรคาแกการภาคภูมิใจ กำเนิดไทยก็ยาวนานนับพันป สิ่งดีดีก็มากมายไทยมีอยู รอแตคนคนหามาเชิดชู ใหโลกรูใหโลกเห็นความเปนไทย

ลำดับการเเสดง 1.การแสดงเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง 2.การแสดงเปดวงสงนางไห 3.การแสดงลายดนตรีพื้นบานอนุรักษ (แคน) “ลายอานหนังสือใหญ” 4.การแสดงลายดนตรีพื้นบานอนุรักษ (โปงลาง) “ลายสุดสะแนน” 5.การแสดงลายดนตรีพื้นบานอนุรักษ (โหวด) “ลายสาวนอยหยิกแม” 6.การแสดงลายดนตรีพื้นบานอนุรักษ (พิณ) “ลายปูปาหลาน” 6.การแสดงลายดนตรีพื้นบานอนุรักษ (ซอ) “ลายหยาว” 7.การแสดงวิถีชีวิต ชุด “ตุมโฮมศรัทธา มหาชาติเดือนสี่ ประเพณีหุนเชียงยืน” 8. เพลงลูกทุงอีสาน “พระเวสสันดรชาดก”

การเเสดงเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง วงโปงลางออนซอนอีสาน อำเภอกระนวน จังหวัดขอนแกน นอมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณและพระราชกรณียกิจนานัปการ ในสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง จึงไดประดิษฐชุดการเเสดงเทิดพระเกียรติขึ้น ผูสรางสรรคจึงไดนำเสนอในรูปแบบของอาศิรวาทนาฏกรรมอีสาน ผานทำนอง ประพันธ คำรอง ทำนองลำ โดย นายภูมิศักดิ์เสรี สาสีดา ประดิษฐทารำ โดย นางฉวีวรรณ พลธรรม (ครูเชี่ยวชาญ) นายวีระวัฒน พลชัยมาตย และ นายวชิรวิชญ มิ่งแมน ทำนองขับงึม ทำนองมหาไซ ทำนองสาละวัน ทำนองลำหยาวสีพันดร

โดยมีเนื้อหากลาวถึงการถวายพระพร สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง ขอใหพระองคทรงพลานามัยเเข็งเเรง ทรงพระเกษมสำราญ ทรงเปนศูนยรวมจิตใจ ความรัก ความสามัคคีของปวงชนชาวไทย วงโปงลางออนซอนอีสาน นอมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณและพระราชกรณียกิจ จึงไดสื่อสารผานการเเสดงในรูปแบบพิธีกรรมบายศรีทูลพระขวัญ ซึ่งพิธีกรรมดังกลาวเปนความเชื่ิอและความศรัทธาของชาวอีสาน ที่มีตอสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง ขอพระองคทรงพระเจริญ

กลอนลำเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง ประพันธ : นายภูมิศักดิ์เสรี สาสีดา (ขับงึม) โอเด…แกมแปนแหวน สายแนนไทยนิเอย โอนอ สิทธิการิยะนอมทูลถนอมเบื้องฝา องคพระพันวสารัตนาหนวยแกว บัดนี้ ศุภศรีดีดาแลวศุภฤกษเบิกมื้อใหม สุริยาใสสองแจงแงงเหลื่อมฮุงมา แมนวา ฝายฝูงขานี้ไดกถาพันธตานกลาว ถวยพระพรพระแมเจาเนาวยั้งแผนผไท ใสเลิงๆ….เด… (ลำมะหาไซ) โอย…ใหมๆ ฟาฮองละนอใหมๆ สมัยไทยเจริญเอย…. โอนอ ขอวาจาวจีตาน การทางลำดอกนำสง จักรีวงศสยามเอย ขาจักเอยดอกพรรณา สมัญญาพระแมไทย ไดซนเพิ่งคุณเจานี่แหลว แมนวา ปวงประชานอหลั่งลน ยลละแยงละยองยอ วาตั้งตอนอซอซอง ทั่วทองถิ่นแผนดินไทย เจาทรงไดวัฒนา พระเมตตาเฮาไดอยูเย็น โอนอ คือจั่งเพ็งนอเพียงฟา สาดแสงมานอยังที่ เสาวนีย ธ กูลเกื้อ อยูทุกเมื่อบมีไล มวลไหมหมี่แพรวา พฤกษาธารน้ำอุดม โอละนอ… (สาละวัน) โอย…นอ…โอย…นา บัดนี้ ฝูงขามีพรั่งพรอมมาลาคันธากลิ่น เดนอๆ แมนวา ถอนทอบมาทั้งสิ้น งามจั่งอินทรแตงแตม แซมซอนเสียบใสพานๆ นา… เทื่อนี้ ตกแตงดีดาไดบายศรีมงคลยิ่ง นี่แหลว โอนอ ถวยเถิงองคแมนมิ่ง สรรพสิ่งสรรตั้ง ยอยั้งยื่นสักการๆ นา… โอนอ อันวาฝายฝูงขาศรัทธาโฮมคุผืนแผน เดนอๆ แมนวา ผสกไทยทั่วแควน โฮมแหแหนหยางยาย หมายซองเซิญพระขวัญๆ นาๆ (เพลง) ศรีๆ ศิริบวรประนตนอมกรอิ่นออนวอนวา มาเยอขวัญเอย…มาเยอขวัญเอย ขวัญเจาเลยหลวงเขา เนาวผามปรัมพิธี พานบายศรีสูตรเอิ้น เซิญเจาใหตาวมา… พระพันวสา…ราชชนนี… เซิญเจาลีลายาย คืนคีงโคงอวย ฝูงหมูทวยไทขา วามาฮองฮับขวัญ… วามาเยอเจาขวัญเอย…เจาขวัญเอย (ลำหยาวสับสีพันดอน) เอาหานี้ ปาริโยสานสิ้นสุดสั่งดั่งประสงค วาแลวลงลีลานาฏนวยยวยยาย คันหัตถาไหวศิโรราบขาบวา พระบุญญาพระพันปหลวงเจาปกเหงาเผาไทย คันองคเอกไท องคเอกไท ใหมั่นยืนเทียรฆาอัครพระบารมีพิศุทธิ์ศรีซื่นซอย งามจั่งแสงสายสรอยพลอยนิลจินดา ฝูงนั้นแหลว นั้นหนา ฝูงหมูเทพทอนไทมาพรอมพร่ำกัน พอเถิงกาลนี้นั้นบรบวนถวนวา ละมวลโรคาพยาธิฮายอยาไดตำติดติตอยตอง อยาสิขวงขัดของคางคาสุประการ ยามนั้นแหลว นั้นนา ขาสินำพรแกวดีแลวยื่นถวาย ขงเขตคายโลกลุมสากล ศุภผลทรงธรรมล่ำแยงใหนำสู สิ่งศิริใหนำยูสวนซูทรงสราญ สุขศานตยิ่งนอมิ่งปวงไทย ใสเลิงๆคือคำคาลาน พระพันปทานผูทรงเกลาลนกระหมอม ทูลถนอมจอมไทเจริญได…หมื่นวสา

