فصلنامه زمستان 1398

‫از ایـن روش‌هـا امـروزه نیـز معمـول بـوده و سـبب‬ ‫نـدارد‪ ،‬از ضروریـات اسـت‪ .‬در چنیـن زمانـی مثـ ً̋ا در‬
‫کاهــش هزین ‌ههــای درمانــی نیــز م ‌یگــردد ( ‪.)9‬‬ ‫طــول زمســتان در آفریقــای جنوبــی‪ ،‬لاشــه‌ها بایــد‬
‫ســوزانده شــده و یــا ابتــدا بــا حشــره‌کش‌ها آغشــته‬
‫در همیــن راســتا‪ ،‬تحقیقــی کــه توســط ســویلو و‬
‫همــکاران (‪ )2009‬در کشــور آفریقــای جنوبــی بــه‬ ‫شـده و سـپس دفـن گردنـد‪.‬‬
‫انجــام رســید‪ ،‬مشــخص گردیــده دامــداران نواحــی‬ ‫درمـان میازیـس‪ :‬هـدف از درمـان عبـارت از معـدوم‬
‫مختلــف ایــن کشــور از بــرگ گونههــای گیاهــی‬ ‫سـاختن نوزادهـا‪ ،‬تسـریع در بهبـود و التیـام زخـم و‬
‫مختلــف شــامل‪:‬آلوئه ورا‪ ،‬آکاســیا‪ ،‬ســرخاب کولیــو‬ ‫ســرانجام جلوگیــری از آلودگیهــای بعــدی اســت‪ .‬در‬
‫آلوچــه‪ ،‬جهــت درمــان میازیــس و یــا زخ ‌مهــای‬ ‫بــکار بــردن مــواد شــیمیائی بــرای مبــارزه بــا ایــن‬
‫حاصـل از آن‌هـا بهـره میبرنـد(‪ .)20‬مزایـای اسـتفاده‬ ‫بیمـاری بایسـتی از ایجـاد مسـمومیت در گوسـفندان‬
‫از روش سـنتی در درمـان میازیـس بسـیار زیـاد بـوده‪،‬‬ ‫جلوگیــری شــود‪ .‬ب ‌ههرحــال در صــورت ایجــاد میــاز‬
‫ازجملــه اینکــه در مصــرف گوشــت دا ‌مهــای تحــت‬ ‫در زخـم و یـا پوسـت اولیـن اقـدام پوشـاندن محـل‬
‫درمــان هی ‌چگونــه دوره منــع مصــرف نیــز وجــود‬ ‫آلودگــی بــا لایهــای از روغن‌هــای نفتــی مثــل‬
‫پارافیــن اســت‪ .‬ایــن اقــدام باعــث مســدود کــردن‬
‫نــدارد( ‪.)9‬‬ ‫ســورا ‌خهای تنفســی عقبــی لاروهــا و خــارج شــدن‬
‫آ ‌نهــا از محــل زخــم بــرای دســتیابی بــه اکســیژن‬
‫میازیس در ایران‬ ‫اســت‪ ،‬ســپس بایــد بلافاصلــه لاروهــا را خــارج‬
‫کــرد‪ .‬همچنیــن اســتفاده از مــواد ضدعفون ‌یکننــده‬
‫تاکنــون مطالعــات متعــددی درزمینــه میازیــس دام‬ ‫وحشــره کشــها ب ‌هویــژه لا روک ‌شهــا در درمــان‬
‫و انســان در کشــور انجام‌شــده کــه نتایــج آ ‌نهــا‬ ‫بیمــاری بســیار مهــم اســت‪ .‬حشــر‌هکش‌های‬
‫در مقــالات متعــدد منعکــس گردیــده اســت‪ .‬در‬ ‫مثــل کومافــوس‪ ،‬کلروفــن‪ ،‬دیازینــون مالاتیــوس و‬
‫بررســی دهقانــی و همــکاران(‪ )2010‬در کشــتارگاه‬ ‫دیکلروفـس بـرای درمـان مفیـد می‌باشـند‪ .‬حیوانـات‬
‫کاشـان بـر روی دا ‌مهـای گاو‪ ،‬گوسـفند و بـز‪ ،‬چهـار‬ ‫بشــدت آلــوده بــه درمــان عمومــی آنت ‌یبیوتیــک و‬
‫گونــه از مگس‌هــای مولــد میــاز شــامل‪ :‬هیپــو‬ ‫درما ‌نهـای حمایتـی نظیـر سـر ‌مدرمانی نیـاز دارنـد‪.‬‬
‫درمــا لینــه اتــوس (‪ ،)% 61/4‬هیپودرمــا بوویــس‬ ‫در صــورت لــزوم می‌بایســت لاروهــا بــا جراحــی‬
‫(‪ ،)% 12/6‬اســتروس اوویــس(‪ )% 22/7‬و والفارتیــا‬ ‫از پوســت یــا عضــو موردتهاجــم بخصــوص چشــم‬
‫مگنیفیــکا (‪ )% 3/8‬جداســازی و شناسایی‌شــده‌اند(‪)4‬‬ ‫یــا گــوش خــارج شــوند‪ .‬در میازهــای حلــق و گلــو‬
‫‪ .‬همچنیـن پیـر علـی و همـکاران(‪ )2014‬بـرای اولین‬ ‫خـوردن روغـن ولـرم باعـث تحریـک لاروهـا و رهـا‬
‫بـار‪ ،‬بامطالعـه بـر روی یـک گلـه ‪ 35‬نفـری از شـتر‬ ‫شـدن آن‌هـا از مخـاط گلـو می‌شـود ( ‪ .)24‬اسـتفاده‬
‫در منطقـه جنـوب غـرب کشـور ‪،‬در ‪ 5‬نفـر از شـترها‪،‬‬ ‫از حمامهــای محتــوی حشــره‌ک ‌شها بخصــوص‬
‫لارو مگـس والفارتیـا مگنیفیـکا را جداسـازی نمـوده‬ ‫مــواد حشــره‌کش فســفر دار بســیار متــداول بــوده و‬
‫انــد(‪ .)15‬درزمینــه میازیــس انســانی در کشــور نیــز‬ ‫نتایـج خوبـی بـه دنبـال داشـته اسـت‪ .‬در ورش حمـام‬
‫اطلاعاتــی ب ‌هصــورت گــزارش مــوردی‪ ،‬وجــود دارد‪.‬‬ ‫دادن ‪ ،‬گوسـفند بایـد بـرای حداقـل ‪ 30‬ثانیـه غوط ‌هور‬
‫در بررســی به‌عمل‌آمــده از یــک دختربچــه ‪5/5‬‬ ‫گــردد ‪.‬پاشــیدن محلو ‌لهــای محتــوی حشــر‌هکش‬
‫ســاله کــه از ترشــحات بینــی رنــج می‌بــرد ‪ ،‬لارو‬ ‫تحت‌فشــار کافــی و لازم و درجاهایــی کــه اســتفاده‬
‫مگــس والفارتیــا نوبــا جــدا گردیــده اســت( ‪.)11‬‬
‫درمجمــوع تاکنــون ‪ 77‬مــورد میازیــس انســانی در‬ ‫از حمـام مقـدور نباشـد نیـز مفیـد اسـت‪.‬‬
‫کشـور گـزارش شـد کـه علائـم کلینیکـی آ ‌نهـا بـه‬ ‫از آنجائـی کـه بـرای برخـی از دا ‌مپـروران‪ ،‬دسترسـی‬
‫شــکل زخم‌هــای جلــدی‪ ،‬عارضــه چشــمی‪ ،‬گــوش‪،‬‬ ‫بـه امکانـات مناسـب درمانـی مقـدور نبـوده اسـت‪،‬‬
‫حلــق‪ ،‬بینــی و دهانــی مشــاهده گردیــده اســت‪ .‬در‬ ‫لـذا از دیربـاز در برخـی از جوامـع بـه روش سـنتی‬
‫ضمـن مگ ‌سهـای مولـد ایـن نـوع میازیـس متعلـق‬ ‫اقـدام بـه درمـان میازیـس م ‌ینمودنـد (‪ .)13‬اسـتفاده‬
‫به خانــواده کالیفوریــده‪ ،‬ســارکوفاژیده و اســتریده بــود ه‬

‫انــد(‪.)1‬‬

‫‪46‬‬

‫توصیه ترویجی‬

‫ حتــی خراشــیدگی بســیار کوچــک در ســطح بــدن ســبب تشــویق‬،‫از آنجائــی کــه وجــود هرگونــه زخــم‬
‫ لــذا توصیــه می‌گــردد کــه از ایجــاد هرگونــه زخــم‬،‫مگســهای مولــد میــاز جهــت تخ ‌مگــذاری می‌باشــد‬
‫ قطــع دم و‬،‫ ضربــات وارده‬،‫در ســطح بــدن جلوگیــری شــود و در مــواردی نظیــر پشــ ‌مچینی گوســفندان‬
‫ اســپری و حمــام دادن بــا‬.‫ حتمــ ًا موضــع موردنظــر ضدعفونــی گــردد‬،‫زخ ‌مهــای حاصــل از اختــه کــردن‬
‫ کومافــوس و دیازینــون) و پایرتروئیدهــا (پرمتریــن وســیپرمترین) در‬،‫ترکیبــات اورگانوفســفرها ( کلروفــن‬
‫ بـا توجـه بـه اینکـه پشـ ‌مهای سـفت آلـوده بـه مدفـوع نقـاط بسـیار‬.‫جلوگیـری از میازیـس مؤثـر می‌باشـند‬
‫ توصیــه می‌گــردد این‌گونــه پشــم‌ها ب ‌هطــور منظــم و‬،‫مناســبی بــرای تخــم گــزاری مگســها می‌باشــند‬

. ‫متوالـی چیـده شـوند‬

: ‫منابع مورداستفاده‬

1) Alizadeh, M., Mowlavi, G., Nateghpour, K., Akbarzadeh, K., Tehrani,M.(2014). A Review
of Myiasis in Iran and a New Nosocomial Case from Tehran, Iran. J Arthropod-Borne Dis,
December, 8(2): 124–131

2) Bristow, G.A., Berland, B., FossB, S.A. (1990). A first case of myiasis in fish. Journal of
Parasitology 76, 256257.

3) Carpenter, T.L., Chastain, D.O. (1992). Facultative myiasis by Megaselia sp. (Diptera:
Phoridae) in Texas: a case report. Journal of Medical Entomology 29, 651-653.

4) Dehghani1, R., Sedaghat, M M., Esmaeli, N., Ghasemi, A. (2010). Myiasis among slaugh-
tered animals in Kashan, Iran: descriptive a veterinary entomological problem in the
tropics. Iranian Journal of Veterinary Science and Technology Vol. 4, No. 1, 19-28

5) Hope, F.W. (1840). On insects and their larvae occasionally found in the human body.
Transactions of the Royal Entomological Society of London 2, 256-271.

6) Kearney, M.S., Nilssen, A.C., Lyslo, A., Syrdalen, P., Dannevig, L. (1991). Phthalmomyia-
sis caused by the reindeer warble fly larva. Journal of Clinical Pathology 44, 276-284.

7) Kirby, W., Spence, W. (1815). “An Introduction to Entomology”. London, Volume 1, edi-
tion 3, 5 19 pp.

8) Kaufman, P.E., Koeler, P.G., Butler, J.F. (2006). External parasites on beef cattle. Ento-
mology and Nematology Department document, ENY-274. University of Florida

9) LUSEBA, D., VAN DER MERWE, D. (2006). Ethnoveterinary medicine practices
among Tsonga speaking people of South Africa. Onderstepoort Journal of Veterinary Re-
search, 73115-122 :.

10) Luseba, D., Elgorashi, E.E., NtloedibeE, D.T., Vansta -Den, J. (2007). Antibacterial,
anti-inflammatory and mutagen-ic effects of some medicinal plants used in South Africa
for the treatment of wounds and retained placenta in livestock South African. Journal of
Botany, 73:378–383.

47

11) Maleki Ravasan, N., Shayeghi M, Najibi, B., Oshaghi, M. A. (2012). Infantile Nosocomial
Myiasis in Iran .J Arthropod-Borne Dis, 6(2): 156–163.
12) McAlpine, J.F. (1989). Phylogeny and classification of the Muscomorpha. In “Manual
of Nearctic Diptera” Vol. 3. pp. 1397-1518. McAlpine J.F. (ed.), Research Branch, Agriculture
Canada, Monograph no. 32
13) Meyer, J.M., Afolayan, A.J., Taylor M.B., Engel-Brecht, L. (1996). Inhibition of Herpes
simplex virus type 1 by aqueous extracts from shoots of Helicrysum aureonites (Asterace-
ae). Journal of Ethnopharmacology, 52:41–43
14) Patton, W.S. (1922). Notes on the myiasis-producing Diptera of man and animals. Bulle-
tin of Entomological Research 12, 239-261.
15) Pirali Kheirabadi, K., Samani, A D., Vardanjani, H. R. (2014). A report on the genital myia-
sis by Wohlfahrtia magnifica in camel herds in southwest of Iran. Veterinary Research Forum.
2014; 5 (4) 329 – 332.
16) Puccini, V., Otranto, D. (2000). Goat Warble Fly Infestation by Przhevalskiana silenus
(Diptera, Oestridae), www.ivis.org.
17) Saleh, M.S.M., El Sibae, M.M. (1993). Urino-genital myiasis due to Piophila cQsei. Jour-
nal of the Egyptian Society of Parasitology 23, 737-739.
18) Singh, I., Gathwala, G., Yadav, S.P.S., Wig, U., Jakhar, K.K. (1993). Myiasis in children:
the Indian perspective. International Journal of Pediatric Otorhi-nolaryngology 25, 127-13 1.
19) Singh, T.S., Rana, D. (1989). Urogenital myiasis caused by Megaselia scalaris (Diptera:
Phoridae): a case report. Journal of Medical Entomology 26, 228-229.
Soyelui O, T., Masika, P.J. (2009). Traditional remedies used for the treatment of20 )
Cattle wounds and myiasis in Amatola Basin. Eastern Cape Province, South Africa. Onder-
stepoort Journal of Veterinary Research, 76:393–397
21) Tarry, D. (1986). Progress in warble fly eradication. Parasitology Today 2:111-116
22) Vahedi, N. N., Rahbari, S., Bokaei, S. (2012). The Seasonal activity of Rhipicephalus bur-
sa in Cattle in Amol (Northern Iran). World Applied Sciences Journal 18 (4): 590-593.
23) Vahedi, N. N., Rahbari, S., Bokaei, S. (2012). The Seasonal Activity of Ixodes ricinus Tick
in Amol, Mazandaran Province, Northern Iran. J Arthropod Borne Dis 6(2): 129–135.
24) Zumpt, F. (1965). “Myiasis in Man and Animals in the Old World.” London, Butter-
worths, pp 267.

48

‫اصول مدیریت و درمان هیپوترمی و تشــکیل مــی دهدکــه ایــن چربــی ‪1/5-4/5‬‬
‫درصــد وزن تولــد مــی باشــد‪،‬چربی قهــوه ای‬ ‫هیپوگلیسمی در بره ها‬
‫انـرژی مـورد نیـاز بـره را تـا ‪ 24‬سـاعت بعـد از‬
‫تولـد فراهـم مـی کنـد حـال اگـر یـک بـره در‬ ‫حیدر خلیلی بگلوی*‪،1‬جواد نگارستانی‪ ،2‬فیروزه زارع پور‪3‬‬

‫زمـان تولـد وزن پایینـی داشـته باشـد‪ ،‬چربـی‬ ‫دکتری تخصصی بیماریهای داخلی دامهای بزرگ‪،‬‬
‫قهــوه ای اش کــم مــی باشــد بنابرایــن نیــاز‬ ‫کارشناس مبارزه با بیماری های دام شهرستان‬
‫حیـوان بـرآورده نمـی شـود و در نتیجـه ایـن‬
‫حیوانــات مســتعد هیپوگلیســمی مــی شــوند‪.‬‬ ‫نرماشیر‪ ،‬اداره کل دامپزشکی استان کرمان پست‬
‫در بـره هـا وبزغالـه هـا ازدسـت دادن مـادر‪1‬از‬ ‫الکترونیکی‪[email protected]:‬‬

‫دکتری عمومی دامپزشکی‪ ،‬مسئول روابط‬
‫عمومی اداره کل دامپزشکی استان کرمان پست‬
‫الکترونیکی ‪ [email protected]‬اهمیــت بســیار بالایــی برخــوردار مــی باشــد‬
‫دکتری عمومی دامپزشکی‪،‬کارشناس نظارت بر بطــوری کــه در صــورت ایــن اتفاق‪،‬حیوانــات‬
‫بســیار مســتعد افــت دمــا و قنــد خــون مــی‬ ‫فرآورده های خام دامی شهرستان بم ‪ ،‬اداره کل دامپزشکی‬
‫باشــند‪.‬در ایــن پژوهــش ســعی شــده اســت‬ ‫استان کرمان‬

‫پست الکترونیکی‪ [email protected] :‬در ارتبــاط بــا راهکارهــای درمانــی در ســطح‬
‫مزرعـه بـه منظـور نجـات نـوزادن مبتـا بـه‬
‫هیپوترمـی و هیپوگلایسـمی نکاتـی بیان شـود‪.‬‬
‫کاهـش گرمـا ( هیپوترمـی ) زمانی رخ‬
‫بهتریــن راه تشــخیص هیپوترمــی‬ ‫مـی دهـد کـه مقـدار زیـادی گرمـا دفـع شـود‬
‫اخــذ دمــای مقعــدی و مشــاهده حــالات و‬ ‫و یـا تولیـد گرمـا در بـدن غیـر کافـی باشـد و‬
‫رفتــار دام مــی باشــد‪ .‬دمــای نرمــال بــره هــا‬ ‫در نتیجـه آن درجـه حـرارت بـدن پاییـن مـی‬
‫در حــدود ‪ 39-40‬درجــه ســانتی گــراد مــی‬ ‫آیـد‪ .‬در صورتیکه دام در معرض سـرمای شـدید‬
‫باشــد‪ .‬حــال در بــره هایــی کــه ضعیــف و‬ ‫قـرار گیـرد بطوریکـه افزایـش متابولیسـم بـدن‪،‬‬
‫بــی حــال بــوده و قــادر بــه گرفتــن پســتان‬ ‫انقبـاض عضلانـی و انقبـاض عـروق سـطحی‬
‫مادرشـان نیستندبایسـتی دمـای مقعـدی اخـذ‬ ‫قـادر بـه جبـران سـرمای محیط خـارج نباشـند‪،‬‬
‫شـود زیـرا کـه تشـخیص و درمـان سـریع ایـن‬ ‫موجـب کاهـش گرمـای بـدن خواهـد گردیـد‪.‬‬
‫حالـت مـی توانـد شـانس زنـده مانـدن بـره را‬ ‫عواملــی ماننــد ناکافــی بــودن ذخایــر انــرژی‬
‫افزایـش دهـد‪ .‬یکـی از مـوارد اساسـی در درمان‬ ‫در بــدن و نارســایی در دریافــت خــوراک نیــز‬
‫هیپوترمــی بــره گــرم کــردن بــدن و تامیــن‬ ‫باعـث کاهـش تولیـد حـرارت بـدن مـی شـوند‪.‬‬
‫انـرژی بـرای تولیـد گرمـای لازم بـرای بـدن‬ ‫همچنیــن نــوزادان حیوانــات اهلــی در چنــد‬
‫مــی باشــد (‪.)CONSTABLE,2017:40‬‬ ‫سـاعت اول زندگـی در محیـط سـرد قـادر بـه‬

‫نگهـداری دمـا بـدن در حد نرمـال نیسـتند‪.‬افت هیپوترمی ملایم‪:‬‬
‫قنـد خـون( هیپوگلیسـمی) در بـره هـا بویـژه‬
‫زمانـی کـه درجـه حـرارت بـدن بـره‬ ‫آنهایـی کـه دو قلـو یـا سـه قلـو بـه دنیـا آمـده‬
‫بیـن ‪ 37-39‬درجـه سـانتی گرادباشـد‪ ،‬در ایـن‬ ‫انــد بــه وجــود مــی آیــد‪ .‬بایــد توجــه داشــت‬
‫حالـت بـره بـی حـال بـوده امـا هنـوز سـر پـا‬ ‫کــه در بــدن چربــی بــه نــام چربــی قهــوه‬
‫مـی باشـد‪ .‬اقداماتـی کـه بایـد صـورت گیـرددر‬ ‫ای وجــود دارد کــه ‪50‬درصــد لیپیــد بــدن را‬

‫ ‪1‬‬

‫‪49‬‬

‫مرحلــه اول بــره را بــه یــک مــکان بســته و بــی حــال بــوده و قــادر بــه ایســتادن نمــی‬
‫سـر پوشـیده منتقـل کـرده و درمـواردی کـه باشـد کـه جهـت درمـان ایـن مـوارد بایسـتی‬
‫بـدن بـره خیـس مـی باشـد‪ ،‬بایـد اقـدام بـه ابتـدا بـره و بزغالـه را از مـادر جـدا کـرده و در‬
‫خشـک نمـودن آن گـردد‪ .‬در مرحلـه دوم بـا صـورت خیـس بـودن‪ ،‬خشـک شـود‪ .‬سـپس‬
‫اسـتفاده از سـوندمعدوی آغـوز بـه میـزان ‪ 50‬آغـوز گـرم بـه وسـیله سـوند بـه میـزان ‪50‬‬
‫میلـی لیتـر بـه ازای هـر کیلوگـرم وزن بـدن میلـی لیتـر بـه ازای هـر کیلوگـرم وزن بـدن‬
‫بــه آرامــی و درمــدت ‪ 5-10‬دقیقــه خورانــده قبـل از گـرم کـردن بـدن خورانـده شـود‪ .‬بایـد‬
‫شـود‪ .‬در مرحلـه سـوم مـادر و بـره را بـه یـک بـه ایـن نکتـه توجـه کـرد درصورتیکـه اقـدام‬
‫مـکان سـر پوشـیده و بـه دور از کـوران هـوای بـه گـرم کـردن بـدن قبـل از تجویـز آغـوز‬
‫ســرد جهــت نگهــداری منتقــل گردند‪.‬نکتــه و یــا خورانــدن دکســتروزانجام گیرد‪،‬حیــوان‬
‫قابــل توجــه در اینجــا ایــن اســت کــه مــی دچــار تشــنج و مــرگ خواهــد شــد‪.‬زمانی‬
‫تــوان از دکســتروز ‪ 20‬درصدبــه مــدت یــک کــه دمــای بــدن بــره کمتــر از ‪ 37‬درجــه‬
‫سـاعت بعـد از خورانـدن آغـوز نیـز اسـتفاده ســانتی گــراد باشــد و نــوزادان ســنی بیــش‬
‫کـرد کـه بایـد توسـط سـوند بـه بـره خورانـده از ‪ 5‬سـاعت داشـته باشـند اماقـادر بـه انجـام‬
‫شـود‪.‬در مـواردی کـه بـره هـادارای وزن بدنی رفلکـس مکـش و ایسـتادن نباشـد‪ ،‬بایـد دقت‬
‫کمـی ( کمتـر از ‪ 2‬کیلـو گـرم) مـی باشـند می کـرد کـه در ایـن وضعیـت بـرای سـوند زدن‬
‫تـوان از پلیورهـای پشـمی بـه مـدت ‪ 2-4‬روز جهـت خورانـدن شـیر یـا آغـوز اقدامـی انجـام‬
‫اسـتفاده کـرد تـا دمـای بـدن را حفـظ نمایـد‪ .‬نشـود چـون ممکـن اسـت شـیر یـا آغـوز وارد‬
‫ریــه شــود و متعاقــب آن منجــر بــه مــرگ‬
‫بــره گــردد‪ .‬از آنجــا کــه حیــوان در چنیــن‬ ‫هیپوترمی متوسط تا شدید‪:‬‬

‫زمانــی کــه دمــای بــدن بــره کمتــر وضعیتــی دچــار هایپوگلایســمی شــده اســت‬
‫یــا مســاوی ‪ 37‬درجــه ســانتی گــراد باشــد‪ ،‬در ایــن مرحلــه ابتــدا بایــد بــرای درمــان‬
‫بایــد ایــن موضــوع را مــد نظــر قــرار دهیــم هیپوگلیسـمی اقـدام شـود و بعـد از آن سـعی‬
‫کــه نوزادانــی کــه بیــش از ‪ 5‬ســاعت ســن بـر گـرم نمـودن بـره و بزغالـه شـود‪.‬برای این‬
‫دارنـد دچـار هیپوگلیسـمی و هیپوترمیمـی مـی منظوربایســتی از محلــول اســتریل دکســتروز‬
‫شـوند و ایـن بـره هـا را نبایـد قبـل از تجویـز ‪ 20‬درصـد بـا دوز ‪ 10‬میلـی لیتـر بـه ازای هـر‬
‫آغـوز یـا دکسـتروز گـرم کـرد‪ .‬در ارتبـاط بـا کیلوگـرم وزن بـدن بصـورت داخـل صفاقـی‬
‫بـره هایـی کـه رفلکـس مکـش دارنـد بایـد جهـت تزریـق بـه بـره اسـتفاده کـرد و سـپس‬
‫توســط ســوند تغذیــه شــوند امــا در مــواردی حیــوان را در داخــل باکــس گــرم قــرار داده‬
‫کـه بـره هارفلکـس مکـش را ندارنـد بایسـتی تــا دمــای آن بــه بــالای ‪ 37‬درجــه ســانتی‬
‫دکسـتروز داخـل صفـاق تزریـق شـود و اقـدام گــراد برســد‪ .‬حــال زمانــی کــه بــره قــادر‬
‫بـه گـرم کـردن بـره پـس از تغذیـه و تزریـق بـه انجـام رفلکـس مکـش بـود‪ ،‬آغـوز گـرم‬
‫دکسـتروز انجـام گیرد‪.‬زمانـی کـه دمـای بـدن بـه وسـیله سـوند بـه میـزان ‪ 50‬میلـی گـرم‬
‫بــره کمتــر و یــا مســاوی ‪ 37‬درجــه ســانتی بـه ازای هـر کیلـو گـرم وزن بـدن خورانـده‬
‫گـراد باشـد‪،‬درحالیکه نـوزادان سـن بیشـتر از شـود( در طـول ‪ 24‬سـاعت بایـد بیـش از سـه‬
‫‪ 5‬سـاعت همـراه بـا توانایـی انجـام رفلکـس وعـده آغـوز بـه میـزان ‪ 200‬میلـی لیتـر بـه‬
‫مکـش باشـند‪ ،‬در ایـن حالـت بـره و بزغالـه ازای هــر کیلــو گــرم وزن بــدن داده شــود)‪.‬‬

‫‪50‬‬

‫روش تجویــز محلــول دکســتروز‪ 20‬درصــد صــورت مــی گیــرد(‪.)John Martin,2010‬‬
‫بـا تکنیـک تزریـق داخـل صفاقی‪:‬بـا اسـتفاده‬
‫از یــک ســرنگ ‪ 60‬میلــی لیتــری اســتریل ‪،‬‬
‫میــزان ‪ 20‬میلــی لیتــر از محلــول اســتریل‬
‫دکسـتروز ‪ 50‬درصـد بـا سـر سـوزن اسـتریل‬
‫کشــیده شــود‪ .‬ســپس داخــل همیــن ســرنگ‬
‫میــزان ‪ 30‬میلــی لیتــر آب مقطــر اســتریل‬
‫کشــیده شــود‪ .‬در ایــن صــورت محلــول ‪20‬‬
‫درصــد دکســتروز آمــاده مــی شــود‪ .‬دقــت‬
‫شـود کـه ایـن محلـول بایـد قبـل از تزریـق‬
‫گــرم شــود ( در حــدود دمــای‪ 38-40‬درجــه‬
‫ســانتی گــراد)‪ .‬مقــدار دوز دکســتروز ‪20‬‬
‫درصــد بــرای بــره‪ 10‬میلــی لیتــر بــه ازای‬
‫هـر کیلوگـرم وزن بـدن مـی باشـد‪ .‬بعبارتـی‬
‫یعنـی بـرای یـک بـره بـا پنـج کیلوگـرم وزن‬
‫بایــد ‪ 50‬میلــی لیتــر از محلــول دکســتروز‬
‫‪ 20‬درصــد داخــل صفــاق تزریــق شــود‪.‬‬

‫تصویــر‪ :1‬نحــوه تزریــق داخــل صفاقــی‬

‫بــرای تزریــق داخــل صفاقــی‪ ،‬بــره‬
‫بایدبصــورت عمــودی از ناحیــه دســت هــا‬
‫آویـزان شـود (مطابـق تصویرشـماره‪ .)1‬در ایـن‬
‫حالــت احشــا بــه ســمت پاییــن کشــیده مــی‬
‫شـود و احتمـال آسـیب بـه آنهـا کـم می باشـد‪.‬‬
‫محـل تزریـق ‪ 2/5‬سـانتی متـر پایین تـر و ‪2/5‬‬
‫سـانتی متـر بـه طـرف چـپ یـا راسـت نـاف‬
‫مــی باشــد (مطابــق تصویــر‪ .)1‬بعــد از ضــد‬
‫عفونـی کـردن محـل تزریق بـا اسـتفاده از یک‬
‫سـر سـوزن شـماره ‪ 20‬و بـا زاویـه ‪ 45‬درجـه‬
‫نسـبت بـه سـطح بـدن‪ ،‬تزریـق داخـل صفاقـی‬

‫‪51‬‬

: ‫منابع مورد استفاده‬

1. PETER D. CONSTABLE(2017) “ VETERINARY MEDI-
CINE”, A TEXTBOOK OF THE DISEASES OF CAT-
TLE, HORSES, SHEEP, PIGS, AND GOATS, ELEV-
ENTH EDITION,p:40.

