การร้อยมาลัย-งานใบตอง

รอ ยมาลัย

ความหมาย
มาลัย หมายถึง ดอกไมประดิษฐแบบไทยลักษณะหน่ึง โดยการนําดอกไม กลีบดอกไม

ใบไม และสวนตาง ๆ ของดอกไมท่ีรอยได มารอยเปนพวง มีลักษณะตาง ๆ กันมากมายหลาย
แบบ ตัง้ แตแบบด่งั เดิมจนถึงแบบสมยั ใหม ซ่งึ ก็ดดั แปลงมาจากแบบดัง่ เดิมน่ันเอง

ประโยชนข องมาลยั
มาลัยมีมากมายหลายชนิด แตละชนิดก็มีหนาท่ีใชสอยตาง ๆ กันไปตามโอกาสและความ
เหมาะสม ดงั นั้นก็จะกลาวรวม ๆ กนั มาลยั ชนดิ ตาง ๆ มปี ระโยชนด งั น้ีคอื
1.ใชสําหรับคลองคอเปนเกียรติแกเจาของงาน เชน เจาบาว-เจาสาว ในงานแตงงาน
ผูบังคับบัญชา หรือผูมารวมงานคนใหมในงานเล้ียงรับผูมาใหม หรือผูที่จะยายไปปฏิบัติหนาท่ียัง
ทที่ ํางานอ่นื ในงานเลย้ี งสง ผทู จี่ ะจากไปยงั ท่อี นื่ ถาจดั งานเปน พิธีก็มักจะนิยมใชมาลัยสองชายชนิด
สาํ หรับคลองคอ เพื่อเปน การแสดงถึงการใหเ กียรติแกบ ุคคลน้นั ๆ เปนสาํ คญั
2.ใชสําหรับคลองคอเพื่อแสดงความยินดีหรือตอนรับแขก เชน การตอนรับแขกตางประเทศ
อาจใชมาลัยสองชายสําหรับคลองคอ ในตอนที่ไปรับท่ีสนามบินเพ่ือเปนการบงบอกหรือ
แสดงออกถงึ ความยนิ ดที ี่บคุ คลนนั้ ๆ ไดม าเยีย่ มเยือน
3.ใชสําหรับคลองคอ หรือสวมคอเพ่ือแสดงความยินดี หรือเปนเกียรติแกผูมีชัยชนะในการ
ประกวดตาง ๆ เชน การประกวดความงาม การประกวดรองเพลง หรือการประกวดการแสดง
ตา ง ๆ ฯลฯ สวนใหญมกั นยิ มใชม าลยั สองชาย หรืออาจเปน มาลัยพวงดอกไมสวย ๆ กไ็ ด
4.ใชสําหรับคลองคอ หรือสวมคอเพ่ือแสดงความยินดี หรือเปนเกียรติแกผูมีชัยชนะในการ
แขงขันตาง ๆ เชน การแขงขันกีฬา กรีฑา และการละเลนตาง ๆ สวนใหญนิยมใชมาลัยสองชาย
หรือมาลัยสาํ หรับสวมคอเชนกัน

5.ใชสําหรับมอบใหกับบุคคลผูมีชื่อเสียง เพ่ือเปนการรับขวัญ หรือเพื่อเปนการแสดงออกซึ่ง
ความรักและศรัทธา ความนิยมชมชอบ เชน บุคคลสําคัญ บุคคลดีเดน หรือดาราที่เปนขวัญใจ
ประชาชน สว นใหญน ิยมใชมาลยั สองชายสําหรบั สวมคอ หรือมาลัยคลองมอื

6.ใชสําหรับทูลเกลาฯ ถวายในการรับเสด็จในการเขาเฝาตามโอกาสท่ีเหมาะสม สวนใหญก็
นยิ มใชมาลยั คลอ งมือ ทเ่ี รียกวา มาลัยขอพระกร

7.ใชสาํ หรับมอบใหแ กประธานหรือแขกผูใหญในงาน เชน งานรดนํ้าสังขแกคูบาวสาว งาน
มอบประกาศนียบัตร งานมอบทนุ ตาง ๆ ซ่ึงมกั จะใชม าลยั คลอ งมือหรอื มาลัยมอื ถือ

8.ใชสําหรับเปนของชํารวยแกแขกท่ีมาในงาน เชน งานรดน้ําสังขแกคูบาวสาวในงานมงคล
สมรสท่ีนิยมใชคือ มาลัยชํารวยขนาดเล็กกระจุมกระจ๋ิมหรือมาลัยตัวสัตวขนาดเล็กก็นารักและ
สวยงามดี

9.ใชสําหรับสวมคอในงานประเพณีพ้ืนบานของไทยบางทองถ่ิน เชน ภาคเหนือจังหวัด
เชียงใหม นิยมใชมาลัยพวงดอกมะลิสวมคลองท่ีคอ เชน งานเลี้ยงขันโตก งานทําบุญในวัน
สงกรานต ประเพณีรดน้ําดําหัวผูใหญ ฯลฯ ซึ่งผูท่ีมารวมในงานนั้นตางก็สวมมาลัยพวงดอกมะลิ
ซ่งึ กเ็ ปนเอกลักษณแ บบไทยที่ดแี ละนาภาคภมู ใิ จอยางหน่ึงเชนกัน เพราะนอกจากจะสวยงามดีแลว
ยังสงกลิ่นหอมชว ยสรา งบรรยากาศในงานน้ัน ๆ ใหสดช่นื สนุกสนานยิง่ ขึ้นอกี ดวย

10.ใชแขวนประตู หนาตาง หรือเพดานตามชองแคบ ๆ แทนเคร่ืองแขวนชนิดเล็ก เชน
มาลัยโซ มาลยั เปย

11.ใชห อยแทนเฟองดอกรัก เชน มาลยั แบน มาลยั กลม มาลยั ตัวหนอน และมาลัยรี
12.ใชบ ชู าพระพทุ ธรปู หรอื ส่งิ ศกั ดิ์สทิ ธิต์ า ง ๆ เชน มาลยั ชายเดยี ว หรอื มาลัยสองชาย จะใช
ขนาดพวงเล็กใหญขนาดใดยอมแลว แตความเหมาะสมเปน สาํ คญั
13.ใชแขวนหรือหอยประดับเครื่องดนตรีไทยในเวลาที่จะเลน นอกจากน้ันยังเปนการกราบ
ระลึกถึงครูบาอาจารยผ ูทใี่ หความรูและอีกประการหน่ึงก็เปนม่ิงขวัญกําลังใจอีกดวย ที่นิยมใชก็คือ
มาลัยซกี หรือมาลัยกลมขนาดเลก็ มีอบุ ะหอ ยเปนชาย
14.ใชใ นการประกอบทา ราํ ของการรําไทยบางชดุ เชน ฟอนมาลยั รจนาเส่ียงพวงมาลัย หรือ
ชุดเจาเงาะรจนา ฯลฯ ซงึ่ กน็ ิยมใชม าลัยชายเดียวพวงขนาดเล็ก อาจจะเปนมาลัยซีกหรือมาลัยกลม
กไ็ ด
15.ใชในพิธีบวงสรวงเทพยดาตาง ๆ เชน พิธีบวงสรวง พิธีแกบน มักจะนิยมใชมาลัยชาย
เดียว มาลยั สองชาย หรือมาลยั พวงดอกไมก ็ได เชน มาลยั สามสี มาลยั เจด็ สเี จ็ดศอก
16.ใชสําหรบั ตกแตงรัดมวยผม เชน มาลยั ซีกดอกมะลิ หรือมาลัยซีกกลีบกหุ ลาบ
17.ใชประดิษฐเปนดอกไมสําหรับจัดแจกัน หรือจัดตกแตงสถานที่ตาง ๆ เชน มาลัยตุมใส
กานแขง็ มาลยั ซีกผกู มัดเปน ดอกไม

18.ใชในการคารวะผูที่เคารพนับถือ ที่ไดลวงลับไปแลว เชน หอยคลองกรอบรูป ซึ่งมักจะ
นิยมใชมาลยั สองชายรบิ บ้ินสดี ําหรอื ขาว

19.ใชในการประดบั ตกแตง งานดอกไมสดตา ง ๆ เชน มาลยั กลม มาลัยแบน มาลัยตัวหนอน
มาลัยลูกโซ ฯลฯ

20.ใชในการตกแตงสิ่งตาง ๆ บางโอกาส เชน รัดฐานพระพุทธรูป รัดธูปเทียนแพ รัดเอว
โกศ ฯลฯ สว นใหญนิยมใชมาลัยซกี มาลยั กลม และมาลัยแบน

21.ใชแขวนหรือหอยหนารถ หัวเรือ รูปปนอนุสาวรียบุคคลสําคัญ หรือสิ่งที่เคารพบูชา
ตา ง ๆ สว นใหญนยิ มใชมาลยั สองชายหรอื มาลยั ชายเดียว

22.ใชในการตกแตงประดับเวที หรือสถานท่ีในงานพิธี เชน ตกแตงเวทีท่ีประทับในงาน
พระราชทานปริญญาบัตร ตกแตงโตะอาหารในงานเลี้ยงรับรองพิธีใหญ ๆ ตกแตงโตะอาหารใน
งานเล้ียงฉลองมงคลสมรส ฯลฯ สวนใหญที่นิยมใช คือ มาลัยกลม มาลัยแบน มาลัยรี มาลัย
ตัวหนอน และมาลยั ตุม

ดอกไมและใบไมสําหรบั รอยมาลยั

1.ชนดิ ของดอกไมและใบไมทใี่ ชร อ ยมาลัย
ดอกไมท ่ใี ชรอ ยท้งั ดอก ไดแ ก ดอกพดุ ตมู มะลิตมู บานไมรูโรย พทุ ธชาด ดอกรกั

เลบ็ มือนาง เข้ียวกระแต ชบาหนู ประทดั ฯลฯ
ดอกไมท ีใ่ ชกลบี รอ ย ไดแ ก กหุ ลาบ บานบุรี หงอนไก รกั เร เฟองฟา แพงพวย ฯลฯ
ใบไมท ่ใี ชร อ ยมาลยั ไดแก ใบกระบอื ใบโกสน ใบแกว ใบมะยม ชบาดาง ใบตอง

ออ น กาบพลบั พลึง ใบกา มปู ฯลฯ

2.การเก็บรักษาดอกไมแ ละใบไม
การเก็บดอกไมจากตน ควรเก็บตอนเชาตรูกอนพระอาทิตยขึ้น หรือตอนพลบค่ํา การตัด

ใบตองควรตัดทง้ิ ไวลวงหนา กอนใชเพื่อใหใ บตองนิ่ม โดยผงึ่ ไวใ นทร่ี ม
ดอกพุดตมู ใหลางดว ยนาํ้ แกวงสารสม ใสต ะแกรงเกลยี่ ไวในทรี่ ม
ดอกกุหลาบ ตัดกานกุหลาบเฉียง ๆ ในน้ําเพื่อชวยใหกานดูดน้ําไดมากข้ึน ควรใช

กรรไกรคม ๆ ตัดแลวหอกานดวยใบตองแชน้ําที่สะอาด ๆ ไววางในท่ีอากาศโปรงเย็น ไมมีลม
โกรก คอยพรมนํ้าอยูเ สมอ

ดอกรกั อยาพรมน้าํ ใสต ะแกรงคลุมดว ยผา ขาวบางที่พรมน้าํ พอชื้น
ดอกพทุ ธชาดและดอกเข้ยี วกระแต หอ รวมกนั แนน ๆ ใสกระทงไวไมตองพรมน้ํา วางไว
ในท่เี ยน็
ดอกบานไมรูโรย ไมต อ งแกม ดั ออก ตัดกานใหเทากันแลวแชกานไวในนํ้า พรมนํ้าที่ดอก
ใชผ าขาวบางพรมนาํ้ ใหช ุม ปดไว
ดอกจาํ ปดอกจําปา เดด็ เกสรขา งในออก ดอกจะไมบาน ใสกระทงหรือถาตองการรักษา

รูปทรงใหเรยี งดอกหอดวยใบตองแนนแลวพรมน้าํ หรือใชผาขาวบางพรมน้ําคลุมไว
ดอกกลวยไม ไมควรพรมนํ้าท่ีดอก เพราะจะทําใหดอกเปล่ียนสี เชน ดอกแวนดาสีมวง

จะกลายเปน สีขาว

การเลือกดอกไม ใบไม และวัสดุตกแตง

นับวาเปนส่ิงสําคัญอยางหน่ึงท่ีควรคํานึงถึง เชน การปลิดกลีบกุหลาบไมใหช้ําจะชวยใหสด
อยูไดนานทีเดียวมีขั้นตอนดังน้ี มือซายจับกานกุหลาบคว่ําลง มือขวาจับกลีบกุหลาบชั้นบนแลว
คอยดงึ เขา หาตวั หมุนกานกุหลาบออกขา งนอกอยา งชา ๆ กลบี กุหลาบก็จะหลุดออกโดยไมบอบช้ํา
ตามที่ตอ งการ

การพับกลีบกุหลาบโดยพับเอาโคนกลีบออกขางนอกเวลารอย การพับกลีบกุหลาบ ควร
เลือกกุหลาบท่ีมีโคนกลีบสวย ไมมีรอยเวาแหวง ถือโคนกลีบขึ้นขางบน พับทบครึ่งตามความ
ยาวของกลีบ( เอาดา นสเี ขาไวขางใน ) แลว พบั กลีบกลับออกมาท้งั สองขาง

การพับกลีบใบไม ใบไมที่ใชในการรอยมาลัย มีวิธีในการพับกลีบในแบบตาง ๆ ข้ึนอยูกับ
ชนิด ลักษณะ และรูปทรงของดอกไมและใบไมที่เรามีอยูวา เหมาะสมกับการพับแบบใดมาก
ท่ีสุด ก็ควรใชวิธีการพับแบบน้ัน ๆ ตามโอกาสอันควรดวย เพราะดอกไม ใบไม แตละ
ทอ งถิน่ แตล ะฤดูกาลนนั้ ยอมหาไดง ายและยากไมเ หมอื นกัน

ความสดของดอกไม

ดอกไมและใบไมท่ีใชในการรอยมาลัย ควรตองสดและใหมอยูเสมอ ควรไดรับการดูแล
รักษาท่ีดีอยางถูกตองตามธรรมชาติของดอกไมชนิดน้ัน ๆ ดวย ควรหลีกเล่ียงการจับตองอยางแรง
และในระหวางการรอยมาลัยนั้นก็ควรจับตองดอกไม ใบไมอยางเบามือ เพื่อจะไดไมเกิดรอยช้ํา
เหี่ยวเฉางา ย สามารถจะคงความสดสวยอยูไดน านเทาทค่ี วร

ความสวยงามของมาลัย

ความสวยงามของมาลยั นนั้ ยอมจะตอ งขึน้ อยูกับสงิ่ ตอ ไปนี้
1.สดั สว นของมาลัย มาลัยแตละแบบแตละชนิดนั้นยอมมีสัดสวนที่เฉพาะในพวงน้ัน ๆ ซึ่ง
ไมอาจกลาวเปนตัวเลขที่กําหนดเปนกฎเกณฑไดตายตัวแนนอน แตตองคํานึงถึงสัดสวนเปน
สําคัญอันดับแรก โดยจะตองคํานึงถึงขนาดของมาลัยตอความยาวของอุบะ จํานวนขาของอุบะที่
ใช ขนาดของมาลัยซีกท่ีจะใชร ดั และสวนประกอบอน่ื ๆ ทกุ ช้นิ ควรจะตองไดสัดสวนกันเสมอ
จงึ จะเกดิ ความงามได
2.สีสันของมาลัย สีของดอกไม ใบไมท่ีรอยมาลัยก็เปนส่ิงสําคัญอีกประการหนึ่งเชนกัน
ควรจะเปนสีทีส่ ดใสไมเศราหมอง ในมาลัยแตละชดุ แตล ะแบบน้นั ควรจะใชสีท่มี คี วามกลมกลืน
เขากันไดในบางสวน แตบางสวนท่ีควรจะเนนใหเกิดจุดเดน ก็ควรจะใชสีที่ตัดกันจะชวยเพ่ิม

ความนาดแู ละสวยงามข้นึ ไดอยา งมาก เชน มาลัยท่รี อยใสลวดลายตาง ๆ ควรจะเลือกใชสีท่ีตัดกัน
เพือ่ จะไดเ นน ลายใหเดนชัดขึน้ อยา งชดั เจน

3.ฝมือการรอย ควรจะตองมีความประณีตตั้งแตการตัดกลีบ ( สําหรับดอกไม ใบไมบาง
ชนิด )การพับกลีบ การสงกลีบ การรอยเรียงลําดับไดเรียบเสมอกัน การผูกมัดไวใหเรียบรอย ส่ิง
เหลาน้ีถา ทาํ ดวยความประณตี จะทาํ ใหเกิดความสวยงามไดอ ีกประการหนึง่ เชน กัน

4.ความสดของดอกไม ดอกไมหรือใบไมท่ีใชในการรอยมาลัย ควรจะตองสดและใหมอยู
เสมอควรไดรับการดูแลรักษาที่ดีอยางถูกตองตามธรรมชาติของดอกไมชนิดน้ัน ๆ ดวย ควร
หลีกเลี่ยงการจับตองอยางแรง และในระหวางการรอยมาลัยน้ันก็ควรจับตองดอกไม ใบไมอยาง
เบามอื เพอื่ จะไดไ มเ กดิ รอยชํา้ เหี่ยวเฉางาย สามารถจะคงความสดอยูไดนานเทาทคี่ วร

