เอกสารประกอบการสอน ว21285

เอกสารประกอบการสอน

รายวิชาพั ฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
ว21285 และ ว21286
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

ครูจิรภา นามนัย

SCIENCE
PROCESS
SKILL

สมมติฐาน (Hypothesis) หมายถึง สิ่งที่บุคคลหรือกลุ่มบุคคลคาดว่าจะเกิดขึ้น
โดยที่ความเชื่อหรือสิ่งที่คาดนั้นจะเป็นจริงหรือไม่ก็ได้

การคาดคะเนหรือทำนายคำตอบอย่างมีเหตุผล
คนที่จำตั้งสมมติฐานได้ดีต้องมี
แนวคิดหลักการ
ประสบการณ์
ทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง

สมมติคฐวานามกัแบตกการต่พางยากรณ์

การตั้งสมมติฐาน คือ การทำนายผลล่วงหน้าโดย
ไม่ทราบความสัมพันธ์เกี่ยวข้องระหว่างข้อมูล

การพยากรณ์ คือ การทำนายผลล่วงหน้า
โดยการทราบความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลที่
เกี่ยวข้องในการทำนายล่วงหน้า

หลักการตั้งสมมุติฐาน

สมมติฐานต้องเป็นข้อความที่บอกความสัมพันธ์ระหว่าง ตัวแปรต้น กับ ตัวแปรตาม
ในสถานการณ์หนึ่ง ๆ อาจตั้งหนึ่งสมมติฐานหรือหลายสมมติฐานก็ได้
สมมติฐานที่ตั้งขึ้นอาจจะถูกหรือผิดก็ได้ ดังนั้นจำเป็นต้องมีการทดลองเพื่อตรวจสอบว่า
สมมติฐานที่ตั้งขึ้นนั้นเป็นที่ยอมรับหรือไม่ซึ่งจะทราบภายหลังจากการทดลองหาคำ
ตอบแล้ว

สาเหตุของปัญหา ผลที่เกิดขึ้น
(ตัวแปรต้น) (ตัวแปรตาม)

ขาดอาหาร ปลาตาย
คนวางยา
ขาดออกซิเจน
ในน้ำมีสารพิษจำนวนมากเกินไป
สายไฟตกลงไปในน้ำ
เป็นโรคติดต่อ

ตัวอย่างการตั้งสมมติฐาน

ปัญหา/คำถาม

"ปลาในแม่น้ำเจ้าพระยาที่จังหวัดนนทบุรีตายเป็นจำนวนมาก"
นักเรียนต้องทำก่อนตั้งสมมติฐาน

1. กำหนดสาเหตุของปัญหา
2. เชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างสาเหตุและผลที่เกิด

มาตั้งสมมติฐานกัน!!!

เขสีย่งนในลงGสoมุoดgจlดeบcันlaทึsกsปroรoะวmิชา

กิจกรรมที่ 1

การเลี้ยงไก่ของชาวบ้านตามชนบทพบว่ามีการให้อาหารที่แตกต่างกัน
คือ บางคนให้ไก่กินหนอนิย่าง เดียว กับบางคนให้ไก่กินข้าวอย่างเดียว
นักเรียนคิดว่า
1. ปัญหาของสถานการณ์นี้คืออะไร

2. คำตอบของปัญหา (สมมติฐาน) น่าจะเป็นอย่างไร

การกำหนดและควบคุมตัวแปร

ความสามารถที่จะชี้บ่งได้ว่าในการทดลอง
หนึ่งๆตัวแปรใด เป็นตัวแปรต้น ตัวแปรตาม
และตัวแปรที่จะต้องควบคุม

กิจกรรมที่ 2

1.เมื่อนักเรียนนำแมลงสาบใส่ขวดแล้วเอาจุกปิดให้แน่น ต่อมาแมลงสาบตาย
นักเรียนจะตั้งสมมติฐานได้ว่าอย่างไร

2. น ำรากหัวหอมที่เพาะไว้ 6 วัน มาตัดรากบางส่วนออก แล้วนำไปเพาะต่อ
อีก 5 วัน ได้ข้อมูลดังตาราง

