Les/werkboek Thema's Maatschappijleer VMBO BK

Relaties 192
196
8.1 Met elkaar omgaan 198
• En nu? 202
8.2 Over grenzen 206
8.3 Verliefd, verloofd, getrouwd 210
8.4 Alleen of samen? 213
• Soms loopt het anders
Begrippenlijst

8.2 Over grenzen

HIJ DEED ALSOF HIJ ME LEUK VOND

Lisa (15): “Ruim een jaar geleden was er een jongen die

deed alsof hij me leuk vond. Na een tijdje vroeg hij me

om naaktfoto’s te sturen. Dat heb ik gedaan. Na een tijd

liet iemand op school me mijn eigen foto’s zien. Hij had

mijn naaktfoto’s doorgestuurd. Ik schrok en wist niet

wat ik moest doen. Het ging steeds slechter met me. Als

ik bij mijn vriendinnen wilde gaan zitten, dan hoorde ik:

kun je niet ergens anders gaan zitten? Ik werd als een

slet behandeld.” Bron: Sense

“H ij had mijn naaktfoto’s door­
gestuurd”

Machtsmisbruik Grenzen stellen
In paragraaf 8.1 las je over machtsverschillen. In som- Het is belangrijk dat je zelf uitzoekt waar je grenzen
mige relaties is er sprake van een machtsverschil. Dat liggen en dat je het aangeeft als iemand iets doet of zegt
is niet altijd erg, maar wel als iemand misbruik van wat jij niet prettig vindt. En als je iets overkomt, moet
zijn of haar macht maakt. Er kan dan sprake zijn van je daar niet mee blijven zitten. Probeer erover te praten,
grensoverschrijdend gedrag: gedrag waarbij iemand bijvoorbeeld met je vrienden, mentor of vertrouwens-
iets met jou doet waardoor je je onveilig voelt. Dan gaat persoon.
het bijvoorbeeld om pesten of discriminatie, maar ook Seksuele moraal
om gedrag dat met seksualiteit te maken heeft. Het is vaak moeilijk om over seks te praten. Dat heeft
Maatschappelijk probleem te maken met de seksuele moraal, dat is hoe er over
Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een groot maat- seks wordt gedacht. Je normen op dit punt worden sterk
schappelijk probleem. Volgens onderzoek heeft 53 pro- bepaald door je opvoeding en geloof. Zo vindt de één
cent van de vrouwen en 19 procent van de mannen er dat seks voor het huwelijk niet hoort, terwijl dat voor
weleens mee te maken. Het verhaal van Lisa uit de intro de ander geen probleem is.
is hier een duidelijk voorbeeld van. Bijna iedereen vindt dat je trouw moet zijn aan je part-
ner. Maar betekent dat dat je partner nooit met een
ander mag uitgaan? En stel dat je partner vreemdgaat
en het komt uit. Kun je elkaar dan nog vertrouwen?
Dubbele moraal
Soms is er sprake van een dubbele moraal. Dat wil
zeggen dat er voor jongens andere normen gelden dan
voor meisjes. Zo keuren sommige mensen het af als een
meisje verschillende relaties heeft gehad, terwijl ze dat
bij een jongen wel accepteren. Een meisje wordt dan
vaak een slet genoemd. Een jongen wordt veel minder
snel op die manier veroordeeld. De seksuele moraal
kan dus erg verwarrend zijn.

198

1 Wat wordt bedoeld met de seksuele moraal?

2 Kruis de antwoorden aan die volgens jou juist zijn. De seksuele moraal is anders dan 50 jaar geleden, omdat:
SQUARE de meeste ouders nu makkelijker over seks praten met hun kinderen.
SQUARE mensen van hetzelfde geslacht nu ook met elkaar kunnen trouwen.
SQUARE je op de televisie veel meer seks ziet dan vroeger.
SQUARE vreemdgaan normaal is geworden.
3 Wat kun je doen als je in aanraking komt met grensoverschrijdend gedrag? Noem drie dingen.

1.
2.
3.

4 Bedenk een voorbeeld waarin sprake is van een dubbele seksuele moraal.

5 Reageer op de volgende stelling: “Machtsverschillen in liefdesrelaties zijn nooit goed.”

6 Gevaarlijke vriendjes A Welke uitspraken horen bij de seksuele moraal van lover-
Amsterdam waarschuwt boys?
meisjes voor loverboys
SQUARE Meisjes hebben dezelfde rechten als jongens.
AMSTERDAM – Amsterdam wil op scholen les- SQUARE Meisjes die uitdagende kleding dragen, zijn op zoek
sen geven die meisjes waarschuwen voor loverboys.
Het plan is de lessen gescheiden te geven aan groe- naar seks.
pen meisjes en jongens. In de lessen wordt verteld
wat normaal is in een seksuele relatie en hoe je SQUARE Meisjes doen voor geld alles wat je ze vraagt.
loverboys kunt herkennen. In de praktijk blijkt nog SQUARE Als een meisje ‘nee’ zegt, bedoelt ze ook ‘nee’.
steeds dat veel jongeren thuis geen seksuele voor-
lichting krijgen.
Bron: ANP

B Wat zou jij een goede les of waarschuwing tegen loverboys vinden?

