แผนการจัดการเรียนรู้ หน่วยที่ 3 ชื่อหลักสูตร การบัญชีธุรกิจบริการ (Service Business Accounting) สอนสัปดาห์ที่ 2 ชื่อหน่วย หลักการและวิธีการบัญชีส าหรับกิจการ เจ้าของคนเดียวประเภทธุรกิจบริการ ชั่วโมงรวม 21 ชั่วโมง ชื่อเรื่อง 1.3 การวิเคราะห์รายการค้า จ านวน 6 ชั่วโมง 1. หัวข้อเรื่อง 1.1 ด้านความรู้ 1.1.1 ความหมายของรายการค้า 1.1.2 ประเภทของเอกสารทางบัญชี 1.1.3 การวิเคราะห์รายการค้า 1.1.4 การจัดหมวดหมู่บัญชี 1.1.5 การก าหนดเลขที่บัญชี 1.1.6 การตั้งชื่อบัญชี 1.2 ด้านทักษะ 1.2.1 ฝึกวิเคราะห์รายการค้า 1.2.2 ฝึกจัดหมวดหมู่บัญชี 1.2.3 ฝึกก าหนดเลขที่บัญชี 1.2.4 ฝึกตั้งชื่อบัญชี 1.3 ด้านคุณธรรมจริยธรรม 1.3.1 ความรับผิดชอบ ความประหยัด ความขยัน ความอดทน แบ่งปัน 1.3.2 ความสนใจใฝ่รู้ ความรอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวัง 2. สาระส าคัญ การด าเนินธุรกิจการค้า ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจซื้อขายสินค้าหรือธุรกิจบริการ ย่อมก่ อให้เกิด รายการค้าระหว่างบุคคลภายนอกกิจการแบกิจการ ดังนั้น จึงต้องทราบความหมายของรายการค้าและ ต้องท าการวิเคราะห์รายการค้านั้นว่ามีผลกระทบต่อสินทรัพย์ หนี้สินและส่วนของเจ้าของ (ทุน) อย่างไรบ้าง การวิเคราะห์รายการค้า จึงถือเป็นขั้นตอนที่ส าคัญที่สุดในการบันทึกบัญชีตามหลักการบัญชีคู่ ถ้าวิเคราะห์รายการค้าผิดพลาด จะท าให้ขั้นตอนต่าง ๆ ในการจัดท าบัญชีผิดพลาดไปด้วย
3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 3.1 จุดประสงค์ทั่วไป 3.1.1 เพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับความหมายของรายการค้า การวิเคราะห์รายการค้า ตาม และสามารถวิเคราะห์รายการค้าที่เกิดขึ้นได้อย่างถูกต้องและละเอียดรอบคอบ 3.2 จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 3.2.1 อธิบายความหมายของรายการค้าได้ 3.2.2 สามารถวิเคราะห์รายการค้าได้ 3.2.3 สามารถวิเคราะห์รายการค้าตามหลักการบัญชีคู่ได้ 3.2.4 สามารถตั้งชื่อบัญชีได้ 4. เนื้อหาสาระ 6.1 ความหมายของรายการค้า (Business Transaction) 6.2 หลักการวิเคราะห์รายการค้า (Business Transaction Analysis) 6.3 การตั้งชื่อบัญชี
5. กิจกรรมการเรียนการสอนหรือการเรียนรู้ ขั้นตอนการสอนและการเรียนรู้ สัปดาห์ที่ 2 (ชั่วโมงที่ 16 - 18 ) ขั้นเตรียม 1. ครูทบทวนบทเรียนที่ผ่านมาในสัปดาห์ที่ 1 (ชั่วโมงที่ 7 – 15) เรื่องสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของ เจ้าของ 2. แจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้ของหน่วยที่ 3 และการให้ความร่วมมือในการท ากิจกรรมของผู้เรียน ขั้นการเรียนการสอน 3. อธิบายเนื้อหาเกี่ยวกับความหมายของรายการค้า ประเภทของเอกสารทางบัญชีการวิเคราะห์รายการ ค้า โดยใช้สื่อ Power Pointและเอกสารประกอบ แล้วมอบหมายใบงานที่ 3.1, 3.2 เรื่องความหมาย ของรายการค้า การวิเคราะห์รายการค้า 4. ให้ผู้เรียนทบทวนเนื้อหาเกี่ยวกับความหมายของรายการค้าและการวิเคราะห์รายการค้า โดยให้ค้นคว้า เพิ่มเติมจากสื่อต่าง ๆ เช่น เว็บไซด์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับบัญชีธุรกิจบริการ และหนังสือบัญชีเบื้องต้น 1 ที่ นอกเหนือจากที่ใช้ในการเรียนการสอน ขั้นสรุป 5. ครูสรุปจากการที่ผู้เรียนน าเสนอข้อมูลพร้อมอธิบายเพิ่มเติมและสรุปเนื้อหาตามจุดประสงค์เชิง พฤติกรรม ตามหัวข้อสาระส าคัญ และปลูกฝังให้ผู้เรียนเอาใจใส่ในการเรียน ดูหนังสืออย่างสม่ าเสมอ 6. ครูให้ผู้เรียนแบบฝึกปฏิบัติท้ายหน่วยข้อ 3 – 1 , 3 – 2 สัปดาห์ที่ 2 ชั่วโมงที่ 19 - 21 ขั้นการเรียนการสอน 7. ครูอธิบายเนื้อหาเกี่ยวกับการจัดหมวดหมู่บัญชี การก าหนดเลขที่บัญชี การตั้งชื่อบัญชีโดยใช้สื่อ Power Point และเอกสารประกอบ 8. มอบหมายให้ผู้เรียนท าแบบฝึกปฏิบัติท้ายหน่วย ข้อ 3 – 3 , 