วิชาวิทยาศาสตร์ ชั้น ป.4 เรื่อง โครงสร้างของพืช(รากของพืช)

1 ชุดท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรย์แห่งพืช ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์
เรอ่ื ง มหัศจรรยแ์ ห่งพืช

กลมุ่ สาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตร์
ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 4

ชดุ ท่ี 1 เรอ่ื ง โครงสรา้ งและหน้าที่ของราก

นางอังศมุ าลิน แสงศรีจนั ทร์
ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชานาญการ

2

ชุดที่ 1

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เรื่องมหัศจรรย์แห่งพืช ช้ันประถมศึกษาปีที่ 4

โรงเรียนวัดควนวิเศษ
สานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาตรัง เขต 1

สานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พืน้ ฐาน
กระทรวงศกึ ษาธิการ

คานา

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เร่ือง มหัศจรรย์แห่งพืช กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 4 รวมเวลาจัดกิจกรรม 20 ช่ัวโมง ประกอบด้วยคาช้ีแจง
สาหรับการใช้งาน ใบความรู้ และกิจกรรม ซึ่งนักเรียนควรศึกษาให้เข้าใจอย่างชัดเจนเพื่อ
จะสามารถทากิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และบรรลุผลการเรียนรู้ตาม
ตัวช้ีวัด ชุดกิจกรรมที่จัดทาข้ึนจากการศึกษาวิเคราะห์หลักสูตรแกนกลางการศึกษา
ข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ที่เน้นนักเรียนเป็น
สาคัญให้นักเรียนลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง และทากิจกรรมเพ่ือพัฒนาผลสัมฤทธ์ิทาง
การเรียน ทั้งด้านความรู้ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และส่งเสริมให้นักเรียนมี
เจตคตทิ างวทิ ยาศาสตร์

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ชุดนี้ เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดท่ี 1 เร่ือง
โครงสร้างและหน้าที่ของราก นักเรียนจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับโครงสร้างและหน้าท่ีของราก
และได้ฝึกทักษะการสังเกต การจาแนก การส่ือสาร การพยากรณ์ และการลงความเห็น
จากข้อมูล โดยให้นักเรียนได้ทากิจกรรมกลุ่ม นักเรียนได้ช่วยเหลือกัน ส่งเสริมคุณธรรม
จรยิ ธรรม และคุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ให้กับนกั เรยี น

ผู้จัดทาขอขอบพระคุณนายสวนดี นานอน ผ้อู านวยการโรงเรียนวัดควนวเิ ศษ
ผู้เช่ียวชาญ และคณะครูทุกท่านที่ให้คาแนะนา จนทาให้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์เล่มน้ี สาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี และขอขอบใจนักเรียนช้ันประถมศึกษา
ปีที่ 4 โรงเรียนวัดควนวิเศษทุกคน ที่ให้ความร่วมมือในการทากิจกรรม และหวังเป็น
อย่างย่ิงว่าชุดกิจกรรมการเรียนรู้ชุดนี้จะเป็นประโยชน์กับครูผู้สอนวิทยาศาสตร์
ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 4 ทุกท่าน

องั ศมุ าลนิ แสงศรีจนั ทร์

3 ชดุ ที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เร่ืองมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี 4

สารบัญ

เรอ่ื ง หน้า

คานา ก
สารบัญ ข
สารบัญภาพ ค
คาชแี้ จงชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตรช์ ดุ ที่ 1 เรอ่ื งโครงสร้าง และหนา้ ทข่ี องราก 1
คาแนะสาหรับครูผสู้ อน 2
คาแนะนาสาหรับนกั เรียน 3
แนวคิด 4
จุดประสงค์การเรียนรู้ 4
เวลาที่ใช้ 5
สอื่ /แหลง่ เรียนรู้ 5
แบบทดสอบก่อนเรยี นเรื่องโครงสรา้ งและหน้าทขี่ องราก 6
ใบความรู้เรือ่ งโครงสร้างและหน้าทขี่ องราก 8
กิจกรรมท่ี 1.1 เรอ่ื งลกั ษณะและหนา้ ทข่ี องราก 22
กจิ กรรมที่ 1.2 เรื่องจาแนกชนิดของราก 23
กิจกรรมที่ 1.3 เรือ่ งรากน้ันสาคัญไฉน 24
กจิ กรรมที่ 1.4 เรือ่ งโครงสร้างและหน้าทขี่ องราก 27
แบบฝกึ หัดท้ายชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ 28
แบบทดสอบหลังเรียนเรอ่ื งโครงสร้างและหนา้ ทข่ี องราก 29
ภาคผนวก 31
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี นเรอ่ื งโครงสร้างและหนา้ ท่ีของราก 32
แนวคาตอบกจิ กรรมท่ี 1.1 เรือ่ งลักษณะและหน้าทข่ี องราก 33
แนวคาตอบกิจกรรมที่ 1.2 เรื่องจาแนกชนิดของราก 34
แนวคาตอบกจิ กรรมที่ 1.3 เร่ืองรากนัน้ สาคัญไฉน 35
แนวคาตอบกิจกรรมท่ี 1.4 เร่อื งโครงสร้างและหน้าท่ีของราก 37
แนวคาตอบแบบฝกึ หัดท้ายชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ 38
เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียนเรอ่ื งโครงสร้างและหน้าทขี่ องราก 39
บรรณานุกรม 40

4 ชุดที่ 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เรอ่ื งมหศั จรรย์แห่งพืช ช้ันประถมศึกษาปีที่ 4

สารบัญภาพ

ภาพท่ี หนา้

1.1 ระบบราก 8
1.2 ระบบราก 9
1.3 พชื ทม่ี รี ากแกว้ 10
1.4 รากของต้นถัว่ เขียว 11
1.5 รากแขนง 12
1.6 รากแกว้ และรากแขนง 12
1.7 พืชท่มี รี ากฝอย 13
1.8 พืชทรี่ ากค้าจุน 14
1.9 พืชท่มี ีรากเกาะ 15
1.10 พืชทีม่ รี ากสังเคราะห์แสง 16
1.11 คลอโรฟิลล์บนรากของต้นกลว้ ยไม้ 16
1.12 พชื ที่มีรากหายใจ 17
1.13 พชื ที่มีรากกาฝาก 18
1.14 พชื ทมี่ ีรากสะสมอาหาร 19
1.15 รากสามญั ชนิดตา่ งๆ 21

เรม่ิ เข้าสู่บทเรียน
กนั ดกี วา่ นะครับ

5 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรย์แห่งพืช ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

คาชี้แจงชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง มหัศจรรย์แห่งพืช กลุ่มสาระ
การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ช้ันประถมศึกษาปีที่ 4 ประกอบด้วยชุดกิจกรรม
การเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ ทงั้ หมด 10 ชดุ ดงั น้ี