2. John Martin(2010),Hypothermia in Newborn Lambs, Orig-
inal Factsheet.

52

‫تأثیـر عصـاره پوسـت انـار بـه عنـوان محـرک هــای مصنوعــی اســت‪.‬‬
‫رشـد طبیعـی بـر عملکـرد تولیـدی و میکروب‬
‫مقدمه‬ ‫هـای روده جوجـه های گوشـتی‬

‫انـار صدهـا سـال بـه دلیـل فوایـد متعـدد‬ ‫پروین لایق رفعت‪،‬‬
‫ســامتی از جملــه فعالیــت ضــد میکروبــی‬
‫شــناخته شــده اســت‪ .‬افزایــش اخیــر‬ ‫کارشـناس امـور قرنطینـه و امنیت زیسـتی اداره دامپزشـکی‬
‫باکتریهــای مقــاوم در برابــر دارو و احتمــال‬ ‫شهرسـتان سـراوان‪ ،‬دکتـرای عمومی دامپزشـکی‬
‫شــیوع همــه گیــری ویــروس هــای جهانــی‬ ‫پست الکترونیک ‪،[email protected]‬‬
‫‪ ،‬نیـاز بـه گزینـه هـای پیشـگیرانه و درمانـی‬ ‫محمـد بشـیر دهـواری محمـدی‪ ،‬کارشـناس نظـارت بـر‬
‫را بــرای داروهــای معمولــی ضــروری مــی‬ ‫گشـتارگاهها ‪ ،‬لیسـانس بهداشـت مـواد غذایـی بـا منشـا‬
‫ســازد ‪ .‬تحقیقــات نشــان مــی دهــد کــه‬
‫دامـی اداره دامپزشـکی شهرسـتان سـراوان‬

‫پست الکترونیک ‪Dehvaribashir @gmail.com:‬‬

‫در ایــن تحقیــق بــه بررســی اثــر ترکیبــات انــار و عصــاره آن در برابــر طیــف گســترده‬
‫فیتوشـیمیایی عصـاره پوسـت انـار ‪،‬بـر رشـد ای از پاتــوژن هــای باکتریایــی و ویروســی‬
‫جوجــه هــای گوشــتی پرداختــه مــی شــود‪ .‬ممکـن اسـت بـه عنـوان جایگزیـن طبیعـی‬
‫طبــق آزمایشــات غربالگــری فیتوشــیمیایی ‪ ،‬عمــل کننــد‪ .‬در رژیــم هــای طیــور از آنتــی‬
‫عصـاره پوسـت انـار حـاوی چندیـن ترکیـب بیوتیـک بـه عنـوان محـرک رشـد در تولیـد‬
‫فعـال زیسـتی ماننـد فنـل هـا و فلاونوئیدهـا مـرغ اسـتفاده مـی شـود‪ .‬بـه دلیـل ایجـاد‬
‫مــی باشــد ‪ .‬اثــر عصــاره انــار بــه عنــوان مقاومـت و سیسـتم ایمنـی بـدن ‪ ،‬اسـتفاده از‬
‫محــرک رشــدباعث افزایــش وزن بــدن و آنتـی بیوتیـک هـا بـه عنـوان محرک رشـد در‬
‫جـذب خـوراک در مـرغ هـا شـده و همچنیـن تولیـد مـرغ ممنـوع شـده اسـت(‪ .)2‬تخمیـن‬
‫نتایــج تســت ضــد باکتریایــی نشــان مــی زده مــی شــود ممنوعیــت اســتفاده از آنتــی‬
‫دهـد کـه عصـاره پوسـت انـار در برابـر هـر بیوتیـک هـا در جیـره غذایـی طیـور ‪ ،‬باعـث‬
‫دو گونـه باکتـری گـرم مثبـت و گـرم منفـی خسـارت اقتصـادی بزرگـی مـی گـردد ‪ ،‬گونـه‬
‫اثـر مهـاری دارد‪ .‬عصـاره پوسـت انـار فعالیـت هـای طیـور بیشـتر در معـرض بیمـاری قـرار‬
‫ضــد باکتریایــی مشــابه (‪ )in vitro‬را بــه مـی گیرنـد‪ ،‬تخمیـن زده مـی شـود هزینـه‬
‫عنــوان آنتــی بیوتیــک اســتاندارد "آمپــی هــای درمــان بیمــاری را افزایــش دهنــد(‪.)3‬‬
‫ســیلین" انجــام مــی دهــد نتایــج مطالعــه یافتــن آنتــی بیوتیــک هــای جایگزیــن کــه‬
‫باکتــری شناســی نشــان مــی دهــد کــه نـه تنهـا ایمـن تـر بلکـه کارآمـد تـر باشـند‬
‫افـزودن عصـاره پوسـت انـار بـه رژیـم غذایی حائـز اهمیـت فراوانـی مـی باشـد‪ .‬اسـتفاده از‬
‫مـرغ منجـر بـه کاهـش تعـداد باکتـری هـای اســیدهای آلــی ‪ ،‬پروبیوتیــک هــا و عصــاره‬
‫روده جوجـه هـای گوشـتی مـی شـود‪ .‬نتایـج هــای گیاهــی در جیــره طیــور بــه عنــوان‬
‫کلــی حاکــی از اســتفاده مفیــد از عصــاره جایگزیــن هــای موفــق آنتــی بیوتیــک بــا‬
‫پوســت انــار بــه عنــوان محــرک رشــد و اثـرات مثبـت بـر مـرغ گـزارش شـده اسـت‬
‫آنتـی بیوتیـک طبیعـی در رژیـم هـای غذایـی (‪ .)4‬ترکیــب فیتوشــیمیایی و ترکیبــات فعــال‬
‫گوشـتی بـه عنـوان جایگزیـن آنتـی بیوتیـک زیسـتی موجـود در عصـاره هـای گیاهـی آنهـا‬

‫‪53‬‬

‫را بــه عنــوان منابــع طبیعــی ضــد میکروبــی ضـد میکروبـی عصـاره هـای گیاهـی حـاوی‬
‫مــورد اســتفاده قــرار داده اســت(‪ .)5‬انــار فنولیــک بــه دلیــل توانایــی ایــن ترکیبــات‬
‫معمـول ًا پـس از جداسـازی دانـه هـا از پوسـت فنلـی در اختـال در غشـای سـلولی باکتـری‬
‫مصـرف شـده و از دانـه هـا در تولیـد آب میـوه هـا اسـت‪ .‬ترکیبـات فیتوشـیمیایی انـار قبـ ًا‬
‫اسـتفاده مـی شـود‪ .‬مقـدار زیـادی پوسـت انار گــزارش شــده اســت کــه پلــی فنــل هــا‬
‫تولیـد مـی شـود کـه دفـع آن یـک مشـکل شـامل فلاونوئیـد (فلاوانـول و آنتوسـیانین) ‪،‬‬
‫زیســت محیطــی اســت(‪ .)6‬فیتواســتروژنها از تانـن هـای تغلیـظ شـده (پروانتوسـیانیدین) و‬
‫دیگــر ترکیبــات پلــی فنلــی و ســامت زای تانـن هـای قابـل هیدرولیـز (اللاگیتانیـن هـا‬
‫موجــود در پوســت انــار هســتند (‪ .)13‬طــی و گالوتانیــن هــا) هســتند‪.)6( .‬‬
‫مطالعــات انجــام شــده در مــورد انــار ثابــت‬
‫فعالیت ضد باکتریایی‬ ‫شـده کـه آب انـار سرشـار از آنتوسـانین هـا‬

‫و پوســت انــار سرشــار از تانــن اســت کــه از اثــر و فعالیــت ضــد باکتریایــی عصــاره‬
‫دســته ترکیبــات فنولیــک بــوده کــه دارای پوســت انــار بــر اشرشــیاکلی ‪ ،‬ســالمونلا و‬
‫خاصیـت ضـد اکسایشـی مـی باشـند‪ .‬از انـواع اســتافیلوکوکوس اورئــوس مــورد پژوهــش‬
‫ایـن ترکیبـات مـی تـوان بـه ایزومـر هـای قــرار گرفــت‪ .‬نتایــج آن بــا نتایــج آنتــی‬
‫پونیکالاجیـن هـا و الاجیـک اسـید شناسـایی بیوتیــک اســتاندارد "آمپــی ســیلین" مــورد‬
‫شــده در پوســت انــار اشــاره کــرد‪ .‬ایــن مقایسـه قـرار گرفـت کـه عصـاره پوسـت انـار‬
‫ایزومــر هــا اصلــی تریــن ترکیبــات موجــود در صـورت وجـود باکتـری هـای گـرم منفـی‬
‫در پوســت انــار هســتند‪.‬که ایــن مــواد دارای ماننــد اشریشــیا کلــی و ســالمونلا دارای اثــر‬
‫خاصیـت ضـد میکروبـی هسـتند(‪.)14‬ترکیبات مهـاری مشـابه آمپـی سـیلین اسـت‪ .‬از طـرف‬
‫بیولوژیکــی عصــاره پوســت انــار و تأثیــر دیگـر عصـاره پوسـت انـار اثـر مهـاری بهتری‬
‫اســتفاده از عصــاره پوســت انــار بــه عنــوان بـر باکتـری اسـتافیلوکوکوس اورئـوس نشـان‬
‫محـرک رشـد و اثـرات آنتـی باکتریـال آن در داد(‪ .)7‬نشــاندهنده برتــری عصــاره الکلــی‬
‫رژیـم جوجـه هـای گوشـتی و عملکـرد آن بـر پوسـت انـار در مهـار باکتـری هـای بیمـاری‬
‫کیفیــت لاشــه و تعــداد باکتــری هــای روده زا در مقایسـه بـا آمپـی سـیلین و کلرامفینیـکل‬
‫بــه عنــوان آنتــی بیوتیــک هــای اســتاندارد‬ ‫بســیار جالــب توجــه اســت‪.‬‬

‫مــی باشــد (‪ .)8‬فعالیــت ضــد باکتریایــی‬ ‫ترکیب فیتوشیمیایی‬
‫عصــاره پوســت انــار بــه طــور عمــده بــه‬
‫عصــاره پوســت انــار سرشــار از ترکیبــات ترکیبــات شــیمیایی اصلــی پوســت انــار کــه‬
‫فیتوشــیمیایی مختلــف ماننــد فنولیــک هــا ‪ ،‬شـامل ترکیبـات ضـد باکتریایـی قدرتمنـدی‬
‫فلاونوئیدهـا ‪ ،‬تانـن هـا و سـاپونین هـا اسـت‪ .‬همچـون گالوتانیـن ‪ ،‬مشـتقات اسـید الاژیـک‬
‫حضـور ایـن ترکیبـات به ویـژه ترکیبـات فنلی و فلاونــول مــی باشــد ‪ ،‬نســبت داده مــی‬
‫در عصـاره بسـیار مهـم اسـت و ایـن نشـانگر شــود(‪8‬و‪.)9‬‬
‫فعالیــت ضــد باکتریایــی آن اســت ‪.‬فعالیــت محرک رشد‬

‫‪54‬‬

‫نتایــج کلــی آزمایــش رشــد (‪ 42-1‬روز) مکانیســم گیرنــده (گیرنــده لکتین)باعــث‬
‫بــه روشــنی نشــان داد کــه افــزودن عصــاره مســدود کــردن چســبندگی عوامــل بیمــاری‬
‫پوســت انــار بــه عنــوان محــرک رشــد بــه زا بـر روی لایـه مخاطـی روده شـده و مـی‬
‫جیــره غذایــی مــرغ باعــث بهبــود قابــل تواننـد تأثیـر مسـتقیمی بـر عوامـل بیمـاری زا‬
‫توجهـی در پارامترهـای تولیـدی جوجـه هـای داشــته باشــند(‪.)12‬‬
‫گوشــتی مــی شــود‪ .‬افزایــش وزن و میــزان‬
‫نتیجه گیری‪:‬‬ ‫مصــرف خــوراک جوجــه هــای گوشــتی در‬

‫گـروه عصـاره پوسـت انـار نسـبت بـه گـروه نتایـج مطالعـه حاضـر حاکـی از آن اسـت که‬
‫کنتـرل بیشـتر بـود کـه ایـن بهبـود عملکـرد عصـاره پوسـت انـار حـاوی تعـدادی ترکیبـات‬
‫تولیـدی جوجـه هـای گوشـتی پـس از افزودن فیتوشــیمیایی بــوده کــه دارای فعالیــت ضــد‬
‫عصـاره پوسـت انـار بـه عنـوان محـرک رشـد باکتریایــی اســت کــه باعــث مــی شــود آن‬
‫طبیعـی در رژیـم هـای غذایی جوجه گوشـتی را بــه عنــوان محــرک رشــد طبیعــی جوجــه‬
‫منجـر بـه ایجـاد اثـرات مثبتـی بـر فعالیـت هـای گوشـتی انتخـاب مناسـبیکرده و افزودن‬
‫آنزیمــی معــده و روده شــده و در نتیجــه عصـاره پوسـت انـار بـه رژیـم هـای غذایـی‬
‫باعـث افزایـش جـذب و قابلیـت هضـم مـواد گوشـتی منجـر بـه بهبـود عملکـرد تولیـدی ‪،‬‬
‫مغـذی مـی شـود(‪ .)10‬وجـود مـواد فعـال در وزن بــدن و نســبت درصــد وزن لاشــه مــی‬
‫عصــاره هــای گیاهــی باعــث بهبــود هضــم گــردد ‪ .‬عصــاره پوســت انــار باعــث کاهــش‬
‫و ســوخت و ســاز بــدن و فعالیــت محــرک کل باکتــری هــای هــوازی موجــود در روده‬
‫هـای ضدباکتـری و ایمنـی در حیوانـات مـی مــرغ شــده و باعــث تقویــت ســامتی آنهــا‬
‫شـود(‪ .)11‬یکـی دیگـر از دلایـل تأثیـر مفیـد مـی شـود‪ .‬مطالعـات بیشـتر مـی توانـد بـرای‬
‫اســتفاده از عصــاره پوســت انــار بــه عنــوان یافتــن منابــع طبیعــی دیگرمحــرک رشــد‬
‫محـرک رشـد مـی توانـد بـه دلیـل فعالیـت بــرای تولیــد جوجــه هــای گوشــتی مــورد‬
‫ضـد باکتریایـی آن در کاهـش عوامـل بیماری بررسـی قـرار گیـرد‪.‬‬
‫زا در روده و در نتیجـه مـواد مغـذی بیشـتری‬
‫در روده بــرای جــذب و تبدیــل بــه گوشــت‬
‫شــود (‪.)1‬‬

‫تاثیر بر باکتری های بیماری زا روده‬

‫نتایــج حاصــل از شــمارش کل باکتــری‬
‫هـای هـوازی‪،‬در جیـره غذایـی جوجـه هـای‬
‫گوشــتی تغذیــه شــده بــا عصــاره پوســت‬
‫انـار‪ ،‬مـواد فعـال کننـده زیسـتی فیتوژنیـک‬
‫بـا چسـبندگی خـاص بـه پاتوژنهـا از طریـق‬

‫‪55‬‬

: ‫منابعمورد استفاده‬

1. Bozkurt M, Küçükyilmaz K, AUÇ MÇ (2008). Growth Performance and
Slaughter Characteristics of Broiler Chickens Fed with Antibiotic, Man�
nan Oligosaccharide and Dextran Oligosaccharide Supplemented Di�
ets. Int. J. Poult. Sci. 7: 969-977. doi:10.3923/ijps.2008.969.977.

2. Ocak N, Erener G, Ak FB, Sungu M, Altop A, Ozmen A (2008). Perfor�
mance of broilers fed diets supplemented with dry peppermint (Men�
tha piperita L.) or thyme (Thymus vulgaris L.) leaves as growth promoter
source. Czech J. Anim. Sci. 53(4): 169–175.

3. Buchanan NP, Hott JM, Cutlip SE, Rack AL, Asamer A, Moritz JS (2008).
The Effects of a Natural Antibiotic Alternative and a Natural Growth
Promoter Feed Additive on Broiler Performance and Carcass Quality.
J. Appl. Poult. Res. 17:202-210. doi:10.3382/japr.2007-00038.

4. Khosravi A, Boldaji F, Dastar B, Hasani S (2008). The Use of Some
Feed Additives as Growth Promoter in Broilers Nutrition. Int. J. Poult.
Sci. 7:1095–1099.

5. Mansy E, Tanahy E, Waseif E (2015). Chemical Composition , Antioxi�
dant and Antimicrobial Properties of the Essential Oils and Extracts of
Some Aromatic Plants. Middle East J. Appl. Sci.. 344-352.

6. Kanatt, S.R, Chander, R, Sharma, A, 2010. Antioxidant and antimi�
crobial activity of pomegranate peel extract improves the shelf life of
chicken products. Int. J. Food Sci. Technol. 45, 216–222. doi:10.1111
/j.1365-2621.2009.02124.

7. Hameed TAN, Farhan HM, Turkey A (2009). The Inhabation Activi�
ty Of Extract Punica Grantum Cortex On Growth Some Pathogenic
Bacteria Which Isolate From Human Stomach And Intestinal. Al-Anbar
J. Ure Sci. 3:1–5.

8. Dahham SS, Ali N, Tabassum H, Khan M (2010). Studies on Antibac�
terial and Antifungal Activity of Pomegranate (Punica granatum L.).
Environ. Sci 9, 273–281. doi:10.3412/jsb.21.609.

9. Tayel AA, El-Tras WF (2010). Anticandidal activity of pomegranate
peel extract aerosol as an applicable sanitizing method. Mycoses.
53: 117–122. doi:10.1111/j.1439-0507.2008.01681.

10. Banerjee S, Mukhopadhayay SK, Haldar S, Ganguly S, Pradhan S, Patra
NC, Niyogi D, Isore DP (2013). Effect of Phytogenic Growth Promot�

56

‫بیمـاری در کشـور ایـن بیمـاری در ایـران آندمیـک‬ ‫مقایسه روشهای سرولوژیک تشخیص‬
‫بــوده و علیرغــم صــرف هزینــه بــالا بــرای انجــام‬ ‫بروسلوز در گوسفند و بز‬
‫واکسیناسـیون‪ ،‬تسـت و کشـتار بـرای قریـب بـه نیـم‬
‫قــرن‪ ،‬در همــه نقــاط کشــور دیــده شــده و ســالانه‬ ‫مهدی پورمهدی بروجنی‪ ،∗1‬مسعود قربانپور‪ ،2‬مصطفی کنارکوهی‪،3‬‬
‫هـزاران نفـر بـه ایـن بیمـاری دچـار میشـوند (امیـری‬ ‫رضا اسدی‪ ،3‬محمد گودرزی‪ ،3‬محمد آنتیکچی‪3‬‬
‫و همــکاران‪ .)1396 ،‬گونــه هایــی از بروســا کــه‬
‫باعـث بیمـاری در دامهـای اهلـی مـی شـوند شـامل‬ ‫‪1‬دانشیار گروه بهداشت و مواد غذایی‪ ،‬دانشکده‬
‫بروسـا آبورتـوس در گاو و گاومیـش‪ ،‬بروسـا اویـس‬
‫در گوســفند‪ ،‬بروســا ملیتنســیس در گوســفند و بــز‪،‬‬ ‫دامپزشکی‪ ،‬دانشگاه شهید چمران اهواز‪*-‬نویسنده مسئول‪:‬‬
‫بروســا ســوئیس در خــوک و بروســا کنیــس در‬
‫سـگ میباشـند‪ .‬باکتـری بروسـا بیشـتر تمایـل بـه‬ ‫‪[email protected]‬‬
‫جفـت‪ ،‬مایعـات جنینـی و دسـتگاه تناسـلی دامهـای‬
‫نـر و مـاده دارد و عمدتـا تولیـد مثـل‪ ،‬بقـای نـوزادان‬ ‫‪ 2‬استاد گروه پاتوبیولوژی‪ ،‬دانشکده دامپزشکی‪،‬‬
‫و تولیـد شـیر را در حیوانـات مبتـا تحـت تاثیـر قـرار‬ ‫دانشگاه شهید چمران اهواز‬
‫میدهــد و لــذا باعــث ضررهــای اقتصــادی زیــادی‬
‫در صنعــت دامپــروری میشــود (‪ Acha‬و‪،Szyfres‬‬ ‫چکیده‬
‫‪1987‬؛ ‪ Bryan‬و همــکاران‪2013 ،‬؛ اســماعیلی‬ ‫بروسـلوز بیمـاری مسـری و مشـترک بیـن انسـان‬
‫و همــکاران‪ .)1392 ،‬بــا توجــه بــه نــوع پــرورش در‬ ‫و دام اسـت کــه توســط باکتریهـای جنـس بروسـا‬
‫ایـران و همچنیـن عـدم توانایـی واکسـن بروسـلوز در‬ ‫ایجــاد میشــود‪ .‬ایــن بیمــاری ســبب خســارتهای‬
‫جلوگیـری از آلودگـی دام‪ ،‬امـکان آلودگـی گوسـفند و‬ ‫اقتصـادی ماننـد سـقط‪ ،‬کاهـش تولیـد شـیر و کاهـش‬
‫بـز وجـود دارد و لـذا ایـن حیوانـات و فـراورده هـای‬ ‫بـاروری در حیوانـات میشـود‪ .‬در ایـن تحقیـق‪ ،‬حضـور‬
‫تهیــه شــده از آنهــا میتوانــد منبــع آلودگــی بــرای‬ ‫آنتـی بادیهـای ضـد بروسـا در نمونـه سـرمی ‪449‬‬
‫عفونـت در انسـان باشـند‪ .‬مسـلما تشـخیص سـریع‪،‬‬ ‫رأس گوســفند و بــز بــا کیــت الایــزای تجــاری ‪ID‬‬
‫آســان و دقیــق آلودگــی در دامهــا در پیشــگیری از‬ ‫‪ vet‬و روشـهای رایـت‪ ،‬رزبنـگال و ‪ 2‬مرکاپتواتانـول‬
‫آلودگـی در انسـان اهمیـت وافـری دارد‪ .‬امـروزه روش‬ ‫مـورد بررسـی قـرار گرفـت و داده هـای حاصـل بـا‬
‫الیـزا بعنـوان یـک روش سـریع و آسـان در دسـترس‬ ‫اسـتفاده از آزمـون کوکـران و مکنمـار مـورد تجزیـه و‬
‫اسـت‪ ،‬امـا کیتهـای الیـزای در دسـترس بومـی نبـوده‬ ‫تحلیـل قـرار گرفتنـد‪ .‬نتایـج نشـان داد تفـاوت معنـی‬
‫و در کشـورهای دیگـر نظیـر فرانسـه سـاخته میشـوند‬ ‫داری بیـن کیـت الایـزای ‪ ID vet‬بـا روش رزبنـگال‬
‫و مسـلما بـا توجـه بـه نحـوه کنتـرل و پیشـگیری در‬ ‫و رایــت وجــود دارد (‪ .)0P/001‬توافــق بیــن روش‬
‫کشــورهای ســازنده کیــت و عــدم همســانی نحــوه‬ ‫رزبنـگال و رایـت بـا کیـت الایـزا حـدود ‪ 70‬درصـد و‬
‫کنتـرل در ایـران بـا آنهـا بایسـتی نسـبت بـه ارزیابـی‬ ‫مقـدار آمـاره کاپـا بـه ترتیـب ‪ 0/32‬و ‪ 0/26‬محاسـبه‬
‫ایــن کیــت هــا اقــدام نمــود تــا بــه اشــتباه تعــداد‬ ‫شـد‪ .‬ایـن بررسـی نشـان داد کـه حساسـیت الایـزا‬
‫زیــادی از دامهــا بعنــوان مثبــت از نظــر بروســا‬ ‫نسـبت بـه روش رزبنـگال و رایـت بیشـتر اسـت‪ ،‬امـا‬
‫شــناخته نشــوند و بــه کشــتارگاه فرســتاده شــوند‪،‬‬ ‫بـا توجـه بـه نحـوه کنتـرل بیمـاری در ایـران توصیـه‬
‫لـذا در ایـن تحقیـق بـه ارزیابـی روشـهای مرسـوم‬ ‫میشـود کـه ایـن روش بـا تعییـن نقطـه بـرش جدیـد‬
‫در تشــخیص بروســلوز یعنــی رزبنــگال‪ ،‬رایــت و ‪2‬‬ ‫(‪ )SP=200‬بــه عنــوان یــک آزمایــش تکمیلــی در‬
‫مرکاپتواتانــول بــا کیــت الیــزای ســاخت شــرکت‬ ‫تاییـد مـوارد رزبنـگال و رایـت مثبـت اسـتفاده گـردد‪.‬‬
‫‪ ID vet‬فرانســه در گوســفند و بــز اقــدام گردیــد‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫مواد و روش کار‬
‫بروسـلوز بیمـاری مسـری و مشـترک بیـن انسـان‬
‫و دام اسـت کـه توسـط گونـه هـای مختلـف جنـس‬
‫بروسـا ایجـاد میشـود‪ .‬بـا توجـه بـه نحـوه کنتـرل‬

‫‪57‬‬

‫به‌منظــور مقایســه روشــهای ســرمی تعدیــل شــده بــرای شــیوع و تــورش ‪ )0/42‬بــود‬
‫تشــخیص بروســلوز در گوســفند و بــز‪ .)0P/001( ،‬توزیــع فراوانــی مــوارد مثبــت و منفــی‬
‫از نمونــه هــای خــون کــه بــرای پایــش در روش رایــت و کیــت الایــزای ‪ ID vet‬بــا در‬
‫بروسـلوز از شهرسـتانهای بهبهـان‪ ،‬شوشـتر‪ ،‬نظــر گرفتــن نقطــه بــرش کیــت در جــدول ‪2‬‬
‫هندیجـان‪ ،‬اهـواز‪ ،‬مسجدسـلیمان‪ ،‬دزفـول‪ ،‬ارائـه گردیـده اسـت‪ .‬بررسـی چشـمی ایـن جـدول‬
‫ایـذه و دشـت آزادگان در اسـتان خوزسـتان نشـان میدهـد کـه تمـام مـوارد مثبـت در رایـت در‬
‫جمــع آوری شــده بــود اســتفاده گردیــد‪ .‬الایـزا نیـز مثبـت بـوده انـد‪ ،‬همچنیـن تعـداد قابـل‬
‫بــر روی تمــام نمونــه هــای ســرم (‪ 449‬توجهــی از مــوارد مثبــت در الایــزا (‪ 77/5‬درصــد)‬
‫نمونــه) آزمای ‌شهــای رزبنــگال‪ ،‬رایــت‪ ،‬در رایــت منفــی بودهانــد‪ .‬آزمــون آمــاری مکنمــار‬
‫‪ 2‬مرکاپتواتانــول و الیــزا (کیــت الیــزای نشـان داد روش رایـت بـا الایـزای ‪ ID vet‬تفـاوت‬
‫تجـاری شـرکت ‪ ID vet‬فرانسـه) بصـورت معنیـداری در تشـخیص بروسـلوز گوسـفند و بـز دارد‬
‫توصیـه شـده انجـام گرفـت و مـوارد مثبـت (‪ .)0P/001‬میــزان توافــق دو روش ‪ 69/27‬درصــد‬
‫تعییـن گردیـد (ذوقـی و همـکاران‪ .)1383 ،‬و آمــاره کاپــا برابــر بــا ‪ ( 0/26‬آمــاره کاپــا تعدیــل‬
‫داد‌ههــای جم ‌عآوری‌شــده بــه کمــک شـده بـرای شـیوع و تـورش ‪ )0/39‬بـود (‪.)0P/001‬‬
‫نرم‌افــزار ‪ SPSS‬نســخه ‪ 16‬ب ‌هطــور در نمـودار ‪ 1‬سـطح زیـر منحنـی راک ارائـه گردیـده‬
‫توصیفـی و تحلیلـی بررسـی شـدند‪ .‬تحلیـل اسـت‪ .‬سـطح زیـر منحنـی برابـر بـا ‪( 0/886‬فاصلـه‬
‫داده‌هــا بــا آزمــون کوکــران (‪ Cochran‬اطمینـان ‪ 95‬درصـد‪ )0/85-0/92:‬بـود‪ .‬نقطـه بـرش‬ ‫نتایج‬
‫‪ ،)test‬آزمــون مکنمــار(‪ McNemar’s‬بــرای حساســیت ‪ 100‬درصــد برابــر بــا ‪126/05‬‬
‫‪ ،)test‬محاســبه آمــاره کاپــا (‪ kappa‬و بــرای ویژگــی ‪ 100‬درصــد برابــر بــا ‪ 204/4‬و‬
‫‪ ،)statisticc‬منحنــی راک (�‪ Receiv‬بــرای بیشــترین حساســیت و ویژگــی برابــر بــا‬
‫‪ 126/05 er operating characteristic‬بـود کـه در ایـن نقطـه بـرش حساسـیت‬
‫‪ ،)curve‬آزمـون کولموگـروف اسـمیرنوف ‪ 100‬درصــد و ویژگــی برابــر بــا ‪ 68/7‬درصــد‬
‫(‪ )Kolmogorov–Smirnov test‬و خواهــد بــود‪ .‬در نقطــه بــرش ‪ 170/65‬حساســیت‬
‫آزمـون ‪ t‬بـرای دو نمونه وابسـته (‪ Paired‬و ویژگــی ایــن کیــت ‪ 55‬و ‪ 90/2‬درصــد اســت‪.‬‬