3 – 4 เมื่อผู้เรียนท าเสร็จแล้วครูผู้สอน เฉลยแบบฝึกปฏิบัติดังกล่าว ขั้นสรุป 9. ครูให้ผู้เรียนทบทวนเนื้อหาเกี่ยวกับการจัดหมวดหมู่บัญชี การก าหนดเลขที่บัญชี การตั้งชื่อบัญชี โดยไปค้นคว้าเพิ่มเติมจากสื่อต่าง ๆ เช่น เว็บไซด์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับบัญชีธุรกิจบริการ และหนังสือ บัญชีเบื้องต้น 1 ที่นอกเหนือจากที่ใช้ในการเรียนการสอน 10. ครูทบทวนเพิ่มเติมเนื้อหาเกี่ยวกับการวิเคราะห์รายการค้า การจัดหมวดหมู่ การก าหนดเลขที่ บัญชีการตั้งชื่อบัญชี โดยใช้เอกสารระกอบ หน่วยที่ 3 การวิเคราะห์รายการค้า และผู้เรียนร่วมกัน สรุปเนื้อหา โดยครูอธิบายเพิ่มเติมเพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจมากขึ้น 11. มอบหมายให้ผู้เรียนแต่ละคน ท าแบบฝึกปฏิบัติท้ายหน่วย ข้อ 3 – 5 , 3 – 6 และท าแบบ ประเมินผลการเรียนรู้หลังเรียน เรื่องการวิเคราะห์รายการค้า เมื่อผู้เรียนท าเสร็จแล้วครูผู้สอนเฉลย แบบฝึกปฏิบัติ ข้อ 3 – 5 , 3 – 6 และแบบประเมินผลการเรียนรู้หลังเรียน 12. ครูให้ผู้เรียนทบทวนเนื้อหาทั้งหมดที่เรียนมาของหน่วยเรียนที่ 3 และให้ไปค้นคว้าเพิ่มเติมจากสื่อ ประเภทต่าง ๆ เช่น เว็บไซด์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับบัญชีธุรกิจบริการ และหนังสือบัญชีเบื้องต้น 1 ที่ นอกเหนือจากที่ใช้ในการเรียนการสอน
6. งานที่มอบหมายหรือกิจกรรมการวัดผลและประเมินผล ก่อนเรียน 6.1 จัดเตรียมเอกสาร สื่อการเรียนการสอนตามที่ครูผู้สอนและบทเรียนก าหนด 6.2 ท าแบบประเมินผลการเรียนรู้ก่อนเรียน เรื่องการวิเคราะห์รายการค้า แล้วสลับกันตรวจ ค าตอบ 6.3 ท าความเข้าใจเกี่ยวกับจุดประสงค์การเรียนของหน่วยการเรียนที่ 3 และให้ความร่วมมือใน การท ากิจกรรมในหน่วยการเรียนที่ 3 ขณะเรียน 6.4 ปฏิบัติตามใบงานที่ 3.1 เรื่องการวิเคราะห์รายการค้า 6.5 ร่วมกันสรุปเนื้อหาเกี่ยวกับการวิเคราะห์รายการค้า การจัดหมวดหมู่ การก าหนดเลขที่บัญชี หลังเรียน 6.6 ท าแบบประเมินผลการเรียนรู้หลังเรียน 6.7 ท าแบบฝึกปฏิบัติท้ายหน่วยเรียนที่ 3 7. สื่อการเรียนการสอน/การเรียนรู้ สื่อสิ่งพิมพ์ 7.1 หนังสือเรียนวิชาการบัญชีเบื้องต้น 1 ของ วรกร ชูสายและคณะ 7.2 แบบประเมินผลการเรียนรู้ก่อนเรียน 7.3 ใบงานที่ 3.1 เรื่องการวิเคราะห์รายการค้า 7.4 แบบประเมินผลการเรียนรู้หลังเรียน 7.5 แบบฝึกปฏิบัติท้ายหน่วยเรียน 7.6 แบบประเมินผลตามใบงาน 7.7 แบบประเมินผลงานรายบุคคล สื่อโสตทัศน์ (ถ้ามี) 7.8 Power Point เรื่อง การวิเคราะห์รายการค้า 8. แหล่งการเรียนรู้ 8.1 ห้องปฏิบัติการคอมพิวเตอร์ ศึกษาข้อมูลทาง Internet จากเว็บไซด์ต่าง ๆ 9. การบูรณาการ/ความสัมพันธ์กับวิชาอื่น 9.1 บูรณาการกับวิชาการใช้โปรแกรมส าเร็จรูปเพื่องานบัญชี
10.การประเมินผลการเรียนรู้ หลักการประเมินผลการเรียนรู้ ก่อนเรียน 10.1ตรวจแบบประเมินผลการเรียนรู้ก่อนเรียน ขณะเรียน 10.2 ตรวจผลงานตามใบงานที่ 3.1 เรื่องการวิเคราะห์รายการค้า 10.3 สังเกตการท างานกลุ่ม หลังเรียน 10.4 ตรวจแบบประเมินผลการเรียนรู้หลังเรียน 10.5 ตรวจแบบฝึกปฏิบัติท้ายหน่วยเรียน 11.เกณฑ์การประเมิน 11.1 การประเมินชิ้นงานรายกลุ่มผู้เรียน ต้องได้คะแนนไม่ต่ ากว่าร้อยละ 80 ของคะแนนเต็ม 11.2 การทดสอบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของหน่วยที่ 3 ผู้เรียนต้องได้คะแนนไม่ต่ ากว่าร้อยละ 80 ของคะแนนเต็ม