วธิ ีการแตงตัวมาลัย

เมอื่ รอ ยมาลยั ครบทกุ สวนแลว จึงนําสวนประกอบตา ง ๆ นนั้ มาผกู มดั เขา ดว ยกนั จนกระท่ัง
สาํ เรจ็ เปนพวงทส่ี มบรู ณ ซึ่งมีหลกั ท่ัวไปดงั นี้

1.สํารวจและตกแตงตวั มาลยั ใหเ รยี บรอ ย
2.ผูกอบุ ะกบั ตวั มาลยั
3.ผกู มาลยั ซีกปดรอยตอระหวางอบุ ะกับมาลยั
4.ผูกมาลยั กบั รบิ บิ้น ( ถาเปน มาลยั ทผี่ ูกกับริบบ้ิน เชน มาลยั สองชาย มาลยั ชายเดยี วผกู กบั
ริบบน้ิ สําหรับถอื และมาลยั ชํารวย )

การเก็บรักษามาลยั ที่ทาํ เสรจ็ แลว

มาลัยที่ทาํ เสร็จเรียบรอยแลว ถายงั ไมถงึ เวลาทจี่ ะใชกค็ วรจะตอ งมีวิธกี ารเก็บรกั ษาทดี่ ีเพือ่ ให
พวงมาลยั สดสวยอยไู ดนานเทาทีค่ วร ซงึ่ มีหลายวิธดี ว ยกันคือ

1.วางในถาดท่ีรองดวยใบตอง แลว คลมุ ดว ยผา ขาวบางชบุ นา้ํ บดิ ใหห มาด ๆ เกบ็ ไวใ นทเี่ ยน็
แตล มไมโกรก วิธนี น้ี ยิ มใชก ับการเกบ็ ระยะเวลาไมนานนกั

2.ใสถงุ พลาสตกิ วางหรือแขวนไวในทเี่ ยน็ แตลมไมโ กรก วธิ กี ารน้นี ยิ มใชกบั การเก็บใน
ระยะเวลานานกวาวธิ ีการแรก

3.ใสถุงพลาสตกิ เกบ็ ไวใ นชอ งเกบ็ ผกั สดของตูเย็น วิธกี ารน้ีใชก บั วิธีการเก็บในระยะ
เวลานานสักหนอ ย เชน การเก็บนานหลาย ๆ ชว่ั โมงหรอื การเก็บคางคนื

การทําดอกขา

ดอกขา คอื ดอกไมทปี่ ระดษิ ฐจ ากกลบี ดอกไมใหม ีรูปรา งลักษณะเปน ตุมคอ นขา งยาว
ปลายรีแหลมคลายกับดอกขา จริง ใชสําหรับทําดอกตมุ ของอุบะ

ดอกไมทน่ี ิยมใชทาํ ดอกขา ไดแ ก กุหลาบ พดุ มะลิ ดอกไมอ่ืนบางชนดิ กส็ ามารถ
นํามาทําดอกขา ได แตว า ยงั ไมเปนทน่ี ยิ มอยา งแพรห ลาย เนือ่ งจากวา ใชเวลาในการประดิษฐมาก
หรอื ทาํ แลวไมค งทนตอการใชเทาทค่ี วร

วิธกี ารทําดอกขา มี 2 วิธี
1.การเย็บ
2.การมัด
การทําดอกขา โดยวิธีการเย็บ เปนวิธีท่ีทําไดงายเพราะมีความมั่นคงไมหลุดงายในขณะทํา
เหมาะสําหรับผูท่ีหัดทําใหม ใชฝกหัดทําใหเกิดความชํานาญกอนโดยไมทอแทใจ มีวิธีการและ
ข้นั ตอนดงั น้ี
1.ตัดใบตองกวางประมาณ 2 นิ้ว ยาว 2 น้ิว จํานวน 1 ชิ้น นํากลีบกุหลาบขนาดเล็ก
วางทาบท่ีมุมซายดานบนของใบตอง แลวใชน้ิวหัวแมมือซายคอย ๆ มวนใบตองเขามาใหเปน
หลอดกลม
2.ใชเข็มเยบ็ ใหกลบี ชนั้ ท่ี 1 ตดิ กับมว นใบตอง ใชดา ยพนั รอบแลวเยบ็ ใหแนนอีกครงั้ หนึง่
3.เริ่มนํากลีบชั้นที่ 2 จํานวน 2 กลีบ โดยการพับกลีบกระพุง ( ขวาทับซาย ) แลวนํามา
วางประกบเขา หากลีบช้นั ท่ี 1 กลีบช้ันท่ี 2 น้ี ตองลดลําดับปลายกลีบตํ่าลงมากวาปลายกลีบช้ันท่ี
1 เล็กนอย ใชดายพันแลวเย็บอีกคร้ัง จึงใสกลีบท่ี 2 ใหวางดานตรงขามกับกลีบแรกของชั้นที่ 2
โดยใหลกั ษณะกลบี ประกบเขาหากนั ใชดา ยพนั แลวเยบ็ ใหแนน
4.การเย็บกลบี ช้ันที่ 3 ใชวิธีการพบั และเย็บกลีบเชนเดียวกับชั้นที่ 2 แตใชจํานวนกลีบ 3
กลบี โดยพยายามวางใหส บั หวางและเล่ยี งหวางบา ง แตทงั้ 3 กลีบใหวางประกบโดยรอบช้ันท่ี 2
ลดลําดบั ปลายกลบี ใหต ํา่ กวา ปลายกลบี ชั้นท่ี 2 เล็กนอ ยพอสวยงาม

5.การเย็บกลบี ชั้นท่ี 4 ใชจ ํานวน 4 กลีบ ใชวิธกี ารพบั และเย็บเชนเดียวกับชั้นที่ 2 และ

3 วางกลีบประกบเขากับชั้นท่ี 3 โดยวางใหสับหวางและเล่ียงหวางกันบาง เวนระยะกลีบทั้ง 4
ใหเ ทากันเรียงรอบชนั้ ท่ี 3 ลดลาํ ดับปลายกลีบใหต ํ่าลงมากวา ปลายกลบี ของช้นั ท่ี 3 เล็กนอย เม่ือ
ทําครบจํานวนกลีบตามตองการแลว เย็บใหแนนแลวตัดดายที่เหลือออก จากน้ันก็ตัดกานสวนท่ี
เปนใบตอง ควรตัดหางจากรอยเย็บดายลงมาประมาณ ½ ซ.ม.

การทําดอกขาวิธีน้ี สวนมากใชประมาณ 4 น้ิว ถาตองการดอกเล็กก็ใชกลีบ 3 ชั้น แต
ถาตองการดอกใหญก เ็ พิ่มเปน 4 – 5 ชัน้

การทําดอกขาโดยวิธีการมัด เปนวิธีที่ทําไมยากนัก เหมาะสําหรับผูท่ีชํานาญแลว หรือผู
ท่ีตองทําจํานวนมาก เพราะจะสะดวกและรวดเร็วกวาวิธีการเย็บ แตวิธีนี้จะเปนการยากและ
ลาํ บากใจแกผ หู ดั ทาํ ใหม ๆ เพราะวา ถา มัดแนน เกนิ ไปกลีบก็จะฉกี ขาด แตถ ามัดหลวมกลีบดอกก็
จะหลดุ หรอื เคลื่อนท่ไี ด
จะทาํ ใหรูปทรงของดอกขา ไมสวยเทาท่ีควร การมัดดอกขา มีวธิ ีทําตามขั้นตอนดงั น้ี

1.ตัดใบตองกวางประมาณ 2 น้ิว ยาว 4 นิ้ว จํานวน 1 ชิ้น ใชน้ิวหัวแมมือกับน้ิวช้ี
ของมอื ขวาจับปลายใบตองดานบนรมิ ขวามอื มวนเฉียงลงมาเปนลักษณะรูปกรวยยอดแหลมมวน
ไปจนกระทัง่ สดุ
ใบตองอกี ดา นหน่งึ

2.เลือกกลีบกุหลาบขนาดเล็กจํานวน 2 กลีบ นํากลีบที่ 1 พับกระพุง ( ขวาทับซาย )
ประกบเขากับยอดแหลมของกรวยใบตองในขอ 1 ใชดายมัดใหแนนโดยใชวิธีทําดายเปนหวง
คลอ งแลวมดั ใหแนน
อีกกลีบหนึ่งก็ทําเชนเดียวกัน แตวางกลีบประกบตรงขามกับกลีบแรกวางปลายกลีบทั้งสองให
เทากันและชิดกัน

3.เลือกกลีบกุหลาบขนาดกลางจาํ นวน 3 กลีบ พับกลีบเปนกระพุงวางประกบกับกลีบช้ัน
แรก แตลดปลายกลีบลงมาต่าํ กวา ปลายกลบี ของชนั้ ท่ี 1 เล็กนอย มัดใหแนน ทําเชนเดียวกันนี้ท้ัง
3 กลีบโดยรอบ ชั้นแรกควรวางระยะหางแตละกลีบใหเทากันดวย ( กลีบแรกควรวางใหสับหวาง
กับช้นั แรก )

4.เลือกกลีบกุหลาบขนาดใหญจํานวน 4 กลีบ พับกลีบใหเปนกระพุงวางประกบ
โดยรอบกลีบชน้ั ท่ี 2 กลีบแรกวางใหส บั หวางกับช้นั ท่ี 2 ลดปลายกลีบใหตํ่าลงมากวาปลายกลีบ
ชัน้ ที่ 2 เลก็ นอย
ใชดายพันและมัดใหแนนกลีบตอ ๆ ไปทําเชนเดียวกัน ควรเวนระยะหางระหวางแตละกลีบให
เทากัน เรียงตอกันโดยรอบ มัดใหแนน จากน้ันก็ตัดปลายไดท่ีเหลือออก แลวตัดกานสวนท่ีเปน
ใบตอง ควรตัดหา งจากรอยไดทมี่ ดั ไวล งมาประมาณ ½ ซ.ม.

ถาตองการดอกขาท่ีใหญกวาน้ีก็เพ่ิมจํานวนชั้นใหมากกวานี้เปน 4 ช้ัน และช้ันที่ 4 ก็ใช
กลีบขนาดใหญจํานวน 4 กลีบ วางใหสับหวางกับกลีบในชั้นท่ี 3 ลดปลายกลีบตํ่าลงมากวาชั้นท่ี
3 เล็กนอยพอสวยงาม

ประเภทของมาลัย

1. แบง ตามหนา ท่ีใชส อยมดี ังน้ี
1.1 มาลัยชายเดียว หมายถึง มาลัยที่มีลักษณะเปนพวงกลมมีอุบะหอยเปนชายเพียงพวง

เดียวซ่ึงบางคนอาจเรียกวา มาลัยมือ, มาลัยขอมือ, หรือ มาลัยคลองแขน ก็ได ถาใชในการ
ทูลเกลาฯ ถวายก็เรียกวา มาลัยขอพระกร มาลัยชายเดียวน้ีใชสําหรับคลองมือ คลองแขน หรือ
บูชาพระ

1.2. มาลัยสองชาย หมายถึง มาลัยที่นิยมผูกตอกับริบบิ้น หรือโบวท้ังสองชาย และมี
อุบะหอยชายมาลัยขางละพวง มาลัยสองชายนี้ ใชสําหรับคลองคอบุคคลสําคัญในงานน้ัน ๆ
ใชแขวนหนารถ หรือหัวเรือก็ได บางคนเรียกมาลัยประเภทน้ีวา มาลัยคลองคอ ถาใชคลองคอ
เจา บาวเจา สาว เรียกวา มาลยั บาวสาว

1.3 มาลัยชํารวย หมายถึง มาลัยขนาดเล็ก ๆ นารักกระจุมกระจิ๋ม สําหรับมอบใหกับ
บคุ คลจาํ นวนมากเปนของชํารว ย ตอบแทนการขอบคณุ ท่ีมารว มงานน้นั ๆ

2. แบง ตามลกั ษณะรูปแบบของการรอย มดี งั นค้ี ือ
2.1 มาลัยซกี หรือ มาลัยเส้ียว หมายถงึ มาลัยทรี่ อ ยใหมีลกั ษณะรูปทรงตามขวางเพยี งครงึ่

วงกลม หรือนอ ยกวา นั้น
2.2 มาลยั กลม หมายถึง มาลยั ทีร่ อยใหม ลี กั ษณะรูปทรงตามขวางเปนวงกลมรูปทรง

ตามยาวตรง และขนานกนั ไปตลอดเขม็
2.3 มาลัยแบน หมายถงึ มาลัยทม่ี ลี กั ษณะรูปทรงตามขวางเปน รูปยาวตามกลบี ปลายกลีบ

ของดา นตรงขามยาวประมาณจดแนวเสน รอบวง แตปลายกลีบของดา นขวางและดานตรงขามแคบ
2.4 มาลยั รี หมายถงึ มาลัยท่ีรอ ยใหมีลักษณะรูปทรงตามขวางเปนรูปรี รูปทรงตามยาว

ตรงขึน้ ไปตลอดเขม็
2.5 มาลัยสามเหลย่ี ม หมายถงึ มาลัยทรี่ อ ยใหม ลี กั ษณะรปู ทรงตามขวางเปน รูสามเหล่ียม

ดานเทา รูปทรงตามยาวทง้ั สามดานตรงข้นึ ไปตลอดเขม็
2.6 มาลยั สีเ่ หลี่ยม หมายถงึ มาลยั ท่รี อยใหมีลักษณะรูปทรงตามขวาง เปน รปู สเ่ี หลย่ี ม

จตุรสั รูปทรงตามยาวทั้งสี่ดา นตรงข้ึนไปตลอดเขม็
2.7 มาลยั ตมุ หมายถงึ มาลัยทีร่ อ ยใหมีลักษณะรปู ทรงตามขวางเปน รูปวงกลมขนาดเลก็

แลว คอย ๆ ใหญข ึน้ ทีละนอ ย ชวงกลางปองโคงมนแลว คอย ๆ ลดใหเล็กลงทีละนอยจนมขี นาด
เทา กบั ตอนขนึ้ ตน รูปทรงตามยาวหัวทายเรียวชว งกลางโคง มน

2.8 มาลัยตัวหนอน หมายถึง มาลัยท่ีรอยใหมีลักษณะรูปทรงตามขวางเปนวงกลม จาก
เล็กแลวคอย ๆ ใหญขึ้นทีละนอยชวงกลางปองโคงมน แลวคอย ๆ ลดลงจนกระทั่งเล็กเทากับ
ตอนข้ึนตน รูปทรงตามยาวหัวทา ยเรียวชว งกลางปองโคง มน คลายมาลัยตุม แตย าวกวา

2.9 มาลัยตัวหนอนคู หมายถึง มาลัยท่ีรอยใหมีลักษณะรูปทรงตามขวางเปนรูปกลมเล็ก
แลวคอย ๆ ใหญขึ้น ชวงกลางปองโคงมนแลวคอย ๆ ลดใหเล็กลง จนกระท่ังเทากับตอนข้ึนตน
ซ่งึ คลา ยกับมาลัยตมุ รปู ทรงตามยาวเหมอื นมาลัยตุมสองตุม รอยตอ ในเข็มเดยี วกนั นนั่ เอง

2.10 มาลัยสามกษัตริย หมายถึง มาลัยที่รอยดวยดอกบานไมรูโรยกรองเปนช้ัน ๆ ขนาด
เทา กนั ทกุ ช้นั รอ ยคลอ งตอ กันสามวงโดยใชดอกบานไมร โู รยสามสี คอื สีแดง ชมพู และขาว

2.11 มาลัยพวงดอกไม หมายถึง มาลัยที่รอยดวยดอกไมเรียงตอกันเปนสายยาวแลวนํามา
ผูกมดั ตอกนั เปนวง

3. แบงตามลักษณะโครงรางโดยทว่ั ไปมีดงั นี้
3.1 มาลัยตัวสัตว หมายถึง มาลัยที่รอยใหเปนรูปรางลักษณะคลายตัวสัตว เชน หนู

กระรอก กระแต กระตา ย ชะนี ฯลฯ
3.2 มาลัยลูกโซ หมายถึง มาลัยท่ีรอยจากมาลัยกลมหรือมาลัยซีก แลวนําเอามาผูกคลอง

ตอ กันตง้ั แตสองวงขน้ึ ไป ใหม ลี ักษณะเปน หว ง ๆ คลอ งกนั คลา ยโซ
3.3 มาลัยเปย หมายถึง มาลัยท่ีรอยจากมาลัยกลม และมาลัยตุม นํามาประกอบเขาเปน

พวง โดยเอามาลัยกลมผกู ตอ กนั เปน วงอยตู รงกลาง สว นบนและลางรอยตอดวยมาลัยตุมดานละ 1
ตุม

3.4 มาลัยเถา หมายถึง มาลัยที่รอยจากมาลัยซีกแลวนํามาผูกตอกันเปนวงกลม วงละ
ขนาดตง้ั แตขนาดใหญและคอย ๆเล็กลงตามลําดบั โดยวางเรียงซอนกนั ลกั ษณะเปนเถา

