สื่อ-นวัตกรรม-สื่อดิจิทัล E – Book “สมุดคู่ใจแม่ยุคใหม่ใส่ใจลูกน้อย”

“สมดุ ค่ใู จแม่ยคุ ใหมใ่ สใ่ จลกู นอ้ ย”

ตามศาสตรก์ ารแพทยแ์ ผนไทย

งานแพทยแ์ ผนไทย โรงพยาบาลชมุ แสง
หากท่านมขี อ้ สงสยั เพิ่มเตมิ
โทร 081-6749071

1

การใชส้ มนุ ไพรในหญิงตง้ั ครรภ์

อาการคลืน่ ไส้ อาเจยี น

ขิง : รสเผ็ดร้อน

กินได้ : ผดั ไกใ่ ส่ขิง ปลืาดอลืลืท่ อดขงิ นา้ ขงิ เตา้ ฮวยน้าขงิ
กินไมไ่ ด้ : ไมเ่ กนิ วนั ลืะ 1 กรัม ติดตอ่ กันไมเ่ กิน 4 วัน หรือเฉพาะเวลืาท่มีอาการ

ข้อแนะนำ แนะนาใหใ้ ชใ้ นอายคุ รรภไ์ มเ่ กิน 4 เดอื น และหลกี เลยี่ งการใชส้ มนุ ไพรขงิ กบั ภาวะแทรกซอ้ น ดงั น้ี

อาการปวดทอ้ งนอ้ ย มเี ลอื ดออกทางชอ่ งคลอดแมเ้ พียงเล็กนอ้ ย มปี ระวตั แิ ทง้ คกุ คาม รกเกาะตา่

จกุ เสยี ด รับประทานอาหารไมไ่ ด้ แสบรอ้ นยอดอก

ขมน้ ชัน : รสเผด็ รอ้ น

กนิ ได้ : ปลืาทอดขมน้ แกงเหลืือง
กนิ ไมไ่ ด้ : การใชใ้ นขนาดสูงๆ อาจเป็นอนั ตราย เนอ่ งจากมฤี ทธิท์ ่ทาใหเ้ กดิ

การบีบตวั ของมดลืกู อาจทาใหแ้ ท้งได้

ข้อแนะนำ ควรระวงั การใช้ ยกเวน้ ภายใตก้ ารดแู ลของแพทย์ เนอ่ื งจากการใชใ้ นขนาดสงู ๆ อาจเป็ นอนั ตราย

เนอ่ื งจากมฤี ทธิท์ ที่ าใหเ้ กิดการบีบตวั ของมดลกู อาจทาใหแ้ ทง้ ได้

ปั สสาวะบอ่ ย
ตะไคร้ : รสเผ็ดร้อน

กินได้ : ไกท่ อดเกลืือตะไครก้ รอบ ชาตะไคร้

ข้อแนะนำ ควรรบั ประทานแตพ่ อดี และควรลา้ งใหส้ ะอาดกอ่ นนามาปรงุ อาหารทกุ คร้ัง

2

ไข ้ หรือทางแพทยแ์ ผนไทยเรกี วา่ ไขร้ าลืงึ ราพนั

ฟ้าทะลืายโจร : รสขม

กนิ ไมไ่ ด้ : ไมม่ ขี อ้ มลู ืการใชใ้ นหญิงตง้ ครรภ์ ควรหลืีกเลื่ยงการใช้
กนิ ไมไ่ ด้ : หา้ มใช้ เนอ่ งจากมีผลืทาใหแ้ ท้งได้

ข้อแนะนำ ควรปรึกษาแพทยแ์ ละควรอย่ภู ายใตก้ ารดแู ลขแงแพทยท์ กุ ครงั้

ตาลืึง : รสจดื

กินได้ : ตม้ จดื ตาลืงึ ตาลืงึ จม้ น้าพริก

ข้อแนะนำ ควรลา้ งใหส้ ะอาดกอ่ นนามาปรงุ อาหารทกุ คร้ัง

บัวบก : รสจดื

กินได้ : น้าใบบัวบก
กินไมไ่ ด้ : ไมม่ ีขอ้ มูลืการใชใ้ นหญิงตง้ ครรภ์ ควรหลืีกเลืย่ งการใช้