บันทึกหลังการสอน ข้อสรุปหลังการสอน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหาที่พบ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… แนวทางแก้ปัญหา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ใบความรู้ที่ 3 วิชา การบัญชีธุรกิจบริการ รหัสวิชา 029-1201 – 1301 จ านวน 75 ชั่วโมง/รุ่น ....................................................................................................................................................................... ชื่อหน่วย หน่วยที่ 1 หลักการและวิธีการบัญชีส าหรับ กิจการเจ้าของคนเดียวประเภทธุรกิจบริการ จ านวน 21 ชั่วโมง ชื่อเรื่อง 1.3 การวิเคราะห์รายการค้า จ านวน 6 ชั่วโมง ....................................................................................................................................................................... การด าเนินธุรกิจการค้า ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจซื้อขายสินค้าหรือธุรกิจบริการย่อมก่อให้เกิดรายการค้า ระหว่างบุคคลภายนอกกิจการแบกิจการ ดังนั้น จึงต้องทราบความหมายของรายการค้าและต้องท าการ วิเคราะห์รายการค้านั้นว่ามีผลกระทบต่อสินทรัพย์ หนี้สินและส่วนของเจ้าของ (ทุน) อย่างไรบ้าง การวิเคราะห์รายการค้า จึงถือเป็นขั้นตอนที่ส าคัญที่สุดในการบันทึกบัญชีตามหลักการบัญชีคู่ถ้า วิเคราะห์รายการค้าผิดพลาด จะท าให้ขั้นตอนต่าง ๆ ในการจัดท าบัญชีผิดพลาดไปด้วย สาระการเรียนรู้ 1. ความหมายของรายการค้า 2. การวิเคราะห์รายการค้า 3. การวิเคราะห์รายการค้าตามหลักการบัญชีคู่ 4. การตั้งชื่อบัญชี จุดประสงค์การเรียนรู้ เพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับความหมายของรายการค้า การวิเคราะห์รายการค้าตาม และ สามารถวิเคราะห์รายการค้าที่เกิดขึ้นได้อย่างถูกต้องและละเอียดรอบคอบ จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 1. อธิบายความหมายของรายการค้าได้ 2. สามารถวิเคราะห์รายการค้าได้ 3. สามารถวิเคราะห์รายการค้าตามหลักการบัญชีคู่ได้ 4. สามารถตั้งชื่อบัญชีได้
หน่วยที่ 1 หลักการและวิธีการบัญชีส าหรับกิจการเจ้าของคนเดียวประเภทธุรกิจบริการ 1.3 การวิเคราะห์รายการค้า ความหมายของรายการค้า (Business Transaction) รายการค้าหรือรายการทางบัญชี (Business Transaction or Accounting Transaction) หมายถึง รายการที่ท าให้เกิดการแลกเปลี่ยนหรือการโอนเงินหรือสิ่งของที่มีมูลค่าเป็นเงินระหว่างหน่วยงาน ทางการบัญชีหนึ่งกับหน่วยงานอื่นหรือบุคคลภายนอก ซึ่งรายการดังกล่าวส่งผลกระทบต่อการด าเนินงานหรือ ฐานะทางการเงินของหน่วยงานนั้น รายการค้า (Business Transaction) มีหลักการพิจารณารายการค้า มีดังนี้ 1. ต้องมีการโอนหรือการแลกเปลี่ยน 2. การโอนหรือการแลกเปลี่ยนนั้น ต้องเกิดระหว่างกิจการกับผู้อื่น 3. ต้องมีผลกระทบต่อสินทรัพย์ หนี้สินและส่วนของเจ้าของ (ทุน) รายได้หรือค่าใช้จ่ายอย่างใด อย่างหนึ่งหรือมากกว่า 1. ซื้อสินทรัพย์ต่าง ๆ เป็นเงินสดและเงินเชื่อ 7. การจ่ายช าระหนี้เงินกู้พร้อมดอกเบี้ย 2. ซื้อสินค้าเป็นเงินสดและเงินเชื่อ 8. การจ่ายค่าใช้จ่ายต่าง ๆ 3. ขายสินค้าเป็นเงินสดและเงินเชื่อ 9. การรับรายได้ต่าง ๆ 4. การับขชะร านี้เป็นเงินและเงินเชื่อ 10. การน าเงินสดหรือสินทรัพย์อื่นมาลงทุน 5. การจ่ายช าระหนี้เจ้าหนี้ 11. การถอนเงินสดหรือสินทรัพย์ไปใช้ส่วนตัว 6. การกู้ยืม รายการที่ไม่ใช้รายการค้า (Non - Business Transaction) เป็นรายการที่ไม่ก่อให้เกิดการ แลกเปลี่ยนหรือการโอนเงินหรือสิ่งของที่มีมูลค่าเป็นเงิน เช่น • การจัดร้าน เช่น การตกแต่งร้าน การจัดแสดงสินค้า • การเชิญชวนและการต้อนรับลูกค้า • การสาธิต เช่น การสาธิตการใช้เตาอบ • การเขียนจดหมาย เช่น การเขียนจดหมายขอบคุณลูกค้า • การสอบถามรายการค้า เมื่อเกิดรายการที่มิใช่รายการค้าดังกล่าวเกิดขึ้น จึงไม่ต้องบันทึกบัญชีเนื่องจากไม่ก่อให้เกิด การโอนเงิน รายการค้ามีดังนี้
