การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 39 การชวยเหลอผื สูงอายูดุวยการจดทัาอมุยก พยงุมโอกาสใช ี ไดบอยกรณทีผี่สูงอายูมุการทรงตีวและั การเคลอนไหวได ื่จำก ดัเชนเพลยีออนแรง ปวดขอขอตดเชิอื้เพลยีออนแรงจากการร บประทานอาหาร ั ไดนอยเก นไป ิหลบฟั นไข หรอมื ปีญหาอมพาตั หลกปฏ ับิตัการชิวยจดทัาอมุยก พยงุ ผดูแลชูวยเหลอผื สูงอายูในการจุดทัาอมุยก พยงุ ควรใชกำล งจากกลัามเนอมื้ ดใหญ ั เพอให ื่ ได กำลงมากั ชวยให ผ สูงอายูไดุรบความชัวยเหลออยื างปลอดภ ยัและผดูแลสามารถรูกษาส ั ขภาพของตนเองใหุ ดไดี เชน ในการยกตวออกแรงทัแขนมากกวี่ามอืยอเขาเกรงกล็ามเนอื้ขา และหนาทอง แทนการใชกำล งั กลามเนอหลื้งั ขณะยกเคลอนยื่ ายไม ควรใช วธิกีมแต ใชวธิยีอเขาและขณะชวยเหล อไม ื ใชวธิเอีอมหรื้ อโค ืงตวั การสอดมอหรือแขนจืบยัดหรึอพยืงบรุเวณขิอเพองื่ายตอการเคลอนหรื่อปร ืบทัาของรางกายและพยงไดุนงิ่ อยางเพยงพอีฐานการทรงตวขณะยันของผืดูแลูเพอชื่วยเหลอผื สูงอายูตุองม นคงและสะดวกในการเคล ั่อนยื่าย คอืยนแยกเทืาหางระด บไหล ัของผดูแลู ทศทางปลายเท ิาและการหนหนั าไปในท ศทางช ิวยเคลอนยื่ายผ สูงอายู ุ เรองทื่ 2.4 ี่ การเคลอนยื่ายผ สู งอาย ู ุ รปูการยอเขาและการวางเทาขณะเคลอนผื่สูงอายูมาทางผุดูแลู
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 40 รปูการพยงขาขุางท ใชี่งานย งไม ั ไดขณะชวยเคลอนยื่ ายไปทางห วเตัยงี รปูการจดทัานอน การชวยพยงสุวนของรางกายทอี่อนแรงหร อใช ื งานไม ได กรณทีแขนขาอี่อนแรงหรอบาดเจืบ็ญาตและผิดูแลตูองชวยพยงขณะเคลุอนยื่ายตวัเพอให ื่ เคลอนยื่ ายได งาย และไมคร ดทำลายอวูยวะนั นโดยจ ั้บยกพยังทุขี่อท งสั้วนตนและส วนปลาย เชนพยงขาใชุ มอจืบหรัอพยื งรองใตุเขาและขอเทาพยงแขนโดยจุบหรัอพยืงทุขี่อศอกและข อมอืการชวยพยงเพุอยกตื่วหรัอื กนโดยใช ัแขนท อนปลายสอดใต เขาทตี่งชั้นทั งสองข ั้างมออืกขีางยนพันแลื้วออกแรงยกเข าให กนลอยข นได ึ้ การจดทัานอน ผสูงอายูควรนอนบนพุนทื้นี่มคงรุปูเพอรื่กษาแนวทางหลั งและไม ัเจ บตามป ็มกระดุกของรูางกาย ทงการจั้ ดในท ัานอนหงายและนอนตะแคงตองให แนวของคอหล งและตะโพกเป ันแนวเดยวกีนัหนอนหนนตุอง ชดไหล ิเพ อให ื่ คอได พย งไมุปวดเม อยื่สำหรบทัาตะแคงตองพยงแขนุและขาทอยี่ขูางบนให ไหล และตะโพกบนไม ตกหรอหยืนซุงจะให ึ่ปวดเม อยไหล ื่ และตะโพก และยงทำให ัอดอึดหนัาอกและทองดวย
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 41 รปูจดทัานอน รปูการจดทัานงบนเตั่ยงของผี สูงอายูอุมพาตซักขวาี การจดทัานอนตะแคง การเรมติ่นจดทัานอนตะแคงควรเลอนผื่สูงอายูไปรุมเติยงและเลีอนหมอนหนื่ นใหุอยกลางเตูยงี วางหมอนไวกลางเต ยงสำหร ีบพยังแขนุและเขาบนจดขัอเท าไขว กนและจัดแขนวางบนอกัผดูแลใชูมอจืบั พยงผุสูงอายูทุสะบ ี่ กและตะโพกด ัานรมเติยงีพรอมออกแรงดงตึ วให ัอย ในท ูาตะแคงแขนบนและเขาบนจะ รองรบดัวยหมอนทจี่ ดวางไว ักลางเตยงแลีวถาผ สูงอายูมุกำล ี งพอจะใช ัมอดืานรมเติยงเกาะยีดึ และใชขอศอก ดานกลางเตยงยีนัเพอตะแคงตื่ วไดัดวยหรอผืดูแลใชูวธิยีดตรึงผึ าปทูนอนดี่านรมเติยงของผี สูงอายู ุดงเขึาหาตวั ของผดูแลกูสามารถทำได ็เชนกนั การจดทัานงั่ การนงบนเตั่ยงี การชวยผสูงอายูใหุนงบนเตั่ยงี โดยไขเตยงขีนึ้ ควรใหผ สูงอายูนุงตั่วตรงั ไมควรให เอนไปด านใด ดานหนงึ่ ในกรณทีตี่วผั สูงอายูเอุยงตี วไปด ั านใดด านหนงึ่ ใหใชหมอนพยงดุานข างของลำต วไวั และใหขอศอกวาง บนหมอนรองขอเขาดวยหมอนเลก็ๆ หรอผืาขนหนพูบให ัหนา 2 - 3 นวิ้ สอดไวใตเขาทงอี่
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 42 การเลอนผื่สูงอายูขุนไปทางห ึ้วเตัยงี การเลอนผื่สูงอายูขุนไปทางห ึ้วเตัยงี จำเปนตองชวยเหลอกรณืทีผี่สูงอายูนอนเขุางอ ปลายเทา เบยดที ปลายเต ี่ยงีตองใช วธิพยีงเหมุอนการเลือนมารื่มเติยงีแตผดูแลยูนกืาวเท าไปทางห วเตัยงีแลวเกรง็ กลามเนอเลื้อนผื่สูงอายูขุนไปทางห ึ้วเตัยงี การเลอนมารื่มเติยงี การเลอนผื่สูงอายูมารุมเติยงีมกจะใช ักรณกีอนจดทัาตะแคงหรอกือนลกนุงหั่อยขาขางเตยงี โดยสอดมอทืหลี่งและตันขาของผ สูงอายู ุญาตหริอผืดูแลยูนในล ืกษณะกัาวเท าไปทางหน าเตยงียอเขาเกรงเข็า และเกรงกล็ามเนอทื้องเพอออกแรงเคลื่อนผื่สูงอายูมาดุานทผี่ดูแลยูนอยื ู ในกรณทีผี่ดูแลตูวเลัก็หรอผื สูงอายูตุ วใหญ ั และอวนผดูแลตูองใช วธิเลีอนทื่ละส ีวนเลอนส ื่วน ลำตวกัอนแลวจงเลึ อนส ื่ วนสะโพกและขา หรออาจใช ืคนชวยเหลอืหรอใช ืวธิดีงผึ าปทูนอนที่รองอยีู่ การชวยลกนุงหั่อยขาขางเตยงี การชวยลกนุงหั่อยขาขางเตยงีตองจ ดให ัผ สูงอายูนอนในทุาตะแคงรมเติยงี เขางอชดขอบเติยงี ผดูแลสอดมูอพยื งไหลุดานลางขนึ้และมออืกขีางวางท ตะโพกบนออกแรงด ี่ นตะโพกให ันงไดั่พรอมๆ กบผั สูงอายู ุ เลอนขาทื่งสองข ั้างหอยขาขางเตยงีพยงตุวและจัดวางตันขาห างพอประมาณ เพอให ื่ทรงต วไดัดกีอนผดูแลู จงจะปล ึอยมอจากผื สูงอายู ุ การชวยเคลอนยื่ายจากเตยงลงนีงเกั่าอ ี้ การชวยผสูงอายูนุงเกั่าอหรี้อเกืาอลี้อเขน็ ในกรณทีผี่สูงอายูลุกนุงั่เปลยนที่าลำบาก หรออือนแรง ทำโดยจดให ัผสูงอายูลุกยุนจากทืานงหั่อยขาขางเตยงี พยงใหุผสูงอายูหุนหลั งใหัตนขาดานหลงชัดทินี่งของเกั่าอ ี้ ทวางขี่างเต ยงให ีผสูงอายูหยุอนกนลงนงขณะทั่ผี่ดูแลจูบพยังตุวผั สูงอายูใตุรกแรัระด บสะบ ักั และใหขย บตะโพก ั จนหลงชัดพนิกพังหลิงัถาผ สูงอายูพอชุวยต วเองสามารถให ัมผีชูวยเหล อได ื 1 คน แตถาตวหนักมากหรัอื ออนแรงมากควรมผีชูวยเหลอื 2 คน รปูการชวยเลอนตื่วผั สูงอายู ุ
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 43 การชวยลกขุนยึ้นจากทืานงั่ การชวยลกขุนยึ้นจากทืานงนั่นั้ตองช วยให นงหั่อยขาขางเตยงี โดยใหผ สูงอายูวางมุอเกาะไหล ื ผดูแลูแลวผดูแลจูบตะโพกผ ั สูงอายูขยุบซั ายขวาให ขาขางหนงแตะพึ่นื้ และใชเขาของผดูแลแตะพยูงดุนเขัา ของขาขางทเที่าแตะพนแลื้ วให เหยยดพรีอมๆ กบเลัอนตื่ วให ัผ สูงอายูลงยุนบนพืนื้ การเดนิ ในกรณเดี นได ิเองตองด แลใหูกาวเท าพอเหมาะและไม เดนเริว็พนควรโล ื้งและเร ยบไม ี เปยกลนื่ ในกรณชีวยเดนิ โดยพยงเดุนติองเดนเคิ ยงไปด ีวยกนมัอดืานชดผิ สูงอายูจะโอบทุตะโพกหร ี่อจืบตันแขน และมออืกขีางจะช วยประคองท แขนที่อนปลาย การดแลชูวยเหลอผื สูงอายูทุใชี่อปกรณุชวยเดนิ ความสงอายูทำใหุมความเส ีอมของกลื่ามเนอกระดื้กูเอน็และขอผสูงอายูจุงมึ ปีญหาในการ ทรงตวัการเดนิการลกขุนึ้การนงลงั่หรอการเปล ืยนที่าตางๆ ลวนแลวแต ทำได ไมคลองแคลวตดิๆ ขดัๆ และยากลำบากทำใหเสยงตี่อการล มได งายซงอึ่นตรายทัเกี่ดจากการลิมกค็อืกระดกแตกหูกซังเมึ่อเกื่ดขินแล้ึว ผสูงอายูตุองทกขุทรมานมากและรกษาให ั หายได ยากยงจิ่งจำเป ึนทผี่ดูแลจะตูองเข าใจ และใหความชวยเหลอื อยาให ผ สูงอายูลุมได สำหรบเครัองมื่อทืชี่ วยในการเด นทิ ใชี่บอยคอื คอกสำหรบเดันิ 4 ขา และไมเทา รปูทาการเตรยมชีวยพยงขณะยุนหรื อฝืกเดนิ
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 44 หลกการใช ัและการดแลกรณูใชี ไมเทา ตองใช ไมเทาทมี่ความส ีงพอดูีคอื ปลายบนไมเทาอยระดูบปัมกระดุ กใหญ ูโคนขาและใช มอดืาน ตรงขามกบขาทัอี่อนแรงกวาจ บไม ัเทาหรอจืบดัวยมอทืถนี่ดกรณัทีขาใช ี่ ไดทงสองข ั้างแตออนแรง และไมคอย มนคงและตั่องดแลพูนให ื้เร ยบไม ี เปยกลนื่บรเวณโล ิงและอย ใกล ูๆ ราวเกาะหรอทืยี่ดเกาะทึมี่ นคงในระยะท ั่ี่ ไมปลอดภ ยคัอเรืมลิ่กยุนใหม ื ๆ ตองมผีดูแลทูหี่นหนัาเขาดานขางของผ สูงอายู ุมอเตรืยมพรีอมทจะพยี่ งไมุให เซหรอเขืาทรดุ โดยเตรยมยีดทึเอวดี่านหนาและดานหลงอยัาชวยพยงทุแขนเพราะแขนใช ี่ ในการพย งทรงตุวั โดยธรรมชาตอยิแลูวต องปล อยให แขนอ สระ ิ หลกการใช ัและการดแลกรณูใชีคอก 4 ขา สำหรบเดันิ ประโยชนท ใชี่คอกเดนิ 4 ขาคลายไม เทาแตจะชวยทรงต วไดัม นใจมากกว ั่าพนทื้ ใชี่เดนติองกวาง กวาใช ไมเทาจงไม ึ เหมาะใช ขนลงบึ้ นได ัและตองระวงอยั าใช เปนทพี่งติวั วธิใชี ใหยกคอกเด นไปข ิางหนา ระยะไมไกลประมาณข อศอกหร อพอเหมาะืออกแรงกดทมี่อื แลวยกขาตามไป กรณทีขาข่ีางหนงเจึ่บลงน็ ้ำหนกไม ั ไดหรออื อนแรงให ยกขาน นไปพร ั้อมกบการยกคอกเดันิ รปูไมเทาชนดติางๆ รปูคอกชวยเดนชนิดติางๆ
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 45 รปูเกาอลี้อเขน็ หลกการใช ัเกาอลี้อเขน็ ผสูงอายูอาจใชุเกาอลี้อเขน็เพอเคลื่อนยื่ายต วเองในท ัาน งในการทำก ั่จกรรมติางๆ หรอผืดูแลู พาไป หรอเพือเดื่นทางจากบิ านไปน งรถั่หรอจากรถไปสถานท ืตี่างๆ ทเกี่าอลี้อเข นจะใช ็ ได เชนอาคารทพี่นื้ เรยบกวี างโล งมพีนลาดเอื้ ยงให ีลอเขนเล็ อนไปได ื่ทางเขาออกเป ดกว างได ขณะนงตั่องด แลใหูเทาและมอมืทีี่ วางพกเพั อไม ื่ ใหเทาครดพูนหรื้ อโดนซ ืลี่อหรอขอบประต ืทางเขูาเมอจอดไว ื่ตองลอคล็อและจอดบนพนราบื้ เกาอลี้อเขนท็ ใชี่ตองเหมาะกบผั สูงอายูแตุละคนหรอผืดูแลตูองปร บให ัเหมาะเชนความสงู ความกวางและความลกของทึนี่งั่ปรบวางเทั าให ไดระดบทั วางขาได ี่สบาย ปรบให ัพงหลิ งสบายไม ักมหรอื ตงตรงเกั้ นไป ิ กจกรรมทิ 4ี่ ใหผเรูยนเลีอกหืวขัอต อไปน เพี้ยงี 1 เรองื่แลวอธบายวิธิการเคลีอนยื่ายผ สูงอายูทุเหมาะสม ี่ 1) การชวยผสูงอายูยุายจากเตยงลงนีงเกั่าอ ี้ 2) การชวยผสูงอายูลุกขุนยึ้นจากทืานงั่ 3) การชวยผสูงอายูใชุอปกรณุชวยเดนิ (ใหผเรูยนเขี ยนคำตอบของก ีจกรรมิ ในสมดบุนทักกึจกรรมิแลวตรวจสอบแนวคำตอบภายหล งั)
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 46 แนวคดิ การใชยาในผ สูงอายูเปุนเรองทื่สำค ี่ญมากัผดูแลหรูอลื กหลานควรใหูความใส ใจเป นพ เศษเพราะ ิ วาผสูงอายูมุโอกาสเก ีดผลขิางเค ยงจากยาได ีงายดงนันผั้ดูแลหรูอบืตรหลานตุองเข าใจหล กในการใช ัยาวธิการี อานฉลากยาวธิการส ี งเกตยาเส ั อมสภาพ ื่การเกบร็กษายาั และใหความรทูถี่กตูองเกยวความเชี่อผื่ดิๆ เกยวกี่บั การใชยา สงเกตอาการแพัยาทจะเกี่ดขินกึ้บผั สูงอายูและตระหนุกถังขึอควรระว งในการใช ั ยาในผ สูงอายู ุและ แนวทางในการใหยาแกผสูงอายู ุ จดประสงคุการเรยนรีู เมอศื่กษาเรึ องการใช ื่ยาอยางถกตูองแลวผเรูยนสามารถ ี 1. อธบายหลิ กการใช ัยาและอานฉลากยาได 2. อธบายวิธิการส ี งเกตยาเส ัอมคื่ณภาพและการเกุบร็กษาั 3. อธบายความเชิอเกื่ยวกี่ บการใช ั ยาได 4. อธบายการแพิยาและอนตรายจากการแพั ยาได 5. อธบายแนวทางปฏ ิบิตัในการให ิยาแกผสูงอายูไดุ ตอนท 3ี่ การใชยาสำหร บผัส ู งอาย ู ุ เรองทื่ี่ 3.1 หลกการใช ัยาและการอานฉลากยา 3.2 วธิการส ี งเกตยาเสัอมคื่ณภาพและวุธิการเกีบร็กษายาั 3.3 ความเชอผื่ดิๆ เกยวกี่ บการใช ัยา 3.4 การแพยาและอนตรายจากการแพัยา 3.5 การใชยาในผ สูงอายู ุ