ชดุ ท่ี 1 เรอ่ื ง โครงสรา้ งและหน้าทีข่ องราก
ชดุ ที่ 2 เร่ือง โครงสรา้ งและหน้าท่ีของลาต้น
ชดุ ท่ี 3 เรื่อง ท่อลาเลียงของพชื
ชดุ ท่ี 4 เรื่อง พืชสะสมอาหาร
ชุดท่ี 5 เรอ่ื ง โครงสร้างและหนา้ ทีข่ องใบ
ชุดที่ 6 เร่ือง พืชคายน้า
ชุดท่ี 7 เรอ่ื ง พชื สรา้ งอาหาร
ชุดท่ี 8 เรื่อง ปจั จัยทีจ่ าเป็นต่อการเจริญเติบโตของพชื
ชุดที่ 9 เรื่อง พชื ตอบสนองตอ่ ส่งิ เรา้
ชุดที่10 เร่ือง ฑตู น้อยพิทักษ์โลกร้อน
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เร่ือง มหัศจรรย์แห่งพืช กลุ่มสาระ
การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ ที่เน้นให้นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติจริงในการทากิจกรรมการทางาน
ร่วมกันเป็นกลุ่ม และทาให้นักเรียนเกิดทักษะกระบวนการเรยี นรู้อย่างเป็นระบบ
ตลอดจนสอดคล้องกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช
2551 โดยมีจดุ ประสงค์เพ่ือพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนท้ังด้านความรู้ ทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และเจตคติทางวิทยาศาสตร์ของนักเรียนให้สูงข้ึน
และนักเรียนสามารถนาความรู้ และทักษะกระบวนการดังกล่าวท่ีได้จาก
การปฏบิ ัตกิ จิ กรรมไปประยุกตใ์ ชใ้ นชวี ิตประจาวัน

6 ชุดท่ี 1

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เร่ืองมหศั จรรย์แห่งพืช ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 4

คาแนะนาสาหรับครผู ูส้ อน

1. ครูอธิบายขัน้ ตอนการใชช้ ดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ชุดที่ 1 ให้นักเรยี นฟงั จน
เข้าใจกอ่ นลงมือปฏบิ ตั ติ ามคาสัง่ ของแตล่ ะใบกจิ กรรม

2. ครูแจกชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ชดุ ท่ี 1 ให้นกั เรยี นทกุ คนในแต่ละกลมุ่
3. ครใู ห้นกั เรยี นทกุ คนทาแบบทดสอบก่อนเรยี น
4. ครูแจง้ นกั เรยี นวา่ นกั เรียนจะต้องไมด่ ูเฉลยกอ่ นทากจิ กรรมเพ่อื ฝกึ
ความซอ่ื สัตยต์ อ่ ตนเอง
5. ครใู หน้ ักเรียนทกุ คนในกลุ่มช่วยกันทากจิ กรรมระหวา่ งเรยี น
6. เมอ่ื ทากจิ กรรมจนครบถว้ นแล้ว ครใู ห้นกั เรยี นทาแบบทดสอบ
หลงั เรียน (ระหวา่ งรอครเู ฉลย ถ้าใครทาเสร็จกอ่ นกใ็ ห้ทบทวนเนอ้ื หาของ
ชุดกิจกรรมการเรียนร)ู้
7. ครูเฉลยกิจกรรม และเฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน-หลงั เรยี น
8. ครสู งั เกตพฤติกรรมผู้เรยี นและบนั ทกึ ผลลงแบบบันทกึ พฤตกิ รรม
9. ครตู รวจคะแนน และบนั ทึกผลลงแบบบันทกึ คะแนนกจิ กรรม
ระหวา่ งเรยี น
10. ครูบอกคะแนนให้นกั เรยี นทราบ และชมเชยผู้เรยี น

อ่านแลว้ เขา้ ใจนะคะ่

7 ชดุ ที่ 1

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เรอื่ งมหศั จรรย์แห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 4

คาชีแ้ จงสาหรับนกั เรียน

ศึกษากอ่ นลงมอื ปฏิบัตกิ ิจกรรม

1. นกั เรียนฟงั คาชีแ้ จงการใชช้ ดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เรอื่ ง
มหศั จรรยแ์ หง่ พชื

2. ให้นักเรียนรับชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 1 เรื่อง
โครงสร้างและหน้าทข่ี องราก

3. ศึกษาจุดประสงค์การเรียนรูเ้ กยี่ วกับชุดกิจกรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์
ชดุ ท่ี 1 เร่ือง โครงสรา้ งและหน้าทขี่ องราก

4. นักเรียนเร่มิ ทาแบบทดสอบก่อนเรียนจานวน 10 ข้อ ซง่ึ เป็นแบบปรนัย
ชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก ก ข ค และ ง ใช้เวลา 10 นาที เพื่อประเมินดูว่า
นักเรยี นมีพน้ื ฐานความรู้ ความเข้าใจมากนอ้ ยเพยี งใด

5. แบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5 – 6 คน โดยจัดกลุ่มแบบคละความสามารถของ
นักเรียนประกอบด้วย นักเรียนกลุ่มเก่ง ปานกลาง อ่อน และให้แต่ละกลุ่มเลือก
ประธาน รองประธานในกลุ่มเพอ่ื แบ่งหนา้ ทคี่ วามรับผิดชอบในกลุ่ม

6. นักเรยี นศกึ ษาใบความรู้จากชุดกิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 1
เร่ือง โครงสร้างและหน้าท่ีของราก โดยตั้งใจศึกษาเนื้อหา ทาความเข้าใจให้ดี
ตัง้ แต่หนา้ แรกถงึ หนา้ สดุ ทา้ ยตามลาดบั

7. ร่วมกัน อภปิ ราย และสรปุ องคค์ วามรจู้ ากการปฏิบัตกิ จิ กรรม
8. ส่งผลงานการทากิจกรรมจากชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ชุดนี้
เพ่อื ใหค้ รตู รวจและบนั ทกึ ผล
9. เมอื่ ทากจิ กรรมครบแล้วจดั เกบ็ อปุ กรณ์ใหเ้ รียบร้อย
10. เมื่อนักเรียนทุกคนทากิจกรรมครบแล้วให้นักเรียนทาแบบทดสอบ
หลังเรียน เพ่ือประเมินดูว่านักเรียนมีพื้นฐาน ความรู้ ความเข้าใจหลังเรียนมาก
น้อยเพยี งใด
11. รับฟังการบอกคะแนนคาชมเชย และคาแนะนาเพ่มิ เตมิ จากครู
12. ในการเขา้ ร่วมกจิ กรรมทกุ ครง้ั นักเรยี นควรใหค้ วามรว่ มมอื ตั้งใจใน
การทากจิ กรรม และตรงต่อเวลาเสมอ อ่านแล้วเขา้ ใจนะค่ะ

8 ชดุ ที่ 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรอ่ื งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี 4

ชุดกิจกรรมการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์
เรือ่ ง มหศั จรรย์แหง่ พืช

ชดุ ที่ 1 เร่ืองโครงสรา้ งและหนา้ ท่ีของราก

แนวคิด

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง มหัศจรรย์แห่งพืช กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 4 ชุดที่ 1 เรื่องโครงสร้างและหน้าที่ของราก มี
กจิ กรรมให้นักเรียนได้เรียนรู้เก่ียวกับลักษณะ และหน้าท่ีของราก การจาแนกชนิดของ
ราก ทดลอง และอธิบายการดูดน้าของรากพืช และสรุปองค์ความรู้เก่ียวกับโครงสร้าง
และหน้าท่ีของรากพืช เพ่ือพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และให้นักเรียนเกิดทักษะ
5 ทักษะ คือ การสังเกต การจาแนก การส่ือสาร การพยากรณ์ และการลงความเห็น
จากข้อมูล โดยให้นักเรียนร่วมปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้และระดมความคิดเป็น
รายกลุ่มพร้อมทั้งทาแบบฝึกหดั ท้ายชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้