การวิเคราะห์รายการค้า (Business Transaction Analysis) การวิเคราะห์รายการค้า (Business Transaction Analysis) เป็นการพิจารณาว่ารายการค้าที่ เกิดขึ้นนั้นมีผลท าให้สินทรัพย์ หนี้สินและส่วนของเจ้าของ (ทุน) เปลี่ยนแปลงในทางที่เพิ่มขึ้น หรือลดลงเป็น จ านวนเท่าใด เมื่อวิเคราะห์รายการค้าได้แล้วจึงน าไปบันทึกลงในสมุดบัญชีต่าง ๆ และผ่านรายการไปยังบัญชี แยกประเภทต่าง ๆ เพื่อจัดท างบการเงินต่อไป การวิเคราะห์รายการค้า แบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอน ดังนี้ 1. รายการที่เกิดขึ้นเป็นรายการประเภทใดและเกี่ยวข้องกับบัญชีอะไร 2. ให้พิจารณาบัญชีที่เกี่ยวข้องว่าเพิ่มขึ้นหรือลดลงเป็นจ านวนเงินเท่าใด โดยใช้หลักการบันทึก บัญชีตามหลักบัญชีคู่ ตัวอย่างที่ 3-1 วันที่ 1 มกราคม 25x1 นายฉลองโชค น าเงินสดมาลงทุน 300,000 บาท การวิเคราะห์ ขั้นที่ 1 รายการที่เกิดขึ้นเป็นรายการประเภทสินทรัพย์และส่วนของเจ้าของ บัญชีที่เกี่ยวข้อง คือ บัญชีเงินสด และบัญชีทุน-นายฉลองโชค ขั้นที่ 2 บัญชีเงินสดเพิ่มขึ้น จะต้องบันทึกด้านเดบิต 300,000.- บัญชีทุน-ฉลองโชค เพิ่มขึ้น จะต้องบันทึกด้านเครดิต 300,000.- หลักเกณฑ์ในการวิเคราะห์รายการค้า มีดังนี้ 1. ต้องเข้าใจความหมายของสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ (ทุน) รายได้ และ ค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ให้ชัดเจน 2. วิเคราะห์รายการค้าที่เกิดขึ้นว่าเป็นสินทรัพย์ หนี้สินและส่วนของเจ้าของ (ทุน) รายได้และ ค่าใช้จ่าย 3. วิเคราะห์รายการค้าที่เกิดขึ้นว่า มีผลท าให้สินทรัพย์ หนี้สินและส่วนของเจ้าของ (ทุน) รายได้ หรือค่าใช้จ่ายลดลงหรือเพิ่มขึ้น สรุปหลักเกณฑ์ในการวิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ เพิ่ม สินทรัพย์ ลด สินทรัพย์ เพิ่ม หนี้สิน เพิ่ม สินทรัพย์ เพิ่ม ส่วนของเจ้าของ เพิ่ม สินทรัพย์ ลด ส่วนของเจ้าของ ลด สินทรัพย์ ลด หนี้สิน ลด
ตัวอย่าง 3-2 การวิเคราะห์รายการค้า รายการที่ 1. ซื้อเครื่องตกแต่ง เป็นเงินสด 20,000 บาท วิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ เพิ่ม สินทรัพย์ ลด รายการที่ 2. ซื้อเครื่องคอมพิวเตอร์เป็นเงินเชื่อ จากร้านไอ.ที.คอม ราคา 30,000 บาท วิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ เพิ่ม หนี้สิน เพิ่ม รายการที่ 3. นายเก่งกาจน าเงินสดมาลงทุนในกิจการของตน จ านวน 100,000 บาท วิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ เพิ่ม ส่วนของเจ้าของ เพิ่ม รายการที่ 4. นายเก่งกาจน าเงินสดของกิจการไปใช้ส่วนตัวจ านวน 10,000 บาท วิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ ลด ส่วนของเจ้าของ ลด เครื่องตกแต่ง 20,000 เงินสด 20,000 เครื่องคอมพิวเตอร์ 30,000 เจ้าหนี้-ร้านไอ.ที. 30,000 เงินสด 100,000 ทุน-นายเก่งกาจ 100,000 เงินสด 10,000 ถอนใช้ส่วนตัว 10,000
รายการที่ 5. นายเก่งกาจจ่ายช าระหนี้ร้านไอ.ที. คอมพิวเตอร์ จ านวน 30,000 บาท วิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ ลด หนี้สิน ลด รายการที่ 6. เก่งบริการ ให้บริการซ่อมเครื่องคอมพิวเตอร์แก่นายเอกยังไม่ได้รับเงิน จ านวน 5,000 บาท วิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ เพิ่ม ส่วนของเจ้าของ เพิ่ม รายการที่ 7. จ่ายเงินเดือนพนักงาน จ านวน 6,000 บาท วิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ ลด ส่วนของเจ้าของ ลด รายการที่ 8. กู้เงินจากธนาคาร จ านวน 50,000 บาท วิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ เพิ่ม หนี้สิน เพิ่ม เงินสด 30,000 เจ้าหนี้-ร้านไอ.ที. 30,000 ลูกหนี้-นายเอก 5,000 ทุน-นายเก่งกาจ 5,000 เงินสด 6,000 ทุน-นายเก่งกาจ 6,000 เงินสด 50,000 เงินกู้ 50,000