3.5 มาลัยครุย หมายถึง มาลัยท่ีรอยจากมาลัยกลมขนาดใหญ มีอุบะหอยตุงต้ิงคลาย
ระบายเปนครุยโดยรอบทั้งดานในและดานนอก ใชสําหรับสวมสะพายจากไหลขวามาซายคลาย
กับการหม สไบเฉียงเม่ือนงุ จูงกระเบนนัน่ เอง

3.6 มาลัยดอกกลวยไม หมายถึง มาลัยท่ีรอยดวยดอกกลวยไมลวน ๆ เปนสวนของตัว
มาลัย ไมต อ งรอ ยดอกอยา งอนื่ แซมเปนลวดลายใด ๆ ท้ังสิ้น

สว นประกอบของมาลัย

1.ตวั มาลัย
2.อุบะ
3.ซีก
4.รบิ บน้ิ

1. ตวั มาลัย อาจใชเ ปน มาลัยกลม มาลัยแบน มาลัยรี มาลัยสามเหล่ยี ม มาลยั สีเ่ หลีย่ ม มาลยั
ตมุ ฯลฯ

2. อุบะ ท่นี ยิ มใชห อยประดบั พวงมาลัย ไดแ ก อุบะแขก อบุ ะพู และอบุ ะตุง ต้ิง ( สาํ หรบั หอ ย
มาลัยตมุ )

3. ซีก ท่ีใชผ ูกรัดรอยตอ ระหวา งตวั มาลยั กบั อุบะนน้ั ควรเปนซกี ท่ีมีขนาดสัดสว นท่ี
เหมาะสมกับตวั มาลยั แตก ็ไมค วรเลก็ จวิ๋ หรอื ใหญโ ตเทอะทะเกินไป ซง่ึ มองดูแลว จะทําใหส ัดสว น
ของพวงมาลัย ไมด ีเทา ทคี่ วร

4. ริบบน้ิ นับวา เปน สวนประกอบอยา งหนึง่ สําหรับพวงมาลัยทใ่ี ชค ลอ งคอ มาลยั ชาํ รว ย
มาลยั มอื ถือทีใ่ หแ กป ระธานหรอื แขกผใู หญ ( ในบางแบบ )

ความหมายของคําตาง ๆ ทีใ่ ชใ นการทํางานมาลยั

1 . เขม็ มาลัย
เปนเข็มเหล็กยาวประมาณ 12 – 14 นิ้ว ปลายแหลมมี 2 ขนาด ขนาดเล็กใชกับงาน

ละเอียด สวนขนาดใหญใชกับงานดอกไมดอกใหญหรือดอกไมที่มีกลีบใหญ ๆ เวลาซ้ือควรตอง
เลือกใหเหมาะสมกบั งานน้นั ๆ ดวย
2. เข็มส้นั หรือเข็มมือ

หมายถึง เข็มสั้นธรรมดาใชสําหรับเย็บดอกขา เย็บโบว หรือรอยอุบะก็ได ปกติมักจะใช
เบอร 8 และเบอร 9
3. ดาย

ดายทใี่ ชใ นงานมาลัยมี 2 ขาด คือ ขนาดใหญ และขนาดเลก็
ดา ยรอ ยมาลัย ใชเ สน ใหญ ( สีขาว ) ควรใชดา ยคู
ดายรอ ยอบุ ะ ใชเ สนเล็ก ( สขี าว ) เบอร 40 หรือ เบอร 60
ดายสําหรบั เย็บหรอื มดั ดอกขา ใชเสนเล็ก ควรใชส เี ดียวกับกลีบดอกไมทใ่ี ชทําตุม ดอกขา
4. ดอกตมุ
เปนสวนประกอบอยางหน่ึงของอุบะท่ีอยูสวนลางสุด เชน ดอกกุหลาบตูม ดอกจําป ดอก
จําปา ดอกบานไมร โู รย ดอกชบาหนู ดอกกลว ยไม หรือดอกขา ประดษิ ฐ ฯลฯ
5. ดอกขา
เปนดอกไมท่ีประดิษฐใหมีลักษณะคลายดอกขาใชแทนดอกตุมของอุบะ อาจประดิษฐจาก
กลบี กหุ ลาบ ดอกพดุ ดอกมะลิ ฯลฯ
6. อบุ ะ
เปนสวนที่ใชสําหรบั หอยชายมาลัย เพือ่ ใหเ กิดความสวยงาม นา รกั ยง่ิ ข้ึน
7. ซกี
เปนมาลัยประเภทหน่ึงที่มีลักษณะรูปทรงตามขวางเพียงเส้ียวหนึ่งถึงครึ่งวงกลม สําหรับ
นาํ ไปผกู รดั เปน มาลยั ลูกโซ หรือสาํ หรบั ผกู ปดรอยตอของมาลัยเพ่ือใหเ กิดความสวยงามยงิ่ ข้ึน
8. แปน
หมายถึง สวนที่เปนท่ีสําหรับรองรับดอกไมที่รอยอยูในเข็มมาลัย และยังใชสําหรับปดทาย
ของการรอยมาลัยเม่ือจบเข็มแลวเปนการชวยกันมิใหดอกไมช้ันสุดทายรวนหรือหลุดลวงไปไดงาย
ในขณะทําการรดู มาลัยออกจากเขม็
9. สง กลีบหรือสงกาน
หมายถึง ความยาวชว งระยะระหวา งปลายกลีบ หรือปลายดอกถงึ จดุ ทเี่ ขม็ แทง

10. หนา เรียบ

หมายถึง การสงกลีบหรือสงกานดอกใหปลายเสมอกัน มองดูแลวไดระดับเรียบรอย
สวยงาม ไมส งู ๆ ตํ่า ๆ หรอื โคง เวา เปน คล่นื
11. กรอง

หมายถึง วิธีการประดิษฐดอกไมวิธีหน่ึง โดยการนําเอาดอกไมบางชนิด เชน ดอก
บานไมร ูโ รยมาเฉือนใหเปน แวนบาง ๆ ดวยมดี คม ๆ แลวนาํ มารอยดว ยเข็มทีละแวน รอยกันจนยาว
พอตองการทจ่ี ะนําไปใชในงานนน้ั ๆ ซ่งึ วิธีการนีเ้ รียกวา กรองดอกบานไมร โู รย
12. ประคําดอกรกั

หมายถึง วิธีการประดิษฐดอกรักใหมีรูปรางลักษณะกลม ๆ คลายลูกประคํา โดยการเลือก
ดอกรักสีเดียวกัน ขนาดดอกเทากันจาํ นวน 2 ดอก ผา ตามกลีบทั้งหาสักเล็กนอยแลวนํามาประกบ
กนั ประคาํ ดอกรกั น้สี ามารถจะนํามาเรียงเถาแลว รอยเปน สายอุบะก็ได
13. แตงตวั

หมายถึง การนาํ สว นตา ง ๆ ของมาลัยมาประกอบเขาดวยกันจนสําเร็จตามลําดับข้ันตอนใหมี
รปู รา งครบถวนถูกตอ งไดสัดสวน และสวยงามตามแบบของมาลยั ประเภทนน้ั ๆ
14.วาสลิน

เปน น้าํ มนั ชนิดหน่งึ ใชส ําหรับทาเขม็ มาลัยกอ นรอย ขณะรอ ยเพอ่ื ใหการรูดมาลยั ออกจากเขม็
ไดง า ย สะดวกข้นึ และสําหรับไวทาเขม็ มาลยั ทีท่ าํ ความสะอาดเรียบรอ ยแลว ซึ่งเปน การรักษาเขม็
อยางถกู วิธดี ว ย
15. รบิ บ้นิ หรอื โบว

หมายถึง สวนที่จะใชผูกติดกับมาลัยสําหรับคลองคอ หรือใชมือถือก็ได อาจเปนริบบิ้นที่ทํา
จากผา ไนลอน ฟาง พลาสติก หรือรบิ บนิ้ เงิน รบิ บน้ิ ทอง

วัสดุและอปุ กรณในการรอ ยมาลยั

วัสดุอุปกรณตา ง ๆ ทสี่ าํ คัญและจาํ เปนในการรอ ยมาลยั มดี งั ตอไปน้ี
1. ดอกไม ดอกไมท่ีใชในการรอยมาลัย ไดแก กุหลาบ มะลิ เฟองฟา บานบุรี

กลวยไม ผกากรอง (ดอกตูม ) กะเมง็ พดุ พทุ ธชาด เข้ียวกระแต หางนกยูง ( ดอกตูม ) ดอก
หญา พงั พวย เล็บมอื นาง มากาเร็ต ( ดอกตูม ) เบญจมาศน้ํา ( ดอกตูม ) บานไมรูโรย ประทัด
พกิ ลุ ดอกรกั ฯลฯ

2. ใบไม ใบไมที่ใชรอยมาลัย ไดแก ใบกระบือ ใบแกว ใบมะยม ใบพังพวย ใบ
จามจรุ ี ใบดอนหญา ขาว ใบดอนหญา แดง ใบหมากผูห มากเมยี ใบชบา ใบโกสน ฯลฯ

3. เข็มมาลัย มีสองขนาด คือ ขนาดเล็กและขนาดใหญ แตก็ตางกันไมมากนัก ควรจะ
เลอื กใช
ใหเหมาะสมกับงาน ถางานรอยดอกไมเล็ก ๆ หรือกลีบเล็ก ๆ ก็ควรใชเข็มมาลัยขนาดเล็ก แต
ถา รอ ยดอกไมด อกใหญ หรอื ดอกไมท ่ีมกี ลีบใหญ ๆ กค็ วรใชเข็มมาลัยขนาดใหญแ ละยาวกวา

4. เข็มส้ันหรือเข็มมือ ปกติใชเบอร 8 , เบอร 9อยางชนิดยาว เพราะเปนขนาดที่เหมาะสม
ทสี่ ุด

5. ดา ย มสี องขนาด คือ ใหญแ ละเลก็ ขนาดใหญส ําหรบั รอยมาลัย ขนาดเล็กสําหรับรอย
อบุ ะ เยบ็ หรือมดั ดอกขา และเย็บริบบน้ิ หรือโบว

6. ใบตอง สําหรับไวป พู นื้ กอนวางดอกไม ใบไม หอ ดอกไม และทําแปน
7. กระดาษทราย สําหรับไวขัดเข็มมาลัย เข็มมือเม่ือมีสนิมเกาะ ควรเลือกใชเบอร 0 เพราะ
มีความละเอยี ดท่ีสดุ
8. มีดเล็ก มีดบางคม ๆ สําหรบั ไวต ัดดอกไม เชน ดอกบานไมร ูโ รย
9. กรรไกร ควรมี 2 ขนาด คอื ขนาดเล็กและขนาดกลาง

9.1ขนาดเลก็ ปลายแหลมคม ใชส ําหรับตดั กลีบดอกไม ใบไม
9.2ขนาดกลาง สาํ รับตัดใบตองและดายในบางโอกาส

10. คมี สาํ หรับไวจ ับเข็มมาลยั ขณะท่ที ําการรูดมาลัยออกจากเข็ม
11. นํ้ามันวาสลิน สําหรับไวทาเข็มมาลัยกอนรอย ขณะรอยและกอนจะรูดมาลัยออกจาก
เข็ม ( ควรทาตงั้ แตจ ากใตแ ปนใบตองมายงั กนเขม็ ตรงรอยดา ย )
12. กะละมงั สําหรบั ไวพกั ดอกไม ใบไม
13. ถาด สําหรบั ใสด อกไม ใบไม และอุปกรณในการรอยมาลยั
14. แกวนาํ้ หรือขนั นํา้ เล็ก สาํ หรบั ใสน าํ้ ไวพ รมดอกไมขณะรอ ย
15. ที่ฉีดนํ้า ควรใชชนิดท่ีปรับใหเปนละอองฝอย ๆ ได สําหรับไวพรมดอกไม ใบไม
จํานวนมาก
16. ผา ขาวบาง สําหรบั ไวค ลมุ ดอกไมเ พอ่ื ใหส ดอยูไดน าน

ขน้ั ตอนตาง ๆ ในการรอยมาลัย

การเตรียมเขม็ มาลยั
1. ตรวจดูเข็มมาลัยวาตรงหรือไม ถามีสวนใดโคงงอจะตองคลึงใหตรงเสียกอน โดยวางเข็ม

มาลัยลงบนพ้ืนเรียบแลวใชไมเรียบ ๆ วางทับเข็ม คลึงไปมาแบบเดียวกับการคลึงลวดในการทํา
ดอกไมแหงนัน่ เอง

2. ตรวจดูวาเข็มเปนสนิมหรือไม ถาเปนตองใชกระดาษทรายชนิดละเอียดเบอร 0 ขัดให
สะอาดเสยี กอน

3. ใชนา้ํ มันวาสลนิ ทาเข็มใหลื่น แลว เชด็ ใหสะอาด

การเตรียมแปน ใบตอง
กอนอ่ืนจะตองสํารวจดูวาจะรอยมาลัยอะไรบาง จํานวนกี่เข็ม ก็ควรทําแปนใหครบ โดย

ถือหลักเกณฑวาการรอยมาลัย 1 เข็ม จะตองใชแปนใบตอง 2 อัน ขนาดเทากัน คือ ขนาด
ใหญก วามาลัยทีจ่ ะรอ ยเลก็ นอย

การถอื เข็มมาลยั
จะตองถือเข็มดวยมือซาย ควรถือใหถนัดแนนและม่ันคง จะอยูระหวาง 3.5 น้ิว นับจากกน

เข็มขึ้นมา เวลาจะพับกลีบดอกไมในการรอยมาลัยจะตองใชมือขวาพับ เพราะวามือซายยังตองถือ
เขม็ อยู แตใชวิธีดังน้ีคือ ใชน้ิวนางและนิ้วกอยมือซายจับเข็มปดเข็มใหเหออก แลวใชมือซายเพียง
หัวแมมอื และน้วิ ชช้ี ว ยมือขวา จบั ปลายกลีบดอกท่พี ับไวเทา นนั้

การปลิดกลบี กุหลาบ
นับวาเปนส่ิงสําคัญอยางหน่ึงที่จะตองทําใหถูกวิธี เพื่อใหกลีบที่ปลิดออกมาแลวจะไดไม

บอบชํ้า ซ่ึงจะชวยคงความสวยสดอยูไดนานทีเดียว มีข้ันตอนละวิธีการดังนี้คือ ใชมือซายจับกาน
ดอกกุหลาบควํ่าลง มือขวาจับกลีบกุหลาบชั้นบนแลวคอยดึงเขาหาตัว หมุนกานกุหลาบออกขาง
นอกอยา งชา ๆกลบี กุหลาบก็จะหลดุ ออกโดยไมบ อบชํา้ ตามทต่ี องการ

การตดั กลบี ดอกไมและใบไม
ดอกไมและใบไมบ างอยางที่ใชร อ ยมาลยั เชน ดอกเฟองฟา ดอกบานบรุ ี ใบกระบือ ใบแกว

ใบมะยม ใบชบา ฯลฯ กอนจะนํามารอยตองตัดกลีบใหมีขนาดรูปทรงระวังอยาใหปลายแหลม
หรือปานเกนิ ไปจะทําใหพบั กลบี แลว ไมส วยเทาท่ีควร

การพบั กลีบดอกไม
ดอกไมบางอยางท่ีใชร อยมาลัย มวี ธิ ีการพบั กลบี ดงั น้ี
1. การพับกลีบ โดยพับเอาโคนกลีบออกขางนอกในเวลารอย เชน การพับกลีบกุหลาบ

ควรเลือกกลีบกุหลาบที่มีโคนกลีบสวยไมมีรอยเวาแหวง ถือโคนกลีบขึ้นขางบน พับทบคร่ึง
ตามยาวของกลีบ ( เอาดานสีเขมไวขางใน ) แลวพับทบกลีบกลับออกมาท้ังสองขาง การพับกลีบ
วิธนี ้ีเมอ่ื รอ ยแลวมองดจู ะสังเกตไดว ากลบี คอนขา งเรยี วแหลม

2. การพับกลบี โดยพบั เอาปลายกลีบออกขางนอกในเวลารอ ย เชน กลบี กุหลาบควรเลอื ก
กุหลาบกลีบไมใ หญนัก และควรเปน กลีบขนาดเดยี วกัน โดยพบั ทบครง่ึ เอาดานสเี ขม เขาขางใน
แลว พบั ทบกลบี ออกทั้งสองขา ง การพบั กลีบแบบนี้เมอื่ รอยแลวมองดจู ะสงั เกตไดว ามาลัยสีเขม
และมลี กั ษณะกลบี กลมมนกวาการพบั กลีบแบบแรก

3. การพับกลีบดอกไมโดยวิธีพับแบบเอาปลายกลีบออกขางนอกอีกแบบหนึ่ง คือ มวน
กลีบทางดานริมขวามือเขามาเปนรูปหลอดกลม ๆ การพับกลีบแบบน้ีอาจใชสําหรับรอยแตง
ลวดลาย เชน กลีบกุหลาบ กลีบบานบุรี กลีบกลวยไมมาดาม ฯลฯ เพื่อใหเกิดลวดลายท่ีเดนและ
แปลกออกไปจากกลีบทร่ี อยเปนพืน้ ของมาลัยนัน้ ๆ

การพับกลบี ใบไม
ใบไมทใี่ ชร อยมาลยั มวี ธิ ีการพับกลีบใบแบบตา ง ๆ ดังนี้
1. การพบั กลบี ทบคร่งึ แลว ทบกลบี ออกมาท้ังสองขา ง การพับกลีบแบบนจี้ ะตองตดั ใบไม

