~ ๑ ~ คำนำ “มวยไทย”ถือไดวาเปนกีฬาการตอสูประจำชาติของไทยเราที่มีประวัติมาอยาง ยาวนาน มีความโดดเดนดานเทคนิคการกอดคอตอสูซึ่งเปนการใชทั้งกายและใจ สำหรับการตอสู ที่ใชรางกายเปนอาวุธ เปนที่รูจักวาเปน "นวอาวุธ" ซึ่งประกอบดวยการโจมตีจากรางกายทั้ง หมัด, ศอก, เขา และเทา มวยไทยไดเปนที่แพรหลายในระดับนานาชาติในชวงศตวรรษที่ยี่สิบ เมื่อ เหลานักมวยไทยสามารถเปนฝายชนะนักตอสูที่มีชื่อเสียงในแขนงอื่น ๆ ปจจุบัน ทางสหพันธมวยไทยสมัครเลนนานาชาติ (IFMA) มีแผนที่จะผลักดันกีฬา มวยไทยเขาสูกีฬาโอลิมปกและใน พ.ศ. 2557 ทางองคการสหประชาชาติไดใหการยอมรับมวย ไทยเปนกีฬาแหงประชาคมโลก โดยไดมีการลงนามขอตกลงความรวมมือกับสภามวยไทยโลก และสหพันธมวยไทยสมัครเลนนานาชาติ งานหองสมุดประชาชนอำเภอบางเสาธงไดรวบรวมและจัดทำหนังสืออิเลคทรอนิกส “ความรูเรื่องมวยไทย”ขึ้นมาเพื่อเปนการสงเสริมใหคนไทยไดเห็นคุณคาความเปน”มวยไทย”การ ตอสูแบบไทยๆที่สากลโลกใหการยอมรับและเปนขอมูลในการจัดกิจกรรมสงเสริมการอานของ หองสมุดประชาชนอำเภอบางเสาธง บรรณารักษ หองสมุดประชาชนอำเภอบางเสาธง
~ ๒ ~ ประวัติศาสตรมวยไทย ประวัติศาสตรอันยาวนานของมวยไทยเริ่มมีและใชกันในการสงครามในสมัยกอน ซึ่งแตกตางจาก มวยไทยในปจจุบันที่ใชเปนการกีฬา โดยมีการใชนวมขึ้นเพื่อปองกันการอันตรายที่เกิดขึ้น มวยไทยยังคงไดชื่อวา ศาสตรการโจมตีทั้งแปด ซึ่งรวม สองมือ สองเทา สองศอก และสองเขา (บางตำราอาจเปน นวอาวุธ ซึ่งรวมการใช ศีรษะโจมตี หรือ ทศอาวุธ ซึ่งรวมการใชบั้นทายกระแทกโจมตี) มวยไทยสืบทอดมาจากมวยโบราณ ซึ่งแบงออกเปนแตละสายตามทองที่นั้น ๆ โดยมีสายสำคัญหลัก เชน มวยทาเสา (ภาคเหนือ) มวยโคราช (ภาคอีสาน) มวยไชยา (ภาคใต) มวยลพบุรีและมวยพระนคร (ภาคกลาง) มีคำกลาวไววา "หมัดหนักโคราช ฉลาดลพบุรี ทาดีไชยา ไวกวาทาเสา" ในสมัยโบราณจะมี สำนักเรียน (สำนักเรียนมวย แตกตางจาก คายมวย คือ สำนักเรียนจะมีเจาสำนัก หรือ ครูมวย ซึ่งมีฝมือและชื่อเสียงเปนที่เคารพรูจัก มีความประสงคที่จะถายทอดวิชาไมใหสูญหาย โดยมุงเนน ถายทอดใหเฉพาะศิษยที่มีความเหมาะสม สวน คายมวย เปนที่รวมของผูที่ชื่นชอบในการชกมวย มีจุดประสงคที่ จะแลกเปลี่ยนวิชาความรูเพื่อนำไปใชในการแขงขัน-ประลอง) โดยแยกเปน สำนักหลวง และ สำนักราษฎร บางก็ ฝกเรียนรวมกับเพลงดาบ กระบี่ กระบอง พลอง ทวน งาวและมีดหรือการตอสูอื่น ๆ เพื่อใชในการตอสูปองกันตัว และใชในการสงคราม มีทั้งพระมหากษัตริยและขุนนางแมทัพนายกองและชาวบานทั่วไป (สวนใหญเปนชาย) และ จะมีการแขงขันตอสู-ประลองกันในงานวัด และงานเทศกาลโดยมีคายมวยและสำนักมวยตาง ๆ สงนักมวยและครู มวยเขาแขงขันชิงรางวัล-เดิมพัน โดยยึดความเสมอภาค บางครั้งจึงมีตำนานพระมหากษัตริยหรือขุนนางที่เชี่ยวชาญการตอสูปลอมตนเขารวมแขงขันเพื่อ ทดสอบฝมือที่เปนที่ปรากฏไดแก พระเจาเสือ (ขุนหลวงสรศักดิ์) พระเจาตากสินมหาราช พระยาพิชัยดาบหัก ครู ดอก แขวงเมืองวิเศษไชยชาญ จนเมื่อไทยเสียกรุงแกพมา ปรากฏชื่อนายขนมตม ครูมวยชาวอยุธยา ซึ่งถูกกวาด ตอนเปนเชลยศึกไดชกมวยกับชาวพมา ชนะหลายครั้งเปนที่ปรากฏถึงความเกงกาจเหี้ยมหาญของวิชามวยไทย ใน สมัยอยุธยา ตอนปลายไดมีการจัดตั้งกรมทนายเลือกและกรมตำรวจหลวงขึ้นมีหนาที่ในการใหการคุมครองกษัตริย และราชวงศ ไดมีการฝกหัดวิชาการตอสูทั้งมวยไทยและมวยปล้ำตามแบบอยางแขกเปอรเซีย (อิหราน) จึงมีครู มวยไทยและนักมวยที่มีฝมือเขารับราชการจำนวนมากและไดแสดงฝมือในการตอสูในราชสำนักและหนาพระที่นั่ง ในงานเทศกาลตาง ๆสืบตอกันมาเปนประจำ และเปนที่นาสังเกตวา กองทัพกูชาติของพระเจาตาก ลวน ประกอบดวยนักมวยและครูมวยที่มีชื่อเสียงในยุคนั้นจำนวนมาก ถึงกับไดมีการจัดตั้งเปนหนวยรบพิเศษ 3 กอง คือ กองทนายเลือก กองพระอาจารย และกองแกวจินดา ซึ่งไดปฏิบัติภารกิจที่สำคัญที่ทำใหคนไทยสิ้นความ หวาดกลัวตอทัพพมา ในการรบที่บานนางแกว ราชบุรี จนอาจเรียกไดวา มวยไทยกูชาติ มวยไทยสมัยรัตนโกสินทร กีฬามวยไทยไดรับความนิยมมากในสมัยรัตนโกสินทรตอนตน ยุคที่นับวาเฟองฟูที่สุดคือ รัชกาลที่ 5 พระองคไดศึกษาฝกฝนการชกมวยไทยและโปรดใหจัดการแขงขันชกมวยหนาพระที่นั่งโดยคัดเลือกนักมวยฝมือดี จากภาคตาง ๆ มาประลองแขงขัน และพระราชทานแตงตั้งใหมีบรรดาศักดิ์ ทั้งยังโปรดใหกรมศึกษาธิการ บรรจุ การสอนมวยไทยเปนวิชาบังคับ ในโรงเรียนฝกหัดครูพลศึกษา มีการชกมวยถวายหนาพระที่นั่งเปนประจำจนถึง สมัย รัชกาลที่ 6 ที่วังสวนกุหลาบ ทั้งการตอสูประลองระหวางนักมวย กับครูมวยชาวไทยดวยกัน และการตอสู ระหวางนักมวย กับครูมวยตางชาติ ในการแขงขันชกมวยในสมัยรัชกาลที่ 6 ระหวางมวยเลี่ยะผะ (กังฟู) ชาวจีน
~ ๓ ~ โพนทะเล ชื่อนายจี่ฉาง กับ นายยัง หาญทะเล ศิษยเอกของ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ มีทาจรดมวยแบบมวย โคราช ซึ่งเนนการยืดตัวตั้งตระหงานพรอมที่จะรุกและรับโดยเนนการใชเทาและหมัดเหวี่ยง และตอมาไดเปน แบบอยางในการฝกหัดมวยไทยในสถาบันพลศึกษาสวนใหญ สมัย รัชกาลที่ 7 ในยุคแรกการแขงขันมวยไทยใช การพันมือดวยเชือก จนกระทั่งนายแพ เลี้ยงประเสริฐ นักมวยจากทาเสา จังหวัดอุตรดิตถ ตอยนายเจียร นักมวย เขมร ดวยหมัดเหวี่ยงควายถึงแกความตาย จึงเปลี่ยนมาสวมนวมแทน ตอมาเริ่มมีการกำหนดกติกาในการชก และ มีเวทีมาตรฐานขึ้นแหงแรกคือเวทีมวยลุมพินีและเวทีมวยราชดำเนินจัดแขงขันมวยไทยมาจนปจจุบัน แตคำวา มวยไทย มีมาใชในยุคหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เพื่อใหสอดคลองกับ นโยบายชาตินิยม ในยุคที่มีน.ต.หลวงศุภชลาศัย ร.