1. อธิบายหน้าทข่ี องรากพชื ได้
2. บอกลักษณะของรากพชื ได้
3. จาแนกชนดิ ของรากพืชได้
4. ทดลอง และอธิบายการดดู น้าของรากพชื ได้
5. สรปุ องคค์ วามรเู้ กี่ยวกบั โครงสรา้ งและหนา้ ทขี่ องรากพืชได้

9 ชดุ ท่ี 1

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เรอื่ งมหัศจรรย์แห่งพืช ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

เวลาทใ่ี ช้

2 ชั่วโมง

สือ่ /แหลง่ เรยี นรู้

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ ชดุ ที่ 1 เร่ืองโครงสรา้ งและหน้าทขี่ องราก
ประกอบดว้ ย

ใบความรู้ เรอื่ งโครงสรา้ งและหน้าท่ขี องราก
กิจกรรมที่ 1.1 เร่อื งลกั ษณะและหน้าท่ีของรากพืช
กิจกรรมท่ี 1.2 เร่ืองการจาแนกรากของพืช
กจิ กรรมที่ 1.3 เรอ่ื งรากนั้นสาคัญไฉน
กจิ กรรมท่ี 1.4 เร่ืองโครงสร้างและหนา้ ที่ของรากพืช
แบบฝึกหดั ท้ายชุดกิจกรรมการเรียนรู้

อย่าลมื !อ่านคาช้ีแจงกอ่ นนะจ๊ะ

10 ชุดที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรอ่ื งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 4

แบบทดสอบก่อนเรยี น

เรื่อง โครงสรา้ งและหน้าท่ีของราก

คาชแี้ จง ใหน้ ักเรยี นเลือกคาตอบที่ถกู ท่สี ุดเพยี งคาตอบเดียว และทา
เครอื่ งหมายกากบาท() ลงในกระดาษคาตอบ (10 คะแนน)

1. รากของพชื แบ่งตามลักษณะของ 4. เมือ่ นารากตน้ กระสังแช่ในนา้ สี
รากแบ่งออกเป็นกี่ระบบ แดงแล้วทิง้ ไว้สกั ครู่ จะเห็นสีแดงผา่ น
จากรากไปสู่ลาต้นเปน็ เพราะอะไร
ก. 2 ระบบ
ข. 3 ระบบ ก. รากสะสมอาหาร
ค. 4 ระบบ ข. รากสร้างอาหาร
ง. 5 ระบบ ค. รากขยายพนั ธ์ุ
ง. รากดูดนา้
2. พืชชนิดใดมรี ะบบรากแกว้ ทั้งหมด
ก. อ้อย มะมว่ ง 5. ขอ้ ใดไมถ่ ูกต้อง
ข. มะเขอื มะนาว ก. รากมขี ้อปลอ้ ง
ค. มะพร้าว มะปราง ข. รากไม่มขี อ้ ปลอ้ ง
ง. ขา้ วโพด มะพรา้ ว ค. พชื ใบเล้ียงคู่ส่วนใหญ่มี
ระบบรากแกว้
3. พชื ชนดิ ใดมรี ะบบรากฝอยท้งั หมด ง. พชื ใบเลยี้ งเดยี่ วสว่ นใหญ่มี
ก. ตอ้ ยต่งิ หญ้า ระบบรากฝอย
ข. มะขาม ออ้ ย
ค. กุหลาบ สม้ โอ
ง. มะพร้าว ขา้ วโพด

7 ชุดท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เรอ่ื งมหัศจรรย์แห่งพืช ชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 4

6. จากภาพข้อใดกล่าวไม่ถกู ตอ้ ง 7. ภาพใดบา้ งมีระบบรากฝอย
ทง้ั หมด
ก. มรี ากอย่ใู ต้ดนิ ก. ภาพท่ี 1, 3, 5
ข. มีลาตน้ อยใู่ ตด้ นิ ข. ภาพท่ี 1, 4, 5
ค. ทาหน้าที่สะสมอาหาร ค. ภาพท่ี 2, 3, 6
ง. สะสมอาหารจาพวกแป้ง ง. ภาพท่ี 2, 4, 6
จากภาพตอบคาถาม ขอ้ 7-9
8. ภาพใดทจ่ี ดั เปน็ พวกเดยี วกนั
ยกเว้นข้อใด
ก. ภาพที่ 1, 3, 5
ข. ภาพที่ 2, 3, 6
ค. ภาพที่ 1, 4, 5
ง. ถูกทัง้ ข้อ ข และ ค

12 9. ขอ้ ใดถกู ตอ้ งเกีย่ วกับตน้ แสม
34 ก. รากคา้ จุน
56 ข. รากหายใจ
ค. รากสังเคราะห์แสง
ง. ถกู ท้ังขอ้ ก และ ข

10. พชื ชนิดใดจดั เปน็ รากเกาะ
ก. ตน้ แสม โกงกาง
ข. กลว้ ยไม้ ตน้ ลาพู
ค. พริกไทย พลูดา่ ง
ง. ฝอยทอง ผักกะเฉด

8 ชดุ ที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เร่อื งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี 4

ใบความรู้ เร่ืองโครงสรา้ งและหนา้ ทขี่ องราก

สวสั ดคี ะน้องๆทกุ คน วันนพี้ น่ี นี า่ จะพานอ้ งๆ
มารจู้ กั กบั ชนิดของรากกันก่อนนะคะ

ราก คืออวัยวะของพืชท่ีเจริญมาจากรากแรกเกิด
(radical) ของเอ็มบริโอภายในเมล็ด ปกติเจริญลงไปใน
ดินตามทิศทางแรงดึงดูดของโลก รากไม่มีข้อและ
ปล้องรากแบ่งตามลักษณะของรากออกเป็น 2 ระบบ
ได้แกร่ ะบบรากแก้ว และระบบรากฝอย

ภาพที่ 1.1 ระบบราก

ท่มี า : www.myfirstbrian.com (15 พฤษภาคม 2556)

9 ชดุ ที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เรื่องมหัศจรรย์แห่งพืช ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

1. ระบบรากแก้ว ประกอบด้วยรากแก้วซึ่งเป็นราก
ท่ีมีขนาดใหญ่กว่ารากอื่นๆ และมีรากแขนงเจริญออกจาก
รากแก้วจานวนมาก และมีขนาดรากแตกต่างกัน พืชใบ
เลี้ยงคู่ และพืชส่วนใหญ่มีระบบรากแก้ว รากแก้วที่มีขนาด
ใหญ่จะช่วยในการยึดเกาะและพยุงให้ลาต้นตั้งตรง และ
ทรงตัวได้ดี ตัวอย่างพืชที่มีระบบรากแก้ว เช่น มะเขือ
มะขาม มะมว่ ง ส้ม พรกิ เปน็ ตน้

รากแก้ว รากฝอย

ภาพที่ 1.2 ระบบราก

ที่มา : http:// www. nana-bio.com (15 พฤษภาคม 2556)

2. ระบบรากฝอย พบในพืชใบเลี้ยงเด่ียวเป็นส่วนใหญ่
พืชใบเล้ียงเดี่ยวเมื่องอกออกจากเมล็ด มีรากแก้วแต่รากแก้ว
จะสลายไป รากฝอยบริเวณโคนรากมีขนาดใกล้เคียงกับ
ปลายรากและมักจะมีการเจริญขนานไปกับพ้ืนดิน ตัวอย่าง
พืชท่ีมีระบบรากฝอย เช่น หญ้า ข้าวโพด อ้อย มะพร้าว
เป็นต้น

10 ชดุ ที่ 1

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เรอ่ื งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