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 47 ยา คอื สารหรอวืตถัทุใชี่เพ อปื่องกนั บำบดรักษาหรัอืตรวจวนิจฉิ ยโรค ัซงอาจึ่ จะไดจากการส งเคราะหัหรอจากแหลืงธรรมชาตกิได็ สารหรือสารเคมีซึ่งมีฤทธิ์ตอสิ่งมีชีวิตและไมใชอาหารใชบำบัดรักษา บรรเทา หรือปองกันโรคตาง ๆ ในคนและสตวั ใหหายพนจากความทรมานหรอความเจื บปวด ็ จากโรคตางๆ (ศนยูสมเด จพระส ็ งฆราชญาณส ังวรเพัอผื่สูงอายู , ุม.ป.ป.) หลกการใช ั ยาให ถกตูอง การใชยาทถี่กตูอง ทำใหผ ใชูไดรบประโยชน ั จากสรรพค ณของยาชุวยให การรกษาหรัอบรรเทาื อาการเจบป็ วยให หายหรอทื เลาลงไดุผใชูยาจงควรอึ านฉลากยาและเอกสารกำก บยาอยัางละเอยดถีถี่วนเพอื่ ใหมความรีเกูยวกี่บยาทั จะใช ี่แล วนำมาประกอบก บหลั กในการใช ั ยาให ถกตูอง (ศนยูสมเด จพระส ็งฆราชญาณั สงวรเพัอผื่สูงอายู , ุม.ป.ป.) ดงตั อไปน ี้ 1. ใชยาให ถกโรคูกอนจะใช ยาตองรวูาตนเองเป นโรคอะไรหร อมืความเจี บป็วยอย างไร และยา ทจะใช ี่ตองม สรรพค ี ณตรงโรคหรุออาการทืเจี่บป็วย 2. ใชยาให ถกกูบคนัยาบางชนดใช ิ ไดกบทั กเพศทุกวุยัยาบางชนดใช ิ ได เฉพาะสตร ตีองด ใหูละเอยดี กอนใช วายาชน ดใดใช ิกบใคร ั เพศใด และ อายเทุาใดเพราะอวยวะตัางๆ ในรางกายของคนแตละเพศแตละวยั มความแตกตีางกนัเชน ในเดกการตอบสนองต ็อยาจะเรวกว็าผ ใหญูมาก ในสตรมีครรภียาหลายชนดมิ ผลทำ ี ใหทารกพ การได ิ ในสตรทีใหี่นมบตรกุต็องระวงเพราะยาอาจถักขูบทางนั้ำนม ซงจะส ึ่ งผลให ทารกได ในผ สูงอายู ุ การทำลายยาโดยตบและไตจะช ัากวาคนหนมสาวุ 3. ใชยาให ถกเวลาู หมายถงึ การใชยาตามเวลาทแพทยี่สงตามชนั่ ดอาการของโรคและล ิกษณะั การออกฤทธิ์ของยา เพื่อใหยาดูดซึมไดดีที่สุดและออกฤทธิ์ตอรางกายไดอยางเหมาะสม (ศูนยสมเด็จ พระสงฆราชญาณส ังวรเพัอผื่สูงอายู , ุม.ป.ป.) ยากอนอาหารตองร บประทานยาก ัอนอาหารอยางนอยครงชึ่ วโมงถ ั่งหนึงชึ่ วโมง ั่เพราะยา จะดดซูมได ึดีตอนทองว างส วนใหญ จะเป นยาปฏ ชิวนะีถาลมกื นยาในช ิวงดงกลัาวก ให็รบประทานเม ัออาหารื่ มอนื้นผั้ านไปแล วอยางนอย 2 ชวโมง ั่ เพราะจะทำใหยาถกดูดซูมได ึดี ยาหลงอาหารัตองร บประทานหล ังจากรั บประทานอย ัางนอย 15 นาท ีเพอให ื่ยาดดซูมึ เขาสกระแสเลูอดรืวมก บอาหารในลำไส ัเลก็ เรองทื่ 3.1 ี่ หลกการใช ัยาและการอานฉลายยา
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 48 ยาหลงอาหารทันทั ีตองร บประทานท ันทัหลี งทานอาหารเสร ัจ็เพราะถาทานตอนทองวาง จะทำใหระคายเคองตือกระเพาะมากหากรบประทานยาในช ัวงทที่องวาง อาจทำใหกระเพาะเป นแผลได มอาการคลี นไส ื่อาเจยนีเชน ยาแอสไพลิน ยาระหวางมอื้ตองร บประทานก ัอนหรอหลืงอาหารั 2 ชวโมง ั่เชนยาลดกรด ซงในขณะท ึ่ี่ ทองว างจะทำให ผลดตีอการรกษาทั องไม อดื ยากอนนอน ใหรบประทานยาก ัอนเขานอนตอนกลางค นประมาณ ื 15 - 30 นาทีกอนนอน มกเป ันยานอนหลบหรัอยากลื อมประสาทเพ อให ื่ ไดพกผั อนได เตมท็ ี่ ยาทตี่องร บประทานตามระยะเวลาท ั กำหนด ี่มกเป ันยาทตี่ องการให ม ปรีมาณอยิ มากพอใน ู กระแสเลอดตลอดเวลาืเชน ยาปฏชิวนะีตองร บประทานต ัดติอกนอยัางนอย 5 - 7 วนัหรอยาคื มกำเนุดิ ตองร บประทานว ันละั 1 เมด็กอนนอนทกวุนเพั อให ื่ระดบฮอรั โมนของยาอย ในร ูางกายในระด บสม ั่ำเสมอ ยารบประทานเม ัอมื่อาการเทีานนั้เปนยาท ใชี่บรรเทาอาการเมออาการดื่ขีนกึ้ ไม็ จำเป นตอง รบประทานยาอ ักีเชนยาลดน้ำมกูยาแกไอ และยาลดไขแกปวด 4. การใชยาให ถกขนาดูขนาดของยาจะมากหรอนือยขนอยึ้กูบชนัดของยาและคนทิ ใชี่ยาว าเปน เด็ก ผูใหญหรือผูสูงอายุขนาดยาน้ำที่กำหนดไวเปนชอนชาหรือชอนโตะนั้นตองเขาใจวา 1 ชอนชา คอื 5 มลลิลิตริซงเทึ่ากบชัอนตวงยาทมี่กมัอยี ในกล ูองยาสวน 1 ชอนโต ะคอื 15 มลลิลิตริหรอใช ื 3 ชอนชาก ได็ ไมควรใช ชอนชงกาแฟหร อชือนท ใชี่รบประทานอาหารในการตวงยา ั เพราะจะไดขนาดยาท ไมี่ถกตูองนอกจากนี้ ไมควรผสมยาในขวดนมเพราะถ าเดกด็ มนมไม ื่หมดก จะได ็รบยาไม ัเตมขนาด็ 5. ใชยาให ถกวูธิ ียาแตละชนดกิม็วีธิการใช ีแตกตางกนมัรายละเอียดดีงตั อไปน (ี้ศนยูการศ กษาึ ตอเนองื่คณะแพทยศาสตร รามาธบดิ . 2554, ี ออนไลน) ยาทใชี่ภายนอก ไดแก ขผี้งึ้ครมียาผง ยาเหนบ็ยาหยอด มขีอด ีคอมืผลเฉพาะบรีเวณทิ ใหี่ ยาเทานนและมั้การดีดซูมเขึ าสรูางกายได นอยจงไม ึคอยมผลอีนตื่ อระบบในร างกายขอเส ยคีอื ใชไดดกีบโรค ั ทเกี่ดบริเวณพินผื้วริางกายเทานนั้และฤทธของยาอยิ์ ไดูไมนาน โดยมวีธิการใช ีดงนั ี้ ยาใชทา ใหทาเพยงบางีๆ เฉพาะบรเวณทิ เปี่นหรอบรืเวณทิมี่อาการีระวงอยั าใหถกนู้ำลางออก หรอถื กเสูอผื้าเชดออก็ ยาใชถนวดูกให็ทาและถบรูเวณทิมี่อาการเบาีๆ ยาใชโรยกอนท จะโรยยาควรทำความสะอาดแผล ี่และเชดบร็เวณทิ จะโรยให ี่แห งเสยกีอน ไมควรโรยยาท แผลสดหร ี่อแผลมืนี้ำเหลองเพราะผงยาจะเกาะกืนแขั งและป ็ดแผล อาจเปนแหล งสะสมเช อโรค ื้ ภายในแผลได
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 49 ยาใชหยอดจะมทีงยาหยอดตาั้หยอดหูหยอดจมกหรูอพืนจมกู ยาทใชี่ ภายใน ไดแก ยาเมด็ยาผง ยาน้ำ ขอด ีคอื สะดวก ปลอดภยั และใชไดกบยาส ั วนใหญ แตมขีอเส ยคีอออกฤทธื ไดิ์ชาและปร มาณยาทิเขี่าส กระแสเลูอดือาจแตกตางกนตามสภาพการด ัดซูมึ โดยมวีธิี การใชดงนั ี้ ยาเมดท็ ใหี่เคยวกี้อนร บประทาน ั ไดแก ยาลดกรด และยาขบลมชนัดเมิด็ทงนั้เพี้ อให ื่เมดยา็ แตกเปนชนเลิ้ กจะได ็มผีวสิมผั สกับกรดหรั อฟองอากาศในกระเพาะอาหารได ืมากขนึ้ ยาทหี่ามเค ยวให ี้กล นลงไปเลย ื ไดแก ยาชนดทิเคลี่อบนื้ำตาล และชนดทิเคลี่อบฟ ืลมบางๆ จบดัจะรูสูกลึนื่ยาดงกลั าวเป นร ปแบบทู ออกฤทธี่เนิ์นนานติ่ องการให ยาเมดค็อยๆ ละลายทละนีอย ยาแคปซลูเปนยาทหี่ามเค ยวให ี้กล นลงไปเลย ืขอดคีอรื บประทานง ัายเพราะกลบรส และ กลนของยาได ิ่ดี ยาผง มอยีหลายชนูดและใช ิแตกตางกนัเชน ตวงใสชอนร บประทานแล ัวดมนื่ ้ำตามหรอชนืดิ ตวงมาละลายน้ำกอนและยาผงทตี่องละลายน้ำในขวดใหได ปรมาตรทิ กำหนดไว ี่กอนท จะใช ี่รบประทาน ัเชน ยาปฏชิวนะชนี ดผงสำหร ิบเดั กโดยน ็ ้ำทนำมาผสมต ี่องเป นน ้ำดมทื่ตี่มสกและทุงให ิ้เยนต็องเก บในต ็เยูนท็ ไมี่ ใชชองแชแขง็ และหากใชไม หมดใน 7 วนหลังจากทั ผสมน ี่ ้ำแลวให ทงเสิ้ยี ยาน้ำแขวนตะกอน (Suspension) เชนยาลดกรดตองเขยาขวด ใหผงยาทตกตะกอนกระจายี่ เปนเนอเดื้ยวกีนจังรึนยาริ บประทาน ัถาเขยาแลวตะกอนย งไม ักระจายตวแสดงว ัายานนเส ั้อมคื่ณภาพแลุว ยาน้ำใส เชนยาน้ำเชอมื่ตองเขยาขวดก อนใช ถาเกดผลิกขึนึ้หรอเขยืาแล วไม ละลาย ไมควรนำมาร บประทาน ั 6. ใชยาให ถกทางูยาใชไดหลายทางเชน ทางปากโดยการรบประทาน ั ทางตาโดยการหยอด หรอปืายตาทางจมกโดยการหยอดหรูอสืดดมูทางผวหนิ งโดยการทา ัถูนวด ปด แปะ ทางทวารหนกโดย ั การเหนบ็นอกจากนยี้งมัยาทีตี่ องใช เฉพาะทหรี่ อใช ืทาภายนอกซงหึ่ามร บประทานเพราะนอกจากไม ั ไดผลแลว ยงอาจเป ันอนตรายอักดีวย 7. ใชยาให ถกจำนวนครูงั้คอื ใชยาให ครบถ วนตามจำนวนคร งทั้กำหนด ี่หรอตามจำนวนว ืนทั ี่ กำหนด ยาบางชนดใช ิเพยงครีงเดั้ยวีเชนยาแกเมารถเมาเรอืยาบางชนดติ องใช ตดติอกนหลายวันจังจะเหึนผล็ เชน ยาปฏชิวนะีหรอยารื กษาโรคต ัดเชิอตื้างๆ หากใชไมครบตามวนทั กำหนดอาจทำให ี่เชอดื้ อยาได ื้
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 50 ยาทตี่ องใช เทคนคพิ เศษ ิ (ศนยูสมเด จพระส ็ งฆราชญาณส ังวรเพัอผื่สูงอายู , ุม.ป.ป.) 1. ยาหยอดตาและยาปายตา วธิใชียาหยอดตา 1. ลางม อให ื สะอาด 2. ถายาหยอดตาน นเป ั้นยาแขวนตะกอนตองเขยาขวดก อนใช ยา 3. นอนหรอนืงเงยหนั่ามองขนขึ้างบน ใชมอดืงหนึงตาลั างให เปนกระพงุเหลอบตาขืนขึ้างบน 4. หยอดตาลงในกระทงเปล ุอกตาลืาง 1 - 2 หยดระวงอยั าให ปลายหลอดหยดแตะก บตาหรัอื เปลอกตาืเนองจากอาจมื่การส ีมผั สสั งสกปรกจากตาปะปนและเข ิ่ าไปเจร ญเติ บโตอย ิ ในขวดยา ู 5. หลับตาพรอมทั้งใชมือกดหัวตาไวประมาณ 1 - 2 นาทีเพื่อใหยาซึมผานไดเต็มที่ ยาหยอดตาบางชนดจะทำให ิรสูกขมในคอ ึเพราะตากบลำคอม ัทางตีดติอถงกึ นได ั ควรกดหวตาเบาัๆ เพื่อไมให ยาไหลลงคอจะไดไมรสูกขมึ 6. ในกรณีที่ตองหยอดตา 2 ชนิดขึ้นไปในครั้งเดียวกัน ควรหยอดยาหางกันประมาณ 5 - 10 นาทีจงหยอดยาชนึดติ อไป เพอให ื่ยาแตละชนดออกฤทธิ ไดิ์ด ีเนองจากตามื่ ความสามารถในการ ี รบปร ั มาณยาจำก ิดัถาหยอดยาในเวลาเด ยวกี นอาจทำให ัยาท งสองชน ั้ดเจิอจางลงื ยาไมสามารถซมผึ านตาได หรอื ซมผึ านได นอยลง วธิใชี ยาป ายตา 1. ลางม อให ื สะอาด 2. นอนหรอนืงแหงนหนั่ามองขนขึ้างบน ใชมอดืงหนึงตาลั างให เปนกระพงุ 3. บบยาลงในกระพ ีงตาุโดยเรมจากหิ่วตาัระวงอยั าให ปลายหลอดแตะก บตาหรั อเปล ือกตาื 4. กะพรบตาเบาิๆ ประมาณ 1 - 2 นาทีหรอใช ืนวมิ้อคลืงเบาึๆ เชดยาส ็วนเกนออกิ 5. ถาจำเป นต องใช ยาป ายตารวมกบยาหยอดตาั ใหใชยาหยอดตาก อนยาป ายตาประมาณ 5 นาที ขอแนะนำอ นื่ๆ เกยวกี่ บการใช ั ยาหยอดตาและยาป ายตา 1. ยาหยอดตาและยาปายตาเม อเป ื่ ดยาใช แลวควรทงหลิ้งจากั 1 เดอนืเนองจากยาหยอดตาื่ ไมมีสารปองกันการเจริญเติบโตของเชื้อโรคเปนสวนประกอบ และอยาใชรวมกันกับคนอื่น หามลางหรือ ทำความสะอาดหลอดหยดระหวางใช 2. ถาม การใช ี ยาป ายตารวมก บยาหยอดตาให ั ใชยาหยอดตาก อนและรอประมาณ 10 นาที จงใช ึ ยาป ายตาเพราะหากป ายตาก อนจะทำให ยาหยอดตาไม สามารถซมผึานเข าไปในตาได เตมท็ ี่ 3. หลงจากใช ั ยาป ายตาอาจทำให ตาพร าแสบตาหรอเคื องตาได ื ดงนันจั้ งไม ึ ควรทำงานท ตี่อง ใชสายตา เชนการขบรถัจนกวาตาจะมองเห นได ็ชดเจนตามปกต ั ิ
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 51 2. ยาหยอดหู วธิใชียาหยอดหู 1. ลางม อให ื สะอาดและทำความสะอาดใบห ูกอนทจะหยอดหีู่ ทกครุงั้ ในกรณทีเปี่นหนู้ำหนวกควรใชสำล พี นปลายไม ั เชดน็ ้ำหนวกออกเบา ๆ กอนใช ยา 2. ถายาหยอดหูเปนยาแขวนตะกอนตองเขยาขวดกอนใชทุกครั้ง กำขวดยาไวในอุงมือ 2 - 3 นาทีเพอปร ื่บอัณหภุมูใหิ ใกล เคยงกีบรัางกาย 3. เอยงหีหรูอนอนตะแคงื ใหหขูางทจะหยอดยาหี่นขันขึ้างบน 4. ดดยาและหยอดยาลงไปในหูประมาณู 2 - 3 หยด ดงใบห ึเบาู ๆ เพอให ื่ ยาไหลลงห ไดู สะดวกอยาให ปลายหลอดหยดแตะถ กหู ู 5. หลงจากทัหยอดยาแลี่ วให นอนหรอนืงั่เอยงหีขูางน นไว ั้ 3 - 5 นาทีหากมยาไหลจากห ีู ใหใช สำล ซีบั 6. ยาหยอดหทูเปี่ ดใช แล วไม ควรเก บไว ็นานเกนิ 1 เดอนื และไมควรใช ยารวมกบผัอูนื่ 3. ยาหยอดจมกและยาพูนจมกู วธิใชียาหยอดจมกู 1. ถามนี้ำมกควรสูงนั่ ้ำมกกูอนท จะทำการหยอดยา ี่ 2. ลางม อให ื สะอาด 3. แหงนคอไปดานหล งให ัมากท สี่ดหรุอนอนราบบนเตืยงีเงยหนาขนตามแตึ้สะดวก 4. สอดหลอดหยดเขาไปในบร เวณริจมูกเลูกน็อย โดยพยายามใหหลอดหยดยาแตะชดกิบผนังั ดานในบร เวณส ินจมักแลูวคอยๆ หยดยาประมาณ 1 - 2 หยด หยอดยาลงในรจมูกระวูงอยั าให ปลาย หลอดแตะจมกู 5. หลังจากหยอดยาแลวใหยกศีรษะตั้งตรงตามปกติกมศีรษะมาทางดานหนาและหมุน ซายขวาไปมาช าๆ ประมาณ 2 - 3 นาทีใชผาสะอาดเช ดน็ ้ำยาทเกี่นออกิ วธิใชียาพนจมกู 1. ถามนี้ำมกควรสูงนั่ ้ำมกออกกูอนทจะพี่นยา 2. ลางม อให ื สะอาด 3. นงและเงยศ ั่ รษะไปด ีานหลงเลักน็อย 4. เขยาขวดยาสอดปลายหลอดยาพ นเข าไปในร จมูกขูางทตี่องการพ นยาและใช นวมิ้อปืดรจมูกู ดานท ไมี่ ไดพนยา