ข้อแนะนำ ควรลา้ งใหส้ ะอาดกอ่ นนามาปรงุ อาหารทกุ ครั้ง เนอื่ งวจากเป็ นพชื ทข่ี นึ้ ในพื้นชมุ่ นา้ มโี อกาส

ปนเป้ื อนแบคทเี รียอาจทาห้ืองเสยี ได้

อาการปวดเม่อยกลืา้ มเนอ้

ไพลื : ยาใชภ้ ายนอก

กินได้ : ยาใชภ้ ายนอก สามารถใชใ้ นหญงิ ตง้ ครรภไ์ ด้

ข้อแนะนำ หา้ มทาบริเวณตาและเนอื้ เย่ือใกลต้ า หากมคี วามผดิ ปกตใิ ดๆ ตอ้ งหยดุ ใชแ้ ละพบแพทย์

3

การใชส้ มนุ ไพรในหญิงตงั้ ครรภ์ (ตอ่ )

ท้องผกู
ขเ้ หลืก็ : รสขม

กินได้ : แกงข้เหลืก็

ข้อแนะนำ ควรรับประทานแตพ่ อดี และควรลา้ งใหส้ ะอาดก่อนนามาปรงุ อาหารทกุ ครง้ั

สมอไทย : รสขม

กนิ ได้ : สมอไทยจม้ น้าพริก
กนิ ไมไ่ ด้ : ไมม่ ีขอ้ มูลืการใชใ้ นหญิงตง้ ครรภ์ ควรหลืกี เลืย่ งการใช้

ข้อแนะนำ ควรรบั ประทานแตพ่ อดี และควรลา้ งใหส้ ะอาดกอ่ นนามาปรงุ อาหารทกุ ครัง้

มะขามแขก : รสเปรย้ ว

กินได้ :ใชไ้ ดใ้ นขนาดต่า ดังนน้ ควรระวังการใช้ แลืะภายใตก้ ารดแู ลืของแพทย ์

ข้อแนะนำ ควรรบั ประทานแตพ่ อดี และควรลา้ งใหส้ ะอาดกอ่ นนามาปรงุ อาหารทกุ ครงั้

กนิ ไมไ่ ด้ : ไมม่ ีขอ้ มูลืการใชใ้ นหญิงตง้ ครรภ์ ควรหลืีกเลื่ยงการใช้

4

ไอ เจบ็ คอ

มะขามป้ อม : รสเปรย้ ว

กนิ ได้ : นา้ พรกิ มะขามป้อมปลืาแหง้ น้ามะขามป้อม
กินได้ : แนะนาใหจ้ ิบเฉพาะเวลืาทม่ อี าการเท่าน้น

ข้อแนะนำ ควรรับประทานแตพ่ อดี และควรลา้ งใหส้ ะอาดก่อนนามาปรงุ อาหารทกุ ครงั้

มะแวง้ : รสขมขน่ เปร้ยว

กนิ ได้ : น้าพรกิ มะแวง้ มะแวง้ ลืวก
กนิ ได้ : แนะนาใหจ้ ิบเฉพาะเวลืาทม่ อี าการเท่าน้น

ข้อแนะนำ ควรรบั ประทานแตพ่ อดี และควรลา้ งใหส้ ะอาดกอ่ นนามาปรงุ อาหารทกุ ครั้ง

ออ่ นเพลืยี วิงเวยี น

บัวหลืวง : รสหอมเย็น

กินได้ : ชาเกสรบัวหลืวง ยาเกสรบัวหลืวง เม่ยงคาบัวหลืวง แกงส้มไหลืบวั
กินไมไ่ ด้ : ไมม่ ขี อ้ มลู ืการใชใ้ นหญงิ ตง้ ครรภ์ ควรหลืกี เลืย่ งการใช้