น. เปนอธิบดีกรมพลศึกษา มีการออกพระราชบัญญัติมวยไทย ซึ่งแตเดิมมวยไทยจะมีชื่อเรียกแตกตางกันออกไปตามทองถิ่น เชน มวยโคราช, มวยไชยา และรวมถึงการกอสราง เวทีมวยมาตรฐานจวบจนปจจุบัน คือ เวทีมวยลุมพินี และเวทีมวยราชดำเนิน หลักการชกมวยไทย การชกมวยไทยที่ดี มีหลักสำคัญ คือ มีการปองกัน ดวยการยืน มั่นคง เขมแข็ง สูงเดน การตั้งแขน ปองกัน (การการดมวย) และการเก็บคาง เปรียบเสมือนปอมปราการ เทาหนา จรดชี้ไปขางหนาวางน้ำหนักครึ่งฝา เทา เทาหลัง วางทแยงเฉียงกวางกวาหัวไหลวางน้ำหนักเศษหนึ่งสวนสี่ไวที่อุงนิ้วหัวแมโปง ขยับกาวดวยการลาก เทาหลังตามพรอมที่จะหลอกลอ ขยับเขา ออก ตั้งรับและโจมตีตอบโต แขนหนายกกำขึ้นอยางนอยเสมอไหล หรือ จรดสันแกม แขนหลังยกกำขึ้นจรดแกม ศอกทั้งสองขางไมกางออกและไมแนบชิด กมหนาเก็บคาง ตาเขม็งมองไป ตรงหวางอกของคูตอสู พรอมที่จะเห็นการเคลื่อนไหวทุกสวน เพื่อที่จะรุก รับ หรือตอบโตดวยแมไม ลูกไมและการ แจกลูกตาง ๆ มีการเคลื่อนไหวที่องอาจมีจังหวะ มีการลอหลอกและขูขวัญที่มีการเปรียบเทียบวา "ประดุจพญา ราชสีห และพญาคชสีห" อาวุธมวยที่ออกไป ตองมีเปาหมายและจุดประสงคแนนอน (แตมักซอนกลลวงไว) มีการ ตอสูระยะไกล (วงนอก) และระยะประชิด (วงใน) และมีทีเด็ดทีขาดในการพิชิตคูตอสูและแมไมมวยไทย เปนทา ตอสูของวิชามวยไทยที่สำคัญที่สุด มวยไทยกับเยาวชน ในป พ.ศ. 2552 นั้นประเทศไทยมีนักมวยเยาวชนที่มีอายุต่ำกวา 15 ป เปนจำนวนมากกวา 20,000 คน นักมวยไทยเยาวชนสวนมากนั้นอยูในพื้นที่ชนบท แมจะมีความรักและชื่นชอบในมวยไทยอยูบางแต ปฏิเสธไมไดเลยวา สวนใหญมีความจำเปนในการเรียนรูศิลปะแมไมมวยไทยเพื่อความอยูรอด หรือใชสรางรายได แบงเบาภาระใหกับครอบครัว การเรียนรูศิลปะมวยไทยนั้นไดใหอะไรหลายๆอยางที่เปนผลดีแกเด็ก อาทิ ปลูกฝง วินัยในการใชชีวิตจากการฝกซอม ปลูกฝงความรูในการใชมวยไทยเพื่อปองกันตัวในยามคับขันโดยนำไปใชใน สถานการณจริงได หรือมีความรูสึกรักและหวงแหนศิลปะการตอสูอันเปนสมบัติของชาติแตในอีกดานหนึ่งนั้นการ เรียนรูศิลปะแมไมมวยไทยแบบเกาก็ไดใหผลเสียทั้งทางตรงและทางออมแกเด็กดวยเชนกัน อาทิ ผลกระทบทาง สมองของเด็ก อาการบาดเจ็บจากการขึ้นชกบนเวที ตอมาทางหนวยงานรัฐบาลจึงมีกฎหมาย ที่ชวยเพิ่มความ ปลอดภัยจากอาการบาดเจ็บทางดานรางกาย และสมองตอเด็กเยาวชนโดยที่ไมเปนการยกเลิกมวยไทยในเยาวชน เนื่องจากยังเล็งเห็นประโยชนของการอนุรักษศิลปะมวยไทยในเด็กเยาวชนใหสืบสานตอไปได จึงทำใหเกิดการราง กติกาสำหรับมวยเยาวชนขึ้นมาใหม อาทิ มีเครื่องปองกันที่มากขึ้น กติกาหามชกแบบรุนแรงบนใบหนา เนนการ เรียนรูในเรื่องการใชทาทางตาง ๆเปนหลักมากกวาการขึ้นชกมวยบนเวทีแบบเอาเปนเอาตายของเด็กเยาวชน
~ ๔ ~ ภาคสวนตางๆในสังคมไทย ทั้งหนวยงานรัฐ และภาคเอกชนยังชวยปลูกฝงความรักและหวงแหนในศิลปะมวยไทย ไปสูเด็กเยาวชนมาโดยตลอด[23] อาทิ การบรรจุวิชามวยไทยลงในชุดการสอนของกลุมสาระการเรียนรูสุขศึกษา และพลศึกษาเปนหลักสูตรการศึกษาภาคบังคับสำหรับนักเรียนระดับชั้นมัธยมในทุกโรงเรียนทั่วประเทศ มีการ อบรมเชิงปฏิบัติการศิลปะมวยไทยเพื่อการปองกันตัวใหแกครูผูสอนพลศึกษา[24] ตลอดจนถึงการสรางภาพยนตร แอนิเมชั่นแฟนตาซีผสมผสานกับมวยไทยของเอกชน เรื่อง 9 ศาสตรา[25] มวยไทยกับการออกกำลังกาย การออกกำลังกายดวยวิธีการใชหมัด เขา ศอก และเทา