‫‪ )samples t-test‬انجــام گرفــت‪ .‬جدول‪ )1‬مقایسه روشهای رزبنگال و کیت الایزای‬
‫‪ ID vet‬در نقطه برش ‪ SP=120‬در تشخیص‬
‫آزمــون کوکــران نشــان داد تفــاوت بروسلوز در گوسفند و بز‬
‫معنــی داری بیــن روشــهای تشــخیصی وجــود دارد‬
‫‪ID vet‬‬ ‫(‪ .)0P/001‬توزیــع فراوانــی مــوارد مثبــت و منفــی‬

‫منفی جمع‬ ‫مثبت‬ ‫در روش رزبنــگال و کیــت الیــزای ‪ ID vet‬در رزبنگال‬

‫‪69 11‬‬ ‫‪58‬‬ ‫مثبت‬ ‫جــدول ‪ 1‬ارائــه گردیــده اســت‪ .‬بررســی چشــمی‬
‫‪380 260‬‬ ‫‪120‬‬ ‫ایـن جـدول نشـان میدهـد کـه ‪ 84‬درصـد مـوارد‬
‫‪449 271‬‬ ‫‪178‬‬ ‫مثبــت در رزبنــگال در الیــزای ‪ ID vet‬نیــز بــا در منفی‬
‫نظـر گرفتـن نقطـه بـرش کیـت (‪ )SP=120‬مثبـت‬
‫جمع‬ ‫بودنــد‪ ،‬امــا بیــش از ‪ 67‬درصــد مــوارد مثبــت در‬

‫الیــزای ‪ ID vet‬در رزبنــگال منفــی بودنــد‪ .‬روش‬
‫رزبنــگال بــا الیــزای ‪ ID vet‬بــا در نظــر گرفتــن‬
‫نقطــه بــرش کیــت تفــاوت معنــی داری داشــت‬
‫(‪ .)0P/001‬میــزان توافــق دو روش ‪ 70/82‬درصــد‬
‫و آمــاره کاپــا آن برابــر بــا ‪ ( 0/32‬آمــاره کاپــا‬

‫‪58‬‬

‫رزبنـگال‪ ،‬رایـت‪ -2 ،‬مرکاپتواتانـول و الایـزا در تشـخیص‬ ‫جدول‪ )2‬مقایسه روشهای رایت و الایزای ‪ID vet‬‬
‫آلودگــی بــه بروســا در گوســفند و بــز اقــدام گردیــده‬ ‫در تشخیص بروسلوز در گوسفند و بز در نقطه برش‬
‫اســت‪ .‬بــرای تشــخیص بروســلوز اگرچــه کشــت و‬
‫جداســازی روش اســتاندارد طلایــی محســوب میشــود‪،‬‬ ‫‪SP=120‬‬
‫امــا بــا توجــه بــه حساســیت کــم‪ ،‬زمانبــر بــودن و‬
‫مخاطــره آمیــز بــودن بــرای انســان‪ ،‬روش ســرولوژیک‬ ‫منفی جمع‬ ‫مثبت‬ ‫رایت‬
‫ارجحیــت دارد (‪ Kaltungo‬و همــکاران‪2014 ،‬؛‬
‫‪ Garin-Bastuji‬و همــکاران‪ .)2006 ،‬برنامــه هــای‬ ‫‪ID vet‬‬
‫کنتــرل و ریشــه کنــی بروســلوز براســاس روشــهای‬
‫سـرولوژی بنـا شـدهاند و در ایـن روشـها تمـام باکتـری‬ ‫‪178 138‬‬ ‫‪40‬‬ ‫مثبت‬
‫و یــا اجزایــی از آن نظیــر لیپوپلــی ســاکارید و پروتئیــن‬ ‫‪271 271‬‬ ‫‪0‬‬ ‫منفی‬
‫غشـاء بعنـوان آنتـی ژن بـرای ردیابـی آنتـی بـادی ضـد‬ ‫‪449 409‬‬ ‫‪40‬‬ ‫جمع‬
‫بروســا اســتفاده میشــود (‪ Geresu‬و‪.)2016 ،Kassa‬‬
‫آزمایــش الایــزا و رزبنــگال بــرای غربالگــری بروســلوز‬ ‫نمودار ‪ ) 1‬سطح زیر منحنی راک در بروسلوز گوسفند و بز‬
‫در جمعیتهــای انســانی و دامــی اســتفاده میشــود البتــه‬
‫آزمایـش الایـزا حساسـتر اسـت (‪ Hussain‬و همـکاران‪،‬‬ ‫بحث‬
‫‪ .)2008‬در بیــن روشــهای ســرولوژیک‪ ،‬آزمایــش الایــزا‬ ‫تشــخیص ســریع و صحیــح در کنتــرل و ریشــه کنــی‬
‫بـا توجـه بـه نحـوه انجـام ارجحیـت دارد‪ ،‬بطـوری کـه‬ ‫بیماریهــای مســری زئونــوز نظیــر بروســلوز نقــش‬
‫ایـن روش نسـبت بـه ثبـوت مکمـل تکـرار پذیـر بـوده‬ ‫اساسـی دارد‪ .‬بروسـلوز در ایـران یـک بیمـاری آندمیـک‬
‫و زمـان کمتـری بـرای انجـام نیـاز دارد (‪Abuhafeil‬‬ ‫اسـت و آلودگـی بـه آن از تمـام نقـاط کشـور گـزارش‬
‫و ‪ .)1998 ،Abo-shehada‬بــا توجــه بــه اینکــه در‬ ‫شـده اسـت‪ .‬در مطالعـه حاضـر بـه مقایسـه رو ‌شهـای‬
‫کشــورهای اروپایــی کنتــرل بروســلوز از طریــق روش‬
‫بهداشـتی یعنـی عـدم اسـتفاده از واکسـن و حـذف مـوارد‬
‫مثبــت در آزمــون انجــام م ‌یگیــرد‪ ،‬در ایــن کشــورها‬
‫کی ‌تهـای الایزایـی کـه طراحـی و وارد بـازار م ‌یشـوند‪،‬‬
‫بــه علــت پاییــن بــودن نقطــه بــرش بســیار حســاس‬
‫هســتند تــا بتواننــد مقادیــر کــم آنتی‌بــادی را ردیابــی‬
‫نماینــد و مــوارد مثبــت و حتــی مشــکوک را تشــخیص‬
‫و حـذف نماینـد؛ امـا در ایـران کنتـرل دارویـی بـوده و‬
‫از طریـق واکسیناسـیون‪ ،‬آزمـون و کشـتار مـوارد مثبـت‬
‫انجــام م ‌یگیــرد‪ ،‬لــذا اســتفاده از کی ‌تهــای ســاخت‬
‫کشـورهای اروپایـی چنـدان توصیه‌شـده نیسـت و بهتـر‬
‫اســت بــرای اســتفاده از ایــن کی ‌تهــا نقطــه بــرش‬
‫آ ‌نهـا مجـدداً محاسـبه و بومی‌سـازی شـود کـه در ایـن‬
‫تحقیـق ایـن امـر صـورت گرفـت‪ .‬ایـن تحقیق نشـان داد‬
‫کـه حساسـیت الایـزا بسـیار بیشـتر از روش سـرولوژیک‬
‫مرســوم (ترکیــب رزبنــگال‪ ،‬رایــت و ‪ 2‬مرکاپتواتانــول)‬
‫در تشــخیص بروســلوز اســت‪ .‬بطــوری کــه در روش‬
‫مرسـوم ‪ 40‬نمونـه از ‪ 449‬نمونـه‪ ،‬نتیجـه مثبـت داشـتند‪،‬‬
‫در حالیکــه در الایــزا و در نقطــه بــرش ‪ SP=120‬کــه‬

‫‪59‬‬

‫فـوق بـه عنـوان یـک آزمایـش تکمیلـی در تاییـد‬ ‫توسـط شـرکت سـازنده توصیـه شـده اسـت عـاوه‬
‫مـوارد رزبنـگال و رایـت مثبـت اسـتفاده گردیـده و‬ ‫بـر ایـن ‪ 40‬نمونـه‪ 138 ،‬نمونـه دیگـر نیـز نتیجـه‬
‫نقطـه بـرش آن ‪ SP=200‬در نظـر گرفتـه شـود تـا‬ ‫مثبـت داشـتند و لـذا ارزش اخبـاری مثبـت الایـزا در‬
‫شـیوع حـدود ‪ 9‬درصـد (سـرمهای آزمایـش شـده)‬
‫ویژگـی آن حـدود ‪ 100‬درصـد باشـد‪.‬‬ ‫نســبت بــه روش مرســوم بســیار پاییــن اســت و‬
‫قریـب بـه ‪ 78‬درصـد مـوارد مثبـت تشـخیص داده‬
‫منابع مورد استفاده ‪:‬‬ ‫شـده در الایـزا در واقـع آلـوده نیسـتند‪ .‬مسـلم ًا بـا‬
‫توجـه بـه وابسـتگی شـدید ارزش اخبـاری مثبـت بـه‬
‫‪1‬اسماعیلی‪ ،‬حسین؛ اسماعیلی‪ ،‬حسن‬ ‫‪.1‬‬ ‫شـیوع در شـرایط میدانـی کـه آلودگـی بـه بروسـا‬
‫و امیری‪ ،‬کریم (‪ .)1392‬ارزيابي تاثير‬ ‫‪.2‬‬ ‫بســیار پاییــن تــر از ‪ 9‬درصــد (حــدود ‪ 2‬درصــد)‬
‫واكسيناسيون بروسلوز در جمعيت دامي‬ ‫اســت‪ ،‬ارزش اخبــاری بســیار پایینتــر خواهــد بــود‪.‬‬
‫كشور بر ميزان موارد بروز تب مالت در‬ ‫در واقـع اسـتفاده از ‪ LPS‬بعنـوان آنتیـژن در الایـزا‬
‫جمعيت انساني ايران‪ .‬مجله علوم پزشكي‬ ‫باعــث واکنــش متقاطــع و پاییــن آمــدن ویژگــی‬
‫شـده اسـت (‪ Mantecon‬و همـکاران‪ .)2006 ،‬در‬
‫رازي‪.81-85:)109(20،‬‬ ‫صورتـی کـه نقطـه بـرش بـه کمـک منحنـی راک‪،‬‬
‫‪2‬امیری‪ ،‬کریم؛ بهیار‪ ،‬یوسف ؛ خرمی‪،‬‬ ‫‪ 126/05‬درصـد کـه حداکثـر حساسـیت و ویژگـی را‬
‫نرگس؛ رضایی‪ ،‬عبدالامیر؛ جهان پیما‪،‬‬ ‫دارد انتخــاب گــردد ارزش اخبــاری مثبــت نزدیــک‬
‫داریوش؛ شعله پاش‪ ،‬محمدرضا؛ صاحبی‪،‬‬ ‫بــه ‪ 24‬درصــد مــی شــود و لــذا ‪ 76‬درصــد مــوارد‬
‫مثبـت واقعـا آلـوده بـه بروسـا نیسـتند‪ .‬در صورتـی‬
‫کـه نقطـه بـرش ‪ 170/65‬لحـاظ گـردد کیـت الایـزا‬
‫قــادر بــه شناســایی ‪ 22‬نمونــه مثبــت از ‪ 40‬نمونــه‬
‫مثبـت (حساسـیت برابـر بـا ‪ 55‬درصـد) خواهـد بـود‬
‫و ارزش اخبــاری مثبــت الایــزا بــه ‪ 35/5‬درصــد‬
‫میرسـد کـه مجـددا نزدیـک بـه ‪ 65‬درصـد از مـوارد‬
‫مثبــت تشــخیص داده شــده واقعــا آلــوده نیســتند‪.‬‬
‫بــا توجــه بــه اینکــه واکسناســیون بــا دوز کامــل‬
‫‪ Rev1‬در گوسـفند و بـز در کشـور انجـام میگیـرد و‬
‫ایمنـی خوبـی نیـز بوجـود میـآورد‪ ،‬امـا در روشـهای‬
‫تشـخیص اختـال ایجـاد میکنـد و تـا مدتهـا عیـار‬
‫وجـود دارد (‪1990 ،Alton‬؛ ‪)1990 ،MacMillan‬‬
‫و از آنجایــی کــه در الیــزای غیرمســتقیم امــکان‬
‫تفکیـک آنتیبـادی ناشـی از بیمـاری و واکسیناسـیون‬
‫وجـود نـدارد‪ ،‬بایسـتی از الیـزای رقابتـی بـا لیپوپلـی‬
‫سـاکارید صـاف بروسـا کـه امـکان تفکیـک بیـن‬
‫آنتیبـادی ناشـی از بیمـاری و واکسیناسـیون میدهـد‪،‬‬
‫اســتفاده شــود (‪ Geresu‬و‪.)2016 ،Kassa‬‬
‫درمجمـوع بـا توجـه بـه نتیجـه مطالعـه حاضـر در‬
‫صورتـی کـه اسـتفاده از کیتهـای سـاخت ‪ID vet‬‬
‫مـد نظـر اسـت‪ ،‬بهتـر اسـت در شـرایط ایـران کـه‬
‫واکسیناسـیون ضـ ِد بروسـلوز متـداول اسـت‪ ،‬از کیـت‬

‫‪60‬‬

‫ علی صفر؛‬،‫ سهیلا؛ ماکنعلی‬،‫ مصطفی؛ گل باباپور‬،‫ داراب؛ عزیزیان‬،‫ سعید؛ عبدالهی‬،‫عباس؛ صادقی‬ .3
‫ برنامه و دستورالعملهای‬.)1396( ‫ سهیلا‬،‫ احسان و نیسی‬،‫ رضا؛ مقدس‬،‫ مراد؛ محمدی‬،‫مرادی گراوند‬
‫ سازمان دامپزشکی کشور (نشریه‬.1396 ‫اجرایی دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های دامی در سال‬

.27-51:‫ صفحات‬،‫ تهران‬،)‫درون سازمانی‬
‫ تکنیکهای آزمایشگاهی بروسلوز در‬.)1383( ‫ رامین‬،‫ جلیل وحاجیخانی‬،‫ اسماعیل؛ وندیوسفی‬،‫ذوقی‬3
‫قلمستان‬:‫ ناشر‬،‫ چاپ اول‬،Alton, Jones, Angus and Verger:‫ تألیف‬.‫دامپزشکی و پزشکی‬

.100 -220‫ و‬42 -56 :‫ صفحات‬،‫هنر دانشگاه آزاد اسلامی‬

4-Abuhafeil, N.; Abo-shehada, MN. (1998) Comparison between Three
serological tests for Brucella melitensis infection in sheep. Turkish
Journal of Veterinary and Animal Sciences, 22 :119-122.

5-Acha, PN. and Szyfres, B. (1987). Zoonoses and Communicable Diseas�
es Common to Man and Animal. 2nd ed., Pan American Health Organi�
zation, Washington DC., PP:24-45.

Alton, G.G., 1990. Brucella melitensis. In: Nielsen, K., Duncan, J.R. (Eds.),
Animal Brucellosis. CRC Press Inc., Boca Raton, pp. 383–409.

6-Bryan, M.; Finola, L.; Marie A. C.; Doris, M. (2013). Clinical veterinary
microbiology. Second edition. London, Mosby Elsevier, pp: 325-334.

7-Garin-Bastuji, B.; Blasco, J.M.; Marın, C.; Albert, D. (2006). The diag�
nosis of brucellosis in sheep and goats, old and new tools. Small Ru�
minant Research, 62: 63–70.

8-Geresu, M.A.; Kassa, G.M.(2016). A Review on Diagnostic Methods
of Brucellosis. Journal of Veterinary Science &Technology,7(3): DOI:
10.4172/2157-7579.1000323.

9-Hussain, I.; Arshad MI.; Mahmood, MS. and Akhtar, M. (2008). Sero�
prevalence of brucellosis in human, cattle and buffalo populations
in Pakistan. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 32(4):
315-318.

10-Kaltungo, B.K.; Saidu, S. N. A.; Sackey, A. K. B.; Kazeem, H. M.(2014).
A review on diagnostic techniques for brucellosis. African Journal of
Biotechnology, 13(1): 1-10.
MacMillan, A., 1990. Conventional serological tests. In: Nielsen, K., Dun�

61

can, J.R. (Eds.), Animal Brucellosis. CRC Press Inc., pp.153–198.
11-Mantecon, M. A.; Gutierrez, P.; Del Pilar Zarzosa, M.; Duen˜as, A.
I.; Solera, J.; Ferna´ndez-Lago, L;, Vizcaı´no, N.; Almaraz, A.; Bratos,
M. A.; et al. (2006). Utility of an immunocapture agglutination test
and an enzyme-linked immunosorbent assay test against cytosolic
proteins from Brucella melitensis B115 in the diagnosis and follow-up
of human acute brucellosis. Diagnostic microbiology and infectious
disease, 55: 27–35.

62

‫مروری بر تکثیرو پرورش میگوی دراز آب شیرین ماکروبراکیوم روزنبرگی‬
‫(‪) Macrobrachium rozenbergi‬‬

‫دکتر مصطفی کنارکوهی مدیرکل اداره کل دامپزشکی استان خوزستان‬
‫دکترای عمومی دامپزشکی ‪[email protected]‬‬

‫دکتر رضا اسدی معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان خوزستان‬
‫دکترای عمومی دامپزشکی ‪[email protected]‬‬

‫دکتــر فاطمــه بــرون کارشــناس تشــخیص و درمــان اداره دامپزشــکی آبــادان دکتــری عمومــی دامپزشــکی‪ ،‬دکتــرای تخصصــی‬
‫میکروبیولــوژی‪[email protected]‬‬

‫علیاکبر شفیعی فر کارشناس مبارزه اداره کل دامپزشکی استان خوزستان‬
‫فوق لیسانس بافت شناسی دامپزشکی ‪[email protected]‬‬

‫ارزش غذايي ميگو‪ ‬‬
‫ميگـو كيـي از آبزيـان خـوش خـوراك محسـوب مي‌شـود كـه در تغذيـه انسـان ب ‌هعنـوان يـك‬
‫منبــع پروتئيــن دريايــي اهميــت زيــادي دارد واز لذيذتريــن غذاهــاي دريايــي اســت‪ .‬از نظــر مقايســه‌اي‬
‫نســبت بــه ســاير غذاهايــي كــه پروتئيــن زيــادي دارنــد‪ ،‬ماننــد گوشــت ماهــي و گــروه مايكــان ‪ ،‬ميگــو‬
‫كالــري كمتــري دارد‪ .‬پروتئيــن موجــود در ميگــو يكفيــت بالايــي داشــته و حــاوي تمــام اســيدآمين ‌ه‌هاي‬
‫لازم جهـت رشـد اسـت‪ .‬پروتئيـن ميگـو هماننـد سـاير جانـوران دريايـي بـه دليـل نداشـتن بافـت همبنـد‬
‫بـه راحتـي هضـم مي‌شـود‪ .‬بـراي گروه‌هايـي از مـردم ماننـد افـراد مسـن كـه در جويـدن و هضـم غـذا‬
‫مشــكل دارنــد‪ ،‬غــذاي حــاوي ميگــو گزينــه مناســبي بــراي تاميــن پروتئيــن روزانــه آنهــا اســت (احمــد‬
‫مجيـدي نسـب‪ .)1377‬ميگـوي بـزرگ آب شـيرين ‪Macrobrachium rosenbergii (De Man‬‬
‫‪1879‬و‪( Lalrinsanga ( 2012‬شـکل ‪ .)1‬يکـی از اوليـن گونـه هـاي جنـس ‪Macrobrachium‬‬

‫میباشـد کـه تاکسـونومی علمـی آن مشـخص شـده اسـت‪.‬‬

‫شکل‪ :1‬ماکروبرراکیوم روزنبرگی‬

‫‪63‬‬

‫نواحی جنوبی آمریکا به صورت بومی وجود دارند ولی‬ ‫پرورش و تولیدمثل ‪Breeding‬‬
‫این گونه ها به واسطه ی استعداد کم در رسیدن به سایز‬
‫رسیدگی و آمادگی جنسی میگوی ماده ماکروبراکیوم‬
‫مناسب و مطلوب و در نتیجه عدم بازارپسندی آن ‪ ،‬به‬ ‫روزنبرگی قبل از اتمام شش ماهگی حاصل شده و‬
‫عنوان طعمه برای اهداف صید مورد استفاده قرار می‬
‫عملیات جفت گیری در شرایطی که میگوی نر دارای‬
‫گیرند ‪.‬‬ ‫پوسته ی سخت و میگوی ماده دارای پوسته ای نرم‬
‫فن آوری تولید پایه ای میگوی ماکروبراکیوم‬ ‫می باشد صورت می گیرد (شکل ‪ .)2‬فرآيند توليدمثل‬
‫روزنبرگی از اواخر دهه ‪ 1950‬میلادی در مالزی‬ ‫در تمام طول سال صورت مي گيرد اما فراوانی تولید‬
‫توسعه و گسترش یافت و در طی سه دهه اخیر نیز‬ ‫مثل در فصل بهار (اسفند – خرداد) و پاييز (مهر و آبان)‬
‫کشورهایی نظیر امریکا (هاوایی) و فلسطین اشغالی‬ ‫بیشتر مي باشد(‪ New, M.B., 2010‬و ‪New,‬‬
‫به این امرمبادرت ورزیدهاند‪ .‬در طول دهه ‪ 1970‬و‬
‫اوایل دهه ‪ 1980‬میلادی ‪ ،‬ایالتهای کارولینای جنوبی ‪،‬‬ ‫‪)M.B. and M.N. Kutty, 2010‬‬
‫فلوریدا ‪ ،‬تگزاس ‪ ،‬لوییزیانا هدایت و راهبری پروژه های‬ ‫‪.‬‬
‫تحقیقاتی و فن آوری تولید پایه ای این گونه به همراه‬
‫اقدامات بازاریابی ‪ ،‬عمل آوری و فرآیند تولید بچه میگو‬ ‫شکل‪ :2‬جفتگیری ماکروبراکیوم رروزنبرگی‬
‫انواع روشهاي پرورش میگو‬
‫در مراکز تکثیر را بر عهده داشتهاند‪.‬‬
‫در سال ‪ 1984‬میلادی دانشگاه ایالتی میسیسی پی‪،‬‬
‫برنامه تحقیقاتی گستردهای را برای توسعه و همچنین‬
‫ارزیابی فرآیند عملیات مدیریتی در تولید این گونه را‬
‫آغاز نمود که نتایج آن منجر به برقراری فن آوری تولید‬

‫تجاری در آن کشور شد‪.))Hasnita,2014‬‬
‫قبل از سال ‪ 1989‬میلادی این تفکر حاکم بوده‬
‫است که پرورش میگوی ماکروبراکیوم روزنبرگی از نظر‬
‫بیو لوژیکی در نواحی جنوب آمریکا قابل دستیابی و‬
‫امکانپذیر ولی از نظر اقتصادی عملی و اجرایی نیست‬
‫ولی با تلاشهای انجام شده در طی ‪ 6‬سال گذشته و‬
‫با اجرای عملیات مدیریتی نوین و طراحی پروژه های‬
‫تحقیقاتی و کاربردی و روش های ارزیابی پرورش‪،‬‬
‫پتانسیل اقتصادی پرورش تجاری این گونه در نواحی‬
‫جنوبی آمریکا به اثبات رسیده است‪ (.‬خبرنامه شيلات‬

‫ايران‪)1380،‬‬

‫ايــن گونــه در آبهــاي شــيرين داخلــی شــامل‬ ‫‪   ‬میگـوی آب شـیرین بـه روشـهای زیـر پـرورش داده‬
‫درياچـه هـا‪ ،‬رودخانـه هـا‪ ،‬مردابهـا‪ ،‬کانالهـاي آبيـاري و‬ ‫مــی شــود ‪ :‬پــرورش در محیــط محصــور ‪ ،‬پــرورش‬
‫حتـی در مصبهـاي مناطـق اسـتوايی و نيمـه اسـتوايی‬ ‫در قفــس‪ ،‬پــرورش متراکــم در اســتخرهای خاکــی و‬
‫زيسـت میکنـد‪ .‬ميگـوي بـزرگ آب شـيرين در شـش‬ ‫کشــت تــوام بــا ماهــی‪ .‬در کنــار همــه ایــن روشــها‬
‫ماهگـی در آب شـيرين رودخانـه بـه سـن بلوغ میرسـد‬ ‫پــرورش میگــو ممکــن اســت بصــوررت مونوکالچــر‬
‫(‪ . )New, 2002‬زمــان اوج توليدمثــل ايــن گونــه‬ ‫یـا پلیکالچـر بـا سـایر گونـه هـا باشـد و آن چیـزی‬
‫در محيــط هــاي اســتوايی همزمــان بــا بــاران هــاي‬ ‫کـه امـروزه در کل دنیـا اجـرا میشـود پـرورش تـوام بـا‬
‫موســمی و در محيطهــاي معتــدل در فصــل تابســتان‬ ‫ماهیـان گرمابـی اسـت‪ .‬در ایـن روش فیتوفـاگ‪ ،‬بیـگ‬
‫هـد و میگـوی آب شـیرین بـه جـای کپـور بـه طـور‬
‫اســت (‪. )Nhan, 2009; Mente, 2009‬‬ ‫تـوام پـررورش داده میشـود (شـركت سـهامي شـيلات‬

‫تولیـد جهانـی میگـوي بـزرگ آب شـیرين‬ ‫‪.)1371.‬‬

‫و اهمیـت اقتصـادي آن‬ ‫پراکنش میگوهاي بزرگ آب شیرين‬

‫ميگـوي بـزرگ آب شـيرين داراي مزايايی اسـت که‬ ‫اگر چه گونه های دیگری از جنس ماکروبراکیوم در‬

‫‪64‬‬

‫بـا توجـه بـه رشـد سـريع‪ ،‬قابليـت تکثيـر در مراکـز ايـران ميگوهـاي پيـش مولـد را از کشـور مالـزي‬
‫تکثيـر مصنوعـی‪ ،‬توليـد مثـل آسـان در تمـام ايـام جهـت پـرورش در مـزارع خاکـی اسـتان خوزسـتان‬
‫سـال بـه شـرط مهيـا بـودن دمـا و غـذاي مناسـب‪ ،‬وارد نمـود کـه ايـن تـاش نيـز بـا شکسـت مواجـه‬
‫قابليـت پـرورش در سيسـتمهاي مختلـف پرورشـی گردیـد‪ .‬در سـال ‪ 1370‬در سـومين تجربـه مجـدداً‬
‫و سـازگاري در شـرايط مختلـف محيطـی و تـوأم بـا سـازمان شـيلات ايـران ميگوهـاي پيـش مولـد را‬
‫ماهيـان گرمابـی و شـاليزارهاي برنـج‪ ،‬ارزش غذايـی از کشـور مالـزي جهـت پـرورش در مـزارع کپـور و‬
‫و اقتصـادي بـالا‪ ،‬رژيـم غذايـی همـه چيزخـواري تکثيـر در مرکـز تکثير کوفيشـه در اسـتان خوزسـتان‬
‫بــه شــرط آنکــه اســيدهاي آمينــه ضــروري در معرفـی نمـود کـه ايـن تجربـه بـا موفقيـت همـراه‬
‫رژيـم غذايـی تأميـن شـوند بـه عنـوان يـک گونـه بــود و در همــان ســال از مولديــن بدســت آمــده‬
‫کلاسـيک در تکثيـر و پـرورش آبزيـان مطـرح شـده در اســتخرهاي خاکــی و مخــازن پرورشــی لارو و‬
‫اسـت؛ بطوريکـه امـروزه در بيشـتر مناطـق اسـتوايی پسـت لارو بدسـت آمـد و تکثيـر و پـرورش ميگـوي‬
‫و نيمـه اسـتوايی جهـان تکثيـر و پرورش آن توسـعه بـزرگ آب شـيرين در کشـور آغـاز گرديـد (‪New‬‬