ข้อแนะนำ ควรรับประทานแตพ่ อดี และควรลา้ งใหส้ ะอาดก่อนนามาปรงุ อาหารทกุ ครั้ง

***การรบั ประทานยาสมนุ ไพรทกุ ชนดิ ควรปรึกษาแพทย์และควรอยู่ภายใตก้ ารดูแลขแงแพทยท์ ุกคร้ัง***

5

แม่ตงั้ ครรภ์ ก็ออกกาลงั กายได้

การออกกาลงั กายท่ีดสี าหรบั แมต่ งั้ ครรภค์ วรออกกาลงั กายในวิธที ี่ถกู ตอ้ ง
และความหนกั ที่เหมาะสม

ประโยชนข์ องการออกกาลงั กาย ออกกาลงั กายอยา่ งไรใหป้ ลอดภยั

ลดอาการ คลื่นไส้ เวยี นหัว คุณแม่ทีอ่ ายคุ รรภ์ยงั ไมถ่ ึง 3 เดือน
กล้ามเน้ือเป็นตะคริว ปวดหลงั ไมค่ วรออกกาลงั กาย

ลดความเสย่ี งอันตราย เลีย่ งการออกกาลงั กายในทา่ นอนหงาย
คลอดงา่ ยขึน้ เกรง็ คา้ ง และกลัน้ หายใจ

ดม่ื นา้ ก่อนและหลงั ออกกาลงั กาย

เพมิ่ การไหลเวยี นเลอื ดในครรภ์ ไมค่ วรออกกาลังกายในทร่ี ้อนชื้น
ทาให้ได้รบั สารอาหารจากแม่
ควรพบแพทย์ทนั ทีเม่อื เจบ็ หน้าอก หายใจ
มากข้ึน ไม่ทนั มขี องเหลวออกจากช่องคลอด

ทง้ั น้ี คณุ แมส่ ามารถออกกาลงั กายไดอ้ ยา่ งสม่าเสมอทกุ วนั หรือวนั เวน้ วนั
อยา่ งนอ้ ยครงั้ ละ 30 นาที ตามพ้ืนฐานการออกกาลงั กายของคณุ แม่

ท่าออกกาลงั กาย 6

สาหรบั แมต่ งั้ ครรภ์

ท่านอนตะแคงยกขา : ท่าแอ่นองคแ์ หงนพกั ตร์

นอนตะแคงข้าง ใช้มืออีกข้างยันศีรษะ ประโยชน์ : เพิ่มความแข็งแรง

ยกขาข้ึน ค้างไว้ 5 วนิ าที จากน้ันยกขาลงอยู่ ของช่วงต้นขาด้านข้างสะโพก

ในทา่ เตรียม ทาซา้ 5 – 10 ครั้ง ใหแ้ ข็งแรง

ท่าสควอช (Squatting) : ท่าดารงกายอายยุ นื

กางขาทั้ง 2 ข้าง ให้ระยะห่างเท่ากับ ประโยชน์ : ชว่ ยเพมิ่ กลา้ มเนื้อ
ช่วงไหล่ เกาะพนักเอาไว้ ค่อย ๆ ย่อเข่าลง และความแขง็ แรงของช่วงเอว
ระวังไม่ให้เข่าเลยปลายเท้า ทาค้างไว้ 5 สะโพก ต้นขา และยังชว่ ยลด
วินาที จากนั้นกลับสู่ท่ายืนปกติ แล้วทาซ้า อาการปวดหลังระหวา่ งตั้งครรภ์
10 ครงั้ ของคณุ แม่ได้อีกดว้ ย

ท่าแมวขู่ (Quadruped cat)

คกุ เข่าอยู่ในท่าคลานเข่า เหยยี ดแขนตรง ประโยชน์ : บรรเทาอาการ
หายใจเขา้ งอตวั ให้สุด แล้วโก่งหลัง ก้มคอลง ปวดหลงั และปวดกน้ รวมถงึ
ทาค้างไว้ 5 วินาที หายใจออกช้า ๆ แล้ว ยังมีส่วนชว่ ยนวดระบบยอ่ ย
แอ่นหลัง ยกก้นพร้อมเงยหน้าขึ้น ทาค้างไว้ อาหารใหท้ างานไดด้ ี
5 วินาทีทาซา้ 5 – 10 คร้ัง