ตามแบบฉบับของมวยไทย ทำใหอวัยวะ หลายๆสวนของรางกายเกิดการเคลื่อนไหว มีสวนชวยในการเผาผลาญไขมันสวนเกิน กระชับสัดสวน อีกทั้งยังชวย เสริมความแข็งแรงใหกลามเนื้อสวนตาง ๆของรางกาย กลามเนื้อที่เพิ่มขึ้นมีสวนชวยทำใหอัตราการเผาผลาญ พลังงานมากขึ้นตามไปดวย สงผลใหมีพละกำลังมากขึ้น การชกมวยไทยเพียงหนึ่งชั่วโมงสามารถเผาผลาญแคลอรี ไดถึง 1,000 แคลอรีจากงานวิจัยพบวาการออกกำลังกายดวยมวยไทยในกลุมผูสูงอายุมีสวนชวยใหระบบ ไหลเวียนโลหิตและระบบหายใจดีขึ้น รวมทั้งชวยในการทรงตัวของรางกาย ความนิยมของมวยไทยในชาวตางชาติ มวยไทยเริ่มมีชื่อเสียงในชวงปลายคริสตศตวรรษที่ 20 และมีชื่อเสียงอยางมากในตางประเทศใน ตอนตนของคริสตศตวรรษที่ 21 ผานการถายทอดทางสื่อตาง ๆทั้งในประเทศไทยและตางประเทศ อันชวย สงเสริมมวยไทยในวัฒนธรรมสมัยนิยม อาทิ ภาพยนตร และวีดีโอเกม เปนตน ชาวตางชาติที่กำลังฝกชกกระสอบทรายที่คายมวยในประเทศไทย ความนิยมของมวยไทยในชาวตางชาตินั้นสูงขึ้นกวาในอดีต วัดไดจากการเก็บสถิติของการทองเที่ยว แหงประเทศไทยในป พ.ศ. 2559 โดยพบวามีชาวตางชาติที่เดินทางเขามาในประเทศไทยเพื่อเรียนมวยไทย จำนวนมากกวา 50,000 คน ซึ่ง 10 อันดับแรก มีดังตอไปนี้ สหราชอาณาจักร จำนวน 11,219 คน ออสเตรเลีย 6,800 คน ฝรั่งเศส 5,852 คน เยอรมัน 4,688 คน สวีเดน 4,253 คน รัสเซีย 2,183 คน เดนมารก 1,855 คน ญี่ปุน 1,841 คน นิวซีแลนด 1,781 คน และสเปน 1,633 คน ซึ่งความนิยมดังกลาวยัง สงผลดีตอเศรษฐกิจไทยอีกดวย โดยที่ในป พ.ศ. 2561 มวยไทยไดสรางรายไดเขาประเทศกวาหนึ่งแสนลานบาท สงผลใหในเวลาตอมาทางการทองเที่ยวแหงประเทศไทยไดเล็งเห็นความสำคัญของมวยไทย ทำการสงเสริมโดย จัดทำหนังสือคูมือมวยไทยแกนักทองเที่ยวชาวตางชาติ ในภาษาอังกฤษ ภายใตชื่อ "AWESOME MUAY THAI" ทั้ง แบบเปนหนังสือกระดาษทั่วไปและหนังสืออิเล็กทรอนิกส จากความนิยมของมวยไทยดังกลาวในชาวตางชาติ ทำใหในป พ.ศ. 2556 มีคายมวยไทยใน ตางประเทศเปนจำนวนถึง 3,869 แหง[36] และมีคายมวยไทยในประเทศไทยในป พ.ศ. 2561 เปนจำนวนถึง 5,100 แหง โดย 5 ประเทศที่มีคายสอนมวยไทยมากที่สุด มีดังตอไปนี้ บราซิล 1,631 แหง อิหราน 650 แหง อินเดีย 256 แหง โมร็อกโก 220 แหง และสหรัฐ 190 แหง
~ ๕ ~ แมไมมวยไทย แมไมมวยไทย หมายถึง ทาของการผสมผสานการใชหมัด เทา เขา ศอก เพื่อการรุกหรือรับในการ ตอสูดวยมวยไทย การจะใชศิลปะไมมวยไทยไดอยางชำนาญ จะตองผานการฝกเบื้องตนในการใชหมัด เทา เขา ศอก แตละอยางใหคลองแคลวกอน จากนั้นจึงจะหัดใชผสมผสานกันไปทั้งหมัด เทา เขา ศอกและศิลปะการหลบ หลีก ซึ่งขึ้นอยูกับครูมวยที่จะคิดดัดแปลงพลิกแพลงเพื่อนำไปใชใหไดผลแลวตั้งขื่อทามวยนั้น ๆ ตามลักษณะ ทาทางใหจดจำไดงาย เมื่อมีทามวยมากขึ้นจึงจัดแบงเปนหมวดหมู หรือตั้งชื่อใหเรียกขานคลองจองกันเพื่อลูกศิษย จะไดทองจำและไมลืมงาย บูรพาจารยผูทรงคุณวุฒิไดจัดแบงแมไมมวยไทยออกเปน ๑๕ ไม ไดแก ทาที่ ๑ ทาสลับฟนปลา (รับดานนอก) เปนไมหลักหรือไมครูเบื้องตน ใชรับและหลบหมัดตรงของคูปรปกษที่ชกนำ อยางรุนแรง และหนักหนวง หลบออกวงนอก นอกลำแขนของคูปรปกษ ทำใหหมัดตรงของผูชกเลยหนาไป ฝายรุก เดินเขามาชกดวยหมัดซาย ตรงไปที่ใบหนาของฝายรับ ฝายรับ ใชมือซายปดหมัดฝายรุกที่ขอมือ สวนมือขวากระแทกไปที่ หัวไหลดานนอก ของฝายรุก