จากข้อมูลในตารางนี้ จะก ำหนดสมมติฐานได้ว่าอย่างไร

ประเภทของตัวแปร
1. ตัวแปรต้นหรือตัวแปรอิสระ คือตัวแปรที่เกิดขึ้นก่อน
หรือเป็นตัวแปรที่เป็นเหตุ ทำให้เกิดผลตามมา
2. ตัวแปรตาม คือตัวแปรที่เกิดขึ้นเนื่องจากตัวแปร
ต้น หรือเป็นตัวแปรผล อันเกิดจากเหตุ
3. ตัวแปรควบคุม คือ ตัวแปรที่เราต้องจัดให้เหมือนกัน
ทั้งหมดในชุดทดลอง

ตัวอย่างการกำหนดตัวแปร ตัวอย่างที่ 1

ตัวแปรต้น ................................ เด็กชายบอยต้องการศึกษาว่าดินต่างชนิดกัน
ตัวแปรตาม ................................ มีผลต่อความสูงของต้นพืชหรือไม่
ตัวแปรควบคุม............................
ทำการทดลองโดยปลูกต้นถั่วเขียว ลงในกระถางที่
มีขนาดเท่า ๆ กัน โดยกระถางแต่ละใบใส่ดิน 3 ชนิด
คือ ดินเหนียว ดินร่วน ดินทราย รดน้ำปกติทำการ
ทดลองเป็นเวลาสามสัปดาห์




กิจกรรมที่ 1

ตัวอย่างการกำหนดตัวแปร 1.ก่อนการทดลองเพื่อหาคำตอบว่า “น้ำกลั่น
น้ำประปา น้ำคลอง น้ำในสระ นำมาใช้เลี้ยง
ตัวแปรต้น ................................ แหนสีเขียวมีผลต่อการเจริญเติบโตของแหนสี
เขียวอย่างไร

ตัวแปรตาม ................................ 2. ในการทดลองหนึ่ง มีสมมติฐานวา

“หนูที่กินอาหารไมม ีโปรตีนจะมีอัตราการเจริญ

ตัวแปรควบคุม............................ เติบโตตา งจากหนูที่กนอาหารที่มีโปรตีน"

มากำหนดตัวแปรกัน!!!

เขีสย่งนในลงGสoมุoดgจlดeบcันlทaึsกsปrรoะoวิชmา

ทักษะการทดลอง

กระบวนการปฏิบัติ เพื่อหาคำตอบหรือตรวจสอบสมมติฐานที่ตั้งไว้

การออกแบบการทดลอง การปฏิบัติการทดลอง

วิธีการทดลอง การบันทึกผลการทดลอง
อุปกรณ์การทดลอง

ดู VDO ทำการทดลองได้อย่างไร

https://www.scimath.org/video-
science/item/8123-2018-05-07-07-18-09

จากตารางการทดลองนำภาชนะขนาดเท่ากัน แต่ต่างชนิดกันมาใส่น้ำร้อน
ปริมาณเท่ากัน ปล่อยทิ้งไว้ สังเกตผลได้ดังนี้

จากการทดลอง คิดว่าชนิดของภาชนะ
มีผลต่อการลดอุณหภูมิหรือไม่

ทักษะการตีความหมายข้อมูล
และลงสรุปข้อมูล

การตีความหมายข้อมูล หมายถึง การแปลความหรือบรรยายความหมาย
ของข้อมูลที่ได้จัดกระท าแล้ว หรือ ข้อมูลที่มีอยู่และ อยู่ในรูปแบบใช้ในการ
สื่อความหมายแล้ว

การลงข้อสรุป หมายถึง การสรุปความสัมพันธ์ของข้อมูล
ซึ่งจะเกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ของตัวแปรต่าง ๆ ที่ต้องการศึกษา

การลงข้อสรุปจะเกี่ยวข้องกับสมมติฐานที่ตั้ งไว้ก่อนการทดลอง

ทักษะการสร้างแบบจำลอง

การนำเสนอข้อมูล แนวคิด ความคิดรวบยอด เพื่อให้ผู้อื่นเข้าใจในรูปของ
แบบจำลองต่างๆ เช่น กราฟ รูปภาพ ภาพเคลื่อนไหว วัสดุ สิ่งของสิ่งประดิษฐ์
หุ่น เป็นต้น

มาสร้างแบบจำลองกันเถอะ

หากนักเรียนมีโอกาศได้เข้าร่วมทีมพัฒนาเรือกำจัดขยะ/มลพิษทางทะเล
นักเรียนจะออกแบบเรือลำนั้นให้มีลักษณะและคุณสมบัติเป็นอย่างไร