คนท้องนวดไดไ้ หม ? 7

ตอบ นวดได้ แตค่ วรไดร้ บั การนวดจากผทู้ ี่มคี วามรแู้ ละเซ่ียวชาญ ดา้ นการนวดสาหรบั

หญิงตงั้ ครรภเ์ ป็ นพิเศษ

ขณะตงั้ ครรภ์ มดลกู จะมีขนาดท่ีใหญ่ขนึ้ มาก นา้ หนกั จะทิ้งลงมาขา้ งหนา้ ร่างกายจึงชดเชย
โดยถ่วงนา้ หนกั มาทางดา้ นหลงั ทาใหห้ ญิงตง้ั ครรภส์ ่วนใหญ่มักมีอาการปวดหลังโดยเฉพาะช่วง
อายคุ รรภ์ 7-9 เดือนได้

นวดอยา่ งไรใหป้ ลอดภยั

• หลีกเลย่ี งการนวดบรเิ วณทอ้ ง เพราะอาจจะกระทบตอ่ เด็กในครรภไ์ ด้
• อายคุ รรภต์ งั้ แต่ 12-28 สปั ดาห์ หรือต้ังแต่ 4 เดอื นเปน็ ตน้ ไปสามารถนวดได้
• ต้องอย่ใู นความดแู ลของแพทย์เท่าน้นั เน่ืองจากอาจมีการกดจดุ ท่ผี ิดหรอื ใชแ้ รงในการ

นวดมากเกนิ ไปจนเป็นอนั ตรายตอ่ เดก็ ในครรภ์ เสยี่ งตอ่ การแท้งได้
• หากมภี าวะแท้งคุกคาม ความดนั โลหิตสงู เส้นเลอื ดขอดหรือภาวะแทรกซ้อนอ่นื ๆ ควร

หลีกเลี้ยงการนวดหรือปรึกษาแพทยก์ อ่ น

ท่านอนตะแคงที่เหมาะสมสาหรับการนวด

อาหารสาหรบั หญงิ ตง้ ครรภ์ 8
ตามศาสตรก์ ารแพทยแ์ ผนไทย

อ1าย-คุ 3รรภ์ แพทยแ์ ผนไทย : มไี ข้ จุกในอทุ ร ละเมอเพ้อพกดังผเี ข้า
เดอื น แพทยแ์ ผนปัจจุบนั : มอี าการแพท้ อ้ ง เตา้ นมจะใหญข่ น้ึ มีอาการคดั และเจ็บเตา้ นม

อารมณ์จะเปลย่ี น หงุดหงดิ งา่ ย

อาหารท่แี นะนา : น้าขงิ
ต้มจดื เตา้ หใู้ ส่ตาลึง ผดั ไกใ่ ส่ขงิ

อ4ายคุ-ร6รภ์ แพทยแ์ ผนไทย : มไี ข้ คลน่ื ไส้ อาเจียน ปวดเมอื่ ยขา สะโพก คันทวาร
เดอื น แพทยแ์ ผนปจั จุบัน : มอี าการแพท้ ้องลดลง เครียดนอ้ ยลง ทารกในครรภ์มกี าร

พฒั นาการขนึ้ น้าหนกั ทารกเพ่ิมขนึ้ ร้สู กึ คลา้ ยมปี ลาตอดในทอ้ ง

อาหารทแ่ี นะนา : แกงเหลอื ง ชาเกสรบวั หลวง
ปลาทอดขม้นิ

อ7าย-คุ ร9รภ์ แพทยแ์ ผนไทย : อาการไข้ลดลง ให้รากโลหติ ก็ดี ให้รอ้ นภายใน
เดอื น แพทยแ์ ผนปัจจบุ นั : ทารกมีการเจริญเตบิ โตขนึ้ ทาใหม้ ีอาการปวดหลงั