ใหมรี ปู ทรง ควรวางดา นปลายใบขึน้ ขางบนเสมอและควรหลีกเลยี่ งเสน กลางใบดว ยเพราะถามี
เสน กลางใบตดิ อยูทก่ี ลบี จะทาํ ใหม องดูรสู กึ แขง็ กระดา งเกนิ ไป และไมควรใชใ บออ นจะเหี่ยวงาย

2. การพับกลีบใบแบบทบครง่ึ ธรรมดาโดยไมต องทบกลบี ออกขา ง จะตอ งตดั ใบกอ นแลว
พับ การพบั กลบี แบบนจ้ี ะเหน็ ไดว า ถงึ แมจะเปน ใบไมท ี่เลก็ หรือแคบก็ใชไ ดใ บไมทแี่ ข็งกรอบ
แตกงา ย ควรใชวธิ ีการพบั แบบนี้

3. การพบั กลบี ใบแบบมว นเปน หลอดกลมเหมือนกับการพบั กลบี ดอกในขอ 3 แตก ารพบั
แบบน้ีจะตองตดั กลีบดังนี้ และใบไมค วรมคี วามกวา งและความยาวพอเพียง

การพับกลีบดอกไมและใบไมยอมข้ึนอยูกับชนิด ลักษณะและรูปทรงของดอกไมและ
ใบไมที่เรามีอยูวาเหมาะสมกับการพับแบบใดมากที่สุด ก็ควรใชวิธีการพับแบบนั้น ๆ ตามโอกาส
อันสมควรดวย เพราะดอกไม ใบไมแตละทองถิ่นแตละฤดูกาลนั้นยอมหาไดงายและยากไม
เหมือนกัน

การทาํ แปนใบตอง
ขนาดของแปน ใบตองนนั้ ขึน้ อยกู บั มาลยั ทีจ่ ะรอ ย ควรใหแ ปน ใบตองมีขนาดใหญก วามาลยั ที่

จะรอยเลก็ นอ ย ไมควรใหใ หญห รือเล็กมากเกนิ ไป เพราะจะทําใหเ กดิ ความไมเหมาะสมและไม
สะดวกในตอนท่จี ะรดู มาลยั ออกจากเข็ม วิธกี ารพับแปน ใบตองมีขัน้ ตอนดังตอไปนี้

1. ฉกี ใบตองขนาดเทากัน 2 ชิ้น ( ขนาดกวาง 1.5 น้ิว ) ตดั หวั และปลายใหเ รยี บรอย วาง
ซอ นทางดา นแขง็ ทาํ มุมฉากซ่ึงกนั และกัน

2. พับรมิ ใบตองดานแขง็ ช้นิ ที่ 1 ทบเขา มาเปนรูปส่เี หล่ียมจัตรุ สั เทา กับขนาดความกวา งของ
ใบตองท่ฉี ีกไว

3.พับรมิ ใบตองชิ้นท่ี 2 ทบลงมาเปน รูปสีเ่ หล่ียมจตั รุ สั เทา กบั ความกวางของใบตองเชน กัน
4.มอื ขวาจับใบตองช้นิ ที่ 1 ดา นขวามือทบมาทางซา ย
5.ใชมอื ขวาจับใบตองชนิ้ ที่ 2 ทบข้นึ ไปทางดานบน
6.กลับใบตองหงายขนึ้ ใชมือขวาจบั ชนิ้ ท่ี 1 ทบมาทางซา ย
7.จับใบตองชน้ิ ที่ 2 ทบลงมาดา นลาง
8.กลับใบตองหงายข้นึ มือขวาจับชน้ิ ท่ี 2 ทบลงมา และมอื ซา ยจับชน้ิ ที่ 1 ทบลงมาทางขวา
9.กลบั ใบตองหงายขึน้ ตัดปลายใบตองชน้ิ ที่ 2 สวนทเี่ หลือท้งิ ไป (ถาใบตองชว งยาวเกนิ ไป)
10.ตดั ริมทง้ั สองของปลายใบตองชนิ้ ท่ี 1ใหเ ลก็ ลงนดิ หนอ ย เพอ่ื สะดวกและงา ยตอการสอด
เกบ็ ปลายใหเ รยี บรอ ย

วธิ กี ารรอยมาลัย
กอ นทจ่ี ะรอยมาลัยจะตองใสห รอื รอยแปนใบตองกอน 1 แปน อยใู นระดับเหนอื มอื ทจ่ี ับเข็ม

มาลยั ใชวาสลินทาเขม็ ใหลน่ื แลว จึงเร่มิ รอยกลบี แรก โดยตองรอยจากทางดานซา ยสุดแลว กลีบตอ
ๆ มา คอ ยหมนุ ตามเขม็ นาฬกิ า แตละชนั้ กค็ วรใหส บั หวา งกันดว ยขณะรอ ย ตอ งหมน่ั ทาวาสลินท่ี
เขม็ ดว ย โดยเฉพาะดอกไมใ บไมท ่ีมยี างมาก ๆ และตอ งพรมน้ําบางตามความเหมาะสม เม่อื รอ ยจบ
เข็มแลว จะตอ งใสห รือรอยแปน ใบตองปด ทบั อีก 1 แปน

วิธกี ารรูดมาลัยออกจากเข็ม
1.พรมนํา้ ดอกไมใหทวั่ เข็มกะวาใหเ ปย กถึงเขม็ ( ถาเปนดอกพดุ ไมต อ งพรมเพราะดอกพดุ จะ

บานงาย )
2.ทาน้าํ มันวาสลินตัง้ แตใ ตแ ปนใบตองจนถึงกน เขม็
3.คนหนง่ึ จบั คมี หนีบเข็มมาลัยดานปลายเอาไวใ หม นั่ คง อกี คนหนง่ึ ใชมอื ขวาจบั เขม็ หลวม ๆ

ดว ยนวิ้ หวั แมม อื กบั นวิ้ ชี้ แตใชนาํ หนกั จากนว้ิ กดลงบนแปน ใบตองทป่ี ด คลมุ มาลยั อยู สว นมือซา ย
จับเขม็ หลวม ๆ ใตแปนดว ยนิว้ หวั แมม ือกบั น้ิวชี้ ดนั แปน ใบตองข้นึ เลก็ นอย พรอมกับเอานวิ้ กลาง
ละนิ้วนางเขา หนีบประกบเขม็ ไวดว ย เพอื่ กนั มิใหมาลยั รวนเสยี รปู ทรงและลวดลาย

4.ตกลงใหสญั ญาณซง่ึ กนั และกนั ท้งั สองคนวาจะดงึ เขม็ และรดู มาลยั พรอ ม ๆ กัน โดยอาจ
ใชวิธีนบั 1 , 2, 3 กไ็ ด เมือ่ มาลัยหลดุ ออกพนเข็มแลวใหหยดุ ดึงได แตคนทดี่ ึงหรือรูดมาลยั ยัง
จะตองคอย ๆ ประกอบมาลยั อยรู ะหวา งชว งกลางของดาย แลวจดั ดอกใหเรียงเขาทเ่ี ดมิ ใหเ รียบรอย
ดวย

5.ถา รูดมาลยั ออกจากเขม็ แลว เกดิ การหดหรือเบยี ดแนน เกนิ ไป ก็ควรตกแตงปรบั รูปทรงให
ดีขน้ึ โดยใชวธิ ีถอื ปลายดา ยขา งละมอื ท้งั 2 คน แลวขยบั เขยอ้ื นดึงดา ยไปมาเล็กนอ ย มาลัยกจ็ ะ
คลายขยายตวั ออกไดแ ตไ มค วรดงึ มาก จะทาํ ใหม าลยั ยดื ยานเกินไปกเ็ สยี รปู ทรงไดเชนกัน

มาลัยซีก

มาลยั ซีกหรือเสี้ยว หมายถงึ มาลยั ที่รอ ยใหมลี กั ษณะรปู ทรงตามขวางเพยี งครงึ่ วงกลมหรอื
นอยกวา ซึง่ มหี ลายขนาดดว ยกัน เชน มาลยั ซกี สามหลัก มาลยั ซีกหาหลัก มาลยั ซกี เจ็ดหลกั และ
มาลยั ซกี เกาหลกั

มาลัยซีกขนาดเล็กท่ีสุด หรือเรยี กมาลัยเส้ยี ว หรืออาจเรยี กวา มาลัย 2 – 1 ก็ได คอื มาลัยซีก
สามหลกั

มาลยั ซกี ทีม่ ขี นาดใหญท ี่สดุ คือ มาลัยซกี สบิ เอด็ หลกั หรืออาจเรียกวา มาลยั 6 – 5 กไ็ ด
การเรยี กชือ่ มาลัยแตละชนดิ น้ัน จะเรียกตามลักษณะแนวตามยาวเปน หลัก เชน มาลยั ซีกสาม
หลกั มาลัยซีกหาหลกั มาลยั ซีกเจด็ หลกั มาลยั ซกี เกาหลัก แตบางคนจะเรียกสัน้ ๆ วา ซีก 3 ,
ซกี 5 , ซีก 7 ซกี 9 และบางครง้ั ก็เรยี กตามลกั ษณะของการรอยเชน 2 – 1 ( สองหน่งึ ) มาลัย 3
– 2 , มาลัย 4 – 3 และมาลยั 5 – 4
ดอกไมท ีน่ ิยมใชร อ ยมาลยั ซกี โดยทว่ั ไป ไดแก ดอกกหุ ลาบ ดอกพุด กลีบดอกรกั
แกนกลางดอกรกั เปลือกดอกรัก และดอกมะลิ
ดอกไม ใบไมทน่ี ยิ มรอ ยเปน ลายมาลยั ซกี ไดแ ก ดอกกะเมง็ ดอกผกากรอง ( ดอกตมู )
และใบไมต า ง ๆ ท่ใี ชสําหรบั รอ ยมาลัย
มาลัยซกี มี 2 แบบ คือ แบบพ้นื ลวน ๆ และแบบมลี าย

วธิ กี ารรอยมาลยั ซกี มีหลกั สาํ คัญดงั นี้
1.จะตอ งเร่มิ ตน รอ ยจาํ นวนกลีบมาก และจบการรอ ยดวยจาํ นวนกลีบนอยเสมอ เชน มาลยั

ซกี เจ็ดหลกั จะตองเร่มิ รอยแถวแรก = 4 กลบี แถวท่ี 2 = 3 กลบี
2.แตละแถวจะตองรอ ยใหก ลบี สับหวา งกันเสมอ
3.พยายามเลือกกลบี ขนาดเทา ๆ กัน และเวลารอ ยจะตองสงกลบี ใหเทา กนั ทุกกลีบและทกุ

แถวดว ย เมอ่ื เวลารอ ยเสร็จแลว จะเหน็ เปน แนวหรือแถวตามยาวขึ้นไปอยา งชดั เจนเปน ระเบยี บ
สวยงาม ซ่งึ เรยี กวา หลักน่นั เอง

แผนผงั มาลัยซกี แบบตา ง ๆ

3

มาลยั ซกี สามหลัก หรอื มาลัย 2 – 1 มาลยั ซกี หาหลกั หรอื มาลัย 3 – 2

แถวที่ 14 0 แถวที่ 14 00

แถวที่ 13 0 0 แถวท่ี 13 000

แถวท่ี 12 0 แถวท่ี 12 00

แถวท่ี 11 0 0 แถวที่ 11 000

แถวที่ 10 0 แถวท่ี 10 00

แถวที่ 9 0 0 แถวท่ี 9 000

แถวท่ี 8 0 แถวท่ี 8 00

แถวท่ี 7 0 0 แถวที่ 7 000

แถวท่ี 6 0 แถวท่ี 6 00

แถวท่ี 5 0 0 แถวท่ี 5 000

แถวที่ 4 0 แถวที่ 4 00

แถวที่ 3 0 0 แถวที่ 3 000

แถวท่ี 2 0 แถวที่ 2 00

แถวท่ี 1 0 0 แถวท่ี 1 000

หลักท่ี 1 2 3 หลกั ที่ 1 2 3 4 5

0 = กลบี กุหลาบ หรือดอกพดุ หรือดอกมะลิ 0= กลบี กุหลาบ หรอื ดอกพดุ หรือดอกมะลิ

วธิ ที ํา วิธีทํา

แถวท่ี 1 กุหลาบ 2 รอ ยเรยี งตอกนั ในลักษณะ แถวที่ 1 กุหลาบ 3 รอยเรยี งตอกันในลกั ษณะ

ไมเ กินครงึ่ วงกลม ไมเกนิ ครึ่งวงกลม

แถวท่ี 2 กุหลาบ 1 รอยอยรู ะหวางกลีบที่ 1 แถวที่ 2 กุหลาบ 2รอ ยเรยี งตอ กัน โดยกลบี

กับ 2 ของแถวที่ 1 แรกอยรู ะหวา งกหุ ลาบกลีบที่ 1 กบั 2 ของ

แถวท่ี 3,5,7,9,11 และ 13 รอยเหมอื นแถวที่ 1 แถวที่ 1 และกลบี ที่ 2 รอยอยูระหวางกหุ ลาบ

แถวท่ี 4,6,8,10,12 และ 14 รอ ยเหมือนแถวที่ 2 กุหลาบกลบี ที่ 2 กับ 3 ของแถวที่ 1

หมายเหตุ จะรอยจํานวนกแี่ ถวกไ็ ดแ ลว แต แถวที่ 3,5,7,9,11 และ 13 รอยเหมือนแถวที่ 1

โอกาสใชส อยวา ตอ งการความยาวเทาใด แต แถวที่ 4,6,8,10,12 และ 14 รอยเหมือนแถวท่ี 2

ควรจบลงดว ยแถว กหุ ลาบ 1 เสมอ เพือ่ เวลา หมายเหตุ จะรอ ยจาํ นวนกแ่ี ถวกไ็ ดย อมแลว แต

ผกู รดั จะไดต อกันพอดี ความยาวทีต่ อ งการ แตควรจบลงดว ยแถว

กหุ ลาบ 2 เสมอ เพื่อเวลาผูกรัดจะไดต อ กนั พอดี

มาลยั ตุม

มาลัยตุม หมายถึง มาลัยที่รอยใหมีลักษณะรูปทรงตามขวางเปนรูปกลม โดยเร่ิมตน
จะเปนวงกลมขนาดเล็กแลวคอย ๆ ใหญขึ้น หรือกวางข้ึนทีละนอยมาถึงประมาณชวงกลางแลว
คอย ๆ ลดลงทีละนอย ใหมีขนาดเทากับตอนแรก ๆ จนกระท่ังเหมือนตอนข้ึนตน สวน
ลักษณะรูปทรงตามยาวนั้นคลายดอกบัวตูม ชวงหัวทายเรียว ตรงกลางปองโคงมน มาลัยตุม
ขนาดเล็กสุดนิยมรอย 9 ชั้น และขนดใหญท่ีสุด 15 ชั้น การรอยมาลัยตุมจํานวนช้ันจะตองเปน
เลขคเี่ สมอ เชน 9 , 11 , 13 และ 15

มาลัยตุม มี 2 แบบ
1.แบบมลี าย
2.แบบไมมีลาย
วธิ กี ารรอยมาลยั ตุม มีหลกั สําคญั ดังตอ ไปนี้

1. จะตองเรม่ิ ตน รอยดว ยดอกเล็ก หรือกลบี เลก็ กอ นควรสง กานหรือสงกลีบสัน้ ที่สดุ และ
ชัน้ ตอ ๆ ไป ควรสง กา นใหย าวขน้ึ ทลี ะนอ ย ๆ จนถงึ ชอ งราวประมาณคร่งึ เปน ชวงท่ีมคี วามปอ ง
โตเตม็ ท่ี เทากบั ขนาดท่ีตองการ ( ชอง 2 – 3 แถว ตรงกลาง ) แลวคอ ย ๆ สงกา นสัน้ ลงทลี ะ
นอ ย ยอ นกลบั มาเทากับขนาดตอนข้นึ ตน

2. ความยาวของมาลยั ตมุ ประมาณ 2.5 นว้ิ – 3.5 นวิ้ ตอ งระวังอยา รอยใหยาวนัก
เพราะมองดแู ลว จะกลายเปน มาลยั ตัวหนอนไป

3. การขน้ึ ตน มาลยั ตมุ นนั้ จํานวนดอกหรือกลีบไมแนน อนยอมขนึ้ อยูกับขนาดของดอก
หรือกลีบดวยวา มีขนาดเลก็ หรอื ใหญ ถา ดอกใหญหรือกลบี ใหญกข็ น้ึ จาํ นวนกลบี นอ ยแลว คอ ย ๆ
เพ่ิมขนึ้ ตามความเหมาะสมในชนั้ ตอ ๆ ไป เชน ถาดอกพุดตูม ดอกมะลติ ูม ( ขนาดเล็ก )
หรอื กลบี กหุ ลาบ จะขึ้นตน ประมาณ 5 ดอก หรือ 5 กลีบ แตถ าเปนดอกบานไมร ูโ รยจะ
ขน้ึ ตน เพยี ง 1 ดอกเทานน้ั