เขีสย่งนในลงGสoมุoดgจlดeบcันlทaึsกsปrรoะoวิชmา



ของเล่น
ทางวิทยาศาสตร์

ครูจิรภา นามนัย

นักเรียนคิดว่าของเล่นเหล่านี้
ใช้หลักการทางวิทยาศาสตร์
ด้านใดบ้าง

เรามาทำ
ของเล่นวิทยาศาสตร์กันเถอะ

กิจกรรม

ให้นักเรียนออกแบบและประดิษฐ์ของเล่นทางวิทยาศาสตร์
คนละ 1 ชิ้น พร้อมทั้งระบุขั้นตอนดังต่อไปนี้

1. ขั้นออกแบบ 2. ขั้นประดิษฐ์ 3. ขั้นนำเสนอผลงาน

1.1 วัสดุอุปกรณ์ อธิบายขั้นตอนการประดิษฐ์ 3.1 อธิบายหลักการทาง
1.2 ภาพตัวอย่างชิ้นงาน ของเล่นวิทยาศาสตร์ วิทยาศาสตร์ของของเล่นที่
ก่อนลงมือปฏิบัติ ประดิษฐ์ขึ้น
3.2 อธิบายวิธีการเล่นและ
การบำรุงรักษา

2 ขั้นประดิษฐ์

1. ห่อกล่องนมด้วยกระดาษสีสดใส
2.ติดดินน้ำมันที่ฝาขวดน้ำ ทั้ง 4 ฝา (ทำเป็นล้อรถ)
3.นำไม้เสียบทั้งสองอัน ใส่ลงไปในหลอดดูดน้ำ
4.นำไปเสียบกับฝาขวดน้ำทั้งสองด้าน (ทำเป็นล้อรถ 4 ล้อ)

ทำเสร็จ นำไปติดที่กล่องนม
5. ติดตรงกลางด้วยสก็อตเทป
6.เสียบลูกโป่งไว้ที่ปลายหลอด แบบโค้งงอ อีกอันหนึ่งที่ดตรี

ยมไว้ ผูกให้แน่น
7. ติดหลอดพร้อมลูกโป่งด้านบนรถ

ตัวอย่าง
ชื่อของเล่น : รถพลังงานลูกโป่ง

1 ขั้นออกแบบ

1.1 วัสดุอุปกรณ์ 1.2 ภาพตัวอย่างชิ้นงานก่อนลงมือปฏิบัติ

กล่องนม 1
หลอดดูน้ำ
ฝาขวดน้ำ
ไม้เสียบลูกชิ้น
ดินน้ำมัน
ลูกโป่ง
สก็อตเทป
กรรไกร
กระดาษสีสวย

33. ขั้นนำเสนอผลงาน

3.1 อธิบายหลักการทางวิทยาศาสตร์ของของเล่นที่ประดิษฐ์ขึ้น

หลักการทำงานสอดคล้องกับกฏการเคลื่อนที่ข้อที่ 3
ของนิวตัน “แรงปฏิกิริยา มีขนาดเท่ากับแรงกิริยา” นั้น
คือ แรงดันลมที่ออกจากลูกโป่งมีค่าเท่าไดก็จะมีแรงดันรถ
ด้วยค่าเท่านั้นด้วย

3.2 อธิบายวิธีการเล่นและการบำรุงรักษา

เป่าลูกโป่ง ปล่อยรถวางบนพื้นแล้วค่อย ๆ ปล่อยลมออกจากลูกโป่ง
ให้ลูกโป่งเคลื่อนที่ตามแรงดันลม

การบำรุงรักษา

1.ตรวจสอบความสมดุลของล้อก่อนเล่นและหลังเล่น หากไม่
สมดุลให้ปรับแก้ไขให้เรียบร้อย

2.ตรวจสอบสก็อตเทปที่ติดหลอดกับกล่องนมให้สนิท และ
ระหว่างหลอดกับลูกโป่งไม่ให้มีรอยรั่วทำให้อากาออกมาได้

แล้วเรามาPLARN
ด้วยกัน

หากคุณกำลังมองหา
แหล่งข้อมูล

P-ject ของเล่นวิทยาศาสตร์
ของเล่นฟิสิกส์ (Toy Physics)

มาฝึกทักษะการจัดจำแนกกัน

ครูจิรภา นามนัย โรงเรียนกัตนาธิเบศร์

เราสามารถจัดจัดจำแนกวัตถุในรูปออกเป็นกลุ่มๆได้ออย่างไร





อปุ กรณ์วทิ ยาศาสตรท์ ่ตี ้องร้จู ัก