199

7 Wat zeggen de cijfers?

Hoeveel Nederlandse jongeren zijn het eens met de volgende stellingen:
1. “Tijdens het daten moet je elkaars grenzen respecteren.” 90%
2. “ Als je ‘ja’ hebt gezegd tegen seks, mag je daar later niet meer

op terugkomen.” 13%
3. “H et is niet oké om een man te plagen als hij zich op een

vrouwelijke manier kleedt.” 71%
4. “Iemands naaktfoto of filmpje zomaar doorsturen is ‘not done’.” 81%
5. “ Als een man betaalt voor een etentje ben je als vrouw verplicht

met hem te zoenen of zelfs meer.” 9%

Bron: act4respect

Bespreek met een klasgenoot de antwoorden op de stellingen. Waarom is het nuttig om te leren over de
opvattingen van andere jongeren in Nederland? Leg uit.

8 En nu?

Lees het verhaal over Noah en Mila op bladzijde 196 en 197.
A Waarom past, volgens jou, dit verhaal bij het schoolvak

maatschappijleer?

B B espreek met een klasgenoot wat belangrijk is om wel of
niet te doen als je merkt dat iemand somber is. Je mag
dit ook googelen. Schrijf hieronder één ding op dat je kunt
doen en één ding dat je niet moet doen. Leg ook uit waar-
om wel of niet.

Wel doen:

Niet doen:

200

9 ACTUEEL A Leg uit waarom hier sprake is van grensoverschrijdend gedrag.

“Hij vroeg of ik m’n shirt B L eg uit dat een BN’er zoals Kaj makkelijk in contact komt met
wilde uittrekken” meisjes. Gebruik het woord ‘macht’ in je antwoord.

De programma’s waar YouTuber en pre- C Waarom is er geen aangifte gedaan, denk je?
sentator Kaj van der Ree (28) aan mee-
werkte zijn per direct gestopt. Dat heeft D Bekijk de video via de QR-code. Welke tips worden er gegeven
BNNVARA bekendgemaakt. De presentator aan slachtoffers van internetpesten?
werd op sociale media beschuldigd van
seksueel grensoverschrijdend gedrag bij
destijds minderjarige meisjes. Een van de
meisjes was 14 toen het gebeurde. Zij zei:
“Hij vroeg tijdens het skypen of ik m’n shirt
wilde uittrekken. Ik voel me misbruikt.” Een
ander meisje: “Op een gegeven moment
begon hij met naaktfoto’s sturen en zei: ‘Ik
wil er wel wat voor terug.’ Dan voel je je op
die manier best wel gedwongen om dat dan
ook maar te doen. Hij schreef: ‘Nou, stuur
dan wat. Sukkel, doe het gewoon.’ Heel erg
manipulerend. Hij geeft je het gevoel alsof
je het hem verschuldigd bent.” Van der Ree
bood in een verklaring zijn excuses aan en
gaf toe domme fouten te hebben gemaakt.
Er is nog geen aangifte tegen hem gedaan.
Bron: RTL Nieuws

Samenvatting paragraaf 8.2

Gebruik de volgende woorden om de samenvatting compleet te maken:

GRENZEN - GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG - MORAAL - OPVOEDING - ONVEILIG - DUBBELE

Bij machtsmisbruik is er sprake van , dat is

gedrag waarbij iemand iets met jou doet waardoor je je voelt. Het is belangrijk dat je in zo’n

geval je aangeeft of er met iemand over praat. Je seksuele , dus hoe je over

seks denkt, wordt bepaald door je en geloof.

Met de moraal wordt bedoeld dat er voor jongens vaak andere normen gelden dan voor

meisjes.

201

• Soms loopt het anders

Een uithuisplaatsing, het meemaken van een terreuraanslag of op jonge leeftijd moeder worden: soms loopt het
leven anders dan je verwacht. Op deze pagina’s lees je de verhalen van Job, Ferry, Anne en Charissa.

“IN HET FASEHUIS HEB IK MEER RUST”

Soms kunnen je ouders niet met jou omgaan of jij niet met
je ouders. Maar je moet wél verder. Daarom zijn er fase-
huizen en kamertraining, bedoeld voor jongeren die nog
niet zelfstandig kunnen wonen maar ook niet thuis. Job
(17): “Thuis had ik altijd ruzie, met mijn ouders maar ook
met mijn zusjes. Ik kon niet omgaan met de stress die ik
daardoor kreeg. Op school ging het slecht. Na vijf jaar ruzie
besloten mijn ouders te gaan scheiden. Mijn vader heeft
geroepen dat het vooral mijn schuld was. Ik heb daar een
enorm schuldgevoel over gehad, maar ik was ook woedend.
Uiteindelijk leidde dit tot een vechtpartij tussen ons.
Daardoor kwam ik bij jeugdzorg terecht en ben ik uiteinde-
lijk in een fasehuis gaan wonen.
Ik woon er met anderen samen, maar heb wel een eigen
kamer. Mijn begeleiders leren mij omgaan met lastige situ-
aties. Ook heb ik mijn vmbo-t-diploma gehaald. Sinds ik in
het fasehuis woon, heb ik meer rust.”