รากแบ่งตามกาเนิดของรากแบ่งได้เป็น 3 ประเภท
ดังนี้ คือ รากแก้ว รากฝอย และรากวิสามัญ
เราไปดรู ายละเอยี ดของรากแต่ละชนิดกนั เลยนะคะ

1. รากแก้ว มีลักษณะโคนจะโตแล้วค่อยเรียวเล็กลง
ไปจนถึงปลายจะยาวและใหญ่กว่ารากอื่นๆที่แยกออกไป
ทาหน้าท่ีเป็นหลกั รับส่วนอื่นๆใหท้ รงตวั อยู่ได้ตัวอย่างพืชที่มี
รากแก้ว เช่น มะเขือ มะม่วง ส้มโอ เข็ม พริก ผักชี และถั่ว
ตา่ งๆ เป็นตน้

มะมว่ ง ส้มโอ

ท่ีมา : https://www.gotoknow.org (15 พฤษภาคม 2556) ทม่ี า : http://suansanruk.blogspot.com (15 พฤษภาคม 2556)

พรกิ ผักชี

ทม่ี า : http://www.singburi.doae.go.th (15 พฤษภาคม 2556) ที่มา : http://www.herb-health.com (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพที่ 1.3 พืชทม่ี รี ากแก้ว

11 ชดุ ที่ 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เรื่องมหศั จรรย์แห่งพืช ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 4

มะเขอื เข็มแดง

ทีม่ า : http://frynn.com (15 พฤษภาคม 2556) ทม่ี า : https://www.l3nr.org (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพที่ 1.3 พชื ท่ีมรี ากแกว้

รากของตน้ ถ่วั เขยี ว
กเ็ ปน็ รากแกว้ นะ

ภาพท่ี 1.4 รากของตน้ ถั่วเขยี ว

ที่มา : www.myfirstbrian.com (15 พฤษภาคม 2556)

12 ชดุ ท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เร่ืองมหัศจรรย์แห่งพืช ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 4

2. รากแขนง เป็นรากท่ีเจริญเติบโต
ออกมาจากรากแก้ว มักงอกเอียงลงไปในดินจน
เกือบขนานหรือขนานไปกับพื้นดิน รากชนิดน้ี
อาจแตกแขนงออกเป็นทอดๆ ได้อกี เรอื่ ยๆ

ภาพที่ 1.5 รากแขนง

ทมี่ า : www.Jirananwan.blogspot.com (15 พฤษภาคม 2556)

นอ้ งๆ ลองสังเกตระหวา่ งรากแก้วกบั รากแขนง
ดนู ะว่าต่างกนั ยังไงคะ

ภาพท่ี 1.6 รากแกว้ และรากแขนง

ทมี่ า : www.Jirananwan.blogspot.com (15 พฤษภาคม 2556)

13 ชดุ ที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เรอ่ื งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี 4

3. รากวิสามัญ เป็นรากที่ไม่ได้กาเนิดมาจาก
รากแก้วหรือรากแขนงรากชนิดนี้อาจแตกออกจากโคนต้น
ของพืช ตามข้อของลาต้นหรือก่ิง ตามใบหรือจากก่ิงตอน
ข อ งไม้ ผ ล ทุ กชนิ ด แ ย กเป็ น ชนิ ด ย่ อ ย ได้ ต าม รูป ร่างแ ล ะ
หนา้ ที่ ได้ดังน้ี

1. รากฝอย เป็นรากเส้นเล็กๆ มากมาย
ขนาดโตสมา่ เสมอกนั ไมเ่ รียวลงท่ีปลายอยา่ งรากแก้ว
งอกออกจากรอบโคนต้นแทนรากแก้วท่ีฝ่อเสียไป
หรือท่ีหยุดเติบโต ตัวอย่างพืชที่มีรากฝอย เช่น ข้าว
ข้าวโพด หญา้ หมาก มะพร้าว อ้อย เป็นต้น

หญา้ www.rajsima.ac.th ขา้ ว www.brrd.in.th มะพรา้ ว www.biogang.net
(15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556)
(15 พฤษภาคม 2556)

ขา้ วโพด http://frynn.com ออ้ ย www.kasetporpeangclub.com หมากเขยี วwww.bestroomstyle.com

(15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพที่ 1.7 พืชที่มีรากฝอย

14 ชุดที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรย์แห่งพืช ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4

2. รากค้าจุน เป็นรากที่แตกออกมาจาก
ข้อของลาต้น ท่อี ยูใ่ ตด้ ินและเหนือดินขึ้นมาเลก็ นอ้ ย
และพุ่งแทงลงไปในดินเพื่อพยุงลาต้นเอาไว้ไม่ให้
ล้มง่าย เช่น รากค้าจุนของต้นข้าวโพด กล้วยไม้
ตน้ โกงกาง ตน้ ลาเจยี ก เป็นต้น

กล้วยไม้ โกงกาง

ข้ ต้นลาเจียก
ข้าวโพด
ภาพที่ 1.8 พชื ทีม่ ีรากคา้ จุน

ทม่ี า : http://nana-bio.com (15 พฤษภาคม 2556)

15 ชดุ ที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เรื่องมหศั จรรย์แห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 4

3. รากเกาะ เป็นรากที่แตกออกมาจาก
ข้อของลาต้นแล้วมาเกาะตามหลักหรือเสา เพื่อพยุง
ลาตน้ ให้ตดิ แน่นและชลู าตน้ ขึ้นท่ีสงู เช่น รากของพลู
พริกไทย พลดู ่าง กล้วยไม้ เปน็ ต้น

ต้นพลู พรกิ ไทย

ทีม่ า : www.bestroomstyle.com (15 พฤษภาคม 2556) ท่ีมา : http://nana-bio.com (15 พฤษภาคม 2556)

ต้นพลดู า่ ง กลว้ ยไม้

ที่มา : http://www.rajsima.ac.th (15 พฤษภาคม 2556) ท่ีมา : www.pctutorkrupe.com (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพที่ 1.9 พชื ที่รากเกาะ

นอ้ งๆ ลองสังเกตลกั ษณะของรากท่ีมไี ว้ยดึ เกาะนะคะ

16 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เร่ืองมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 4

4. รากสังเคราะห์แสง เป็นรากท่ีแตกออกมา
จากข้อของลาต้น แล้วห้อยลงมาในอากาศ มีสีเขียว
ของคลอโรฟิลล์เป็นรากที่ทาหน้าที่สังเคราะห์แสง
เช่น รากกล้วยไม้ท่ีมีสีเขียวเฉพาะรากอ่อน หรือ
ปลายรากที่แก่เท่าน้ัน รากของไทร ท่ีมีสีเขียวเฉพาะ
ตรงท่ีหอ้ ยอยู่ในอากาศ เปน็ ต้น

กล้วยไม้ ตน้ ไทรยอ้ ย

ท่มี า : http://nana-bio.com (15 พฤษภาคม 2556) ทม่ี า : http://www.thaigoodview.com (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพท่ี 1.10 พืชท่ีมีรากสังเคราะหแ์ สง

น้องๆ เห็นคลอโรฟิลล์บนรากของกล้วยไม้
กนั ไหมเอ่ยลองสังเกตดูดๆี นะคะ

ภาพที่ 1.11 คลอโรฟลิ ลบ์ นรากของกลว้ ยไม้

ที่มา : www.myfirstbrian.com (15 พฤษภาคม 2556)

17 ชดุ ท่ี 1

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เรอ่ื งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4

