เคมี เทอม2

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 14 4.4 สารละลาย 4.4.1 ความเข้มข้นของสารละลาย การบอกความเข้มข้นของสารละลายสามารถบอกได้หลายวิธีดังนี้ 1) โมลำริตี หรือโมลำร์ หรือโมลต่อลิตร ( mol/dm3 หรือ M ) หมายถึงจ านวนโมลของตัวละลายที่มีในสารละลาย 1 ลูกบาศก์เดซิเมตร ( ลิตร ) เช่นสารละลาย NaOH เข้มข้น 5 โมล/ลิตร หมายความว่ามี NaOH 5 โมล ละลายอยู่ใน สารละลายนี้ 1 ลิตร สูตรการค านวณความเข้มข้นแบบโมลาร์ สูตรที่1 ใช้ส าหรับการเตรียมสารละลายโดยใส่ตัวถู กละลายลงในตัวท าละลาย n = M g = 22.4 V แก๊ส = 1000 vc สารละลาย = k1000 vc อนุภาคยอย่ = ) 23 (k 2 10x 6.0 คจ านวนอนุภา ย่อย เมื่อ n คือจ านวนโมลตัวถูกละลาย g คือมวลตัวถูกละลายที่มีอยู (่ กรัม) M คือมวลโมเลกุลตัวถูกละลาย Vแก๊ส คือปริมาตรแก๊สซึ่งเป็นตัวถูกละลาย ( ลิตร , dm3 ) c สารละลาย คือความเข้มข้นของสารละลาย ( โมล/ลิตร ) c อนุภาคยอย่ คือความเข้มข้นของอนุภาคยอยในสารละลาย ่ ( โมล/ลิตร ) v คือปริมาตรของสารละลาย ( cm3 ) k คือจ านวนอนุภาคยอยนั ่้นๆ ในหนึ่งโมเลกุลสารนั้น สูตร 2 ใช้เมื่อน ำสำรละลำยเดิมมำทำกำรปรับเปลี่ยนควำมเข้มข้นหรือปริมำตร c 1 v1 = c2 v2 เมื่อ c 1 , c2 คือความเข้มข้นของสารละลายตอนแรกและตอนหลังตามล าดับ (โมล/ลิตร ) v1 , v2 คือปริมาตรของสารละลายตอนแรกและ ตอนหลัง ตามล าดับ

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 15 สูตร 3 ใช้เมื่อผสมสำรละลำยหลำยตัวเข้ำด้วยกัน cรวม vรวม = c1 v1 + c2 v2 + … เมื่อ c1 , c2 , cรวม คือความเข้มข้นของสารละลายที่1 , ที่ 2 และสารละลายรวม ตามล าดับ v1 , v2 , vรวม คือปริมาตรของสารละลายที่1 , ที่ 2 และสารละลายรวม ตามล าดับ สูตร 4 ใช้หำควำมเข้มข้นอนุภำคย่อยบำงตัวในสำรละลำยผสม cไอออนรวม vรวม = k1 c1 v1 + k2 c2 v2 + … เมื่อ cไอออนรวม คือความเข้มข้นรวมของอนุภาคยอยนั ่้นๆ ในสารละลายผสม c1 , c2 คือความเข้มข้นของสารละลายที่ 1 และ 2 ตามล าดับ v1 , v2 , vรวม คือปริมาตรของสารละลายที่ 1 , ที่ 2 และสารละลายรวม ตามล าดับ k1 , k2 คือจ านวนอนุภาคยอยนั ่้นๆ ในหนึ่งโมเลกุลสารที่ 1 และ 2 ตามล าดับ 33. น ากลูโคส (C6H12O6) 90 กรัม มาละลายน ้าจนได้สารละลายอันมีปริมาตร 500 cm3 จงหาวาสารละลายนี ่้มีความเข้มข้นกี่โมล/ลิตร 1. 1.0 2. 1.8 3. 3.0 4. 3.5

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 16 34. ในการเตรียมสารละลาย NaOH เข้มข้น 0.1 mol / dm3 จ านวน 5 ลิตร ต้องใช้ NaOH ก ี่กรัม ( Na = 23 , O = 16 , H = 1 ) 1. 1.0 2. 2.0 3. 10.0 4. 20.0 35. เมื่อผานแก่ ๊สไฮโดรเจนคลอไรด์ (HCl) 5.6 dm3 ที่ STP ลงในน ้ ากลันเป็นสารละลาย ่ 300 cm3 ถ้าแก๊สไฮโดรเจนคลอไรด์ละลายทั้งหมด จะได้สารละลายเข้มข้นกี่โมล/ลิตร 1. 0.83 2. 1.03 3. 2.44 4. 3.50 36. สารละลาย CuSO4 15.95 g / dm3 เข้มข้นเป็นกี่ mol/dm3 ( Cu = 63.5 , S = 32 ) 1. 0.10 2. 0.88 3. 2.00 4. 5.00

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 17 37. น าโซเดียมซัลเฟต ( Na2SO4 ) 71 กรัม มาละลายน ้ า เป็นสารละลาย 500 cm3 สารละ ลายที่ได้จะมีความเข้มข้นของ Na+ ไอออนกี่โมลต่อลิตร 1. 0.10 2. 0.88 3. 2.00 4. 5.00 38. Sr(OH)2 เป็นเบสแก่ เมื่อน า Sr(OH)2 61 กรัม มาละลายในน ้ า 200 ลูกบาศก์เซนติเมตร สารละลายที่ได้จะมีความเข้มข้น OH– ไอออนกี่โมลต่อลิตร ( Sr = 88 , O = 16 , H = 1) 1. 0.10 2. 0.88 3. 2.00 4. 5.00 39. สารละลายชนิดหนึ่งเข้มข้น 5 mol/dm3 ปริมาตร 1 dm3 เมื่อเติมน ้ าลงไปจนปริมาตรสุด ท้ายรวมเป็น 10 dm3 ความเข้มข้นจะเปลี่ยนเป็นเท่าใด 1. 0.40 2. 0.50 3. 4.00 4. 5.00

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 18 40. สารละลายชนิดหนึ่ง 100 cm3 เข้มข้น 3 mol/dm3 ต้องการเตรียมให้ความเข้มข้นเป็น 2 mol/dm3 จะต้องเติมน ้ าจนมีปริมาตรเป็นกี่ cm3 1. 50 2. 100 3. 150 4. 200 41. มีNaOH 1 mol/dm3 อยู่ 500 cm3 แบ่งมา 100 cm3 ท าให้เจือจางเป็ น 1 ลิตร สาร ละลายนี้เข้มข้นเท่าใด 1. 0.10 2. 0.70 3. 2.00 4. 5.00 42. สารละลายชนิดหนึ่ งเข้มข้น 2 mol/dm3 ปริมาตร 1 dm3 เมื่อเติมน ้าลงไปอีก 4 dm3 ความเข้มข้นจะเปลี่ยนเป็นเท่าใด 1. 0.40 2. 0.50 3. 4.00 4. 5.00

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 19 43. สารละลายเข้มข้น 3 M 100 cm3 จะท าให้มีความเข้มข้น 2 M ต้องเติมน ้ าเย็นกี่ cm3 1. 50 2. 100 3. 150 4. 200 44. ถ้าต้องการเตรียมสารละลายกรด HCl เข้มข้น 1 mol/dm3 จ านวน 50 cm3 จาก HCl เข้มข้น 4 mol/dm3 จะต้องเติมน ้ าอีกกี่ cm3 1. 12.5 2. 25.0 3. 37.5 4. 50.0 45. ผสมสาระลายกรด HCl ขวดที่ 1 ซึ่งมีความเข้มข้น 1 mol/ dm3 จ านวน 300 cm3 กบั HCl ขวดที่2 ซึ่ งมีความเข้มข้น 2 mol/ dm3 จ านวน 200 cm3 แล้วเติมน ้ าลงไปอีก 500 cm3 ถามวาสารละลายผสมที่ได้จะมีความเข้มข้นก ่ ี่ mol/ dm3 1. 0.10 2. 0.70 3. 2.00 4. 5.00