ความหมายของด้านเดบิตและด้านเครดิต มีดังนี้ รายการที่ 9. ได้รับใบแจ้งหนี้ค่าไฟฟ้าจากการไฟฟ้านครหลวง จ านวน 3,000 บาท วิเคราะห์รายการค้า หนี้สิน เพิ่ม ส่วนของเจ้าของ (ทุน) ลด การวิเคราะห์รายการค้าตามหลักบัญชีคู่ (Double Entry) หลักการบัญชีคู่ (Double Entry Accounting) หมายถึง การบันทึกรายการค้าในสมุดบัญชี อย่างน้อยที่สุด 2 บัญชี บัญชีหนึ่งจะถูกบันทึกทางด้านเดบิตแล ะอีกบัญชีหนึ่งจะถูกบันทึกทางด้านเครดิต บัญชีที่บันทึกทางด้านเดบิตหรือทางด้านเครดิตอาจจะมีมากกว่า 1 บัญชี โดยจ านวนเงินรวมทางด้านเดบิต ต้องเท่ากับจ านวนเงินรวมทางด้านเครดิตเสมอ ด้านเดบิต (Debit) ด้านเครดิต (Credit) หมายถึง หมายถึง 1. จ านวนเงินที่แสดงทางด้านซ้ายของสมุดบัญชี 1. จ านวนเงินที่แสดงทางด้านขวาของสมุด บัญชี 2. การผ่านบัญชีท าให้บัญชีสินทรัพย์ หรือบัญชี ค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น 2. การผ่านบัญชีท าให้บัญชีสินทรัพย์ หรือบัญชี ค่าใช้จ่ายลดลง 3. การผ่านบัญชีท าให้บัญชีหนี้สิน บัญชีทุนหรือ บัญชีรายได้ลดลง 3. การผ่านบัญชีท าให้บัญชีหนี้สิน บัญชีทุน หรือบัญชีรายได้เพิ่มขึ้น เจ้าหนี้ 3,000 ทุน-นายเก่งกาจ 3,000
บันทึกหนี้สิน ลด บันทึกหนี้สิน เพิ่ม หลักการบันทึกบัญชีตามหลักบัญชีคู่ (Double Entry) 1. การบันทึกบัญชีประเภทสินทรัพย์ เดบิต สินทรัพย์ เครดิต ตัวอย่าง 3-3 เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25x1 กิจการซื้อที่ดินเป็นเงินสด 100,000 บาท การวิเคราะห์ หลักการบันทึกบัญชี รายการบัญชี สินทรัพย์(ที่ดิน) เพิ่ม สินทรัพย์ เพิ่ม บันทึกด้านเดบิต เดบิต ที่ดิน 100,000 สินทรัพย์(เงินสด) ลด สินทรัพย์ ลด บันทึกด้านเครดิต เครดิต เงินสด 100,000 ตัวอย่าง 3-4 เมื่อวันที่ 15 มกราคม 25x1 กิจการรับช าระเงินจากลูกหนี้ 10,000 บาท การวิเคราะห์ หลักการบันทึกบัญชี รายการบัญชี สินทรัพย์ (เงินสด) เพิ่ม สินทรัพย์ เพิ่ม บันทึกด้านเดบิต เดบิต เงินสด 10,000 สินทรัพย์ (ลูกหนี้) ลด สินทรัพย์ ลด บันทึกด้านเครดิต เครดิต ลูกหนี้ 10,000 2. การบันทึกบัญชีประเภทหนี้สิน เดบิต หนี้สิน เครดิต สินทรัพย์ เพิ่มขึ้น ให้บันทึกบัญชีสินทรัพย์ ด้านเดบิต (Dr.) สินทรัพย์ ลดลง ให้บันทึกบัญชีสินทรัพย์ ด้านเครดิต (Cr.) บันทึกสินทรัพย์ เพิ่ม บันทึกสินทรัพย์ ลด หนี้สิน เพิ่มขึ้น ให้บันทึกบัญชีหนี้สิน ด้านเครดิต (Cr.) หนี้สิน ลดลง ให้บันทึกบัญชีหนี้สิน ด้านเดบิต (Dr.)
เดบิต ส่วนของเจ้าของ(ทุน) เครดิต บันทึกส่วนของเจ้าของ ลด บันทึกส่วนของเจ้าของ เพิ่ม ตัวอย่าง 3-5 เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25x1 กิจการกู้เงินจากธนาคาร 200,000 บาท การวิเคราะห์ หลักการบันทึกบัญชี รายการบัญชี สินทรัพย์(เงินสด) เพิ่ม สินทรัพย์ เพิ่ม บันทึกด้านเดบิต เดบิต เงินสด 200,000 หนี้สิน(เงินกู้) เพิ่ม หนี้สิน เพิ่ม บันทึกด้านเครดิต เครดิต เงินกู้ 200,000 ตัวอย่าง 3-6 เมื่อวันที่ 31 มีนาคม 25x1 กิจการจ่ายช าระหนี้เงินกู้ 50,000 บาท การวิเคราะห์ หลักการบันทึกบัญชี รายการบัญชี สินทรัพย์(เงินสด) ลด สินทรัพย์ ลด บันทึกด้านเครดิต เดบิต เงินกู้ 50,000 หนี้สิน(เงินกู้) ลด หนี้สิน ลด บันทึกด้านเดบิต เครดิต เงินสด 50,000 3. การบันทึกบัญชีประเภทส่วนของเจ้าของ (ทุน) ตัวอย่าง 3-7 เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25x1 นายกฤตน าเงินสดมาลงทุน 150,000 บาท การวิเคราะห์ หลักการบันทึกบัญชี รายการบัญชี สินทรัพย์(เงินสด) เพิ่ม สินทรัพย์ เพิ่ม บันทึกด้านเดบิต เดบิต เงินสด 150,000 ส่วนของเจ้าของ(ทุน) เพิ่ม ส่วนของเจ้าของ เพิ่ม บันทึกด้าน เครดิต เครดิต ทุน - กฤต 150,000 ตัวอย่าง 3-8 เมื่อวันที่ 31 มกราคม 25x1 นายกฤตถอนเงินไปใช้ส่วนตัว 5,000 บาท การวิเคราะห์ หลักการบันทึกบัญชี รายการบัญชี สินทรัพย์(เงินสด) ลด สินทรัพย์ ลด บันทึกด้านเครดิต เดบิต ถอนใช้ส่วนตัว 5,000 ส่วนของเจ้าของ(ทุน) ลด ส่วนของเจ้าของ ลด บันทึกด้านเดบิต เครดิต เงินสด 5,000 ส่วนของเจ้าของ เพิ่มขึ้น ให้บันทึกบัญชีส่วนของเจ้าของ ด้านเครดิต (Cr.) ส่วนของเจ้าของ ลดลง ให้บันทึกบัญชีส่วนของเจ้าของ ด้านเดบิต (Dr.)