นักแสดงหญิง เสื้อแขนกระบอกยาว นุงผาถุงไหมยาว หมสไบ สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน นักแสดงชาย เสื้อแขนกระบอกยาว นุงโจงกระเบน ผามัดเอว สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน ประดิษฐทารำ 1. นางฉวีวรรณ พลธรรม 2. นายวีระวัฒน พลชัยมาตย 3. นายวชิรวิชญ มิ่งแมน การแตงกาย วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม

การแสดงเปดวงสงนางไห การแสดงชุดเปดวง เปนการแสดงที่สื่อถึงความสนุกสนานของวงโปงลาง ซึ่งมีการบรรเลงลายเพลงตางๆที่มีจังหวะเราใจ โดยมีการดีดไหซองและการเตนหมากกั๊บแกบ ซึ่งเปนเครื่องดนตรีที่ใชควบคุมจังหวะ โดยมีการออกลีลาผสมทวงทามวยอีสานโบราณตางๆ เชน ทาแฮงตากขา ทากาตากปก เปนตน โดยวงโปงลางออนซอนอีสาน ไดนำอัตลักษณ ของทองถิ่นและวัสดุจากทองถิ่น เชน ไมไผ เกวียน และเครื่องดนตรีอีสานมารวมแสดงดวย วงโปงลาง

ยึดหลักขนบลายเพลงดั้งเดิมมาเปนแนวทางเชน ลายเซิ้งกะโปลายเตยโขงและลายกลองยาวอีสาน เพื่อใหมีความเปนเอกลักษณของลายบรรเลงเปดวงในวงโปงลางออนซอนอีสาน ชวงที่ 1 เรียบเรียงมาจากเพลงสรางสรรคโดยนำโหวด ปภูไท แคนบรรเลงมาผสมผสาน และใหสัดสวนในทอนเพลงใหเกิดเปนการนำเสนอในมิติใหม ทำใหไดรับกลิ่นอาย ของความเปนอีสานและเขาสูธรรมนองประยุกตซึ่งมีการสรางสรรคมาจากทำนองลำเพลิน และตอดวยเสียงแคนผสมกลองยาว ชวงที่ 2 มีแนวคิดมาจากการสรางสรรคทำนองขึ้นมาใหมดิสโกเปนจังหวะพื้นฐาน ในการสรางสรรคทำนองและคิดลายบรรเลงขึ้นมาใหเขากับจังหวะโดยคำนึงถึงอารมย ของบทเพลงใหมีความตื่นเตนและสนุกสนาน กระชับเลาใจ ชวนใหผูฟงตื่นตาตื่นใจ ไปกับการแสดงการที่จะเปดตัวนางไห สื่อถึงอัตลักษณของความเปนอีสาน ชวงที่ 3 สรางสรรคทำนองเพลงขึ้นมาใหมโดยมีจังหวะชา ปานกลาง และเร็วผสมกัน เพื่อเปดตัวนางไห กั๊บแกบ ทำใหอารมยเพลงในแตละชวงสื่อถึงความรูสึกที่แตกตางกันออกไป ทำใหเพลงมีสีสันนาฟง และจบดวยจังหวะเร็ว เพื่อใหเกิดความสนุกสนานบงบอกความเปนอีสาน รวมสมัยเพื่อตามในยุคดนตรีปจจุบันมีในการแสดงชุดเปดวงสงนางไห วงโปงลางออนซอนอีสานไดนำเสนอความเปนอีสานทุกองคประกอบ ไมวาจะเปนเสียงดนตรี การแสดง และอุปกรณประกอบการแสดงลวนเปนวัสดุใกลตัว และหาไดงายแตนำมาสรางสรรคในรูปแบบใหมเพื่อใหผูชมเขาใจไดงาย และไดกลิ่นอายของความเปนอีสานไปพรอมๆกัน การออกแบบดนตรีในชุดการแสดงเปดวงสงนางไห