“DIE NACHT HEEFT MIJN LEVEN VERANDERD”

Op vrijdag 13 november 2015 speelt de Amerikaanse band
Eagles of Death Metal in de concertzaal Le Bataclan in
Parijs. De Nederlander Ferry Zandvliet is er ook, met drie
vrienden. Het concert is al een tijdje bezig als drie mannen
de zaal binnenkomen. Ze hebben automatische geweren bij
zich en beginnen te schieten.
Bij de aanslag op Le Bataclan komen 89 mensen om het
leven. Meer dan 300 mensen raken gewond. “Die nacht
heeft mijn leven veranderd,” zegt Ferry. “Ik kreeg paniek-
aanvallen en nachtmerries. Iedere dag. Het zou helemaal
niet gek zijn geweest als ik boos was geworden. Maar die
avond in Le Bataclan heb ik gezien wat boosheid met je
kan doen. Daar vertel ik over op scholen. Ik weiger me
slachtoffer te voelen. Er is geen situatie te bedenken waar-
in je niet weer je schouders eronder zet en doorgaat. Een
meisje uit een klas verwoordde zo mooi wat ik te vertellen
had: ‘U zegt eigenlijk dat je het negatieve moet loslaten om
het positieve mogelijk te maken’.” Bron: de Volkskrant, NTR

210

“IK ZOU HET NIEMAND AANRADEN”

In Nederland worden ieder jaar ongeveer 1.800 meisjes
tienermoeder. Dat zijn meisjes die voor hun 20e een kind
krijgen. Nederland is een van de landen met het laagste
aantal tienermoeders ter wereld.
Anne (21): “Toen ik 14 was, leerde ik op vakantie een
jongen kennen. Na twee maanden maakte ik de relatie uit,
maar even later bleek ik zwanger te zijn.
Samen met mijn moeder zette ik de voor- en nadelen van
abortus en van moeder worden op een rijtje. De rij nadelen
bij moeder worden was veel langer – ik wilde bijvoorbeeld
een studentenleven en reizen maken – maar één nadeel
bij het abortusrijtje gaf de doorslag: spijt. Daar was ik heel
bang voor. Ik koos ervoor de baby te houden.
Om roddels te voorkomen, ben ik op school alle derde klas-
sen rondgegaan om de feiten te vertellen.
Mijn ouders lieten me na de geboorte van Nina nog wel af
en toe puber zijn. Dan ging ik op stap, maar als Nina om
2.00 uur wakker werd, werd ik gebeld en moest ik naar
huis komen. Ik heb mijn mbo-opleiding afgerond en ben
daarna met Nina op mezelf gaan wonen. Ik zou graag nog
hbo doen, maar dat is iets wat door het moederschap op
zich laat wachten. Daarom werk ik nu.
Het gaat goed met ons. Ik heb zeker geen spijt van de keu-
zes die ik gemaakt heb, maar ik zou het niemand aanraden
om zo vroeg zwanger te worden. Het is een zware weg ge-
weest. Toch weet ik zeker dat ik mét Nina veel meer bereikt
heb dan dat ik zonder haar had gedaan.”

Bron: LINDA.

“ZONDER MIJN PLEEGOUDERS WAS IK NOOIT
GEWEEST WAAR IK NU BEN IN MIJN LEVEN”

Charissa (25) groeide op in een pleeggezin. Toen ze twee
jaar oud was, werd ze samen met haar oudere zus uit huis
geplaatst.
“Volgens mijn pleegmoeder waren we een soort ‘oerkinde-
ren’. We praatten niet, hadden zo ons eigen taaltje. Als mijn
pleegouders er niet voor hadden gekozen om pleegouders
te worden, was ik nooit geweest waar ik nu ben in mijn
leven.
Wat lastig is geweest aan het pleegkind zijn, is dat je toch
altijd ‘anders’ bent. Met Vaderdag en Moederdag bijvoor-
beeld. Dan vroegen klasgenootjes waarom ik twee dingen
maakte. Ik ben daar ook wel mee gepest. Dan zeiden ze
bijvoorbeeld ‘jij hebt geen echte ouders’. Zeker in de puber-
teit had ik er veel moeite mee dat ik anders was. Als puber
ga je dan nadenken: waarom kan ik niet gewoon normaal
zijn, waarom heb ik nu een pleeggezin?”

Bron: Centrum voor Jeugd en Gezin Maastricht Heuvelland

211