หายใจไมเ่ ต็มอม่ิ ปสั สาวะบ่อย นอนหลับไมเ่ ต็มอม่ิ

อาหารทแี่ นะนา : นา้ รากบวั
สะเดานา้ ปลาหวาน แกงข้ีเหลก็

การดแู ลมารดาหลงั คลอด 9

ตามศาสตรก์ ารแพทยแ์ ผนไทย

หลงั จากการคลอดบตุ ร จะทาใหธ้ าตใุ นร่างกาย ทงั้ 4 (ดิน นา้ ลม ไฟ) เกิดการเสีย
สมดลุ โดยเฉพาะธาตไุ ฟ จะสง่ ผลใหม้ ารดา ไมส่ บายตวั ปวดเมื่อยตามร่างกาย อ่อนเพลีย หรืออาจ
มีอาการคดั ตงึ เตา้ นมร่วมดว้ ย ซึ่งการดแู ลมารดาหลงั คลอด เป็ นการฟื้ นฟูสขุ ภาพมารดาจะชว่ ยให้
รา่ งกายอบอ่นุ ลดอาการปวดกลา้ มเนื้อ ขบั นา้ คาวปลา ลดอาการคดั ตึงเตา้ นม ทาใหธ้ าตทุ ้งั 4 ใน
รา่ งกายกลบั มาอย่ใู นภาวะสมดลุ

การทามารดาหลงั คลอด

1. การนวด จะช่วยลดอาการปวด 4. การทับหม้อเกลือ ช่วยให้มดลูกเข้าอู่
กล้ามเน้ือ กระตุ้นการไหลเวียน ช่วยขับน้าคาวปลา ช่วยกระตุ้นการ
เลือด ลดอาการคดั ตงึ เต้านม ไหลเวียนเลือด ทาให้กล้ามเน้ือหน้าท้อง
กระชับ หน้าท้องยุบ และมีงานวิจัยแล้ว
2. การประคบ จะช่วยกระตุ้นการ ว่าการทาทับหม้อเกลือ ช่วยคลาย
ไหลเวียนเลือดให้ดีขึ้น ช่วยลด กล้ามเนื้อ และลดอาการปวดกล้ามเน้อื ได้
อาการบวม ลดอาการอักเสบของ
กล้ามเน้ือ ลดอาการปวดเมื่อยตาม 5. การนั่งถ่าน ช่วยบรรเทาอาการ
ร่างกาย ลดอาการคัดตงึ เต้านม อกั เสบ ทาใหแ้ ผลแหง้ ไม่อับชื่น

3. การอบไอน้าสมนุ ไพร ช่วยกระตุ้น 6. การพันผ้าหน้าท้อง จะทาให้หน้า
การไหลเวียนเลือด ช่วยขบั นา้ คาวปลา ท้องกระชับ ช่วยพยุงหน้าท้อง และ
ลดอาการปวดเมื่อยกล้ามเนอื้ และกลิน่ ชว่ ยให้มดลกู เข้าอู่
สมุนไพรชว่ ยเพ่ิมความสดชืน่ หายใจ
โลง่ สบายตวั มากยิง่ ขึน้

ขอ้ หา้ มในการทาหลงั คลอด 10

1. มไี ขเ้ กนิ 37.5 องศา ทาหลงั คลอดไดเ้ มอ่ื ใด ?
2. มอี าการออ่ นเพลยี
3. แผลผา่ ตดั ยงั ไมส่ นทิ ดี 1. คลอดธรรมชาติ (คลอดเอง)หลงั จาก
4. รบั ประทานอาหารอ่ิมใหมๆ่ คลอด 7–10 วัน
5. มดลกู ลอย หรือมดลกู ยงั ไมเ่ ขา้ อู่ 2. การผ่าคลอด หลงั จากผ่าคลอด 30–
45 วัน
การอยไู่ ฟหลงั คลอดใหไ้ ดด้ ี ตอ้ งทาไม่