~ ๖ ~ ทาที่ ๒ ทาปกษาแหวกรัง (รับดานใน)ตัวเอนประมาณ ๖๐ องศา น้ำหนักตัวอยูบนเทาซาย ทันใดใหงอแขนทั้ง ๒ ขึ้น ปะทะแขนทอนบนและทอนลางของฝายรุกไวโดยเร็ว หมัดของ ฝายรับทั้งคู ชิดกัน (คลายทาพนมมือ) ศอกกาง ประมาณ ๑ คืบ ศีรษะและใบหนากำบังอยูระหวางแขนทั้งสอง ตาคอย ชำเลืองดูหมัดขวา ของฝายรุก ทาที่ ๓ ทาชวาซัดหอก(ศอกวงนอก) ฝายรุก เดินมวยเขาชกดวยหมัดขวาตรงไปที่ใบหนา มือซายตั้ง มั่นพรอมที่จะชกหมัด ฝายรับ กาวเทาขวา ทแยงเฉียงดานขวาสืบเทาเขาวงใน ทิ้ง น้ำหนักตัวลงบนเทาขวา ใชแขนซายปดหมัดใหพน ใบหนา มือขวากระแทกไปที่หัวไหลดานในของฝายรุก ทันที ฝายรุก ชกดวยหมัดตรงซายยังบริเวณใบหนาของฝายรับ พรอมกับกาวเทาซายสืบไปขางหนา ฝายรับ ฝายรับ รีบกาวเทาเอนตัวไปทางกึ่งขวา ตัวเอน ประมาณ ๓๐ องศา น้ำหนักตัวอยูบนเทาขวา ทันใด รีบงอแขนซาย ใชศอกกระแทก ชายโครงใตแขนซาย ของฝายรุก
~ ๗ ~ ทาที่ ๔ ทาอิเหนาแทงกริช(ศอกวงใน) ทาที่ ๕ ทายอเขาพระสุเมรุ(ตอยตั้งหมัดต่ำกมตัว ๔๕ องศา) ก. ฝายรุก ชกดวยหมัดซายตรง พรอมกับกาว เทาซายไปขางหนา ข. ฝายรับ รีบกาวเทาซายสืบไปขางหนา ตัว เอียงไปทางซายเล็กนอยตัวเอนประมาณ ๖๐ องศา น้ำหนักตัวอยูบน เทาซาย งอศอกขวา ขนานกับพื้น ตีระดับชายโครงฝายรุก ตอบ ดวยแขนซาย ก. ฝายรุก ชกดวยหมัดซายตรง พรอมกับกาวเทา ซายไปขางหนา ข. ฝายรับ รีบกาวเทาขวาพรอมกับยอตัวต่ำเขาหา ฝายรุก งอเขาขวา ขาซายตึง ยอตัวต่ำเอนไป ขางหนาประมาณ ๔๕ องศา น้ำหนักตัวอยูบนขา ขวา ทันใดนั้น ใหยืดเทาขวายกตัวเปนแหนบ พรอมกับพุงหมัดชกขวาเสยใตคางของฝายรุก หนาเงยดูคาง ของฝายรุก แขนซายกำบังอยู ตรงหนาเสมอคาง
~ ๘ ~ ทาที่ ๖ ทาตาเถรค้ำฝก (ตอยคางหมัดสูงกมตัว ๖๐ องศา) ทาที่ ๗ ทามอญยันหลัก(รับตอยดวยถีบ) ก. ฝายรุก ชกดวยหมัดซายตรง พรอมกับกาว เทาซายไปขางหนา ข. ฝายรับ รีบกาวเทาซายสืบไปขางหนาของ ฝายรุก ทางกึ่งขวาของวงหมัดภายในของฝาย รุกที่ชกมา งอเขาซาย เล็กนอยใชหมัดซาย ชกใตคางของฝายรุก แลวใชแขนยวาที่งอปอง หมัดซายฝายรุกที่ชกมาใหพนตัว ก. ฝายรุก ชกดวยหมัดซายตรง พรอมกับกาวเทาซาย ไปขางหนา ข. ฝายรับ ผลักตัวเอนไปทางขวา เอนตัวหนีฝายรุก ประมาณ ๔๕ องศา ยืนบนเทาขวา แขนทั้ง ๒ งออยู ตรงหนา เหลียวดู ฝายรุก ทันใดนั้น ยกเทาซายถีบที่ยอ ดอก หรือทองนอยของฝายรุกใหกระเด็นหางออกไป