‫يافتـه يـا رو بـه توسـعه اسـت(‪. )and Kutty, 2010 . )New, 2002‬‬

‫سـال ‪ 1992‬سـازمان فائـو در راسـتاي سياسـت ویژگ ‌یهــای ایــن نــوع میگو‪ ‬توقــع غذایــی‬
‫توليــد پروتئيــن از سيســتمهاي آبــزي پــروري و پاییـن‪ ،‬تکثیـر و پـرورش آسـان‪ ،‬رسـیدن بـه اوزان‬
‫کاهـش فشـار بـر منابـع آبزيـان دريايـی بـا اقدامات بـالای ‪ 70‬گـرم در یـک دوره شـش ماهـه پـرورش‪،‬‬
‫ترويجـی سـعی درتوسـعة تکثيـر و پـرورش مـدرن رشـد سـریع‪ ،‬قابلیـت پـرورش در آب شـیرین و لـب‬
‫ايـن گونـه در کشـورهاي اسـتوايی و نيمـه اسـتوايی شــور‪ ،‬قابلیــت پــرورش تــوام بــا ماهیــان‪ ،‬قابلیــت‬
‫رسـیدگی جنسـی در اسـتخرهای پـرورش‪ ،‬مقاومـت‬ ‫نمـود و از ايـن سـال بـه بعـد معرفـی ايـن گونـه‬
‫در شــرایط‪  ‬محیطی نســبت بــه ســایر گون ‌ههــا‪،‬‬ ‫بـه کشـورها و مناطـق جديـد آغـاز گرديـد و توليـد‬
‫آبـزي پـروري سـالانه ميگـوي بـزرگ آب شـيرين بــازار جهانــی مطلــوب و رژیــم غذایــی همــه‬
‫وارد آمارجهانـی بخـش آبـزي پـروري سـازمان فائـو چیزخـواری توجـه بسـیاری از پـروررش دهنـدگان‬
‫میگـو را بـه خـود جلب کـرده اسـت‪ .‬ازجملـه اهداف‬ ‫گرديـد؛‬
‫اصلـي توسـعه و گسـترش صنعـت پـرورش ميگـودر‬
‫كــشور‪ ،‬مــي تــوان بــه گسـترش زمينـه اشـتغال‬ ‫وضعیــت تکثیــر و پــرورش میگــوي‬
‫زايــي ‪ ،‬بسترســازي جهــت توســعه منطقــه اي در‬ ‫بــزرگ آب شــیرين در ايــران‬

‫سـواحل خليـج فـارس و دريـاي عمـان بـا توجـه‬ ‫ميگـوي بـزرگ آب شـيرين گونـة بومـی ايـران‬
‫بـه اسـتمرار توليـد و پـي آمـدهاي مثبـت اجتمـاعي‬ ‫نبـوده و در راسـتاي سياسـت هـاي افزايـش توليـد‬
‫‪ ،‬سياســي‪ ،‬اقتصـادي آن در منطقـه و درآمـد ارزي و‬ ‫آبـزي پـروري و توسـعة گونـه هـاي جديـد آبـزي‬
‫ابتــدا در ســال ‪ 1370‬مولديــن و پســت لاروهــاي‬
‫افزايـش صـادرات غيرنفتي‪،‬اشـاره نمـود‪.‬‬

‫پيشنهادات‬ ‫ايــن گونــه توســط موسســه تحقيقــات شــيلات‬
‫ايــران از کشــور بنــگلادش وارد ايــران شــد و در‬
‫پژوهشـکدة آبـزي پـروري آبهـاي داخلـی در بنـدر توسـعه پايـدار پـرورش ميگـو مسـتلزم رعايـت‬
‫انزلــی در مخــازن و تانکهــاي پرورشــی نگهــداري شــرايط بهداشـــتي و ايمنـــي زيـــستي در كليـــه‬
‫و پـرورش آنهـا آغـاز گردیـد ‪ .‬پـرورش لاروهـا و مراحــل توليــد اســت‪ .‬عليرغــم اينکــه پــرورش‬
‫پسـت لاروهـاي توليـدي تـا توليـد مولديـن انجـام ميگـوي بـزرگ آب شـيرين در اسـتخرهاي خاکـی‬
‫گرديـد امـا بـه علـت نبـود دانـش کافـی در مـورد و بصــورت ســنتی انجــام میگيــرد‪ ،‬تکثيــر نيمــه‪-‬‬
‫بيوتکنيـک تکثيـر ايـن گونـه در کشـور‪ ،‬تکثيـر ايـن مصنوعــی و پــرورش لارو آن معمــول ًا بصــورت‬
‫گونـه در کشـور بـا مشـکل مواجـه گرديـد و توليـد مـدرن و در مراکـز تکثيـر در شـرايط آزمايشـگاهی‬
‫لارو بــا موفقيــت همــراه نبــود ( گروهــي ‪ 1371 ،‬انجـام میشـود‪ ،‬ايـن امـر مسـتلزم شـناخت شـرايط‬
‫)‪ .‬دو سـال بعـد‪ ،‬در سـال ‪ 1373‬سـازمان شـيلات بهينـه محيطزيسـت طبيعـی ايـن گونـه در مراحـل‬

‫‪65‬‬

‫مختلـف لاروي اسـت‪ .‬بـا توجـه بـه روند رشــد و گــسترش ايــن صــنعت در كــشور و آگــاهي از فرصــت‬
‫هــايي همچـون وجـود بـازار جهانـي رشـد يابنـده بـراي ميگـوي پرورشـي و وجود اراضي وســيع بــا شـرايط‬
‫اقليمـي مناسـب در سـواحل جنوبـي كشـور مـي تـوان برنامـه ريـزي دقيقـي بـراي توسـعه ايـن صنعـت در‬
‫جهت توسـعه اقتصادي كــشور انجــام داد و بــا اســتفاده از كارشناســان و متخصصين محدوديتها و چالشـها‬

‫را شناسايي نمــوده و بــراي آنهــا چــاره ســازي نمود‪.‬‬

‫منابع مورد استفاده ‪:‬‬

‫‪ .۱‬مجيـدي نسـب‪ ،‬احمـد (‪ « )1377‬بيماريهـاي ميگوهـاي پرورشـي» انتشـارات نوربخـش‪ ،‬چـاپ اول ‪ ،‬ص‬
‫‪10-110‬‬

‫‪ .2‬مهندسـين مشـاور آبـزي گسـتر (‪ ،)1380‬برنامـه پـرورش ميگـو در جنـوب‪ ،‬انتــشارات شـركت سـهامي‬
‫شـيلات ايـران‪ ،‬مطالعـات جامـع توسـعه اقتصـادي و اجتمــاعي شــيلات در خليـج فـارس و دريـاي عمـان‪،‬‬

‫گـزارش مرحلـه چهـارم‬
‫‪ . 3‬شـركت سـهامي شـيلات (‪ ،)1371‬گـزارش عمليـات تكثيـر و پـرورش ميگـو در اســتان هرمـزگان‪ ،‬اداره‬

‫كل شـيلات اسـتان هرمـزگان‪ ،‬معاونـت تكثيـر و پـرورش آبزيـان‬
‫‪ .4‬گروهـی ( ‪ )1371‬گـزارش نهايـي تكثيـر و پـرورش ميگـوي آب شـيرين ‪ ،‬انتشـارات مؤسسـه تحقيقـات‬

‫شـيلات ايـران‪ ،‬صفحـه ‪29‬‬
‫‪ .5‬خبرنامــه شــيلات ايــران (‪ )1380‬انتشــارات مديريــت روابــط عمومــي و بيــن الملــل شــركت ســهامي‬

‫شــيلات ايــران ‪ ،‬شــماره ‪ 36‬و صفحــه‪20‬‬

‫‪6-De Man (1879) Dataset; GBIF Backbone Taxonomy: Rank; SPECIES Mac-‬‬
‫‪robrachium rosenbergii.‬‬
‫‪7-. FAO (2011) Fisheries and Aquaculture‬‬
‫‪8-Lalrinsanga PL, Pillai BR, Patra G, Mohanty S, Naik NK, Sahu S. Length‬‬
‫‪(2012) weight relationship and condition factor of giant freshwater prawn‬‬
‫‪Macrobrachium rosenbergii (De Man, 1879) based on developmental stag-‬‬
‫‪es, culture stages and sex. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Scienc-‬‬
‫‪es.12:917-924.‬‬
‫)‪9-. Hasnita, C.H., A.A.T. Nur Rabiatul, A. Yusrina and S. Shazani (2014‬‬
‫‪Morphological Variability of Wild Populations of Giant Freshwater Prawn‬‬
‫‪(Macrobrachium rosenbergii) In Malaysia. Journal of Applied Science and‬‬
‫‪Agriculture, 9(15): 43-48.‬‬
‫‪10. New Michael B (2002) United Kingdom. FAO FISHERIES TECHNI-‬‬
‫‪CAL‬‬
‫‪PAPER. Farming freshwater prawns A manual for the culture of the giant‬‬
‫‪river‬‬
‫)‪prawn (Macrobrachium rosenbergii‬‬
‫‪11-. Nhan, D.T., Wille, M., Hung, L.T., Sargeloos, P (2009) Comparison of‬‬
‫‪reproductive performance and offspring quality of giant freshwater prawn‬‬
‫‪(Macrobrachium rosenbergii) broodstock from different regions. Aquacul-‬‬

‫‪66‬‬

ture 298, 36-42.
12-New MB( 2009) Farming freshwater prawns: A manual for the culture of
the giant freshwater prawn (Macrobrachium rosenbergii). FAO Fisheries
Technical Paper No. 428, Rome212.
13-Nhan (2009) Life cycle of Macrobrachium rosenbergii _fig1_317887376.
14-. New, M.B (2010) History and Global Status of Freshwater Prawn Farm-
ing. In: Freshwater Prawns:Biology and Farming (ed. by M.B. New, W.C. Val-
enti, J.H. Tidwell, L.R., D’Abramo, M.N. Kutty). Wiley-Blackwell Publishing,
pp: 1-9.
15-New, M.B. and M.N. Kutty (2010) Commercial Freshwater Prawn Farm-
ing and Enhancement around the World. Freshwater Prawns: Biology and
Farming (ed. by New, M.B., Valenti, W.C., Tidwell, J.H., D’Abramo, L.R.,
Kutty, M.N.) Wiley-Blackwell Publishing, pp: 356-396.

67

‫اكتسـابي شـامل مهاركنند‌ههـاي رشـد‪ ،‬آنزي ‌مهـاي‬ ‫ايمنــي ذاتــي و اكتســابي در ماهيــان‬
‫ليــز كننــده‪ ،‬پروتئي ‌نهــاي مســير كلاســكي و‬ ‫اســتخواني‬
‫آلترناتيــو كمپلمــان‪ ،‬مســير لكتيــن‪ ،‬آنت ‌يباد ‌يهــا‪،‬‬
‫ســيتويك ‌نها و پپتيدهــاي آنتي‌باكتريــال مي‌باشــند‪.‬‬ ‫نجمه خسرويا ‌نفر‬
‫فاكتورهــاي مختلــف داخلــي و خارجــي مي‌تواننــد‬
‫بــر پاســ ‌خهاي ايمنــي تأثيرگــذار باشــند‪ .‬تغييــرات‬ ‫كارشـناس ارشـد ايمني شناسـي ‪،‬کارشـناس بیماری های آبزیان‬
‫دمـا و اسـترس ممكـن اسـت اثـر سـركوب‌كنندگي‬ ‫آزمایشـگاه اداره کل دامپزشـکی استان چهار محال و بختیاری‬
‫بــر پاســخ‌هاي ايمنــي داشــته باشــند در حالــي‬ ‫پست الکترونیک ‪khosravian _ [email protected] :‬‬
‫كــه افزودن ‌يهــاي غذايــي شــامل پروبيوتيك‌هــا‬
‫م ‌يتواننـد اثـر پاسـخ‌هاي ايمنـي را افزايـش دهنـد‬

‫‪ :‬ارگا ‌نهاي لنفاوي‪:‬‬ ‫مقدمــه‬

‫‪-۱‬تيموس‬ ‫سيسـتم ايمنـي ماهـي بسـيار شـبيه بـه مهـره‌داران‬
‫مي‌باشــد‪ ،‬امــا تفاو ‌تهــاي مهمــي نيــز بيــن آنهــا‬
‫تيمــوس حــاوي دو لــوب همــوژن و‬ ‫وجــود دارد‪ .‬ماهيــان موجــودات آزادزي از مرحلــه‬
‫كپســول‌دار اســت كــه در بيــن ماهيــان‬ ‫جنينــي در محيــط آبزيــان خــود مي‌باشــند‪ .‬آنهــا‬
‫اســتخواني تفــاوت ســاختاري بســيار زيــادي‬ ‫مكانيســم‌هاي مختلفــي بــراي محافظــت از خــود‬
‫دارد‪ .‬تيمــوس مســئول ســاخت لنفوســيت‌هاي‬ ‫در برابــر طيــف گســترده‌اي از مكيروارگانيســم‌ها‬
‫‪ T‬مي‌باشــد‪ .‬همچنيــن در تيمــوس ســلول‌هاي‬ ‫دارنــد‪ .‬ارگا ‌نهــاي لنفــاوي نقــش اصلــي را در‬
‫ماكروفــاژ حضــور دارنــد كــه نقــش مهمــي‬ ‫توليــد و بلــوغ ســلو ‌لهاي ايمنــي بــر عهــده‬
‫در تكثيــر ســلو ‌لهاي ‪ T‬ايفــا م ‌ينماينــد‬ ‫دارنــد‪ .‬در ماهيــان اســتخواني تيمــوس‪ ،‬كليــه‬
‫و طحــال بزرگتريــن ارگا ‌نهــاي لنفــاوي توليــد‬
‫‪-۲‬كليه‬ ‫كننــده ســلول‌هاي ايمنــي مي‌باشــند‪ .‬بــه طــور‬
‫كلـي هـدف از ايـن مقالـه بررسـي سيسـتم ايمنـي‬
‫كليــه در ماهيــان اســتخواني معــادل مغــز‬ ‫در ماهيــان اســتخواني از جملــه مكانيســ ‌مهاي‬
‫اســتخوان در مهــره‌داران اســت‪ .‬در ماهــي‬ ‫ايمنــي غيــر اختصاصــي (ذاتــي) و اختصاصــي‬
‫قــزل‌آلا‪ ،‬كليــه در توليــد گلبو ‌لهــاي قرمــز و‬ ‫(اكتســابي) و همچنيــن بررســي اثــر محيــط‬
‫گلبو ‌لهــاي ســفيد بعــد از خــروج بچــه ماهــي‬ ‫بــر سيســتم ايمنــي ايــن ماهيــان م ‌يباشــد‪.‬‬
‫از تخــم (‪ )Hatching‬نقــش مهمــي دارد‪.‬‬ ‫ايمنـي ذاتـي مكانيسـم دفـاع اصلـي در ماهـي‬
‫ســلو ‌لهاي اصلــي در قســمت قدامــي كليــه‬ ‫م ‌يباشــد كــه نقــش اساســي را در پاســ ‌خهاي‬
‫ماكروفاژهــا و لنفوســيت‌هاي ‪ B‬م ‌يباشــند كــه‬ ‫ايمنــي و هموســتاتكي از طريــق سيســتم‬
‫در ســاختارهايي بــه نــام مراكــز ملانوماكروفــاژ‬ ‫گيرند‌ههــاي پروتئينــي ايفــا مي‌نمايــد ‪ .‬ايــن‬
‫‪MMCs:‬‬ ‫(‪Melanomacrophage‬‬ ‫گيرند‌ههــاي پروتئينــي‪ ،‬الگوهــاي مولكولــي كــه‬
‫‪ )Centers‬تجمــع يافتــه و نقــش توليــد‬ ‫عمدتــ ًا اجــزاي ميگروارگانيســ ‌مهاي پاتوژنيــك‬
‫آنت ‌يبــادي از كلاس ‪IgM‬را بــر عهــده دارنــد‬ ‫شــامل پلي‌ســاكاريدها‪ ،‬ليپوپلي‌ســاكاريدها (‪LPS:‬‬
‫‪ ،)lipopolysaccharide‬پپتيدوگليــكان‬
‫‪-۳‬طحال‬ ‫باكتريايـي‪ RNA ،‬ويروسـي كـه بـه طـور طبيعـي‬
‫در ســطح ارگانيســم وجــود نــدارد را شناســايي‬
‫طحــال يــك بافــت بيضــوي شــكل‬ ‫مي‌نماينــد‪ .‬پاســ ‌خهاي ايمنــي اكتســابي بــه‬
‫اســت كــه ســلو ‌لهاي ديــواره ايــن بافــت در‬ ‫دوبخــش پاســخ‌هاي ايمنــي هومــورال و ســلولي‬
‫فاگوســيتوز آنتــي‌ژن توســط ماكروفــاژ نقــش‬ ‫تقســي ‌مبندي م ‌يشــوند‪ .‬پارامترهــاي ايمنــي‬
‫مهمــي را ايفــا مي‌نماينــد‪ .‬محصــور شــدن‬
‫آنتــي‌ژن در بافــت طحــال بــه مــدت طولانــي‬

‫‪68‬‬

‫نقــش مهمــي در ايجــاد خاطــره ايمونولوژكيــي حـذف مي‌نماينـد‪ .‬سيسـتم كمپلمـان كيـي ديگـر از‬
‫عليــه آن آنتــي‌ژن در ماهيــان اســتخواني دارد ‪ .‬اجـزاي ايمنـي ذاتـي اسـت‪ ،‬كـه در ماهيان اسـتخواني‬
‫از سـه طريـق كلاسـكي‪ ،‬آلترناتيـو و مانـوز متصـل‬
‫بـه ليكتـن فعـال مي‌شـود‪ .‬ايـن سيسـتم در ماهيـان‬ ‫بـه طـور كلـي سيسـتم ايمنـي در ماهـي بـه دو‬
‫اســتخواني بــه كمــك آنتي‌بــادي ‪ IgM‬م ‌يتوانــد‬ ‫بخـش ايمنـي ذاتـي (غيـر اختصاصـي) و ايمنـي‬
‫ويـروس ‪ IHN‬و ويـروس ‪ VHS‬را خنثـي نمايـد‪ ،‬امـا‬ ‫اكتسـابي (اختصاصـي) تقسـيم بنـدي مي‌گـردد‪.‬‬

‫مكانيسـم عمـل آن هنوز ناشـناخته باقي مانده اسـت‪٪‬‬ ‫ايمني ذاتي(غير اختصاصي)‪:‬‬

‫سيســتم ايمنــي ذاتــي از ابتــداي جنينــي ايمني اكتسابي(اختصاصي)‪:‬‬
‫در ماهــي شــروع بــه فعاليــت م ‌ينمايــد كــه‬
‫پاسـخ‌هاي ايمنـي اكتسـابي از طريـق شـبكه‌اي‬ ‫بــه ســه بخــش اصلــي تقســيم م ‌يشــود‪:‬‬
‫پيچيــد‌هاي از ســلو ‌لها‪ ،‬پروتئي ‌نهــا‪ ،‬ژ ‌نهــا و‬
‫‪-۱‬سـد موكوسـال‪ /‬اپـي تليـال كـه خـود شـامل پيا ‌مهـاي بيوشـيميايي كـه پاسـخ مناسـب در برابـر‬
‫پوسـت‪ ،‬آبشـ ‌شها و دسـتگاه تغذيـه‌اي اسـت و بـه آنتــي‌ژن را فعــال مي‌نماينــد‪ ،‬عمــل مي‌كنــد‪.‬‬
‫عنـوان اوليـن سـد دفاعـي در برابـر عفون ‌تهـا نقـش ايمنــي اكتســابي در ماهــي بــه دو بخــش ايمنــي‬
‫ايفـا مي‌نمايـد‪ .‬موكـوس در ماهـي شـامل لكتي ‌نهـا‪ ،‬هومــورال و ايمنــي ســلولي تقســي ‌مبندي م ‌يشــود‪.‬‬
‫پنتراكســي ‌نها‪ ،‬ليزوزيــم‪ ،‬پروتئي ‌نهــاي كمپلمــان‪ ،‬در ايمنــي هومــورال‪ ،‬آنت ‌يبادي‌هــا نقــش اصلــي‬
‫پپتيدهــاي آنتي‌باكتريــال و آنت ‌يبــادي ‪IgM‬مــي را در پاســ ‌خهاي ايمنــي عليــه ارگانيســ ‌مهاي‬
‫پاتــوژن ايفــا مي‌نماينــد‪ ،‬كــه مهم‌تريــن آن‌هــا در‬ ‫شـود (‪ .)8‬ايـن تريكبـات گيرند‌ههـاي سـطح سـلولي‬
‫ماه ‌يهــاي اســتخواني آنت ‌يبــادي ‪ IgM‬مي‌باشــد ‪٪‬‬ ‫يـا محلـول در پلاسـما و ديگـر مايعـات بـدن دارنـد ‪٪‬‬

‫در مطالعــات انجــام شــده نشــان داده شــده‬ ‫‪-۲‬ســلو ‌لهاي سيتوتوكســكي غيــر اختصاصــي‬
‫كــه مهم‌تريــن ايــن ســلو ‌لها‪ ،‬ســلول‌هاي اســت كــه ايــن آنتي‌بــادي در ماهــي قــزل‌آلا‬
‫‪ NK‬مي‌باشــند‪ .‬اگــر چــه ايــن ســلو ‌لها از شــبيه بــه آنت ‌يبــادي پســتانداران ســبب فعــال‬
‫نظــر مورفولوژيــك از ســلو ‌لهاي پســتانداران شــدن كمپلمــان و در نهايــت حــذف عامــل‬
‫بيمــاري‌زا را موجــب م ‌يگــردد ‪ .‬در ايمنــي ســلولي‪،‬‬ ‫بزرگترنــد‪ ،‬امــا عملكــرد مشــابه بــه كيديگــر دارنــد‬
‫ســلول‌هاي ‪ TCD8+CD3+‬بــه عنــوان ســلول‬
‫‪-3‬فاكتورهـاي محلـول در مايعـات بـدن شـامل سيتوتوكســكي و از بيــن برنــده عامــل بيمــاري‌زا از‬
‫طريــق كمپلكــس مولكو ‌لهــاي ســازگاري نســجي‬ ‫اجــزاي سيســتم كمپلمــان‪ ،‬فاكتــور نكروزدهنــده‬
‫كلاس‪ )MHC class I( 1‬نقــش خــود را ايفــا‬ ‫تومــور(‪)TNF: Tumor Necrosis Factor‬‬
‫اينترفرو ‌نهــا‪ ،‬ســيتويك ‌نها‪ ،‬مهاركنند‌ههــاي‬
‫م ‌ينماينــد ‪ ٪‬ســيتويك ‌نهاي ايمنــي اكتســابي در‬ ‫پروتئـازي‪ ،‬ليزوزيـم و ترانسـفرين مي‌باشـند ‪٪‬كيـي از‬
‫ماهيـان اسـتخواني نقـش مهمـي در پيشـبرد تمايـز‬
‫فرآيند‌هايــي كــه در ايمنــي ذاتــي مهم‌تريــن نقــش لنفوســيت‌هاي ‪ T‬كمكــي (‪ )T helper‬دارنــد كــه‬
‫را ايفـا مـي نمايـد‪ ،‬فاگوسـيتوز م ‌يباشـد (سـلو ‌لهاي مي‌تــوان بــه اينترفــرون كلاس ‪1‬و ‪)IFN I &II(2‬‬
‫اصلــي در انجــام فرآينــد فاگوســيتوز در ماهيــان در تمايـ�ز به لنفوسـ�ي ت ‪ T‬كمكـي كلاس‪T help�( 1‬‬
‫نوتروفيــل و ماكروفــاژ هســتند‪ ،‬كــه باكتري‌هــاي ‪ )er I‬و اينترلويكـن ‪ )IL-4(4‬در تمايـز بـه لنفوسـيت‬
‫‪ T‬كمكــي كلاس ‪ )T helper II(2‬اشــاره نمــود‬ ‫بيمــاري‌زا را بــا توليــد گون ‌ههــاي واكن ‌شدهنــده بــا‬
‫اكسـيژن(‪ROS: Reactive Oxygen Species‬‬
‫) طــي فرآينــد انفجــار تنفســي از بيــن مي‌برنــد‪ .‬اثـر عوامـل محيطـي بـر پاسـ ‌خهاي‬
‫ايمنـي در ماهيـان اسـتخواني‪:‬‬ ‫بــه عــاوه نوتروفي ‌لهــا در سيتوپلاســم خــود داراي‬
‫گرانول‌هـ�اي حـ�اوي ميلوپراكسـ�يدازز(�‪MPO: My‬‬
‫‪ )eloperoxidase‬هسـتند كـه در حضـور هاليـد سيســتم ايمنــي ماهيــان مــي توانــد تحــت‬
‫و پراكســيد‌ هيــدروژن ديــواره ســلولي باكتر ‌يهــا را تاثيـر فاكتورهـاي محيطـي نظيـر دمـا‪ ،‬نـور‪ ،‬يكفيـت‬

‫‪69‬‬

‫آب و القــا كنند‌ههــاي اســترس قــرار بگيــرد ‪ ٪‬در‬
‫ماهــي قــزل‌آلا مــدت زمــان نورگيــري بــر تعــداد‬
‫گلبول‌هـاي سـفيد در حـال گـردش در خـون تاثيـر‬
‫مســتقيم دارد‪ .‬افزايــش زمــان نورگيــري م ‌يتوانــد‬
‫ســبب افزايــش فعاليــت ليزوزيــم و ميــزان آنتــي‬
‫بــادي ‪ IgM‬در گــردش خــون شــود‪ .‬از ســوي‬
‫ديگــر ســطح اكســيژن م ‌يتوانــد بــر پاســ ‌خهاي‬
‫ايمنــي تاثيــر مســتقيم داشــته باشــد‪ ،‬بــه ايــن‬
‫صــورت كــه كاهــش اكســيژن فعاليــت انفجــار‬
‫تنفســي در ماكروفاژهــا و ميــزان آنت ‌يبــادي در‬
‫گــردش خــون را كاهــش م ‌يدهــد (‪ .‬بعضــي از‬
‫مطالعــات نشــان م ‌يدهــد كــه افزايــش ســطح‬
‫نمــك در آب م ‌يتوانــد باعــث افزايــش فعاليــت‬
‫آنزي ‌مهــاي ليزكننــده‪ ،‬افزايــش انفجــار تنفســي در‬
‫ماكروفاژهــا و افزايــش ســطح آنتــي بــادي ‪IgM‬‬
‫در گــردش خــون گــردد‪ .‬امــا دليــل اينكــه چــرا‬
‫نمـك مي‌توانـد سـبب ايجـاد ايـن تغييـرات گـردد‪،‬‬
‫هنــوز ناشــناخته باقــي مانــده اســت ‪ ٪‬اســترس در‬
‫ماهـي در نتيجـه تراكـم جمعيـت‪ ،‬سـبب افزايـش‬
‫ترشــح كورتيــزول‪ ،‬كاهــش فعاليــت ايمنــي ذاتــي‬
‫و اختصاصــي و در نهايــت شــانس ابتــا ماهيــان‬
‫بــه عوامــل بيمــاري‌زا را افزايــش م ‌يدهــد ‪٪‬‬

‫نتيجه گيري‪:‬‬

‫در ســا ‌لهاي اخيــر پيشــرفت‌هايي در زمينــه‬
‫شــناخت پاســ ‌خهاي ايمنــي در ماهيــان انجــام‬
‫گرفتــه كــه در رشــد صنعــت آبز ‌يپـروري جهانــي‬
‫تاثيــر مثبــت داشــته اســت‪ .‬توليــد لارو اغلــب بــا‬
‫موانعــي نظيــر افزايــش مــرگ و ميــر و زيا ‌نهــاي‬
‫اقتصــادي بــه دليــل بيمار ‌يهــاي عفونــي روبــرو‬
‫مــي باشــد‪ .‬از ســوي ديگــر پاســخ‌هاي ايمنــي‬
‫ذاتـي بـه عنـوان يـك بخـش ضـروري در مبـارزه‬
‫بــا عوامــل بيمــاري‌زا شــناخته شــده‌اند‪ .‬بنابرايــن‬
‫ايجـ�اد تعـ�ادل ايمنـ�ي (�‪Immunomodula‬‬
‫‪ )tion‬م ‌يتوانــد عامــل مهمــي در بقــاي لارو‬
‫از طريــق افزايــش پاســ ‌خهاي ايمنــي بــر عليــه‬
‫عوامــل بيمــاري‌زا باشــد‪ .‬در نهايــت پيشــرف ‌تهاي‬
‫اسـتراتژكيي بـه منظـور كنتـرل عوامـل بيمـاري‌زا‬
‫و توليــد بالقــوه لارو ماهــي و در نهايــت توليــد‬
‫ماهــي بالــغ بايــد بــه كار گرفتــه شــوند ‪٪‬‬

‫‪70‬‬

: ‫منابع مورد استفاده‬

1- Maria van der Marel and et al (2012) Molecular cloning and expres-
sion of two β-defensin and two mucin genes in common carp (Cyp-
inus carpio L.) and their up-regulation after β-glucan feeding. Fish
and Shellfish Immunology, 32(3):494-501.