แผนผังมาลัยตมุ แบบไมม ลี าย

มาลัยตมุ ขนาด 9 ช้ัน

แถวหรือช้นั ที่ จาํ นวนกลีบ

9 00000 5

8 00 0000 6

7 00 0 0 0 0 0 7

6 00 0 0 0 0 00 8

5 00 0 0 0 0 0 0 8

4 00 0 0 0 0 0 0 8

3 000 0000 7

2 00 0000 6

1 0 0000 5

กลีบที่ 1 2 3 4 5

0 0 = กลบี กหุ ลาบ

วิธีทาํ

ชั้นท่ี 1 กุหลาบ 5 รอ ยโดยรอบเข็ม จดั วางระยะหา งระหวางแตละกลีบใหเทากัน

ช้ันท่ี 2 กุหลาบ 6(กลบี แรกอยูร ะหวางกุหลาบกลบี สุดทา ยกบั กลีบที1่ ของชน้ั ที่ 1กลีบตอ ๆ ไป

กร็ อ ยใหสบั หวางกันไปเรื่อย )

ช้ันที่ 3 กุหลาบ 7 ( กลบี แรกอยูร ะหวา งกุหลาบกลีบสุดทา ยกับกลบี ท่ี 1 ของช้ันที่ 2 )

ชน้ั ที่ 4 กหุ ลาบ 8 ( กลีบแรกอยูร ะหวางกหุ ลาบกลีบสดุ ทา ยกับกลบี ท่ี 1 ของชนั้ ที่ 3 )

ชัน้ ที่ 5 กุหลาบ 8 ( กลีบแรกอยูระหวางกหุ ลาบกลีบสดุ ทา ยกับกลบี ท่ี 1 ของชั้นท่ี 4 )

ช้นั ที่ 6 กหุ ลาบ 8 ( กลีบแรกอยูร ะหวา งกุหลาบกลบี ท่ี 1 กบั 2 ของชั้นที่ 5 )

ชน้ั ที่ 7 กุหลาบ 7 ( กลีบแรกอยูระหวา งกุหลาบกลบี ที่ 1 กบั 2 ของชนั้ ท่ี 6 )

ชนั้ ท่ี 8 กุหลาบ 6 ( กลบี แรกอยูระหวา งกุหลาบกลบี ท่ี 1 กับ 2 ของชั้นท่ี 7 )

ชั้นที่ 9 กุหลาบ 5 ( กลีบแรกอยูระหวางกหุ ลาบกลีบที่ 1 กับ 2 ของช้ันที่ 8 )

หมายเหตุ การรอยกลบี ในแตล ะชนั้ ใหสบั หวางกันทุกชน้ั ชน้ั ท่ี 4 , 5 และ 6 เปน ชั้นท่ี
อยใู นชว งทก่ี วา งสุดของมาลยั แบบน้ี เมือ่ รอยออกมาแลว จะไดม าลยั ตมุ ท่ีมลี ักษณะรปู ทรงท่ี
สวยงาม เพราะมีชว งตรงกลางปอ งมนกลมกลืนกนั

แผนผงั มาลัยตุม แบบมลี าย

มาลยั ตุมลายขนมเปย กปนู สอดไสแ บบท่ี 1

แถวหรอื ชน้ั ที่ จํานวนกลีบ

13 00000 5

12 00 000 0 6

11 00 0 0 0 0 0 7

10 00 0 x 0 0 0 7

9 000 x x 0 0 0 8

8 000x @x 0 0 0 8

7 0 0x @ @ x 0 0 0 9

6 0 0 0x @ x 0 0 0 9

5 00 0 x x 0 0 0 8

4 000 x 0 0 0 7

3 00 0 0 0 0 0 7

2 00 0 0 0 0 6

1 0 00 00 5

กลบี ท่ี 1 2 3 4 5

0 0 = กลีบกหุ ลาบ

x = ใบกระบอื หรือใบแกว หรอื ใบมอิ นื่ ๆ

@ = ดอกหญาผกั คราด ( ผักเผ็ด ) หรอื ดอกเบญจมาศนํ้า หรอื กลีบบานบุรี

วธิ ที ํา

ช้นั ที่ 1 กหุ ลาบ 5 รอยโดยรอบเขม็ จดั วางระยะหา งระหวา งแตล ะกลีบใหเ ทา กนั

ชนั้ ที่ 2 กุหลาบ 6 (กลีบแรกอยรู ะหวา งกหุ ลาบกลบี สุดทายกบั กลบี ที่ 1 ของช้ันที่ 1 สวนกลบี

อืน่ ๆ กส็ บั หวา งไปเรื่อย ๆ )

ช้ันท่ี 3 กุหลาบ 7 (กลีบแรกอยรู ะหวางกลีบสดุ ทา ยกับกลีบที่ 1 ของชัน้ ท่ี 2 )

ชนั้ ที่ 4 กุหลาบ 3 (กลบี แรกอยูระหวางกลบี สดุ ทายกบั กลบี ที่ 1 ของชัน้ ที่ 3 )ใบ 1 กุหลาบ 3

ช้นั ที่ 5 กุหลาบ 3 ( กลบี แรกอยูระหวางกลีบสุดทา ยกบั กลีบท่ี 1 ของชั้นท่ี 4 )ใบ 2 กุหลาบ 3

ชัน้ ที่ 6 กุหลาบ 3 (กลบี แรกอยรู ะหวา งกลีบสดุ ทายกบั กลบี ที่ 1 ของช้นั ท่ี 5 ) ใบ 1 ดอกหญา 1

กุหลาบ 3

ชนั้ ท่ี 7 กหุ ลาบ 2 ( กลบี แรกอยรู ะหวา งกุหลาบกลบี ท่ี 1 กบั 2 ของชั้นท่ี 6 ) ใบ 1 ดอก
หญา 2 ใบ 1 กหุ ลาบ 3

ชัน้ ท่ี 8 กหุ ลาบ 3 ( กลบี แรกอยรู ะหวา งกุหลาบกลีบสดุ ทา ยกบั กลบี ท่ี 1 ของชน้ั ที่ 7 ) ใบ 1
ดอกหญา 1 ใบ 1 กหุ ลาบ 3

ชน้ั ที่ 9 กหุ ลาบ 3 ( กลบี แรกอยรู ะหวา งกลบี ที่ 1 กบั 2 ของชนั้ ท่ี 8 ) ใบ 2 กุหลาบ 3
ชั้นท่ี 10 กหุ ลาบ 3 ( กลบี แรกอยูระหวา งกลบี ที่ 1 กบั 2 ของชน้ั ท่ี 9 ) ใบ 1 กุหลาบ 3
ช้ันที่ 11 กหุ ลาบ 7 ( กลบี แรกอยรู ะหวา งกุหลาบกลีบท่ี 1 กับ 2 ของชั้นที่ 10 )
ชั้นท่ี 12 กหุ ลาบ 6 ( กลบี แรกอยรู ะหวา งกหุ ลาบกลบี ที่ 1 กบั 2 ของช้นั ท่ี 11 )
ช้นั ที่ 13 กหุ ลาบ 5 ( กลบี แรกอยรู ะหวา งกหุ ลาบกลีบที่ 1 กบั 2 ของชั้นท่ี 12 )

หมายเหตุ การรอ ยกลีบดอกไมหรอื ดอกไมสว นทเี่ ปน ลายน้ัน จะตองสงกลีบหรอื สง กานให
ปลายกลีบหรอื ปลายดอกเสมอกับปลายกลบี กุหลาบท่ีรอ ยเปน พนื้ อยใู นชน้ั น้นั ๆ ดว ย

หนาที่ใชสอยของมาลัยตุม

1.ใชเปนมาลยั ชํารวยใหแ กแ ขกท่ีมาในงาน เชน งานหลั่งนาํ้ พระพทุ ธมนตใ นพธิ มี งคล
สมรส หรอื ในโอกาสตา ง ๆ

2.ใชเปน สว นประกอบตกแตงในงานประดษิ ฐด อกไมส ดของไทย เชน งานเครอื่ งแขวน
ดอกไมสดของไทย

3.รอ ยใสไมไผแหลม ๆ ตอกานแลว ปกแจกนั หรอื จดั ดอกไมส ดในโอกาสตาง ๆ
4.ใชเ ปน สวนประกอบของมาลยั เปย
5.ใชเปน สว นประกอบของมาลยั ครยุ
6.ใชประกอบเปน มาลัยคลอ งมอื

มาลยั กลม

มาลัยกลม หมายถึง มาลัยที่รอยใหมีลักษณะรูปทรงตามขวางเปนวงกลม และรูปทรง
ตามยาวตรง และขนานกันไปตลอดเข็ม นิยมรอยตั้งแตขนาด 6 กลีบข้ึนไป จนถึง 12 กลีบ
หรือมากกวาน้ีก็ได ยอมแลวแตชนิดของดอกไม ถาดอกเล็กหรือกลีบเล็กก็จะใชจํานวนกลีบมาก
แตถ า ดอกไมด อกใหญหรอื กลบี ใหญกใ็ ชจํานวนกลบี นอย

มาลัยกลมแบงออกเปน 2 แบบใหญ ๆ ดว ยกัน คือ
1. มาลัยกลมแบบไมมีลาย หรือเรียกอีกอยางหน่ึงวา มาลัยเกลี้ยง หรือ ตอน หมายถึง

มาลัยกลมที่รอ ยดว ยกลบี ดอกไม หรือดอกไม หรือใบไมลวน ๆ ไมมีลวดลายใด ๆ และเปนสี
เดียวกนั ตลอด เชน มาลัยกลบี กหุ ลาบ มาลยั กลมดอกพดุ มาลัยกลมดอกมะลิ มาลัยกลมกลีบ
ดอกรัก มาลัยกลมดอกบานไมรูโรย ฯลฯ

2. มาลัยกลมแบบมีลาย หรือบางคนเรียกวา มาลัยกลมยกดอก หมายถึง มาลัยกลมท่ี
รอยใสลวดลายตาง ๆ ลงไป ลายที่นิยมใชสําหรับรอยใสมาลัยกลม ไดแก ลายประเภทลาย
เกลียว ลายคดกริช ลายตาประชุม และลายประกอบ มาลัยแบบนี้มักนิยมรอยดวยดอกพุดหรือ
กลีบกุหลาบ เปนพ้ืนและลวดลายท่ีรอยใสลงไปนั้นมักจะใชดอกไม กลีบดอกไม หรือใบไมท่ี
มีสสี ด ๆ หรือสีทต่ี ดิ กนั หรอื สีที่มองแลว เดน เพือ่ ท่จี ะไดเ ห็นลวดลายชดั เจนสวยงาม

วิธีการรอ ยมาลัยกลม มีหลักท่สี าํ คญั ดงั น้ี
1. คัดเลอื กดอกหรือกลบี ดอกใหข นาดเทา ๆ กนั
2. การสงกลีบหรือกานดอก จะตองใหยาวเทา ๆ กันทุกกลีบ หรือทุกดอกท้ังในแถวเดียวกัน
และระหวางแถวดวย เพ่ือใหมาลัยท่ีรอยเสร็จแลวนั้นมีสัดสวน และรูปทรงสวยงาม ดังน้ันในการ
รอยดอกไมแ ตละดอกหรอื แตละกลีบ ควรจะตอ งวัดกา นกา นกอนแทงใสเข็ม
3. รอยแถวแรก หรือชั้นแรกใหเปนวงกลม จัดระยะหางแตละกลีบใหเทากัน โดยเร่ิมรอย
กลบี แรกเรียงจากซายวนไปทางขวา ( ตามเขม็ นาฬิกา ) จนครบจํานวนกลีบตามตองการ
4. รอยแถวที่ 2 โดยวางกลีบใหสับหวางกับกลีบในแถวแรกทุกกลีบจนครบ จํานวนกลีบ
เทากับแถวท่ี 1 และแถวตอ ๆ ไปก็ทําเชนเดียวกัน ขอควรระวัง คือ ทก ๆ แถวจะตองมีจํานวน
กลีบเทากันและสับหวางกันทุกแถวดวย ถาแถวใดจํานวนกลีบลดนอยลงหรือเพ่ิมขึ้นแสดงวา
จะตอ งรอยสบั หวา งผิด
5. มาลัยกลมแบบไมม ลี าย รอยเรยี งวนโดยรอบเข็ม ควรจดั ระยะหา งแตละกลบี ใหเทากนั
เมื่อรอ ยครบจํานวนกลีบในแถวที่ 1 ตามตอ งการ แลวก็เรม่ิ รอ ยแถวที่ 2 โดยกลีบแรกของแถวท่ี
2 น้ี จะตองอยูระหวา งกลีบสดุ ทา ย และกลบี ท่ี 1 ของแถวที่ 1และกลบี ตอ ๆ ไป ก็รอยใหส บั
หวาง เชน กนั ทกุ แถว และจํานวนกลบี ของแตละแถวก็ตอ งเทากนั ดว ย
6. มาลัยกลมแบบมีลาย ถาลายดานเดียวจะข้ึนตนจํานวนก่ีกลีบก็ได แตถาเปนมาลัยกลม
แบบมีลายสองดาน จะตองข้ึนจํานวนกลีบคูเสมอ นิยมขึ้น 8 หรือ 10 กลีบ หรือ
มากกวาน้ัน ( ถาเปน มาลัยทมี่ ีขนาดใหญ ) วิธีการรอยกเ็ รียงวนโดยรอบเข็มเชนกัน พอถึงลวดลาย
ก็รอยกลีบที่มีสีตางไปจากสีกลีบท่ีรอยเปนพ้ืนอยูเดิมแลวนั่นเอง จะรอยลายอะไรนั้นข้ึนอยูกับ
ความตอ งการหรือเห็นวา สวยงามเหมาะสมเปน สําคัญ

แผนผังมาลยั กลมแบบไมมลี าย

มาลัยกลม 6 กลีบ

แถวที่ 14 0 0 0 0 0 0

แถวที่ 13 0 0 0 0 0 0

แถวท่ี 12 000000

แถวที่ 11 000000

แถวท่ี 10 000000

แถวท่ี 9 000000

แถวที่ 8 000000

แถวที่ 7 000000

แถวที่ 6 000000

แถวที่ 5 000000

แถวที่ 4 000000

แถวที่ 3 000000

แถวที่ 2 000000

แถวที่ 1 000000

กลีบที่ 1 2 3 4 5 6

0 = ดอกไม หรอื กลบี ดอกไม หรอื ใบไมท ่ีใชรอ ยมาลัย

วธิ ที ํา

แถวที่ 1 ดอก 6 โดยรอบเข็มจดั ระยะหา งแตล ะดอกใหเทากัน

แถวท่ี 2 ดอก 6 ( ดอกแรกอยรู ะหวางดอกสุดทา ยกบั ดอกที่ 1 ของแถวท่ี 1 ดอกตอ ๆ ไปก็

สบั หวา ง กบั ดอกในแถวที่ 1 ทุกดอกจนครบจาํ นวน 6 ดอกถา ขาดหรือเกินกวา นแี้ สดงวารอ ยสบั

หวา งผิด )

หมายเหตุ มาลยั กลมแบบไมมีลาย สามารถรอ ยไดไ มยากนกั โดยรอ ยจํานวนกลีบเทากนั

ทุกแถว สงกลบี หรอื สงกา นใหเทากนั ทุกกลบี กลบี แตละแถวรอ ยใหส ับหวา งกนั ทกุ แถวรอ ยไป

จนกระทงั่ ไดค วามยาวตามตอ งการ

มาลยั กลบี ดอกรัก
กลบี ดอกรักทผ่ี าออกเปน กลบี ๆ หนงึ่ ดอกจะได 5 กลบี นิยมนํามารอ ยมาลยั กลม ขอ

สาํ คัญควรจะตองเลือกดอกรกั ดอกใหญ ๆ เพือ่ จะไดก ลบี ดอกทใ่ี หญยาวและมีสีขาว ตอ งตัด
แกนในดอกรกั ออก ควรระวังอยา ใหก ลบี ดอกรักฉีกขาดหรือช้าํ และแกนในหรือแกนกลางดอกรัก
น้ี เกบ็ ไวรอ ยมาลยั ซกี ตอไป เมือ่ ตดั กลีบดอกรักออกมาจะไดดังรปู

วธิ ีการรอย
การรอ ยมาลัยกลีบดอกรักน้ี จะคอ นขา งยาก เพราะวา กลีบมขี นาดเล็ก และมีความลน่ื จับ
ยากหนอย แตก ต็ องใชค วามพยายามและความอดทนของผรู อยอยา งย่งิ จึงจะประสบผลสําเรจ็ ดว ยดี
มวี ธิ ีการดังน้ี
1. จบั กลบี ดอกรักเอาดา นที่มีสว นโคง เขาหาตวั ผูรอย แลวรอยแทงเข็มตรงสวนกระพุงทใ่ี หญ
ท่ีสุด โดยรอยรอบเขม็ จํานวน 6 กลบี เวน ระยะหา งโดยรอบทุกกลบี ใหเทา กัน
2. รอ ยแถวที่ 2 วางกลบี ใหส บั หวางกับแถวท่ี 1 สง กลบี ใหป ลายเทา กนั ทกุ กลีบและทกุ แถว
ดว ย
3. ตองรอ ยใหห ัวไปทางเดยี วกนั ทกุ กลีบ
หมายเหตุ มาลัยกลีบดอกรักนยิ มนาํ มาแตงตวั เปน มาลัยลูกโซ สาํ หรับทําเปนมาลัยคลอ ง
คอ มาลยั สําหรบั ถือ และมาลยั ชํารวย ซึ่งถา จะรอยเปน มาลยั ชาํ รวยควรขน้ึ 5 กลบี