ตัวอย่าง 3-9 จงวิเคราะห์รายการค้าต่อไปนี้ โดยใส่ชื่อบัญชีในช่องเดบิต และช่องเครดิตให้ถูกต้องตาม หลักการบัญชีคู่ รายการค้า เดบิต เครดิต 1. นายกฤตน าเงินสดมารลงทุน 10,000 บาท เงินสด 10,000 ทุน – กฤต 10,000 2. ซื้อวัสดุส านักงานเป็นเงินสด 5,000 บาท วัสดุส านักงาน 5,000 เงินสด 5,000 3. ซื้อเครื่องตกแต่งเป็นเงินเชื่อจากร้านกร แก้ว 15,000 บาท เครื่องตกแต่ง 15,000 เจ้าหนี้ – กรแก้ว 15,000 4. ให้บริการซ่อมรถ 5,000 บาท ยังไม่ได้ รับเงิน ลูกหนี้ 5,000 รายได้ค่าบริการ 5,000 5. จ่ายช าระหนี้ให้ร้านกรแก้วทั้งหมด เจ้าหนี้ – กรแก้ว 15,000 เงินสด 15,000 6. กู้เงินจากธนาคาร 20,000 เงินสด 20,000 เงินกู้ 20,000 7. รับช าระหนี้จากลูกหนี้ 5,000 เงินสด 5,000 ลูกหนี้ 5,000 8. น าเงินฝากธนาคาร 10,000 เงินฝากธนาคาร 10,000 เงินสด 10,000 9.นายกฤตถอนเงินสดไปใช้ส่วนตัว 5,000 บาท ถอนใช้ส่วนตัว 5,000 เงินสด 5,000 10. จ่ายเงินเดือนพนักงาน 9,000 บาท เงินเดือน 9,000 เงินสด 9,000 การตั้งชื่อบัญชี ประเภทของบัญชี แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ดังนี้ 1. บัญชีประเภทสินทรัพย์ ได้แก่ บัญชีประเภทสินทรัพย์หมุนเวียน สินทรัพย์ไม่หมุนเวียนและ สินทรัพย์อื่น ๆ 2. บัญชีประเภทหนี้สิน ได้แก่ บัญชีประเภทหนี้สินหมุนเวียน หนี้สินไม่หมุนเวียน(ระยะยาว) 3. บัญชีประเภทส่วนของเจ้าของ ได้แก่ บัญชีประเภททุนและถอนเงินไปใช้ส่วนตัว การก าหนดชื่อบัญชีแยกประเภท หลังจากที่ได้วิเคราะห์รายการค้าแล้ว ให้พิจารณาว่ารายการค้าที่จะบันทึกรายการบัญชีนั้นใช้ชื่อ บัญชีใด โดยค านึงถึงความเหมาะสม หลักเกณฑ์ในการพิจารณาการก าหนดชื่อบัญชีแยกประเภท 1. ใช้ชื่อบัญชีที่นิยมใช้กันโดยทั่วไป 2. ตั้งชื่อให้มีความหมายตามประเภทและหมวดของบัญชี 3. ไม่ควรตั้งชื่อบัญชียากเกินไปหรือชื่อแปลก ๆ 4. ควรตั้งชื่อบัญชีที่สามารถลงรายการค้าได้จ านวนมาก ๆ
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ทุน สินทรัพย์ + ถอนใช้ส่วนตัว +ค่าใช้จ่าย = หนี้สิน + ทุน +รายได้ การตั้งชื่อบัญชีตามประเภทของบัญชี มีดังนี้ 1. บัญชีประเภทสินทรัพย์ ให้น าชื่อของสินทรัพย์ประเภทนั้น ๆ มาตั้งเป็นชื่อบัญชี เช่น บัญชีเงิน สด บัญชีลูกหนี้ บัญชีวัสดุส านักงาน ฯลฯ 2. บัญชีประเภทหนี้สิน ให้น าชื่อของหนี้สินประเภทนั้น ๆ มาตั้งเป็นชื่อบัญชี เช่น บัญชีเจ้าหนี้ บัญชี เงินกู้ ฯลฯ 3. บัญชีประเภทส่วนของเจ้าของ (ทุน) ให้น าชื่อบัญชีประเภทส่วนของเจ้าของ (ทุน) มาตั้งเป็นชื่อ บัญชี เช่น บัญชีทุน บัญชีถอนใช้ส่วนตัว ฯลฯ สรุป สมการบัญชี ค าศัพท์บัญชี รายการค้า Business Transaction การวิเคราะห์รายการค้า Business Transaction Analysis หลักการบัญชีคู่ Double Entry รายการที่มิใช่รายการค้า Non-Business Transaction ด้านเดบิต Debit ด้านเครดิต Credit + ด้านเดบิต + ด้านเครดิต
