สาเก

SAKAE
สาเก

จัดทําโดย

นางสาวพลอยไพลนิ ธนทู อง 604149512
นางสาวสายรุ้ง หมอนทอง 604149517

สาขาชีววทิ ยา



คาํ นาํ

หนังสือเล่มนีเปนส่วนหนงึ ของรายวิชาการเรียนรู้ตาม
แนวพระราชดาํ รแิ ละภูมิปญญาไทย เรอื ง สาเก จดั ทํา
ขึนเพือบอกถงึ ประวตั ิความเปนมาของสาเกซงึ เปนผล
ไม้ชนดิ หนึงทีนิยมปลูกกันแพรห่ ลายในภมู ภิ าคเขตรอ้ น
เเละสามารถนํามาเเปรรูปเปนขนมหรอื อาหารได้หลาก
หลายเมนู อย่างอีกทงั ยงั มคี ณุ สมบตั ชิ ว่ ยปองกันโรค
ไดม้ ากมาย

ทางคณะผู้จัดทําหวังเปนอย่างยงิ ว่าหนงั สือเลม่ นีจะมี
ประโยชนต์ อ่ ผู้อา่ นเเละผทู้ ตี อ้ งการศึกษา เรอื ง สาเก
ไดไ้ มม่ ากกน็ ้อย หากมขี อ้ ผิดพลาดประการใดคณะผู้จดั
ทาํ ขออภัยไว้ ณ ทนี ี

ประวตั สิ าเก

สาเก มีสายพันธ์มุ ากกว่า 120 สายพันธุ์
มีการเพาะปลูกกนั มานานมากกวา่ 3,000 ป
แล้ว ซึงในเกาะมาวแี ละเกาะกาวาย คอื แหล่ง
สะสมต้นสาเกสายพันธ์ุต่าง ๆ ไวห้ ลายสาย
พันธุ์ สาเกเปนผลไมท้ ีออกลกู ดก (อาจออกมา
ถงึ 200 ผลต่อฤดกู าล) และทีนยิ มปลกู ใน
ประเทศไทย คอื สาเกพันธขุ์ ้าวเหนียว

สําหรบั สาเกในบ้านเรานันอาจจะพบได้
บ้างตามหมู่บ้านจัดสรรต่าง ๆ โดยจะขยาย
พันธด์ุ ้วยการแยกหนอ่ จากโคนตน้ เกา่ มา
ปลูกและเมอื ตน้ สาเกมอี ายมุ ากขึน เจา้ ของก็
มักจะตดั ตน้ สาเกทงิ เนอื ง จากเปนต้นไม้ทีมี
ขนาดใหญ่ มกี งิ ก้านใบดเู ก้งก้าง และยงั มี
หนอนมาเจาะตามกงิ และลําตน้ ทําใหต้ น้ ตาย
ง่ายอีกดว้ ย

ลกั ษณะของสาเก

ตน้ สาเก มีถินกาํ เนดิ อยทู่ โี พลีนีเซีย และ
เปนผลไมพ้ ืนเมอื งของ หมเู่ กาะใน
มหาสมทุ รอนิ เดียตะวนั ออกและ มหา
สมทุ รแปซฟิ กตะวันออก และตอ่ มาได้
แพรห่ ลายไปยงั หมู่เกาะอนิ ดีสตะวันตก
ซึงปลูกอยา่ งแพรห่ ลาย ในภูมภิ าคเขต
รอ้ น โดยจัดเปนไมย้ นื ต้นขนาดกลาง มี
ความสูงไดป้ ระมาณ 10-20 เมตร
ลําต้นสีนําตาลปนเทา ทุกส่วนของสาเก
จะมียางขาว ๆ ขยายพันธดุ์ ้วยวธิ ีการปก
ชาํ ราก โดยสายพันธุ์ทปี ลกู ในบา้ นเรานัน
จะแบ่งออกเปน 2 สายพันธุ์หลัก ๆ ได้
แก่ สาเกพันธข์ุ ้าวเหนยี ว (ผลใหญ่ ผล
สุกเนอื เหนยี ว นิยมปลูกทวั ไป หรอื ปลูก
ไวท้ ําขนมสาเก), และสาเกพันธ์ขุ า้ วเจา้
(ผลเล็กกวา่ เนือหยาบร่วน ไม่เปนทีนิยม
ปลูก และไม่ค่อยนาํ มารับประทานมาก
นัก)

ใบสาเก ใบเปนใบเดียวออกสลับกนั ลักษณะใบคลา้ ย
รูปไข่ ใบมสี ีเขียวเขม้ ใบใหญ่และหนา มีรอยหยักหรอื
ร่องลกึ เกอื บถึงกา้ นกลางใบ (คลา้ ยใบมะละกอ) กา้ น
ใบเหน็ เดน่ ชัด