มาลยั ดอกมะลิ
ดอกมะลเิ ปน ดอกไมท ม่ี กี ลน่ิ หอม นยิ มนํามารอยมาลัยเชนเดยี วกัน โดยมากมกั จะนยิ มรอย
เปนมาลยั กลม มาลัยซกี และมาลยั ตมุ ขอ สําคญั จะตอ งเลือกดอกทต่ี มู และมีรูปทรงเดียวกนั
ขนาดเทา กนั จึงจะรอยออกมาไดเ รียบและสวยงาม ดอกมะลเิ ปนดอกไมท รี่ อยงา ย เหมาะ
สาํ หรบั ผูท่จี ะเริ่มฝกหดั ไดเ ปน อยางดี แตใ นบางทอ งถนิ่ ราคาคอ นขา งแพง เวลาจะรอยตอ งเด็ด
กลีบเลี้ยงหรือขวั้ ออกกอ น

วธิ ีการรอ ย มีหลกั ท่ัวไปดงั นี้
1. รอ ยดอกแรกจากซายเรยี งไปจนครบรอบจํานวน 6 ดอก จะไดรูปทรงที่สวยงามที่สดุ ซง่ึ
ไมแ นน และไมหลวมเกนิ ไป
2. รอยแถวท่ี 2 ใหร อยดอกสับหวางกบั แถวแรกโดยรอบจํานวน 6 ดอก เชน กัน รอ ยเชนนี้
สลบั กนั จนกระทัง่ มีความยาวตามตอ งการ

มาลัยดอกบานไมร ูโ รย
ดอกบานไมรูโรย เปนดอกไมท่ีมีขนาดดอกใหญ มีความทนทานไมเห่ียวงายสามารถ

นํามารอยมาลัยกลมไดเชนกัน แตนิยมรอยเปนมาลัยคลองมือ หรือมาลัยสําหรับแขวนหอยโยง
ตกแตงสถานท่ีตาง ๆ อาจรอยเปนมาลัยกลมธรรมดาไมมีลายก็ได หรือจะรอยแบบมีลายก็ได แต
ตองเปนลายที่ไมซับซอนนัก เพราะวาดอกบานไมรูโรยก็ตองใชดอกบานไมรูโรยเปนลาย แตใชสี
ที่ตางกับดอกท่ีรอยเปนพ้ืน ดังน้ันจะรอยลวดลายมากและซับซอนไมได สวนใหญถารอยลายก็
มกั จะใชลายเกลียว หรอื ลายขนมเปยกปูนเทา นน้ั

วิธีการรอ ย มหี ลกั ท่ัวไปดงั น้ี
1. เลือกดอกขนาดกลางใหเทา ๆ กันทุกดอกไมตัดกานสั้นตองเก็บกานไวสําหรับรอยดวย
ตดั ใบออก
2. รอยวนโดยรอบเข็ม แตละดอกวางใหชิดกันพอดีประมาณ 6 ดอก แถวตอไปก็รอย
จํานวนดอกเทากัน และวางดอกใหสับหวางกัน รอยเชนนี้ตลอดไปจนกระทั่งไดความยาวตาม
ตอ งการ
หมายเหตุ การรอยมาลัยกลมดอกบานไมรูโรยน้ี ควรจะตอ งรอยใหกลมและแนนจริง ๆ จึงจะ
สวยงาม

มาลัยดอกพดุ
ดอกพุด เปนดอกไมท มี่ ีสีขาวบรสิ ุทธิ์ มองดแู ลวขาวสะอาดตา นอกจากนิยมรอ ยเปน มาลยั
ซีกแลว ยังสามารถนาํ มารอยเปนมาลยั กลมไดเชนกัน ดอกพุดตมู มขี นาดดอกทีเ่ ลก็ ดังน้นั ถารอ ย
มาลยั กลมจึงตอ งใชจาํ นวนดอกมากกวาดอกไมหรอื กลีบดอกไมชนดิ อนื่ ๆ โดยรอบเข็มมกั จะใช
ประมาณ 12 – 13 ดอก ยอ มขึ้นอยกู ับขนาดของดอกวา เลก็ หรือใหญ ในแตละแถวนัน้ กต็ อ งใช

จํานวนดอกเทา กนั ในการรอ ยมาลยั กลมนี้ควรใชดอกขนาดกลาง
การรอยมาลัยดอกพดุ ลวน ๆ น้ีคอนขา งยากเชน กัน เพราะเปน งานท่ีตอ งการความละเอียด

และอดทนพอสมควร เพ่ือทีจ่ ะใหไ ดม าลยั ทีส่ วยเรียบเสมอกัน
วธิ กี ารรอ ย มหี ลกั ทัว่ ไปดงั น้ี
1. คดั เลือกดอกทีม่ ขี นาดเทา ๆ กัน โรยดวยแปงมนั เล็กนอ ยโดยท่ัวเพื่อซับยางจะไดส ะดวกใน

การรอย และยงั ชวยใหดอกพดุ ไมเหลืองเร็วอีกดว ย
2. รอยดอกแรกจากซา ยเรียงไปตามเขม็ นาฬกิ าจนครบหน่งึ รอบ เรียกวา 1 แถว( ประมาณ

12–13 ดอก)

3. รอ ยแถวที่ 2 จาํ นวนดอกเทากับแถวที่ 1 โดยรอ ยแตล ะดอกใหส ับหวางกบั ดอกในแถวที่
1 ดวย

4. รอ ยแตล ะแถวใหด อกสบั หวา งกนั ทกุ ๆ แถว จนกระทงั่ ไดค วามยาวตามตอ งการ

แผนผงั มาลยั กลมแบบมลี าย

ลายเกลียวเด่ียว

1.1ลายเกลียวเดย่ี ว ( ข้ึน 8 กลีบ )

แถวที่ 14 000000XX

แถวที่ 13 000000XX

แถวท่ี 12 000000XX

แถวที่ 11 000000XX

แถวท่ี 10 000000XX

แถวท่ี 9 000000XX

แถวท่ี 8 000000XX

แถวที่ 7 000000XX

แถวท่ี 6 000000XX

แถวที่ 5 000000XX

แถวที่ 4 000000XX

แถวที่ 3 000000XX

แถวท่ี 2 000000XX

แถวที่ 1 000000XX

กลีบที่ 1 2 3 4 5 6 7 8

0 0 = กลบี กหุ ลาบ

X = ใบไม

วิธีทํา

แถวที่ 1 กหุ ลาบ 6 ใบ 2 โดยรอบรอ ยเวน ระยะหา งแตล ะกลบี ใหเ ทากัน

แถวท่ี 2 กหุ ลาบ 6 ( กลบี แรกอยรู ะหวางกลีบท่ี 1 กบั 2 ของแถวท่ี 1 ) ใบ 2

แถวท่ี 3 - 14 กหุ ลาบ 6 ใบ 2 รอยเชน เดียวกบั แถวที่ 2 โดยแตละแถวใหก ลีบสบั หวา งกนั

ทุกแถว เสมอ จะรอยกแ่ี ถวก็ได ใหไดความยาวตามตอ งการทจี่ ะใชเปน สาํ คัญ

หมายเหตุ กลบี ที่ 7 – 8 ของแตละแถว คือ ลายเกลียวที่จะเคล่อื นเวยี นไปรอบเข็มเพยี งเกลยี ว

เดยี วโดด ๆ แตลายเกลียวคจู ะเหน็ ลายเกลยี วสองลายเคลือ่ นขนานกนั เปน คูไป

ถา รอยกลีบแรกของแถวท่ี 2 อยรู ะหวา งกลบี สุดทา ยกับกลบี ท่ี 1 ของแถวแรก แถวอืน่ ๆ ก็

เชนกัน จะไดล ายเกลยี วทหี่ มุนเคลอ่ื นทดี่ านตรงขาม คอื ลายจะเคล่ือนจากดานขวามอื ออกไป

ดานนอกตวั แลวเวยี นกลบั เขามาทางดา นซา ยมือ

แผนผังมาลยั กลมแบบมลี าย

ลายเกลยี วคู

1.2 ลายเกลยี วคู ( ขน้ึ 8 กลบี )

แถวท่ี 14 00XX00XX

แถวท่ี 13 00XX00XX

แถวท่ี 12 00XX00XX

แถวที่ 11 00XX00XX

แถวท่ี 10 00X X00XX

แถวที่ 9 00XX00XX

แถวที่ 8 00XX00XX

แถวที่ 7 00XX00XX

แถวที่ 6 00XX00XX

แถวที่ 5 00XX00XX

แถวที่ 4 00XX00XX

แถวที่ 3 00XX00XX

แถวที่ 2 00XX00XX

แถวท่ี 1 00XX00XX

กลบี ท่ี 1 2 3 4 5 6 7 8

0 0 = กลบี กุหลาบ

X = ใบไม

วิธที าํ

แถวท่ี 1 กุหลาบ 2 ใบ 2 กหุ ลาบ 2 ใบ 2 โดยรอบเข็มจัดวางระยะหา งแตละกลีบให

เทา กนั

แถวท่ี 2 กุหลาบ 2 ( กลีบแรกอยรู ะหวา งกลบี ท่ี 1 กับ 2 ของแถวที่ 1 ) ใบ 2 กุหลาบ

2 ใบ 2

แถวท่ี 3 - 14 รอยเชน เดยี วกับแถวที่ 2 โดยแตละแถวใหก ลีบสับหวางกันทกุ แถว

หมายเหตุ กลบี ที่ 3 – 4 ของแตล ะแถว คือ ลายเกลียวท่ี 1 และกลบี ที่ 7 – 8 ของแตล ะแถว

คอื ลายเกลยี วที่ 2 เมื่อรอ ยเสรจ็ แลวจะเหน็ วา เกลียวทง้ั สองนจ้ี ะเคล่อื นขนานเวยี นขนึ้ ไปรอบเข็ม

ถารอยกลบี แรกของแถวที่ 2 อยูร ะหวางกลีบสุดทายกับกลบี ที่ 1 ของแถวแรก แถวอ่นื ๆ ก็

เชนกนั จะไดลายเกลียวทหี่ มนุ เคลอื่ นทดี่ า นตรงขาม คือ ลายจะเคล่อื นจากดา นขวามอื ออกไป

ดานนอกตวั แลว เวยี นกลับเขา มาทางดานซายมอื

หนาทใี่ ชส อยของมาลัยกลม

1.ใชท าํ เปน มาลัยคลอ งคอ
2.ใชท ําเปน มาลัยมอื หรอื มาลยั คลอ งแขน
3.ใชทําเปนมาลัยแขวนหนารถ แขวนหวั เรอื
4.ใชเปน สวนประกอบตกแตงงานประดิษฐดอกไมส ดของไทยบางอยา ง

หนา ทใี่ ชสอยของมาลยั ซกี

1.ใชรัดปดรอยตอมใิ หเหน็ ปม หรอื ความไมเรยี บรอย
2.ใชค ลองตอ กันเปนมาลยั ลูกโซ
3.ใชท ําเปนมาลัยลกู โซ
4.ใชทาํ เปน มาลัยเถา
5.ใชผกู รดั ทําเปน ดอกทดั หู
6.ใชผูกรดั ทาํ เปน ดอกไมสําหรบั ปกแจกัน หรือ จัดดอกไมแบบตา ง ๆ
7.ใชรัดมวยผม
8.ใชเ ปน สว นประกอบตกแตง งานประดษิ ฐด อกไมส ดของไทยบางอยา ง

ทีม่ า http://www.kr.ac.th/ebook/pornpen/b1.htm
ขอขอบคณุ อ.พรเพญ็ ทดั เทยี ม โรงเรยี นกันทรารมย จ. ศรีสะเกษ

รปู ภาพประกอบ ขอมลู และภาพจากหนังสอื เอกลกั ษณไทย "มาลยั ดอกไม
สด" อาจารยวนั เพ็ญ พงษเกา สืบคนจาก http://202.143.155.42/19arunee/

อ.สุนนั วิทยาลัยเทคนิคพจิ ติ ร แผนกคหกรรมศาสตร
http://www.pjtc.ac.th/~sunan/

งานใบตอง

ใบกลวย หรือท่ีเราเรียกกันวาใบตอง มีลักษณะยาวรี ขนาดกวาง 50-70 เซนติเมตร ใบยาว
1.5-4 เมตร กานใบคือสวนของกานถึงตัวใบยาวสัก 50 เซนติเมตร ลักษณะเสนใบจะเรียงขนานกัน
ทํามุมเกือบต้ังฉากกับกานใบตรงกลาง เมื่ออายุตนกลวยมากขึ้น ใบจะคอย ๆ เรียวเล็กลงจนกระทั่ง
แหงตายไป ใบใหมจะออกมาทดแทนกันทุก ๆ 7-10 วัน ตนกลวยหน่ึงตนจะมีใบหมุนเวียน ชั่ว
อายขุ ัยของมนั ประมาร 35-50 ใบ

“ งานใบตอง ” ใบตอง คือ ใบของตนกลวย ตนกลวย เปนตนไมที่มีความเกี่ยวพันกับวิถี
ชีวิตของคนไทยเปนอยางยง่ิ บา นท่มี บี ริเวณพอทจ่ี ะปลูกตน ไมไ ด จะนยิ มปลูกตนกลวยไว เนอื่ งจาก
สามารถใชประโยชนจากกลวยไดทั้งตน หัวปลีและผลกลวยนํามารับประทาน ใบเอามาใชงานได
โดยนาํ มาเปนภาชนะสาํ หรับใสขนมหรืออาหารตางๆ อาทิ ขนมกลวย ขาวเหนียวปง ขาวตมมัด หอ
หมก ฯลฯ เน่ืองจากมีความทนทานตอความรอน และมีหลายขนาดใหเลือกใชไดตามตองการ
นอกจากน้ียังนิยมนํามาประดับพานรวมกับดอกไมเพ่ือใชในงานพิธีการตางๆ อีกดวย ศิลปะการทํา
ใบตอง เปน งานประดษิ ฐแบบไทยลกั ษณะหน่งึ ตอ งเรียนรูจากครผู ูมคี วามชาํ นาญ เน่ืองจากเปน งาน
ทมี่ ีความละเอียดออน สลบั ซับซอน และทาํ ไดยาก การคัดเลือกใบตองเพ่ือนํามาใชก็ตองอาศัยความ
ชํานาญในการเลอื ก มฉิ ะน้นั จะไดใบตองไมด ีฉีกขาดงา ย

งานใบตอง ทําโดยนําใบตองมาฉีก กรีด เจียน ตัด พับ มวน ใหเปนรูปลักษณะตางๆ ตามท่ี
ตองการ และนํามาเย็บ ถัก สาน ฟน นอกจากน้ี อาจประกอบดวยวัสดุอ่ืน เชน กระดาษ พลาสติก
โฟม เชือก ลวด ภาชนะ นิยมทําเปนของใชท่ัวไป เชน ถาดใสผลไม ตะกรา กลองเอนกประสงค
เปน ตน

วิธีเลือกใชแ ละรกั ษาใบตอง
งานประดิษฐใบตองเปน งานท่ตี อ งใชเ วลาเพราะตองการความประณีตพิถีพถิ ันนอกจากการ
จดั เตรยี มเครอื่ งมอื เคร่ืองใชใหครบถวน ควรรูจักการใชและการรักษาใบตองอยางถูกวิธีเพ่ือใหเก็บ
ไวไดน านตามตอ งการดังน้ี
1. เลือกใบตองตานีที่มสี เี ขียวแก ใบโตเสนกลางใบตรง
2. ถาใบตองเปอนฝนุ ละอองมากใหลา งนํา้ ผง่ึ ลมใหแหง ถาเปอนนอ ยใหใ ชผาฝายชบุ นา้ํ

หมาดๆ เชด็ ใหส ะอาด เชด็ ตามใบอยาถไู ปมา อาจทําใหใ บตองชา้ํ และฉกี ขาด
3. เมื่อจะใชจ งึ ฉกี ใบตองตามจาํ นวนเทา ทต่ี อ งการใช เพ่ือปอ งกันริมใบชา้ํ หรอื ดํา
4. การฉกี ใบตองควรใชเ ข็มหรอื เข็มหมุดกรดี จากโคนใบไปทางปลายใบ ถาใชช ิน้ ไหน

เปนแบบก็ใหใ ชไปตลอดเพ่อื ปอ งกนั ขนาดคลาดเคลอื่ น
5. เมอื่ เย็บเสรจ็ แลวถา ยังไมใ ชใ หแชน ้าํ หรือพรมนาํ้ เก็บไวใ นกะละมงั หรอื ถาดและคลุม

ดว ยผา
ขาวบาง

วสั ดุและอปุ กรณ
วสั ดแุ ละอปุ กรณในการทาํ กระทงท่จี าํ เปน มดี งั น้ี

1. ใบตอง ใบตองท่ีเหมาะสําหรบั ทํากระทง วนั ลอยกระทง คอื ใบตองกลว ยตานี เพราะ
ใบตองกลว ยตานีจะมใี บใหญก วา ใบตองกลวยชนดิ อน่ื ๆ ไมกรอบและแตกงา ย แตถา
ไมมอี าจใชใ บตองจากกลว ยชนิดอนื่ ๆแทนได เชน กลวยน้ําหวา

2. ใบมะพราวออ น สาํ หรับใชมอบปากกระทง
3. ไมก ลดั ใชส าํ หรับกลัดมุมกระทง ไมก ลดั ที่ใชค วรมขี นาดประมาณ 1 – 1 ½ นิ้ว จะทาํ