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 20 46. เมื่อผสม NaOH 1 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 กบั NaOH 2 mol/dm3 จ านวน 50 cm3 และ NaOH 4 mol/dm3 200 cm3 แล้วเติมน ้ าลงไป 100 cm3 จงหาความเข้มข้นใหม่ 1. 1.10 2. 2.20 3. 3.00 4. 3.50 47. ผสมสารละลาย NaOH เข้มข้น 0.4 โมล/ลิตร จ านวน 30 cm3 กบสารละลายั NaOH เข้มข้น 0.3 โมล/ลิตร จ านวน 20 cm3 แล้วเติมน ้ากลันลงไปจนมีปริมาตรเป็น ่ 180 cm3 จะได้สารละลาย NaOH เข้มข้นกี่โมล/ลิตร 1. 0.10 2. 1.00 3. 1.50 4. 1.80 48. ถ้าน าสารละลาย NaCl ที่มีความเข้มข้น 3 M จ านวน 200 cm3 มาผสมกบสารละลายั NaCl ที่มีความเข้มข้น 1.5 M จ านวนหนึ่ง สารละลายผสม NaCl ที่ได้มีความเข้มข้น 2.1 M สารละลาย NaCl ที่มีความเข้มข้น 1.5 M ที่ใช้ผสมมีปริมาตรเท่าใด 1. 150 2. 250 3. 300 4. 350

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 21 49. เมื่อผสม NaCl 2 mol/dm3 จ านวน 10 cm3 กบสารละลายั NaCl 4 mol/dm3 จ านวน 100 cm3จาก นั้นเติม NaCl อีก 175.5 กรัม แล้วเติมน ้าจนมีปริมาตร 500 cm3 จงหา ความเข้มข้นสารผสมในหน่วย mol/dm3 1. 3.42 2. 6.84 3. 4.42 4. 8.84 50. ผสม NaCl เข้มข้น 2 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 กบั MgCl2 3 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 และ AlCl3 1 mol/dm3 จ านวน 50 cm3 จงหาความเข้มข้นของ Cl– ใน หน่วย mol/dm3 1. 3.80 2. 4.40 3. 6.20 4. 8.80

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 22 2) โมลแลลิตี หรือโมแลล ( m ) หมายถึงจ านวนโมลของตัวละลายที่ละลายในตัวท าละลาย 1 กิโลกรัม มีหน่วย เป็นโมล/กิโลกรัม เช่นสารละลายยูเรียเข้มข้น 3 โมแลล หมายความวามียูเรีย ่ 3 โมล ละลาย ในตัวท าละลาย 1 กิโลกรัม เป็นต้น สมกำรใช้หำควำมเข้มข้นแบบโมลแลลิตี หรือโมแลล ( m ) m = ลายมวลตัวท าละ ่วยกิโลกรัมในหน วถูกละลายจ านวนโมลตั เมื่อ m คือความเข้มข้นแบบโมแลล ( โมล/กิโลกรัม ) สมการใช้หาความเข้มข้นแบบโมแลลจากความเข้มข้นแบบโมลาร์ ( โมล/ลิตร ) D = c (1000 M + m 1 ) เมื่อ D คือความหนาแน่นของตัวถูกละลาย(ตัวละลาย) ( g/cm3 ) c คือความเข้มข้นแบบโมลาร์ ( โมล/ลิตร ) M คือมวลโมเลกุลตัวถูกละลาย m คือความเข้มข้นแบบโมแลล ( โมล/กิโลกรัม ) 51. เมื่อละลายน ้าตาลทราย (C12H22O11) 34.2 กรัม ในน ้า 500 กรัม สารละลายจะมีความ เข้มข้นเท่าใดในหน่วยโมแลล (m) 1. 0.1 2. 0.2 3. 0.4 4. 0.8

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 23 52. สารละลาย A มีความเข้มข้น 5 mol/kg จงหาความเข้มข้นเป็น mol/dm3 กาหนดให้มวล โมเลกุลของสาร A เท่ากบั 120 ความหนาแน่นของสาร A 1.2 g/cm3 1. 3.75 2. 4.81 3. 5.33 4. 6.25 53. กรดเปอร์คลอริก(HClO4) มีความเข้มข้น 5 mol/dm3 มีความหนาแน่น 1.54 g/cm3 จง หาความเข้มข้นเป็น mol / kg 1. 3.75 2. 4.81 3. 5.33 4. 6.25 3) เศษส่วนโมล หมายถึงอัตราส่วนจ านวนโมลของสารนั้นต่อจ านวนโมลของสารทั้ งหมด ในสารละลาย ใช้สัญลักษณ์แทนด้วย X เช่นถ้าสารละลายประกอบด้วยสาร A 2 โมล B 5 โมล และ C 3 โมล จะได้วา่ เศษส่วนโมลของ A ( XA ) = 2 5 3 2 = 10 2 = 0.2 เศษส่วนโมลของ B ( XB ) = 2 5 3 5 = 10 5 = 0.5 เศษส่วนโมลของ C ( XC ) = 2 5 3 3 = 10 3 = 0.3 ถ้าน าเศษส่วนโมลของสารคูณด้วย 100 ผลที่ได้เรียกวาร้อยละโดยโมล ่ จากตัวอยาง่ นี้จะได้วา่ ร้อยละโดยโมลของ A = 0.2 x 100 = 20 ร้อยละโดยโมลของ A = 0.5 x 100 = 50 ร้อยละโดยโมลของ A = 0.3 x 100 = 30

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 24 54. สารละลายหนึ่งประกอบด้วยสาร A 2 โมล B 1 โมล และ C 2 โมล เศษส่วนโมล ของสารแต่ละชนิดคือข้อใดต่อไปนี้ ( ตอบตามล าดับ ) 1. 0.2 , 0.1 , 0.2 2. 0.4 , 0.2 , 0.4 3. 2.0 , 1.0 , 2.0 4. 4.0 , 1.0 , 2.0 55. สารละลายชนิดหนึ่งเกิดจากการผสมสาร A ซึ่งมีมวลโมเลกุล 40 และไม่แตกตัว จ านวน 20 กรัม ลงในน ้ า 180 กรัม จงหาร้อยละโดยโมลของสาร A ในสารละลายนี้ 1. 0.0476 2. 0.476 3. 4.76 4. 47.6 4) ร้อยละ หรือส่วนในร้อยส่วน (parts per hundred , pph ) การบอกความเข้มข้นแบบนี้จ าแนกได้เป็น 3 แบบยอย่ ได้แก่ ก. ร้อยละโดยมวลต่อมวล ( ร้อยละโดยมวล ) หมายถึงมวลตัวละลายที่มีสารละลาย 100 หน่วยมวลเดียวกนัเช่นสารละลาย NaCl เข้มข้นร้อยละ 15 โดยมวล หมายความวา่ มี NaCl 15 กรัม ละลายในสารละลาย 100 กรัม หรือ มี NaCl 15 กิโลกรัม ละลายในสารละลาย 100 กิโลกรัม ข. ร้อยละโดยปริมาตรต่อปริมาตร ( ร้อยละโดยปริมาตร ) หมายถึงปริมาตรตัว ละลายที่มีสารละลาย 100 หน่วยปริมาตรเดียวกนัเช่นสารละลาย HCl เข้มข้นร้อยละ 3 โดย ปริมาตร หมายความวา่

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 25 มี HCl 3 cm3 ละลายในสารละลาย 100 cm3 หรือ มี HCl 3 ลิตร ละลายในสารละลาย 100 ลิตร ค. ร้อยละโดยมวลต่อปริมำตร หมายถึงมวลตัวละลายที่มีสารละลาย 100 หน่วย ปริมาตรที่สอดคล้องกนั ถ้าใช้หน่วยมวลเป็นกรัม (g) ต้องใช้หน่วยปริมาตรเป็นลูกบาศกเซนติเมตร ์ (cm 3) ถ้าใช้หน่วยมวลเป็นกิโลกรัม (kg) ต้องใช้หน่วยปริมาตรเป็นลิตร (dm3) เช่นสารละลายกลูโคส 20% โดยมวลต่อปริมาตร หมายความวา่ มีกลูโคส 20 กรัม ละลายในสารละลาย 100 cm3 หรือ มีกลูโคส 20 กิโลกรัม ละลายในสารละลาย 100 ลิตร สูตรค านวณเกี่ยวกับความเข้มข้นแบบร้อยละ ร้อยละโดยมวลต่อมวล = ยมวลสารละลา ะลายมวลตัวถูกล x 100 ร้อยละโดยปริมาตรต่อปริมาตร = ละลายปริมาตรสาร ถูกละลายปริมาตรตัว x 100 ร้อยละโดยมวลต่อปริมาตร = )3 ละลายปริมาตรสาร (cm มวลตัวถูกละลาย (กรั ม) x 100 56. เมื่อละลายกลูโคส 30 กรัม ในน ้ ากลัน่ 120 กรัม จงหาวาสารละลายนี ่้มีความเข้มข้นร้อย ละโดยมวลเท่ากบข้อใดต ั ่อไปนี้ 1. 10 2. 15 3. 18 4. 20