เกิน 3 เดอื นจึงจะไดผ้ ล

นอกจากการดแู ลมารดาหลงั คลอดตามขนั้ ตอนขา้ งตน้ แลว้ มารดาควรจะรบั ประทาน
อาหารที่มีรสรอ้ น เพื่อช่วยบารงุ ธาตไุ ฟ กระตนุ้ การไหลเวียนเลือด เช่น ขิง พริกไทย
กะเพรา ขม้ินชนั กระเทียม เป็ นตน้ ควรด่ืมนา้ อ่นุ 2-3 ลิตร/วัน และท่ีสาคญั พักผ่อนให้
เพียงพอ เพื่อใหร้ ่างกายกลบั มาอยใู่ นภาวะสมดลุ

อาหารบารงุ น้านม เช่น ไกผ่ ดั ขิง แกงเลียง น้าหวั ปลี

ไกผ่ ดั ขงิ แกงเลียง กยุ ชา่ ย แกงมะรมุ นา้ หวั ปลี

หลกี ล่ียงอาหารรสเยน็ เพราะอาหารรสเยน็ จะไปลดธาตไุ ฟในรา่ งกาย

แตง แตงโม นา้ แข็ง

นวดกระตนุ้ น้านม 11

สยบปัญหาท่อน้านมอดุ ตนั

ปัญหาท่ีพบบ่อยในแม่หลงั คลอดคือ นา้ นมเกิดการอดุ ตนั คัง่ ค้างอย่ใู นท่อ
นา้ นมท่อใดท่อหนึ่ง ซึ่งส่งผลใหน้ า้ นมไหลชา้ หรือไม่ไหลจนอาจก่อใหเ้ กิดกอ้ นไตแข็ง
ท่ีบริเวณของเตา้ ได้ ซึ่งวิธีการลดปัญหาเหล่าน้ีไดค้ ือ การประคบเตา้ นม และการนวด
กระตนุ้ นา้ นม โดยประโยชนเ์ พื่อลดการตึงของเตา้ นม และทาใหน้ า้ นมไหลสะดวกมาก
ยิ่งขน้ึ

การประคบเตา้ นม

➢ ประคบส่วนเนือ้ นม เลี่ยงการประคบบริเวณลานนมหรอื หวั นม
➢ ประคบลกั ษณะวงกลมให้รอบเต้านม ประมาณขา้ งละ 5 – 10 นาที / ขา้ ง

12

วิธีนวดกระตนุ้ น้านม

กอ่ นนวดกระตนุ้ นา้ นมควรประคบนา้ อ่นุ กอ่ นทกุ ครง้ั

1. 2.

คลึงวนไปเปน็ รูปกน้ หอย ใชม้ อื ขา้ งหนึ่งรองเต้านม
โดยใชส้ ามนว้ิ ค่อยๆคลืงวนจากดา้ นนอก ใชม้ ืออีกขา้ งหนงึ่ รดี เขา้ หาเตา้ มนม
ออกไปตามเตม็ นาฬกิ าเข้าหาลานนม โดยรดี จากดา้ นบนเข้าหาลานนม

3. 4.

ใชม้ ือทาเปน็ รปู ก้ามปู ทามอื เป็นรูปก้ามปู
บีบจากเตา้ นมเขา้ หาที่ลานนม บีบต้ังแตล่ านนมไปทว่ั หวั นม
โดยทาใหท้ วั่ เต้านมท้ังสองขา้ ง

13

การใชส้ มนุ ไพรในหญิงหลงั คลอด

การใช้สมุนไพรบ้างชนิดมีการดูดซึมผ่านน้านมซึ่งอาจจะส่งผลเสียต่อทารกได้ ดังนั้น
เพือ่ ความปลอดภัยจงึ ไดน้ าข้อมลู ว่าสมุนไพรตัวไหนบา้ งทีท่ านได้หรอื ทานไมไ่ ดไ้ ปดูกนั เลยคะ่