ดว ยไมไ ผผา เปนซ่ีเล็กๆหรือกา นมะพรา ว หรอื อาจใชท ี่เยบ็ กระดาษพรอ มลวดเยบ็ แทน
ไมกลดั ก็ได
4. เข็มเยบ็ ผาและดายสีเขียว ( สีเดยี วกบั ใบตอง ) เพือ่ ใชใ นการเย็บกลีบ
5. ธปู เทยี น สําหรบั จดั บนกระทงและจุดเม่อื ลอยกระทงลงแมน้ําลําคลอง
6. ดอกไม สําหรบั ตกแตงกระทงใหสวยงาม ควรใชด อกไมใ นทอ งถิน่ ทห่ี างาย เชน ดอก
ดาวเรือง
ดอกกหุ ลาบ ดอกเข็ม เปน ตน
7. หยวกกลวย กา นกลว ย หรือกานผกั ตบชวา ถาใชก านกลว ยหรอื กา นผักตบชวาตอ ง
เตรียมเชือกสําหรบั มัดกา นกลว ยหรือกา นผกั ตบชวาใหเปน กาํ สําหรับปก ธปู เทยี น จะ
ไดไมล ม
8. มีดคม ใชส าํ หรบั ตัด เจยี นใบตอง หรอื อาจใชก รรไกรเวลาเจียนใบตองก็ได
9. ภาชนะทม่ี ีขอบเปนวงกลม เชน ถวย จาน ชาม ขัน ขนาดตามตอ งการเพ่อื เปน แบบตดั

การเตรยี มวสั ดุและอุปกรณ
1. ใบตอง ฉกี ขนาดตามตอ งการประมาณ 5 - 7 นว้ิ
2. ไมกลัดหรือที่เย็บกระดาษ เตรยี มวางไวใ กลมือพรอมท่จี ะหยิบใชง านได
3. เขม็ เยบ็ ผา รอยดา ยสเี ขยี วและมดี เตรยี มวางไวใกลม ือพรอ มทจ่ี ะหยบิ ใชงานได
4. หยวกกลว ย กา นกลวย หรอื กา นผกั ตบชวา ตดั ไวลว งหนา โดยเฉพาะหยวก
กลวยหรือกา นกลว ยตอ งทงิ้ ไวจ นยางกลว ยหยุดไหล
5. ดอกไม ธูป เทยี น จดั วางบนถาดเพือ่ เตรียมไวใ ชใ นการตกแตง กระทง

การเกบ็ บาํ รุงรกั ษาวัสดุและอปุ กรณ
เมือ่ ทํางานเสร็จแลวตอ งทําความสะอาดเครอ่ื งมือ เครือ่ งใชตา งๆและวสั ดทุ ่เี หลือ เชน มีด
กรรไกรเขม็ เยบ็ ผา ดา น และจัดเก็บเขา ท่ี พรอมทัง้ เกบ็ กวาดทําความสะอาดพ้ืนทีท่ ี่ทํางาน
ดว ย

การเยบ็ กระทง

1.การเย็บกระทง
การเยบ็ กระทงมขี ้นั ตอน ดงั นี้
1) เจียนใบตองเปน รปู วงกลม 2 วง ขนาดตามตอ งการ ควรใชใบตองกลวยตานซี ึ่งจะ
มสี วนกวา งของใบมาก ไมแ ตกงา ย ถาใบตองท่ีตัดมาใชแขง็ เกินไปควรผง่ึ ท้งิ ไว 1
คืน
2) เชด็ ทําความสะอาดใบตองตามยาวของใบตอง วางใบตอง 2 ช้นิ ประกบดานนวล
เขา หากัน ดา นมันอยดู า นนอก และวางสบั หวา งดา นยาว

3) เยบ็ กระทง 4 มมุ หรือ 6 มมุ ถา จะใหส วยเปน วงกลมควรเยบ็ แบบ 6 มมุ ดังน้ี
- กะแบง ขอบใบตองเปน 6 สวนเทาๆ กนั
- พบั ใบตองเกยกันกลดั เปน มมุ ที่ 1
- เยบ็ มมุ ตรงขามกับมมุ ที่ 1 โดยพับใบตองเกยกนั ขนาดเดยี วกับท่พี ับมุม
ท่ี 1 และกลัดดว ยไมก ลัด หรอื เย็บติดกนั ดว ยลวดเยบ็ กระดาษ
- พบั เย็บมมุ ระหวา งมมุ ทง้ั 2 ตามท่ีกะระยะไว โดยพบั ใบตองใหเกยกนั
ขนาดเดยี วกนั ทงั้ 4 มมุ ทเ่ี หลือ กลดั ดว ยไมกลัดหรือเย็บตดิ กนั ดวยลวด
เย็บกระดาษ

4) เจียนขอบกระทงใหเ สมอกันแลว มอบปากกระทงโดยใชใบมะพรา วออน ( ไมต อง
เอากระดกู กลางออก ) หุมปากกระทงใหก ระดกู กลางอยูบนขอบกระทง เริม่ ตน ทาง
ปลายใบกอน ตดั ปลายใบท้ิงเล็กนอ ย หรอื จะใชใ บตองแทนกไ็ ด แลว กลดั ดว ยไมก ลดั
ทางดา นนอกกระทงหรือเยบ็ ตรึงดว ยเขม็ ทีร่ อยดายสีเขยี วโดยรอบเพอ่ื ใหต ิดกบั ขอบ
กระทง

2) การเยบ็ กลีบกระทง
การเย็บกลีบกระทงมีขนั้ ตอนดังน้ี

1) ฉกี ใบตองขนาดกวา งประมาณ 2 ½ นิว้ ใชท างดา นปลายออ น ยาวประมาณ 4 ½ - 5
½ นวิ้

2) กะแบง คร่ึงความยาวของใบตอง มว นเปน กรวยท้ัง 2 ดาน ใหป ลายแหลมอยู
ดา นบน และมาประจบกนั ตรงกึ่งกลางเกยกันประมาณ 1/3

3) กลบั ทํามมุ ดา นหลัง โดยจับชายกลบี ดา นขวาทบั ดา นซา ย หรอื ดายซา ยทบั ดา นขวา
กไ็ ดแ ตท ุกกลบี ตองทําเหมือนกนั หรือไปทางเดยี วกนั

4) นาํ กลีบท่มี วนพับเรยี บรอยแลวเย็บติดกับกระทง โดยใชเ ข็มรอ ยดายสเี ขียว ใหมุม
กลบี อยใู นระดบั ขอบกระทง เรยี งกลบี เยบ็ ตอไปเรอื่ ยๆจนรอบกระทง

5) เจียนชายกลบี ใหเ สมอเปนแนวเดียวกนั
6) ฉีกใบตองทาบปดรอยเย็บโดยรอบ โดยใชเข็มรอยดา ยสเี ขียวตรงึ ไว

4) การตกแตง กระทง

กระทงที่ใชล อยตามประเพณลี อยกระทงจะ
ตกแตงดว ยดอกไม ธูป เทียน ดอกไมท่ีใชต กแตง
กระทงควรใชด อกไมท ีม่ ีในทองถน่ิ และหาไดงา ย
การตกแตงกระทงมีขั้นตอน ดงั นี้

1) ตัดขา งหยวกกลวยหรือลําตนกลว ยขนาดประมาณ ½ ของความลกึ ของกระทง ถา
ไมมอี าจใชกา นกลวยหรือกา นผกั ตบชวาตดั เปน ทอ นๆ ขนาดประมาณ ½ ของ
ความลกึ ของกระทง มากพอที่กา นกลวยหรอื กานผกั ตบชวาจะไมล ม

2) นําเศษใบตองที่เจยี นออกใสใ นกระทงประมาณ ½ ของกระทง
3) เจยี นใบตองเปน รปู วงกลมขนาดเสน ผานศนู ยก ลางประมาณ 4 – 5 นิ้ว วางปด

หยวกกลว ยลําตน กลว ย กา นกลว ย กานผกั ตบชวา หรอื เศษใบตองดานในของ
กระทง
4) นาํ ธปู แตละดอกเสยี บเขา ในดอกไมจนถึงโคนธูปทัง้ 3 ดอก และปก ลงบนกระทง
ใหต รงกับหยวกกลว ย กา นกลวย หรือกานผักตบชวา เพอื่ ธูปจะไดไ มลม
5) เทียนตกแตง ดว ยดอกไมเชน เดยี วกับธูปและปกลงในกระทง
6) จัดตกแตงกระทงดว ยดอกไมใ หสวยงาม โดยใหน ้ําหนกั ของกระทงไมหนกั ไปทาง
ใดทางหนึง่ และทดลองลอยนา้ํ ดู ถากระทงเอยี งตองปรับตําแหนงของธูป เทยี น
และดอกไมใหมม ิใหก ระทงเอยี ง
7) นํากระทงไปลอยในแมนา้ํ ลําคลองได ถาฝกทําบอ ยๆ จนมีทกั ษะและคดิ ดดั แปลง
การจัดและประดษิ ฐกระทงกส็ ามารถนําไปประกอบอาชพี อสิ ระเพอ่ื หารายได
ในชว งเทศกาลวนั ลอยกระทงได

ทม่ี า กรมการศึกษานอกโรงเรียน กระทรวงศึกษา. หนงั สอื เรยี นวิชาอาชพี การประดษิ ฐใ บตอง.
กรุงเทพฯ :โรงพิมพอกั ษรไทย , 2536.

วไิ ลวรรณ พรรณาภพ และศิรพิ ร อนันตรศิริชัย. หนงั สอื เรียนสาระการเรียนรูพ ืน้ ฐาน
กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี ( งานประดิษฐ ) ชว งชั้นท่ี 3. กรุงเทพฯ : แมค็
จาํ กัด , 2547.

วธิ กี ารหอ การตกแตง และการบรรจขุ นมไทย

การหอ และการบรรจุดวยใบตองสด

การหอ สวม เปนการหอของเล็ก ๆ นอ ย ๆ แบบชวั่ คราว และหอ อาหารจํานวนไมมาก

• ตดั ใบตองเปน รูปรี ใชใ บตอง 2 แผน แผน ใหญอยูขางนอก ขนาดตามตอ งการ หงายดา น
นวลข้นึ แผน เลก็ อยูด า นใน คว่าํ ดานนวลลงไปประกบกบั แผนใหญ

• นําอาหารท่ีจะหอ วางบนใบตองแผนเล็ก จบั เสนกลางท้ังสองขางโอบขึ้นมาดว ยมือทง้ั สอง
ขา ง ใหด า นซา ยอยูขางใน ดานขวาหมุ ทบั ดานซายสวมกันจนมมุ ลา ง และปลาย
ใบตอง เรยี งแหลมประกบกนั สนิทกลดั ไมก ลดั ตรงขึน้ ไปทางยอดแหลม

การหอ ทรงเต้ยี ใชห อขนม เชน ขา วเหนยี วสงั ขยา
หนา ตา ง ๆ ขนมหมอแกง หอขนมถาดเพ่ือจาํ หนายไดท กุ
ประเภท

• เลอื กใบตองใหไ ดข นาดตามตองการและเชด็ ใบตองใหส ะอาด ตัดเปนรปู รีปลาย
แหลม ลักษณะเชน เดยี วกบั การหอ สวม แตม ีขนาดกวา งมากกวา การหอสวมประมาณ 1
นว้ิ ใชใ บตอง 2 แผน มีแผน เลก็
กับแผน ใหญ โดยใหแ ผน เลก็ อยดู า นใน คว่ําดา นนวลทบั ลงบนแผนใหญ

• นาํ อาหารมาหอ โดยใชม อื ซา ยจับชายใบตอง ดานซา ยยกข้นึ ไปสวมกับใบตองดา นขวา ให
ชายใบตองดา นขวาทบั ดา นซา ยแลว กลัดดว ยไมก ลดั

การหอทรงสงู ใชหอ ขนมประเภทท่ีตองนงึ่ เชน ขนม
สอดไส ขนมกลวย ขนมตาล ซง่ึ ตอ งมีใบมะพราวมาทําเปน
เตย่ี ว เพ่อื บังคบั ชายใบตองทง้ั สองดา นไมใ หเ ปด ออก ปอ งกัน
ขนมทะลกั ออกมา และทําใหดูสวยงามขน้ึ

• เลือกใชใ บตองตรงสวนกลางใบ ชวงยาวพอประมาณ ฉกี ใบตองขนาดกวา งตามตองการ
เลอื กทางมะพราวทม่ี ีความยาวพอดไี วสําหรบั รัด

• ตดั ใบตองเรียงหวั และทา ยใช 2 ขนาด แผน เลก็ อยดู า นใน แผน ใหญอ ยดู า นนอก ประกบกัน
• ตดั ขนมมาใสต รงกลาง หอเชน เดยี วกบั การหอทรงเต้ีย นําทางมะพรา วท่ีเตรยี มไวมารัด

ตรงกลางแลว กลัดดว ยไมก ลดั

การหอ ขนมเทียน คนไทยโบราณจนถึงปจ จบุ นั ทํากัน
โดยนําขนมเทยี นใหทําบุญตกั บาตรเน่ืองในวันสงกรานต

• ตัดใบตองเปน ใบกลมท้งั สองช้ิน ชน้ิ ในมขี นาดเล็กและออ นกวา ทานา้ํ มนั เพื่อกนั ขนมติด
ใบตอง

• พับใบตองเปน รปู กรวยทาํ มุมแหลมตรงก่งึ กลางใบตอง
• ใสขนมหอ โดยการพบั ใบตองท่ีมรี อยจีบปด ทบั ขนม แลว พับรมิ ท้งั สองขา งทบกลับเขา มา

สอดปลายใบตองเกบ็ ใหเรียบรอย นําไปวางควาํ่ ลงกับลังถงึ เตรยี มนึง่

การหอขา วตม ผดั ขา วตมผดั ทาํ ดว ยขา วเหนยี ว ผดั
กบั กะทิ ปรงุ รสดวยเกลือ และน้ําตาลทรายมขี าวสกุ งอม
และเผือกเปน ไส

• ฉกี ใบตองตามตอ งการ ใช 2 ขนาดเลก็ และใหญ วางใบตองประกบกนั
• ใสข าวตม ผดั พบั ชายใบตองตามยาวมว นเขา ใหแนน
• มอื ซายจับไว มือขวาจบั จีบทีละดา น แลว พบั ชายใบตองทับลงดา นลา ง ทําอยา งเดยี วกันอีก

1 ขา ง แลว นาํ มาวางซอ นกัน มัดดวยตอกใหแ นน นาํ ไปนงึ่

การหอ ขาวตมนํ้าวนุ ขาวตม นํา้ วุน ใชร บั ประทานกบั นา้ํ เช่อื มและนาํ้ แขง็ ไส คลา ยขนมประเภท
ลอยแกว

• เช็ดใบตองใหส ะอาด ฉกี ใบตองกวาง 1-1 1/2 นว้ิ
• จับใบตองดานแปงทาํ มุมคลา ยกรวยแหลม ใสข า วเหนียวจนเต็มกรวย หนั ดา นกรวยไวท ่ี

อุงมือซา ย มอื ขวาจับชายทเ่ี หลอื พบั ทบทํามุม 2 มมุ ที่ปากกรวยใหแหลมสนทิ
• พบั ทบมมุ ไปเรื่อย ๆ ดึงใหแ นน แลวปกไมกลัดตรงกลางแทงใหท ะลุอกี ดาน เม่อื หอ

เสร็จจะมีลักษณะเปน สามเหล่ยี ม

การหอขาวเหนียวปง
• เชด็ ใบตองใหส ะอาด ฉีกใบตอง 4 - 4
• ใสขาวเหนียวทมี่ ูลแลว พรอ มไส พับทบใบตองข้นึ มาเกอื บเปนมุมฉาก แลว มว นเปน กรวย

ไปจนสุดใบตอง
• พบั ปากกรวยดานยาวเขาไป ทงั้ ซา ย ขวา
• พบั ทบชายที่เหลือลงมากลดั ดวยไมก ลัด
กระทงบรรจขุ นมใบตองสด

1. กระทงมมุ เดยี วดุนกน ใชใ สข นมเพื่อใหดเู หมือนมีขนมมากขน้ึ และชว ยใหว างกระทงได
สะดวกไมลม ใชใสข าวเหนยี วหนา ตาง ๆ

• ฉกี ใบตองกวา งขนาดตามตอ งการ 2 แผน เชด็ ใหส ะอาด นําทางดา นออ นและดานแขง็ มา
วางขวางกัน
ตดั ใหเ ปนรูปวงกลมจบั ใบตองทาํ มุมตรงกลาง แลวใชนว้ิ มือดุนกน ขน้ึ มาใหเปน รอง
วงกลม

2. กระทงสองมุม ใชบรรจุขนมกลว ย ขนมตาล โรยมะพรา วขดู ฝอยนงึ่ กระทงจะชว ยให
มองเห็นขนมสวยนารับประทาน

• ฉกี ใบตอง 2 แผน ขนาดตามตองการ นาํ ดานออนกบั ดานแข็งวางสลับทางประกบดาน
นวลเขาหากัน
ตัดใบตองเปน รปู ส่เี หลี่ยมผืนผา