แบบฝึกปฏิบัติ เรื่อง การวิเคราะห์รายการค้า ข้อ 3 – 1 ให้วิเคราะห์รายการต่อไปนี้ มีผลกระทบต่อสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ (ทุน) อย่างไร โดยใส่เครื่องหมาย ลงในตารางการวิเคราะห์ดังต่อไปนี้ รายการค้า สินทรัพย์ หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ เพิ่ม ลด เพิ่ม ลด เพิ่ม ลด 1. นายนพน าเงินสดมาลงทุน 2. ซื้อเครื่องตกแต่งเป็นเงินสด 3. กู้เงินจากธนาคาร 4. จ่ายช าระหนี้ 5. รับช าระหนี้ 6. ส่งบิลเก็บเงินค่าบริการซ่อมจากลูกค้า 7. จ่ายเงินเดือนพนักงาน 8. ถอนเงินไปใช้ส่วนตัว 9. รับบิลค่าไฟฟ้าจากการไฟฟ้านครหลวง 10. ซื้อวัสดุส านักงานเป็นเงินเชื่อ ข้อ 3 – 2 ให้วิเคราะห์รายการต่อไปนี้ โดยใส่เครื่องหมาย ลงในตารางการวิเคราะห์ และน าผลการ วิเคราะห์ไปแสดงการบันทึกบัญชีด้านเดบิตและด้านเครดิต ในตารางการบันทึกบัญชีดังต่อไปนี้ รายการค้า A L OE การบันทึกบัญชี เพิ่ม ลด เพิ่ม ลด เพิ่ม ลด เดบิต เครดิต 1. นายนพน าเงินสดมาลงทุน เงินสด ทุน-นายนพ 2. ซื้อเครื่องตกแต่งเป็นเงินสด 3. กู้เงินจากธนาคาร 4. จ่ายช าระหนี้ 5. รับช าระหนี้ 6. ส่งบิลเก็บเงินค่าบริการซ่อมจากลูกค้า 7. จ่ายเงินเดือนพนักงาน 8. ถอนเงินไปใช้ส่วนตัว 9. รับบิลค่าไฟฟ้าจากการไฟฟ้านครหลวง 10. ซื้อวัสดุส านักงานเป็นเงินเชื่อ
ข้อ 3 – 3 ให้วิเคราะห์รายการต่อไปนี้ โดยใช้เครื่องหมายบวก (+) แทนเพิ่มและเครื่องหมายลบ (-) แทนลด ลงในช่องชื่อบัญชีตามตารางการวิเคราะห์ดังต่อไปนี้ รายการค้า เงินสด ลูกหนี้ อุปกรณ์ รถยนต์ เจ้าหนี้ เงินกู้ ทุน 2554 ม.ค. 1 น าเงินสดมาลงทุน 90,000 บาท +90,000 +90,000 5 ซื้ออุปกรณ์เป็นเงินสด 10,000 บาท 7 กู้เงินจากธนาคาร 50,000 บาท 12 จ่ายช าระหนี้5,000 บาท 15 รับช าระหนี้ 15,000 บาท 17 ส่งบิลเก็บเงินจากลูกค้า 5,000 บาท 22 ซื้อรถยนต์เป็นเงินเชื่อ 20,000 บาท 24 ถอนเงินไปใช้ส่วนตัว 5,000 บาท 30 จ่ายเงินเดือนพนักงาน 7,500 บาท ยอดคงเหลือ
ข้อ 3 – 4 ให้วิเคราะห์รายการต่อไปนี้ โดยใช้เครื่องหมายบวก (+) แทนเพิ่มและเครื่องหมายลบ (-) แทนลด ลงในช่องชื่อบัญชีตามตารางการวิเคราะห์ดังต่อไปนี้ รายการค้า เงินสด ลูกหนี้ อุปกรณ์ เครื่อง ตกแต่ง เจ้าหนี้ ทุน 2554 ม.ค. 1 น าเงินสดมาลงทุน 50,000 บาท +50,000 +50,000 5 ซื้ออุปกรณ์เป็นเงินสด 10,000 บาท 7 ซื้อเครื่องตกแต่งเป็นเงินเชื่อ 20,000 บาท 12 จ่ายช าระหนี้10,000 บาท 15 รับช าระหนี้ 5,000 บาท 17 ส่งบิลเก็บเงินค่าซ่อมจากลูกค้า 10,000 บาท 24 ถอนเงินไปใช้ส่วนตัว 5,000 บาท 26 ขายกระดาษหนังสือพิมพ์เก่า 500 บาท 30 จ่ายเงินเดือนพนักงาน 9,500 บาท ยอดคงเหลือ
ข้อ 3 – 5 ให้วิเคราะห์รายการค้าต่อไปนี้ และบันทึกบัญชีตามตัวอย่างให้ถูกต้อง ดังต่อไปนี้ รายการค้า เดบิต เครดิต 25x1 ม.ค. 1 น าเงินสดมาลงทุน 50,000 บาท เงินสด 50,000 ทุน 50,000 5 ซื้ออุปกรณ์เป็นเงินสด 10,000 บาท 7 ซื้อเครื่องตกแต่งเป็นเงินเชื่อ 20,000 บาท 12 จ่ายช าระหนี้ 10,000 บาท 15 รับช าระหนี้ 5,000 บาท 17 ส่งบิลเก็บเงินค่าซ่อมจากลูกค้า 10,000 บาท 24 ถอนเงินไปใช้ส่วนตัว 5,000 บาท 26 ขายกระดาษหนังสือพิมพ์เก่า 500 บาท 30 จ่ายเงินเดือนพนักงาน 9,500 บาท รวม