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 26 57. สารละลาย HCl เข้มข้น 2% โดยปริมาตร/ปริมาตร จ านวน 200 cm3 จะมีHCl ปริมาตรกี่ cm3 1. 2.00 2. 2.80 3. 4.00 4. 4.80 58. เมื่อใช้ NaOH 0.5 โมล เตรียมสารละลายให้มีความเข้มข้น 30% โดยมวล/ปริมาตร จะ ได้สารละลายกี่ cm3 1. 33.33 2. 40.00 3. 66.67 4. 80.00 สมการที่ใช้เปลี่ยนความเข้มข้นจากแบบร้อยละไปเป็ นโมล/ลิตร กรณีที่ 1 เปลี่ยนจากร้อยละโดยมวลต่อมวล หรือโดยปริมาตรต่อปริมาตร เป็นโมล/ลิตร ใช้สมการ c = M D % 10 เมื่อ c คือความเข้มข้นเป็นโมล/ลิตร % คือความเข้มข้นแบบร้อยละโดยมวล หรือโดยปริมาตร D คือความหนาแน่นสารละลาย(g/cm3) M คือมวลโมเลกุลตัวถูกละลาย

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 27 กรณีที่ 2 เปลี่ยนจากร้อยละโดยมวล/ปริมาตรเป็นโมล/ลิตร ใช้สมการ c = M % 10 เมื่อ c คือความเข้มข้นเป็นโมล/ลิตร % คือความเข้มข้นแบบร้อยละโดยมวลต่อปริมาตร M คือมวลโมเลกุลตัวถูกละลาย 59. สารละลายกลูโคส (C6H12O6) เข้มข้น 30 % โดยมวลต่อมวล มีความหนาแน่น 9 g/cm3 จะมีความเข้มข้นกี่โมล/ลิตร 1. 5 2. 10 3. 15 4. 20 60. NaOH เข้มข้น 20 % โดยมวล/ปริมาตร จงหาความเข้มข้นเป็นโมล/ลิตร 1. 5 2. 10 3. 15 4. 20 61. ต้องการสารละลาย H2SO4 0.1 mol/dm3 จ านวน 100 cm3 จากสารละลาย H2SO4 ในขวดที่มีความเข้มข้น 49% โดยมวล ถ้าสารละลายในขวดนี้มีความหนาแน่น 1.25 g/cm3 ต้องดูดสาร H2SO4 ในขวดมากี่ cm3 แล้วเติมน ้ าให้ได้ปริมาตรทั้ งหมด 100 cm3 1. 0.80 2. 1.60 3. 6.25 4. 12.50

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 28 62. มีสารละลายอยู ่ 3 บีกเกอร์ บีกเกอร์ที่ 1 จ านวน 200 cm3 มีสาร A เข้มข้นร้อยละ 8 โดยมวล มีความหนาแน่น 1.2 g/cm3 บีกเกอร์ที่ 2 จ านวน 400 cm3 มีสาร A เข้มข้น 0.2 mol/dm3 บีกเกอร์ที่ 3 มีสาร A 12 กรัม เมื่อน าสารละลายในบีกเกอร์ทั้ง 3 มาเท รวมกนแล้วเติมน ั้ าอีก 100 cm3 สารละลายผสมเข้มข้นกี่ mol/dm3 ( A มีมวลโมเลกุล = 48 ) 1. 1.04 2. 1.25 3. 1.49 4. 1.72 5) ส่วนในล้ำนส่วน (parts per million , ppm ) หมายถึงมวลหรือปริมาตรตัวละลายที่มีสารละลาย 1 ล้านส่วนของมวลหรือ ปริมาตรหน่วยเดียวกนัเช่นสารตะกวปนเปื ั่ ้อนในน ้าเข้มข้น 0.1 ส่วนในล้านส่วนโดยมวล หมายความวามีตะก ่วอยูั่ ่ 0.1 กรัมอยูในสารละลาย ่ 1 ล้านกรัม เป็นต้น สูตรค านวณเกี่ยวกับความเข้มข้นแบบส่วนในล้ำนส่วน ppm ( มวล ) = ยมวลสารละลา ะลายมวลตัวถูกล x 106 ppm ( ปริมาตร ) = ละลายปริมาตรสาร ถูกละลายปริมาตรตัว x 106 เนื่องจากมวลสารละลายจะมีค่าใกล้เคียงกบมวลตัวท าละลาย ั ดังนั้นมวลทั้ งสองตัว นี้จึงใช้ค านวณแทนกนได้ ั และปริมาตรสารละลายจะมีค่าใกล้เคียงกบปริมาตรตัวท าละลาย ั ดังนั้ นปริมาตรทั้ งสองตัวนี้จึงใช้ค านวณแทนกนได้เช ั ่นกนั

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 29 6) ส่วนในพันล้ำนส่วน (parts per billion , ppb ) หมายถึงมวลหรือปริมาตรตัวละลายที่มีสารละลาย 1 พันล้านส่วนของมวลหรือ ปริมาตรหน่วยเดียวกนัเช่นสารปรอทปนเปื้อนในน ้ าเข้มข้น 0.8 ส่วนในพันล้านส่วนโดยมวล หมายความวามีปรอทอยู ่ ่ 0.8 กรัมอยูในสารละลาย ่ 1 พันล้านกรัม เป็นต้น สูตรค านวณเกี่ยวกับความเข้มข้นแบบส่วนในพันล้ำนส่วน ppb ( มวล ) = ยมวลสารละลา ะลายมวลตัวถูกล x 109 ppb ( ปริมาตร ) = ละลายปริมาตรสาร ถูกละลายปริมาตรตัว x 109 63. เมอร์คิวรี(II) ไนเตรต ( Hg (NO3) 2 ) 0.1 กรัม ละลายในน ้ า 100 กรัม สารละลายนี้จะมี ความเข้มข้นกี่ ส่วนในล้านส่วนโดยมวล 1. 10 2. 100 3. 1000 4. 10000 64. ถ้าในอากาศ 100 cm 3 มีไดไนโตรเจนมอนอกไซด์ 3 x 10–5 cm 3 จงหาความเข้มข้น ของไดไนโตรเจนมอนอกไซด์ในหน่วยส่วนในพันล้านส่วนโดยปริมาตร 1. 30 2. 300 3. 3000 4. 30000