ท้องอืด ท้องเฟ้อ ขับลืม กระตนุ้ นา้ นม
ขิง : รสเผด็ รอ้ น

กนิ ได้ : ผัดไกใ่ ส่ขงิ ปลืาดอลืลื่ทอดขงิ นา้ ขิง เตา้ ฮวยน้าขิง
กนิ ได้ : มีงานวจิ ัยใชข้ ิงเพม่ นา้ นมในหญิงหลืงั คลือด (500 g) 1 เมด็ หลืังอาหาร

เชา้ เยน็ ตดิ ตอ่ กัน 7 วัน

ข้อแนะนำ ควรปรึกษาแพทย์ และควรอยภู่ ายใตก้ ารดแู ลของแพทยท์ กุ ครั้ง

จกุ เสยี ด รับประทานอาหารไมไ่ ด้ แสบรอ้ นยอดอก
ขม้นชนั : รสเผด็ ร้อน

กนิ ได้ : ปลืาทอดขมน้ แกงเหลือื ง
กนิ ไมไ่ ด้ : การใชใ้ นขนาดสงู ๆ อาจเป็นอนั ตรายได้ เนอ่ งจากขมน้ ชนั สามารถผา่ น

ทางน้านมได ้

ข้อแนะนำ ควรระวงั การใช้ ยกเวน้ ภายใตก้ ารดแู ลของแพทย์ เนอื่ งจากการใชใ้ นขนาดสงู ๆ อาจเป็ นอนั ตราย

เนอื่ งจากขมนิ้ ชนั สามารถผา่ นทางนา้ นมได้

ไข ้ หรือทางแพทยแ์ ผนไทยเรกี วา่ ไขร้ าลืงึ ราพนั 14

ฟ้าทะลืายโจร : รสขม

กินไมไ่ ด้ : หา้ มใช้ เน่องจากไมม่ ขี อ้ มลู ืการใชใ้ นหญงิ หลืงั คลือด
กนิ ไมไ่ ด้ : หา้ มใช้ เนอ่ งจากไมม่ ีขอ้ มูลืการใชใ้ นหญิงหลืังคลือด

ข้อแนะนำ ควรปรึกษาแพทยแ์ ละควรอย่ภู ายใตก้ ารดแู ลขแงแพทยท์ กุ ครง้ั

ไอ เจบ็ คอ

มะขามป้ อม : รสเปร้ยว

กินได้ : นา้ พริกมะขามป้อมปลืาแหง้ น้ามะขามป้อม
กนิ ได้ : แนะนาใหจ้ ิบเฉพาะเวลืาทม่ ีอาการเท่าน้น

ข้อแนะนำ ควรรับประทานแตพ่ อดี และควรลา้ งใหส้ ะอาดกอ่ นนามาปรงุ อาหารทกุ ครง้ั

มะแวง้ : รสขมขน่ เปรย้ ว

กินได้ : นา้ พริกมะแวง้ มะแวง้ ลืวก
กนิ ได้ : แนะนาใหจ้ บิ เฉพาะเวลืาทม่ อี าการเท่าน้น

ข้อแนะนำ ควรรับประทานแตพ่ อดี และควรลา้ งใหส้ ะอาดกอ่ นนามาปรงุ อาหารทกุ คร้ัง

อาการปวดเมอ่ ยกลืา้ มเน้อ

ไพลื : ยาใชภ้ ายนอก

ใชไ้ ด้ : ยาใชภ้ ายนอก สามารถใชใ้ นหญิงต้งครรภไ์ ด้

ข้อแนะนำ หา้ มทาบริเวณตาและเนอ้ื เยือ่ ใกลต้ า หากมคี วามผดิ ปกตใิ ดๆ ตอ้ งหยดุ ใชแ้ ละพบแพทย์

15

การใชย้ าสมนุ ไพรใน หญิงหลงั คลอด

กระตนุ้ นา้ นม

ยาปลืกู ไฟธิาตุ : กระตนุ้ น้านม กระจายเลือื ดลืมในหญิงหลืังคลือด
ข้อแนะนำ หา้ มใชใ้ นหญิงตกเลอื ดหลงั คลอด หญิงตงั้ ครรภ์ และผทู้ ่ีมไี ข้