• จับมุมใบตองทีละดานใหท งั้ สองขา งไดระดับเดียวกนั กลัดดวยไมก ลัดตรงข้ึนไปตามมมุ
แหลม จบั มมุ
อีกดา นเชน เดยี วกนั กลัดไมก ลัด จดั ใหส องดา นมีมุมตรงกนั กระทงจะไมเบ้ียว

3. กระทงสี่มุม นิยมใชใ สข นมตะโก ขนมเขง

• ฉกี ใบตองตามตอ งการ 2 แผน เชด็ ใหส ะอาดนาํ ทางดา นออ นและดานแขง็ มาวางขวางทาง
กัน ตดั ใหเปน รูปวงกลม

• จับจบี เขามมุ ท่ี 1 ใหมคี วามสงู พอเหมาะเพอ่ื ใสข นมไดตามตอ งการแลวจบั มมุ ท่ี 2 ตรง
ขามกบั มุมที่ 1

• จับจีบที่ 3 ระหวางกลางมมุ ท่ี 1 และมมุ ที่ 2 และจับจบี ท่ี 4 ตรงขา มกบั จีบที่ 3 ในขณะที่
จับจีบมมุ ใบตอง พยายามทาํ กน กระทงใหส วยงามอยาใหสอบมากเกนิ ไป เพราะจะตง้ั ไม
มน่ั คง แลว จงึ กลัดดว ยไมก ลัด

การหอดว ยใบตองแหง สวนใหญน ิยมใชหอ ขนมกะละแมเสวย

• ทาํ ใบตองแบบหอของทรงเตี้ย เอียงหัวทา ย ความกวาง ยาว กะใหพ อดกี ับขนมชน้ิ เลก็ ๆ ใช
วิธหี อ แบบทรงเต้ีย กลดั ดว ยไมกลดั การหอ ดวยใบตองแหง ชว ยใหเ ก็บไดนาน ปอ งกนั การ
ขึน้ รา และขนมมกี ล่ินหอม

ทม่ี า http://www.tipfood.com/Thaidessert/Thaidessert_topic7_2.html

การหอ -บรรจดุ วยใบตอง
เร่ือง การหอ และภาชนะจากใบตอง อ.อมั รา สารณาคมนกุล

การเจียนใบตอง

การเจียนใบตองสาํ หรบั หอขนมหรอื อาหาร เม่อื เราฉกี ใบตองขนาดตามตองการสกั 5 – 6
ชิน้ แลว พับทบมือซายจับดานสันทบไว มอื ขวาใชมีดคมเจยี นใบตองหวั ทาย ลักษณะตามตอ งการ

การตดั ใบตองเปนวงกลม

ในกรณีทจี่ ะตดั ใบตองเปน วงกลมควรฉกี ใบตองขนาดใหญก วาขนาดของวงกลมทตี่ อ งการ
ประมาณ 1นิ้วประมาณ5– 6แผน จากนัน้ นาํ แบบวงกลม ซึ่งจะเปน ถว ยหรือภาชนะอน่ื ๆทมี่ ปี ากตาม
ตองการ แลว นําใบตองวางบนเขยี งวางแบบวงกลมลงบนใบตอง นํามีดปลายแหลมคม ๆ กรดี รอบๆ
ปากถว ยใหใ บตองขาดออกจากกนั ดึงใบตองทไ่ี มต องการออกก็จะไดใ บตองวงกลมตามตอ งการ

วัสดุท่ีนาํ มาประกอบ

1. ไมก ลดั เปน อปุ กรณท่สี ําคญั ท่ีชว ยใหงานใบตองสวยงามปราณีต เปนสิ่งหนง่ึ ท่ีนกั
ประดษิ ฐก ระทงเอาใจใสเปน อันมาก เพราะไมก ลดั ทด่ี ีจะตองเรียวแหลมเลก็ จะ
กลัดงา ย เมอื่ แทงลงไปในเนอื้ ใบตองแลว ไมท ําใหแตกช้ํา และไมกลดั ไมห กั กลาง
จงึ ควรเหลาใหต ดิ ผวิ ไมจะทาํ ใหไ มก ลดั แขง็

2. ตอก ตอกท่ใี ชใ นการมัด เชนมัดแหนม ขา วตม มดั ควรจกั ใหบางเวลาใชต องนํามา
แชน้ําใหน ุมจงึ จะมดั งา ย ถา ไมแชน ํ้าตอกจะหกั เปราะงา ย

การหอ สวม

วิธีหอสวม เปน วธิ ีหอแบบงา ย ๆ รวดเร็ว ไมพ ิถพี ถิ ัน เชน การหอ พรกิ ข้ีหนู

1. ตัดใบตองเปน รูปรี หัวทา ยแหลม 2 ขนาด วางซอ นกนั ชนิ้ นอกใหญ ชน้ิ เลก็ อยู
ดานบน

2. จบั มมุ ตองโอบข้นึ มา
3. ทําเหมอื นกนั ทง้ั 2 ขา ง ใหส วมกนั มมุ ดา นลางและมุมที่สวมกนั เปน มมุ แหลม

สนิทกนั
4. ใชไมกลัด กลัดท่ียอดแหลม

การหอทรงสงู

วิธหี อทรงสงู เปน การหอ ท่ีดูสวยงาม รปู ลักษณะเพรียวสงู นิยมใชหอขนมใสไส ขนมกลว ย
ขนมตาล วธิ ีหอเหมอื นกับทรงเต้ยี ตางกนั ตรงตดั ใบตองใหม ลี ักษณะเพรียวแหลมมากกวา หอ ทรง
เตีย้ เวลาหอ แลวมกั จะใสเ ตยี่ วดว ย เตี่ยวทใ่ี ชมกั จะนยิ มใชทางมะพราว

1. ตดั ใบตองเปน รูปรี หัวทายแหลม ใหเ พรยี วแหลมกวา ทรงเต้ยี ตดั 2 ช้นิ วางซอน
กนั ชิ้นนอกใหญ ชน้ิ เลก็ อยดู านบน ประกบดานนวลเขาหากนั

2. วางขนมขนาดตามตองการลงตรงก่งึ กลางใบตอง
3. มือซายจับรมิ ตองดา นขางขน้ึ ทง้ั 2 ขา ง
4. มือขวาจบั ริมตองขึน้
5. มอื ซายจบั รมิ ตองข้นึ โอบหมุ ดา นขวา จับใหใบตองเปน ทรง
6. เสร็จแลวใสเตยี่ ว เต่ียวทใ่ี ชม กั จะนยิ มใชท างมะพรา ว กลดั ไมกลดั ตรงยอดแหลม

การหอ ทรงเต้ีย

วธิ หี อทรงเต้ยี เรามักจะพบเห็นอยูบอย ๆ เวลาหอขนมขาย เชน หอขาวเหนยี ว ขนมเปย กปนู หอ
กาละแมเสวย

1. ตดั ใบตองเปน รูปรี หัวทายแหลม ขนาดตามตอ งการ 2 ช้นิ วางซอ นกนั ช้นิ นอก
ใหญ ชน้ิ เลก็ อยูด า นบน ประกบดานนวลเขา หากัน

2. วางขนมขนาดตามตองการลงตรงกึง่ กลางใบตอง
3. มือซา ยจับริมตองดา นขางขนึ้ ทง้ั 2 ขาง
4. มือขวาจับริมตองขึน้
5. มือซา ยจบั ริมตองขน้ึ โอบหุมดา นขวา จบั ใหใบตองเปนทรง
6. กลัดไมก ลดั ตรงยอดแหลม

กระทงมมุ เดยี ว

วธิ ีหอ กระทงมมุ เดียว นยิ มใสผ ัก ผลไม เล็ก ๆ นอ ย ๆ เชน พริกขี้หนู ดอกขจร

1. ตัดใบตองเปน วงกลม ขนาดเสนผาศนู ยกลาง 3 น่วิ หรอื ตามตองการ
2. ประกบดานนวลเขา หากนั วางสลับทางกนั
3. จบั มุม กลดั ไมก ลดั

4. ใชน ้ิวดนุ กน ขนึ้ มา จับใหก ลม
5.

กระทงสองมุม
วิธีหอ กระทงสองมุม

1. ตัดใบตองรูปสี่เหลยี่ มผนื ผา ขนาด 4 x 7 น้ิว หรือขนาดตามตองการ 2 ชิ่น วางสลับ
ทางกัน

2. จบั มุม กลดั ดว ยไมก ลัด
3. จบั มุมอกี มุมหนึง่ เชน เดยี วกนั
4. ถาทาํ กระทงดนุ กน กด็ ันมมุ ดานลา งข้นึ ท้งั 2 มมุ กระทงจะต้งั ได

กระทงสองมมุ ทองแบน
วิธหี อกระทงสองมุมทองแบน
1. ตดั ใบตองเปนรปู สเี่ หลีย่ มผืนผาขนาด 4 x 7 นวิ้ 2 ชิ้น หรอื ขนาดตามตองการ
2. มือขวาจบั มมุ ขวาเขา ไป

3.มือซายจับมมุ ซา ยเขาไป
4.จบั ใหต รงกลางเปนมุมแหลม
5.กลดั ไมกลดั ขน้ึ ไป
6.ทําเชน เดยี วกนั ทง้ั 2 ขา ง

กระทงสม่ี ุม

วธิ ีหอ กระทงสม่ี มุ

1. ตดั ใบตองเปน วงกลม ขนาดเสน ผาศนู ยกลางประมาณ 3 นิ้ว หรือขนาดตาม
ตองการ วางซอ นสลบั ทางใหด านนวลประกบกนั

2. จบั มุมท่ี 1 กลัดดว ยไมก ลัด
3. จบั มมุ ที่ 2 ตรงขา มกับมุมที่ 1 กลดั ดว ยไมก ลดั
4. จบั มุมที่ 3 และ 4 ใหอ ยูก ึ่งกลางระหวา งมมุ ท่ี 1 และมมุ ที่ 2
5. กลดั มุมที่ 3 และ 4 ดว ยไมกลัด

กระทงสมี่ ุมปากแหลม

วิธีหอ กระทงสี่มุมปากแหลม

1. ตดั ใบตองเปน สเ่ี หล่ียมจัตรุ ัส ขนาด 4 x 4 น้ิว 2 ช้ิน หรอื ขนาดตามตอ งการ วาง
สลบั ทางกนั

2. จับมุมที่ 1 ใหอ ยูกง่ึ กลางพอดี กลดั ดว ยไมก ลัด
3. จับมุมท่ี 2
4. จบั มุมที่ 3
5. จบั มุมท่ี 4

หอขนมกรวย

วธิ ีหอ ขนมกรวย

1. ตดั ใบตองเปน วงกลม ขนาดเสน ผาศูนยก ลางประมาณ 5 น้วิ แลว ฉีกแบง ครึง่ เปน 2
ชนิ้

2. นาํ มามวนเปน กรวยใหป ลายแหลม และขอบเสมอกันพอดี
3. จบั เสน ริมใบตองใหเ ปนเสนตรง
4. กลดั ไมกลัด ทแยงเล็กนอย

การหอ ขนมเทียน

วิธีหอ ขนมเทียน

1. ตดั ใบตองเปนรปู รดี านหนง่ึ โคงดา นหน่ึง

2.จบั ใบตองซอ นมมุ เปน มุมแหลม

3.ใสข นม พบั ริมดานหนา เขาไป

4.พบั รมิ ซาย ขวง เขาไป

5.พับชายท่เี หลือเขา มาสอดเกบ็ ใหเ รียบรอ ย

หอขา วเหนยี วปง

วิธีหอขา วเหนยี วปง เรามักจะพบเห็นตามตลาดท่ีขาย ขา วเหนียวปง ไสเ ผอื ก ไสก ลว ย

1. ตัดใบตองกวาง 5 นว้ิ อีกช้ินหนึ่งตดั เล็กกวา เล็กนอย วางสลับทางกนั
2. มว นทาํ กรวย ใหปลายกรวยแหลม
3. ใสข า วเหนยี วลงในกรวย
4. พบั ปากกรวยเขา ไป
5. พบั ปากกรวยดานขางทง้ั ซายและขวา
6. พบั ชายที่เหลอื ลงมา กลดั ดวยไมก ลัดในแนวเฉยี งใหอยู

ขา วตม มดั

วิธีหอขา วตมมดั

1. ฉกี ใบตองเปน สี่เหลี่ยมจตั ุรัส ใหช น้ิ นอกใหญก วาชน้ิ ใน วางแนวทแยง และสลบั
ทางออ น และทางแขง็

2. ใสข าวและกลวย แลวจับมุม 2 ขางเขามา
3. พับมว นเขา ไป
4. จับใหแ นน กระชบั

5. จบั มมุ ใหแ หลมสวย แลวพบั รมิ ใบตองที่เหลือลงมา
6. ทําเชนน้ที ้งั 2 ขาง
7. นาํ ขา วตม มัดท่หี อ ได 2 อัน มาประกบั เขา ดวยกนั
8. มดั ดว ยตอก 2 เปลาะ ดา นรมิ บนและลา งใหแ นน เกบ็ ตอกใหส วยงาม

กระทงใบเตย

วิธีทาํ กระทงใบเตย

1. ตดั ใบเตยยาว 5 น้วิ
2. นาํ มาตดั แบง เปน 5 สวนเทา ๆ กัน ตัดบากใหก งึ่ กระดูกกลางใบเตย
3. พับเขาเปนรปู กระทงส่เี หลย่ี ม ใหกน กระทงสานขัดกนั กลัดดว ยไมก ลัด

ทม่ี า http://www.nwk.ac.th/inweb/student_job/kanomthai/

ตัวอยาง ขัน้ ตอนการประดษิ ฐกระทงใบตองแบบตา งๆ

สอนทํากระทงแบบท่ี 1

วิธีทํา

1. ตดั ใบตองขนาดความกวาง 1.5 นิ้ว ยาว 6 นวิ้ โดยประมาณ
2. พับตามรูป จํานวน 3 กลีบ จากน้ันนํามาวางซอนใหลดหลั่นกันไปตามภาพ ซึ่งจะนับเปน 1

ตบั
3. นําไปติดโดยรอบที่ขอบของฐานกระทง ซ่ึงเปนตนกลวยตัดเปนแวน ความหนา 1.5-2 นิ้ว

โดยประมาณ ทั้งนี้ปริมาณของกลีบกระทงที่ใชจะมากหรือนอยนั้นข้ึนอยูกับขนาดของตัว
ฐาน
4. จากน้นั ประดบั ดวยดอกไมต ามความชอบ และปกธปู เทยี นลงไป เปนอันเสร็จ
5. สามารถนําการพับใบตองรูปแบบน้ีไปใชรวมกับการพับรูปแบบอ่ืนๆ ในผลงานช้ินเดียวกัน
ไดตามความชอบ และความคิดดัดแปลง สวนตอนท่ีจะนําไปลอยน้ัน บางคนอาจจะตัดเล็บ
และผมใสลงไปดวย ตามความเชื่อวาเปนการขจัดสิ่งรายๆ ใหออกไปจากตัวเรา หรือจะใส
เหรียญลงไปดวย เพื่อนํามาซง่ึ ความมัง่ คั่งตามความเชื่อกไ็ ด

สอนทาํ กระทงแบบที่ 2

วธิ ีทาํ

1. ตดั ใบตองขนาดความกวาง 1.5 นวิ้ ยาว 6 นวิ้ โดยประมาณ
2. พับเปนกลีบกุหลาบตามรูป จํานวน 3 กลีบ จากน้ันนํามาสวมเรียงกันใหมีระยะหางพองาม

ตามความชอบ ควรจัดใหยอดของกลีบ และลอนของกลีบตรงเสมอเปนแนวเดียว ซึ่งจะทํา
ใหผ ลงานออกมาดสู วยงามเปน ระเบยี บเรียบรอ ย
3. ใชดายสีเขียวใกลเคียงกับใบตอง หรือสีดํามาเย็บติดกันดวยดนถอยหลังใหเปนแนวตรง
เสมอกันโดยตลอด
4. พับกลีบใบตองแลวเย็บตอเน่ืองไปเร่ือยๆ จนกระท่ังสามารถหุมขอบของฐานกระทงได
โดยรอบ ตรึงกลับใบตองกับฐานของกระทงดวยหมุด แลวขลิบสวนที่เลยพนฐานลงมาให
เรยี บรอ ยเสมอกบั ฐาน เมอื่ ทาํ เสรจ็ แลว จะมีลกั ษณะคลา ยกับมงกฎุ สวมศีรษะ
จากน้ันประดับดวยดอกไมตามความชอบ และปกธูปเทียนลงไป เปนอันเสร็จสามารถนํา
การพับใบตองรูปแบบนี้ไปใชรวมกับการพับรูปแบบอื่นๆ ในผลงานชิ้นเดียวกันไดตามความชอบ
และความคิดดัดแปลงสวนตอนที่จะนําไปลอยนั้น บางคนอาจจะตัดเล็บ และผมใสลงไปดวย ตาม
ความเชื่อวาเปนการขจัดส่ิงรายๆ ใหออกไปจากตัวเรา หรือจะใสเหรียญลงไปดวย เพื่อนํามาซึ่ง
ความม่ังคง่ั ตามความเชอ่ื กไ็ ด

ท่มี า http://sufficiencyeconomy.org/mfiles/1169485767/edu4(1.1).doc

ทม่ี า www.moohin.com/festival/loykratong.shtml

รปู กระทง 1-3 ท่มี า
http://surin.nfe.go.th/libkapchoeng/index.php?option=com_content&task=view&id=14&Ite

mid=19