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 30 4.4.2 สมบัติบางประการของสารละลาย เมื่อน าสารใดๆ ไปละลายในตัวท าละลาย สาร ละลายที่ได้จะมีจุดเดือดสูงขึ้น และจุดเยือกแข็งต ่าลง กวาจุดเดือดและจุดเยือกแข็งของตัวท าละลายนั ่้น เช่น น ้ าบริสุทธิ์จะมีจุดเดือดที่ 100oC จุดเยือกแข็งที่ 0oC ถ้าน าสารใดๆ ไปละลายในน ้ า สารละลายที่ได้จะมี จุดเดือดสูงกวา่ 100oC และมีจุดเยือกแข็งต ่ากวา่ 0oC เสมอ คุณสมบัติของสารละลายข้อนี้เรียกคุณสมบัติ คอลลิเกทีฟ ( colligative ) ข้อต้องทราบเกี่ ยวกบคุณสมบัติคอลลิเกทีฟ ั 1) จุดเดือดที่เพิ่ ม และจุดเยือกแข็งที่ลด จะขึ้นกบชนิดของตัวท าละลาย ั ไม่ขึ้นกบั ชนิดของตัวถูกละลาย 2) จุดเดือดที่เพิ่ ม และจุดเยือกแข็งที่ลด จะแปรผันตรงกบความเข้มข้นของสารละลาย ั สมการที่ใช้ค านวณเกี่ ยวกบสมบัติคอลลิเกทีฟ ั Tจุดเดือดสารละลาย – Tจุดเดือดตัวท าละลาย = Kb m = Kb ( M 2 w 1000 1w x x ) Tจุดเยือกแข็งตัวท าละลาย – Tจุดเยือกแข็งสารละลาย = Kf m = Kf ( M 2 w 1000 1w x x ) เมื่อ Kb คือค่าคงที่การเพิ่ มขึ้นของจุดเดือด ( oC / m ) Kf คือค่าคงที่การลดลงของจุดเยือกแข็ง ( oC / m ) m คือความเข้มข้นของสารละลายแบบโมแลล ( โมล/กิโลกรัม ) w1 คือมวลตัวถูกละลาย w2 คือมวลตัวท าละลาย M คือมวลโมเลกุลตัวถูกละลาย สารละลาย ในน ้ า

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 31 65(แนว En) เมื่อเติม NaCl จ านวนหนึ่งลงในน ้ า จุดเดือดและจุดเยือกแข็งของสารละลายจะ เป็นเช่นใด จุดเดือด จุดเยือกแข็ง 1. 2. 3. 4. เพิ่ มขึ้น ลดลง เพิ่ มขึ้น ลดลง เพิ่ มขึ้น ลดลง ลดลง เพิ่ มขึ้น 66(แนว En) สาร X 5 กรัม ละลายในเบนซิน 20 กรัม สารละลายเดือดที่อุณหภูมิ 83.3oC จุดเดือดของ X และเบนซินเท่ากบั 300 และ 80.1oC ตามล าดับ ถ้า Kb ของเบนซินเท่า กบั 2.53oC/m สาร X มีมวลโมเลกุลเท่าไร 1. 20 2. 198 3. 316 4. 396

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 32 67(แนว มช) เมื่อละลายสาร A 2.76 กรัม ในเอทานอล 10 กรัม พบว่าสารละลายมีจุด เดือด 82.16oC จงหามวลโมเลกุลของสาร A ( กาหนดให้ จุดเดือดของเอทานอลเท่ากบั 78.52oC , ค่าคงที่ของการเพิ่ มของจุดเดือด ( Kb ) ของเอทานอลเป็น 1.22oC/m ) 1. 92 2. 184 3. 316 4. 396 68(แนว En) สาร A มีมวลโมเลกุล 100 g/mol สามารถละลายน ้ าได้แต่ไม่แตกตัว ถ้าต้องการ ให้สารละลาย A ในน ้ามีจุดเยือกแข็งที่ –7.44oC จะต้องใช้สาร A ก ี่กรัม ละลายในน ้ าครึ่ ง กิโลกรัม ( กาหนดค ่า Kf ของน ้ าเท่ากบั 1.86o C . mol–1. kg–1 ) 1. 20 2. 40 3. 200 4. 400 69. สารละลายชนิดหนึ่งประกอบด้วยตัวถูกละลาย 100 กรัม ละลายในน ้ า 1000 กรัม สาร ละลายนี้จะมีจุดเดือดเท่าใด ให้ มวลโมเลกุลตัวถูกละลาย = 50 , Kbของน ้ า= 0.5oC/m , จุดเดือดปกติของน ้ า= 100oC 1. 100.5oC 2. 101.0oC 3. 101.5oC 4. 102.0oC

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 33 70. สารละลายชนิดหนึ่งประกอบด้วยตัวถูกละลาย 100 กรัม ละลายในน ้า 1000 กรัม สาร ละลายนี้จะมีจุดเยือกแข็งเท่าใด กำหนด มวลโมเลกุลตัวถูกละลาย= 50 , ค่า Kf ของน ้ า = 1.86oC/m , จุดเยือกแข็งปกติของน ้ า = 0oC 1. –0.93oC 2. –1.86oC 3. –3.72oC 4. –4.65oC 71(แนว มช) สารละลายชนิดหนึ่งประกอบด้วยตัวถูกละลาย 20 กรัม ละลายในน ้ า 1000 กรัม จะมีจุดเยือกแข็งเท่ากบข้อใดต ั ่อไปนี้ ( กาหนดให้ ตัวถูกละลายมีมวลโมเลกุลเท่ากบั 40 และน ้ ามีค่า Kf เท่ากบั 1.8oC/m ) 1. –0.9oC 2. –1.8oC 3. –3.6oC 4. –4.5oC 72. สารละลายของตัวถูกละลายชนิดใดจะมีจุดเดือดสูงที่สุด ถ้าสารละลายเหล่านั้นมีความ เข้มข้น 1.0 โมล/กิโลกรัม และมีน ้ าเป็นตัวท าละลายเหมือนกนั ( K = 39 , S = 32 , O = 15 , Na = 23 , P = 31 , Cl = 35.5 , Ca = 40 ) 1. K2SO4 2. Na3PO4 3. CaCl2 4. C6H12O6

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 34 4.5 การค านวณเกี่ยวกับสูตรเคมี 4.5.1 การค านวณหาสูตรเอมพิริคัลและสูตรโมเลกุล สูตรโมเลกุล เป็นสูตรที่บอกให้เรารู้วาในหนึ่งโมเลกุลของสารใดๆ ่ ประกอบไปด้วย อะตอมของธาตุอะไรบ้าง และอยางละก่ ี่ อะตอม สูตรอยางง่ ่าย (สูตรเอมพิริคัล) เป็นสูตรที่แสดงอัตราส่วนอยางต ่าของแต ่ ่ละธาตุที่เข้า มารวมตัวกนั ตัวอย่างเช่น สูตรโมเลกุลของกลูโคสคือ C6 H12 O6 จากสูตรจะเห็นว่าในหนึ่งโมเลกุลของกลูโคสจะประกอบด้วย คาร์บอน ( C) 6 อะตอม ไฮโดรเจน (H) 12 อะตอม และออกซิเจน (O) 6 อะตอม จากสูตรโมเลกุล หากดึงตัวร่วมจะได้ (C6 H12 O6) = ( CH2O )6 สูตรที่เหลือในวงเล็บ ( คือ CH2O ) จะเป็ นสูตรที่แสดงอัตราส่วนอย่างต ่าของ จ านวนอะตอม เรียกสูตรในวงเล็บนี้วา่สูตรอย่างง่าย โปรดสังเกตว่า (สูตรอยางง่ ่าย) n = สูตรโมเลกุล และ (มวลจากสูตรอยางง่ ่าย) n = มวลโมเลกุล 73. น าสารประกอบชนิดหนึ่งมาแยกสลายจนหมด จะได้คาร์บอน( C ) 1.2 กรัม ไฮโดรเจน(H) 0.2 กรัม และออกซิเจน (O) 1.6 กรัม เท่านั้น ถ้าสารมีมวลโมเลกุล 60 จงหาสูตร โมเลกุลของสารนี้ 1. CH2O 2. C2H4O2 3. C3H6O3 4. C4H8O4

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 35 74. ออกไซด์ชนิดหนึ่งมี As 65.2% และ O 34.8% โดยมวลออกไซด์นี้มีมวลโมเลกุลเท่ากบั 230 สูตรของออกไซด์เป็นอยางไร ่ ( As = 75 , O = 16 ) 1. AsO2 2. As2 O3 3. As2 O4 4. As2 O5 75. สาร A ประกอบด้วยธาตุ N , H , O เมื่อสาร A 64 กรัม สลายตัวจะได้แก๊ส ไนโตรเจน 28 กรัม และไอน ้า 36 กรัม ถ้ามวลโมเลกุลของสาร A เท่ากบั 64 จงหา สูตรโมเลกุลของสาร A นี้ 1. NH2O 2. NHO3 3. N2H4O2 4. N3H6O3 4.5.2 การค านวณมวลเป็ นร้อยละจากสูตร การหามวลร้อยละของสารจากสูตรโมเลกุลสามารถหาได้จากสมการ ร้อยละของธาตุ A ในสารประกอบ = ระกอบมวลของสารป มวลธาตุ A x 100 76. มวลร้อยละของธาตุ C ใน CO2 มีค่าเท่ากบข้อใดต ั ่อไปนี้ 1. 13.33 2. 20.00 3. 27.27 4. 33.33