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 52 5. กลนหายใจประมาณ ั้ 2 - 3 วนาทิ ีเพอให ื่ตวยาซัมผึานบรเวณทิตี่ องการให ออกฤทธแลิ์ว จงหายใจเข ึา - ออก ตามปกติ 6. ถาตองการพนยา 2 ขางจมกูพนยาในร จมูกอูกขีางดวยวธิเดียวกีนั 7. เชดทำความสะอาดท ็ ปลายหลอดพ ี่นยา ขอแนะนำอ นื่ๆ เกยวกี่ บการใช ัยาหยอดจมกและยาพูนจมกู 1. ถาเปนยาหยอดหรอพืนบรรเทาอาการคดจมักูควรใชเมอมื่อาการคีดจมั กและไมูใชตดติอ กนเกันิ 3 วนัเนองจากอาจทำให ื่เกดอาการคิดจมักเชูนเดมอิกีแตถ าเปนยาพนท เปี่นยาสเต ยรอยดีจะต องใช ยาสม่ำเสมอ เนองจากยามาสามารถบรรเทาอาการได ื่ทนทั ี 2. การใชยาหยอดหรอพืนจมกอาจรูสูกขมคอได ึ เพราะจมกกูบคอมัทางตีดติอถงกึนั 4. ยาอมใตลนและยาส ิ้ดพูนทางปาก วธิใชี ยาอมใต ลนิ้ 1. ยาอมใตลนทิ้มี่ ในป ีจจบุนมัฤทธีขยายหลอดเลิ์ อดใช ืบรรเทาอาการเจบหร็อแนืนหนาอก ดงนันกั้อนอมยาควรนงหรั่อนอนเพื อปื่องกนอาการขัางเคยงของยาี คอหนืามดจากความดื นโลห ัตติ่ำหลงั จากนนอมยาั้ 1 เมดไว ็ ใตล นปล ิ้ อยให ยาละลายหมดหามเคยวี้หามกลนยาทืงเมั้ด็และชวงระหวางน ไมี้ควร กลนนื้ำลาย 2. อาการเจบหน็าอกควรดขีนหลึ้ งจากอมยาไปแล ั วประมาณ 5 นาทีถาอาการไม ดขีนึ้ สามารถอมยาซ้ำไดอกี 2 ครงั้ครงละั้ 1 เมด็ถาอมยาตดติอกนถังึ 3 เมดแล็ว อาการยงไม ัดขีนควรรึ้บนำผ ี ปูวยสงแพทย วธิใชี ยาส ดพูนทางปาก 1. ถามีเสมหะ ควรกำจัดเสมหะกอนพนยาเปดฝาครอบ ปากขวดยาพนออกแลวเขย าขวดยาหายใจออกให เตมท็ หายใจเข ี่า - ออก ประมาณสามครงทางจมั้ กใหูมากท สี่ดุ 2. อมปลายกระบอกยาและหบปากใหุสนทิ 3. กดขวดยาพน 1 ครงั้พรอมก บหายใจเข ัาลกึๆ ชาๆ ทางปากตวยาจะเขั าสคอพรูอมกบั ลมหายใจ ชวงระหวางนควรกลี้ นหายใจทางจม ั้กูถามหลอดตี อให กดยาพนเข าในหลอดต อท ปี่ ดฝาไว เป ดฝาแล ว อมรอบฝาครอบหลอดตอให สน ทหายใจเข ิาชาๆ ประมาณ 5 - 10 วนาทิ ี 4. นำขวดพนยาออกจากปาก หบปากใหุสนทกลิ นหายใจประมาณ ั้ 5 - 10 วนาทิ ีหรอนานื ทสี่ดเทุาท จะทำได ี่ 5. ผอนลมหายใจช าๆ ออกทางจมกู
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 53 6. ถาตองการพนอกครีงั้ ใหเวนระยะหางจากครงแรกอยั้างนอย 1 นาทีจงเรึมพิ่นยาอกครีงั้ 7. กรณทีตี่ องใช ยาพ นสดรูวมกนั 2 ชนดิ ตองเว นระยะในการพ นยาแตละชน ดประมาณ ิ 5 นาท ีควรพนยาทมี่ฤทธีขยายหลอดลมกิ์อน ขอแนะนำเก ยวกี่บยาสัดพูนทางปาก 1. ยาพนท เปี่นยาขยายหลอดลมเทานนทั้ สามารถใช ี่บรรเทาอาการหดฉืบพลั นได ั สำหรบั ยาพนทมี่ยาสเต ียรอยดี ไม สามารถขยายหลอดลมได จะใชเป นยาป องก นอาการในระยะยาว ัดงนันั้จงตึ องใช ยา อยางตอเนองื่ 2. ยาพนท เปี่นยาสเต ยรอยดี หลงจากพั นยาเสรจ็ควรกลวปากและคอ ั้เพอลดการเกื่ดิ เชอราในช ื้องปากและการเก ดเส ิยงแหบี 3. เมอใช ื่ยาหมดแลว ไมควรทบขวดยาพุนหร อเผาไฟ ื เพราะอาจทำใหขวดยาระเบดิ 4. วธิดียาหมดทำไดูโดยการนำขวดยาพ นใส ภาชนะทมี่นี้ำอยและสูงเกตัถาขวดยาพนจมลง กนภาชนะ แสดงวายงมัยาอยีเตูมถ็าขวดยาพ นลอยทำม มตุางๆ กบผัวนิ้ำแสดงวายงมัยาเหลี อในปร ืมาณิ ตางๆ กนัถาขวดยาพนลอยขนานกบผัวนิ้ำแสดงวายาหมดแลว ยาเหนบทวารหน็ กและยาสวนทวารั วธิใชียาเหนบทวารหน็กั 1. ลางม อให ื สะอาด 2. แกะยาออกจากกระดาษหอ 3. นอนตะแคง โดยใหขาลางเหยยดตรงและงอขาบนขีนจนเขึ้าจรดกบหนัาอก ไมควรนงยองั่ๆ
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 54 4. สอดยาเหนบเข็ าไปในทวารหน กั โดยใหนำด านท เปี่นปลายแหลมกว าเข าไปก อน และใชนวิ้ มอดืนยาเขั าไปอย างชาๆ และเบา ๆ พยายามสอดใหลกทึ สี่ดเพุอไม ื่ ให ยาไหลออกมา โดยทวไปในผ ั่ ใหญูควร สอดยาเขาไปประมาณ 1 นวิ้ และในเดกประมาณ ็ 0.5 นวิ้ 5. นอนอยในท ูาเด มประมาณ ิ 10 - 15 นาทีเพอให ่ืตวยาละลายและถักดูดซูมและป ึองก นไม ั ใหยาหลดออกมาจากทวารหนุกั 6. ถาเปนยาเหนบท็มี่ยาระบายเป ี นส วนประกอบ ควรนอนอยในท ูาเดมอยิางนอย 15 - 20 นาที แมวาจะรสูกอยากถึายควรกลนอั้ จจาระไวุกอนเพอให ื่ยาออกฤทธ ไดิ์เตมท็ ี่แลวจงลึ กไปถุายอจจาระุ 7. การเกบยาเหน็บควรเก็ บไว ็ ในต เยูนท็ ไมี่ ใชชองแชแขง็ วธิใชี ยาสวนทวารหน กั 1. ลางม อให ื สะอาด 2. เปดฝาหลอดและอาจใช สารหล อลนทาบรื่เวณปลายหลอดยาสวนทวารหน ิกัเพอปื่องกนการั ระคายเคองื 3. นอนในทาตะแคง ปลอยให ขาลางเหยยดตรงี สวนขาบนงอขนจนเขึ้าจรดกบหนัาอก 4. สอดปลายหลอดยาสวนทวารหนกคัอยๆ หมนขวดยาเพุอให ื่ปลายหลอดสวนเข าไปช าๆ และเบา ๆ 5. คอยๆ บบยาออกจากขวดยาชีาๆ จนน้ำยาหมด 6. พยายามกลนอั้ จจาระไวุอยางนอย 2 - 3 นาทีเพอไม ื่ ใหตวยาไหลออกมาจากทวารหน ักั 7. ควรนอนอยในท ูาเดมอยิางนอย 15 - 30 นาทีเพอให ื่ตวยาออกฤทธั ไดิ์เตมท็แลี่วจงลึ กไปุ ถายอจจาระุ ยาเหนบช็องคลอด วธิใชียาเหนบช็องคลอด 1. ลางม อให ื สะอาด 2. แกะกระดาษทหี่อยาออกแลวจ มในน ุ้ำสะอาดพอชนประมาณ ื้ 1 - 2 วนาทิ ีเพอชื่ วยให เมด็ ยาลนื่ 3. นอนหงายโดยชนหัวเขัาและแยกขาออก ไมควรนงยองั่ๆ 4. สอดยาเขาไปในช องคลอดให ลกทึ สี่ดเทุาทจะลี่ กไดึ 5. นอนในทาเด มประมาณ ิ 15 นาทีเพอไม ื่ ให ยาไหลออกมาจากช องคลอด 6. การใชยาเหนบช็องคลอดควรเหนบยาต็ดติอก นจนครบไม ัตองหยดยาุแมวาจะม ประจำเด ีอนื มาชวงระหวางท ใชี่ยาเหนบช็องคลอด ควรใชกระดาษชำระหร อผืาอนามยแผันบางรองท กางเกงในไว ี่เพอรองรื่บั สวนของเมดยาท็ จะไหลออกมา ี่
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 55 ฉลากยาและเอกสารกำกบยาั ยา เปนหน งในป ึ่จจ ยสัที่สำค ี่ญตั อการดำรงช วีตของมนิษยุซงในการใช ึ่ยาทกครุงสั้งทิ่สำค ี่ญคัอื ตองใช ใหถกตูอง และสงทิ่ จะทำให ี่ ใช ยาได อยางถกตูองคอการอื านฉลากและเอกสารกำก บยาั เพราะจะทำให รวูาเป นยาอะไร ใชอย างไร มสรรพค ีณรุกษาอะไร ัและมคำเต ีอนือยางไรบ างรวมถงขึอมลอูนทื่มี่อยีบนฉลากู และเอกสารกำกบยาัเพอความปลอดภ ื่ ยในการใช ัยา การแสดงฉลากและเอกสารกำกบยาั ตามความในมาตรา 25 แหงพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 กำหนดใหผูไดรับอนุญาตผลิต ยาแผนปจจุบันตองจ ดให ัมฉลากีตามทขี่นทะเบึ้ยนตำร ี บยาไว ั ปดไว ทภาชนะและหี่บหีอบรรจยาุหรอฉลากื และเอกสารกำกบยาั โดยแสดงรายละเอยดดีงนั (ี้สำนกงานคณะกรรมการอาหารและยาั . 2554, ออนไลน) 1. ชอยาื่เชนนตาูดากาบวดหาย เปนตน 2. เลขทะเบยนตำร ีบยาัมกจะมั คำว ีา Reg. No. หรอเลขทะเบืยนที ี่หรอทะเบืยนยาีถาเปนยา ทมี่ตีวยาออกฤทธัเพิ์ยงตีวเดัยวีจะมการแสดงด ีงนั ี้ -1A......กรณทีเปี่นยาผล ตในประเทศ ิ -1B......กรณทีเปี่นยานำหร อสืงเขั่าจากต างประเทศแล วนำมาทำการแบ งบรรจ ในประเทศุ -1C......กรณทีเปี่นยานำหร อสืงมาจากตั่างประเทศ เชน 1A 12/35, 1B 3/39, 1C 30/39 เปนตน สวนเลขทแสดงต ี่อทายอกษรภาษาอังกฤษัคอื เลขลำดบทัที่ ไดี่รบอนั ญาตให ุขนทะเบึ้ยนตำร ีบยาั และทบเลขทั ายของป พ.ศ. ทไดี่รบการขันทะเบึ้ยนี สำหรบตำร ับยาทัมี่ตีวยาสำค ัญตังแตั้ 2 ตวขั นไป ึ้เลขทะเบยนตำร ีบยาจะขันตึ้นดวย 2A....., 2B....., 2C..... แลวตามด วยลำด บทัและเลขที่ายของป พ.ศ. ทไดี่รบการขันทะเบึ้ยนี ยาทใชี่สำหร บสัตวัอกษรยัอภาษาอ งกฤษจะเป ัน D..... คอยาทืผลี่ ตในประเทศ ิ H..... คอยาทืแบี่ง บรรจุและ K..... คอยาทื นำส ี่งเขั่ามาจากต างประเทศ แลวตามด วยเลขลำด บทัที่ ไดี่รบอนั ญาตและป ุพ.ศ. ที่ ไดรบการขันทะเบึ้ยนี 3. ปรมาณหริอขนาดบรรจืของยาุเชนยาเมด็จะตองแจงขนาดบรรจ ไวุในฉลากด วยวายานนั้ บรรจกุเมี่ด็ 4. เลขที่หรออื กษรแสดงคร ังทั้ผลี่ตหริอวืเคราะหิ ซงมึ่ กใช ั คำย อเป นภาษาองกฤษัเชน Lot No., Cont.No..., Batch No. หรอื L, C, L/C, B/C แลวตามด วยเลขแสดงคร งทั้ผลี่ติ 5. ชอและทื่ตี่งของผั้ผลูติยาทผลี่ ตในประเทศต ิองมชีอผื่ผลูตจิงหวัดทัตี่งสถานท ั้ผลี่ตยาดิวย ในกรณเปีนยาทผลี่ ตในต ิ างประเทศ นำหรอสืงเขั่ามาตองมชีอเมื่องื และประเทศทตี่งสถานท ั้ผลี่ตยาิพรอมทงั้ ชอของผื่นำหร ูอสืงเขั่ามาและจงหวัดทัตี่งสถานท ั้นำี่ / สงยานั่นั้ๆ
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 56 6. วนเดั อนป ืทผลี่ตยาิมกมั คำย ีอภาษาองกฤษั Mfd, หรอื Mfg date. แลวตามดวยวนเดัอนื ปทผลี่ติหากยานนผลั้ตมานานเกินิ 5 ปกไม็ ควรนำมาร บประทาน ั สวนยาบางชนดิเชน ยาปฏชิวนะจะมีการี ระบวุนทัหมดอายีุ่โดยมคำย ีอวา Exp.Date ซงยึ่อมาจาก Expiration Date แลวตามดวยวนเดั อนป ืทยานี่นั้ หมดอายุ 7. คำวา “ยาอนตรายั ” “ยาใชเฉพาะท ” ี่หรอื “ยาใชภายนอก ” แลวแตกรณวีายาน นเป ั้นยา อนตรายัยาควบคมพุเศษ ิ ยาใชเฉพาะท ี่หรอยาใช ืภายนอกซงจะเขึ่ยนตีวอั กษรส ัแดงอี านได ชดเจนั 8. วธิใชี และคำเต อนืการจดให ัมคำเต ี อนไว ื บนฉลากและเอกสารกำก บยานันั้ ใชสำหร บยาทั ี่ รฐมนตรั ประกาศ ีหรอใน ืกรณทีกฎหมายบี่งคับั อนตรายจากการใช ั ยาโดยไม อ านฉลากและเอกสารกำก บยาั ยาทกชนุดอาจทำให ิเกดอินตรายตัอผ ใชูได อนตรายทัเกี่ดขินอาจจะนึ้อยหรอมากแลืวแตชนดของิ ยาและบคคลทุใชี่หากใชโดยไม ระมดระวังัหรอไม ือ านฉลากให ละเอยดกี อนใช อาจเปนอนตรายถังชึวีตไดิ อนตรายั ทอาจเกี่ดขินึ้ ดงนั (ี้สำนกงานคณะกรรมการอาการและยาั . 2554, ออนไลน) 1. การใชยาไม ถกตูองคอื อาจใชไมถกกูบโรค ั ไมถกกูบคนัหรอไม ืถกขนาดูซงการใช ึ่ ยาไม ถกู ตองจะทำให เกดการดิอยาื้เชอโรคด ื้อยารื้ กษาไม ั ไดผลถาใช ไมถกคนูเชน เอายาสำหรบผั ใหญูมาให เดกร็ บประทาน ั เดกอาจเป ็นอ นตรายจากการได ัรบยาเกั นขนาดได ิ 2. แพยาอาจมอาการเลีกน็อยเชนมลมพีษคินับวมเฉพาะทอาจมี่อาการปวดร ีอนหรอปวด ื เหมอนเขืมแทง็คลนไส ื่อาเจยนี ปวดศรษะีหรออาจมือาการรีนแรงุเชนแนนหนาอกหอบ หายใจมเสียงดีงั แนนในคอ เสยงแหบีความดนตั่ำคลำชพจรไม ี ไดซงแลึ่วแตบคคลทุแพี่และชนดของยาิ โดยการแพยาจะเกดเฉพาะิ บางคน และยาบางชนดิ ไมไดเกดเหมิอนกืนทักคนุดงนันกั้ อนใช ยาควรอ านฉลากและเอกสารกำก บยาให ัละเอยดี 3. ฤทธขิ์างเคยงของยาียาทกชนุดมิพีษิแตอาจมความรี นแรงไมุเทากนัฤทธหริ์อพืษของยาิ จะเกดขิ นในล ึ้กษณะเดัยวกีนกับทักคนทุใชี่ยาเชน ยาพวกแอสไพรนจะระคายเคิองกระเพาะอาหารืถารบั ประทานขณะทองว างอาจจะทำให เก ดแผลในกระเพาะอาหารได ิ 4. อาจใชยาเกนขนาดิคอรื บประทานยามากกว ัาขนาดท กำหนดไว ี่ ในฉลาก เชน ใหรบประทาน ั ครงละั้ 1 เมด็หลงอาหารวันละั 3 ครงั้ (รบประทานว ันละั 3 เมดเท็านนั้ ) ถาร บประทานคร ังละั้ 2 เมด็กจะ็ ทำใหไดรบยาในว ันนันถั้งึ 6 เมด็ซงอาจเกึ่ดอิ นตรายได ั ประโยชนของการอ านฉลากและเอกสารกำก บยาั ฉลากและเอกสารกำกบยาเป ันแหลงขอมลทูสำค ี่ญมากสำหร ับยาแตั ละตำร บั โดยทวไปข ั่อมลู บนฉลากจะประกอบดวยชอยาื่สวนประกอบ สรรพคณุเลขทะเบยนีวธิใชี คำเตอนืชอผื่ผลูติวนเดั อนป ืทผลี่ติ เปนตน ประโยชนท เราจะได ี่จากการอานฉลากและเอกสารกำก บยาัมดีงนั (ี้สำนกงานคณะกรรมการอาหารั และยา. 2554, ออนไลน)