2- Minglan GUO and et al (2012). Antiviral effects of β–defensin de-
rived from orange-spotted grouper (Epinephelus coiodes). Fish and
Shellfish Immunology, 32(5):828-38.

3- Bo- Hye Nam and et all (2010). Multiple β-defensin isoforms identi-
fied in early developmental stages of the teleost Paralichthys oliva-
ceus Immunity, 28(2):267-274.

4- Castillo A, Sanchez C, Dominguez J (1993) Ontogeny of IgM and
IgM-bearing cells in rainbow trout. Developmental and comparative
Immunology17, 419-424.

5- Ralph Kuehn and et al (2018) identification of a piscine reovirus-re-
lated pathogen in proliferative darkening syndrome (PDS) infect-
ed brown trout (Salmo trutta fario) using a next-generation tech-
nology detection pipeline. Journal.pone 13(10):e0206164

6- Baojian Sun and et al (2009) Identification of an Atlantic salmon IFN
multigene cluster encoding three IFN subtypes with very different
expression properties. Developmental and comparative immunology
33(4):547-558

7- Alejo A, Tafalla C (2011) Chemokines in teleost fish species. Dev
Comp Immunol 35:1215–1222. doi:10.1016/j.dci.2011.03.011.

8- Bahr A, Wilson AB (2012) The evolution of MHC diversity: evi-
dence of intralocus gene conversion and recombination in a sin-
gle-locus system. Gene 497:52–57.

9- Barrangou R, Marraffini LA (2014) CRISPR-CAS systems: prokary-
otes upgrade to adaptive immunity. Mol Cell 54:234–244..

10- Magnadottir B (2010) Immunological control of fish disease. Jour-
nal of Marine Biotechnology 12, 361-379.

11- Beemelmanns A, Roth O (2017) Grandparental immune priming
in the pipefish Syngnathus typhle. BMC Evol Biol 17:44.

12- Birrer SC, Reusch TBH, Roth O (2012) Salinity change impairs
pipefish immune defence. Fish Shellfish Immunol 33:1238–1248.

13- Boehm T (2011) Design principles of adaptive immune systems.
Nat Rev Immunol 11:307–317

14- Datta SK, Redecke V, Prilliman KR et al (2003) A subset of toll-like

71

receptor ligands induces cross-presentation by bone marrow-de-
rived dendritic cells. J Immunol 170:4102–4110
15- Grimholt U (2016) MHC and evolution in teleosts. Biology (Ba-
sel).
16- Grimholt U, Tsukamoto K, Azuma T et al (2015) A comprehensive
analysis of teleost MHC class I sequences. BMC Evol Biol 15:32
17- Magnadóttir B (1998) Comparison of immunoglobulin (IgM) from
four fish species. Icel Agr Sci 12:47–59
18- Malmstrøm M, Matschiner M, Tørresen OK et al (2016) Evolution
of the immune system influences speciation rates in teleost fishes.
Nat Genet 48:1204–1210. doi:10.1038/ng.3645
19- Rölle A, Pollmann J, Cerwenka A (2013) Memory of infections:
an emerging role for natural killer cells. PLoS Pathog 9:e1003548.
doi:10.1371/journal.ppat.1003548
20- Secombes CJ, Wang T, Bird S (2011) The interleukins of fish. Dev
Comp Immunol 35:1336–1345. doi:10.1016/j.dci.2011.05.001
21- Sundaram AY, Kiron V, Dopazo J, Fernandes JM (2012) Diversifica-
tion of the expanded teleost-specific toll-like receptor family in At-
lantic cod, Gadus morhua. BMC Evol Biol 12:256. doi:10.1186/1471-
2148-12
22- Dalmo RA (2005) Ontonegy of the fish immune system. Fish and
Shellfish immunology 19, 395-396.

72

‫دامپزشكي ‪ ،‬نقش و جايگاه آن در پدافند راهبـردي پدافنـد غيـر عامـل كشـور هم راسـتا‬
‫مـي باشـد‪.‬‬ ‫غير عامل كشور‬
‫از منظــر حفــظ ذخائــر دامی (دام ‪ ،‬طيــور ‪،‬‬
‫دکتر اردلان مظاهری ‪ ،‬دکترای عمومی دامپزشکی‬

‫کارشناس بررسی و مراقبت بیماری های ویروسی دام اداره کل آبزيـان و ‪ ) ...‬ايجـاد امنيـت غذایـی و اجـرای‬
‫دســتورالعمل هــای بهداشــتی بــراي پــرورش‬ ‫دامپزشکی استان اصفهان‬

‫دهنـدگان دام ‪ ،‬طیـور و آبزیـان ‪ ،‬ضمـن ايجـاد‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫امنيــت اقتصــادي و امنيــت غذايــي (‪Food‬‬ ‫پدافنــد غيــر عامــل بــه مجموعــه اقداماتــی‬
‫‪ )security‬جامعـه را جهـت تاميـن نيـاز هاي‬ ‫كــه موجــب كاهــش آســيب پذيــري نيــروي‬
‫غذايـي ( فـرآورده هـاي خـام دامـي) تضمیـن‬ ‫انسـاني‪ ،‬تاسيسـات‪ ،‬تجهيـزات و ذخائـر كشـور‬
‫مـی نمایـد ‪ .‬همچنيـن از منظـر مقابلـه و كنترل‬ ‫اعــم از غــذا‪ ،‬ســوخت و ‪ ...‬در مقابــل حــوادث‬
‫بيمــاري و بهداشــت دام نيــز اهتمــام در امــر‬ ‫وتهدیــدات عمــدی مــي شــود‪ ،‬اطلاق مــي‬
‫مقابلـه بـا عوامـل زیسـتی بيمـاري زا و مبـارزه‬ ‫گـردد كـه بـا اجـراي صحیـح اصـول پدافنـد‬
‫بـا اثـرات زیانبـار انهـا از جملـه اقدامـات پدافنـد‬ ‫غیـر عامـل مـي تـوان از وارد شـدن خسـارات‬
‫غیـر عامـل در دامپزشـكي مـي باشـد كـه بـه‬
‫صــورت ذاتــي اهــداف و روكيردهــاي پدافنــد‬ ‫جانــي و مالــي جلوگيــري نمــود‪.‬‬
‫غيـر عامـل را بـه ذهـن متبـادر مـي سـازد ‪.‬در‬ ‫از آنجــا كــه ممکــن اســت عوامــل زیســتی‬
‫ايـن مقولـه ‪ ،‬از عوامـل انسـان سـاخت ‪(man‬‬ ‫بــه صــورت عمــدی تولیــد و تهیــه گردنــد‬
‫)‪ made‬نبایـد غافـل بـود كـه ممکـن اسـت‬ ‫ایـن امـر مـی توانـد بـه بـروز برخـي بحـران‬
‫از آن بـه صـورت هدفمنـد و بـا اهـداف رقابتـي‬ ‫هــاي زيســتی در بيــن انســان و دام مشــترك‬
‫و تخاصمــي همچــون ايجــاد تلفــات در دام و‬ ‫منجـر گـردد يـا نتايـج زیانبـار آن را در زندگـي‬
‫شـيوع عمـدي عوامـل بيمـاري زا و تهديـدات‬ ‫انســان نمايــان ســازد و در صــورت شــیوع‬
‫بيوتروريسـمي در جهـت آلـوده نمـودن اماكـن‬ ‫عوامـل بيمـاري زای دامـی و بالطبـع اثـرات آن‬
‫و واحدهــاي دامــي و جوامــع انســاني بهــره‬ ‫بـر روي انسـان‪ ،‬باعـث بـروز تلفـات گسـترده‬
‫گرفتـه شـود‪ ،‬لـذا مهمتريـن و اساسـي تريـن‬ ‫گـردد ‪.‬لـذا ارتقـاي جايـگاه دامپزشـكي و توجـه‬
‫كاركــرد هــاي دامپزشــكي در ايجــاد امنيــت‬ ‫بــه آن بــه عنــوان كيــي از كليــدي تريــن‬
‫زیسـتی ‪ ،‬در زمـان بـروز بحـران ‪ ،‬اصـل تـاب‬ ‫بخـش هـاي عملياتـي حـوزه پدافنـد غيرعامـل‬
‫آوری ودر نهایـت حفـظ اقتـدار ملـي مـي باشـد‪.‬‬ ‫بايسـتي مـورد بازنگـري و حمايـت ويـژه قـرار‬
‫از ديگـر نقـش هـاي برجسـته دامپزشـكي در‬
‫حــوزه پدافنــد غیــر عامــل ‪ ،‬اعمــال ضوابــط‬ ‫گي ـرد‪.‬‬
‫بهداشــتی‪ -‬قرنطينــه اي در هنــگام حمــل دام‬ ‫فعالیــت هــای دامپزشــكي از دو منظــر حفــظ‬
‫و فـرآورده هـاي آن در داخـل كشـور (اسـتاني‬ ‫ذخائـر دامـي كشـور و تاميـن سـامت جامعـه‬
‫و كشــوري) مــي باشــد كــه تضميــن كننــده‬ ‫انســاني بــا روكيــرد تضميــن غــذاي ســالم‬
‫ســامت دام و امنيــت فــراورده هــاي خــام‬
‫دامــي مــی باشــد ‪ .‬همچنيــن طبــق الزامــات‬ ‫(فــرآورده هــا‬
‫بيــن المللــي هيــچ يــك از فــرآورده هــا و‬ ‫ي خـام دامـي) و كنتـرل و مقابلـه بـا بيمـاري‬
‫هــاي مشــترك بيــن انســان و دام( بیمــاری‬
‫هـای زئونـوز) كامـا بـا اهـداف و ماموريتهـاي‬

‫‪73‬‬

‫محصــولات وارداتــی و صادراتــي بــا منشــاء بیمـاری هـای دام و بیمـاری هـای مشـترک‬
‫دامــي بــدون تاييديــه بهداشــتي دامپزشــكي بیـن انسـان و دام و رصـد و تحليـل اطلاعـات‬
‫امــكان ورود یــا صــدور بــه كشــور هــاي بیمـاری هـا و عوامـل ایجـاد کننـده آنهـا را و‬
‫بـا اسـتفاده از سـامانه هـاي بومـي ‪ ،‬در آشـکار‬ ‫ديگـر را نخواهنـد داشـت‪.‬‬
‫در جهـت شناسـايي سـريع بيمـاري و پاسـخ سـازی عمـدی بـودن بیمـاری نقشـی اساسـی‬
‫دهــي مطلــوب بــه منظــور بــه حداقــل خواهــد داشــت ‪ .‬شــكل گيــري و گســترش‬
‫رســانيدن آلودگــي و انتشــار بيمــاري و نيــز سـامانه هـاي اطلاعـات جغرافيايـي بـا رویکرد‬
‫اقدامــات پيشــگيرانه بهداشــتي بــه منظــور رصـد بیمـاری نيـز بخـش ديگـري از اقدامـات‬
‫افزايــش تــاب آوري در برابــر مخاطــرات‪ ،‬پدافنــد غیــر عامــل همــگام بــا سیاســتهای‬
‫برخــورد بــا همــه گیــری ‪ ،‬شــیوع و طغيــان کلان پدافنـد غیـر عامـل در کشـور مـی باشـد‬
‫عوامـل بيمـاري زا عرصـه ديگـري از فعاليـت ‪.‬‬
‫دامپزشـکی در حـوزه پدافنـد غیـر عامـل مـی در پایـان ذکـر ایـن نکتـه ضـروری اسـت کـه‬
‫ســازمان دامپزشــکی کشــورو دیگــر مراجــع‬ ‫باشــد ‪.‬‬
‫نقـش و جايـگاه ويـژه دامپزشـكي در حيطـه ذیصــاح مــی تواننــد بــا تهیــه امکانــات و‬
‫پدافنـد غيرعامـل و امنيـت زيسـتي بـا روكيرد ســخت افــزار و نــرم افــزار در حــوزه پدافنــد‬
‫سـامت محـور در گسـتره پايداري ملي بسـيار غیــر عامــل بــه جــد اهتمــام ورزنــد ‪.‬‬
‫بـي بديـل اسـت لـذا مجموعـه دامپزشـكي بـا‬
‫بهـره گيـري از روكيـرد هـاي فناورانـه‪ ،‬پايش‬

‫‪74‬‬

‫مـی بـرد بنابرایـن میتوانـد عوارضـی چـون تخریـب‬ ‫طــرح مطالعاتــی تعییــن میــزان‬
‫کبـد در طیـور و گاو هـای شـیری را ایجـاد نمایـد‬ ‫آفلاتوکســین در گوشــت و خــوراک‬
‫‪ .‬ایــن ســم باعــث کاهــش رشــد و تولیــد ‪ ،‬افــت‬ ‫طیــور گوشــتی اســتان خوزســتان‬
‫در راندمـان تبدیـل غذایـی ‪ ،‬کاهـش تولیـد تخـم‬
‫مـرغ ‪ ،‬نقـص سیسـتم ایمنـی و ضـرر هـای شـدید‬ ‫دکتــر منصــور میاحــی (اســتاد دانشــکده دامپزشــکی اهــواز‪ -‬دکتــرای‬
‫اقتصــادی میشــود ‪ ..‬آفلاتوکســین در پرنــدگان در‬ ‫تخصصــی دامپزشــکی‪)com.yahoo@mayahi_m -‬‬
‫کبــد و عضــات تجمــع مــی کنــد و عــاوه بــر‬
‫تضعیـف سیسـتم ایمنـی و ضررهـای اقتصـادی در‬ ‫دکتـر رضـا اسـدی (معـاون سـامت دامپزشـکی خوزسـتان‪ -‬دکتـرای‬
‫صـورت مصـرف بیـش از حـد مجـاز توسـط انسـان‬ ‫دامپزشــکی )‪[email protected] -‬‬
‫عــوارض بهداشــتی زیــادی ایجــاد میکنــد‪ .‬تعییــن‬
‫میــزان آلودگــی طیــور گوشــتی اســتان جهــت‬ ‫دکتـر مصطفـی کنارکوهـی (مدیـرکل دامپزشـکی خوزسـتان‪ -‬دکتـرای‬
‫بررســی یکــی از شــاخصه هــای مهمتریــن منبــع‬ ‫دامپزشــکی)‪[email protected] -‬‬
‫پروتئینــی ســبد غذایــی خانوارهــا اهمیــت زیــادی‬
‫داشــته و هــدف ایــن مطالعــه مــی باشــد کــه در‬ ‫دکتـر بهمـن جوشـن (رییـس اداره بهداشـت و مدیریـت بیمـاری هـای‬
‫طیــور خوزســتان‪ -‬دکتــرای دامپزشــکی‪[email protected] -‬‬
‫سـال ‪ 1396‬اجـرا گردیـد‪.‬‬
‫‪)com‬‬
‫طرح مطالعه‬ ‫دکتــر ســید مهــران ناطقــی (رییــس آزمایشــگاه اداره کل دامپزشــکی‬

‫خوزســتان‪ -‬دکتــرای دامپزشــکی‪)com.yahoo@hasti536 -‬‬

‫در هــر یــک از فصــول گــرم و ســرد از ‪ 8‬گلــه‬
‫ماکیــان گوشــتی (در دو فصــل ‪ 16‬گلــه) و از هــر‬
‫گلـه در هـر نوبـت ‪ 10‬پرنـده بـه شـکل تصادفـی‬ ‫مقدمه و هدف‬

‫آفلاتوکسـینها گروهـی وابسـته بـه مایکوتوکسـینها در ‪ 3‬نوبـت‪ ،‬یـک روزگـی و ‪ 21‬روزگـی و در ‪42‬‬
‫هسـتند کـه سـمی بـوده و معمـولا در جیـره‪  ‬طیـور روزگــی (در کشــتارگاه) نمونــه عضلــه‪ ،‬کلیــه و‬
‫یافــت مــی شــوند ‪ .‬مایکوتوکســینها متابولیتهــای کبـد جمـع آوری و بـه آزمایشـگاه ارسـال شـد‪ .‬از‬
‫ثانویـه سـمی و سـرطان زای تولیـد شـده به وسـیله مـزارع مـورد مطالعـه در ‪ 2‬نوبـت ‪ 21‬و ‪ 42‬روزگـی‬
‫برخـی از قارچهـا نظیـر آسـپرژیلوس فـاوس تولیـد نمونــه خــوراک نیــز جمــع آوری و بــه آزمایشــگاه‬
‫میشـوند و باعـث بـروز عوارضـی در دامهـا و طیـور ارسـال گردیـد‪ .‬در آزمایشـگاه مراحـل آمـاده سـازی‬
‫میگردنــد ‪ .‬خوشــبختانه از ‪ 10000‬گونــه قارچــی نمونههــای خــوراک‪ ،‬کبــد‪ ،‬کلیههــا و عضــات‬
‫تنهــا حــدود ‪ 50‬گونــه تولیــد مایکوتوکســین مــی پرنــدگان زندهــی کشــتار شــده و پرنــدگان جمــع‬
‫نماینــد ‪ .‬مایکــو توکســینهای قارچــی مســئول آوری شـده از کشـتارگاه‪ ،‬بـر اسـاس روش ‪HPLC‬‬
‫ضررهــای مالــی زیــادی هســتند کــه خســارت انـدازه گیـری شـد‪.‬‬
‫آن طیــف وســیعی از محصــولات کشــاورزی را در‬
‫بــر مــی گیــرد و احتمــال گســترش آن در میــان نتایج‬
‫زنجیـره غذایـی بشـر نیـز وجـود دارد ‪ ،‬زیـرا سـم‬
‫نتایــج انــدازه گیــری آفلاتوکســین در عضــات‬ ‫آفلاتوکسـین مـی توانـد از طریـق گوشـت ماکیـان‪،‬‬
‫سـینه‪ ،‬ران‪ ،‬کبـد و خـوراک جمـع آوری شـده از‬ ‫شــیر دامهــا بــه مصــرف کننــدگان منتقــل گــردد‬
‫و باعـث جهـش و موتاسـیون در سـلولهای کبـدی‬
‫مرغداریهــا در جــداول ‪ 1‬تــا ‪ 4‬آمــده اســت‪.‬‬

‫شـده و احتمـال سـرطان را زیـاد نمایـد ‪ .‬در میـان‬
‫‪ 200‬نـوع از مایکوتوکسـین هـای شناسـایی شـده‬
‫یکــی از مهمتریــن آنهــا آفلاتوکســین مــی باشــد‬
‫کـه ایـن سـم پـس از رسـیدن بـه کبـد منجـر بـه‬
‫تخریـب سـلول هـای کبـدی شـد ه و آنهـا را از بین‬

‫‪75‬‬

‫جدول‪-1‬میزان آفلاتوکسین در عضلات ماکیان در فصل سرد‬

‫نوبت سوم‬ ‫نوبت دوم‬ ‫محــل نمونــه نوبت اول‬ ‫شماره نمونه‬
‫بــرداری‬

‫آفلاتوکسین‬ ‫آفلاتوکسین تمام‬ ‫آفلاتوکسین تمام‬ ‫تمام‬

‫‪B1‬‬ ‫آفلاتوکسین بر‬ ‫‪B1‬‬ ‫آفلاتوکسین بر‬ ‫‪B1‬‬ ‫آفلاتوکسین بر‬
‫بر اساس ‪ppb‬‬ ‫اساس ‪ppb‬‬ ‫بر اساس ‪ppb‬‬ ‫اساس ‪ppb‬‬
‫اساس ‪ppb‬‬
‫بر اساس ‪ppb‬‬

‫‪ 1‬رامهرمز ‪- - - - - -‬‬
‫‪ 2‬شادگان ‪- - - - - -‬‬
‫‪ 3‬شادگان ‪- - - - - -‬‬
‫‪ 4‬دزفول ‪- - - - - -‬‬
‫‪ 5‬بهبهان ‪- - - - - -‬‬
‫‪ 6‬اهواز ‪- - - - - -‬‬
‫‪ 7‬دزفول ‪- - - - - -‬‬
‫‪ 8‬باوی ‪- - - - - -‬‬

‫جدول‪-2‬میزان آفلاتوکسین در عضلات ماکیان در فصل گرم‬

‫نوبت سوم‬ ‫نوبت دوم‬ ‫محــل نمونــه نوبت اول‬ ‫شماره نمونه‬
‫بــر د ا ر ی‬

‫آفلاتوکسین‬ ‫تمام‬ ‫آفلاتوکسین‬ ‫تمام‬ ‫آفلاتوکسین‬ ‫تمام‬ ‫شوشتر‬ ‫‪1‬‬
‫ایذه‬ ‫‪2‬‬
‫‪B1‬‬ ‫آفلاتوکسین بر‬ ‫‪B1‬‬ ‫آفلاتوکسین بر‬ ‫‪B1‬‬ ‫آفلاتوکسین بر‬ ‫‪3‬‬
‫اساس ‪ppb‬‬ ‫اساس ‪ppb‬‬ ‫اساس ‪ppb‬‬ ‫باغملک‬ ‫‪4‬‬
‫بر اساس ‪ppb‬‬ ‫بر اساس ‪ppb‬‬ ‫بر اساس ‪ppb‬‬ ‫دشت آزادگان‬ ‫‪5‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫خرمشهر‬ ‫‪7‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫رامین‬ ‫‪8‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دزفول‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫باوی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬

‫‪76‬‬

‫جدول‪-3‬میزان آفلاتوکسین در خوراک ماکیان در فصل گرم‬

‫نوبت سوم‬ ‫نوبت دوم‬ ‫محــل نمونــه نوبت اول‬ ‫شماره نمونه‬
‫بــر د ا ر ی‬

‫آفلاتوکسین‬ ‫کل‬ ‫آفلاتوکسین‬ ‫کل‬ ‫آفلاتوکسین‬ ‫کل‬ ‫شوشتر‬ ‫‪1‬‬
‫ایذه‬ ‫‪2‬‬
‫‪B1‬‬ ‫آفلاتوکسین بر‬ ‫‪B1‬‬ ‫آفلاتوکسین بر‬ ‫‪B1‬‬ ‫آفلاتوکسین بر‬ ‫‪3‬‬
‫اساس ‪ppb‬‬ ‫اساس ‪ppb‬‬ ‫اساس ‪ppb‬‬ ‫باغملک‬ ‫‪4‬‬
‫بر اساس ‪ppb‬‬ ‫بر اساس ‪ppb‬‬ ‫بر اساس ‪ppb‬‬ ‫دشت آزادگان‬ ‫‪5‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪./36‬‬ ‫‪./36‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪./38‬‬ ‫‪./38‬‬ ‫خرمشهر‬ ‫‪7‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪./36‬‬ ‫‪./36‬‬ ‫رامین‬ ‫‪8‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪./58‬‬ ‫‪./36‬‬ ‫‪./36‬‬ ‫دزفول‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪./42‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫باوی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫=‬ ‫‪-‬‬

‫بحث‬

‫بررسـی جـداول ‪1‬و ‪ 2‬نشـان مـی دهـد کـه میـزان آفلاتوکسـین در عضـات و کبـد ماکیـان هـای مـورد‬
‫آزمایـش قابـل انـدازه گیـری نبـود و از حـد مجـاز آن کـه ‪ 5‬میکروگـرم در هـر کیلوگـرم اسـت کمتـر و مصـرف‬
‫گوشـت ماکیـان خطـری بـرای مصـرف کننـدگان نـدارد‪ .‬جـداول ‪ 3‬و ‪ 4‬نشـان میدهـد آفلاتوکسـین در برخـی از‬
‫نمونـه هـای خـوراک مرغداریهـای مـورد مطالعـه وجـود دارد ولـی میـزان آن از حـد مجـاز آن کـه ‪ 5‬میکروگـرم‬
‫در هـر کیلوگـرم اسـت کمتـر اسـت و بـا نتایـج میـزان آفلاتوکسـین در عضـات ماکیـان هـم خوانـی دارد‪ .‬بـه‬
‫عبـارت دیگـر ایـن میـزان انـدک آفلاتوکسـین در خـوراک در هنـگام مصـرف و هضـم مـواد غذایـی از بیـن‬

‫میـرود و خطـری بـرای مصـرف کننـده نـدارد‪.‬‬

‫نتیجه گیری‬

‫میـزان آفلاتوکسـین در خـوراک‪ ،‬عضـات و کبـد ماکیـان مـورد مطالعـه در ایـن طـرح و در مقطـع زمانـی‬
‫بررسـی شـده از حـد مجـاز کمتـر و خطـری بـرای مصـرف کننـدگان نـدارد‪.‬‬

‫‪77‬‬

: ‫منابع مورد استفاده‬

.‫ انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز‬.‫ اختلالات متابولیک و مایکوتوکسین ها در پرندگان‬.)1386 (.‫ م‬،‫ و میاحی‬.‫ع‬.‫ ر‬،‫ جعفری‬-1
.‫مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه امام حسین‬.‫ مایکوتوکسینها‬.)1380 (.‫ م‬،‫ و رزاقی ابیانه‬.‫ ع‬،‫علامه‬-2

Maqbool, U., Maqbool, A., Haq,A.U., Aqbal, M.M.(2006).Determination of aflatoxin-B1 in-3
poultry feed and its components employing enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA).

.Toxicological and environmental Chemistry journal Journal. Volume 86: Pages: 213-218
4-Misihairabgwi, J. M., Ezekiel, C.N., Sulyok, M., Shephard, G. S. and Krska, R.( 2019).
Mycotoxin contamination of foods in Southern Africa: A 10 year review( 2007-2016). Critical

.Reviews in Food Science and Nutrition Journal. Volume: 59, Pages: 48-53
5-Reddy, AR., Parvathi, D. and Reddy, K. ( 2017). Incidence of mycoflora and mycotoxigenic
.fungi in poultry feeds in warangal ( TS} India. Int. j. Microbiol. App. Sci. pages: 2841-2850
6-Tola, M., Kebede, B. and Yildiz, F.( 2016). Occurrence importance of mycotoxins: A review.