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 36 77. มวลร้อยละของธาตุ O ใน CuSO4 . 5 H2O มีค่าเท่ากบข้อใด ั ( Cu = 63.5 , S = 32 ) 1. 36.07 2. 45.50 3. 57.72 4. 63.33 78. จากข้อที่ผานมา่ มวลร้อยละของน ้ ามีค่าเท่ากบข้อใด ั 1. 36.07 2. 45.50 3. 57.72 4. 63.33 79(แนว มช) สาร A เป็นสารบริสุทธิ์ โดยใน 1 โมเลกุลของสารนี้ ประกอบด้วยคาร์บอน 27 อะตอม คิดเป็ นร้อยละโดยมวลของคาร์บอนเท่ากบั 80.50 อยากทราบว่าสาร A มีมวล โมเลกุลเท่าไร 1. 348.3 2. 402.5 3. 430.3 4. 490.8

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 37 4.6 การค านวณปริมาณสารในปฏิกิริยาเคมี 4.6.1 ระบบ กับ สิ่งแวดล้อม ระบบ คือส่วนที่อยูภายในขอบเขตของการศึกษาทั ่้ งก่อนและหลังการเปลี่ยนแปลง ( คือสิ่งที่เราต้องการศึกษานันเอง่ ) สิ่งแวดล้อม คือส่วนที่อยูภายนอกขอบเขตของการศึกษาทั ่้ งหมด ตัวอยางเช่ ่นหากเราต้องการศึกษาการแยกน ้าด้วยกระแสไฟฟ้าเพื่อให้ได้แก๊สไฮโดรเจน และออกซิเจน ระบบ ( คือสิ่งที่เราต้องการศึกษา ) ซึ่ งได้แก่น ้าก่อนการทดลอง และแก๊สไฮโดรเจนกบออกซิเจนก ั บน ั้าที่เหลือหลังการทดลองเท่านั้น นอกนั้นถือว่าเป็นสิ่งแวดล้อมหมด รวมไปถึงเครื่องมือ อุปกรณ์ ภาชนะที่ใช้ท าการทดลองก็ถือเป็นสิ่งแวดล้อมเช่นกนั ประเภทของระบบ 1. ระบบปิ ด คือระบบที่ไม่มีการถ่ายเทมวลระหวางระบบก่ บสิ ั่งแวดล้อม 2. ระบบเปิ ด คือระบบที่มีการถ่ายเทมวลระหวางระบบก่ บสิ ั่งแวดล้อม ตัวอย่าง 1. ใส่ผงสังกะสีลงในกรด HCl ในภาชนะเปิ ดฝา เกิดปฏิกิริยาตามสมการ Zn(s) + 2 HCl(aq) ZnCl2(s) + H2(g) ปฏิกิริยานี้จะเกิดแก๊ส H2 ซึ่งจะหนีหายไป ท าให้เกิดการถ่ายเทมวลออกไป สู่สิ่งแวดล้อม จึงเป็นระบบเปิ ด 2. เผาหินปูนในภาชนะปิ ดฝาสนิท เกิดปฏิกิริยาตามสมการ CaCO3(s) CaO(s) + CO2(g) ปฏิกิริยานี้จะเกิดแก๊ส CO2 แต่เนื่องจากอยูในภาชนะปิ ดจึงถ ่ ่ายเทมวลไป ไหนไม่ได้ จึงเป็นระบบเปิ ด 3. เติมสังกะสีลงในสารละลายคอปเปอร์ (II) ซัลเฟต Zn(s) + CuSO4(aq) ZnSO4(aq) + Cu(s) ระบบนี้ไม่เกิดแก๊สใดๆ ดังนั้นไม่วาจะอยู่ ในภาชนะเปิ ดหรือปิ ดฝา ่ ก็จะไม่ เกิดการถ่ายเทมวล จึงเป็นระบบปิ ด

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 38 4.6.2 กฎทรงมวล กฎทรงมวลกล่าววา่ “ มวลรวมของสารก่อนเกิดปฏิกิริยาจะเท่ากบมวลรวมของสารั หลังเกิดปฏิกิริยา ” ตัวอยาง่ ในปฏิกริยา A + B C + D มวลรวมของ A กบั Bก่อนปฏิกิริยา = มวลรวมของ C กบั D หลังปฏิกิริยา 80. น าโซดาซักผ้ามา 2.86 กรัม ท าปฏิกิริยากบกรดเกลือ ั 0.73 กรัม จะเกิดเกลือแกง 1.17 กรัม น ้ า 1.98 กรัม ถ้าการทดลองนี้เป็นไปตามกฏทรงมวลเกิดแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ก ี่กรัม 1. 0.22 กรัม 2. 0.36 กรัม 3. 0.44 กรัม 4. 4.4 กรัม 81. น าโซเดียมซัลเฟต (Na2SO4) 142 กรัม มาท าปฏิกิริยากบแบเรียมคลอไรด์ ั (BaCl2) 208 กรัม เกิดโซเดียมคลอไรด์ (NaCl) 117 กรัม ถ้าการทดลองนี้เป็นไปตามกฎทรง มวล ปฏิกิริยาดังกล่าวจะเกิดแบเรียมซัลเฟต (BaSO4) ก ี่กรัม

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 39 4.6.3 กฎสัดส่วนคงที่ กล่าวว่า “ เมื่อธาตุตั้งแต่2 ชนิดขึ้นไปมารวมตัวกนเกั ิดเป็นสารประกอบชนิดหนึ่งๆ อัตราส่วนโดยมวลของธาตุที่เป็นองค์ประกอบนั้น ยอมมีค ่ ่าคงที่เสมอไม่วาสารประกอบนั ่้นจะ เตรียมขึ้นโดยวิธีใด หรือจะเตรียมกี่ครั้งก็ตาม ” ตัวอย่าง หากน าธาตุไฮโดรเจนมาท าปฏิกิริยากับธาตุออกซิเจนเพื่อให้เกิดน ้า จะ พบวาต้องใช้อัตราส ่ ่วนโดยมวลของธาตุไฮโดรเจนต่อธาตุออกซิเจนเท่ากบั 1 : 8 เสมอ ไม่ว่า จะเตรียมน ้ าด้วยวิธีใดๆ ก็ตาม มวลธาตุไฮโดรเจน มวลธาตุออกซิเจน 1 2 3 4 5 8 16 24 32 40 82. สมมุติคาร์บอน( C ) 3 กรัม สามารถรวมตัวกับออกซิเจน (O) 8 กรัม แล้วเกิดเป็ น สารประกอบชนิดหนึ่ง หากต้องการสารประกอบชนิดเดียวกนนี ั้โดยเตรียมจากคาร์บอน 15 กรัม ต้องใช้ออกซิเจนกี่กรัมจึงจะท าปฏิกริยากนพอดี ั และสารประกอบที่เกิดจะมีมวล ก ี่กรัม ( ตอบตามล าดับ ) 1. 40 , 55 2. 20 , 35 3. 30 , 45 4. 50 , 65 83. เมื่อเผาลวดแมกนีเซียมในออกซิเจน พบวาแมกนีเซียม ่ 1.52 กรัม รวมตัวพอดีกบออกซิ ั - เจน 1.00 กรัม ถ้าเผาไหม้ลวดแมกนีเซียม 7.60 กรัม จะได้แมกนีเซียมออกไซด์ ( MgO ) ก ี่กรัม 1. 5 2. 10.60 3. 12.60 4. 14.60