การแตงกาย นางเกราะ ใสเกาะอกจับผาใหสวยงาม สวมเสื้อแขนกุดคลุมทับ นุงผาถุงครึ่งแขง สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน นายรำ สวมเสื้อแขนกระบอก นุงผาเตี่ยว ผามัดเอว สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน กั๊บแกบ สวมเสื้อแขนกระบอก นุงผาเตี่ยว ผามัดเอว สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน นางไห ใสเกาะอกจับผาใหสวยงาม นุงผาถุงคลุมเขา สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน

ลักษณะทารำ กั๊บแกบ มีทารำที่โลดโผนเพื่อใหเปนที่ประทับใจของหญิงสาว ลีลาทารำจะผสมทวงทามวยอีสานโบราณตาง ๆ เชน ทาแฮงตากขา กาตากปก เปนตน นางไห ลักษณะทารำเปนทาดีดไห การใชมือมีการจีบ สลับกับตั้งวง การกระดิกหรือพรมนิ้ว การไขวมือดีด และยกไหในลักษณะตางๆ การใชขาและเทาปรากฏการทรุดเขา การย่ำเทา การยอยืดเตะเทาที่มีความสัมพันธกับสะโพกและศีรษะ การใชตัวโดยลงน้ำหนักไปที่ชวงขาเพื่อความมั่นคงในการแอนหลัง การเอียง วงโปงลาง

นางเกราะ ลักษณะทารำนำมาจากการตีเกราะ นำมาประยุกตเปนทารำพื้นบานอีสาน ใหดูสวยงามมากขึ้นและการบิดลำตัว โอกาสในการใชทารำ จะใชระหวางการเปลี่ยนจังหวะหรือคลายความเมื่อยหลาหรือการเคลื่อน ที่และการใชพื้นที่เวทีเชนการเดินขึ้นลง การเดินวนรอบไห วงโปงลาง

การบรรเลงเดี่ยวเครื่องดนตรีพื้นบานอีสาน แคน “ลายอานหนังสือใหญ” “ลายอานหนังสือใหญ” หมายถึงทำนองที่อยูในบันไดเสียงทุมต่ำ ภาษาไทย-ลาว เรียกเสียงทุมต่ำ วาเสียงใหญเสียง ลา เปนเสียงทุมต่ำที่สุดในแคนแตละเตา เมื่อลายใหญมีเสียง ลา เปนศูนยกลางของทำนอง จึงมีชื่อเรียกวา ลายใหญ ลายใหญ มีเสียงลาต่ำ (เสียง A เมื่ออยูบันไดเนเจอรัล) เปนเสียงศูนยกลางของทำนอง ใชโนตในทำนองไดเพียง 6 โนต คือ ล ท ด ร ม ซ เสียงฟา เปนเสียงสมของลายใหญ “สม” หมายถึง เปรี้ยว เสียงสม หมายถึง เสียงที่ไมเขาพวกกับเสียงอื่นเมื่อบรรเลงทำนอง หากนำเสียงนี้มาใชรวมทำนอง จะฟงดูแปรงๆ หู เปรี้ยวหู จึงเรียกวาเสียงสม เสียงฟา เมื่อนำมาใชในคียลายใหญ จะไมเขาพวกเขา หากจะใหเขาพวกจริงๆ ตองเปนเสียงฟาชารป (F#)

การบรรเลงเดี่ยวเครื่องดนตรีพื้นบานอีสาน เดี่ยวโปงลาง “ลายสุดสะแนน” ลายสุดสะแนนหรือที่หลายทานตีความไปวามาจาก "สุดสายแนน" อันมาจากควาสายนิงสายแนนอันแปลวาเนื้อคู สายสัมพันธอีกที แตในความจริงแลวคำวา "สะแนน" ไมไดแปลวา "สายแนน" แตอยางใด หากแตเปนชื่อของ "เสียง" หนึ่งของแคน เปนจำพวกเศษเสียงซึ่งตรงกับเสียงซอล หมอแคนเรียกวาเสียงสะแนน ลายที่เลนเนนใชเศษเสียงนี้จึงเรียกวา “สุดสะแนน”