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 57 1. ใชยาได ถกตูอง เพราะในฉลากและเอกสารกำกบยาจะบอกถังวึธิใชียานนั้ๆ ไวอยางชดเจนั ใชถกวูธิีเชน ใชกนิ ใชทา เปนตน 2. ใชยาถกกูบโรคท ั เปี่น เพราะในฉลากและเอกสารกำกบยาจะระบัถุงสรรพค ึณของยาแตุละ ตำรบไว ัอยแลูวถาใช ตามทระบี่ ไวุในฉลากและเอกสารกำก บยากั จะไม ็เกดอินตรายัและยงไดั ผลในการร กษาั โรคทเปี่ นให หายดวย 3. รถูงคำเต ึอนและขือควรระว งในการใช ัยาชนดนินั้ๆ เชน ยาแอสไพรนไม ิควรร บประทาน ั ขณะทองวางหามใช กบผั ปูวยท เปี่ นโรคไข เลอดออกืหรอใช ือยางระมดระวังกับผั ปูวยท เปี่ นโรคต บั โรคไตเปนตน 4. รชูอผื่ผลูติและทตี่งของผั้ผลูติเมอเกื่ดปิ ญหาในการใช ยาเรากสามารถร ็องเร ยนให ีเจาของ รบผั ดชอบได ิ 5. รถูงวึนเดั อนป ืทผลี่ตยาวิาผลตมานานแลิวหรอยืงัถาผลตมานานเกินิ 5 ปไมควรนำยา นนมารั้บประทาน ัหรอในยาปฏ ืชิวนะกี จะทำให ็เราทราบวายานนหมดอายั้หรุอยืงัเพราะจะมการแสดงว ีนหมดั อายไวุดวย นอกจากนยาบางชนี้ดิอาจมขีอความพ เศษ ิเชนเขยาขวดก อนใช , ยาใชเฉพาะท , ี่ ยาใชภายนอก , ยาอนตรายัและยาควบคมพุเศษ ิ เปนตนกจะทำให ็ เราใช ยาได ถกตูองถาเปนยาทมี่ขีอความวา “ยาอนตรายั ” ควรใชดวยความระมดระวังั ปฏบิตัตามขิ อแนะนำบนฉลากและเอกสารกำก บยาอยัางเครงครดัหรออยื ในความ ู ดแลของแพทยูหรอเภส ืชกรั กจกรรมทิ 1ี่ 1.1 ใหผเรูยนส ีงเกตฉลากยาวัามรายละเอี ยดอะไรบ ีาง 1.2 ใหผเรูยนอธี บายการใช ิยาถกเวลาู 1.3 ใหผเรูยนบอกชีอื่ยาเทคนคพิ เศษ ิทใชี่ ในช วีตประจำว ินมาั 3 ชอื่พรอมวธิการใช ี (ใหผเรูยนเขี ยนคำตอบของก ีจกรรมิ ในสมดบุนทักกึจกรรมิแลวตรวจสอบแนวคำตอบภายหล งั)
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 58 การสงเกตยาเสัอมสภาพ ื่ ยาแตละประเภทมีวันหมดอายุดังนั้นยาที่เก็บไวในตูยาระยะเวลานาน ๆ ยานั้นอาจเสื่อม คณภาพไดุดงนันเพั้อปื่องก นการใช ัยาท เสี่อมคื่ณภาพุเราควรรจูกวัธิสีงเกตกัอนท จะใช ี่ยาว าควรจะใช หรอไม ื ซงวึ่ธิสีงเกตยาเส ั อมสภาพส ื่งเกตจากั (ศนยูสมเด จพระส ็ งฆราชญาณส ังวรเพัอผื่สูงอายู ,ุม.ป.ป.) 1. ดลูกษณะของยาทั เปล ี่ ยนแปลงไปจากเด ี่มิเชนสซีดจางลงหรีอกลืนผิ่ดปกต ิ ิซงยาแตึ่ละ ประเภทจะมรายละเอียดทีแตกตี่างก นไป ั ไดแก 1.1 ยาเมด็ สงเกตวัาเมดยาจะแตกร็วนสเปลี ยนไป ี่มจีดดุางมแผลเกาะตามผีวิความมนวาวั หายไป ขนราึ้ถาเปนยาเมดเคล็อบนื้ำตาล เมดยาจะเย็มเหนิ้ยวี เปนรอยดางยาบางชนดเมิ อเส ื่ยจะมีกลีนิ่ หรอลื กษณะเปล ั ยนไป ี่เชน ยาแอสไพรนิจะมกลี นเปร ิ่ยวของกรดนี้ ้ำสม และตกผลกเป ึนร ปเขูมเล็ก็ๆ ยานี้ เสอมสภาพเร ื่วจ็ งไม ึควรเก บไว ็นานเก นไป ิ 1.2 ยาแคปซลูยาแคปซลทูหมดอายี่นุนั้ แคปซลจะบวมพองออกูหรอจืบกันั ผงยาในแคปซลู เปลยนส ี่ีเชนยาเตตราซยคลันทิ เสี่ยผงยาจะเปล ี ยนส ี่เหลี องเป ื นสนี้ำตาล หามนำมาใช เด ดขาดเพราะเป ็น อนตรายตั อไตมาก 1.3 ยาน้ำแขวนตะกอน เชนยาลดกรด ยาแกทองเส ยี สงเกตวัาตะกอนจะจบกั นเป ันกอน เกาะตดกินแนันเขยาแรงๆ กไม็กระจายตวดังเดัมิมความเขีมขนกลนิ่สีหรอรสเปล ื ยนไปจากเด ี่มิ 1.4 ยาน้ำใส หรอยานื้ำเชอมื่หากเสอมสภาพ ื่สงเกตจะมัลีกษณะขันุเปนตะกอนผงตวยาั ละลายไมหมด มความเขีมข นส เปล ียนี่มกลีนบิ่ดูเปรยวี้หรอรสเปร ืยวี้ 1.5 ยาขผี้งและครึ้มีทเสี่อมสภาพ ื่สงเกตวัาเนอยาแหื้งแขงหร็ออือนกวาเดมิเนอไม ื้เรยบี สเปล ี ยนไป ี่และมจีดดุางดำเก ดขินึ้ 2. ดจากฉลากทูระบี่ถุงวึนหมดอายัของยาุ (Expired Date, Exp.Date) เมอถื่งวึนหมดอายัุ แมวาลกษณะของยาจะยั งไมั เปล ยนแปลงก ี่ ไม็ควรท จะใช ี่เพราะการทลี่ กษณะของยาไม ั เปล ยนแปลงไม ี่ ไดหมาย ความวาคณภาพของยาจะยุงคงเดัมิ ในบางกรณอาจมีอีนตรายถังแกึชวีติ ยาหมดอายไมุควรนำมาใช ในท กกรณุีวนหมดอายัุอาจจะระบเปุนภาษาไทย หรอภาษอืงกฤษั เชนยาหมดอายเดุอนธืนวาคมั 2552 จะมขีอความดงนั Exp.Date 12/2009 ี้หรอื Use Before Dec.2009 หรอื by Dec.2009 หรอื Date 12/2009 เรองทื่ 3.2 ี่ วธิการส ี งเกตยาเสัอมสภาพและว ื่ธิการเกีบร ็ กษายาั
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 59 3. ดจากฉลากทูระบี่ถุงวึนทัผลี่ติ (Manufacturing date Manu Date) ในกรณทีไมี่ระบวุนทั ี่ หมดอายุควรดวูนทัผลี่ตแทนิกรณยาเมี ดไม ็เกนิ 5 ปและกรณยานี้ำและยาทาเฉพาะทไมี่เกนิ 3 ปยาหยอดตา ไมควรตกตะกอนหรอหลื งเปั ดใช แลว ไมควรเกบนานเก็นิ 1 เดอนืเชนวนทัผลี่ติ Mfg. Date 2-10-2010 4. สงเกตจากอาการขณะใช ัยา ยาบางประเภทมลีกษณะการใช ัเฉพาะเชนยาเมดฟ็ ูซงปกต ึ่เมิอื่ ละลายน้ำจะเกดฟองฟ ิอยูางชดเจนัหากยาทเราใช ี่ ไมเก ดฟองฟ ิตามทูควรจะเป ี่น ใหสงส ยไว ักอนวาเสอมคื่ณภาพุ การเกบร็กษายาั การเกบร็กษายานันั้หากเกบร็ กษาไม ัด ียาจะเสอมสภาพได ื่งายแมยงไม ัถงวึนหมดอายัทุแสดง ี่ บนฉลากยากตาม็ยงมัหลี กปฏ ับิตัในการเก ิบร็กษายาัดงนั (ี้ศนยูสมเด จพระส ็ งฆราชญาณส ังวรเพั อสื่งอายู , ุม.ป.ป.) 1. ควรเกบยาไว ็ ในต เฉพาะูเชนตยาประจำบ ูาน โดยตงให ั้พนจากมอเดืก็เพราะยาบางชนดมิ ี สสวย ีเชน ยาบำรงเลุอดทืมี่เหลี กเป ็ นส วนประกอบ 2. ตยาควรอยูในท ูแสงแดดส ี่ องไม ถงึ ไมต งในท ั้อี่บชันื้ควรตงอยั้ ในท ูที่อากาศถ ี่ ายเทได สะดวก หางไกลจากความร อนอยาปล อยให ยาถ กแสงแดดและความชูนเพราะจะทำให ื้ยาเส อมสภาพได ื่งายควรเกบ็ ยาใหหางจากหองครวัหองน้ำ และตนไม 3. ควรมกระจกป ีดก นฝันละอองุจดตั ยาให ูเปนระเบยบี โดยแยกประเภท ยาใชภายนอก ยาใช ภายใน และเวชภณฑั เพอปื่องกนอันตรายจากการหยับยาผิดิ ยาใชภายใน ใหใส ขวดสชามี ฝาป ี ดสน ทิเขยนฉลากวีา “ยารบประทาน ั ” โดยใชฉลากส นี้ำเงนิหรอตืวอั กษรส ันี้ำเงนิหรอสื ดำี พรอมกบระบัชุอยาื่สรรพคณุขนาด และวธิรีบประทาน ัตดไว ิ ให เรยบรีอยถาเปนยาน ้ำแขวนตะกอน ทฉลากจะตี่องม ีคำวา “เขยา ขวดกอนใช ยา ” ยาใชภายนอก ใหตดฉลากส ิแดงีมขีอความวา “ยาใชภายนอกหามร บประทาน ั ” ในฉลาก ตองระบชุอยาื่สรรพคณุขนาดและวธิใชี ใหเรยบรีอย 4. ยาทุกชนิดตองมีภาชนะบรรจุใหเรียบรอย มฉลากป ีดเรยบรีอย ฝาของภาชนะบรรจตุองป ดให สนทแนิน 5. ไมควรเก็บยาหลายชนิดไวในขวดเดียวกัน เพราะจะทำใหยาเส ยได ี 6. ควรมถีวยตวงหรอชือนตวงยา สำลีผาพนแผลั พลาสเตอร ปรอทวดไข ั ควรเกบแยกไว ็ตางหากจากยา สำหรบัชอนถวยตวงยา ปรอทวดไข ั ตองทำความ สะอาดกอนและหล งการใช ัทกครุงั้
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 60 7. ไมควรเก บยาไว ็นานๆ เพราะยาทกชนุดมิวีนหมดอายัุและไมควรใช ยาทหมดอายี่แลุว เพราะอาจเกดอินตรายถังแกึชวีตได ิ 8. ยาบางชนดมิ กำหนดอาย ี การใชุการจดเกับ็เชนควรเกบไว ็ ในต เยูน็ ไดแก ยาหยอดตาทมี่ตีวยาั ปฏชิวนะี เปนตนทสำค ี่ญควรเกับยาตามท็ ฉลากกำหนดไว ี่อยางเครงครดัแตถ าฉลากไม ไดบงไวกเป็นทเขี่ าใจว า ใหเก บในท ็ซี่งปึ่องกนความชั นได ื้ดี กจกรรมทิ 2ี่ 2.1 ใหผเรูยนอธีบายวิธิการส ี งเกตยาเส ั อมสภาพ ื่ 2.2 ใหผเรูยนบอกความหมายของฉลากยาีทมี่ขีอความ Mfg.Date 2 -10 - 2010 2.3 ใหผเรูยนอธีบายทิตี่งของตั้ยาประจำบ ูานและวธิการเกีบร็กษายาัพรอมวาดภาพประกอบ 2.4 ใหผเรูยนส ีงเกตยาทั ใชี่ ในช วีตประจำว ินวั าเปนยาเส อมสภาพหร ื่ อไม ื พรอมให เหต ผลประกอบุ (ใหผเรูยนเขี ยนคำตอบของก ีจกรรมิ ในสมดบุนทักกึจกรรมิแลวตรวจสอบแนวคำตอบภายหล งั)
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 61 มผีปูวยหลายทานทมี่พฤตี กรรมการใช ิยาท ไมี่เหมาะสมและมกมัความเชีอทื่ ไมี่ถกตูองในการใช ยา ทำใหเก ดผลเส ิยและอี นตรายจากการใช ัยาความเชอผื่ดิๆ ทพบบี่อยมดีงนั ี้คอื (ศนยูสมเด จพระส ็งฆราชญาณั สงวรเพัอผื่สูงอายู , ุม.ป.ป.) เรองทื่ 3.3 ี่ ความเชอผื่ดิๆ เกยวกี่ บการใช ัยา ความเชอื่ : ยาแพงดกวีายาถกู ความเชอนื่ ไมี้จร งเสมอไป ิ โดยเฉพาะยาปจจบุนทัมี่อยี ในท ูองตลาดเป นส วนใหญ ยาทแพงี่ อาจเนองจากมื่ การบวกคำโฆษณา ีการคนคว าในอด ตและการบวกกำไรลงไปในราคายามากเป ีนหลาย เทาตวั ขอควรปฏ บิตัิคอควรสอบถามผ ืขายูหรอแพทยืวายาดงกลั าวสามารถ เชื่อถือคุณภาพไดมากนอยเพียงใด ใชเกณฑอะไรในการพิจารณาวายามี คณภาพุ ความเชอื่ : ฉดยาดีกวีากนยาิ โดยหลกการแลัวยารบประทานเป ันยาทแพทยี่จะเล อกใช ื เปน ลำดบแรกั เพราะสามารถรกษาโรคหร ั อบำบ ื ดอาการได ัเกอบทืงหมดั้ ใชงายและสามารถตดติวเพัอรื่บประทานต ัอเนองื่สำหรบยาฉัดนีนั้ เหมาะกบผั ปูวยท ไมี่สามารถร บประทานยา ัหรอในผ ื ปูวยหนกัหรอตื องการผลให ระด บยาส ังขูนทึ้นทั ี หลงจากนันเมั้อคื่ มอาการไดุแพทยกจะพ็ จารณาให ิรบประทานยาต ัอ ขอควรร ูคอือนตรายทัอาจเกี่ดขินจากยาฉึ้ดนีนจะแกั้ ไขได ยากหรอรืนแรงมากกวุายาร บประทาน ั และมบีางทอาจแกี่ ไขไม ทนั
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 62 สงทิ่ควรรีู่คอืการรกษาจะได ัผลหร อไม ืขนกึ้บการวัเคราะหิ อาการได ถกตูองการเลอกใช ืยาท เหมาะสม ี่ความ รวมมือในการรักษา ความสามารถในการใชยาที่มีวิธีการใชพิเศษ เชน ยาพน และการปฏิบัติตัวตาม คำแนะนำอยางสม่ำเสมอ ความเชอื่ : ยาตวใหม ัดกวีายาตวเกัา ความเชอนื่มี้สีวนจรงบิางแต ไม เสมอไป ยาทออกใหม ี่หลายตวกัม็ผลการรีกษาทั ไมี่แตกตางจาก ยาเดิม แตก็มียาใหมที่คิดคนขึ้น โดยมีวัตถุประสงคที่ยาเกาใชไมไดผลอันเปนปญหาที่ซับซอน สะสมมานานทงจากดั้านผ ใชูยาท ใชี่ ไมถกตูองและผสูงใช ั่ ไม ปฏบิตัตามมาตรฐานหริอแนวทางทื ี่ ถูกตองในการรักษา นอกจากนี้ยาใหมอาจมีการพัฒนาเพื่อใหใชไดงายขึ้น ลดอาการขางเคียง บางอยางลงหรอทืนตั อโรคใหม ๆ อยางไรก ตาม็ขอเส ยของยาใหม ีคอมืขีอม ลการใชูไมมากพอผใชูจงึ เปนเสม อนหนืลองยาบูอยครงทั้ตี่องมการถอนยาตีวนันออกจากตลาดั้หลงจากใช ั ไปได ระยะหนงึ่เพราะ ความเปนพษรินแรงุบางชนดทำให ิพการิบางชนดมิ ผลให ี เสยชีวีติ ความเชอื่ : เมออาการหายกื่ ไม็ตองร บประทานยาต ัอ ความเชอนื่มี้ทีงทั้จรี่ งและไม ิจรงิยาทรี่กษาอาการัเชนยาแกปวดห วั ยาลดไขยาบรรเทา อาการหวดัยาเหลานเมี้ อไม ื่มอาการกี สามารถท ็จะหยี่ ดไดุแตยาทมี่การระบี ไวุทฉลากวี่า “ควรรบั ประทานตดติอกนทักวุนจนหมดั ” หรอยารื กษาโรคเร ัอรื้งัเชนความดนเลั อดส ืงูเบาหวาน จะตอง รบประทานต ัอเนองตามขนาดและเวลาทื่ระบีุ่ถงแมึจะควบค มอาการไดุแลวกตาม็ เพราะเปนยาท ี่ รกษาทัตี่นเหตของการเจุบป็วยนนั้มฉะนิ นอาจทำให ั้เรอรื้งัดอยาื้หรอไม ื สามารถควบค มอาการไดุ ขอควรปฏ บิตัิคอสอบถามท ืกครุงทั้ ไดี่รบยาวัาม ยาขนานใดท ีตี่องร บประทานตามขนาด ัและ เวลาทสี่งจนหมดั่ ในทางปฏบิตัทิวไปยาท ั่ ใหี่ โดยม จีดมุงหมายุเพอบำบ ื่ดเมัอมื่อาการเทีานนั้ทไมี่ตอง รบประทานจนหมด ันอกนนควรรั้บประทานจนหมดเพ ั อลดป ื่ญหาการเก บและการนำกล ็ บมาใช ั ใหม ทอาจเป ี่นอนตรายั