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 40 84. สารประกอบชนิดหนึ่งประกอบด้วย S 40% O 60% โดยมวล ถ้าน า S 16 กรัม และ O 20 กรัม มาท าปฏิกิริยากนจะได้สารประกอบนี ั้อยางมากที่สุดก ่ ี่กรัม 1. 16.67 2. 33.34 3. 38.80 4. 42.50 4.7 สมการเคมี 4.7.1 การเขียนสมการเคมี สมการเคมี คือกลุ่มสูตรทางเคมีของสารที่เขียนขึ้นเพื่ออธิบายหรือแทนการเปลี่ยนแปลง ทางเคมี ( ปฏิกิริยา ) ของสารในอัตราส่วนต ่าสุดของจ านวนโมลของสารเหล่านั้น โดยเขียนสาร ที่เข้าท าปฏิกิริยากนซึ่งเรียกว ัา่ สารตั้งต้น (Reactants)ไว้ทางด้านซ้าย และสารที่เกิดขึ้นใหม่ซึ่ ง เรียกวา่ สารผลิตภัณฑ์(Products)ไว้ทางด้านขวา ใช้เครื่องหมาย + คันระหว่างสารแต่ ่ละชนิด และเขียน ไว้ระหวางสารตั ่้ งต้นและสารผลิตภัณฑ์ เช่นสังกะสี( Zn ) ท าปฏิกิริ ยากับกรดซัลฟิ วริก ( H2SO4 ) แล้วได้สังกะสีซัลเฟต (ZnSO4) กบแกั ๊สไฮโดรเจน ( H2 ) เขียนสมการได้ดังนี้ Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2 หลักในกำรเขียนสมกำรเคมี 1. ให้เขียนสูตรเคมีของสารตั้ งต้นไว้ข้างซ้าย เขียนสูตรเคมีของผลิตภัณฑ์ไว้ข้างขวา แล้วเขียนเครื่องหมาย ไว้ตรงกลาง 2. เมื่อเขียนสมการแสดงปฏิกิริยาแล้วให้ท าสมการเคมีให้สมดุลด้วยคือท าให้จ านวน อะตอมของธาตุทุกชนิดทางซ้ายเท่ากบทางขวาั โดยเติมตัวเลขข้างหน้าสูตรเคมีของสารนั้นๆ เช่น N2 + H2 NH3 ไม่ถูกต้อง เพราะสมการนี้ไม่ดุล N2 + 3 H2 2 NH3 ถูกต้อง เพราะสมการนี้ดุลแล้ว

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 41 3. ในการเขียนสมการเคมีให้สมบูรณ์ยิ่ งขึ้น ควรบอกสถานะของสารแต่ละชนิดด้วยคือ ถ้าเป็นของแข็ง (Solid) ใช้อักษรย่อวา่ “ s ” ถ้าเป็นของเหลว (liquid) ใช้อักษรย่อว่า “ l ” ถ้า เป็นแก๊ส (gas) ใช้อักษรยอ่ “ g ” และถ้าเป็นสารละลายในน ้ า (aqueous) ใช้อักษรยอ่ “ aq ” เช่น CaC2(s) + 2 H2O(g) Ca(OH)2(aq) + C2H2(g) 4. การเขียนสมการเคมีบางครั้ง อาจแสดงพลังงานของปฏิกิริยาเคมีด้วยเช่น 2 NH3(g) + 93(g) N2(g) + 3 H2(g) เป็นปฏิกริยาดูดพลังงาน = 93 kJ CH4(g) + 2 O2(g) CO2(g) + 2 H2O(l) + 889.5kJ เป็นปฏิกิริยาคายพลังงาน = 889.5 kJ ขั้นตอนกำรดุลสมกำรเคมีโดยวิธีตรวจพินิจ 1. ให้ดุลจ านวนอะตอมของธาตุในโมเลกุลใหญ่ที่สุดก่อนแล้วจึงค่อยดุลจ านวนอะตอม ในโมเลกุลที่เล็กลงตามล าดับ และให้ดุลโลหะก่อนอโลหะ 2. ถ้าในสมการใดมีธาตุอิสระอยูด้วยให้ดุลเป็นอันดับสุดท้าย ่ 3. ถ้าสมการที่ดุลแล้วตัวเลขที่แสดงจ านวนโมลของสารต่างๆ ยังไม่เป็นอัตราส่วนอยาง่ ต ่าหรือเป็นเศษส่วนก็ให้ท าเป็นเลขจ านวนเต็มในอัตราส่วนต่างอยางต ่าด้วย ่ 85. สมการเคมีต่อไปนี้เมื่อดุลเสร็จแล้วสัมประสิทธิ์หน้าสารแต่ละตัวจะมีค่าเท่าใดตามล าดับ Fe2O3 + H2 Fe + H2O 1. 5 , 3 , 1 , 3 2. 1 , 3 , 2 , 3 3. 2 , 3 , 1 , 2 4. 2 , 3 , 4 , 3

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 42 86. สมการเคมีต่อไปนี้เมื่อดุลเสร็จแล้วสัมประสิทธิ์หน้าสารแต่ละตัวจะมีค่าเท่าใดตามล าดับ PCl5(l) + H2O(l) H3PO4(aq) + HCl(aq) 1. 2 , 3 , 1 , 3 2. 1 , 3 , 2 , 3 3. 1 , 4 , 1 , 5 4. 1 , 3 , 4 , 3 87. สมการเคมีต่อไปนี้เมื่อดุลเสร็จแล้วสัมประสิทธิ์หน้าสารแต่ละตัวจะมีค่าเท่าใดตามล าดับ P4O10 + H2O H3PO4 1. 2 , 3 , 1 2. 1 , 6 , 4 3. 4 , 1 , 5 4. 3 , 4 , 3 88. สมการเคมีต่อไปนี้เมื่อดุลเสร็จแล้วสัมประสิทธิ์หน้าสารแต่ละตัวจะมีค่าเท่าใดตามล าดับ Fe2O3 + C Fe + CO2 1. 5 , 3 , 1 , 3 2. 1 , 3 , 2 , 3 3. 2 , 3 , 1 , 2 4. 2 , 3 , 4 , 3

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 43 4.7.2 ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาณของสารในสมการเคมี ในสมการเคมีที่ดุลแล้วนั้น ตัวเลขสัมประสิทธิ์หน้าสารแต่ละตัวจะบอกอัตราส่วนของ จ านวนโมล หรือของจ านวนโมเลกุล หรือของจ านวนปริมาตร ( หากเป็นแก๊ส ) ของสารที่เข้ามา ท าปฏิกิริยากนและผลิตภัณฑ์ที่เก ั ิดขึ้นเสมอ เช่นจากสมการเคมี 2 H2(g) + O2(g) 2 H2 O(g) เราจะรู้ว่าอัตราส่วนของจ านวนโมล หรือของจ านวนโมเลกุล หรือของจ านวนปริมาตร ของสาร H2 : O2 : H2O = 2 : 1 : 2 89. จากปฏิกิริยา C3H8(g) + 5 O2(g) 3 CO2(g) + 4 H2O(g) หากต้องการ CO2 44 กรัม ต้องใช้ C3H8 ก ี่ลิตร 1. 6.0 2. 6.8 3. 7.5 4. 8.8 90. จากโจทย์ที่ผานมา่ หากใช้ O2 64 กรัม จะได้ไอน ้ าก ี่โมเลกุล 1. 3.01 x 1023 2. 6.02 x 1023 3. 9.632 x 1023 4. 12.04 x 1023

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 44 91. ในการเผา KClO3 จะเกิดปฎิกิริยาดังนี้ 2 KClO3 2 KCl + 3 O2 ( K = 39.1 , Cl = 35.5 , O = 16 ) ถ้าเผา KClO3 จ านวน 12.26 กรัม จะได้แก๊ส O2 ก ี่ลิตรที่ STP 1. 1.12 2. 2.24 3. 3.36 4. 4.48 92(แนว En) ถ้าต้องการกาจัดซัลเฟอร์ไดออกไซด์ในอากาศด้วยปฏิก ิริยาดังต่อไปนี้ 2 CaCO3(s) + 2 SO2(g) + O2(g) 2 CaSO4(s) + 2 CO2(g) จะต้องใช้ CaCO3 ก ี่กรัมที่จะกาจัด SO2 1120 cm3 ที่ STP ( Ca = 40 , S = 32 ) 1. 0.05 2. 5 3. 50 4. 5000 93. แก๊สมีเทน ( CH4 ) ท าปฏิกิริยาเผาไหม้กบออกซิเจน ั ( O2 ) ถามว่าหากใช้มีเทน 24 กรัม จะต้องใช้แก๊สออกซิเจนกี่ลิตร 1. 11.2 2. 22.4 3. 44.8 4. 67.2