การบรรเลงเดี่ยวเครื่องดนตรีพื้นบานอีสาน เดี่ยวโหวด “ลายสาวนอยหยิกแม” เดี่ยวโหวดลายสาวนอยหยิกแมหรือสาวสะกิด แมเปนการเลียนแบบมาจากลายแคน ซึ่งบางลูกบางทำนอง โหวดไมสามารถบรรเลง ตามทั้งหมดได เนื่องจากโหวดเปนเครื่องดนตรีทีมีหาเสียง ทานอาจารยทรงศักดิ์ ประทุมสินธุ จึงไดดัดแปลงทางบรรเลงมาเปนทางเฉพาะของโหวด ในสมัยโบราณเมื่อถึงฤดูหนาวชาวอีสาน จะมีการลงขวง (ลงลานทำงานรวมกันในตอนกลางคืน) พอแมก็จะเปดโอกาสใหลูกสาวของตน ลงมาทำงานใตถุนบานและไปลงขวง เพื่อใหหนุมสาวไดพบปะพูดคุยทำความรูจักกัน ถือเปนการเลือกคูครองไปในตัว ดังนั้นชายหนุมจะตองทำใหฝายหญิงสนใจ และเลือกตนเปนคูครองชายคนใดที่มีความสามารถ ในการเลนดนตรีก็จะไดเปรียบชายอื่นเปนอยางมาก เมื่อหญิงสาวเกิดความชอบพอในตัวชายหนุม จึงสะกิดแมของตนดวยความเขินอายเปนนัยวาชอบพอชายผูนั้น

การบรรเลงเดี่ยวเครื่องดนตรีพื้นบานอีสาน เดี่ยวซอ “ลายหยาว” ทำนองหยาวเปนทวงทำนองที่รวดเร็วมีความกระชับ หรือในภาษาอีสานเรียกวาการเลนดนตรีแบบจั้น ๆ ฮาว ๆ การหยาวเปนการนำทำนองลายเพลงหลายทำนองมาใช เชนมีการนำทำนองลายลำเพลินทำนองเพลงลุกทุงหมอลำ ทำนองแขกเปนตนนำมาใชเพื่อความสนุกสนานของการหยาว ในเครื่องดนตรีอีสาน เชน พิณ ซอ โหวด แคน โปงลาง เปนตน

การบรรเลงเดี่ยวเครื่องดนตรีพื้นบานอีสาน เดี่ยวพิณ “ลายปูปาหลาน” ลายปูปาหลานนี้เปนลายพิณโบราณที่มีสืบทอดกันตอเนื่องมายาวนาน ซึ่งมีที่มาอันมาจากนิทานเรื่องเลาของชาวอีสานเรื่องหนึ่ง ซึ่งผูคนนั้นไดเริ่มรูจักลายเพลงนี้อยางแพรหลาย โดยการบรรเลงเดี่ยวพิณลายปูปาหลานนี้ของอาจารยทองใส ทับถนน ทั้งในระหวางการแสดงในวงหมอลำคณะเพชรพิณทองของลุงแนบ และในภาพยนตรไทยหลายๆเรื่องที่มีความเกี่ยวของกับชาวอีสาน ซึ่งอาจารยทองใส ก็ไดรวมแสดงอยูหลายเรื่องเชนกัน

การแสดงวิถีชีวิต “ ตุมโฮมศรัทธา มหาชาติเดือนสี่ ประเพณีหุนเชียงยืน ” วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม

เชียงยืน เปนชื่อเรียกหุนคนขนาดยักษที่ปรากฏในทองถิ่นจังหวัดขอนแกน นิยมใชในขบวนแหพระเวสสันดรเขาเมืองในงานบุญเดือนสี่ หรือบุญผะเหวด เชื่อวาไดรับคติมาจากเรื่องผีสงคนในการตามขบวนสงเสด็จพระเวสสันดรออกจากเขาวงกตกลับเมืองสีพี อยางไรก็ตาม ชื่อ “เซียงยืน” กลับมีเสนหที่เปนเอกลักษณเฉพาะทองถิ่นอยางนาสนใจ คนในชุมชนที่เรียกหุนคนใหญวา “เซียงยืน” อธิบายที่มาของชื่อหุนนี้อยางนาสนใจวา “เซียงยืน” เปนชื่อของนายยืนที่เคยบรรพชาเปนสามเณร เปนปราชญผูมีความรูหลายดาน เชน ดานสมุนไพร จนสามารถรักษาผูคนในชุมชนใหอยูเย็นเปนสุขจนไดรับการยกยอง และตอมาไดถูกทำเปนหุนรวมในขบวนบุญผะเหวดเพื่อยกยองคุณงามความดีเชื่อถือสืบมาจนถึงปจจุบัน ใ นคำบอกเลานี้ คำวา เซียง ถูกใหความหมายวาเปนคำสรรพนามเรียกบุคคล ที่ผานการบรรพชาเปนสามเณรแลวสึกออกมาเปนฆราวาส โดยจะเรียกนำหนาชื่อ เชน คนชื่อยืน หากบรรพชาเปนสามเณรแลวสึกออกมาจะไดรับการเรียกขานในชุมชน วา “เซียงยืน” เซียงยืนจึงสามารถกลาวไดวาหมายถึงวีรบุรุษบรรพชนของชุมชนที่ไดรับการนับถือ ซึ่งอาจจะไมไดเปนเพียงผูผานการบรรพชาเปนสามเณรตามที่เขาใจในปจจุบัน หากแตคำวา “เซียง” เปนคำเรียกบุคคลสำคัญของชุมชน จนทำใหการทำพิธีกรรมของชุมชนจะตองนำ “เซียงยืน” เขามามีสวนรวมทำนองเดียวกับการใชหุนปูเยอยาเยอในเมืองหลวงพระบาง (ยุทธพงศ มาตยวิเศษ, สัมภาษณ 7 กุมภาพันธ 2565)