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 63 ความเชอื่ : อาการเจบป็วยของตนนนตั้ องใช ยาแรงยาออนไม ไดผล หากไมไดเปนโรคเรื้อรัง การเจ็บปวยแตละครั้งนั้นไมขึ้นตอกัน การใชยาแตละครั้งจึง ไมเกี่ยวของกัน ผูปวยมักไดรับการบอกจากผูใหบริการวา สำหรับคุณจำเปนที่ตองไดรับยาแรง ยาออนไปไม ไดผลหรอรืานน ไมี้มยาอีอนการพดดูงกลั าวเป นเพ ยงการสร ีางความเข าใจท ผี่ดิและตอง การทจะให ี่ผรูบบรัการเชิอวื่ าไดรบยาทัดี่ทีสี่ดุและเปนเสม อนการโฆษณาชวนเช ื อสามารถท ื่จะเรี่ยกี เกบเง็ นในราคาส ิงูยาทดี่ทีสี่ดนุนเป ั้นยาทตรงกี่บอาการัหรอสาเหต ืจรุงของการเจิ บป็วยอาการจะหาย หรอไม ืหายขนกึ้ บความสามารถในการว ัเคราะหิ โรคและการเล อกยาทื เหมาะสม ี่ ขอควรปฏ บิตัิคอบอกเลื าอาการให ละเอยดีมประว ีตัการใช ิยา อาหารเสรมิ สมนไพรุหรอื การแพยาอะไร มโรคประจำต ีวหรั อไม ื และสอบถามวธิปฏีบิตัิขอควรระว งในระหว ั างการใช ยานนั้ๆ ความเชอื่ : ยาชดดุกวีายาเดยวี่ ยาชดเปุนการจดยาหลายขนานเขัาดวยกนทันี่บวั าเป นเสม อนส ืงทิ่ปฏี่บิตัติอเนองกื่นมาของั สงคมไทย ัเพอความสะดวกในการร ื่บประทานและง ัายตอการจดของผั ปูวย สำหรบยาเดัยวน่ีนั้ จะบรรจยาแตุละชนดแยกจากกินัขอดของยาเดียวคี่ อไม ื ปนเป อนยาบางขนานอาจให ในเวลาท ตี่างกนั แตสำหร บชาวบัานท วไปจะยากในการใช ั่ ใหถกตูองยาชดหรุอยาเดืยวจี่ งไม ึแตกตางกนัถาเปนยาท ี่ รบประทานเวลาเด ัยวกีนและตรงกับอาการทั เปี่นจรงิแตปญหาทเกี่ดขิ นในส ึ้ งคมไทยค ัอืยาชดทุมี่ี การจดมักจะมั การใส ียาทมี่อีนตรายมากัเชนสเตยรอยดี ลงไปในยาชดโดยหวุงใหักดหรอบดบืงอาการั ชวคราวั่และจะเปนอนตรายรัายแรงเม อใช ื่ตอเนองื่ ขอควรปฏ บิตัิคอหากเลื ยงได ี่ใหเลยงยาชี่ ดโดยเฉพาะยาชุดทุมี่การจีดเตรั ยมไว ีลวงหนาและ ใหบอกว าไม ตองการยาสเต ยรอยดี
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 64 กจกรรมทิ 3ี่ 3.1 ใหผเรูยนยกตีวอยัางและอธบายความเชิอื่เกยวกี่ บการใช ั ยาในท องถนมาิ่ 2 ตวอยัางพรอมอธบายิ เหตผลุ 3.2 ผเรูยนเหีนด็วยหร อไม ื กบคำกล ัาวทวี่า “ฉดยาดีกวีากนยาิ ” พรอมให เหต ผลประกอบุ (ใหผเรูยนเขี ยนคำตอบของก ีจกรรมิ ในสมดบุนทักกึจกรรมิแลวตรวจสอบแนวคำตอบภายหล งั) ความเชอื่ : ยารบประทานจะร ั บประทานก ัอนหรอหลืงอาหารกั ได็ ไมแตกตางกนั ความเชอนื่ ไมี้จร งเสมอไป ิ โดยมากแลวยาร บประทานม ั กจะให ัรบประทานหล ังอาหารเพัอื่ สะดวกในการรบประทานและไม ัลมื เปนการเพมความริ่วมม อในการใช ืยายาหลงอาหารนั นสามารถ ั้ ทจะรี่บประทานหล ั งอาหารได ัทนทั ีหรอภายในคร ืงชึ่ วโมง ั่สำหรบยากัอนอาหารจะตองร บประทาน ั กอนอาหารอยางนอยครงชึ่ วโมงถ ั่งหนึงชึ่ วโมง ั่อยางไรก ตามหากระบ็ ใหุรบประทานก ัอนอาหาร พรอมอาหารหรอหลืงอาหารทันทั ีกควรท็ จะปฏ ี่บิตัตามเวลาทิรี่บประทานท ัถี่กตูองของยาดงกลัาว เนองจากยาบางตื่ วไม ัทนกรดยาบางตวมัผลกีดกระเพาะัยาบางตวจะดัดซูมไดึดเมีอรื่บประทานพร ัอม อาหารหรออาหารทืมี่ ไขม ี นสังู ขอควรร ูการไดรบยาทัมากกวี่า 1 ขนาน สามารถทจะเกี่ดยาติกีนได ั (อนตรายกัริยาของยาิ ) ในบางครงการให ั้รบประทานก ัอนหรอหลืงอาหารแยกจากกันักม็จีดมุงหมายทุี่จะปองก นไม ั ให ยาตกีนัจงควรทึจะรี่ บประทานให ัถกตูองเพอผลการรื่กษาทัดี่ีและลดอาการอนไม ัพ งประสงค ึทอาจี่ เกดขิ นได ึ้
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 65 เรองทื่ 3.4 ี่ การแพยาและอนตรายจากการแพัยา การแพยา (Drug Allergy) หมายถงึ เปนปฏ กิริยาทิเกี่ดจากภิมูคิมกุนของรัางกายตอตานยาท ไดี่รบั เขาไป การแพยาเกดขินเฉพาะตึ้วบัคคลจุงไม ึ สามารถป องก นได ั แตสามารถป องกนการแพัยาซ้ำได การแพยาเป นปฏ กิริยาทิรี่างกายตอบสนองตอยาเกดขินเมึ้อยาบางชน่ืดเขิ าสรูางกาย และไป กระตนให ุรางกายหลงสารหลายชน ั่ ดทำให ิเกดอาการแพิขนึ้ ซงสาเหต ึ่ของการแพุยาในแต ละบ คคลไมุสามารถ ระบไดุชดัเพราะขนอยึ้กูบปัจจ ยเส ั ยงหลายประการ ี่ ไดแก (นตยาสารหมอชาวบ ิานเลมท 355,11/2551 : ี่ ออนไลน) 1. ชนดของยาิเชนกลมยาบางชนุดแพิงายบางชนดแพิยากแตกลมยาทุพบเป ี่นสาเหต ใหุเกดิ การแพไดบอยคอื ยาปฏชิวนะีกลมเพนุซิลลินิยากลมซุลฟา ัยาฆาเชอื้ยากนชักัยาแกปวด ยาแกอกเสบ ั เปนตน 2. ตัวของผูปวยเอง บางคนมีอาการแพยารุนแรง บางคนมีอาการแพนอย หรือบางคนไม แพเลย นอกจากนยี้งอาจเกัยวเนี่องกื่ บโรคประจำต ัวของผั ปูวยหรออายืทุมากขี่นึ้เปนตน 3. การไดรบยาขนาดสั งและเปูนเวลานานกม็ผลให ีแพ ยาได แตพบได ในบางกรณ เทีานนั้เพราะ บางคนไดรบยาครังแรกกั้ม็อาการแพี ไดทนทั ี สำหรบอาการแพัยาคนทวไปม ั่กเขั าใจว าอาการทแสดงออกม ี่เพียงลีกษณะผันคื่นเทัานนั้แตความ จรงแลิวอาการแพยาทเกี่ดขินมึ้ ไดีตงแตั้ระดบัเลกน็อยค อเป ืนผนแดงื่บวม จนถงขึ นเส ั้ยชีวีติ และสามารถ เกดขิ นได ึ้เกอบทื กสุวนในร างกายดงนั (ี้นตยาสารหมอชาวบ ิานเลมท 355,11/2551 : ี่ ออนไลน) 1. ทางผวหนิงัเชนผนแดงื่ลมพษิ อาการบวมตามเปลอกตาืรมฝิ ปาก และมอืเทาบวม เปนตน 2. ระบบทางเดนหายใจ ิเชนหอบ หายใจตดขิดัแนนหนาอก ไอขดัๆ 3. ระบบหวใจและหลอดเล ัอดืเชนความดนโลห ัตติ่ำ หวใจเต ันเรว็ 4. ระบบทางเดนอาหาริเชนคลนไส ื่อาเจยนีทองเส ยีนอกจากนยี้งมัอาการอีนื่ๆ เชน ออนเพลยีตอมน้ำเหลองโต ืบวมตามตวั เปนตนซงความรึ่นแรงของอาการสุวนหนงกึ่ข็นกึ้บวั าได ยาในร ปู แบบไหน เชนการฉดจะทำให ีเกดการแพิ ไดเรว็ สวนยากนหริอยาทาจะเกื ดได ิชาหนอย ดงนันั้ผปูวยทสงส ี่ยวัามอาการแพียาเกดขิ นแนะนำว ึ้ าใหหยดยาและรุบไปพบแพทย ี เพอวื่นิจฉิยั อาการทนทั ี
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 66 ลกษณะของอาการแพัยาทพบี่ 1. ในรายทมี่อาการแพีออนๆ อาจมเพียงลมพีษิผนคื่นัหรอมืผีนแดงื่จดแดงหรุอตื มใสเล ุก็ๆ ขนทึ้วตั่วัหนาบวมหนงตาบวมัรมฝิ ปากบวม มกเกัดจากการกินยาเมิด็เชน แอสไพรนิเพนวีแอมพซิลลินิ ยาประเภทซลฟา ั 2. ในรายทมี่อาการแพีขนาดกลางอาจมอาการใจส ีนั่แนนหนาอกคลนไส ื่อาเจยนีหรอหายใจ ื ขดคลัายหดัมกเกั ดจากการใช ิยาฉดี 3. ในรายทเปี่นรนแรงุจะมอาการเป ีนลมตวเยัน็ชพจรเบาเรีว็ความดนตั่ำ และหยดหายใจุ มกเกัดหลิงจากฉั ดยาประเภทเพน ีซิลลินิหรอเซรื มในท ุนทัที นใด ับางครงอาจถั้งแกึความตายแบบทเรี่ยกวีา “คาเขม็” ไดเราเรยกอาการแพียารนแรงชนุดนิวี้าชอกจากการแพ็ (Anaphylactic shock) หรออาจพบเป ืน ลกษณะพัพองุหนงเปัอยลอกทงตั้วคลัายถ กไฟลวกูปากเปอยตาอกเสบ ัทอปสสาวะอ กเสบ ัมไขี ซงเรึ่ยกวีา กลมอาการสตุเวนจอหี นสนั (Stevens Johnson Syndrome) 4. ในการแพเลอดืหรอนื้ำเกลอืมกมั อาการไข ี หนาวสนหรั่อลมพืษขินึ้ โดยทวไปยาชน ั่ดฉิ ดจะทำ ี ใหเกดอาการรินแรงและรวดเรุวมากกว็าชนดกินิ การปองกนการแพัยา 1. ทกครุงทั้ ใหี่ยา ควรถามประวตัการแพิ ยาในอด ตทีผี่านมา และประวตัโรคภ ิมูแพิของผ ปูวยและ ในครอบครวของผั ปูวยถาม ประว ีตัเหลิาน ี้ควรระมดระวั งในการใช ั ยาให มาก และควรแนะนำใหผ ปูวยสงเกตั ดอาการแพูยาทอาจเกี่ดขินึ้ถาม อาการให ีรบหยีดยาุแลวกล บไปหาหมอท ัรี่กษาทันทั ี 2. อยาฉดยาอยีางพร่ำเพรอื่ทกครุงทั้ฉี่ ดยาโดยเฉพาะยาท ี ทำให ี่เกดการแพิ ไดงายเชนเพนซิลลินิ หรอเซรืมุควรทำการทดสอบผวหนิงกัอนและควรมยาแกีแพ สเตอรอยดและแอดรนาลีนีตลอดจนอปกรณุ ในการชวยผายปอดไว ใหพรอม 3. ถาพบผ ปูวยแพยา ควรแนะนำใหผปูวยรวูาแพ ยาอะไร และหามกนยาชนิดนินั้ๆ หรอยายืหี่อยา ชนดนินอั้กตี อไป และแนะนำผปูวยวาทกครุงทั้หาหมอควรจะบอกหมอวี่าเคยแพ ยาอะไร 4. อาการแพยามักจะเกิดเมื่อผูปวยเคยไดรับยาชนิดนั้นมากอนหลาย ๆ ครั้ง ในทารกหรือ เดกอ็อนท ไมี่ ไดรบยามากัอนจงมึ โอกาสแพ ียาน อยส วนคนท เคยได ี่รบยาั (โดยเฉพาะยาฉดี) มากอนหลายๆ ครงั้ โอกาสทจะแพี่ยาชนดนินกั้ส็งขูนตามลำด ึ้บัดงนันยั้ งใช ิ่ยาบอยครงขั้นเทึ้ าไหร กพ็งระวึงการเกัดอาการแพิ มากขนเทึ้านนั้ อนตรายของการใช ัยา ยาทกตุวยัอมมทีงคั้ ณและโทษควบคุอยูดูวยก นเสมอ ั ในการใชยาจงตึ องใช อยางรเทูาทนวัายาแต ละตวออกฤทธัอยิ์ างไร ใชขนาดเท าไหร นานเทาไหร และอาจมโทษอะไรได ีบางถาหากไม จำเป นจรงิๆ กไม็ ควรใชยาอยางพร่ำเพรอื่
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 67 อนตรายของยาัอาจเกดจากสาเหต ิดุงตั อไปน ี้ 1. การใชยาเกนขนาดิ (Overdosage toxicity) เชน 1.1 กนแอสไพร ินิขนาดมาก ๆ ทำใหเกดภาวะเลิ อดเป ืนกรด (Acidosis) ถงตายได ึ 1.2 กนพาราเซตามอลิขนาดมาก ๆ ทำใหตบวายถั งตายได ึ 1.3 กนฟิ โนบาร บ โทน ิขนาดมาก ๆ ทำใหกดศ นยูควบค มการหายใจุผปูวยหย ดหายใจถุงึ ตายได 1.4 กนยาริกษาเบาหวานหลายเมัด็ อาจทำใหเกดภาวะนิ้ำตาลในเลอดตื่ำเกนไปจนเป ินลม ถงตายได ึ 2. ผลขางเคยงของยาี (Side effect) ยาทกตุวจะมัผลที ไมี่เปนคณหรุอโทษอย ืควบคูกูบประโยชน ั ของมนเสมอ ัเชน 2.1 ทำใหระคายเคองตือกระเพาะ (กดกระเพาะั ) เปนโรคกระเพาะได เชน ยาแอสไพรนิ ยาแกปวดข อ สเตอรอยดรเซอรีพนี 2.2 ทำใหหหนวกูเสยการทรงตีวัเชน สเตรปโตมยซันิ 2.3 ทำใหเปนพษติ อไต เชน สเตรปโตมยซันิ ยาประเภทซลฟา ั 2.4 ทำใหเป นโรคโลห ตจางิ อะพลาสตกิเชน คลอแรมเฟนคอลิ เฟนวบิ วตาโซน ิ 2.5 ทำใหมพีษติอตบัเชนเตตราซยคลันีอรีโทรม ิยซันิ ไอเอนเอช็ ไทอาเซตาโซน เปนตน 2.6 ทำใหมพีษติ อประสาทตา เชนอแทมบีทอลูคลอโรควนี เปนตน 2.7 ทำใหฟนเหล องดำ ืเชนเตตราซยคลันี ขอทควรระวี่งอยัางยงคิ่อืผลทมี่ตีอเดกเล็ก็ และทารกในครรภมารดา 3. การแพยา (Drug allergy หรอื Drug hypersenstivity) 4. การดอยาื้ (Drug allergy) มกจะเกัดกิ บยาปฏ ัชิวนะที ใชี่กนอยัางผดิๆ 5. การใชยาในทางท ผี่ดิและการตดยาิ (Drug abuse และ Drug dependence) เชน 5.1 การตดยามอริ ฟน เฮโรอนียาแกปวดท เขี่าคาเฟอ นียากระตนประสาทแอมฟ ุตามนี (ยามายาขยนั) 5.2 การใชยาปฏ ชิวนะป ี นยาลดไข 5.3 การใชสเตอรอยด เป นยาลดไข หรอยาอืวน 5.4 การใชเอฟ ดรนีหรอแอมฟ ืตามนี เปนยาขยนั 5.5 การใชผงน้ำตาลเกลอแรื (ORS) เปนยาบำร งรุางกาย