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 45 94(แนว มช) ถ้าใช้ O2 6.4 กรัม ท าปฏิกิริยาอยางสมบูรณ์ก ่บแกั ๊ส H2 จะได้ไอน ้าปริมาตร ก ี่ dm3 ที่STP ( สมมุติวาไอน ่ ้ ามีพฤติกรรมเช่นเดียวกบแกั ๊สสมบูรณ์, H = 1 , O = 16 ) 1. 1.12 2. 4.48 3. 6.62 4. 8.96 95(แนว En) แร่ชนิดหนึ่งประกอบด้วย FeS และสิ่งอื่นๆ ที่ไม่ท าปฏิกิริยากบกรดั เมื่อน าแร่ นี้มา 20 กรัม ต้มกบกรดั H2SO4 ซึ่ งมีปริมาตรมากเกินพอปฏิกิริยาสิ้นสุด ปรากฏวาได้ ่ แก๊ส H2S ทั้ งหมด 3.4 กรัม จงค านวณหาวาแร่ ่นั้ นประกอบด้วย FeS ร้อยละเท่าใด ถ้าสมการของปฏิกิริยาคือ FeS + H2SO4 FeSO4 + H2S 4.7.3 การค านวณจากสมการเคมีที่เกี่ยวข้องมากกว่าหนึ่งสมการ 96(แนว En) 2 Pb(NO3) 2 2 PbO + 4 NO2 + O2 NO2 + 2 KI K2O + NO + I2 ( K = 40 , Pb = 207 , I = 127 ) จากสมการต้องเผา Pb(NO3) 2 ก ี่กรัมจึงจะได้ I 2 1.21 x 1022 โมเลกุล

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 46 97. จงค านวณหามวลของแก๊สคลอรีน (Cl2) ในหน่วยกิโลกรัม ที่ต้องการใช้ในการเกิดคาร์- บอนเตตระคลอไรด์ (CCl4) 5.00 กิโลกรัม จากการเปลี่ยนแปลงดังสมการนี้ CS2(l) + 3 Cl2(g) S2Cl2 (l) + CCl4 (l) 8 S2Cl2 (l) + 4 CS2 (l) 3 S8 (s) + 4 CCl4 (l) 1. 2.31 2. 4.61 3. 7.21 4. 9.22 98. ถ้าให้แก๊สมีเทน ( CH4 ) 8.00 กรัม เผาไหม้ในบรรยากาศของแก๊สออกซิเจน ( O2 ) 48 กรัม จงหาวาจะเก่ ิดแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์( CO2 ) ก ี่กรัม ถ้าปฏิกิริยาที่เกิดคือ CH4 (g) + 2 O2 (g) CO2 (g) + 2 H2O (l) 1. 19.5 2. 22.0 3. 22.5 4. 23.8 4.7.4 สารก าหนดปริมาณ สำรก ำหนดปริมำณ คือสารตั้งต้นที่ท าปฏิกิริยาหมดก่อนสารอื่น เมื่อสารนี้หมดไป ปฏิกิริยาจะหยุด การค านวณเกี่ ยวกบสมการเคมีต้องใช้สารก ั าหนดปริมาณนี ้เป็นตัวค านวณ

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 47 99(แนว En) เมื่อน า NaCl 5.85 กรัม ละลายในน ้า 100 cm3 แล้วน าสารละลายที่ได้ผสม กับสารละลาย AgNO3 เข้มข้น 0.2 mol/dm3 ปริมาตร 100 cm3 จะเกิดตะกอนของ AgCl ก ี่กรัม 1. 1.17 2. 2.87 3. 5.58 4. 14.85 4.7.5 ผลได้ร้อยละ ปริมาณผลิตภัณฑ์ที่ค านวณได้จากสมการเคมีนั้นจะเป็นปริมาณที่เกิดตามทฤษฏีเรียกว่า ผลได้ตามทฤษฏี ซึ่ งในธรรมชาติจริ งนั้นปริมาณผลิตภัณฑ์ที่เกิดจะน้อยกว่าทฤษฏีเสมอ ปริมาณที่เกิดจริงจะเรียกผลได้จริง หากต้องการหาวาผลได้จริงมีค ่ ่าเป็นกี่เปอร์เซ็นต์ของผลได้ตามทฤษฏี สามารถหาได้จาก ผลได้ร้อยละ = ผลได้ตามทฤ ษฏี ผลได้จริ ง x 100 100. ถ้าน าเบนซีน (C6H6) 15.6 กรัม มาท าปฏิกิริยากบกรดไนตริก ั (HNO3) จ านวนมากเกิน พอ พบวาเก่ ิดไนโตรเบนซีน (C6H5NO2) 18.0 กรัม ดังสมการ จงหาผลได้ร้อยละ C6H6(l) + HNO3(aq) C6H5NO2(l) + H2O(l) 1. 50.0 2. 62.5 3. 73.2 4. 78.3

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 48 4.7.6 ปริมาตรของแก๊สในปฏิกิริยาเคมี จากหัวข้อที่ผานมาเราทราบว่ าในสมการเคมีที่ดุลแล้ว ่ ตัวเลขสัมประสิทธิ์หน้าสารแต่ ละตัวจะบอกอัตราส่วนจ านวนโมลหรือจ านวนโมเลกุลของสารตั้งต้นและผลิตภัณฑ์ และจาก กฏของอาโวกาโดซึ่งกล่าววา่ “ ที่อุณหภู มิและความดันเดียวกัน แก๊สใดๆ ที่มีปริมาตรเท่ากันจะ มีจ านวนโมเลกุลเท่ากัน ” ดังนั้นตัวเลขสัมประสิทธิ์หน้าสารแต่ละตัวนอกจากจะบอกอัตราส่วน จ านวนโมเลกุลแล้ว ยังบอกอัตราส่วนของจ านวนปริมาตรของสารตั้งต้นและผลิตภัณฑ์ที่เป็น แก๊สอีกด้วย ตัวอยางเช่ ่นจากสมการเคมี 2 H2 (g) + O2 (g) 2 H2O(g) จะได้วาอัตราส ่ ่วนปริมาตรของ H2 : O2 : H2O = 2 : 1 : 2 จากตัวอย่างที่ผ่านมาจะได้ว่า “ ที่อุณหภูมิและความดันคงที่ อัตราส่ วนระหว่าง ปริมาตรของแก๊สที่ท าปฏิกิริยาพอดีกับปริมาตรของแก๊สที่เกิดขึ้น จะเป็ นจ านวนเต็มลงตัว น้อยๆ” ข้อความนี้เรียกกฎของเกย์–ลู สแซก 101. กาหนดปฏิก ิริยา 4 X2(g) + 7 Y2(g) 2 X4Y7 (g) ถ้าใช้ Y2 28 ลูกบาศก์- เซนติเมตร ท าปฏิกิริยากบั X2 ปริมาณมากเกินพอที่อุณหภูมิและความดันเดียวกนัจะเกิด แก๊ส X4Y7 ก ี่ ลูกบาศกเซนติเมตร ์ 1. 2 2. 4 3. 8 4. 10

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 49 102. น าแก๊สชนิดหนึ่งซึ่งมีสูตรโมเลกุล A2 ท าปฏิกิริยากบแกั ๊สอีกชนิดหนึ่งซึ่งมีสูตรโมเลกุล B2 ได้แก๊สที่มีสูตรโมเลกุล AB3 ดังสมการ A2 + 3 B2 2 AB3 ถ้าใช้ B2 60 ลูกบาศก์เซนติเมตร ท าปฏิกิริยากบั A2 ปริมาณมากเกินพอที่อุณหภูมิและ ความดันเดียวกนจะเกั ิดแก๊ส AB3 ก ี่ ลูกบาศกเซนติเมตร ์ 1. 10 2. 20 3. 30 4. 40 103. น าแก๊สชนิดหนึ่งซึ่งมีสูตรโมเลกุล A2 ท าปฏิกิริยากบแกั ๊สอีกชนิดหนึ่งซึ่งมีสูตรโมเลกุล B2 ได้แก๊สที่มีสูตรโมเลกุล AB3 ดังสมการ A2 + 3 B2 2 AB3 ถ้าใช้แก๊ส A2 35 ลูกบาศก์เซนติเมตร ท าปฏิกิริยากบั B2 81 ลูกบาศก์เซนติเมตร ถามว่าแก๊ส A2 กบั B2 แก๊สไหนจะถูกใช้หมดก่อนกนั 1. A2 2. B2 3. หมดพร้อมกนั 4. ไม่มีตัวใดหมด