จากขอมูลที่มีการกลาวถึงหุนในวัฒนธรรมตาง ๆ พบวาจะมีจุดสังเกตสำคัญที่ตางไปจากหุนเซียงยืนคือ หุนเซียงยืนจะไมมีการทำลายหุนหลังจากเสร็จพิธีการแห หรือไมมีการทำลายหุนเซียงยืนหลังจากจบพิธีกรรม นอกจากนั้นเซียงยืนยังเปนภาพแทนของความอุดมสมบูรณ ไมมีลักษณะดุราย เปนตัวแทนของความโชคดี สุขภาพแข็งแรง ดังนั้นเซียงยืนจึงทำใหเปนที่ตองการของคนในหมูบาน และของผูที่เชื่อในความเชื่อดังกลาว จึงทำใหเซียงยืนมีความสำคัญที่สามารถนำไปตอยอดองคความรู เปนตนทุนทางวัฒนธรรม เพื่อนำไปสรางสรรค สงเสริม เศรษฐกิจสรางสรรค ในหมูบาน ไมวาจะเปนเศรฐกิจสรางสรรคสงเสริมการทองเที่ยว เปนการสรางงาน สรางรายไดจากการทองเที่ยว อีกทั้งยังสามารถสงเสริมหัตถกรรมสินคาภายในหมูบานจากการผลิตสินคา ที่ยึดโยงกับความเชื่อเรื่องหุนเซียงยืน จึงนำไปสูการอนุรักษตอยอด เพื่อนำไปสูการพัฒนาตามหลักเศรษฐกิจสรางสรรค โดยนำเอาภูมิปญญาเปนตนทุนทางวัฒนธรรมมาตอยอด กับองคความรูรวมสมัยเพื่อสงเสริมเศรษฐกิจในชุมชน และสรางความมั่นคงที่ยั่งยืนใหเกิดขึ้นในชุมชนตำบลบานคอ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน

หุนเชียงยืนบานคอ ตำบลบานคอ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม หุนเชียงยืนบานคอ ทุนทางวัฒนธรรม Soft Power วัฒนธรรมทองถิ่น

หุนเชียงยืนบานคอ ตำบลบานคอ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม วัฒนธรรมทองถิ่น คำบอกเลาของคนในชุมชนที่วาเปนปราชญผูมีความรูกวางขวาง เปนภาพสะทอนสภาวะผูนำที่ไดรับการยกยองเชิดชูจนเกิดเปนการ สรางหุนวีรบุรุษ “เซียงยืน” ขนาดยักษเขารวมในขบวนแหบุญผะเหวด ของชุมชนที่จะขาดไมได นอกจากนี้ บุญผะเหวดยังเปนงานบุญที่แสดง ความเปนเอกบุรุษของพระเวสสันดรซึ่งเปนชาติสุดทายของพระพุทธเจา ภาพลักษณของการปรากฏมีของเซียงยืนในขบวนแหพระเวสสันดรเขาเมือง ของชาวบาน จึงมีความสอดคลองกันอยางมีนัยยะสำคัญ โดยชุมชนชาวขอนแกนไมเพียงใชสำนึกเรื่องผีสงคนจากความเชื่อ ของคนในวัฒนธรรมขาวชาวพุทธมาอธิบายสิ่งที่ทำ แตยังนำเอาชื่อ “เซียงยืน” มาเปนสัญลักษณที่พิเศษขึ้นไปอีก เพื่อสะทอนถึงความอุดมสมบูรณ และความเปนปกแผนของชุมชน โดยมี “เซียงยืน” จากสำนึกรวมในฐานะ วีรชนบรรพชนที่วางรากฐานความมั่นคงใหสังคมใหเกิดสันติสุขมาจนถึงยุคปจจุบัน