5. รากหายใจ รากพวกนี้เป็นแขนงงอกออก
จากรากใหญ่ที่แทงลงไปในดินอีกทีหนึ่ง แต่แทนที่
จะงอกลงไปในดินกับชูปลายขึ้นมาเหนือดิน หรือ
ผิวน้า บางทีก็ลอยตามผิวน้า เช่น ต้นลาพู ต้นแสม
ผักกะเฉด และรากของแพงพวยนา้ เปน็ ตน้

ผักกะเฉด แพงพวยน้า

ต้นลาพู ตน้ แสม

ภาพที่ 1.12 พชื ท่มี ีรากหายใจ

ทีม่ า : http://nana-bio.com/e-learning (15 พฤษภาคม 2556)

ตน้ โกงกางนอกจากจะมรี ากค้าจนุ แล้วยงั มีรากหายใจดว้ ยนะคะ

18 ชดุ ท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เร่อื งมหัศจรรย์แห่งพืช ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

6. รากกาฝาก เป็นรากของพืชบางชนิดท่ีเป็น
ปรสติ เชน่ รากของต้นกาฝาก และตน้ ฝอยทอง เป็นตน้

ต้นกาฝาก

ต้นฝอยทอง
ภาพที่ 1.13 พืชทมี่ ีรากกาฝาก

ทีม่ า : http://archive.wunjun.com (15 พฤษภาคม 2556)

19 ชดุ ท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เรื่องมหศั จรรย์แห่งพืช ชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 4

7. รากสะสมอาหาร เป็นรากที่ทาหน้าที่ใน
การสะสมอาหารประเภทแป้ง น้าตาล หรือ โปรตีน
เอาไว้ทาให้มีลักษณะอวบอ้วนเรามักเรียกวา่ หัว เช่น
หัวแครอท หัวผักกาด หัวมันเทศ หัวมันแกว
มนั สาปะหลัง กระชาย เป็นต้น

แครอท หวั ผักกาด มันเทศ

ที่มา : http://decor.mthai.com ทีม่ า : http://www.thaikasetsart.com ทม่ี า : http://www.eco-agrotech.com
(15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556)

มนั สาปะหลงั มนั แกว กระชาย

ทมี่ า : www.siamkubota.co.th ทมี่ า : http://puechkaset.c.com ที่มา : http://frynn.com
(15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพที่ 1.14 พืชท่ีมีรากสะสมอาหาร

20 ชดุ ที่ 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรย์แห่งพืช ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4

หลังจากที่นอ้ งๆไดร้ จู้ ักชนดิ ตา่ งๆของรากแล้ว
พี่นีนา่ จะพานอ้ งๆไปศกึ ษาวา่ รากของพชื นน้ั มี
หน้าทีอ่ ะไรบ้าง ตามมาเลยคะ่

หนา้ ท่ีตา่ งๆของพืชมีดงั น้ี
ไปศกึ ษาพรอ้ มๆ กันเลยนะคะน้องๆ

1. ดดู น้าและแรธ่ าตุท่ลี ะลายนา้ จากดินเขา้ ไป
ในลาต้น

2. ลาเลยี งน้าและแร่ธาตุรวมท้ังอาหารซ่ึง
พชื สะสมไวใ้ นรากข้ึนสสู่ ่วนต่างๆ ของลาตน้

3. ยดึ ลาตน้ ใหต้ ดิ กบั ดนิ

4 . แ ห ล่ งส ร้ า งฮ อ ร์ โม น ร า ก เป็ น
แหล่งสาคัญในการผลิตฮอร์โมนพืชหลายชนิด
เช่น ไซโทไคนิค จิบเรลลิน ซึ่งจะถูกลาเลียงไป
ใช้เพื่อการเจริญพัฒนาส่วนของลาต้น ส่วนยอด
และส่วนอื่นๆ ของพืช นอกจากนี้ยังมีรากอีก
หลายชนดิ ทาหน้าทพ่ี เิ ศษยดึ ลาตน้ ให้ติดกับดิน

21 ชดุ ท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เร่ืองมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ 4

สาระนา่ รู้

รากของพืชบางชนดิ ทาหน้าทหี่ ายใจ เชน่
รากไทร รากกลว้ ยไม้ รากสะเดยี ว รากอา้ ยบา่ ว

รากบางชนิดทาหนา้ ท่คี า้ จนุ หรือ คา้ ยนั และเปน็ รากหายใจด้วย เชน่
รากโกงกาง รากเสม็ด และรากแสม เปน็ ต้น

ภาพที่ 1.15 รากวิสามญั ชนิดต่างๆ

ท่ีมา : www.pctutorkrupe.com (15 พฤษภาคม 2556)

หลังจากท่ีน้องๆ ได้ศึกษาเก่ียวกับรากแล้ว
เราไปทากจิ กรรมเพ่ือใหเ้ ข้าใจมากยงิ่ ข้นึ นะคะ

22 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่องมหศั จรรย์แห่งพืช ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

กิจกรรมที่ 1.1 ลักษณะและหน้าทขี่ องรากพชื

ชื่อ……………………………………………………………………ช้นั ………………….เลขที่……………
กลุ่มท…ี่ ……..วันที่……………………..เดอื น……………………………………….พ.ศ……………

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้
บอกลกั ษณะ และอธิบายหน้าที่ของรากพืชได้

คาชีแ้ จง แตล่ ะกลุ่มศกึ ษาและรว่ มอภิปรายหาขอ้ สรปุ จากใบความรแู้ ลว้ ตอบ
คาถามใหถ้ กู ต้อง (5 คะแนน)

ราก A ราก B

1. รากพืชสองชนดิ นม้ี ลี กั ษณะแตกตา่ งกนั อยา่ งไร

ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

2. รากพืชสองชนดิ น้ีทาหน้าท่เี หมือนกนั หรอื แตกต่างกันอยา่ งไร
ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

3. ราก A หรือ ราก B ที่ช่วยยดึ ลาตน้ ตดิ แน่นกบั ดนิ ได้มั่นคงกว่า เพราะ
เหตใุ ด
ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

4. ราก A และ ราก B คอื รากชนดิ ใดตามลาดบั
ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

5. ยกตวั อย่างพชื ท่ีมรี าก A และ พืชทีม่ รี าก B
ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

23 ชดุ ท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่องมหศั จรรย์แห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 4

กิจกรรมที่ 1.2 จาแนกชนิดของรากพชื

ชือ่ …………………………………………………………………ช้ัน………………….เลขท่ี……………
กลุ่มท…ี่ ………………วันท่ี…………..เดือน………………………….พ.ศ……………….