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 50 104. จากข้อที่ผานมา่ จะเกิดแก๊ส AB3 ก ี่ ลูกบาศกเซนติเมตร ์ 1. 27 2. 36 3. 48 4. 54 105. จากข้อที่ผานมา่ จะเหลือแก๊ส A2 ก ี่ ลูกบาศกเซนติเมตร ์ 1. 2 2. 4 3. 8 4. 10 106. สุดท้ายจะแก๊สผสมก ี่ ลูกบาศกเซนติเมตร ์ 1. 31 2. 62 3. 76 4. 93

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 51 107. น า H2 4 dm3 และ O2 3 dm3 มาท าปฏิกิริยากนที่อุณหภูมิ ั 100oC ดังสมการ 2 H2 (g) + O2 (g) 2 H2O(g) เมื่อปฏิกิริยาเกิดอยางสมบูรณ์จะมีแก ่ ๊สในระบบกี่ dm3 1. 4 2. 5 3. 6 4. 8 108(แนว En) แก๊ส X2 50 ลูกบาศก์เซนติเมตร ท าปฏิกิริยาพอดีกบแกั ๊ส O2 125 ลูกบาศก์- เซนติเมตร ได้ผลิตภัณฑ์เป็นแก๊ส G เพียงอยางเดียว ่ 50 ลูกบาศกเซนติเมตร ์ ถ้าการทดลอง นี้ท าที่อุณหภูมิห้องและความดันคงที่ สูตรของแก๊ส G จะเป็นอยางไร ่ 1. XO 2. XO2 3. X2O 4. X2O5 109. ที่อุณหภูมิและความดันเดียวกน แกั ๊สไนโตรเจน ( N2) 3.0 cm 3 ท าปฏิกิริยาพอดีกับ แก๊สออกซิเจน ( O2) 1.5 cm3 ได้แก๊ส X จ านวน 3.0 cm3 แก๊ส X คือแก๊สอะไร 1. NO 2. NO2 3. N2O 4. N2O5

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 52 110. ที่อุณหภูมิ 30oC ความดัน 1 บรรยากาศ แก๊ส N2 และไอน ้ า (H2O) อยางละ่ 1 dm3 มีอะไรเท่ากนั 1. จ านวนโมเลกุล 2. มวล 3. จ านวนอะตอม 4. จุดเดือด 111. แก๊สออกซิเจน 5 ลิตร มี n โมเลกุล แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ 1 ลิตร ที่อุณหภูมิและ ความดันเดียวกนั จะมีกี่โมเลกุล 1. 5n โมเลกุล 2. n โมเลกุล 3. 5 n โมเลกุล 4. 44 32n โมเลกุล

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 53 แผนภาพสรุป บทที่ 4 ปริมาณสมัพนัธ ์ 4.1 มวลอะตอม

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 54 4.2 มวลโมเลกลุ 4.3 โมล

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 55 4.4 สารละลาย 4.4.1 ความเข้มข้นของสารละลาย 4.4.1.1 โมลำริตี หรือโมลำร์ หรือโมลต่อลิตร ( mol/dm3 หรือ M )

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 56 4.4.1.2 โมลแลลิตี หรือโมแลล ( m ) 4.4.1.3 เศษส่วนโมล

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 57 4.4.1.4 ร้อยละ หรือส่วนในร้อยส่วน (parts per hundred , pph )

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 58 4.4.1.5 ส่วนในล้ำนส่วน (parts per million , ppm ) 4.4.1.6 ส่วนในพันล้ำนส่วน (parts per billion , ppb )

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 59 4.4.2 สมบัติบางประการของสารละลาย

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 60 4.5 การค านวณเกี่ยวกับสูตรเคมี 4.5.1 การค านวณหาสูตรเอมพิริคัลและสูตรโมเลกุล 4.5.2 การค านวณมวลเป็ นร้อยละจากสูตร

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 61 4.6 การค านวณปริมาณสารในปฏิกิริยาเคมี 4.6.1 ระบบ กับ สิ่งแวดล้อม 4.6.2 กฎทรงมวล 4.6.3 กฎสัดส่วนคงที่

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 62 4.7 สมการเคมี

ติวสบายเคมีเล่ม 2 http://www.pec9.com บทที่ 4 ปริมาณสัมพันธ์ 63 เฉลยบทที่ 4 ปริมาณสมัพนัธ ์ 1. ตอบข้อ 2. 2. ตอบข้อ 4. 3. ตอบข้อ 4. 4. ตอบข้อ 2. 5. ตอบข้อ 1. 6. ตอบข้อ 4. 7. ตอบข้อ 2. 8. ตอบข้อ 1. 9. ตอบข้อ 4. 10. ตอบ 20 11. ตอบข้อ 1. 12. ตอบข้อ 4. 13. ตอบข้อ 4. 14. ตอบข้อ 1. 15. ตอบข้อ 3. 16. ตอบข้อ 4. 17. ตอบข้อ 3. 18. ตอบข้อ 1. 19. ตอบข้อ 1. 20. ตอบข้อ 3. 21. ตอบข้อ 4. 22. ตอบข้อ 2. 23. ตอบข้อ 3. 24. ตอบข้อ 2. 25. ตอบข้อ 1. 26. ตอบข้อ 3. 27. ตอบข้อ 4. 28. ตอบข้อ 4. 29. ตอบข้อ 4. 30. ตอบข้อ 4. 31. ตอบข้อ 2. 32. ตอบข้อ 2. 33. ตอบข้อ 1. 34. ตอบข้อ 4. 35. ตอบข้อ 1. 36. ตอบข้อ 1. 37. ตอบข้อ 3. 38. ตอบข้อ 4. 39. ตอบข้อ 2. 40. ตอบข้อ 3. 41. ตอบข้อ 1. 42. ตอบข้อ 1. 43. ตอบข้อ 1. 44. ตอบข้อ 3. 45. ตอบข้อ 2. 46. ตอบข้อ 2. 47. ตอบข้อ 1. 48. ตอบข้อ 3. 49. ตอบข้อ 2. 50. ตอบข้อ 1. 51. ตอบข้อ 2. 52. ตอบข้อ 1. 53. ตอบข้อ 2. 54. ตอบข้อ 2. 55. ตอบข้อ 3. 56. ตอบข้อ 4. 57. ตอบข้อ 3. 58. ตอบข้อ 3. 59. ตอบข้อ 3. 60. ตอบข้อ 1. 61. ตอบข้อ 2. 62. ตอบข้อ 1. 63. ตอบข้อ 3. 64. ตอบข้อ 2. 65. ตอบข้อ 3. 66. ตอบข้อ 2. 67. ตอบข้อ 1. 68. ตอบข้อ 3. 69. ตอบข้อ 2. 70. ตอบข้อ 2. 71. ตอบข้อ 1. 72. ตอบข้อ 2. 73. ตอบข้อ 2. 74. ตอบข้อ 4. 75. ตอบข้อ 3. 76. ตอบข้อ 3. 77. ตอบข้อ 3. 78. ตอบข้อ 1. 79. ตอบข้อ 2. 80. ตอบข้อ 3. 81. ตอบ 233 82. ตอบข้อ 1. 83. ตอบข้อ 3. 84. ตอบข้อ 2. 85. ตอบข้อ 2. 87. ตอบข้อ 2. 88. ตอบข้อ 4. 89. ตอบข้อ 3. 90. ตอบข้อ 3. 91. ตอบข้อ 3. 92. ตอบข้อ 2. 93. ตอบข้อ 4. 94. ตอบข้อ 4. 95. ตอบ 44 96. ตอบ 3.31 97. ตอบข้อ 2. 98. ตอบข้อ 2. 99. ตอบข้อ 2. 100. ตอบข้อ 3. 101.ตอบข้อ .3