หุนเชียงยืน Soft Power ตำบลบานคอ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม หุนเซียงยืนนับวาเปนกระแสมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะกระแส ทางดานวัฒนธรรมและสินคาสงออกของชุมชนในของแตละหมูบาน มาเปนวัตถุดิบสำคัญในการผลักดันการสรางแบรนดของชุมชน ดังนั้นจะเห็นไดจาก ที่วาเศรษฐกิจสรางสรรคเพื่อสราง ความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน สอดคลองกับนโยบายภาครัฐ เพื่อสรางชุมชุนใหเขมแข็ง ทั้งในดานอนุรักษวัฒนธรรม เกิดจากการจัดกิจกรรมสรางเสริมงานบุญในชุมชน นำไปสูการทองเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสงเสริมการกระตุนเศรษฐกิจ และสรางรายไดใหเกิดขึ้นกับชุมชน ทองถิ่น จังหวัด และภูมิภาคตอไป

หุนเชียงยืนบานคอ ตำบลบานคอ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม ทุนทางวัฒนธรรม เชียงยืนในภาพความทรงจำและคำบอกเลาของผูเฒาผูแก ปราชญชาวบานและบุคคลสำคัญในทองถิ่นคือศรัทธา คือผูนำพาพี่นองคนในชุมชนสรางบานแปลงเมือง คือผูนำในการเผชิญอุปสรรคปญหาตางๆรวมทั้งภัยจากธรรมชาติ อัตลักษณของเชียงยืนมีลักษณะไมดุราย ไมนากลัว สรางความอบอุนสนุกสนานรื่นเริงตอผูมาชม เซียงยืนเปนทุนทางวัฒนธรรมคนกลุมลุมน้ำโขง ที่สามารถผนวกกับองคความรูในปจจุบันซึ่งลวนแลวแตอาศัย ตนทุนทางดานวัฒนธรรม ความคิดสรางสรรค และเทคโนโลยี ใหเขามามีบทบาทสำคัญเพื่อสรางสรรคสินคาและบริการใหเกิดขึ้น อยางเปนรูปธรรม จนประสบความสำเร็จไปทั่วโลก

หุนเชียงยืนบานคอ ตำบลบานคอ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม เชียงยืน เปนหุนตัวแทนของบรรพชนผูรอบรูทั้งศาสตรและศิลป ผานการอบรมเรียนรูจากปราชญหรือภูมิปญญามาแลว เชียงยืนเกิดขึ้นจากความเชื่อที่ยึดโยงกับความดีงามเชื่อ ในเรื่องบาปบุญคุณโทษตามคติด้ำแถน สืบมาจากแนวคิด ของพระพุทธศาสนา และเกิดขึ้นเพื่อความอุดมสมบูรณ รอบรู สุขภาพแข็งแรงอายุยืนยาว อยูเย็นเปนสุขในชุมชน อีกทั้งยังแสดงออกถึงความเคารพนับถือตอผูอาวุโสและบุคคลสำคัญ หุนเซียงยืนสรางจากวัสดุอุปกรณภายในทองถิ่นเชน ไมไผ เศษผา เศษดาย และเศษไหมรวมถึงผาขาว ผาอาบน้ำฝน ผาสบงจีวร ที่ไมใชแลว มีการเขียนคิ้วเขียนตา แตมสีสันดวยสีจากเปลือกไม เปนกอนถานใหเกิดรูปลักษณคลายคลึงกับเรื่องเลาและจินตนาการ ซึ่งภายในตัวหุนจะมีไมคานหามสำหรับแบกหาม บุคคลที่เขาในตัวหุนเปนชายหรือหญิงก็ได วิธีการแบกหุนหรือสวมใสหุน ผูสวมจะเขาไปอยูดานหุนใชมือจับหวงที่ชางทำเตรียมไวหรือจับฐานของหุนไว ใชสายตามองผานชองที่เจาะรูสำหรับมองออกดานนอกน้ำหนักของหุน ประมาณ 3-5 กิโลกรัม ในการใชงานผูสวมใสหุนจะเขาไปอยูขางใน เพื่อแบกและเตนโยกยายไปตามจังหวะเพลง จังหวะดนตรี และริ้วขบวนทำใหเกิดสีสัน ความสนุกสนาน ครื้นเครง

การแสดงชวงที่ 1 สื่อใหเห็นการกลาวถึงประวัติหุนเชียงยืน ผานทำนองลำลอง เปนกรรมวิธีของชาวบานคอ ตำบลบานคอ จังหวัดขอนแกน การแสดงชวงที่ 2 สื่อใหเห็นถึงชาวบานรวมตัวกันเพื่อรวมกันทำหุนเซียงยืน ซึ่งเปนความเชื่อของชาวบานวาหุนเซียงยืนเปนวีระบุรุษและเปนนักปราชญของชาวบาน ผานทำนองเพลงรองชายหญิง การแสดงชวงที่ 3 สื่อใหเห็นถึงการนำหุนเซียงยืนมารวมขบวนบุญผะเหวด ตามความเชื่อของชาวบานวา เมื่อนำหุนเซียงยืนมารวมขบวนบุญผะเหวด จะทำใหมีอายุยืนยาวและมีความฉลาดรอบรูตามความเชื่อ ความศรัทธาของชาวบานและมีการประชันหุนของแตละชมชุมในตำบลบานคอ เพื่อหาหุนที่สมบูรณและสวยงามที่สุดพรอมประกาศผลรางวัลเปนประจำทุกป วงโปงลาง