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้
จาแนกชนิดของรากพืชได้

คาช้แี จง ให้นักเรยี นใส่เครอื่ งหมาย  ลงในช่องเพ่อื จดั จาแนกชนิดรากของ
พชื โดยทาการศกึ ษาคน้ คว้าหาความรจู้ ากแหล่งข้อมลู ตา่ งๆ ไดแ้ ก่ หนงั สือ
อนิ เตอร์เน็ต และใบความรู้ และสรุปผล (5 คะแนน)

ท่ี พืช ชนดิ ของราก

1 มะเขอื รากแกว้ รากฝอย
2 พริก
3 หญา้
4 เขม็
5 ถั่ว
6 อ้อย
7 ขา้ ว
8 ส้มโอ
9 ข้าวโพด
10 มะพร้าว

สรุปผล
รากของพืชแบง่ ออกเปน็ ……………….. ประเภท คือ…………………………………………
พชื ท่จี ัดเปน็ รากแก้ว ได้แก…่ …………………………………………………………………………
พืชทีจ่ ดั เป็นรากฝอยไดแ้ ก…่ …………………………………………………………………………

24 ชุดที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เร่อื งมหศั จรรย์แห่งพืช ชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4

กจิ กรรมท่ี 1.3 รากน้ันสาคัญไฉน

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้
ทดลอง และอธบิ ายการดดู นา้ ของรากพชื ได้

คาชแ้ี จง ใหน้ ักเรยี นแต่ละกลุ่มศึกษา อภิปราย และปฏบิ ตั กิ จิ กรรมการทดลอง
สงั เกตบันทึกผล และสรปุ ผล (5 คะแนน)

วสั ดุ/อุปกรณ์
1. ตน้ กระสงั มา 2 ต้น
2. สีผสมอาหารสีแดง
3. บีกเกอร์ ขนาด 100 ลกู บาศกเ์ ซนตเิ มตร 2 ใบ

ศึกษาเร่อื งรากน้นั สาคญั ไฉน ตามขั้นตอน ดงั น้ี
1. นักเรยี นแบง่ กลุม่ แต่ละกลุ่มเตรียมตน้ กระสังมา 2 ต้น ล้างนา้ ให้สะอาด
2. เตรียมน้าผสมสีแดงโดยใชส้ ผี สมอาหารให้ไดส้ ีแดงเข้ม ใส่ในบีกเกอรใ์ บท่ี
1 และ 2 ใบละ 100 ลกู บาศกเ์ ซนตเิ มตร
3. ต้นที่ 1 ไมต่ ้องตัดราก และต้นท่ี 2 ตดั รากต้นกระสงั ออก
4. แช่ตน้ กระสังท่มี รี ากลงในบีกเกอร์ใบที่ 1 และแช่ตน้ กระสงั ทตี่ ัดรากออก
ลงในบกี เกอร์ใบที่ 2
5. ทิง้ ไว้ ประมาณ 30 นาทีสังเกตต้นกระสังว่ามกี ารเปลี่ยนแปลงหรอื ไม่
ทาไมจงึ เปน็ เชน่ นน้ั พร้อมท้งั บนั ทกึ ผล นาผลการทดลองมารว่ มกัน
อภปิ รายในชั้นเรยี น

ตน้ กระสงั ท่ีมีราก ในบีกเกอร์ใบที่ 1 ตน้ กระสังที่ไม่มีราก ในบีกเกอร์ใบที่ 2

25 ชุดที่ 1

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เรือ่ งมหัศจรรย์แห่งพืช ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 4

ใบบนั ทกึ กจิ กรรมที่ 1.3
เร่ือง รากน้ันสาคญั ไฉน

ชื่อ…………………………………………………………………ชัน้ ………………….เลขที่……………
กลุม่ ท…่ี ………………วนั ท่ี…………..เดือน………………………….พ.ศ……………….

จดุ ประสงค์ ……………………………………………………………………………………
ปญั หา …………………………………………………………………………..
คาดคะเนคาตอบของปัญหา (สมมติฐาน) ………………………..………………

…………………………………………………………………………..
ผลการทดลอง

ตาราง ผลการสังเกตลกั ษณะการเปลยี่ นแปลงของตน้ กระสังทมี่ รี ากและไม่มีราก
แชใ่ นน้าสแี ดง

ชนิดพชื ผลการสังเกต
ตน้ กระสงั ท่มี ีราก ตน้ กระสงั ท่ีไม่มีราก

…………………………………… …………………………………….. ……………………………………..
…………………………………… …………………………………….. ……………………………………..
…………………………………… …………………………………….. ……………………………………..
…………………………………… …………………………………….. ……………………………………..

สรุปผลได้ว่าอยา่ งไร

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………..…………

26 ชุดที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 4

ชอื่ …………………………………………………………………ชัน้ ………………….เลขท่ี……………
กลุ่มท…่ี ………………วนั ท่ี…………..เดอื น………………………….พ.ศ……………….

1. นักเรยี นคดิ วา่ การเปลย่ี นแปลงทเ่ี กิดขนึ้ กบั ต้นกระสงั ท้ัง 2 ต้น เหมอื นกัน
หรอื ไม่ อยา่ งไร
ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

2. ทาไมลาตน้ ของต้นกระสังที่มรี ากจึงเปล่ียนสเี ป็นสีแดงเหมือนกบั นา้ ใน
บีกเกอร์
ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

3. ถา้ เปลีย่ นน้าในบกี เกอรเ์ ปน็ สีน้าเงินลาตน้ ของตน้ กระสังทมี่ ีรากจะมสี ี
น้าเงนิ หรือไม่
ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

4. นกั เรียนคิดว่านา้ ในบีกเกอรเ์ ขา้ ไปในลาต้นของตน้ กระสงั ที่มรี ากได้อยา่ งไร
ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

5. จากการทดลองนักเรยี นคดิ วา่ รากมีหนา้ ที่อะไร
ตอบ…………………………………………………………………………………………………………………………………….

27 ชดุ ที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เรอื่ งมหัศจรรย์แห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 4

กจิ กรรมที่ 1.4 โครงสรา้ งและหนา้ ทีข่ องราก

ชือ่ …………………………………………………………………ชัน้ ………………….เลขท่ี……………
กล่มุ ท…ี่ ………………วันท่ี…………..เดอื น………………………….พ.ศ……………….

จุดประสงค์การเรียนรู้
สรปุ องคค์ วามรู้เก่ยี วกบั โครงสรา้ งและหน้าที่ของรากพชื ได้

คาชี้แจง ให้นักเรียนเขียนแผนผังความคิดสรุปความคิดรวบยอดเกี่ยวกับ
โครงสร้างและหนา้ ทีข่ องรากพืชท่ไี ด้จากการศึกษา (5 คะแนน)

โครงสรา้ งและ
หนา้ ท่ีของราก

28 ชดุ ท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เรอ่ื งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 4

แบบฝึกหัดท้ายชุดกิจกรรมการเรียนรู้

ช่ือ……………………………………………………………………ช้นั ………………….เลขที่……………
กลุ่มท…ี่ ……..วันที่……………………..เดือน……………………………………….พ.ศ……………

นกั เรียนคดิ วิเคราะห์ และเขยี นคาตอบใหถ้ ูกต้อง

คาช้แี จง ให้นักเรยี นบอกช่อื และจาแนกชนิดของรากพชื ตามหนา้ ทพ่ี เิ ศษ
ต่อไปนี้ให้ถูกตอ้ ง (5 คะแนน)

ชือ่ พืช ชื่อพชื ชอ่ื พชื
หน้าทพี่ เิ ศษ หน้าท่พี ิเศษ หน้าท่พี ิเศษ

ช่อื พืช ชชือ่ อื่ พพืชืช ช่อื พืช
หน้าทพ่ี ิเศษ หนา้ ทพี่ เิ ศษ หน้าทพ่ี เิ ศษ

29 ชุดที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เรอื่ งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 4

แบบทดสอบหลงั เรยี น

เร่อื ง โครงสร้างและหน้าทข่ี องราก

คาสัง่ ให้นักเรียนเลอื กคาตอบทถ่ี ูกทส่ี ดุ เพยี งคาตอบเดยี ว และทาเครอื่ งหมาย
กากบาท () ลงในกระดาษคาตอบ (10 คะแนน)