.Cogent food and agriculture journal. V: 2, Pages: 1-12

78

‫اســتثنای اســترالیا‪ ،‬هاوایــی و بخــش هایــی از‬ ‫بیماری انگلی واروازيس در‬
‫آفریقـا انتقـال یافـت‪ .‬گونـه هـای جـرب واروا‬ ‫زنبور عسل‬
‫شـامل واروا جاکوبسـوني و واروا دسـتراکتور مـی‬
‫مهندس محمد محمودي*‪ ،‬كارشناسي ارشد انگل شناسي ‪1‬كارشناس اداره‬
‫باشـد‪.‬‬ ‫دارو و درمان اداره كل دامپزشكي ايلام‬
‫مشخصات ظاهري جرب واروا‬
‫جـرب واروا بیضـوی و بـا ابعـاد ‪1/1-6/1‬میلـی‬ ‫پست الکترونیک‪[email protected]‬‬
‫متـر کـه بـا چشـم غیـر مسـلح قابـل رویـت‬
‫اسـت ‪ .‬ایـن انـگل در انتهـای هـر پـا قـاب‬ ‫دكتر رامين پورنجف‪ ،‬دكتري عمومي دامپزشكي رئيس اداره دارو و‬
‫هایـی دارد کـه بـه کمـک آن مـی توانـد بـه‬ ‫درمان اداره كل دامپزشكي ايلام‬
‫راحتـی خـود را بـه بـدن زنبـور بچسـباند‪ ،‬بـه‬
‫عـاوه موهـای سـطح شـکمي آن نیز سـخت و‬ ‫پست الکترونیک ‪[email protected]‬‬
‫محکـم شـده كـه مـی توانـد بـه موهـای بـدن‬
‫زنبـور بچسـبد‪ ،‬بـه طـوری کـه زنبـور قـادر بـه‬ ‫دكتر الهام جم زاده‪ ،‬دكتري عمومي دامپزشكي رئيس اداره فن آوری‬
‫جـدا کـردن آن از بـدن خـود نمـی باشـد‪.‬‬ ‫اطلاعات‪ ،‬ارتباطات و تحول اداری اداره كل دامپزشكي ايلام‬

‫پست الکترونیک ‪[email protected]‬‬

‫نشانه های بیماری‬ ‫مقدمه‬

‫در ابتـدای آلودگـی ممکـن اسـت علائمـی در‬ ‫بيمــاري واروازيــس از بیمار ‌یهــای مهــم‬
‫کنـدو مشـاهده نشـود‪ .‬در عفونـت هـا و آلودگی‬ ‫زنبـور عسـل مـی باشـد کـه بـه وسـیله جـرب‬
‫هـای شـدید‪ ،‬زنبـور بـا بدشـکلی بـال وشـکم‬ ‫واروآ ایجـاد می‌شـود‪ .‬جـرب بـه زنبـور بالـغ و‬
‫در کنـدو مشـاهده مـی شـود‪ .‬در آلودگـی شـدید‬ ‫نـوزادان زنبـور عسـل مـی چسـبد و از همولنـف‬
‫ممکـن اسـت بـر روی هـر زنبـور تـا ‪ ۱۰‬جـرب‬ ‫آن تغذیــه مــی کنــد‪ .‬میزبــان طبیعــی جــرب‬
‫نیـز دیـده شـود‪ .‬ممكـن اسـت بـال یـا پـای‬ ‫زنبـور عسـل آسـیایی (آپیـس سـرانا ) اسـت كه‬
‫زنبــوران کارگــر و نــر آلــوده قطــع یــا دچــار‬ ‫ایـن گونـه زنبـور‪ ،‬نسـبت بـه آن مقـاوم اسـت‪،‬‬
‫خوردگــی بشــود و ایــن زنبورهــا بــه وســیله‬ ‫امــا وارد کــردن زنبــور آپيــس ملــی فــرا بــه‬
‫کشـورهای آسـیایی توسـط زنبـورداران و انتقـال‬
‫زنبــوران پرســتار بیــرون انداختــه میشــوند‪.‬‬ ‫جـرب بـه آن‪ ،‬سـبب ايجـاد خسـارات شـدیدی‬

‫در ایــن زنبورســتا ‌نها گردیــد‪ .‬جــرب واروا بــا بــه علــت ضعیــف شــدن زنبــوران و کاهــش‬
‫چشـم غیـر مسـلح قابـل مشـاهده اسـت‪.‬جرب تعــداد نــوزادان‪ ،‬کلنــی آنقــدر ضعیــف مــی‬
‫واروا ابتـدا تحـت نـام واروا جاکوبسـونی‪ ،‬توسـط گــردد کــه در بســیاری از مــوارد‪ ،‬ســه ســال‬
‫اودمـن (‪)audmans‬در سـال ‪ ۱۹۰۴‬در جـاوه بعـد از شـروع آلودگـی‪ ،‬کلنـی بـه کلـی از بیـن‬
‫اندونـزی از روی زنبـور عسـل آسـیایی (آپيـس مــی رود‪ .‬از مهــم‌تریــن نشــان ‌ههای آلودگــی‬
‫سـرانه) گـزارش گردیـد‪ .‬ایـن انـگل سـپس بـه م ‌یتـوان بـه وجـود زنبـوران ناقـص در بیـرون‬
‫ســایر زنبــوران عســل از جملــه زنبــور عســل کنــدو و ضعــف کنــدو اشــاره کــرد‪ .‬در اثــر‬
‫اروپایـی (آپيـس ملـی فـرا )در سراسـر دنیـا بـه ميكــده شــدن همولنــف زنبــور آلــوده توســط‬

‫‪79‬‬

‫جــرب‪ ،‬زنبــور ضعیــف شــده و زخــم حاصــل از جــرب‪ ،‬ســبب ورود عوامــل ثانویــه بــه بــدن‬
‫زنبـور مـی شـود‪ ،‬در نتیجـه عمـر زنبـور کوتـاه شـده و سـبب از بیـن رفتـن آن مـی شـود‪.‬‬
‫در شـکل شـماره يـك‪ ،‬مراحـل مختلـف نـوزادی زنبـوران آلـوده بـه جـرب وارواي بالـغ بـه‬

‫تصویـر کشـیده شـده اسـت‪.‬‬

‫شكل شماره كي‪ :‬مراحل مختلف نوزادی زنبوران آلوده به جرب وارواي بالغ‬
‫انتقال بیماری‬

‫انتقـال آلودگـی از طریـق زنبـور نـر‪ ،‬مهاجـرت زنبورسـتان بـه مناطـق آلـوده‪ ،‬خریـد و فـروش‬
‫کنـدوي آلـوده‪ ،‬انتقـال قـاب هـای آلـوده بـه ایـن کنـدو هـا و خریـد ملکـه آلـوده صـورت مـی‬

‫گیر د ‪.‬‬
‫انتشار بیماری در جهان و ایران‬
‫ایـن جـرب در سراسـر دنیـا بـه اسـتثنای اسـترالیا‪ ،‬هاوایـی و بخـش هایـی از آفریقـا گـزارش‬
‫شـده اسـت‪ .‬جـرب واروا در ایـران بـرای اولیـن بـار در خـرداد ‪ ۱۳۶۳‬در مشـکین شـهر واقـع در‬
‫اسـتان آذربایجـان شـرقی توسـط دکتر پوراصغر تشـخیص داده شـد‪ .‬بعـد از آن در زنبورسـتانهای‬
‫شـمال و شـمال غربـی و مرکـزی ایـران گـزارش گردیـد‪ .‬همچنیـن در اسـتان‌های دیگـر کشـور‬
‫نیــز آلودگــی وجــود دارد‪ .‬در مازنــدران از ســه و نیــم درصــد بالغیــن و هشــت و نیــم درصــد‬
‫نـوزادان گـزارش شـده اسـت‪ .‬از ایـام‪ ،‬تنکابـن و تاکسـتان گـزارش شـده اسـت‪ .‬یخچالـی و‬
‫همـکاران(‪ )1۳۸۷‬در اردبیـل آلودگـی بـه واروا را ‪ 30/9‬درصـد گـزارش نمـوده انـد‪ .‬در آذربایجـان‬
‫شــرقی آلودگــی بــه واروا ‪ ۴۴‬درصــد گــزارش شــده اســت‪ .‬محمــودی و همــکاران(‪ )۱۳۸۹‬در‬
‫مطالعاتشـان نشـان دادنـد کـه در منطقـه ایـام جـرب واروا دسـتراکتور فـراوان تریـن انـگل‬

‫‪80‬‬

‫خارجــی زنبــور بــوده بــه طــوری کــه ‪ 46/6‬تـری دارنـد و اسـتفاده از زنبورهایـی کـه رفتـار‬
‫درصـد زنبورسـتان هـا‪ ،‬آلـوده بـه ایـن انـگل بهداشــتی بیشــتری دارنــد‪.‬‬
‫بودنــد‪ .‬شــرایط آب و هوایــی و نــژاد زنبــور در‬
‫روش شیمیایی‬ ‫ایـن زمینـه موثـر هسـتند‪.‬‬

‫اســتفاده از داروهــای ثبــت شــده توســط‬ ‫تشخیص‬
‫ســازمان دامپزشــکی توصیــه مــی گــردد‬
‫واروا دسـترآکتور در زنبـور هـای بالـغ بـه روش ‪ .‬درمــان تمــام کنــدو هــای موجــود در‬
‫هــاي شــمارش ســاده جــرب هــا روي زنبــور زنبورســتان آلــوده ضــروری اســت و درمــان‬
‫هــاي بالــغ و همچنیــن تشــخیص جــرب هــا زمانـی در کنـدو صـورت مـی گیـرد کـه در آن‬
‫بــر روی نــوزادان داخــل حجــره هــا قابــل نـوزاد وجـود نداشـته باشـد‪ .‬هنـگام جمـع آوری‬
‫شــهد و عســل نبایــد هیــچ درمانــی صــورت‬ ‫تشــخيص مــي باشــد‪.‬‬
‫گیــرد‪ .‬اکثــر زنبــورداران در پاییــز از داروهــای‬
‫ضـد جـرب واروا اسـتفاده مـی کننـد‪ .‬از آنجـا‬ ‫کنترل واروا‬

‫تاکنـون در هیـچ کشـوری از کشـورهای آلـوده‪ ،‬کــه تحقیقــات نشــان داده کــه حتــی پــس از‬
‫ریشــه‌کنی صــورت نگرفتــه اســت‪ .‬رعایــت گذشـت چهـار مـاه‪ ،‬نـوار آپیسـتان قـادر بـه آزاد‬
‫فاصلــه بیــن زنبورســتان _هــا‪ ،‬عــدم خریــد سـازی مـاده موثـر اسـت و خاصیـت ضـد جرب‬
‫کنــدو و ملکــه از مناطــق آلــوده‪ ،‬ممانعــت از خــود را حفــظ مــي کنــد‪ ،‬متاســفانه بعضــی‬
‫مهاجــرت زنبورســتان هــای آلــوده‪ ،‬تقویــت از زنبــورداران از ایــن موضــوع ســوء اســتفاده‬
‫جمعیـت کلنـی و درمـان بـه موقـع زنبورسـتان‪ ،‬کـرده و در موعـد مقـرر نـوار را از کنـدو خـارج‬
‫در پیشــگیری از ایــن بیمــاری موثــر اســت‪ .‬نمـی کننـد کـه ایـن سـبب ایجـاد باقیمانـده‬

‫در مـوم و ایجـاد گونـه هـای مقـاوم بـه درمـان‬ ‫روشهای مبارزه‬
‫شـامل روش هـای بیولوژیـک‪ ،‬ژنتیکـی و روش میشو د ‪.‬‬
‫شـیمیایی مـی شـود‪.‬‬

‫روش بیولوژیک‬

‫اســتفاده از ســلول هــای نــر‪ ،‬حبــس ملکــه‬
‫در آلودگــی هــای بســیار شــدید‪ ،‬تغییــر رفتــار‬
‫بهداشــتی زنبورهــای کارگــر بــا دادن پــودر‬
‫شــکر بــه آنهــا‪ ،‬اســتفاده از گرمــا و اعمــال‬
‫گرمـای حـدود ‪ ۴۴‬درجـه سـانتیگراد بـه مـدت‬
‫چنـد سـاعت و اسـتفاده از روغـن هـای طبیعـی‬

‫و اســیدهای آلــی‬

‫روش ژنتكيي‬

‫تکثیــر نژادهایــی کــه بــه واروا مقاومنــد‪،‬‬
‫پــرورش زنبورهایــی کــه دوره شــفیره کوتــاه‬

‫‪81‬‬

‫منابع مورد استفاده ‪:‬‬

‫‪1 1-‬محمـودي‪ ،‬محمـد‪ ،)1389( .‬بررسـي فـون انگلـي زنبـور عسـل در ايـام و ارتبـاط آن‬
‫بـا ريـزش كلنـي‪ ،‬پايـان نامـه كارشناسـي ارشـد انـگل شناسـي دامپزشـكي‪ ،‬دانشـگاه‬

‫تهـران‪ ،‬شـماره ‪4‬‬
‫‪2 2-‬احمــدي‪ ،‬علــي اصغــر و عبــادي‪ ،‬رحيــم(‪ .)1385‬پــرورش زنبــور عســل‪ ،‬چــاپ اول‬

‫انتشــارات اركان ص ‪450-458‬‬
‫‪3 3-‬اسـدي‪،‬نعمت الله‪ .)1385( .‬نقـس سـلول نـر زنبـور عسـل و برتـري آن هـا در انتشـار‬

‫كنـه واروا‬

‫‪4- Cakmak I, Leventaydin E and Harrington W.(2003). Varroa destructur‬‬
‫‪and Tracheal mite(Acarapis woodi) incidence in the republic of turkey,‬‬
‫‪Journal of apicultural, 42(4): 57-60‬‬

‫‪82‬‬

‫باقــی مانــده ‪ 117‬کــه در پایانــه ‪ N‬پروتئیــن ‪F1‬‬ ‫مروری بر استراتژی های مبارزه با‬
‫میباشــد ‪ ،‬قــرار دارنــد ‪.‬‬ ‫بیماری نیوکاسل‬

‫توجــه داشــته باشــید جدایــه هــای واریانــت‬ ‫ترجمه و گردآوری ‪:‬‬
‫‪ APMV-1‬بـه دسـت آمـده از کبوترهـا ‪ ،‬معمـولا‬ ‫دکتر علیرضا گائینی ‪ ،‬دستیار تخصصی بهداشت و‬
‫بـه پارامیکسـوویروس نـوع ‪ 1‬کبوتـر خوانـده میشـود‬ ‫بیماری های طیور‪ ،‬اداره کل دامپزشکی استان قم‬
‫( ‪ . ) 208‬بــا ایــن حــال ‪ ،‬بــه رغــم قرارگیــری‬ ‫پســت الکترونیــک‪[email protected] :‬‬
‫ویـروس هـا در رده هـای یـاد شـده ‪ ،‬فقـط برخـی از‬ ‫سـویه های ویروسـی پارامیکسـو ویـروس ‪ 1‬پرندگان‬
‫‪ PPMV-1‬هـا سـبب بـروز بیمـاری هـای بالینـی‬ ‫کـه بـه اختصـار ‪ AMPV-1‬خوانـده میشـوند ‪ ،‬از‬
‫در مـرغ میشـود ‪ .‬ایـن موضـوع حتـی در مـواردی‬ ‫جنـس ارتوآوولاویـروس و گونـه آرتوآوولاویـروس ‪1‬‬
‫کـه ‪ ، ICPI‬بیـش از ‪ 0.7‬میباشـد نیـز مصـداق دارد‬ ‫پرنـدگان ‪ ،‬حداقـل ‪ 236‬گونـه از پرنـدگان وحشـی‬
‫‪ .‬ایـن نکتـه را نیابـد از یـاد بـرد کـه پـس از چندیـن‬ ‫و طیــور پرورشــی را درگیــر میکننــد و منجــر بــه‬
‫پاسـاژ در مـرغ ‪ ،‬حـدت ویـروس عامـل ایـن بیمـاری‬ ‫رخــداد و شــیوع بیمــاری نیوکاســل میشــوند ‪.‬‬
‫ســازمان جهانــی بهداشــت حیوانــات ‪ ،‬موســوم بــه‬
‫افزایـش مـی یابـد (‪ 15‬و ‪. ) 38‬‬ ‫‪ ، OIE‬ایــن درگیــری را از جملــه بیمــاری هــای‬
‫پایــه هــای ملکولــی بیمــاری زایــی بــه شــکافت‬
‫ســکانس اســیدهای آمینــه پروتئیــن فیــوژن و‬ ‫قابـل گـزارش بـه ایـن سـازمان مـی دانـد ‪.‬‬
‫همچنیـن ‪ ،‬توانایـی پروتئازهـای سـلولی خـاص در‬ ‫ایـن بیمـاری بـر سیسـتم هـای تنفسـی ‪ ،‬دسـتگاه‬
‫شکسـتن پروتئیـن فیـوژن پاتوتایـپ هـای مختلـف‬ ‫گـوارش ‪ ،‬عصبـی و تولیـد مثـل پرنـدگان تأثیـر مـی‬
‫‪ ،‬بسـتگی دارد ‪ .‬در خـال تکثیـر ‪ ،‬قطعـات ویـروس‬ ‫گـذارد و در برخـی مـوارد ‪ ،‬تلفاتـی ‪ 100‬درصـدی را‬
‫بیمــاری نیوکاســل همــراه بــا گلیکوپروتئیــن و‬ ‫در طیور واکسـینه نشـده سـبب میشـود ‪ .‬نیوکاسـل ‪،‬‬
‫از جملـه مهمتریـن بیمـاری هایـی اسـت کـه طیـور‬
‫همچنیــن ‪ F0‬میباشــند ‪.‬‬ ‫و ســایر گونــه هــای پرنــدگان را درگیــر نمــوده و‬
‫توجــه داشــته باشــید کــه ‪ F0‬بــه منظــور ایجــاد‬ ‫تهدیـدی جهانـی بـرای تولیـدات طیـور صنعتـی در‬
‫حــالات بیمــاری زایــی ‪ ،‬بایســتی شکســته شــده و‬
‫بـه ‪ F1‬و ‪ F2‬تبدیـل گـردد ‪ .‬آن دسـته از ویـروس‬ ‫سراسـر دنیـا بـه شـمار میـرود ‪.‬‬
‫هایــی کــه در بخــش هــای شکســته شــده ‪F0‬‬ ‫ایــن ویــروس از طریــق بــزاق و مدفــوع آلــوده‬
‫حــاوی اســیدهای آمینــه منوبازیــک میباشــند را‬ ‫منتقــل شــده و شــیوعی جهانــی دارد ‪ .‬گرچــه‬
‫غیربیمــاری زا مــی دانیــم ‪ .‬چــرا کــه ایــن لایــه ‪،‬‬ ‫جداسـازی ویـروس ‪ ،‬اسـتانداردی طلایـی اسـت ‪ ،‬بـا‬
‫تنهـا بـه آنزیـم هـای تریپسـین خـارج سـلولی شـبه‬ ‫ایـن حـال تکنیـک هـای تشـخیص ملکولـی ماننـد‬
‫پروتئولایتیکـی کـه درون سـطوح غشـای موکوسـی‬ ‫‪ RT-PCR‬نیــز در راســتای تســهیل و تســریع‬
‫ترشـح میشـود ‪ ،‬حسـاس اسـت ‪ .‬بنابرایـن ‪ ،‬تحـت‬
‫چنیـن حالتـی ‪ ،‬بیمـاری فـوق بـه صـورت منطقـه‬ ‫تشــخیص ‪ ،‬مــورد اســتفاده قــرار مــی گیــرد ‪.‬‬
‫‪ ، OIE‬بیمــاری نیوکاســل را نوعــی عفونــت‬
‫ایـی و بـدون نشـانه ‪ ،‬باقـی مـی مانـد ‪.‬‬ ‫پرنـدگان تعریـف کـرده اسـت کـه ناشـی از درگیری‬
‫در ایـن بیـن ‪ ،‬مفاهیمـی چـون مـزوژن هـا و ولـوژن‬ ‫بـا سـروتایپ ‪ 1‬پارامیکسـوویروس پرنـدگان بـوده و‬
‫هایــی کــه توســط ســازمان جهانــی بهداشــت‬ ‫بـا یکـی از معیارهـای ذیـل مطابقـت دارد ( ‪: ) 43‬‬
‫حیوانــات مــورد اســتفاده قــرار مــی گیرنــد ‪ ،‬بــه‬ ‫‪.1‬ویـروس در جوجـه هـای یکـروزه گالـوس گالـوس‬
‫‪ ، Vndv‬بــدون علائــم ‪ NDV ،‬و حــدت پائیــن‬
‫کــه ‪ loNDV‬خوانــده میشــود ‪ ،‬بــاز میگــردد ‪.‬‬ ‫واجـد ‪ 0.7 ، ICPI‬یـا بیشـتر باشـد ‪.‬‬
‫جداســازی ویــروس عامــل بیمــاری نیوکاســل از‬ ‫‪ .2‬اســیدهای آمینــه پایــه متعــددی در ویــروس‬
‫انسـان در مـوارد نـادری گـزارش شـده اسـت ‪ .‬بـا‬ ‫عامـل ایـن بیمـاری شناسـایی شـده کـه در پایانـه‬
‫ایــن حــال ‪ ،‬جداســازی هــای روی داده ‪ ،‬در اکثــر‬ ‫‪ C‬پروتئیــن ‪ F2‬و همچنیــن ‪ ،‬فنیــل آلانیــن در‬
‫مــوارد در افــراد فعــال در مرغــداری هــا ‪ ،‬عفونــت‬
‫هـای آزمایشـگاهی و یـا آلودگـی بـه واکسـن هـای‬

‫زنــده اعــام شــده اســت ( ‪. ) 6‬‬

‫‪83‬‬

‫جدایــه هــای ویــروس عامــل بیمــاری نیوکاســل در مناطـق روسـتایی کـه پـرورش طیـور در منـازل‬
‫( ‪ ) NDV‬در ‪ 5‬پاتوتیــپ تقســیم بنــدی بــه نوعــی ‪ ،‬محلــی بــر امــرار معــاش محســوب‬
‫میشــوند ‪ .‬توجــه داشــته باشــید کــه پاتوتیــپ میگردنــد ‪ ،‬اهمیــت ویــژه ایــی دارد ( ‪. ) 3‬‬
‫هــای فــوق ‪ ،‬بــا نشــانه هــای بیمــاری فــوق‬
‫ورم ملتحمــه محــدود ‪ ،‬بــدون درگیــری قرنیــه ‪،‬‬ ‫در جوجــه هــای درگیــر ‪ ،‬مرتبــط میباشــند ‪.‬‬
‫شــایع تریــن تظاهــرات روی داده در انســان ‪ ،‬بــه‬
‫دنبـال تلقیـح مسـتقیم چشـمی بـا عامـل بیمـاری‬ ‫‪: Viscerotropic velogenic NDV‬‬

‫تولیدکننــده بیمــاری حــاد و کشــنده ایــی نیوکاسـل در انسـان اسـت ( ‪ . ) 11‬برخـی محققیـن‬
‫میباشــند کــه ضایعــات خونریــزی دهنــده و نیـز از گـزارش هایـی نـادر سـخن گفتـه انـد کـه‬
‫برجســته ایــی را در روده ایجــاد مــی کننــد ‪ .‬پـس از تلقیـح چشـمی ‪ ،‬ممکـن اسـت علائـم شـبه‬
‫‪ : Neurotropic velogenuc NDV‬آنفلوآنــزا ظهــور یابــد ( ‪ . ) 8‬امــا از ســویی دیگــر‬
‫‪ ،‬تلقیــح داخــل وریــدی ایــن ویــروس در درمــان‬
‫ســرطان مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه اســت ( ‪) 32‬‬ ‫قبــل از بــروز نشــانه هــای تنفســی و عصبــی ‪،‬‬
‫‪ .‬تمـاس دائـم بـا طیـور واکسـینه شـده یـا درگیـر‬ ‫مســبب تلفــات بالایــی در گلــه هــا مــی باشــند ‪.‬‬

‫بـا بیمـاری ‪ ،‬خطـر درگیـری انسـان را افزایـش مـی‬ ‫‪: Mesogenic NDV‬‬
‫دهــد ‪ .‬بــا ایــن حــال ‪ ،‬مــواردی چــون درگیــری‬
‫تولیدکننــده تلفــات انــدک ‪ ،‬بیمــاری انسـان بـا بیمـاری هـای سـرکوب کننـده سیسـتم‬
‫حــاد تنفســی و همچنیــن ‪ ،‬نشــانه هــای ایمنـی ‪ ،‬میتوانـد احتمـال رخـداد عفونـت و ذات الریه‬
‫تنفســی در برخــی از پرنــدگان هســتند ‪ .‬را افزایـش دهـد ( ‪ . ) 30‬در نهایـت ‪ ،‬هنـوز هیچگونه‬
‫شــواهدی مبنــی بــر احتمــال انتقــال انســان بــه‬ ‫‪: Lenthogenic NDV‬‬

‫ســبب بــروز بیمــاری هــای تنفســی انسـان ایـن بیمـاری ‪ ،‬یافـت نشـده اسـت ‪.‬‬
‫ملایــم یــا نامشــخص مــی شــود ‪ .‬کشـورهایی کـه تولیدکننـده طیـور صنعتـی هسـتند‬
‫‪ ،‬ســالانه مقادیــر بســیار بالایــی هزینــه را صــرف‬ ‫‪: Asymptomatic enteric NDV‬‬

‫پیشـگیری از ایـن بیمـاری میکننـد ‪ .‬برخـی نیـز بـه‬ ‫ویروســی غیربیمــاری زاســت کــه بــه صــورت‬
‫دنبــال ریشــه کنــی ایــن بیمــاری در کشــور خــود‬ ‫اولیــه درون روده هــا تکثیــر مــی شــود ‪.‬‬
‫هسـتند کـه بـاز هـم نیازمنـد صـرف هزینـه زیـادی‬ ‫امـا توجـه داشـته باشـید کـه گـروه هـای یـاد شـده‬
‫میباشـد ( ‪ . ) 33‬کشـورهایی کـه تولیـد طیـور صنعتی‬ ‫را نمیتـوان بـه راحتـی از یکدیگـر تفکیـک نمـود ‪.‬‬
‫دارنـد نیـز مقادیـر زیـادی پـول بـرای جلوگیـری از‬ ‫ایـن در حالیسـت کـه گزارشـاتی مبنـی بـر مشـاهده‬
‫ابتـا بـه بیمـاری نادرسـت یـا جلوگیـری از خسـارت‬ ‫علائـم یـاد شـده در گـروه هـای مختلـف ‪ ،‬منتشـر‬
‫ناشـی از ‪ ، ND‬بـرای حفـظ وضعیـت بـدون ‪ND‬‬ ‫شــده اســت ‪ .‬بــه اعتقــاد بســیاری از محققیــن ‪،‬‬
‫یــا ریشــه کــن کــردن ‪ ND‬پــس از شــیوع هــدر‬ ‫بیمــاری نیوکاسـل بدخیـم ‪ ،‬فصلـی بـوده و سـبب‬
‫بــروز اپیدمــی هایــی در سراســر آفریقــا ‪ ،‬آســیا ‪،‬‬
‫مـی دهنـد‪.‬‬

‫تکنولـوژی هایـی چون بیولـوژی ملکولی ‪ ،‬مـا را قادر‬ ‫آمریـکای مرکـزی و اسـترالیا مـی شـود ‪.‬‬

‫سـاخته اسـت تـا درک بالاتـری نسـبت بـه بیمـاری‬ ‫بیمــاری نیوکاســل ‪ ،‬معضلــی جهانــی اســت ‪ .‬بــر‬
‫زایــی و خاصیــت آنتــی ژنــی ‪ NDV‬دریابیــم ‪ .‬از‬ ‫اســاس برآوردهــای صــورت پذیرفتــه ‪ ،‬از ژانویــه‬
‫سـوی دیگـر ‪ ،‬تکنیـک هــای بهبــود یافتــه بــرای‬ ‫‪ 2013‬میــادی تــا دســامبر ‪ 71 ، 2016‬کشــور از‬
‫ســکانس هــای نوکلوئوتیــدی و همچنیــن ‪ ،‬در‬ ‫مجمـوع ‪ 181‬کشـور عضـو ‪ ، OIE‬گـزارش هـای‬
‫دسـترس بـودن اطلاعـات سـکانس هـای ویروسـی‬ ‫متعــددی از درگیــری طیــور بومــی خــود بــه ایــن‬
‫بیمـاری نیوکاسـل ‪ ،‬نتایـج معنـاداری را در بررسـی‬ ‫بیمـاری را بـه سـازمان یـاد شـده ‪ ،‬گـزارش کـرده‬

‫هـای فیلوژنیـک ‪ ،‬تولیـد خواهـد نمـود ‪.‬‬ ‫انـد ‪.‬‬

‫بـا توجـه بـه مـوارد فـوق الذکـر ‪ ،‬اهمیت پیشـگیری‬ ‫رخــداد و شــیوع بیمــاری هــای طیــور ‪ ،‬در رفــاه‬
‫از رخـداد و شـیوع ایـن بیمـاری ‪ ،‬بـر کسـی پوشـیده‬ ‫انسـان تاثیـر بسـزایی دارنـد ‪ .‬ایـن موضـوع بـه ویژه‬