หุนเชียงยืน ตำบลบานคอ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม เนื้อรองวิถีชีวิต (ทำนองเพลงรอง) (ชาย) : ฮิบออกมาเดอมาชมกรรมวิธี หุนเซียงยืนที่นี่ บานคอขอนแกน เฮ็ดตามฮีตคอง ครรลองดีแสน สมสาลือขอนแกน เจาหุนเซียงยืน (หญิง) : อาย อาย จา อาย อาย อาย อาย จา นองซิถามวาหุนนี้เฮ็ดจั่งได (ชาย) : หลา หลาเอย อิหลา อิหลาเอย ฟงเดอทรามเชย ตามที่เคยทำไว เอาไมไผ มาจักเปนตอก ตอก ตอก ตอก ตอก ๆ จักเปนตอกเสนนอยเสนใหญ ลนไฟไวสากอน ฟงเดอบังอร อายสิบอกให เสร็จแลวนำตอกไปสาน ...ตามโบราณที่เพิ่นวา ไว ตามโบราณบานคอทำไว แพง แพง ศรี อยูไสนอยายแพงศรี มาตะวัดละตี้หรือแมนเจาอยูไส สั่งไวใหไปเอาผาจีวอนหลวงตา เอามาแลวไป มาแลวใหฟาวมาหอ อยูไสนอ สอสีแตมใส เขียนคิ้ว เขียนหู เขียนตา....ใสลีลาศาสตรศิลป ถิ่นไทย หุนใหญหรือหุนเซียงยืน เอามาพลิกฟนใหยั้งยืนคูไทย ชาวบานกะมวนสุขสันต สะลองใสกันบุญผะเหวดยิ่งใหญ ( ผสม) : สรางงานอาชีพชุมชน บุญคุณเหลือลน..หุนเซียงยืนขอนแกน……

วงโปงลาง การแตงกาย ผูหญิง เสื้อแขนกระบอก ผาถุงครึ่งแขง หมสไบผาไหมอีสาน สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน ผูชาย เสื้อแขนกระบอกยาว นุงสโหรง ผาขาวมามัดเอว สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน ประดิษฐทารำ 1. นางฉวีวรรณ พลธรรม 2. นายวีระวัฒน พลชัยมาตย 3. นายวชิรวิชญ มิ่งแมน

ลักษณะทารำ ใชทารำที่แสดงใหเห็นกระบวนวิธีการทำหุนเชียงยืน และการลองใสหุนเชียงยืน วงโปงลาง

เพลงลูกทุงอีสาน มหาเวสสันดรชาดก วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม เพลงพระเวสสันดรชาดก เปนเพลงที่แสดงถึงประเพณีของชาวบาน ที่เปนบุญประจำปของชาวอีสานในรูปแบบประเพณีจะมีกระบวนแหผาผะเวสเขาวัด และทำพิธีกรรมทางศาสนาตามลำดับ แสดงใหเห็นถึงความรวมมือของผูนำและผูคนในชุมชน ทุกคนสามารถเขารวมขบวนแหบุญผะเวส เปนบุญที่ตองทำทุกปเปนประเพณีสืบตอลูกตอหลานตอไป

เพลงลูกทุงอีสาน มหาเวสสันดรชาดก วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม เนื้อรอง พระเวสสันดรชาดก บุญพระเวส มหาเวสสันดร ชาดกบทตอนเลาขานกันมา องค พุทธาพระสัมมาสัมมา พระโพธิญา ศาสดาศาสดา รมโพธิ์ชายคา ศาสนิกชน ปางชาติประสูติตน มหาทาน มหาทาน ปางชาติประสูติตน มหาทาน มหาทาน. .มาแหกัณฑหลอนหัวใจชื่นมื่น ฟงเทศนมาลัยหมื่น มาลัยแสนสำราญ แหขาวพันกอน กินขาวปุนคาวหวาน ศาสน สถาน จัดงานปฏิมา พี่นองชาวประชา แหแหนทำบุญ ขบวนกองบุญ แหพระเวสเขาเมือง ขบวนกองบุญ แหพระเวสเขาเมือง ....ดนตรี..... พระเวสสันดร พระนางมัทรี กัณหาชาลี บุตรีโอราชา จากบานจากเมืองสูเขาวงกต ปกกลดศาลาภาวนาบำเพ็ญ ชูชกยาจก ซกมกทุกขเข็ญ เดินกันเปนสายแหแหนเรื่องราว ผาขาวแตงแตมพระชาติสันดร ออนซอน ออนซอน แหพระเวสเขาเมือง ออนซอน ออนซอน แหพระเวสเขาเมือง .ถึงเดือนสี่ บุญนี้โฮมงาน บุญใหญสะทานองคพระราชา ลูกหลานนอบนอมสักการะบูชา บุญงานมหา มหาเวสสันดร ชาดกบทตอน ขององคพระสัมมา เชิญพระราชา มหาเวสสันดร เชิญพระราชา มหาเวสสันดร ....................................................