1. พืชชนิดใดมรี ะบบรากแกว้ ทงั้ หมด 4. รากของพืชแบง่ ตามลักษณะของ
ก. อ้อย มะม่วง รากแบ่งออกเปน็ กีร่ ะบบ
ข. มะเขอื มะนาว ก. 2 ระบบ
ค. มะพร้าว มะปราง ข. 3 ระบบ
ง. ขา้ วโพด มะพร้าว ค. 4 ระบบ
ง. 5 ระบบ
2. พืชชนดิ ใดมรี ะบบรากฝอยท้งั หมด
ก. ตอ้ ยติง่ หญา้ 5. เมื่อนารากตน้ กระสงั แช่ในน้าสี
ข. มะขาม ออ้ ย แดงแลว้ ท้ิงไวส้ ักครู่ จะเหน็ สแี ดงผา่ น
ค. กุหลาบ สม้ โอ จากรากไปสลู่ าต้นเป็นเพราะอะไร
ง. มะพร้าว ข้าวโพด
ก. รากสะสมอาหาร
3. จากภาพข้อใดกลา่ วไม่ถกู ตอ้ ง ข. รากสร้างอาหาร
ค. รากขยายพันธ์ุ
ก. มรี ากอยู่ใตด้ ิน ง. รากดดู น้า
ข. มีลาต้นอยใู่ ต้ดนิ
ค. ทาหนา้ ท่สี ะสมอาหาร 6. ขอ้ ใดไมถ่ ูกตอ้ ง
ง. สะสมอาหารจาพวกแป้ง ก. รากมขี ้อปลอ้ ง
ข. รากไมม่ ีขอ้ ปลอ้ ง
ค. พืชใบเลีย้ งค่สู ว่ นใหญม่ ี
ระบบรากแก้ว
ง. พืชใบเลย้ี งเดยี่ วสว่ นใหญม่ ี
ระบบรากฝอย

30 ชดุ ที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรย์แห่งพืช ช้ันประถมศึกษาปีที่ 4

7. ขอ้ ใดถกู ต้องเก่ียวกับต้นแสม 9. ภาพใดบา้ งมีระบบรากฝอย
ก. รากค้าจนุ ทัง้ หมด
ข. รากหายใจ ก. ภาพที่ 1, 3, 5
ค. รากสงั เคราะห์แสง ข. ภาพท่ี 1, 4, 5
ง. ถกู ท้ังข้อ ก และ ข ค. ภาพท่ี 2, 3, 6
ง. ภาพที่ 2, 4, 6
8. พชื ชนดิ ใดจัดเปน็ รากเกาะ
ก. ตน้ แสม โกงกาง 10. ภาพใดทจ่ี ัดเป็นพวกเดียวกนั
ข. กลว้ ยไม้ ตน้ ลาพู ยกเว้นขอ้ ใด
ค. พรกิ ไทย พลดู า่ ง ก. ภาพที่ 1, 3, 5
ง. ฝอยทอง ผักกะเฉด ข. ภาพท่ี 2, 3, 6
ค. ภาพท่ี 1, 4, 5
จากภาพตอบคาถาม ขอ้ 9-10 ง. ถูกทัง้ ขอ้ ข และ ค

12

34
56

31 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรอ่ื งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4

32 ชุดท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรอื่ งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 4

แนวคำตอบกจิ กรรมท่ี 1.1

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียนชดุ ท่ี 1 โครงสรา้ งและหนา้ ท่ีของราก

ข้อ ก ข ค ง
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
6. 
7. 
8. 
9. 
10. 

33 ชุดท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

แนวคาตอบกจิ กรรมท่ี 1.1
เรือ่ ง ลักษณะและหนา้ ที่ของราก

ราก A ราก B

1. รากพืชสองชนิดน้มี ลี กั ษณะแตกต่างกันอยา่ งไร
ตอบ แตกต่างกัน ราก A มีลักษณะหยั่งลึกลงในดนิ และมรี ากแขนง
ออกไปอีก ส่วนราก B มีลักษณะเป็นเสน้ ฝอยๆต่อจากลาต้น

2. รากพชื สองชนิดนท้ี าหนา้ ที่เหมอื นกัน หรอื แตกตา่ งกันอย่างไร
ตอบ เหมอื นกัน คือดูดนา้ และธาตุอาหารไปเลย้ี งสว่ นต่างๆของพชื

3. ราก A หรอื ราก B ท่ชี ่วยยึดลาตน้ ติดแนน่ กบั ดนิ ไดม้ ัน่ คงกว่า เพราะ
เหตุใด
ตอบ ราก A มีลกั ษณะหย่ังลึกลงในดนิ และมีรากแตกแขนงไปทาง
ดา้ นล่างอกี ดว้ ย

4. ราก A และ ราก B คอื รากชนดิ ใดตามลาดบั
ตอบ ราก A คือ รากแกว้ สว่ นราก B คอื รากฝอย

5. ยกตวั อยา่ งพืชที่มรี าก A และ พืชท่มี รี าก B
ตอบ ราก A เชน่ มะมว่ ง มะขาม กหุ ลาบ มะลิ ต้อยตง่ิ
ราก B เชน่ ข้าว อ้อย หญา้ ขา้ วโพด มะพรา้ ว

34 ชดุ ท่ี 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่องมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4

แนวคาตอบกิจกรรมที่ 1.2
เรือ่ งจาแนกชนิดของรากพชื

ที่ พชื ชนดิ ของราก

1 มะเขอื รากแก้ว รากฝอย
2 พรกิ
3 หญ้า 
4 เข็ม
5 ถั่ว 
6 ออ้ ย
7 ข้าว 
8 ส้มโอ
9 ขา้ วโพด 
10 มะพร้าว












สรปุ ผล
1. รากของพชื แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ตามลักษณะของราก คอื

1.รากแกว้ 2. รากฝอย
2. พืชท่จี ดั เป็นรากแกว้ ได้แก่ มะเขือ พริก เข็ม ถ่ัว และสม้ โอ
3. พืชทจ่ี ดั เป็นรากฝอยไดแ้ ก่ ออ้ ย ขา้ ว ขา้ วโพด มะพร้าว และหญา้

35 ชุดท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เร่อื งมหัศจรรย์แห่งพืช ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4

แนวคาตอบกจิ กรรมที่ 1.3
รากนน้ั สาคัญไฉน

ชื่อ…………………………………………………………………ชน้ั ………………….เลขที่……………
กลุม่ ท…่ี ………………วันท่ี…………..เดือน………………………….พ.ศ……………….

จดุ ประสงค์ ทดลอง และอธบิ ายหนา้ ท่ีของรากพืชได้
ปญั หา รากดูดนา้ ได้หรอื ไม่

คาดคะเนคาตอบของปญั หา (สมมตฐิ าน) รากสามารถดูดน้าได้
ผลการทดลอง

ตาราง ผลการสังเกตลกั ษณะการเปลยี่ นแปลงของตน้ กระสังทม่ี รี ากและไมม่ ีราก
แช่ในน้าสีแดง

ชนดิ พชื ผลการสังเกต
ตน้ กระสงั ทม่ี ีราก ตน้ กระสังที่ไม่มีราก

ต้นกระสัง นา้ สแี ดงจะเคล่ือนทจี่ าก ไม่มกี ารเปลี่ยนแปลง
รากขึ้นไปตามสว่ นตา่ งๆ
ของลาตน้

สรุปผลได้ว่าอย่างไร

รากทาหน้าทีด่ ูดนา้ และธาตอุ าหารแลว้ ลาเลียงส่งตอ่ ไปยงั ลาต้น

36 ชุดท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เร่อื งมหศั จรรย์แห่งพืช ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี 4

ชอื่ …………………………………………………………………ชน้ั ………………….เลขท่ี……………
กลุ่มท…ี่ ………………วันที่…………..เดอื น………………………….พ.ศ……………….