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 68 6. ปฏกิริยาติอกนของยาั (Drug interaction) จะเกดขินเมึ้ อให ื่ยาเข าไปในร างกายมากกวา 2 ตวัขนไปพร ึ้อมกนัซงอาจจะเสร ึ่มฤทธิกิ์ นทำให ัมผลในการร ีกษามากขันึ้หรอทำให ืฤทธยาแรงขิ์นึ้หรอื ตานฤทธกิ์ นทำให ัผลการรกษาลดนั อยลงไป เชน 6.1 แอลกอฮอล (เหลาเบยรี ) ถากนพริอมกบยานอนหลับัยาแกแพ จะชวยเสรมฤทธิการิ์ นอนหลบมากขันึ้ 6.2 แอลกอฮอลถากนพริอมก บแอสไพร ันิ จะเสรมฤทธิการระคายเคิ์องตือกระเพาะอาหาร 6.3 อรีโทรม ิยซันิถากนพริอมกบทั โอฟ ีลลนี จะทำใหระดบของยาชนัดหลิ งในกระแสเล ัอดื สงขูนึ้ 6.4 เฟนลบิ วตาโซน ิ ไอเอนเอช็หรอซื ลฟา ัถากนพริอมกบยารักษาเบาหวานั จะเสรมฤทธิ ิ์ การลดน้ำตาล ทำใหเกดภาวะนิ้ำตาลในเลอดตื่ำได 6.5 สเตอรอยดไทอาไซดหรอแอดรืนาลีนีจะตานฤทธการลดนิ์ ้ำตาลของยารกษาเบาหวานั ถาใช พรอมกนั อาจทำใหการร กษาเบาหวานไม ั ไดผล 6.6 บารบทิเรตูแอมพซิลลินิเตตราซยคลันีหรอยารื กษาโรคลมช ักั (เชน ไดแลนทนิ) ถากนิ พรอมกบยาเมัดค็ มกำเนุดิจะตานฤทธยาคิ์มกำเนุดิ ทำใหการค มกำเนุดไม ิ ไดผล 6.7 ยาลดกรด ถากินรวมกับเตตราซัยคลีน หรือยาบำรุงโลหิต จะทำใหการดูดซึมของ เตตราซยคลันีหรอยาบำร ื งโลหุตลดนิอยลง 6.8 แอสไพรนิจะตานฤทธการขิ์บกรดยัรูกของิ โพรเบเนซดิ (Probenecid) จงหึ ามใช แอสไพรนในผ ิ ปูวยโรคเก าททกี่นิ โพรเบเนซดอยิ ู 7. การตอบสนองตอยาในคนท มี่ความผี ดปกต ิทางกรรมพินธั ุเชน 7.1 คนทมี่ภาวะพรี องเอนไซม จ - 6 - ีพดีีซงเกึ่ดจากกรรมพินธั ุถาก นแอสไพร ินิซลฟาคลอแรม ั เฟนคอลิ ฟราโซลูโดน ิพเอเอส ีควนินิ ไพรมาควนีหรอไทอาเซตาโซน ื อาจทำใหเก ดโลห ิตจางจากเมิดเล็อดื แดงแตกได 7.2 คนทเปี่ นโรคเก าท ถาก นไทอาไซด ิ หรอืแอลกอฮอล (เหลาเบยรี ) กอาจทำให ็ โรคกำเร บได ิ 7.3 คนทเปี่นเบาหวานถาก นสเตอรอยด ิ ไทอาไซดหรอยาเมืดค็ มกำเนุดิกอาจทำให ็น้ำตาล ในเลอดส ื งไดู
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 69 การปองกนอั นตรายจากการใช ัยา 1. ตองทำความร จูกยาทั งในแง ั้สรรพคณุผลขางเคยงีขนาดทใชี่ระยะเวลาทใชี่ไมใชอย างเดาสมุ อยางครอบจกรวาลัอยางพร่ำเพรอื่หรออยื างไม รบผัดชอบิ 2. ตองทำความร จูกกั บคนไข ัทจะใช ี่ยา ถามประวตัการแพิยา โรคภมูแพิ ในต วคนไข ั และครอบครวั อาการซดเหลีองทืเกี่ดขิ นประจำ ึ้ 3. ควรศกษาหาความรึเพูมเติ่มจาการอิ านตำรา หรอสอบถามผ ืรูู 4. ควรแนะนำใหชาวบานรจูกโทษของยา ัหากจะเลอกซือยากื้นเองิควรรจูกยาชนัดนินั้ๆ ใหดี อยาปล อยให ทางรานขายยาจดยาชัดทุไมี่รจูกใหั เพราะในยาชดมุกมัยาอี นตรายผสมอย ัดูวยเชน คลอแรมเฟนคอลิ เพรดน็ โซโลน ิฯลฯ 5. ควรแนะนำใหรานขายยารบผัดชอบติอการจ ายยาให แกลกคูาอยาจายยาอนตรายอยัางพร่ำเพรอื่ 6. อยาฉ ดยาโดยไม ี จำเป นเลอกฉื ดในรายท ีอาการรี่นแรงหรุออาเจืยนีกนไม ิ ได เพราะนอกจาก จะเสยงตี่อการแพยาแลวยงอาจเส ัยงตี่อการตดเชิอื้เชน เปนฝหวเขัม็หรอโรคต ืบอั กเสบจากไวร ั สัและอาจ ฉดถี กเสูนประสาทได อกดีวย กจกรรมทิ 4ี่ 4.1 ใหผเรูยนยกตีวอยัางอาการแพยาทพบเหี่ นในช ็วีตประจำว ินมาั 2 ตวอยัางพรอมทงบอกชั้อยาื่ ทแพี่ 4.2 ใหผเรูยนอธีบายวิธิการดีแลผูทูแพี่ยา (ใหผเรูยนเขี ยนคำตอบของก ีจกรรมิ ในสมดบุนทักกึจกรรมิแลวตรวจสอบแนวคำตอบภายหล งั)
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 70 เรองทื่ 3.5 ี่ การใชยาในผ สู งอาย ู ุ แนวทางการปฏบิตัในการให ิยาแกผสูงอายู ุ การใชยาในผ สูงอายูเปุนเรองทื่สำค ี่ญมากผัดูแลหรูอลื กหลานควรใหูความใส ใจเป นพ เศษเพราะ ิ โดยทวไปยาท ั่ ใชี่รกษาโรค ัซงมึ่จำหน ีายอยตามทูองตลาดไม ได ใชยาท ปรี่งหรุอเตรื ยมสำหร ีบผั สูงอายูโดยเฉพาะุ ผูสูงอายุนั้นมีโอกาสเกิดผลขางเคียงตาง ๆ จากยาไดงายเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาตามวัย ประสทธิภาพการเผาผลาญิการยอยการดดซูมตลอดถึงการขึบถัายท เปล ี่ ยนไป ี่ตบและไตม ั การทำงานท ีดี่อย ประสทธิภาพลงินอกจากนนั้ผสูงอายูเองกุย็งมั การใช ียามากกวากล มประชากรอ ุนื่ๆ ดวยเหต ผลหลายประการุ เชนการทผี่สูงอายูมุกมั โรคประจำต ีวคนละหลายัๆ โรค ทำใหม โอกาสร ีกษากับแพทยั หลายคนและได รบยาั หลาย ๆ ชนดิซงมึ่ปฏีกิริยาติอกนัหรอซื้ำซอนกนและมัวีธิใชีแตกตางกนัยงไปกว ิ่านนั้ผสูงอายูซุงมึ่ปีญหา ดานสายตาหร อสมอง ืยงมั ความเส ียงที่ จะใช ี่ยาผ ดไดิมากอกดีวยดงนั นควรให ั้ ความสนใจในการใช ยาของผ สูงอายู ุ เปนพ เศษ ิ โดยตวผั สูงอายูเองกุต็องศ กษาเกึยวกี่บยาทั ใชี่ ใหมากเชนกนัเพอจะได ื่ ใช ยาได อยางถกตูองและปลอดภ ยั มากทสี่ดุ เพราะถาให ยาผดจะมิอีนตรายจากการใช ั ยาเป น 2 เทาของผ ปูวยอาย 30 - 40 ุป ดงนันแนวทางั้ การปฏบิตัในการให ิ ยาในผ สูงอายู ุมดีงนั (ี้บษยุณกมลเรองรืกเรัยนและคณะี , 2552.) 1. ผดูแลควรศูกษาถึงึรปรูางลกษณะและสรรพค ัณของยาแตุละชนดทิรี่บประทานอย ั ประจำ ู และแนะนำผสูงอายูใหุทราบดวย (เวลาแพทยถามจำสรรพค ณยาไมุไดกย็งบอกรั ปรูางล กษณะของยาได ั เชน เมดกลมแบนขนาดเล็ กส็ สีมรบประทานคร ังละครั้งเมึ่ดตอนเช็า เปนตน ) 2. เขยนขนาดและวีธิรีบประทานต ั วโตัๆ ตดบนฉลากยาิ (กรณทีผี่สูงอายูยุงอัานหนงสั อได ืด)ี 3. อาจใสกลองแยกชนยาั้เชนเชา - กลางวนั - เยน็ - กอนนอน (กอนหรอหลืงอาหารั ) เพอื่ ปองกนผั สูงอายูหลงลุมรื บประทานยาซ ั้ำ ทำใหเกดอินตรายมากั 4. สถานทเกี่บยา็ ควรใหปลอดภ ยและเกั บไว ็หางจากมอเดืก็ (เพราะเคยมเดีกหย็ บยาไปร ิบั ประทานโดยผใหญูไมทราบซงอึ่นตรายมากั ) บางชนดติองเก บให ็พ นแสง (มกบรรจั ในภาชนะสุชาหรีอหือดวย แผงฟอยล) ยาฉดเบาหวานีและยาหยอดตาจะตองเก บไว ็ ในท ที่มี่อีณหภุมูคงทิ ภายในต ี่เยูน็ 5. ถาเป นไปได ผดูแลผูสูงอายูควรหยุบยาให ิรบประทานเองก ับมัอืวธินีจะปลอดภ ี้ยทั สี่ดุ 6. ผดูแลควรหมูนพาผั่สูงอายูไปพบแพทยุเป นประจำตามกำหนดน ดั หรอไปก ื อนกำหนดน ดเมัอื่ มอาการผี ดปกต ิขินึ้ ตรวจสอบจำนวนยาของผสูงอายูวุาม จำนวนส ีมพันธักบวันนัดของแพทยัหร อไม ื
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 71 หลกการใช ั ยาสำหร บผัสูงอายู ุ 1. ควรใชการวนิจฉิ ยโรคก ั อนให การรกษาั และประเมนความจำเป ินทจะตี่ องใช ยาทกครุงกั้อน สงยาให ั่ผ ปูวยโรคบางอย างไม ต องใช ยากร็กษาหายได ั 2. ควรซกประว ัตัการใช ิยาทกชนุดิ (รวมทงยาทั้ซี่อกื้นเองจากริานขายยา ) โดยละเอยดรวมทีงั้ การสบบูหรุี่ดมสื่ราดุวยเทคนคทิ เปี่ นประโยชน คอื ใหผ ปูวยนำยาท กชนุดทิ ใชี่อย มาให ูดู 3. แพทยควรรจูกคั ณสมบุตัทางเภส ิชวัทยารวมทิงผลขั้างเคยงทีพบบี่อยของยาท จะใช ี่เปนอยาง ดการทีรี่จูกยาอยัางดเพียงี 2 - 3 ชนดดิกวี าใช ยาหลายๆ ชนดโดยไม ิร ู 4. โดยทวไปควรส ั่งจั่ายยาขนาดต่ำ ๆ แกผสูงอายูในขณะเรุมติ่นและคอยๆ เพมิ่ขนาดขนอยึ้าง ชาๆ จนไดผลการรกษาทัตี่องการยดหลึกั “start low go slow” 5. พยายามจดยาให ังายสำหร บผั สูงอายู ุเพอเพื่มประส ิ่ทธิ ภาพในการร ิกษาั 5.1 หลกเลี ยงการใช ี่ยาวนละั 3 - 4 ครงั้ ใชวนละั 1 - 2 ครงดั้กวีา 5.2 เลอกรื ปแบบยาทูเหมาะสมสำหร ี่บผั ปูวย (ยาน้ำ, ยาเมด็) 5.3 เขยนคำส ี งการใช ั่ ยาให ชดเจนเขั าใจง าย 5.4 อธบายวิธิการใช ียารวมทงเหตั้ผลทุตี่ องใช ยาให ผ สูงอายู ุและญาตเขิ าใจ 5.5 แนะนำใหผ ปูวยทำลาย /กำจดยาทั ไมี่ ได ใชทงไป ิ้เพอปื่องก นความส ั บสน ั 5.6 แนะนำใหญาตคอยดิแลเรูองการใช ื่ยาของผ สูงอายูวุาถกตูองหร อไม ื 6. ควรทบทวนการใชยาของผ สูงอายูเปุนประจำ และหยดยาทุคี่ดวิ าไม จำเป นอกตี อไป 7. พงระลึ กไว ึ เสมอว าการใช ยาในผ สูงอายูอาจเกุดผลขิางเค ยงได ีงาย และเปนสาเหต ของอาการุ เจบป็วยของผสูงอายูไดุ ขอควรระว งในการใช ั ยาในผ สูงอายู ุทควรทราบมี่ดีงนั ี้ 1. ยามปฏีกิริยาติอกนัคอืการเกดปฏ ิกิริยาระหวิ างการใช ยาตงแตั้ 2 ชนดขิ นไปซ ึ้งบางครึ่งสามารถ ั้ ใชยารวมก นได ัแตควรเพ มระยะเวลาให ิ่หางก นประมาณ ั 1 - 2 ชวโมง ั่เพอปื่องกนการลดการดัดซูมของึ ยาอกตีวหนังึ่เชนยาแกปวดหลายชน ดิ จะใชควบคกูบยาลดกรดหรัอยาเคลือบกระเพาะืเชน Cimethidine หรอื Alum milk ยาเมดบำร ็งเลุอดไม ืควรร บประทานร ัวมกบนมั เพราะจะทำใหประส ทธิภาพของยาลดลงควริ รบประทานเว ันชวงหางจากการดมนมื่ 2 ชวโมง ั่
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 72 2. การหยบยาผิดิลมกืนยาิหรอกืนยาเกินขนาดจากการหลงลิมืเชน คนไขรบประทานยาลด ั ความดนโลห ัติ 2 ครงั้ (เพราะคดวิาย งไม ั ไดกนิ) ทำใหเกดอาการหนิามดืเวยนศ ีรษะเนีองจากระดื่บความดันั โลหตลดลงติ่ำเกนไป ิ ซงขึ่อน จะเป ี้นอนตรายตัอผสูงอายูมากอาจทำใหุสมองขาดเล อดไปเล ื ยงได ี้ 3. การชอบรบประทานยาสม ั นไพรบางชนุดทิ ไมี่ ไดรบการรับรองมาตรฐานัหรอการรื บประทาน ั ยาชดทุซี่อรื้บประทานเองตามคำแนะนำของเพ ัอนบื่านหรอหมอตื ี๋ซงสึ่ วนใหญ จะมสารสเต ียรอยดี (steroid) จะมอาการดีขีนในช ึ้วงแรกๆ ตอเมอรื่ บประทานไปนาน ัๆ จะเกดผลเส ิยตี อไต และสขภาพอยุางมาก กจกรรมทิ 5ี่ 5.1 ใหผเรูยนอธี บายแนวทางปฏ ิบิตัในการให ิยาผ สูงอายู ุ 5.2 ใหผเรูยนบอกขีอควรระว งการให ั ยาในผ สูงอายู ุ (ใหผเรูยนเขี ยนคำตอบของก ีจกรรมิ ในสมดบุนทักกึจกรรมิแลวตรวจสอบแนวคำตอบภายหล งั)
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 73 ตอนท 4ี่ การสงผส ู งอาย ู ไปสถานพยาบาล ุ เรองทื่ี่ 4.1 การเตรยมตี วไปสถานพยาบาลของผ ัสูงอายู ุ 4.2 การพาผสูงอายูไปยุงสถานพยาบาลักรณการตรวจส ี ขภาพประจำปุ แนวคดิ ผสูงอายูเปุนวยทัมี่ขีอจำก ดในด ั านสภาพร างกายท เปล ี่ยนแปลง ี่ซงการไปสถานพยาบาลเป ึ่นสงิ่ ทผี่สูงวูยตั องประสบอย แลูวดงนั นการไปสถานพยาบาลก ั้เป็ นสวนหน งในการด ึ่แลสูขภาพเบุองตื้นของผ สูงอายู ุ ซงจะเรึ่มติ่นตงแตั้การเตรยมรีางกายของผสูงอายูเองุขอม ลสูขภาพุการเตรยมตีวกั อนไปสถานพยาบาล ขอปฏ บิตัขณะพบแพทยิ หรออยืทูสถานพยาบาล ี่การปฏบิตัตนหลิงพบแพทยัของผ สูงอายู ุ จดประสงคุ เมอศื่กษาตอนทึ 4 ี่จบแลวผเรูยนสามารถ ี 1. บอกวธิการเตรียมตี วไปสถานพยาบาลของผ ั สูงอายูไดุ 2. บอกขนตอนในการส ั้งผสูงอายูไปสถานพยาบาลไดุ