‫‪84‬‬

‫نیوکاسـل اسـتفاده نمـی شـود و از این رو ‪ ،‬تشـخیص‬ ‫نیســت ‪ .‬موضوعــی کــه در مقالــه پیــش رو بــه آن‬
‫پرنـدگان آلـوده و واکسـینه شـده ‪ ،‬عمـا غیرممکـن‬ ‫خواهیــم پرداخــت‬
‫اســت ( ‪ . ) 46 ، 45‬تاکنــون ‪ vNDV‬گســترش‬
‫میــان کشــورهای آســیایی ‪ ،‬خاورمیانــه ‪ ،‬اروپایــی‬ ‫حساسیت نسبت به عوامل فیزیکی و شیمیایی ‪:‬‬
‫و آفریقایــی مســتند شــده اســت (‪ . )39 ، 19 ، 1‬از‬ ‫پـس از بهـره گیـری از صابـون و مـواد شـوینده در‬
‫سـویی ‪ ،‬پتانسـیل انتقـال ایـن بیمـاری از کبوتـران و‬ ‫راسـتای از میـان بـردن مـواد آلـی ‪ ،‬اکسـیدکننده هـا‬
‫قـره قازهـا بـه نگرانـی جـدی بـرای فعالیـن صنعـت‬ ‫( هیپوکلریــد ســدیم ‪ ،‬ویرکــن اس ) ‪ ،‬آلکالیدهــا (‬
‫هیدروکســید ســدیم ) و اســیدها (گلوتارآلدئیدهــا ‪،‬‬
‫طیــور مبــدل شــده اســت ( ‪. ) 17 ، 14‬‬ ‫فرمالیــن ‪ ،‬گاز فرمالدئیــد ) قــادر بــه از بیــن بــردن‬
‫تکنولـوژی هایـی چـون بیولـوژی ملکولی ‪ ،‬مـا را قادر‬ ‫تاثیرگــذاری ویــروس عامــل بیمــاری نیوکاســل‬
‫سـاخته اسـت تـا درک بالاتـری نسـبت بـه بیمـاری‬ ‫هسـتند ( ‪ NDV . ) 21‬را میتـوان در گوشـت مـرغ‬
‫زایــی و خاصیــت آنتــی ژنــی ‪ NDV‬دریابیــم ‪ .‬از‬ ‫و تخــم مرغهــای تولیــد شــده در مرغــداری هــای‬
‫ســوی دیگــر ‪ ،‬تکنیــک هــای بهبــود یافتــه بــرای‬
‫ســکانس هــای نوکلوئوتیــدی و همچنیــن ‪ ،‬در‬ ‫آلــوده یافــت کــرد ( ‪ 9 ، 5 ، 4‬و ‪. ) 57‬‬
‫دسـترس بـودن اطلاعـات سـکانس هـای ویروسـی‬ ‫ایمنی زایی ‪:‬‬
‫بیمــاری نیوکاســل ‪ ،‬نتایــج معنــاداری را در بررســی‬
‫امــروزه اکثــر مطالعــات صــورت پذیرفتــه بــر روی‬
‫هــای فیلوژنیــک ‪ ،‬تولیــد خواهــد نمــود ‪.‬‬ ‫واکســن هــای موثــر بــر علیــه ایــن ویــروس ‪ ،‬بــه‬
‫در کشـورهایی کـه ‪ vNDV‬در آنهـا اندمیک نیسـت‬ ‫منظـور بهبـود تاثیرگـذاری نسـبت بـه واکسـن هـای‬
‫امــا واکسیناســیون بــر علیــه بیمــاری نیوکاســل در‬ ‫قبلـی اسـت ‪ .‬امـا محـرز اسـت کـه تاثیرگـذاری ایـن‬
‫آنهــا انجــام میشــود ‪،‬شــیوع پراکنــده و تــم گیــر‬ ‫محصـولات ‪ ،‬شـبیه یکدیگـر نخواهـد بـود ( ‪. ) 68‬‬
‫ایـن بیمـاری دور از انتظـار نیسـت ( ‪ . ) 26‬از سـویی‬ ‫بــه نظــر مــی رســد تــا مطالعاتــی از ایــن دســت ‪،‬‬
‫برخــی کارشناســان و متخصصیــن بــر ایــن باورنــد‬ ‫میتوانــد بــه افزایــش میــزان آنتــی بــادی تولیــدی‬
‫کـه ژنوتیـپ هـای ‪ NDV‬در حـال حاضـر مابیـن‬ ‫در بــدن پرنــده ‪ ،‬کاهــش تعــداد پرنــدگان بیمــار ‪،‬‬
‫گونـه هـای مختلـف پرنـدگان در سرتاسـر جهـان در‬ ‫کاهــش تلفــات و کاهــش شــیوع ویروســی منتــج‬
‫حـال چرخـش اسـت ( ‪ . ) 76‬تحـت ژنوتیـپ جدیـد‬ ‫گــردد ‪ .‬ایــن ارزیابــی ممکــن اســت میــزان آنتــی‬
‫‪ VIIi‬از طیــور صنعتــی و گونــه هایــی از پرنــدگان‬ ‫بـادی هـای تولیـد شـده ‪ ،‬کاهـش تعـداد پرنـدگان‬
‫خانگــی در اندونــزی ‪ ،‬پاکســتان ‪ ،‬هنــد ‪ ،‬اروپــای‬ ‫بیمــار یــا مــرده پــس از بــروز چالــش و کاهــش‬
‫شــرقی و رژیــم اشــغالگر قــدس جداســازی شــده‬ ‫میـزان ویـروس را در چالـش ویروسـی هـدف قـرار‬
‫داده باشـد ‪ .‬در ایـن بیـن ‪ ،‬ایـن نکتـه را نیـز از یـاد‬
‫اســت ( ‪. ) 40 ، 39 ، 19‬‬ ‫نبریـم کـه میـزان تاثیرگـذاری و ایمنـی زایی واکسـن‬
‫ایـن درحالیسـت کـه سـکانس هـای ویـروس هایـی‬ ‫هـا بـه مسـیر تجویـز واکسـن هـا نیـز بسـتگی دارد‬
‫بــا آمینواســیدهای دی بازیــک در پروتئیــن فیــوژن‬
‫خــود ‪ ،‬ســبب پخــش عمومــی ویــروس عامــل‬ ‫( ‪. ) 66 ، 37‬‬
‫ایـن بیمـاری بـه ویـژه بـرای تولیـد کننـدگان طیـور‬
‫بیمــاری نیوکاســل حــاد مــی شــوند ‪.‬‬ ‫در کشــورهای مختلفــی در مناطــق خاورمیانــه ‪،‬‬
‫ایمنی فعال ‪:‬‬ ‫آفریقــا و آســیا مشــکلات بســیاری را ایجــاد کــرده‬
‫اسـت ‪ .‬شـاید ایـن نکتـه اندکـی گیـج کننـده باشـد‬
‫شــش ســاعت پــس از قــرار گرفتــن پرنــده در‬ ‫کــه برخــی کشــورهایی کــه ‪ vNDV‬در آنهــا بــه‬
‫معـرض ‪ vNDV‬سـلول هـای طحـال ‪ ،‬شـروع بـه‬ ‫صــورت اندمیــک درآمــده اســت ‪ ،‬هنــوز هــم از‬
‫تولیـد آلفـا ‪ ،‬بتـا اینترفـرون و اینترلوکیـن ‪ 6‬میکننـد‬ ‫سـویه هـای مزوژنیـک ‪ NDV‬بـه عنـوان واکسـن‬
‫‪ .‬ایــن در حالــی اســت کــه در حضــور ‪، loNDV‬‬ ‫هـای زنـده اسـتفاده میکننـد ( ‪ . ) 13‬اگرچـه تمایـز‬
‫ایــن رونــد ‪ ،‬حــادث نمــی شــود ( ‪ . ) 54‬پاســخی‬ ‫پرنـدگان واکسـینه شـده از آلـوده بـا روشـهایی چـون‬
‫کـه پـس از قـرار گرفتـن در معـرض ویـروس توسـط‬ ‫‪ DIVA‬امــکان پذیــر اســت ‪ ،‬امــا بــرای بیمــاری‬
‫بـدن پرنـده داده میشـود ‪ ،‬نـه تنهـا بـه دلیـل میـزان‬

‫‪85‬‬

‫حـدت سـویه ویروسـی اسـت ‪ ،‬بلکـه ممکـن اسـت میزبــان ‪ ،‬منتشــر میکنــد ( ‪ . ) 63‬از ســوی دیگــر ‪،‬‬
‫بـه میـزان ویـروس وارد شـده بـه سـلول هـا نیـز ماکروفاژهـا نیـز تولیـد اکسـید نیتریـک ( ‪ ) NO‬را‬
‫القـا میکننـد ‪ .‬میـزان اکسـید نیتریـک ‪ ،‬همـگام بـا‬ ‫بسـتگی داشـته باشـد ( ‪. ) 27‬‬
‫سـطح آنتـی بـادی بـدن پرنـده افزایـش مـی یابـد ‪.‬‬
‫ایـن موضـوع از جملـه شـواهدی اسـت کـه نشـان‬ ‫گامـا اینترفـرون ترشـح شـده از سـلول هـای ‪NK‬‬
‫دهنــده تاثیرگــذاری ایمنــی وابســته بــه ســلول و‬ ‫و لنفوسـیت هـای ‪ ، T‬سـبب راه انـدازی ماکروفاژهـا‬
‫هومـورال بـر یکدیگـر مـی باشـد ( ‪ . ) 23‬هماننـد‬ ‫شـده و یـک روز پـس از بیمـاری ‪ ،‬ایمنـی وابسـته‬
‫آن چــه کــه پیــش از ایــن در خصــوص ایمنــی‬ ‫بــه ســلول را فعــال میکنــد ( ‪ 12‬و ‪ . ) 36‬ژنــوم‬
‫ذاتــی بیــان شــد ‪ ،‬ایمنــی وابســته بــه ســلول نیــز‬ ‫کلـی مرغهـا مویـد ایـن موضـوع میباشـد کـه پاسـخ‬
‫بـه تنهایـی نمیتوانـد مـا را از بازیابـی میزبـان آلـوده‬ ‫ایمنـی میزبـان بـه ویـروس عامـل بیماری نیوکاسـل‬
‫شـده بـه ‪ vNDV‬مطمئـن کنـد ( ‪ . ) 52‬بـا ایـن‬ ‫‪ ،‬یــک تــا دو روز پــس از بیمــاری ‪ ،‬القــای نــوع ‪1‬‬
‫حـال ‪ ،‬تولیـد مقادیـر زیـادی ‪ IFN-γ‬همزمـان بـا‬ ‫و ‪ 2‬اینترفـرون هـا ‪ ،‬سـیتوکین هـا ‪ ،‬شـیموکین هـا‬
‫تکثیـر و تولیـد ‪ vNDV‬در بـدن میزبـان ‪ ،‬بـه طـور‬ ‫و سـنتز اکسـید نیتریـک القایـی میباشـد ( ‪ 59‬و ‪60‬‬
‫قابــل توجهــی میــزان شــیوع و تلفــات را کاهــش‬ ‫) ‪ .‬در ایــن حــال ‪ ،‬شــیموکین هــای ‪ MIP‐3α‬و‬
‫مــی دهــد ‪ .‬موضوعــی کــه حاکــی از نقــش موثــر‬ ‫‪ ، MIP‐1β‬ایمنـی سـلولی را بـا جـذب نوتروفیـل‬
‫ایمنــی وابســته بــه ســلول در هنــگام درگیــری بــا‬ ‫هـا پشـتیبانی میکننـد ( ‪ . ) 54‬ایـن نکتـه را از یـاد‬
‫نبریـد کـه پاسـخ ایمنـی ذاتـی میزبـان ‪ ،‬بـه تنهایـی‬
‫ایــن ویــروس اســت ( ‪. ) 61‬‬ ‫بــرای بقــا در برابــر ‪ vNDV‬کافــی نیســت ‪ .‬بــا‬

‫ایـن حـال افزایـش فعالیـت سـلول هـای ‪ NK‬کـه برخــی از ایزولــه هــای ‪ NDV‬نوعــی پروتئیــن را‬
‫قـادر بـه از بیـن بـردن سـلول هـای آلـوده شـده بـه تحـت عنـوان ‪ V‬تولیـد میکنند کـه تولیـد اینترفرون‬
‫ویـروس هسـتند ‪ ،‬بـا افزایـش سـن پرنـده ‪ ،‬میتوانـد را در سـلول هـای میزبـان کاهـش داده و بـا هـدف‬
‫توضیـح مشـخصی در خصـوص کاهـش حساسـیت قـرار دادن پروتئیـن فسـفریله شـده ‪ STAT1‬بـه‬
‫پرنـدگان مسـن تـر در برابـر ایـن بیمـاری باشـد ( صـورت موثـری ‪ ،‬پاسـخ اولیـه و ایمنـی وابسـته بـه‬
‫‪ . ) 34‬هنگامـی کـه ویـروس بـر پاسـخ ایمنـی ذاتـی سـلول را پـس از آلودگـی اولیـه کاهـش مـی دهنـد‬
‫غلبـه میکنـد ‪ ،‬پاسـخهای ایمنـی سـلولی و هومورال ( ‪ . ) 48‬پــس از قــرار گرفتــن میزبــان در معــرض‬
‫ویـروس عامـل بیمـاری نیوکاسـل ‪ ،‬لنفوسـیت هـای‬ ‫‪ ،‬توسـط میزبـان آغـاز مـی شـود ( ‪ 31‬و ‪52‬‬
‫‪ B‬سـه نـوع آنتـی بـادی ویـژه را بـرای مقابلـه بـا‬
‫آنتـی ژنهـا تولیـد و ترشـح مـی کننـد ( ‪ . ) 31‬ایـن‬ ‫تمایــز لنفوســیت هــای ‪ T‬در تیمــوس روی مــی‬
‫آنتــی بــادی هــا بــرای محافظــت از پرنــدگان در‬ ‫دهـد و منجـر بـه تولیـد سـلول هایـی میشـود کـه‬
‫برابـر عـوارض بیمـاری و تلفـات پـس از درگیـری‬ ‫میتواننـد پـس از قرارگیـری در معـرض آنتـی ژنهـا‬
‫بـرای بـار دوم ‪،‬بـه سـرعت گسـترش یابنـد و ایمنـی‬
‫بـا ‪ ، vNDV‬ضـروری اسـت ( ‪ 10‬و ‪. ) 53‬‬ ‫ســلولی را فراهــم کننــد کــه بــا تکثیــر لنفوســیت‬

‫هـا یـا ترشـح سـیتوکین هـا ‪ ،‬بیـان میشـوند ( ‪ 31‬چهــار روز پــس از انجــام واکسیناســیون میتــوان‬
‫) ‪ .‬برخـی محققیـن نیـز از یافتـه شـدن لنفوسـیت منتظــر تولیــد و ظهــور نخســتین ‪ igM‬هــا بــود (‬
‫هـای ‪ T‬سیتوتوکسـیک ( ‪ ) CD8‬در سـلول هـای ‪ 7 . ) 2‬روز بعــد نیــز ‪ igG‬کــه در پرنــدگان ‪igY‬‬
‫طحـال مرغهایـی کـه بـرای دومیـن بـار بـا ایـن خوانــده میشــود و در ایمنــی منطقــه ایــی غــده‬
‫ویـروس درگیـر شـده انـد ‪ ،‬گـزارش داده انـد ( ‪ . ) 25‬هاردریــن و ســکال تونســیل هــا اهمیــت دارنــد ‪،‬‬
‫قابـل تشـخیص خواهنـد بـود ( ‪ . ) 6‬ایمنـی منطقـه‬
‫ایــی یــا موضعــی بــا میــزان آنتــی ژن اختصاصــی‬ ‫پاســخ ســلول کمــک کننــده ‪ T‬نــوع ‪ 1‬ایمنــی‬
‫‪ igA‬کــه در اشــک ‪ ،‬ترشــحات نــای و صفــرا بــه‬ ‫وابســته بــه ســلول کــه بــا تولیــد ماکروفاژهــای‬
‫دنبــال واکسیناســیون بــا واکســن هــای زنــده از‬ ‫‪ IFN‐γ‬ایجـاد شـده انـد ‪ ،‬سـه روز پـس از آلودگـی‬
‫طریـق قطـره چشـمی یـا بینـی ‪ ،‬قابـل تشـخیص‬ ‫پرنــده بــا ســویه هــای زنــده واکســن نیوکاســل‬
‫میباشـد ‪ .‬ایمنـی موضعـی (‪ )IgA‬در خنثـی سـازی‬ ‫قابــل شناســایی اســت ‪ .‬ایــن پاســخ ‪ ،‬ســیگنال‬
‫ویــروس هــای آزاد در دســتگاه تنفســی ‪ ،‬دســتگاه‬ ‫هایـی را بـرای گسـترش پاسـخ همومـورال توسـط‬

‫‪86‬‬

‫وجـود داشـته باشـد ‪ ،‬آنتـی بـادی هـای مـادر مـی‬ ‫گـوارش و بخـش هـای تولیـد مثـل مهـم اسـت (‬
‫تواننــد واکســن زنــده را خنثــی کــرده و منجــر بــه‬ ‫‪. ) 56 ، 51 ، 47‬‬
‫کاهـش محافظـت یـا خرابـی واکسـن شـوند ‪ .‬سـطح‬
‫آنتـی بـادی در جوجـه هـای یکـروزه ‪ ،‬مسـتقیم ًا بـا‬ ‫آنتــی بــادی هــای خنثــی کننــده گلیکوپروتئیــن‬
‫تیتــر والدیــن مرتبــط اســت ‪ .‬بــه طــور متوســط ‪،‬‬ ‫هـای ‪ HN‬و یـا ‪ ، F‬بـه ویریـون هـا متصـل شـده‬
‫میـزان آنتـی بـادی هـای ‪ HI‬پرنـده ‪ ،‬هـر شـش روز‬ ‫و از الصـاق آنهـا بـه سـلول هـای میزبـان جلوگیـری‬
‫یکبـار ‪ ،‬بـه نصـف کاهـش مـی یابـد ( ‪ . ) 22‬اگرچـه‬ ‫میکننـد و از ایـن راه ‪ ،‬تکثیـر ویـروس را کاهـش مـی‬
‫آنتـی بـادی هـای مـادری در نیمچـه هـای گوشـتی‬
‫معمــولا فقــط ‪ 7‬تــا ‪ 10‬روزگــی قابــل تشــخیص‬ ‫دهنــد ( ‪. ) 62 ، 35 ، 7‬‬
‫هســتند ‪ ،‬برخــی از محققیــن بــر ایــن باورنــد کــه‬ ‫واکســن هــای تجــاری یــا تجربــی ســاخته شــده‬
‫ممکـن اسـت تـا ‪ 30‬روزگـی نیـز ایـن آنتـی بـادی‬ ‫بــر علیــه ویــروس عامــل بیمــاری نیوکاســل کــه‬
‫مبتنـی بـر وکتـور میباشـند ‪ ،‬عمومـا تنهـا شـامل ژن‬
‫هـا تشـخیص داده شـوند ( ‪. ) 22‬‬ ‫‪ F‬میباشــند کــه آنتــی بــادی هــای خنثــی کننــده‬
‫استراتژی های مداخله ‪:‬‬ ‫ایــی را تولیــد میکننــد کــه از هماگلوتیناســیون‬
‫‪ NDV‬جلوگیــری کــرده و امــکان بهــره گیــری از‬
‫صـرف نظـر از ایـن کـه کنتـرل بیمـاری نیوکاسـل‬ ‫مفاهیمــی چــون ‪ DIVA‬را فراهــم نمــوده انــد (‬
‫در چـه سـطوحی صـورت مـی پذیـرد ( بیـن المللـی‬ ‫‪ . ) 44‬توجــه داشــته باشــید کــه محیــط ‪ ،‬تغذیــه ‪،‬‬
‫‪ ،‬ملـی یـا مـزارع محلـی ) ‪ ،‬هـدف آن اسـت تـا از‬ ‫اسـترس ‪ ،‬عفونـت هـای باکتریایـی و ویـروس هـای‬
‫درگیــری پرنــدگان مســتعد جلوگیــری بــه عمــل‬ ‫سـرکوب کننـده سیسـتم ایمنـی ‪ ،‬مـی تواننـد منجـر‬
‫آیــد و یــا درگیــری فــوق را بــا بهــره گیــری از‬ ‫بــه ســرکوب سیســتم ایمنــی بــدن پرنــده شــوند (‬
‫واکسیناســیون بــه حداقــل میــزان ممکــن کاهــش‬
‫دهیـم ‪ .‬توجـه داشـته باشـید کـه در اسـتراتژی هـای‬ ‫‪ 102‬و ‪. ) 119‬‬
‫قبلـی ‪ ،‬هـر روش شـیوع بیمـاری ‪ ،‬بایـد در سیاسـت‬ ‫اگــر بــورس فابریســیوس بــه دلیــل درگیــری بــا‬
‫بیمـاری گامبـورو آتروفـی شـده باشـد ‪ ،‬پاسـخ ایمنـی‬
‫هــای پیشــگیرانه در نظــر گرفتــه شــده باشــد ‪.‬‬ ‫کـه بـه دنبـال واکسیناسـیون بایسـتی ایجـاد شـود ‪،‬‬
‫برخـی از کشـورها ‪ ،‬رویـه ریشـه کنـی ایـن بیمـاری‬ ‫بـا کاهشـی چشـمگیر همـراه خواهـد بـود ‪ .‬از قضـا‬
‫را بــا اســتفاده از کشــتار اجبــاری پرنــدگان بیمــار و‬ ‫‪ ،‬درگیـری پرنـده بـا ‪ ، NDV‬میتوانـد بـه سـرکوبی‬
‫همچنیــن ‪ ،‬نابــودی محصــولات مرتبــط بــا آن هــا‬ ‫سیسـتم ایمنـی میزبـان منتـج شـده و از پاسـخ ایمنی‬
‫پذیرفتــه انــد ‪ .‬تعــدادی از کشــورها نیــز ‪ ،‬کاربــرد‬ ‫مناسـب بـه سـایر واکسـن هـا ‪ ،‬ماننـد ‪ IBDV‬نیـز‬
‫واکسـن هـای زنـده خـاص لنتـوژن را مجـاز دانسـته‬
‫و در مـواردی نیـز ‪ ،‬از واکسـن هـای بسـیار قـوی تـر‬ ‫جلوگیـری نمایـد ( ‪. ) 50‬‬
‫غیرفعال ‪:‬‬
‫اسـتفاده مـی کننـد ‪.‬‬
‫ایــن درحالیســت کــه در برخــی کشــورها نیــز ‪،‬‬ ‫آنتـی بـادی هـای مـادری کـه از طریـق زرده تخـم‬
‫چرخــش بســیار بدخیــم ایــن بیمــاری ادامــه دارد‬ ‫مـرغ بـه جنیـن منتقـل مـی شـوند ‪ ،‬بسـته بـه میزان‬
‫‪ .‬چــرا کــه چنیــن کشــورهایی در تلاشــند تــا بــا‬ ‫آنتــی بــادی منتقــل شــده ‪ ،‬دوز و حــدت ویروســی‬
‫واکسیناسـیون پرنـدگان ‪ ،‬از چرخـش ویـروس فـوق‬ ‫کـه پرنـده را بـه چالـش مـی کشـد ‪ ،‬ممکـن اسـت‬

‫‪ ،‬جلوگیــری بــه عمــل آورنــد ‪.‬‬ ‫بـه درجاتـی از محافظـت منتهـی گردنـد ( ‪. ) 69‬‬
‫سـویه هایـی از ویـروس بیمـاری نیوکاسـل کـه در‬ ‫توجــه داشــته باشــید کــه اگــر ایــن آنتــی بــادی‬
‫واکســن هــای زنــده تجــاری مــورد اســتفاده قــرار‬ ‫هــا ‪ ،‬در زمــان واکسیناســیون بــا واکســن زنــده‬
‫گرفتــه انــد ‪ ،‬در ســه گــروه طبقــه بنــدی میشــوند‬ ‫‪ NDV‬وجـود داشـته باشـند ‪ ،‬توانایـی آن را دارنـد‬
‫‪ :‬گروهــی کــه فاقــد نشــانه و علائــم خــاص مــی‬ ‫تــا واکســن را خنثــی نمــوده و منجــر بــه کاهــش‬
‫باشــند چــون ‪ VG/GA‬و ‪ . V4‬واکســن هــای‬
‫لنتوژنیــک مثــل ‪ F ، LaSota ، B1‬و از‬ ‫محافظــت ایجــاد شــده شــود ( ‪ 42‬و ‪. ) 64‬‬
‫اگـر در زمـان واکسیناسـیون با واکسـن زنـده ‪NDV‬‬

‫‪87‬‬

‫ســوی دیگــر ‪ ،‬واکســن هــای منوژنیــک چــون هـای تجـاری غیرفعـال بـا اسـتفاده از بـذر سـویه‬
‫‪ Muktswar ، Roakin‬و ‪ . Komarov‬هــای ‪ LaSota ، B1‬یــا ‪ F‬بــه دســت آمــده‬
‫جــدا نمــودن چنیــن ســویه هــا از یکدیگــر بــه انـد ‪.‬‬
‫فاکتورهایــی چــون انتخــاب ‪ ،‬کلــون کــردن و‬
‫اســتفاده از تزریــق عضلانــی یــا زیرجلــدی بــه‬ ‫همچنیــن بــرآورد معیارهــای متفاوتــت در تولیــد و‬
‫پرنــدگان ‪ ،‬ایــن اطمینــان را ایجــاد خواهــد نمــود‬
‫کــه هــر پرنــده ‪ ،‬دوز اســتاندارد و مناســبی را بــه‬ ‫بکارگیــری آنهــا بــاز میگــردد ‪.‬‬

‫تمامـی ویـروس هـای واکسـن مزوژنیـک ‪ ،‬واجـد صــورت اختصاصــی ‪ ،‬دریافــت کــرده اســت ‪.‬‬
‫دو جفـت اسـیدآمینه پایـه در شـکافت بخـش ‪F0‬‬
‫مدیریــت مناســب برنامــه هــای ایمنــی ســازی‬ ‫بــوده و میــزان ‪ ICPI‬آنهــا در حــدود ‪ 1.4‬مــی‬
‫پرنـدگان در برابـر بیمـاری نیوکاسـل کـه با اسـتفاده‬ ‫باشـد ‪ .‬اکثـر ویـروس واکسـن هـای زنـده در حفـره‬
‫از واکســن هــای زنــده و همچنیــن ‪ ،‬غیرفعــال‬ ‫آلانتوئیـک تخـم مـرغ هـای واجـد جنیـن رشـد می‬
‫روغنــی صــورت مــی پذیــرد ‪ ،‬عمومــا ســبب بــالا‬ ‫کننـد ‪ .‬ایـن درحالیسـت کـه بـر اسـاس برآوردهـای‬
‫رفتــن تیترهــای آنتــی بــادی ســرم پرنــدگان در‬ ‫صـورت گرفتـه ‪ ،‬برخـی از سـویه هـای مزوژنیـک‬
‫مــدت زمــان هــای طولانــی تــر خواهــد شــد ‪ .‬از‬ ‫‪ ،‬بـه سیسـتم هـای متفـاوت کشـت بافتـی عـادت‬
‫سـوی دیگـر ‪ ،‬در صورتیکـه زمـان پروسـه ایمنـی‬ ‫کــرده انــد ‪ .‬از ســوی دیگــر ‪ ،‬مدیریــت چنیــن‬
‫سـازی پرنـدگان کوتاهتـر گـردد ‪ ،‬ویـروس کمتـری‬ ‫واکسـن هایـی نیـز هـم بـه صـورت اختصاصـی و‬
‫نیــز در ســالن پــرورش ‪ ،‬منتشــر خواهــد شــد ‪.‬‬
‫ایـن در حالیسـت کـه بایسـتی پرنـدگان را بـا مقادیر‬ ‫هـم گروهـی مـی باشـد ‪.‬‬

‫بالاتــری از ویــروس چالــش داد تــا بتــوان علائــم‬
‫بالینــی بیمــاری را مشــاهده نمــود ‪ .‬بــر اســاس‬ ‫واکسن های کشته قوی ‪:‬‬
‫گزارشـات منتشـر شـده ‪ ،‬گـروه هـای متفاوتـی بـا‬
‫ژن ‪ HN‬ایمنـی زا مـی باشـد ‪ .‬چنیـن گـروه هایـی‬ ‫چنیـن واکسـن هایـی از مایـع آلانتوئیکـی حاصـل‬
‫در ترکیــب بــا آبلــه ماکیــان ‪ ،‬ویــروس واکســینیا ‪،‬‬ ‫مـی شـوند کـه فاقـد بیمـاری زایـی اسـت ‪ .‬چنیـن‬
‫آبلـه کبوتـر یـا هرپـس ویـروس بوقلمـون ‪ ،‬بـه کار‬ ‫واکسـن هایـی بـا روغـن هـای طبیعـی همـراه مـی‬
‫شـوند ‪ .‬بنابرایـن ‪ ،‬چنیـن واکسـن هایـی ‪ ،‬گـران تـر‬
‫بـرده مـی شـوند ‪.‬‬
‫از واکسـن هـای زنـده خواهنـد بـود ‪.‬‬
‫ایـن در حالیسـت کـه در بسـیاری از متـون علمـی‬
‫‪ ،‬اســتفاده از ایــن ناقلیــن ‪ ،‬واکســن و تکنولــوژی‬ ‫در رونــد تهیــه واکســن هــای غیرفعــال ‪ ،‬هــر دو‬
‫مرتبـط بـا آن هـا در طیـور صنعتـی را ‪ ،‬منـوط بـه‬ ‫ســویه بدخیــم و لنتوژنیــک مــورد اســتفاده قــرار‬
‫عـدم تاثیـرات آن هـا بـر ایمنـی مـادری دانسـته انـد‬ ‫گرفتــه انــد ‪ .‬امــا از منظــر کنتــرل شــرایط ایمنــی‬
‫‪ ،‬اســتفاده از ســویه هــای لنتوژنیــک مناســب‬
‫‪.‬‬ ‫تــر اســت چــرا کــه در مــوارد دیگــر ‪ ،‬مقادیــر‬