1. นักเรียนคดิ ว่าการเปลย่ี นแปลงที่เกดิ ขนึ้ กบั ตน้ กระสงั ทงั้ 2 ต้น เหมือนกัน
หรือไม่ อยา่ งไร
คาตอบ ไม่เหมอื นกนั ต้นกระสงั ทม่ี รี ากดูดน้าสแี ดงข้นึ ไปตามลาต้นได้มากกว่า
ต้นทไี่ ม่มรี าก

2. ทาไมลาตน้ ของตน้ กระสงั ทีม่ รี ากจงึ เปล่ยี นสีเปน็ สแี ดงเหมอื นกบั น้าในบกี เกอร์
ตอบ รากเป็นโครงสรา้ งของพืชทที่ าหน้าท่ดี ูดน้า และธาตอุ าหารขน้ึ สลู่ าตน้

3. ถา้ เปลย่ี นนา้ ในบีกเกอร์เป็นสีน้าเงินลาต้นของตน้ กระสังทมี่ รี ากจะมสี ีน้าเงิน
หรอื ไม่
ตอบ รากท่ีมีรากลาตน้ จะมสี นี า้ เงนิ เพราะรากทาหนา้ ท่ดี ูดนา้

4. นักเรียนคิดว่านา้ ในบกี เกอรเ์ ข้าไปในลาต้นของตน้ กระสังได้อย่างไร
ตอบ โดยการท่รี ากทาหนา้ ที่ดูดนา้ แลว้ ลาเลียงสง่ ตอ่ ไปยังลาตน้

5. จากการทดลองนักเรียนคดิ ว่ารากมีหน้าทอี่ ะไร
ตอบ รากทาหนา้ ทด่ี ดู นา้ และธาตอุ าหารแลว้ ลาเลยี งส่งตอ่ ไปยงั ลาต้น

37 ชุดท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เร่อื งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

แนวคาตอบกจิ กรรมที่ 1.4
ตกผลกึ ความคิด

แผนผังความคิดเร่อื งโครงสรา้ งและหนา้ ทขี่ องรากพชื

โครงสร้างและ
หน้าทีข่ องราก

หน้าที่ของราก

ชนิดของราก

แบง่ ตามลักษณะของราก แบง่ ตามกาเนิดของราก ดดู น้า

รากแกว้ รากแกว้ รากฝอย

รากฝอย รากแขนง สะสมอาหาร

รากแก้ว รากฝอย

รากวิสามญั ค้าจุนต้น

รากแก้ว รากฝอย

รากกาฝาก

รากเกาะ

รากหายใจ

สงั เคราะหแ์ สง

38 ชดุ ที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรย์แห่งพืช ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี 4

แนวคาตอบแบบฝกึ หัด
ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้

คาชีแ้ จง ให้นกั เรียนบอกชอ่ื และจาแนกชนดิ ของรากพชื ตามหนา้ ท่ีพเิ ศษ
ต่อไปน้ใี หถ้ ูกตอ้ ง

ชอื่ พชื แครอท ชื่อพืช ตน้ ฝอยทอง ช่อื พืช ต้นพลู
หนา้ ท่ีพิเศษ รากสะสมอาหาร หน้าที่พิเศษ รากกาฝาก หนา้ ทพ่ี ิเศษ รากเกาะ

ชื่อพชื กล้วยไม้ ชช่ือือ่ พพืชืชโกงกาง ชื่อพชื ลาพู
หนา้ ท่พี เิ ศษ รากสังเคราะห์แสง หนา้ ทพ่ี ิเศษ รากค้าจุน หนา้ ทีพ่ เิ ศษ รากหายใจ

39 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เร่ืองมหศั จรรย์แห่งพืช ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี นชุดท่ี 1 โครงสร้างและหน้าทขี่ องราก

ขอ้ ก ข ค ง
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
6. 
7. 
8. 
9. 
10. 

40 ชุดท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เร่อื งมหัศจรรย์แห่งพืช ช้นั ประถมศึกษาปีที่ 4

บรรณานกุ รม

จานง ภาษาประเทศ และคณะ. หนงั สือเรยี นวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 กลุม่ สาระ
กกกกกกกกการเรยี นรูว้ ิทยาศาสตร์. กรุงเทพ ฯ : สานักพมิ พ์แม็ค จากดั , 2553.
พมิ พ์พร อสมั ภนิ พงศ์. คู่มอื เตรยี มสอบวิทยาศาสตร์ ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 4 กลุ่มสาระการเรยี นรู้
กกกกกกกกวิทยาศาสตร์. กรงุ เทพ ฯ : บริษัทไฮเอด็ พบั ลชิ ชงิ่ จากดั , 2551.
วรี ะ อินศรี. Topical Test วทิ ยาศาสตร์ 4. กรงุ เทพฯ : ฟิสกิ ส์เซ็นเตอร์, 2555.
วรรณทิพา รอดแรงค้า และคณะ. การพฒั นาการคิดของครดู ้วยกิจกรรมทักษะกระบวนการทาง
กกกกกกกกวิทยาศาสตร์. กรงุ เทพ ฯ : สถาบนั พัฒนาคณุ ภาพวชิ าการ, 2542.

. หนงั สือแบบฝกึ หัดวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4 กลมุ่ สาระการเรียนรู้
กกกกกกกกวิทยาศาสตร์. กรุงเทพ ฯ : สถาบนั พฒั นาคุณภาพวชิ าการ, 2557.
ศริ ิรตั น์ วงศศ์ ิริ และรักซ้อน รตั น์วจิ ิตต์เวช. คมู่ อื ครูหนังสือเรียนรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์
กกกกกกกกชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ 4. กรุงเทพ ฯ : บริษทั อกั ษรเจริญทศั น์ จากดั , 2553.
ศึกษาธิการ. กระทรวง, ตัวชี้วดั และสาระการเรยี นรูแ้ กนกลางกลมุ่ สาระการเรียนรูว้ ทิ ยาศาสตร์
กกกกกกกกตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พื้นฐาน. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์ครุ สุ ภาลาดพร้าว,
กกกกกกกก2551.

. กระทรวง. คู่มอื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ 4 กลุ่มสาระ
การเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์. กรงุ เทพ ฯ : โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพร้าว, 2555.
สมบตั ิ กาญจนรักพงศ์. เทคนคิ การจดั การเรียนรู้แบบ 5E ท่เี นน้ พฒั นาทกั ษะการคดิ ชน้ั สงู
กลุม่ สาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์. กรุงเทพฯ : ธารอักษร, 2549.
เอกรนิ ทร์ สีม่ หาศาล และคณะ. แบบวดั และบันทกึ ผลการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ ชนั้ ประถมศึกษาปี
ที่ 4 กลุม่ สาระการเรียนรูว้ ทิ ยาศาสตร์. กรงุ เทพ ฯ : บรษิ ทั อักษรเจรญิ ทศั น์ จากดั ,
2551.
. แม่บทมาตรฐานวทิ ยาศาสตร์ ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ 4 กลุม่ สาระการเรยี นรู้
วทิ ยาศาสตร์. พิมพ์คร้งั ที่ 2. กรงุ เทพ ฯ : บริษทั อกั ษรเจริญทศั น์ จากดั , 2553.