สื่อส่งเสริมการอ่าน เกร็ดความรู้วันพืชมงคล

เกรด็ ความรูว้ ันพืชมงคล

หอ้ งสมุดประชาชนอาเภอพระสมุทรเจดีย์
จังหวัดสมุทรปราการ

วันพืชมงคล

ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพระสมทุ รเจดีย์ สมุทรปราการ

วนั พชื มงคล หมายถงึ วนั พระราชพิธี
จรดพระนังคลั แรกนาขวัญ ซึง่ เปน็ พระราชพิธี

ที่สืบทอดมาแต่โบราณ เพือ่ เปน็ ศิริมงคล
แด่พืชพันธ์ธญั ญาหาร บารุงขวัญเกษตรกรและ

เตือนให้เริม่ เพาะปลกู ข้าวและพืชไร่อนั เป็น
ธญั ญาหารหลักในการดารงชวี ิตของชาวไทย

มีจดุ มุ่งหมายทจ่ี ะให้เปน็ อาณตั สิ ญั ญาณว่า
บดั น้ฤี ดูกาลแห่งการทานา
และเพาะปลกู ไดเ้ ร่มิ ข้ึนแล้ว

วันพืชมงคล

หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอพระสมทุ รเจดีย์ สมทุ รปราการ

พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนงั คัลแรกนาขวญั
เปน็ พระราชพิธี 2 พิธีรวมกัน คือ

พระราชพืชพิธมี งคล อนั เปน็ พิธสี งฆ์ ซึ่งประกอบ
พระราชพธิ ีวันแรกในพระอุโบสถ

วัดพระศรรี ัตนศาสดาราม เปน็ พิธที าขวัญ
เมล็ดพืชพนั ธต์ุ า่ ง ๆ เช่น ข้าวเปลือกเจ้า ข้าวเหนยี ว

ข้าวฟ่าง ข้าวโพด ถัว่ งา เป็นตน้ ฯลฯ
มีจุดมุ่งหมายที่จะให้เมลด็ พันธ์ุเหล่าน้ัน ปราศจาก

โรคภัยและให้อดุ มสมบรู ณเ์ จริญงอกงามดี
พระราชพิธีจรดพระนงั คัลแรกนาขวญั อนั เป็นพิธี

พราหมณ์ ซง่ึ จะประกอบพิธใี นวนั รุ่งขึ้น
ณ มณฑลพธิ ีท้องสนามหลวง เป็นพิธเี ริม่ ตน้
การไถนาเพือ่ หว่านเมล็ดข้าว

วนั พชื มงคล

ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพระสมุทรเจดยี ์ สมทุ รปราการ

พระราชพิธีจรดพระนงั คัลแรกนาขวัญ
เปน็ พระราชพิธีทีม่ มี าแต่โบราณ ตั้งแต่
สมัยกรุงสโุ ขทัย เรื่อยมาจนถึงกรุงรตั นโกสินทร์
เปน็ พิธีการเพื่อความเป็นสิรมิ งคลและ
บารงุ ขวัญเกษตรกร กาหนดจดั ขึ้นในเดือน 6
ของทกุ ปี ซึ่งเปน็ ระยะเหมาะสมที่จะเริม่ ตน้ การ
ทานาอนั เป็นอาชีพหลกั ของประชาชนคนไทย
แตไ่ มไ่ ดก้ าหนดวันทีแ่ น่นอนไวเ้ หมือนกับ

วนั ในพระราชพิธีอน่ื

วันพชื มงคล

หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอพระสมุทรเจดีย์ สมทุ รปราการ

พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพล
อดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9
ทรงมีพระราชกระแส ให้ปรับปรงุ พิธกี ารบางอย่าง
ให้เหมาะสมกับยคุ สมยั และเสดจ็ ฯมาเปน็ ประธาน
ในพระราชพิธนี ้ีทุกปีสืบมามิได้ขาด ตอ่ มาทรงพระ
กรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั
รชั กาลที่ 10 ครั้งดารงพระบรมราชอิสรยิ ยศ
สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร
เสด็จฯแทนพระองค์เป็นประธานในงานพระราชพธิ ี
พืชมงคลจรดพระนงั คลั แรกนาขวญั พระองคป์ ฏิบัติ
พระราชกรณียกิจสืบตอ่ มาจนกระท่ังปจั จบุ นั
หากทรงงดเสดจ็ ฯ เนื่องจากสถานการณ์
โควิด-19 เมื่อปี 2563 และ 2564

วันพืชมงคล

ห้องสมุดประชาชนอาเภอพระสมุทรเจดีย์ สมทุ รปราการ

เมือ่ ได้มีการฟื้นฟพู ระราชประเพณีจรดพระ
นังคลั แรกนาขวัญขนึ้ มาในระยะแรกน้ัน
พระยาแรกนา ได้แก่
อธิบดีกรมการข้าวโดยตาแหนง่

สาหรบั เทพีทั้งสี่พิจารณาคัดเลือกเทพที ้ัง 4
จากข้าราชการในสังกดั กระทรวงเกษตรและ
สหกรณ์ ต้องเปน็ โสด ไม่จากดั อายุ มีตาแหน่ง
ข้าราชการพลเรือนสามญั ชั้นโทขึ้นไป และได้รับ

พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์แล้ว
ภายหลงั พระยาแรกนา ได้แก่ ปลัดกระทรวง
เกษตรและสหกรณ์โดยตาแหน่ง

วนั พืชมงคล

หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอพระสมุทรเจดีย์ สมุทรปราการ