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 74 เรองทื่ 4.1 ี่ การเตรยมตี วไปสถานพยาบาลของผ ัสู งอาย ู ุ การเตรยมตีวกั อนไปสถานพยาบาลของผ สูงอายู ุ เมื่อเอยถึงสถานพยาบาล ทุกคนก็ทราบดีวาในวันหนึ่ง ๆ มีคนไขมารับการตรวจรักษาจาก บคคลากรทางการแพทยุ มากโดยเฉพาะสถานพยาบาลใหญ ๆ วธิไหนท ีจะชี่ วยให ไมตองรอนานเมอไปถ ื่งึ โรงพยาบาล สงแรกทิ่ตี่องคำน งถึ งและนำต ึดติวมาดัวยทกครุงั้คอืบตรประจำต ั วประชาชน ับตรประจำต ั วคนไข ั ใบนดัเพราะบตรประชาชนหร ั อใบน ืดั เปรยบเสม ี อนใบเบ ืกทางเพิ อนำไปทำบ ื่ ตรคนไข ั ไปร บการตรวจรักษาทั ี่ แผนกตาง ๆ และควรพกพาขอมูลสุขภาพที่สำคัญติดตัวอยูเสมอ เชน โรคประจำตัว ยาที่ใชอยูประจำ การแพยาเมอไปพบแพทย ื่ จะได ใหขอม ลไดูทนทั ี กรณผีสูงอายูมุอาการผี ดปกต ิ ิกอนท จะไปพบแพทย ี่ การเตรยมตีวกั อนไปพบแพทย โดยผดูแลเรูมสิ่งเกตส ังผิ่ดปกต ิ ในผ ิ สูงอายู ุมการส ีงเกตอาการความั ผดปกต ิทิเกี่ดขินทึ้งรั้างกายและจ ตใจ ิ เฝาระวงัตดตามอยิ างสนใจและต อเนองวื่าความผ ดปกต ินิมี้อาการเป ีน อยางไร เคยเปนมาหรอยืงัรวมทงระยะเวลาทั้มี่อาการเจี บป็วยความรนแรงุการลกลามุตำแหนงท เปี่นอวยวะั ทรี่สูกึ ควรจำรายละเอยดตีางๆ ใหแม นยำหร ออาจจะจดบืนทักขึอม ลใหูครบถวนเมอไปพบแพทย ื่ จะได ให ขอม ลไดูถกตูองซงการส ึ่ งเกตและไม ัน งนอนใจในส ิ่งผิ่ดปกต ิเหลิานจะมี้ ประโยชน ีเพราะถารตูวแตัเนนิ่ๆ ในขณะ ที่ยังมีอาการนอย และความรุนแรงของโรคไมมากโดยทั่วไปก็จะทำการรักษาใหหายไดโดยงาย ไมยุงยาก ไมเสยเวลาี และไมส นเปล ิ้องคื าใช จายและเตรยมคำถามท ีอยากรี่อาจซูกซัอมเตร ยมคำถามท ีเกี่ยวขี่องกบั การเจบป็วยทตี่องการทราบคำตอบจากแพทย เชน โรคทเปี่นระดบความรั นแรงของโรคุเปาหมายของการรกษาั ยาและการใชยา เปนตน เพราะจะไดสอบถามแพทย ไดทนทั ี ขณะไปพบแพทย ขนตอนแรกเหมั้อนการวางแผนเพือรวบรวมขื่อม ลสูงผิ่ดปกต ิและเตริยมตี วไปพบแพทย ั และเมอื่ ถงขึนตอนทั้ 2 ี่ทผี่สูงอายูจะไปพบแพทยุจรงิๆ กควรจะไปแต ็เชาหรอตรงเวลานืดของแพทยั ผดูแลหรูอื ลกหลานญาต ูของผิ สูงอายูกุควรไปด ็วยเพอให ื่ขอมลทูสำค ี่ ญให ัครบถวนต งใจฟ ั้งการวนิจฉิยัความเหน็และ คำแนะนำของแพทยและรจูกเป ัาหมายการรกษาั
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 75 การปฏบิตัตนเองหลิ งไปพบแพทย ั ภายหลงจากทัพบแพทยี่ผ สูงอายูและผุดูแลควรรูวมม อปฏ ืบิตัตามคำส ิงของแพทยั่ ทงในเร ั้องการื่ ดแลตนเองูการใชยาและควรส งเกตส ั งปกต ิ่ติางๆ ทงทั้เกี่ดขินกึ้ อนไปพบแพทย วาโรคท ที่เลาเบาบางหรุอื หายดเพี ยงใด ีทงยั้งควรส ั งเกตส ังผิ่ดปกต ิ ใหม ิ (ถาม ) ีเชนการแพยาผลขางเคยงของยาี เปนตนและตดตามิ ผลการรกษาั ไปพบแพทยตามนดั กจกรรมทิ 1ี่ ใหผเรูยนไปสถานพยาบาลแล ี วสอบถามและส งเกตผั สูงอายูวุาม ปีญหาและอ ปสรรคอะไรบุาง ในการมาสถานพยาบาล แลวบนทักขึอม ลตามแบบฟอรูมท กำหนด ี่ (ใหผเรูยนเขี ยนคำตอบของก ีจกรรมิ ในสมดบุนทักกึจกรรมิแลวตรวจสอบแนวคำตอบภายหล งั)
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 76 การตรวจสขภาพประจำปุในผ สูงอายูเปุนส งจำเป ิ่น โดยเฉพาะอยางย งในว ิ่ยสังอายูเพราะเมุออายืุ่ มากขนรึ้างกายกจะเส ็ อมไปตามอาย ื่ทุเพี่มขิ่นและอาจมึ้การกีอต วของโรคโดยท ัตี่ วเองไม ัร ูเชน ไขมนในเล ัอดื สงูเบาหวาน ความดนโลห ั ตสิงูดงนั นหากรอให ั้เกดอาการแลิวค อยทำการร กษาอาจจะสายเก ั นไปหร ิอตือง ใชเวลานาน ทำใหสญเส ูยเวลาและคี าใชจายการตรวจสขภาพประจำปุจงเปึนวธิการส ี งเสรมสิขภาพุและปองกนั โรควธิหนีงึ่อยางนอยก เป็ นการประเม นสิขภาพตนเองวุา ในรอบปทผี่านมามสีงผิ่ดปกต ิหริอตืองแก ไขอย างไร รวมทงกระตั้ นให ุดแลรูกษาส ัขภาพตนเองเพุมขิ่นึ้นอกจากนหากตรวจพบโรคต ี้งแตั้ระยะเรมแรกิ่แพทยกจะ็ ไดทำการร กษาควบคั มไมุให โรคหร อการเจื บป็วยนนรั้นแรงหรุอเกืดภาวะแทรกซิอน การตรวจสขภาพประจำปุ จึงเปนการประเมินภาวะสุขภาพโดยทั่วไป ถาพบความผิดปกติหรือภาวะเสี่ยงตอการเกิดโรคก็จะไดปรับ พฤตกรรมการดิ แลสูขภาพตนเองุซงมึ่ขีนตอนในการดำเน ั้นการดิงนั ี้ 1. การเลอกสถานท ื ตรวจส ี่ขภาพุควรไปรบการตรวจส ั ขภาพในสถานพยาบาลทุที่ านใช บรการิ เปนประจำเพราะจะม ประว ีตัการริกษาหรั อประว ืตัการตรวจส ิ ขภาพประจำปุของทานอย ทำให ูแพทยผตรวจู ทราบการเปลยนแปลงของภาวะส ี่ขภาพของทุานตลอดจนทราบถ งแนวโน ึมของการเก ดภาวะเส ิยงตี่อสขภาพุ แตบางคนอาจมแนวคีดวิาควรเล อกใช ืบรการทิ สถานบร ี่การเฉพาะทางควรเลิ อกสถานท ืบรี่การทิมี่การซี กประว ัตัิ และตรวจรางกายดวยนอกจากนที้านควรตรวจสทธิ ในการร ิกษาพยาบาลของทัานดวยวาทานสามารถเขารบั บริการไดที่ไหนไดบาง เชน ถาเปนขาราชการบำนาญก็สามารถเขารับการตรวจไดที่โรงพยาบาลรัฐบาล หากมสีทธิหลิ์กประก ั นสัขภาพกุต็องดวูาสถานบรการหลิกทัระบี่ ไวุในบ ตรคัอทื ไหน ี่ จะไดไมตองเส ยคี าใช จาย ในการตรวจสขภาพเองุ 2. การเตรยมตีวเพั อตรวจส ื่ขภาพประจำปุโดยทวไปแล ั่วสถานพยาบาลท ที่านเขารบการตรวจั สขภาพประจำปุจะแจงรายละเอยดของการเตรียมตีวกัอนเขารบการตรวจัซงสามารถสร ึ่ปการเตรุยมตีวเพัอื่ เขาร บการตรวจส ั ขภาพประจำปุไดดงนั ี้ 2.1 ในกรณทีที่านเปล ยนสถานพยาบาลสำหร ี่บตรวจส ั ขภาพใหมุหรอทืานย งไม ัเคยม ประว ีตัิ การรบบรั การในสถานพยาบาลน ินั้ๆ ทานควรเตร ยมประว ีตัหริอขือมลเกูยวกี่บสัขภาพรวมถุงโรคประจำต ึวของั ทานไปให แพทยทจะทำการตรวจส ี่ขภาพของทุานและถาเป นไปได ควรเตรยมผลการตรวจทางหี องปฏ บิตัการิ ฟลมเอกซเรย็ ในอด ตีและหากทานมยาทีรี่บประทานเป ั นประจำเห นควรนำยาไปให ็แพทยดดูวย เรองทื่ 4.2 ี่ การพาผสู งอาย ู ไปย ุ งสถานพยาบาลักรณการตรวจส ี ขภาพประจำป ุ
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 77 2.2 สอบถามเจาหนาทวี่ามการตรวจเลีอดทืตี่องงดน้ำและอาหารหรอไม ื ถาม ีควรงดน้ำ และอาหาร กอนตรวจ 10 - 12 ชวโมง ั่ 2.3 ในรายทตี่องม การตรวจป ี สสาวะและอ จจาระุควรเกบป็ สสาวะและอ จจาระในเชุา วนทัจะตรวจี่ 2.4 สอบถามแพทยหรอเจืาหนาทวี่าจำเป นตองงดยาทรี่บประทานอย ั เปูนประจำก อน ตรวจหรอไม ื ( ในกรณทีมี่ยารี บประทานเป ั นประจำ ) เนองจากยาบางชนื่ดอาจมิผลตีอระดบสารเคม ั ในร ีางกาย และหากจำเปนตองงดยาควรถามวางดยานานเท าไร 2.5 งดดื่มเหลา และงดสูบบุหรี่เพราะการดื่มเหลาและสูบบุหรี่อาจทำใหสารเคมี บางอยางสงขูนและทำให ึ้เก ดการเปล ิ ยนแปลงของระด ี่บฮอรั โมนในร างกาย 2.6 ควรพกผั อนให เพ ยงพอและทำใจให ี สบายก อนการตรวจสขภาพุ 2.7 ตรวจสอบสทธิการริกษาพยาบาลของทัานวาการตรวจชน ดใดต ิ องเส ยคี าใช จายเอง และราคาคาตรวจเท าไร เพอทื่ที่ านจะได เตรยมเงี นไปเพ ิ ยงพอสำหร ี บการตรวจส ัขภาพุ 2.8 ควรตรวจสอบวนเวลาและสถานท ั ี่ทจะตรวจส ี่ ขภาพใหุถกตูอง 2.9 ศึกษาขั้นตอนการตรวจสุขภาพตามที่โรงพยาบาลแจงมาอยางละเอียดและ ปฏบิตัตามอยิางเครงครดั นำบตรประจำต ัวผั ปูวยและบตรประจำต ั วประชาชนไปด ัวยทกครุงั้ การไปใชบร การควรมาให ิตรง เวลานดหมายัเพอทื่ านจะได รบความสะดวกในการบร ัการแติละข นตอนเป ั้นอยางด ี กจกรรมทิ 2ี่ 2.1 ใหผเรูยนบอกขี นตอนในการพาผ ั้สูงอายูไปสถานพยาบาลุ 2.2 ใหผเรูยนอธี บายส ิงทิ่ญาตี่หริอผืดูแลควรคำนูงถึ งในการพาผ ึ สูงอายูไปสถานพยาบาลุ กรณตรวจส ี ขภาพประจำปุ (ใหผเรูยนเขี ยนคำตอบของก ีจกรรมิ ในสมดบุนทักกึจกรรมิแลวตรวจสอบแนวคำตอบภายหล งั)
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 78 บรรณาน ุ กรม เจยมจีติ แสงสวรรณุ . การดแลผูสูงอายูทุบี่าน . ขอนแกน : ภาควชาการพยาบาลอายิ รศาสตรุและศ ลยศาสตร ั คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลิยขอนแกัน , 2542. ชยยัทธุชวลตนิธิกิลุ . หนวยท 9 ี่การปองภยอับุตัภิยในครอบคร ัวและชัมชนุอนามยชัมชนุ . ใน เอกสารการ สอนชดวุชาิหนวยท 8 - 15 ี่มหาวทยาลิ ยสั โขทุยธรรมาธัราชิ . พมพิครงทั้ 9. ี่นนทบรุ : ี โรงพมพิ มหาวทยาลิ ยสั โขทุยธรรมาธัราชิ , 2540. นตยาิ ภาสนุนทั . การดแลตนเองในวูยทองั . กรงเทพมหานครุ : คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลิยมหัดลิ , 2542. บษยุณกมล เรองรืกเรัยนีและคณะ. รายงานการวจิยปั ญหาการใช ยาของผ สูงอายูในศุนยูสมเด จพระส ็งฆราชั ญาณสังวรเพื่อผูสูงอายุ. ชลบุรี : ศูนยสมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผูสูงอายุสถาบัน เวชศาสตรผ สูงอายู ุกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสขุ , 2552. ศนยูฝกอบรมปฐมพยาบาลและส ขภาพอนามุยสภากาชาดไทย ั . ทำอยางไรให ผสูงอายูมุสีขภาพดุ . ีพมพิครงทั้ 2. ี่ กรงเทพมหานครุ : บรษิทัเจ.เอฟ มเดี ยสี จำกดั, 2553. ศูนยสมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผูสูงอายุ. คูมือการใชยาสำหรับผูสูงอายุ. ชลบุรี : ศูนยสมเด็จ พระสงฆราชญาณส ังวรเพัอผื่สูงอายู . ุมปป. สถาบนการศ ั กษาทางไกล ึ . ชดการเรุยนทางไกล ีหลกสัตรการเลูยงดี้เดู กปฐมว ็ยั. พมพิครงทั้ 3. ี่อบลราชธานุ :ี บรษิทั ยงสวสดัอิ์นเตอริกร ปุจำกดั, 2549. สมจนติ เพชรพนธั ศรุีและถนอมขวญัทวบีรณู . การพยาบาลเพอการฟ ื่นฟสภาพู : ประยกตุในผ สูงอายู .ุ พมพิครงทั้ 3. ี่กรงเทพมหานครุ : ศภวนุชการพิมพิ , 2552. สมาคมพฒนาทรัพยากรมนัษยุในช มชนุ . คมูอการปฏ ืบิตังานการสร ิ างเสร มและการดิ แลสูขภาพผุสูงอายู ุ สำหรบอาสาสมัครั . นนทบรุ : ีกลมอนามุยผั สูงอายู ุสำนกงานส ั งเสรมสิขภาพุกรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ , 2551.
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 79 ออนไลน กองบรรณาธการิ . เกบข็ าวมาฝาก การแพยา . นตยสารหมอชาวบ ิาน . เลม 355 11/2551, [ออนไลน] . เขาถ งไดึจาก จาก http://www.doctor.or.th/node/5797, 2554 คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลิ ยนเรศวร ั . การปฐมพยาบาลกรณตีางๆ . [ออนไลน]. เขาถ งไดึจาก http://www.nurse.nu.ac.th/cai/firstaid0214.html, 2554 คณะอนกรรมการดุานประชาส มพันธัและข าวสารสาขาเภสชกรรมั . การใชยาอยางถกวูธิีและ การใชยา เทคนคพิ เศษิ [ออนไลน] เขาถ งไดึจาก http://kanchanapisek.or.th/kp4/book344/druk.htm, 2554. ฐนตาิ ทวธรรมเจรีญิ . ฉลากยานาร ูดใหูดกีอนซอื้. [ออนไลน]. เขาถ งไดึจาก http://www.si.mahidol.ac.th/ sidoctor/e-pl/articledetail.asp?id=463, 2554 พพิฒนั ชวรเวชูพนตำรวจโท ันายแพทย. สารานกรมไทยสำหรุบเยาวชนฯัเลมท 8 ี่อบุตัเหติ . [ ุออนไลน] เขาถ งไดึจาก http://guru.sanook.com, 2554 โรงพยาบาลพหลพลพยหเสนาุองคกรแพทย . ความรสูขภาพสำหรุบประชาชน ั . [ออนไลน] เขาถ งไดึจาก http://health.phahol.go.th/index.php, 2554 ลลตาิ อาชานานภาพุ . อนื่ๆ เตรยมตีวอยั างไรเม อไปโรงพยาบาล ื่ . นตยสารหมอชาวบ ิานเลม 132 04/2533, [ออนไลน]. เขาถ งไดึจาก http://www.doctor.or.th/node/4909, 2554. วริตนั ทองรอด. การใชยาพอเพยงีเตรยมตีวอยั างไรไปพบแพทย .นตยสารหมอชาวบ ิานเลม 369 6/2552. [ออนไลน]. เขาถ งไดึจาก http://www.doctor.or.th/node/7520, 2554. ศนยูการศ กษาตึอเนองื่คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธ บดิ . ีสาระนารเรูองส ื่ขภาพุใชยาอย างไรให ถกวูธิ.ี [ออนไลน] เขาถ งไดึจาก http://ramaclinic.ra.mahidol.ac.th/drug/drug002.html, 2554 สำนกงานสาธารณส ั ขอำเภอรุตภัมู. ิการแพยา . [ออนไลน] เขาถ งไดึจาก http://province.moph.go.th/rattaphum/ DRUG.htm#การแพยา , 2554 สำนกงานคณะกรรมการอาหารและายาั . ฉลากและเอกสารกำกบยาั . [ออนไลน]. เขาถ งไดึจาก http : //www.fda.moph.go.th/fad-net/html/product/drug/label-d.html, 2554.