ยาประสะน้านม : กระตุน้ น้านมเพ่มการไหลืของนา้ นม
ข้อแนะนำ หา้ มใชใ้ นผทู้ ี่มไี ข้

ขบั นา้ คาวปลืา ชว่ ยใหม้ ดลืกู เขา้ อู่

ยาประสะไพลื : แกป้ ระจาเดอื นมาไมป่ กติ บารุงโลืหิต ขับน้าคาวปลืา
ข้อแนะนำ หา้ มใชใ้ นหญิงตกเลอื ดหลงั คลอด หญิงตง้ั ครรภ์ ผทู้ ีม่ ไี ข้ และหา้ มใชใ้ นผทู้ ปี่ ระจาเดอื นมามาก

เพราะจะทาใหข้ บั ประจาเดอื นออกมามากขน้ึ

ยาไฟประลืยั กลั ืย์ : ขบั น้าคาวปลืาในเรือนไฟ ชว่ ยใหม้ ดลืูกเขา้ อู่
ข้อแนะนำ หา้ มใชใ้ นหญิงตกเลอื ดหลงั คลอด หญิงตงั้ ครรภ์ และผทู้ ี่มไี ข้ ผทู้ ี่มคี วามดนั โลหิตสงู

ยาไฟหา้ กอง : ขบั นา้ คาวปลืาในเรือนไฟ ชว่ ยใหม้ ดลืกู เขา้ อู่
ข้อแนะนำ หา้ มใชใ้ นหญิงตกเลอื ดหลงั คลอด หญิงตง้ั ครรภ์ ผทู้ มี่ ไี ข้ และหา้ มใชใ้ นหญิงผา่ คลอด

เนอื่ งจากอาจทาใหแ้ ผลหายชา้

อา้ งอิง

แมฮ่ นั นา่ ห.์ (2017). สมนุ ไพรไทย บารงุ ครรภ์ และบารงุ นา้ นม ตวั ไหนท่ีคณุ แมท่ านได!้ .
สนื คน้ 25 กมุ ภาพนั ธ2์ 565, จาก https://www.amarinbabyandkids.com

คลนิ กิ แพทยแ์ ผนไทยประยกุ ต.์ (2563). อาหารสาหรบั มารดาตง้ั ครรภต์ ามศาสตร์
การแพทยแ์ ผนไทย. สืนคน้ 25 กมุ ภาพนั ธ์ 2565, จาก https://www.gj.mahidol.ac.th/

ปุณรดา ยาไทย. (2018). คนทอ้ งนวดไดไ้ หม?. สนื คน้ 25 กมุ ภาพนั ธ์ 2565,
จาก https://www.poonrada.com/sickness/detail/8

ม.ป. (2558). กายบริหารแบบไทย ทา่ ฤาษีดดั ตนพื้นฐาน 15 ทา่ . สืนคน้ 25 กมุ ภาพนั ธ์ 2565,
จาก https://phatarapornstuff.blogspot.com

ดนยา สเุ วทเวทิน. (2559). แมต่ งั้ ครรภก์ ็ออกกาลงั กายได.้ สืนคน้ 10 มีนาคม 2565,
จาก https://www.thaihealth.or.th/

นวลจนั ทร์ ใจอารีย.์ (2558).การแพทยแ์ ผนไทยประยกุ ตส์ าหรบั การดแู ลหญิงกอ่ นตงั้ ครรภ์
ขณะตง้ั ครรภ์ การทาคลอด และหลงั คลอด.กรงุ เทพมหานคร:
สานกั พิมพม์ หาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

ม.ป. (2564). วิธนี วดกระตนุ้ นา้ นม ท่ีชว่ ยเพิ่มนา้ นม สยบปัญหาทอ่ นา้ นมอดุ ตนั .
สนื คน้ 10 มนี าคม 2565, จาก https://simplymommynote.net/pregnancy/
breast-massage/