วงโปงลาง การแตงกาย ผูหญิง เสื้อแขนกุด ผาถุงครึ่งแขง หมสไบผาขาวมา สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน ผูชาย เสื้อแขนกระบอกยาว นุงสโหรง ผาขาวมามัดเอว สวมเครื่องประดับพื้นเมืองอีสาน ประดิษฐทารำ 1. นางฉวีวรรณ พลธรรม 2. นายวีระวัฒน พลชัยมาตย 3. นายวชิรวิชญ มิ่งแมน

วงโปงลาง นางฉวีวรรณ พลธรรม ตำแหนง ครู วิทยฐานะครูเชี่ยวชาญ ( ครูผูควบคุมวงและกำกับการเเสดง ) นายทศพร พลธรรม ตำแหนง ขาราชการบำนาน ( ครูผูควบคุมวงและกำกับดนตรี ) นายวชิรวิชญ มิ่งแมน ( ครูผูชวยควบคุมวงและกำกับการเเสดง ) วงโปงลาง

วงโปงลาง วงโปงลาง วงโปงลาง พระครูธรรมาภิสมัย รองผูอำนวยการ มมร.วิทยาเขตอีสาน รองประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดขอนแกน ( ที่ปรึกษาวงโปงลางออนซอนอีสาน ) รศ.ดร.อุรารมย จันทมาลา ที่ปรึกษาดานการออกแบบทารำ รศ.ดร.ปทมาวดี ชาญสุวรรณ ที่ปรึกษาดานการออกแบบทารำ

วงโปงลาง ทีมงานฝายนักแสดงและออกแบบทารำ วงโปงลาง นายวชิรวิชญ มิ่งแมน นายวีระวัฒน พลชัยมาตย นายภูมิศักดิ์เสรีิ สาสีดา นายจิตตินันท กวนศรีรักษ ทีมงานฝายออกแบบดนตรี

วงโปงลาง ทีมงานฝายเอกสาร นายอภิชาติ พรมเชียงคูณ นางสาวอรอุมา แสนฤดี นายชินวัตร กองฉันทะ

ทีมงานฝายฉากและอุปกรณ วงโปงลาง ประกอบการแสดง นายอริญชยธรณ สุครีพ นายอุดมศิลป ศรีใชยพล นายสมชาย ฆารสวาง นายธนพล พันธฤทธิ์ นายกฤษณาณุกร วรกฤตตานนท นายเศรษฐโชค ศรีคำมูล

วงโปงลาง โรงเรียนศรีกระนวนวิทยาคม ทีมงานฝายออกแบบเครื่องเเตงกาย นายวุฒิชัย มุริจันทร นายดนุพร บุญสิทธิ์ นางสาวสุนิตา สุครีพ นายศุภกร สีเฮียง นายกวินรัฐ ภูสุจริต นายอนุสรณ ดรดีเลิศ ทีมงานฝายแตงหนาทำผม

ประวัติและรางวัลการแขงขัน ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ งานศิลปะหัตถกรรมนักเรียน ระดับชาติ ครั้งที่ ๖๗ ประจำป ๒๕๖๐ งานมหกรรมไหมนานาชาติ จังหวัดขอนแกน ประจำป ๒๕๖๐ การเเขงขันวงดนตรีพื้นเมืองโปงลาง ระดับชั้น ม.1-6 การประกวดวงดนตรีพื้นเมืองโปงลาง รางวัลชนะเลิศ ระดับเหรียญทอง งานศิลปะหัตถกรรมนักเรียน ระดับชาติ ครั้งที่ ๖๘ ประจำป ๒๕๖๑ การเเขงขันวงดนตรีพื้นเมืองโปงลาง ระดับชั้น ม.1-6 รางวัลชนะเลิศ ระดับเหรียญทอง งานศิลปะหัตถกรรมนักเรียน ระดับชาติ ครั้งที่ ๖๙ ประจำป ๒๕๖๒ งานมหกรรมภูมิปญญาทองถิ่นอีสาน ประจำป ๒๕๖๓ การเเขงขันวงดนตรีพื้นเมืองโปงลาง ระดับชั้น ม.1-6 การเเขงขันวงดนตรีพื้นเมืองโปงลาง รุนอายุไมเกิน 19 ป รางวัลชนะเลิศ ระดับเหรียญทอง งานศิลปะหัตถกรรมนักเรียน ระดับชาติ ครั้งที่ ๗๐ ประจำป ๒๕๖๕ การเเขงขันวงดนตรีพื้นเมืองโปงลาง ระดับชั้น ม.1-6 รางวัลชนะเลิศ ระดับเหรียญทอง รางวัลชนะเลิศ ถวยพระราชทานสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถฯ งานมหกรรมภูมิปญญาทองถิ่นอีสาน ประจำป ๒๕๖๕ การเเขงขันวงดนตรีพื้นเมืองโปงลาง รุนอายุไมเกิน 19 ป รางวัลรองชนะเลิศอันดับ ๑ ถวยพระราชทานสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถฯ รางวัลชนะเลิศ ถวยพระราชทาน สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จพระเทพฯ

วงโปงลาง