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 80 แบบทดสอบตนเองหลังเร ี ยน คำแนะนำ : ใหผเรูยนอี านคำถามแล วเขยนวงกลมลีอมรอบข อคำตอบท ถี่กตูองเพ ยงคำตอบเด ียวี 1. ขอใด คอืความหมายของอบุตัเหติุ ก. ตาสไปหาหมอตรวจส ี ขภาพประจำปุ ข. นายสาปวดศรษะและหายาแกี ปวดก นิ ค. นายทอนสะดดลุมกระดกขาหูกั ง. ยายบวทั องเส ยอยีางรนแรงุ 2. สาเหตการเกุดอิบุตัเหติ ในผุสูงอายูคุอขื อใด ก. การเปลยนทางส ี่งคมและจั ตใจ ิ ข. การเปลยนแปลงทางสภาพแวดล ี่อม ค. การเปลยนแปลงทางร ี่างกาย ง. การเปลยนแปลงทางเศรษฐก ี่จิ 3. อบุตัเหติทุพบบี่ อยในผ สูงอายูคุอขื อใด ก. จมน้ำ ข. หกลม ค. ไฟดด งู . น้ำรอนลวก 4. ขอใดค อความหมายของคำว ื าการปฐมพยาบาล ก. เขยวกีนยาแกิทองเส ยเมี อปวดท ื่อง ข. ดำตามแพทยมาดแลยายทูปวดท ี่อง ค. แดงศกษาวึธิการรี กษาอาการไข ัหว ดในผ ั สูงอายู ุ ง. ขาวหามเลอดจากมืดบาดนีวมิ้อกื อนไปพบแพทย
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 81 5. ถาถกของมูคมบาดและมีเลี อดไหลควรปฏ ืบิตัอยิ างไรเป นอนดับแรกั ก. หามเลอดทืนทั ี ข. ทายาปองกนแผลตัดเชิอื้ ค. เชดแผลด็วยแอลกอฮอล ง. ทายาใสแผลสดป ดแผลด วยพลาสเตอร ยา 6. เมอสื่งแปลกปลอมกระเด ิ่นเข็ าตาควรปฐมพยาบาลข นแรกโดยว ั้ธิใดี ก. ลมตาในน ื้ำสะอาด ข. ลมตาในน ื้ำผสมน้ำเกลอื ค. ลมตาในน ื้ำผสมแอลกอฮอลเจอจางื ง. หลบตาไว ักอนแลวร บไปพบแพทย ี 7. ตาแดงถกผูงตึ้อยควรปฐมพยาบาลข นแรกอยั้ างไร ก. รบพาไปพบแพทย ี ข. ทาดวยแอมโมเน ยี ค. ทาดวยครมทาแผลี ง. ดงเอาเหลึ กในออก ็ 8. อปกรณุชวยเดนทิ เหมาะในการข ี่นบึ้ นไดของผ ั สูงอายูคุอขื อใด ก. รถเขน ข็ . ไมเทา ค. คอกชวยเดน งิ . ไมเทาและรถเขน็ 9. การเปลยนอี่ริยาบถทิ เหมาะสมก ี่บผั สูงอายูคุอขื อใด ก. เปลยนอี่ริยาบถอยิางรวดเรว็ ข. เปลยนอี่ริยาบถอยิางชาๆ ระมดระวังั ค. กอนเปล ยนอี่ริยาบถติองพกกัอน ง. เปลยนอี่ริยาบถอยิางทนทัทีนใด ั
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 82 10. ขอใดค อการใช ืยาถกขนาดู ก. เขยวเคียวยาเมี้ ดให ็ละเอยดกีอนกลนทืกครุงั้ ข. แดงรบประทานยาหล ังอาหารทันทั ี ค. ขาวรบประทานยา ั 2 เมดหล็งอาหารั ง. ดำเขยาขวดก อนใช ยา 11. ยาทตี่ดฉลากส ิแดงคี อยาประเภทใด ื ก. ยาทา ข. ยาใชภายใน ค. ยารบประทาน ง ั . ยาทใชี่ตดติอก นเป ันอนตรายั 12. ยาทมี่วีนบอกหมดอายัคุอขื อใด ก. Reg. No. 09/2011 ข. Lot. No. 10/2011 ค. Exp. Date 2/2010 ง. Mfg. date 1/2010 13. ขอใด ไมใชขอควรระว งในการใช ัยาของผ สูงอายู ุ ก. ผสูงอายูลุมกืนยาิ ข. ผสูงอายูการหยุบยาผิดิ ค. ชอบซอยารื้บประทานเอง ั ง. ผสูงอายูไมุชอบร บประทานยา ั 14. ประโยชนของบ ตรประจำต ั วคนไข ัคอขื อใด ก. ขอม ลในการคูนหาประว ตัผิปูวย ข. ไดรบบรัการเริวข็นึ้ ค. ผปูวยป วยเป นโรคอะไร ง. รอายูและทุอยี่ของผูปูวย
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 83 15. ขอใด ไมใชขอมลทูสำค ี่ ญในการพบแพทย ั ก. ประวตัการแพิยา ข . โรคประจำตวั ค. ยาทใชี่อย ประจำ ง ู . อาหารทรี่บประทานเป ั นประจำ เฉลยแบบทดสอบตนเองกอน - หลงเรัยน ี เฉลยแบบทดสอบตนเองกอนเรยนี 1. ค 2. ข 3. ง 4. ก 5. ก 6. ง 7. ก 8. ข 9. ค 10. ข 11. ค 12. ข 13. ก 14. ง 15. ก เฉลยแบบทดสอบตนเองหลงเรัยนี 1. ค 2. ค 3. ข 4. ง 5. ก 6. ก 7. ง 8. ข 9. ข 10. ค 11. ก 12. ค 13. ง 14. ก 15. ง
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 84 แนวคำตอบกจกรรมิ ตอนท 1 ี่อบุตัเหติ และการปุองกนอับุตัเหติ ในผุสูงอายู ุ กจกรรมทิ 1ี่ 1.1 ใหผเรูยนอธีบายความหมายของอิบุตัเหติุ แนวคำตอบ อบุตัเหติ ุคอืเหตการณุทเกี่ดขินอยึ้ างไม คาดคดมากิอน โดยไมมสีงบอกเหติ่ลุวงหนา 1.2 ใหผเรูยนอธี บายประเภทของอ ิบุตัเหติุ แนวคำตอบ ประเภทของการเกดอิบุตัเหติุ 1. อบุตัเหติ ในบุานหกลม ไฟฟาลดวงจรัน้ำรอนลวก 2. อบุตัเหติบนถนนุอบุตัเหติทุเกี่ดิแกผ ใชูรถ ใชถนนเชนคนขามถนนเดก็คนชรา 3. อบุตัเหติ ตามสถานทุตี่างๆ บาน โรงเรยนี สถานทประกอบการ ี่เชน โรงงาน สถานทกี่อสราง สนามกฬาี 4. อบุตัเหติ ในสถานทุพี่กผัอนหย อนใจ เชนชายทะเล สวนสนกุสวนสาธารณะ กจกรรมทิ 2ี่ 2.1 ใหผเรูยนอธี บายสาเหต ิของการเกุดอิบุตัเหติุ แนวคำตอบ สาเหตการเกุดอิบุตัเหติุ 1. ตวบัคคลุอายุความผดปกต ิ สิวนบคคลุความเหนอยอื่อนหรอเพลืยของรีางกายและ การใชยาบางชนดิยาททำให ี่เกดการงิวงนอน ทำใหความสามารถในการปฏ บิตังานลดลงิ 2. ตนเหตุไมเท าไมแขงแรง็ ความเสอมสภาพของเคร ื่องจื่กรัหรออื ปกรณุเคร องใช ื่เชนรถยนต ชำรดไมุพร อมจะใช งานก นำมาใช ็งาน วางสงของไม ิ่เปนระเบยบี 3. สภาพแวดลอม แสงสวางไม เพยงพอี อากาศรอน ฝนตก ถนนลนกื่ ทำให ็เกดอิบุตัเหติุ
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 85 2.2 ใหผเรูยนอธีบายวิธิการป ีองกนการเกัดอิบุตัเหติุ แนวคำตอบ วธิการป ีองกนการเกัดอิบุตัเหติุคอื 1. แกไขท ตี่วการัหรออื ปกรณุท ทำให ี่เกดอิบุตัเหติุเชน ในบานเรอนทือยี่อาศูยตัองจ ดให ั เปน ระเบยบไม ี วางสงของกิ่ดขวางทางเดีนิจดสังของเคริ่ องใช ื่ ภายในบ านให เปนหมวดหม ู 2. ใหความสนใจแก บคคลทุเสี่ยงตี่อการเกดอิบุตัเหติุเชนเดก็คนชราคนขามถนนคนขบรถทั ี่ ตดยาเสพต ิดหริอดื มสื่ราุคนงานทสายตาและร ี่ างกายไม สมบรณูผทูเกี่ยวขี่องกบบัคคลเหลุาน ควรหาทางป ี้องกนั เปนพ เศษ ิ 3. ควบคุมแกไขสิ่งแวดลอมที่กอใหเกิดอุบัติเหตุเชน จัดการจราจรใหดีจัดแสงสวางและ บรรยากาศ ใหเหมาะสม กจกรรมทิ 3ี่ ใหผเรูยนอธี บายสาเหต ิทุทำให ี่ผ สูงอายูเกุดอิบุตัเหติุ แนวคำตอบ 1.ความเปลยนแปลงด ี่านรางกายและจตของผิ สูงอายู ุเชนการมองเหนไม ็ชดเจนั การไดยนิ ลดลง อารมณหว นไหวง ั่าย 2. การอยในสภาพแวดล ูอมท ไมี่เหมาะสมเชนพนลื้นื่แสงสวางไม เพยงพอี โดยเฉพาะตาม ทางเดนิหองน้ำ พนตื้างระดบหรัอบื นได ั 3. เกดจากการใช ิยาเชนยานอนหลบัยาแกหวดัยาแกแพ อากาศบางชน ดิ จะทำใหเวลาลกุ ขนเกึ้ดการหนิามดื กจกรรมทิ 4ี่ ใหผเรูยนอธีบายผลกระทบของการเกิดอิบุตัเหติ ในผุสูงอายู ุ แนวคำตอบ 1. ดานรางกาย เชนเมอเกื่ดอิบุตัเหติขุนแลึ้วอาการมกจะรันแรงมากกวุาคนอนทื่อายี่นุอยกวา เพราะการดแลรูกษายังยากซุบซัอนกวาวยผั ใหญูต องการการฟ นฟสภาพมากกวูาเกดอาการแทรกซิ อนได งาย 2. ดานจ ตใจ ิเชนเกดความริ สูกวึ าตนเองไร คาและแมผ สูงอายูบางรายจะไดุรบบาดเจับเพ็ยงี เลกน็อยกตามผ็ สูงอายูกุจะร็ สูกกึ งวลใจ ัและขาดความมนใจในตนเอง ั่ 3. ดานส งคมัเชน ทำใหบทบาททางส งคมของผั สูงอายูลดลงทุละนีอยๆ และตองพงพาผึู่ อนเพื่มมากขิ่นเรึ้อยื่ๆ จนในทสี่ดผุสูงอายูไมุสามารถช วยตนเองได เลยและตองพงพาผึ่อูนตลอดไป ื่ซงมึ่ี ผลกระทบตอครอบครวทั งในด ั้านการปรนน บิตัดิแลูและคาใช จายในการร กษาั
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 86 กจกรรมทิ 5ี่ 5.1 ใหผเรูยนอธีบายวิธิการป ีองกนการเกัดอิบุตัเหติ ในผุสูงอายู ุ แนวคำตอบ 1. ปจจยดั านส งแวดลิ่อม ตรวจตราสงแวดลิ่ อมในบ านและบรเวณรอบๆิบานสม ่ำเสมอ ทงภายั้ ในบานและนอกบานเชนทางเดนิหองน้ำ บรเวณรอบิๆ บานม แสงสว ีางเพ ยงพอและไม ีมสีงกิ่ดขวางทางเดีนิ 2. ปจจยดัานผ สูงอายู ุการปฏบิตัติวเพั อปื่องกนหรั อลดโอกาสท ืจะเกี่ดอิบุตัเหติหกลุมให นอยลง ผสูงอายูควรระมุดระวั งในเร ัองทื่ าทางไม ควรทำอะไรท รี่บรีอนและการแตงกายให เหมาะสมร ดกัมุเสอผื้ าไม หลวมเกนไป ิหรอมื สายยาวร ีงรุงั 5.2 ใหผเรูยนส ีงเกตการจัดบัานทมี่ผีสูงอายูอาศุยอยั ในบ ูานและผเรูยนคีดวิาการจดบัานนนถั้กตูอง เหมาะสมหรอไม ื พรอมให เหต ผลประกอบุ แนวคำตอบ บนทักตามขึอมลทูผี่เรูยนส ี งเกตได ั ตอนท 2 ี่การปฐมพยาบาลเบองตื้น การเปลยนอี่ริยาบถและการเคลิอนยื่าย กจกรรมทิ 1ี่ 1.1 ใหผเรูยนอธี บายความหมายของการปฐมพยาบาล ิ แนวคำตอบ การปฐมพยาบาล คือ การใหความชวยเหลือเบื้องตนกับผูที่ไดรับอุบัติเหตุหรือผูบาดเจ็บ อยางกระทนหันัณ สถานทเกี่ดเหติุโดยใชอ ปกรณุเทาท จะหาได ่ี ในขณะน นกั้อนทผี่บาดเจูบจะได ็รบการดัแลู รกษาจากบัคลากรทางการแพทยุหรอสืงต อไปย งโรงพยาบาล ั 1.2. ใหผเรูยนอธี บายความสำค ิ ญของการปฐมพยาบาล ั แนวคำตอบ 1. เปนการชวยรกษาชัวีตของผิ ปูวย 2. ชวยป องก นไม ั ใหผ ปูวยได รบอันตรายมากขันึ้ 3. ชวยบรรเทาอาการเจ บปวด ็ 4. ชวยให ผ ปูวยฟ นตวและกลั บสั สภาพเดูมโดยเร ิว็
การชวยเหลือเบื้องตนดานสุขภาพสำหรับผูสูงอายุ 87 1.3 ใหผเรูยนบอกคี ณสมบุตัของผิ ปฐมพยาบาลท ูดี่ี แนวคำตอบ 1. เปนผทูไดี่รบการฝ ักอบรมเร องการปฐมพยาบาล ื่ 2. เปนผทูมี่ความละเอียดี สงเกตลักษณะอาการตัางๆ และมพีนความรื้เรูองสร ื่รวีทยาและิ กายวภาคศาสตร ิ 3. สามารถควบคมสตุตนเองได ิ ไมหวาดกลวัและมจีตวิ ทยาในการพ ิดู 4. เปนผมูความรอบคอบีตดสั นใจรวดเร ิว็และรจูกสถานบร ัการพยาบาลทิ ใกล ี่เคยงบรีเวณิ ที่เกิดเหตุ 5. สามารถเปนท ปรี่กษาึ ใหคำแนะนำปร กษาทางดึ านส ขอนามุยัหรอการป ืองกนอับุตัเหติุ กจกรรมทิ 2ี่ 2.1 ใหผเรูยนยกตีวอยัางอาการบาดเจบท็เกี่ดกิบผั สูงอายูมาุ 1 อาการ โดยใหบอกสาเหต ุอาการ วธิการดีแลรูกษาเบัองตื้น แนวคำตอบ ใหผเรูยนตอบตามทีพบี่เชนผสูงอายูหกลุมในห องน้ำ สาเหตุเกดจากพินหื้องน้ำลนื่ ทำให หกลม ควรใหผ สูงอายูเคลุอนไหวร ื่างกายสวนทบาดเจี่บน็อยท สี่ ดไปพบแพทยุเพอวื่นิจฉิยอาการั 2.2 ใหผเรูยนไปสถานพยาบาล ีแลวสอบถามหร อสืงเกตการดัแลผูสูงอายูของเจุาหนาท ี่พรอมบนทักึ ขอม ลตามแบบฟอรูมท กำหนด ี่ แนวคำตอบ บนทักตามขึอมลทูผี่เรูยนสอบถามหร ี อสื งเกตได ั กจกรรมทิ 3ี่ 3.1 ใหผเรูยนอธี บายการเปล ิยนอี่ริยาบถทิ เหมาะสมสำหร ี่บผั สูงอายู ุ แนวคำตอบ การเปลยนจากที่านอนเป นทานงั่ตองตะแฃงตวลักขุนนึ้งั่ ไมฃวรลกขุนนึ้ งในท ั่านอนหงายจะทำ ใหปวดหล งไดั
หลักสูตรการดูแลผูสูงอายุ 88 3.2 ใหผเรูยนยกตีวอยั างการเปล ยนอี่ริยาบถหริอการเคลื อนไหวของผ ื่สูงอายู ุททำให ี่ ตนเองได รบอันตรายั มา 3 ตวอยัางพรอมบอกสาเหต และแนวทางแกุไข แนวคำตอบ กจกรรมทิ 4ี่ ใหผเรูยนเลีอกหืวขัอต อไปน เพี้ยงี 1 เรองื่ แลวอธบายวิธิการเคลีอนยื่ายผ สูงอายูทุเหมาะสม ี่ 1) การชวยผสูงอายูยุายจากเตยงลงนีงเกั่าอ ี้ 2) การชวยผสูงอายูลุกขุนยึ้นจากทืานงั่ 3) การชวยผสูงอายูใชุอปกรณุชวยเดนิ แนวคำตอบ ใหผเรูยนตอบตามขีอทเลี่อกื ตอนท 3 ี่ การใชยาสำหร บผัสูงอายู ุ กจกรรมทิ 1ี่ 1.1 ใหผเรู ยนส ีงเกตฉลากยาวัามรายละเอี ยดอะไรบ ีาง แนวคำตอบ 1. ชอของยาื่ , สวนประกอบ , สรรพคณุ , เลขทะเบยนี 2. วธิการใช ียาอยางถกตูอง 3. ขอควรระมดระวังัและขอปฏ บิตัในการใช ิยาเชนควรรบประทานยาน ัหลี้งอาหารทันทั ,ี ควรรับประทานยานี้ติดตอกันทุกวันจนยาหมด, ควรเก็บยานี้ไวในตูเย็น, ไมควรรับประทานยานี้รวมกับ เครื่องดื่มทมี่แอลกอฮอลีทกชนุดิ 4. วนเดั อนป ืทผลี่ติหรอวืนเดั อนป ืทหมดอายี่ / ุชอผื่ผลูติ อริยาบถิ สาเหตทุทำให ี่เกดอินตรายัแนวทางแกไข ทานงพั่บเพัยบี เอนเข็าถกดูงยึดมากเกื นไปการไหลเว ิยนี ของเลือดที่ขาไมสะดวก อาจทำให เจ็บปวดเขามากขนึ้ ใหผ สูงอายูนุงในท ั่าทสบาย ี่ทกสุวนของ รางกายได ผอนคลาย ลกนุงแบบรวดเรั่ว็ การไหลเวยนของเลีอดชื าลงทำให หนา มดเป ื นลมได ใหผูสูงอายุเคลื่อนไหวชาลง ลุกนั่งใน อริยาบถทิถี่กตูอง ทานอนคว่ำ ทำใหหายใจลำบาก ใหเปลี่ยนจากทา นอนคว่ำเปนทานอนตะแคง ใหเปลี่ยนจากทานอนคว่ำเปนทานอน ตะแคงทงซั้าย , ขวา และนอนหงาย