‫بالایــی از ویــروس هــای بدخیــم مــورد اســتفاده بــه هرحــال ‪ ،‬توانایــی چنیــن واکســن هایــی در‬
‫قــرار مــی گیرنــد و تحــت چنیــن شــزایطی ‪ ،‬فراهــم نمــودن حفاظــت هــای محلــی ( هماننــد‬
‫امــکان عــدم ســرکوب ویــروس هــا و همچنیــن حفاظـت جزئـی نـای ) کمتـر از مقـداری اسـت کـه‬
‫‪ ،‬آلودگــی هــای بعــدی وجــود خواهــد داشــت ‪ .‬بـا واکسـن هـای زنـده ‪ NDV‬موسـوم بـه دسـت‬
‫مقادیـر بـالای ویـروس بـه منظـور تولیـد واکسـن مـی آمـده اسـت ‪ .‬نکتـه ایـی کـه بـه طـور حتـم ‪،‬‬
‫نیرومنـد ‪ ،‬از اهمیـت فراوانـی برخـوردار مـی باشـند بایسـتی مـد نظـر قـرار گیـرد ‪  .‬‬
‫چـرا کـه پـس از تهیـه واکسـن ‪ ،‬هیچگونـه تکثیری‬
‫تنــوع ژنتیکــی قابــل توجهــی در میــان ویــروس‬ ‫در ویــروس هــا روی نخواهــد داد ‪ .‬بــر اســاس‬
‫عامـل بیمـاری فـوق شناسـایی شـده اسـت ‪ .‬ایـن‬ ‫تجربیــات بــه دســت آمــده ‪ ،‬بــا اســتفاده از ســویه‬
‫درحالیســت کــه بــر اســاس تحقیقــات بــه عمــل‬ ‫‪ Ulster 2c‬میتـوان بـه تیترهـای بالایـی دسـت‬
‫آمــده ‪ ،‬ویــروس هــا خصوصیــات جغرافیایــی ‪،‬‬ ‫یافــت ‪ .‬ایــن درحالیســت کــه برخــی از واکســن‬

‫‪88‬‬

‫آنتــی ژنــی و همچنیــن ‪ ،‬پارامترهــای همــه گیــر ‪ ND‬دسـت یافـت ‪ .‬واکسیناسـیون ‪ ،‬بـا ایجـاد پاسـخ‬
‫شناســی خــود را بــه اشــتراک مــی گذارنــد ‪ .‬آنتـی بـادی محلـی یـا عمومـی یـا هـردو ‪ ،‬پرنـدگان‬
‫چنیـن مـوردی بـه طـور حتـم ‪ ،‬در پـردازش و ارزیابی حسـاس برعلیـه ایـن بیمـاری را حفاظـت مـی نمایـد‬
‫همـه گیـر شناسـی جهانـی و پخـش منطقـه ایـی ‪.‬‬
‫‪ ND‬پـرارزش خواهـد بـود ‪ .‬بـا بررسـی هـای نژادی‬
‫ایــن درحالیســت کــه اســتفاده از ویــروس زنــده‬ ‫‪ ،‬ایــن نکتــه را درخواهیــد یافــت کــه در تاریخچــه‬
‫ضعیــف شــده در ســطوح موکوســی ‪ ،‬ســبب ایجــاد‬ ‫‪ ، ND‬دو تفکیک اصلی و اساسـی روی داده اسـت ‪.‬‬
‫ایمنــی سیســتمیک و همچنیــن ‪ ،‬محلــی خواهــد‬ ‫یکـی از تقسـیم بندی هـا ‪ ،‬منجر به ایجـاد دو کلاس‬
‫شــد ‪ .‬بنابرایــن ‪ ،‬واکسیناســیون پرنــدگان مــادر‬ ‫یـک و دو در مخـزن اصلـی ایـن بیمـاری ( گونه های‬
‫بــا واکســن هــای غیرفعــال ‪ ،‬ســبب بــروز ایمنــی‬ ‫وحشـی آبـزی ) شـده اسـت ‪ .‬اخیـرا و پـس از دهـه‬
‫عمومـی همـراه بـا حفاظـت محلـی انـدک میشـود ‪.‬‬ ‫‪ 1960‬میـادی ‪ ،‬چنیـن طبقـه بندی هایـی در میزبان‬
‫برخــی از محققیــن بــر ایــن باورنــد کــه ایمنــی‬ ‫هــای ثانویــه ( جوجــه هــا ) پدیــدار شــده اســت ‪.‬‬
‫موکوسـی ضـد ویروسـی بـه انواعـی از آنتـی بـادی‬ ‫کلاس دو شــامل انواعــی از گروههــای ژنتیکــی‬
‫هـای محلـی بسـتگی دارنـد کـه از سـطوح مختلـف‬ ‫میشـود کـه نشـان دهنـده رخـداد در نواحـی خـاص‬
‫اپیتلیــوم ‪ ،‬بــه درون ســطوح موکوســی رانــده مــی‬ ‫‪ ،‬توزیـع موقـت و همچنیـن ‪ ،‬ارتباطـات میـان همـه‬

‫شــوند ‪.‬‬ ‫گیـری هـای تعریـف شـده میباشـد ‪.‬‬

‫در اکثــر مــوارد ‪ IgA ،‬بــه صــورت محلــی تولیــد‬ ‫ایــن گروههــا شــامل تمامــی ســویه هــای بدخیــم‬
‫شــده و از طریــق ســطوح اپیتلیــال انتقــال مــی‬ ‫شــناخته شــده ایــی هســتند کــه مســئول شــیوع‬
‫یابــد ‪ .‬ایمنوگلوبولیــن فــوق ‪ ،‬واجــد نوعــی اجــزای‬ ‫سـریع الوقـوع ‪ ND‬هسـتند ‪ .‬توجـه داشـته باشـیم‬
‫ترشـحی مـی باشـد کـه خنثـی کننـده فعالیـت هـای‬ ‫کـه ژنوتیـپ دو ‪ ،‬دربرگیرنـده ویـروس هایـی اسـت‬
‫ویروسـی اسـت ‪ .‬در مـواردی نیـز ‪ ،‬گزارشـاتی مبنـی‬ ‫کــه در پرنــدگان آبــزی شــکاری مقیــم اســت ‪.‬‬
‫بـر فعالیـت محدودسـازی چنیـن ترشـحاتی در برابـر‬ ‫جالـب آن کـه نسـل بدخیـم سـویه هـای آندمیـک‬
‫ویـروس هـا ‪ ،‬منتشـر شـده اسـت ‪ .‬امـا ایـن نکتـه را‬ ‫اســترالیایی در ژنوتیــپ فــوق قــرار مــی گیرنــد ‪.‬‬
‫بـه یـاد داشـته باشـید کـه ایـن ترشـحات ‪ ،‬توانایـی‬ ‫چنیــن ویــروس هــای بدخیمــی ‪ ،‬شــباهت زیــادی‬
‫جلوگیـری از افزایـش و همچنیـن ‪ ،‬تکثیـر ویروسـی‬ ‫بـه آن دسـته از عوامـل بیمـاری زایـی دارد کـه در‬
‫پـس از بـروز درگیـری هـای موکوسـی را ندارنـد ‪.‬‬ ‫اســترالیا ســبب بیمــاری آندمیــک و بدخیــم جوجــه‬

‫ایـن نکتـه بـه اثبـات رسـیده اسـت کـه سـویه هـای‬ ‫هــا میشــود ‪.‬‬

‫‪ VG/GA ، LaSota ، B1‬سـطوح بالاتـری از‬ ‫ایـن درحالیسـت کـه در سـال ‪ 1940‬میلادی ‪ ،‬سـویه‬
‫‪ IgA‬را منتقـل میکنـد ‪ .‬بـر اسـاس نتایـج تحقیقـات‬ ‫هـای لنتوژنیـک بـرای نخسـتین بـار در جوجـه هایی‬
‫بــه عمــل آمــده ‪ ،‬ســویه هــای ‪ ، VG/GA‬پــس‬ ‫در آمریـکای شـمالی یافـت شـد ‪ .‬این سـویه هـا ‪ ،‬در‬
‫از واکسیناســیون ‪ ،‬بــا اســتفاده از‪ ، RT-PCR  ‬در‬ ‫ژنوتیـپ دو طبقـه بنـدی میشـوند ‪ .‬از ایـن سـویه هـا‬
‫مجـاری تنفسـی و روده ایـی شناسـایی شـده انـد ‪.‬‬ ‫در تهیـه واکسـن هـای زنده لاسـوتا و ‪ ، B1‬اسـتفاده‬
‫ایـن درحالیسـت کـه بـه نظـر می رسـد چنین سـویه‬ ‫شــده اســت ‪ .‬ســویه هــای موســوم بــه ‪VGGA‬‬
‫هایـی تمایـل زیـادی بـه حضـور در روده هـا دارنـد ‪.‬‬
‫نیـز در همـان گـروه طبقـه بنـدی میشـوند ‪.‬‬
‫رویه های مدیریت ‪:‬‬
‫بایسـتی ایـن نکتـه را مـورد توجـه قـرار دهیـد کـه‬
‫سیاست های کنترل بین المللی ‪:‬‬ ‫آیــا اســتفاده از روش هــای کنترلــی معقــول مــی‬

‫شـاید " بیمـاری چـاره ناپذیـر " تعریـف خوبـی برای‬ ‫باشـد یـا خیـر ‪ .‬از سـوی دیگـر ‪ ،‬بایسـتی از بیمـاری‬
‫وضعیـت فعلـی بیمـاری نیوکاسـل باشـد ‪ .‬سـازمان‬ ‫پرنـدگان حسـاس پیشـگیری نمـوده و تعـداد چنیـن‬
‫جهانـی بهداشـت حیوانـات از سـوی سـازمان جهانـی‬ ‫پرندگانــی را کاهــش دهیــم ‪ .‬بــا اســتفاده از ســویه‬
‫تجـارت مامـور شـده اسـت تـا ماهیـت مرتبـط بـا‬ ‫هــای مختلــف واکســن هــای زنــده یــا غیرفعــال‬
‫هـر آن چـه را کـه بـر سـامت حیوانـات و متعاقـب‬ ‫مـی تـوان بـه درجاتـی از حفاظـت برعلیـه بیمـاری‬

‫‪89‬‬

‫آن ‪ ،‬تجـارت تاثیرگـذار اسـت استانداردسـازی نمایـد انتشــار ویــروس عامــل ایــن بیمــاری بیانجامــد ‪.‬‬
‫برخــی نیــز از رونــد واکسیناســیون اضطــراری در‬ ‫‪.‬‬
‫اطـراف یـک منطقـه مشـخص بـه منظـور کاهـش‬
‫میـزان شـیوع بهـره بـرداری میکننـد ‪.‬‬ ‫بـه دلیـل تنوع زیـاد در تظاهـرات بالینی ایـن بیماری‬
‫و بـه دلیـل پنهـان شـدن عامـل ایـن بیمـاری بـه‬
‫واسـطه اجـرای روش هـای واکسیناسـیون مختلـف ‪ ،‬کشــورهای مختلــف در جهــان ‪ ،‬بــا توجــه بــه‬
‫بـه نظـر میرسـد تـا نیازمنـد تعاریـف مشـخص تـری وضعیـت شـیوع بیمـاری نیوکاسـل ‪ ،‬سیاسـت گذاری‬
‫هــای متفاوتــی را بــر برنامــه هــای واکسیناســیون‬ ‫از ایـن بیمـاری هسـتیم ‪.‬‬
‫متفــاوت دارنــد ‪ .‬چنیــن برنامــه هایــی نیــز بــا در‬
‫نظـر گرفتـن مـواردی چـون کیفیـت واکسـن هـا ‪،‬‬ ‫سیاست های کنترل ملی ‪:‬‬

‫پـس از آن کـه طـی دهـه ‪ 1970‬میـادی ‪ ،‬انتقالات واکسـن هـای موجـود در کشـور ‪ ،‬ایمنـی ماحصـل‬
‫بیـن المللـی برخـی از گونـه هـای طوطـی سـانان از گلـه مـادر ‪ ،‬تداخـات احتمالـی میـان واکسـن هـا‬
‫‪ ،‬بــه عنــوان مســبب شــیوع برخــی بیمــاری هــا ‪ ،‬دمـای محیـط ‪ ،‬زمـان تـا ارسـال بـه کشـتارگاه ‪،‬‬
‫شناســایی شــدند ‪ ،‬بســیاری از کشــورها ‪ ،‬مقرراتــی نـوع پرنـده و حتـی هزینـه هـا ‪ ،‬طراحـی و اعمـال‬
‫را بـر واردات پرنـدگان زنـده ‪ ،‬تخـم مـرغ و طیـور ‪ ،‬میشــوند ‪ .‬در ایــن بیــن برخــی کشــورها بــر منــع‬
‫بهـره گیـری از ایـن محصـولات تاکیـد دارنـد ( ‪67‬‬ ‫افزایــش دادنــد ( ‪. ) 24‬‬
‫)‪.‬‬
‫اهمیـت امنیـت زیسـتی و جلوگیـری از تمـاس طیـور‬
‫بومــی و خانگــی بــا ســایر پرنــدگان تقویــت شــده در ایـالات متحـده ‪ ،‬نیمچـه هـای گوشـتی حداقـل‬
‫اسـت و ایسـتگاه هـای قرنطینـه ایـی طراحـی شـده سـه واکسـن زنـده را در طـول دوره پـرورش خـود‬
‫انـد تـا برخـی گونـه هـای پرنـدگان زنـده را بـرای دریافــت میکننــد ‪ .‬ایــن پرنــدگان در روز نخســت‬
‫مـدت زمانـی طولانـی نگهـداری نماینـد و از آلـوده زندگــی خــود ‪ ،‬واکســن زنــده دریافــت میکننــد و‬
‫نبـودن آنهـا بـه ‪ vNDV‬اطمینـان یابنـد ( ‪ . ) 18‬پـس از آن ‪ ،‬دو واکسـن بـه عنـوان تقویـت کننـده‬
‫در آنهـا تجویـز میگـردد ‪ .‬محققیـن در ایـن کشـور‬
‫از ســال ‪ 1933‬میــادی ‪ ،‬ســویه هــای مختلفــی بـر ایـن باورنـد کـه اسـتفاده از سـویه هـای ضعیـف‬
‫از ویــروس عامــل بیمــاری نیوکاســل بــه جمعیــت زنـده بـه صـورت اسـپری در جوجـه کشـی بـه جای‬
‫کبوترهــا راه یافتنــد و همچنــان بــه بیمــار کــردن بهـره گیـری از ژل و همچنیـن ‪ ،‬بهبـود شـرایط در‬
‫ایـن پرنـدگان در سرتاسـر جهـان ادامـه مـی دهنـد جوجــه کشــی در راســتای کنتــرل بهتــر کیفیــت‬
‫جوجـه هـای گوشـتی ‪ ،‬ضـروری اسـت ‪ .‬از سـوی‬ ‫( ‪. ) 58 ، 16‬‬

‫دیگـر ‪ ،‬مرغهـای تخمگـذار در ایـن کشـور ‪ ،‬حداقـل‬ ‫نقــش کبوترهــا در گســترش بیمــاری نیوکاســل ‪،‬‬
‫یـک واکسـن غیرفعـال نیـز دریافـت میکننـد ‪ .‬بـه‬ ‫منجـر بـه مقـررات سـخت گیرانـه ایـی در خصـوص‬
‫نظـر میرسـد تـا بوقلمـون هـا نیـز بـه منظـور حفـظ‬ ‫کبوترهــای مســابقه ای و واکسیناســیون اجبــاری‬
‫سـطوح کافـی آنتـی بـادی ‪ ،‬بـه سـه واکسـن نیـاز‬ ‫آنهـا شـده اسـت ‪ .‬ایـن شـرایط حتـی در برخـی از‬
‫کشــورها کــه طیــور بــه صــورت مرتــب واکســینه‬
‫خواهنـد داشـت ( ‪. ) 20‬‬

‫ایمنـی زایـی در هنـگام اسـتفاده از واکسـن هایـی‬ ‫نمــی شــوند نیــز اجــرا میشــوند ‪.‬‬

‫کـه بـرای اسـتفاده در مرغهـا طراحـی شـده انـد در‬ ‫در بسـیاری از کشـورها ‪ ،‬پرنـدگان آلـوده شناسـایی و‬
‫سـایر گونـه هـای پرنـدگان ‪ ،‬بـه عوامـل مختلفـی‬ ‫معـدوم سـازی مـی شـوند و همزمـان ‪ ،‬محدودیـت‬
‫بســتگی دارد ‪ .‬بــه عنــوان مثــال برخــی بــر ایــن‬ ‫هایـی نیـز بـر نقـل و انتقـال پرنـدگان و محصـولات‬
‫باورنــد کــه ژنتیــک بوقلمــون هــا در رونــد ایمنــی‬ ‫مرتبــط بــا آنهــا در مناطــق مشــخص ‪ ،‬در اکثــر‬
‫زایـی فـوق ‪ ،‬اهمیـت ویـژه ایـی دارد ( ‪ . ) 283‬ایـن‬ ‫مــوارد بــه کنتــرل بیمــاری منتــج میگــردد ‪ .‬دفــع‬
‫اختلافــات ژنتیکــی میتواننــد پاســخگوی دلایــل‬ ‫لاشـه هـای آلـوده و بسـترها ‪ ،‬بـدون برنامـه ریـزی‬
‫اختلافــات موجــود در نتایــج آزمایشــات مشــابهی‬ ‫مشــخص و عقیــم ســازی مناســب ‪ ،‬میتوانــد بــه‬
‫باشـد کـه در خصـوص واکسیناسـیون در بوقلمونهـا‬

‫‪90‬‬

‫انجــام میشــود ( ‪. ) 29‬‬
‫قرقـاول هـا نسـبت بـه ابتـا بـه ‪ vNDV‬بسـیار حسـاس هسـتند و واکسیناسـیون ‪ ،‬گرچـه میـزان تلفـات‬
‫ایـن بیمـاری را کاهـش خواهـد داد امـا تاثرگـذاری چندانـی را در ایـن خصـوص نخواهـد داشـت ( ‪ . ) 41‬در‬
‫ایـن بیـن ‪ ،‬کبـک هـا نیـز حساسـیت بسـیار زیـادی نسـبت بـه ایـن ویـروس دارنـد ولیکـن ‪ ،‬واکسیناسـیون‬
‫‪ ،‬ابـزاری قدرمنـد بـرای آنهـا در مقابلـه بـا ایـن بیمـاری محسـوب میشـود ( ‪ 49‬و ‪ . ) 65‬ایـن در حالـی اسـت‬

‫کـه واکسیناسـیون در ایـن پرنـدگان بـر انـدازه و کیفیـت تخـم هـای تولیـدی ‪ ،‬تاثیرگـذار اسـت ( ‪. ) 63‬‬
‫شـترمرغ هـا پاسـخ هـای ایمنـی مناسـبی را بـه واکسـن هـای ‪ NDV‬مـی دهنـد امـا بـرای حفـظ ایـن‬
‫پاسـخ ایمنـی تـا زمـان کشـتار در سـن ‪ 1‬تـا ‪ 1.5‬سـالگی نیـاز بـه دریافـت واکسـن هـای تقویـت کننـده‬
‫دارنـد ( ‪ . ) 55‬در نهایـت ‪ ،‬واکسیناسـیون کبوترهـا بـا واکسـن هـای غیرفعـال تولیـد شـده از بـذر سـویه‬

‫هایـی چـون ‪ PPMV-1‬میتوانـد تاثیرگـذار باشـد ( ‪. ) 28‬‬

‫نتیجه گیری ‪:‬‬

‫در واقـع ‪ ،‬بـا توجـه بـه ضایعـات اقتصـادی بیمـاری نیوکاسـل و تاثیـرات آن بـر تجـارت جهانـی ‪ ،‬رخـداد این‬
‫بیمـاری در طیـور صنعتـی را مبایسـتی بـه ‪ OIE‬گـزارش نمـود ‪.‬در نهایـت ‪ ،‬بـا توجـه بـه مسـائل یـاد‬
‫شـده ‪ ،‬کنتـرل جهانـی ‪ ND‬را تنهـا زمانـی میتـوان محقـق نمـود کـه تمامـی کشـورها ‪ ،‬شـیوع بیمـاری‬

‫فـوق در محـدوده قلمـرو خـود را بـه سـازمان هـای جهانـی گـزارش دهنـد ‪.‬‬

‫منابع مورد استفاده ‪:‬‬

‫‪1.Abolnik, C. 2017. History of Newcastle disease in South Africa. Onder-‬‬
‫‪stepoort J Vet Res. 1–7.‬‬
‫‪2. Al‐Garib, S.O., A.L.J. Gielkens, E. Gruys, L. Hartog, and G. Koch.‬‬
‫‪2003. Immunoglobulin class distribution of systemic and mucosal anti-‬‬
‫‪body responses to Newcastle disease in chickens. Avian Dis. 47:32–40.‬‬

‫‪3.Alders, R.G. 2014. Making Newcastle disease vaccines available at vil-‬‬
‫‪lage level. Vet Rec. 174:502–503.‬‬

‫‪4.Alexander, D.J. 2001. Newcastle disease. Brit Poult Sci. 42:5–22.‬‬

‫‪5.Alexander, D.J., R.J. Manvell, and G. Parsons. 2006. Newcastle disease‬‬
‫‪virus (strain Herts 33/56) in tissues and organs of chickens infected exper-‬‬
‫‪imentally. Avian Pathol. 35:99–101.‬‬

‫‪6.Bang, F.B., and M. Foard. 1956. The serology of Newcastle disease‬‬
‫‪virus infection. III. Prevalence of antibody against Newcastle disease in‬‬
‫‪individuals closely exposed to the virus and in the absence of conjunctivi-‬‬
‫‪tis. J Immunol. 76:352–356.‬‬

‫‪7.Boursnell, M.E.G., P.F. Green, A.C.R. Samson, J.I.A. Campbell, A.‬‬
‫‪Deuter, R.W. Peters, N.S. Millar, P.T. Emmerson, and M.M. Binns. 1990.‬‬

‫‪91‬‬

A recombinant fowlpox virus expressing the hemagglutininneuraminidase
gene of Newcastle disease virus (NDV) protects chickens against challenge
by NDV. Virology. 178:297–300.

8.Burnet, F.M. 1943. Human infection with the virus of Newcastle disease
of fowls. Med J Australia.2:313–314.

9.Capua, I., M. Scacchia, T. Toscani, and V. Caporale.1993. Unexpected
isolation of virulent Newcastle disease virus from commercial embryonat-
ed fowls’eggs. J Vet Med B. 40:609–612.

10.Cornax, I., P.J. Miller, and C.L. Afonso. 2012. Characterization of lice
LaSota vaccine strain‐induced protection in chickens upon early challenge
with a virulent Newcastle disease virus of heterologous genotype. Avian
Dis. 56:464–470.

11.Crosby, A.D., G.H. D’Andrea, and R.J. Geller. 1987. Human effects of
veterinary biological products. Vet Hum Toxicol. 28:552–553.

12.Degen, W.G., N. Daal, L. Rothwell, P. Kaiser, and V.E. Schijns. 2005.
Th1/Th2 polarization by viral and helminth infection in birds. Vet Microbi-
ol. 105:163–167.

13.Dey, S., M.M. Chellappa, S. Gaikwad, J.M. Kataria, and V.N. Yakha-
ria. 2014. Genotype characterization of commonly used Newcastle disease
virus vaccine strains of India. PloS One. 9(6): e98869. doi:10.1371/journal.
pone.0098869

14.Diel, D.G., P.J. Miller, P.C. Wolf, R.M. Mickley, A.R. Musante, D.C.
Emanueli, K.J. Shively, K. Pedersen, and C.L. Afonso. 2012. Characteriza-
tion of Newcastle disease viruses isolated from cormorant and gull species
in the United States in 2010. Avian Dis. 56:128–133.

15.Dortmans, J.C., C.M. Fuller, E.W. Aldous, P.J. Rottier, B.P. Peeters.
2010. Two genetically closely related pigeon paramyxovirus type 1
(PPMV‐1) variants with identical velogenic fusion protein cleavage sites
but with strongly contrasting virulence. Vet Microbiol. 143:139–144.

16.Doyle, T.M. 1933. The virus diseases of animals with special reference
to those of poultry. J Comp Pathol. 46:90–107.

17.Dundon, W.G., A. Heidari, A. Fusaro, I. Monne, M.S. Beato, G. Cattoli,
G. Koch, E. Starick, I.H. Brown, E.W. Aldous, F.X. Briand, G. Le Gall‐Re-
cule, V. Jestin, P.H. Jorgensen, M. Berg, S. Zohari, G. Metreveli, M. Munir,
K. Stahl, E. Albina, S. Hammoumi, P. Gil, R.S. de Almeida, K. Smietanka,
K. Domanska‐Blicharz, Z. Minta, S. Van Borm, T. van den Berg, A.M.

92

Martin, I. Barbieri, and I. Capua. 2012. Genetic data from avian influenza
and avian paramyxoviruses generated by the European network of excel-
lence (EPIZONE) between 2006 and 2011—review and recommendations
for surveillance. Vet Microbiol. 154:209–221.

18.Erickson, G.A., C.J. Mare, G.A. Gustafson, L.D. Miller, and E.A.
Carbrey. 1977. Interactions between viscerotropic velogenic Newcastle
disease virus and pet birds of six species II. Viral evolution through bird
passage. Avian Dis. 21:655–669.

19.Fuller, C., B. Löndt, K.M. Dimitrov, N. Lewis, S. van Boheemen, R.
Fouchier, F. Coven, G. Goujgoulova, R. Haddas, and I. Brown. 2017. An
epizootiological report of the re‐emergence and spread of a lineage of
virulent Newcastle disease virus into Eastern Europe. Transbound Emerg
Dis. 64:1001–1007.

20.Gallili, G.E., and D. Ben‐Nathan. 1998. Newcastle disease vaccines.
Biotechnol Adv. 16:343–366.

21.Geering, W.A., M.L. Penrith, and D. Nyakahuma.2001. Manual on
procedures for disease eradication by stamping out. FAO, EMPRES/Infec-
tious Diseases Group, Viale delle Terme di Caracalla, 00100 Rome, Italy.
1–139. ISBN:9251045852.

22.Gharaibeh, S., and K. Mahmoud. 2013. Decay of maternal antibodies
in broiler chickens. Poult Sci. 92:(9):2333–6. doi: 10.3382/ps.2013‐03249.

23.Guimaraes, M.C., L.V. Guillermo, M.F. Matta, S.G. Soares, and R.A.
DaMatta. 2011. Macrophages from chickens selected for high antibody
response produced more nitric oxide and have greater phagocytic capaci-
ty. Vet Immunol Immunopathol. 140:317–322.

24.Hanson, R.P. 1972. World wide spread of viscerotropic Newcastle dis-
ease. Proc USAHA. 76:276–279.

25.Jeurissen, S.H.M., A.G. Boonstra‐Blom, S.O. Al‐Garib, L. Hartog, and
G. Koch. 2000. Defense mechanisms against viral infection in poultry: A
review. Vet Quart. 22:204–208.

26.Kapczynski, D.R., and D.J. King. 2005. Protection of chickens against
overt clinical disease and determination of viral shedding following vac-
cination with commercially available Newcastle disease virus vaccines
upon challenge with highly virulent virus from the California 2002 exotic
Newcastle disease outbreak. Vaccine. 23:3424–3433.

27.Kapczynski, D.R., C.L. Afonso, and P.J. Miller. 2013. Immune re-
sponses of poultry to Newcastle disease virus. Dev Comp Immunol.
41:447–453.

93

‫دامپزشکی در گذر تاریخ‬

‫‪94‬‬

95