ดอกสาเก ออกดอกเปนช่อตามซอกใบใกลป้ ลายยอด
ดอกมีสีเหลือง ดอกตวั ผแู้ ละดอกตวั เมยี จะอยูบ่ นต้น
เดยี วกัน ช่อดอกตวั ผมู้ ีลักษณะคล้ายกระบองและหอ้ ย
ลง มีความยาวประมาณ 30 เซนติเมตร ส่วนช่อดอกตวั
เมยี มีลกั ษณะกลม แต่จะแยกกันคนละดอก และ
สามารถออกดอกไดต้ ลอดทงั ป

ผลสาเก ลักษณะของผลกลมรี ผลมีสีเขียวอมเหลือง
ลูกคล้ายขนุน แตจ่ ะลูกเลก็ กว่า มคี วามกว้างประมาณ
15-20 เซนตเิ มตร ส่วนเนอื ในเปนสีเหลืองซดี หรือขาว
และไม่มีเมลด็ (แต่มสี ายพันธ์หุ นงึ
ทีมเี มล็ด จะเรยี กว่า

ขนนุ สําปะลอ)

รากสาเก ชว่ ยรกั ษาโรคมะเร็ง ดอกรักษา
โรคเหงอื ก ผลช่วยปองกนั การเกิดโรค
หวั ใจ และช่วยควบคุมอัตราการเต้นของ
หวั ใจและความดนั โลหิต ชว่ ยปองกนั โรค
ความจาํ เสือม ช่วยปองกนั โรคกระดกู พรุน
ในหญงิ วยั หมดประจาํ เดือน มกี ารนาํ มาใช้
ทาํ เปนยาทําใหร้ ้สู ึกผ่อนคลายความเครยี ด
และช่วยใหจ้ ติ ใจสดชืนมีชวี ติ ชีวา

เปลือกต้นสาเก มีสรรพคณุ
ชว่ ยปรับสมดุลในรา่ งกาย
ชว่ ยเพิมสมรรถภาพทางเพศ
การใชเ้ ปลอื กตน้ นาํ มายา่ งไฟ
แล้วนาํ มาต้มนํากิน
และนํายางจากต้นสาเก
สามารถนํามาใช้ในการรกั ษา
โรคผิวหนัง เชน่ กลากเกลือน

สรรพคณุ ของสาเก

1. ช่วยปองกนั การเกดิ โรคหวั ใจ ชว่ ย
ควบคุมอัตราการ

เต้นของหัวใจและความดนั โลหติ (ผล)

2. ชว่ ยปองกนั โรคความจาํ เสือมหรืออัลไซเมอร์
(ผล)

3. ชว่ ยปองกนั โรคกระดูกพรนุ กระดูกผุในหญิงวัยหมด
ประจําเดอื น (ผล)

4. สาเกมีสรรพคุณช่วยปรับสมดลุ ในร่างกาย
(เปลอื กตน้ )

5. ชว่ ยเพิมสมรรถภาพทางเพศ ดว้ ย
การใช้เปลอื กต้นนาํ มายา่ งไฟ จนแห้ง
แลว้ นาํ มาตม้ กินแต่นาํ (เปลือกต้น)

ประโยชนข์ องสาเก

1. ผลไม้สาเกมวี ติ ามนิ หลากหลายชนดิ ซึงชว่ ยตอ่ ตา้ น
อนุมลู อสิ ระในรา่ งกาย

2. เส้นใยอาหารจากสาเก ช่วยลดการดดู ซึมของนาํ ตาล
ในร่างกาย มันจงึ ชว่ ยควบคุมโรคเบาหวานได้

3. เนือของสาเกให้พลงั งานสูง มีแคลเซียมและวติ ามินเอ
ทีจาํ เปนต่อร่างกาย

4. ผลสาเกสามารถนาํ มายา่ ง ต้ม อบ หรือนํามาเชือมได้
ใช้ทาํ เปนขนมสาเก เช่น แกงบวด สาเกเชือม เปนต้น

5. ตน้ สาเกนิยมปลกู ตามบ้านจัดสรรทวั ไปเพือเปนไม้
ประดับและใชเ้ ปนร่มเงา

ขนมทีนยิ มนํามารบั ประทาน

แกงบวดสาเก
สาเกเชอื ม

การเรียนร้ตู ามแนวพระราชดาํ ริและภูมปิ ญญาไทย
ดร. เอือมพร โตภาณุรักษ์กุล