~ ๙ ~ ทาที่ ๘ ทาปกลูกทอย(รับเตะดวยศอก)ใชรับการเตะกราดของคูตอสู โดยใชศอกรับสลับกัน ทาที่ ๙ ทาจระเขฟาดหาง(รับตอยดวยเตะ)แมไมนี้ใชสนเทาฟาดไปทางดานหลัง เมื่อคูตอสูพลาดแลวถลันเสีย หลัก จึง หมุนตัวเตะดวยลูกเหวี่ยงสนเทา ก. ฝายรุก ยืนตรงหนาพอไดระยะเตะ ยกเทาขวา เตะกราดไปยังบริเวณชายโครงของฝายรับ จาก ขวาไปซาย โนมตัว เล็กนอย งอแขนทั้ง ๓ ปองกัน ตรงหนา ข. ฝายรับ รีบผลักตัวไปทางซาย พรอมกับกาว เทาซายฉากไปขางหลัง ใชแขนขวางอศอกขึ้นรับ เทาของฝายรุกที่เตะมา แขนซายงอปองกันอยู ตรงหนาสูงกวาแขนขวาเพื่อปองกันพลาดถูก ใบหนา ก. ฝายรุก ชกดวยหมัดซายตรง พรอมกับสืบเทา ซายไปขางหนา ข. ฝายรับ รีบกาวเทาขวากระโดดไปทางกึ่งขวา ใหพนหมัดฝายรุก แขนงอกำบังตรงหนาแลวใช เทาซาย เปนหลักหมุนตัว เตะดวยสนเทาขวา บริเวณทองหรือคอ
~ ๑๐ ~ ทาที่ ๑๐ หักงวงไอยรา (ถองโคนขา) ทาที่ ๑๑ ทานาคาบิดหาง(บิดขาจับตีเขาที่นอง) ก. ฝายรุก ยกเทาขวาเตะกราดไปยังชายโครง ของฝายรับ งอแขนทั้ง ๒ บังอยูตรงหนา ข. ฝายรับ รีบกาวเทาขวาเขาหาฝายรุก ตรงหนาเกือบประชิดตัว ขางตัวไปทางซาย เขาขวางอ เทาซายเหยียดตรง ทันใด เอามือ ซายจับเทาขวาของฝายรุก ตองพยายามยกขา ฝายรุกใหสูง กันฝายรุกใชศอกถองศีรษะ ก. ฝายรุก ยกเทาขวาเตะกราดไปยังบริเวณชาย โครงของฝายรับ แขนทั้ง ๒ งออยูตรงหนา ข. ฝายรับ รีบผลักตัวไปทางซาย ยืนบนเทาซาย มือซายจับสนเทาของฝายรุก มือขวาจับที่ปลาย เทาบิดออกนอกตัว ทันใดนั้น รีบยกเขาขวาตีที่ นองของฝายรุก
~ ๑๑ ~ ทาที่ ๑๒ วิรุณหกกลับ (รับเตะดวยถีบ)แมไมนี้ ใชรับการเตะโดยใชสนเทา กระแทกที่บริเวณโคนขา ทาที่ ๑๓ ดับชวาลา (ปดหมัดตอยตอบ) ก. ฝายรุก ยกเทาซายเตะกลาง ลำตัวบริเวณ ชายโครงของฝายรับ ข.ฝายรับ รีบยกเทาซายถีบไปที่ บริเวณโคน ขาซายของฝายรุกพรอมยกแขน ทั้งสองกัน ดานหนา การถีบนั้นตองถีบใหเร็ว และแรง ถึงขนาด ฝายรุกหมุนกลับเสียหลัก ก.ฝายรุก ชกดวยหมัดซายไปยังบริเวณใบหนาของ ฝายรับ พรอมกับกาวเทาซายไปขางหนา แขนขวา คุมบริเวณ ปลายคาง ข. ฝายรับ กาวเทาขวาไปขางหนากึ่งขวาหลบอยู นอกหมัดซายของฝายรุก เอี้ยวตัวไปทางขวา ปด และกดแขนซาย ของฝายรุกที่ชกมา ใหเอนไป ทางซาย กดใหต่ำลง ทันใดรีบใชหมัดซายตอย บริเวณปากครึ่งจมูกครึ่ง หรือที่เบาตา ของฝายรุก แลวพุงตัวโดด ไปทางกึ่งขวา
~ ๑๒ ~ ทาที่ ๑๔ ขุนยักษจับลิง (รับ - ตอย - เตะ - ถอง) ไมนี้เปนไมสำคัญมาก ใชแกลำคูตอสูที่ไวในการตอย เตะ ถอง ติดพันกัน การปฏิบัติ แบงออกเปน ๓ ตอน ทาที่ ๑๕ หักคอเอราวัณ (โนมคอตีเขา) ตอนที่ ๑ ก. ฝายรุก พุงหมัดซายตรงไปยังใบหนาของฝายรับ พรอมกับกาวเทาซายสืบไปขางหนา ข. ฝายรับ รีบกาวเทาซายสืบเทาเขาหาตัวฝายรุก ตรงหนา แขนขวาปดแขนซายฝายรุกใหพนจากตัว ตอนที่ ๒ ก. ฝายรุก ยกเทาขวาเตะกราดบริเวณชายโครงของ ฝายรับ ข.ฝายรับ รีบผลักตัว ถอยเทาซายไปขางหลัง ราวกึ่ง ซายยอตัวใชศอกขวาถองที่ขาขวาทอน บนของฝายรุก ตอนที่ ๓ ก. ฝายรุก งอแขนขวาโนมตัวถองชกศีรษะของฝายรับ ข. ฝายรับ รีบยืดตัว งอแขน ใหแขนทอนบนปะทะ แขนทอนลางของฝายรุก แลวรีบผลักตัว กาวเทาขวา ไปทางหลัง ประมาณกึ่งขวา ก. ฝายรุก ชกดวยหมัดซายตรง พรอมกับสืบเทา ซายไปขางหนา หมัดขวาคุมอยูบริเวณคาง ข. ฝายรับ กาวเทาซายสืบไปตรงหนาฝายรุกอยาง รวดเร็ว พรอมกับยกแขนขวาสอดปดแขนซาย ของฝายรุก แลวโดด เขาเหวี่ยงคอฝายรุก โนมลง มาโดยแรง แลวตีดวยเขาบริเวณใบหนา