ข้อ 3 – 6 ให้วิเคราะห์รายการข้างล่าง พร้อมทั้งเขียนชื่อบัญชีที่เดบิตและเครดิตให้ชัดเจน ตัวอย่าง นายเอกน าเงินสดมาลงทุน 100,000 บาท การวิเคราะห์รายการค้า สินทรัพย์ (+) ทุน (+) เงินสด เพิ่ม ทุน - นายเอก เพิ่ม บัญชีที่เดบิต บัญชีเงินสด 100,000 บาท บัญชีที่เครดิต บัญชีทุน – นายเอก 100,000 บาท รายการที่ 1 ซื้ออุปกรณ์ส านักงานเป็นเงินเชื่อจากร้านแสงดาว 20,000 บาท การวิเคราะห์รายการค้า รายการที่ 2 รับรายได้ค่าซักรีด 5,000 บาท การวิเคราะห์รายการค้า รายการที่ 3 กู้เงินจากธนาคารกรุงเทพ 30,000 บาท การวิเคราะห์รายการค้า รายการที่ 4 ซื้ออุปกรณ์ในการซักรีด 15,000 บาท การวิเคราะห์รายการค้า
รายการที่ 5 จ่ายช าระหนี้ให้ร้านแสงดาวทั้งหมด การวิเคราะห์รายการค้า รายการที่ 6 ส่งบิลเก็บเงินให้ร้านสยามเป็นค่าบริการซักรีด 10,000 บาท การวิเคราะห์รายการค้า รายการที่ 7 ถอนเงินจากธนาคารไปใช้ส่วนตัว 5,000 บาท การวิเคราะห์รายการค้า รายการที่ 8 ให้บริการซักรีดให้ร้านแก้ว 10,000 บาท ยังไม่ได้รับเงิน การวิเคราะห์รายการค้า รายการที่ 9 จ่ายค่าสาธารณูปโภค 3,500 บาท การวิเคราะห์รายการค้า
รายการที่ 10 จ่ายเงินเดือนพนักงาน 10,000 บาท การวิเคราะห์รายการค้า ข้อ 3 - 7 ต่อไปนี้เป็นรายการค้าของร้านพลอยใส ระหว่างเดือนกันยายน 25x1 มีดังนี้ ก.ย. 1 พลอยใสน าเงินสดจ านวน 15,000 บาท และอาคาร 200,000 มาลงทุน 4 ซื้อเครื่องใช้ส านักงานเป็นเงินสด จ านวน 5,000 บาท 7 จ่ายเงินสดค่าติดตั้งอุปกรณ์ส านักงานจ านวน 1,000 บาท 15 ส่งบิลเก็บเงินค่าบริการให้นางสาวเพชรรุ่ง จ านวน 20,000 บาท 20 ซื้อเครื่องปรับอากาศเป็นเงินเชื่อ จากร้านนิลกานต์ จ านวน 25,000 บาท 21 รับเงินสดเป็นรายได้ค่าบริการจ านวน 5,000 บาท 23 รับช าระหนี้จากนางสาวเพชรรุ่งเป็นเงินสดทั้งสิ้น 26 จ่ายช าระหนี้ร้านนิลกานต์ทั้งสิ้น เป็นเงินสดครึ่งหนึ่ง ที่เหลือจ่ายเป็นเช็ค 28 จ่ายค่าน้ า ค่าไฟฟ้า ค่าโทรศัพท์เป็นเงินสด จ านวน 10,000 บาท 30 จ่ายเงินเดือนพนักงานเป็นเงินสด จ านวน 10,000 บาท ให้ท า 1. ตารางการวิเคราะห์รายการค้าโดยจ าแนกประเภทสินทรัพย์ หนี้สินและส่วนของเจ้าของ (ทุน) 2. น าตัวเลขจากการวิเคราะห์รายการค้าพร้อมชื่อบัญชีใส่ให้ตรงช่อง 3. น าชื่อบัญชีพร้อมจ านวนเงินบันทึกในช่องการบันทึกบัญชี
ข้อ 3 - 8 พ.ศ. 25X1 รายการค้า สินทรัพย์ เดือน วันที่ เพิ่ม ลด เพิ่ม ก.ย. 1 พลอยใสน าเงินสดจ านวน 15,000 บาท และอาคาร 200,000 มา ลงทุน เงินสด +15,000 อาคาร +200,000
หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ (ทุน) การบันทึกบัญชี ลด เพิ่ม ลด เดบิต เครดิต ทุน-พลอยใส +215,000 เงินสด 15,000 อาคาร 200,000 ทุน-พลอยใส 215,000
ข้อ 3 – 8 ต่อ พ.ศ. 25X1 รายการค้า สินทรัพย์ เดือน วันที่ เพิ่ม ลด เพิ่ม
หนี้สิน ส่วนของเจ้าของ (ทุน) การบันทึกบัญชี ลด เพิ่ม ลด เดบิต เครดิต