วนั พืชมงคลในปี 2565

ผทู้ ำหน้ำที่พระยำแรกนำคือ
นำยทองเปลว กองจันทร์
ปลดั กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
พระรำชพิธีพืชมงคล เป็นพระรำชพิธที ำงสงฆ์ โดย
จะประกอบพระรำชพิธี ในพระอโุ บสถ
วัดพระศรีรตั นศำสดำรำม ในพระบรมมหำรำชวัง

ในวันพฤหัสบดีท่ี 12 พฤษภำคม 2565
และถือเปน็ วันเกษตรกรด้วยพระรำชพิธี
จรดพระนังคลั แรกนำขวัญ (วนั ไถหว่ำน)
อนั เป็นพิธีพรำหมณจ์ ะประกอบพระรำชพิธี

ในวนั ศุกรท์ ี่ 13 พฤษภำคม 2565
ณ มณฑลพิธีท้องสนำมหลวง
พระโคแรกนา ได้แก่ พระโคพอและพระโคเพียง
พระโคสารอง ไดแ้ ก่ พระโคเพิ่ม และพระโคพลู

วนั พชื มงคล

หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอพระสมุทรเจดีย์ สมทุ รปราการ

สาหรบั ในปี 2565 กรมการขา้ ว ทาหน้าท่ี
ในการจัดเตรยี มพนั ธ์ุข้าวพระราชทานและพันธ์ุพืช

ซึง่ นามาใชใ้ นงานพระราชพธิ ีฯ
โดยขอพระราชทานพระบรมราชานญุ าต
นาพนั ธุ์ขา้ วทรงปลูกในฤดนู าปี 2564
โครงการนาทดลองในโครงการสว่ นพระองค์
สวนจติ รลดา มาใช้ในงานพระราชพธิ ีฯ
ประจาปี 2565 ประกอบดว้ ย ขา้ วนาสวน 6 พนั ธ์ุ
เมล็ดพันธ์ุข้าวเปลือกที่นาเข้าในพระราชพธิ ีมี
น้าหนักรวมท้ังสิน้ 1,728 กิโลกรมั และจัดเป็น
“พนั ธ์ุข้าวทรงปลูกพระราชทาน” บรรจุ
ในซองพลาสติกแจกจ่ายให้บรรดาพสกนิกร
ประชาชนผู้สนใจ และชาวนาทว่ั ประเทศ

วนั พชื มงคล

ห้องสมุดประชาชนอาเภอพระสมุทรเจดีย์ สมุทรปราการ

“พนั ธ์ขุ ำ้ วทรงปลูกพระรำชทำน”

1. ขาวดอกมะลิ 105 เป็นข้าวเจ้าจานวน 245
กิโลกรมั
2. ปทุมธานี 1 เป็นข้าวเจ้าจานวน 399 กิโลกรัม
3. กข 43 เปน็ ขา้ วเจ้าจานวน 125 กโิ ลกรมั
4. กข 6 เปน็ ข้าวเหนียวจานวน 70 กิโลกรมั
5. กข 87 เปน็ ขา้ วเจ้าจานวน 300 กโิ ลกรัม
6. กข 85 เป็นข้าวเจ้า จานวน 589 กิโลกรมั

วนั พืชมงคล

ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอพระสมุทรเจดีย์ สมุทรปราการ

กำรเสี่ยงทำยมี 2 ชว่ ง ช่วงแรก พระยาแรกนา
จะต้ังสตั ยาธิษฐานเสี่ยงทายผ้านุ่งแต่งกาย เปน็
ผ้าลายมีด้วยกัน 3 ผืน คือ 6 คืบ 5 คืบ และ
4 คืบ ผ้านุ่งนีจ้ ะวางเรียงบนโตกมีผ้าคลมุ เพือ่ ให้
พระยาแรกนาหยิบ ถ้าหยบิ ได้ผืนใดนั้นจะมคี า

ทานาย ไปตามนั้น คือ
หยิบได้ 4 คืบ พยากรณ์วา่ น้าจะมากสกั หน่อย
หยิบได้ 5 คืบ พยากรณ์ว่า น้าในปีนีจ้ ะมี
ปริมาณพอดี ข้าวกล้าในนา จะได้ผลบริบูรณ์
และผลาหาร มงั สาหารจะอดุ มสมบูรณ์ดี ถ้า
หยิบไดผ้ า้ 6 คืบ พยากรณ์ว่า น้าจะน้อย

วันพืชมงคล

หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอพระสมทุ รเจดีย์ สมทุ รปราการ

กำรเสี่ยงทำย ช่วงที่ 2 คือ ภายหลังจากการ

ไถหว่านเสร็จส้ินแลว้ จะเปน็ การเสีย่ งทายของกิน
7 สิง่ ตั้งเลีย้ งพระโค ได้แก่ ข้าวเปลือก ข้าวโพด
ถวั่ เขียว งา เหลา้ นา้ และหญ้า เมือ่ พระโคกินของ

สง่ิ ใดโหรหลวงจะถวายคาพยากรณ์
พระโคกินข้าวหรือข้าวโพด พยากรณ์ว่า

ธัญญาหาร ผลาหาร จะบรบิ รู ณ์ดี
พระโคกินถั่วหรืองา พยากรณ์ว่า ผลาหาร

ภักษาหารจะอดุ มสมบูรณด์ ี
พระโคกินนาหรอื หญ้า พยากรณว์ ่า นา้ ท่า

จะบรบิ รู ณ์พอสมควร ธัญญาหารผลาหาร
ภักษาหาร มงั สาหารจะอดุ มสมบรู ณ์ดี
พระโคกินเหล้า พยากรณว์ ่า การคมนาคม
สะดวกขึ้น การค้าขายกับต่างประเทศดีขึ้น
ทาให้เศรษฐกิจรงุ่ เรือง