~ ๑๓ ~ ลูกไมมวยไทย หมายถึง ทาของการใชศิลปะมวยไทยที่แยกยอยออกไปจากแมไม มีลักษณะที่ละเอียดออนมากมายหลายอยาง ซึ่ง ผูฝกจะตองผานการฝกหัดแมไมมวยไทยกอน จึงจะฝกลูกไมใหไดดี บูรพาจารยผูทรงคุณวุฒิไดจัดแบงลูกไมมวย ไทยออกเปน ๑๕ ไม ไดแก ทาเอราวัณเสยงา ทาบาทาลูบพักตร ฝายรุก ชกหมัดขวาตรงไปยังหนาของฝายรับ ฝายรับ เอี้ยวตัวหลบหมัดซายไปทางซาย ใชหมัดขวาปดหมัดซายของฝายรุก พรอมชก หมัดซาย ฝายรุก เดินมวยเขาชกฝายรับ ฝายรับ รีบใชเทาขวาถีบไปที่บริเวณหนาของ ฝายรุกอยางรวดเร็ว ลูกไมนี้ชิงจังหวะทำกอน
~ ๑๔ ~ ทาขุนยักษพานาง ทาพระรามนาวศร ฝายรุก เดินมวยเขาชกดวยหมัดตรงไปที่บริเวณหนาของ ฝายรับ กาวเทาเฉียงออกวงนอก หลบหมัดที่ชกมา แลว กาวเทาขวาประชิดตัว มือขวาโอบลำตัวฝายรุก จับทุมดวยสะโพก ฝายรุก เดินมวยเขาประชิดตัว ยกศอกคูหรือศอกเดี่ยวขึ้น กระแทก ลงที่แสกหนาหรือกระหมอม ของฝายรับ ฝายรับ งอเขากมหัวลงเล็กนอย เพื่อชะลอแรงกระแทก ยกแขนซายขึ้นปกหนาปะทะศอก ที่กระแทกลงมา พรอม ชกสวนออกไปดวยหมัดขวา
~ ๑๕ ~ ทาไกรสรขามหวย ทากวางเหลียวหลัง ฝายรุก เดินมวยเขาเตะดวยเทาสูปลายคาง ของฝายรับ มือทั้งสองตั้งมั่น ฝายรับ พลิกตัวหันหลังจากเทาที่เตะมา พรอมกับสอดเทาซายถีบเขาที่หนาตัก ของขาที่ยืนเปนหลักของฝายรุกทันที ฝายรุก เดินมวยเขาหา มือทั้งสองตั้งมั่น ฝายรับ พุงตัวเขาถีบเทาขวาในลักษณะถีบ ขางจนฝายรุก เอียงเสียหลัก แลวลดขาที่ถีบ ลงไปขางหนา ยืนเปนหลัก พลิกตัวตาม เตะ ดวยสนเทาที่ยอดอก หรือปลายคาง
~ ๑๖ ~ ทาหิรัญมวนแผนดิน ทานาคมุดบาดาล ฝายรุก เดินมวยเขาเตะดวยเทาขวาหมายซอกคอ ฝายรับ มือทั้งสองตั้งมั่น ฝายรับ กมตัวหลบลอดใตเทาขวาของฝายรุกที่เตะมา แลวรีบสอดเทาขวา ถีบขาพับซายของฝายรุก ทันที ฝายรุก เตะเหวี่ยงขาขวาหมายที่ซอกคอฝายรับ มือทั้งสองตั้งมั่น ฝายรับ เทาขวาประชิดเขาหาเทาที่เตะมา รีบ ยกแขนขวาทอนลางขึ้นรับการเตะของฝายรุก พรอมกลับหลังหันใชศอกกลับตีคางหรือบริเวณ ใบหนาของฝายรุกทันที ฝายรุก เดินมวยเขาเตะดวยเทาขวาหมายซอก คอฝายรับ มือทั้งสองตั้งมั่น ฝายรับ กมตัวหลบลอดใตเทาขวาของฝายรุกที่ เตะมา แลวรีบสอดเทาขวา ถีบขาพับซายของ ฝายรุก ทันที
~ ๑๗ ~ ทาหนุมานถวายแหวน ทาญวนทอดแห ฝายรุก เดินมวยชกดวยหมัดขวาตรงไปที่หนา ของฝายรับ ฝายรับ กาวเทาขวามาดานขาง พรอมกับใช หมัดซายปดหมัดขวาของฝายรุก ยอตัวลง หลบหมัดตรงฝายรุก สวนกลับดวยหมัดทั้ง สอง เสยเขาที่คางของฝายรุก ฝายรุก เดินมวยเขาถีบดวยเทาขวาไปที่หนาของ ฝายรับ มือทั้งสองตั้งมั่น ฝายรับ กาวเทาขวาทแยงเฉียงออกวงนอก ใช แขนขวาปดขาเบนแรงถีบ แลวใชเทาขวาเปนหลัก พลิกตัวเตะสวนขึ้นดวยเทาซายเขาที่พับในของฝาย รุกทันที
~ ๑๘ ~ ทาทะแยค้ำเสา ทาหงสปกหัก ฝายรุก เดินมวยเขาเตะดวยเทาขวาที่ซอก คอฝายรับ มือทั้งสองตั้งมั่น ฝายรับ กาวขาเฉียงไปทางขวาเล็กนอย ตั้ง แขนซายกันเทาที่เตะมา ยอตัวลงพลิกตัว เล็กนอย ถีบดวยเทาซายไปที่ขาซายที่ยืนเปน หลัก ของฝายรุกใหหงายหลังลมลง ฝายรุก เดินมวยเขาชกดวยหมัดขวาตรงไปที่ใบหนา ของฝายรับ มือซายตั้งมั่น ฝายรับ กาวเทาซายเขาประชิดตัว แลวใชแขนซาย ปดหมัดใหเบนออก กระแทกศอกขวาเขาที่หัวไหล ขวาของคูตอสู
~ ๑๙ ~ ทาฝานลูกบวบ ทาสักพวงมาลัย ฝายรุก เดินมวยเขาชกดวยหมัดขวาตรงไปที่ ใบหนาฝายรับ มือซายตั้งมั่น ฝายรับ กาวเทาขวาทแยงเขาวงใน ใชแขน ซายปดหมัดใหเบนออก พรอมกับใชศอกเสย เขาที่ปลายคางของฝายรุกทันที ฝายรุก เดินมวยเขาชกดวยหมัดขวาตรงไปที่ ใบหนาของฝายรับ มือซายตั้งมั่น ฝายรับ กาวเทาขวาประชิดตัว ใชแขนซายปด หมัดใหเบนออก กระแทกศอกขวาเขาที่ยอดอก ของคูตอสู
~ ๒๐ ~ ทาเถรกวาดลาน กลมวย หมายถึง เทคนิคเฉพาะตัวของนักมวย ซึ่งนักมวยแตละคนจะมีเทคนิคเฉพาะตัวแตกตางกันไปเพื่อพิชิตคู ตอสูใหเด็ดขาด ทาษีบดยา ฝายรุก เดินมวยเตะสูง หรือยืนในลักษณะเทายืนคู ฝายรับ เดินมวยเขาหาในระยะที่เตะกวาดไดพรอม กับกมตัวลง ใหเทาของฝายรุกเตะผานศีรษะไป แลว เตะกวาดไปที่เทาซายที่ยืนอยูของฝายรุกอยางสุด แรง ถายืนจดมวย ใหเตะกวาดขาที่อยูขางหนา ฝายรุก วิ่งเขาหาฝายรับ เทาซายเหยียบที่ ตนขาขวาของฝายรับ เทาขวาเหยียบที่ หัวไหล ใชหมัดซายจับตนคอฝายรับ พรอม กับกระแทกศอกขวา ที่กลางกระหมอมของ ฝายรับ ฝายรับ เตรียมพรอมยืนในลักษณะที่เทา นำเทาตามในทาจดมวย
~ ๒๑ ~ ทาพระรามเดินดง ทาพระรามเหยียบลงกา ฝายรุก เดินมวยเขาเตะดวยเทาขวาระดับชายโครง มือทั้งสองตั้งมั่น ฝายรับ พุงตัวยกเทาซายขึ้นเหยียบระดับหนาตัก ของเทาที่เตะมา พรอมกับสงแรงพุงเขาขวา ใหผสม กับแรงที่คูตอสูเตะมาผานทางเทาซายที่เหยียบ ใน ลักษณะแรงสงเขาสูลูกคาง หรือยอดอก ตัวก็ลอยโดง ขึ้น เพราะแรงสงของเทาที่เตะมาเต็มแรง ฝายรุก พุงเขาหาฝายรับ กาวเทาซายขึ้นเหยียบ ตนขาซายของฝายรับ พลิกตัวไปทางซาย ใชเทา ขวาเตะศีรษะดานขางของฝายรับ ฝายรับ ยืนในทาจดมวยในลักษณะเทานำ เทา ตาม จดมวยตั้งมั่น
~ ๒๒ ~ ทาบั่นเศียรทศกัณฐ ทานกคุมเขารัง ฝายรุก พุงเขาหาฝายรับ ยกเขาขึ้นตั้งพุงใสบาทั้งสองขาง ของฝายรับ พรอมกับกระแทกศอกทั้งสองขางลงที่ศีรษะ ของฝายรับ ฝายรับ ยืนอยูในลักษณะพรอมที่จะตอสูจดมวยตั้งมั่น ฝายรุก เดินมวยเขาหาโดยเปดชองวางสวนอกไว ฝายรับ กระโดดพุงตัวพรอมกับคูตัวในลักษณะหมัด ทั้งสองปองปดจากอกตลอดศีรษะ เขางอขึ้นปดทอง คลายนกคุมพุงเขากระแทกคูตอสู โดยหมัดกระแทกที่ คาง ศอกกระแทกที่ลิ้นป ขากระแทกที่ทองอยางแรง
~ ๒๓ ~ ทามาดีดกะโหลก ฝายรุก ยืนหันขางใหฝายรับ เหวี่ยงแขนทั้งสองขางไป ทางซายคลายตีลังกา และใชเทาเตะที่หนาของฝายรับ ฝายรับ ยืนจดมวยในทาเตรียมพรอมออกอาวุธ
~ ๒๔ ~ สืบคนขอมูลจาก https://th.wikipedia.org/wiki/มวยไทย https://www.saranukromthai.or.th/sub/book/book.php?book=35&chap=3&page=t35-3- infodetail05.html https://www.muaythai-rangsit.com/meamai-muaythai