สรุปผลการดำเนินโครงการ Gov Lab CDD 07 เพชรบุรี

เอกสารสรปุ ผลการดำเนนิ งาน

โครงการสรŒางทีมนวัตกรรมภาครัฐ
ในการพฒั นาคุณภาพช�ว�ตของประชาชน

(GOVERNMENT INNOVATION LAB : GOV LAB)

ทมี สรŒางสุข เพชรบุร� Happiness

ตนŒ แบบนวตั กรรม : CEO โคก หนอง นา พฒั นาชมุ ชน
จงั หวดั เพชรบุร�

ศนู ยศกึ ษาและพฒั นาชุมชนเพชรบรุ � สำนักงานพัฒนาชมุ ชนจังหวัดเพชรบุร� สำนักงานพฒั นาชมุ ชนอำเภอเขายอŒ ย

คำนำ

ตำมท่ี สถำบันกำรพัฒนำชุมชน ได้จัดทำโครงกำรสรำ้ งทีมนวัตกรรมภำครฐั ในกำรพัฒนำ
คุณภำพชีวติ ประชำชน (Government Innovation Lab: Gov Lab) เพ่ือสรำ้ งทีมนวัตกรรมภำครฐั ในกำร
ขับเคลื่อนกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ ของประชำชนและพัฒนำรปู แบบในกำรพัฒนำคณุ ภำพชวี ติ ของประชำชน โดยมี
สถำบนั กำรพัฒนำชุมชนเปน็ หน่วยดำเนินกำร ซง่ึ ประกอบไปด้วย ๗ กิจกรรมน้ัน

ในกำรนี้ เพื่อเผยแพรผ่ ลกำรดำเนินงำนโครงกำรฯ ดังกล่ำวให้หน่วยงำนในสังกัดกรมกำรพัฒนำ
ชุมชนและนำเสนอผู้บรหิ ำรกรมกำรพัฒนำชุมชนได้รบั ทรำบ ศูนย์ศึกษำและพัฒนำชุมชนเพชรบุร ีจงึ ได้ทำเอกสำร
สรุปผลกำรดำเนินโครงกำรสรำ้ งทีมนวัตกรรมภำครฐั ในกำรพัฒนำคุณภำพชีวติ ประชำชน ( Government
Innovation Lab: Gov Lab): ต้นแบบนวัตกรรม CEO โคก หนอง นำ พัฒนำชุมชน ของจงั หวดั เพชรบุร ีขึ้น โดย
เนื้อหำได้บรรยำยกระบวนกำรดำเนินงำนในพ้ืนที่ต้นแบบโครงกำรฯ ใช้กระบวนกำร Design Thinking
ประกอบด้วย หัวข้อ ได้แก่ Empathize วธิ ีกำรค้นหำ ทำควำมเข้ำใจปัญหำ, Define วธิ ีกำหนดปัญหำหรอื
โจทย์,Ideate วธิ รี ะดมไอเดียกำรแก้ปัญหำ, Prototype โมเดลในกำรแก้ปัญหำ, Test วธิ กี ำรนำต้นแบบไป
ทดสอบ,ประโยชน์ท่ไี ด้รบั , รปู ภำพระหวำ่ งดำเนินกิจกรรม, ใบลงชอื่ ผู้รว่ มในแต่ละกิจกรรม, ข้อมูลทเ่ี ก่ียวข้องอ่ืน ๆ
(รำยช่ือทีมนวัตกร, ปัจจัยท่ีส่งผลให้โครงกำรฯ ประสบผลสำเรจ็ , ปัญหำ อุปสรรค ในกำรดำเนินโครงกำรฯ,
ข้อเสนอแนะในกำรดำเนินโครงกำรฯ) ท้ังนี้ได้จัดทำเอกสำรในรูปแบบไฟล์ pdf และ word ส่งให้สถำบันกำร
พัฒนำชุมชนได้นำไปเผยแพรเ่ พ่ือประโยชน์ในกำรเรยี นรตู้ ่อไป

ศูนย์ศึกษำและพฒั นำชุมชนเพชรบุร ี

มิถุนำยน ๖๕

สำรบัญ หน้ำ
ก
เรอ่ ื ง ข
คำนำ ค
สำรบญั
บทสรปุ ผู้บรหิ ำร ๑
ส่วนท่ี ๑ บทนำ ๕
๗
๑.๑ ควำมเป็นมำ ๘
๑.๒ รำยละเอียดโครงกำร
๑.๓ ข้อมูลท่ัวไปของพ้ืนทต่ี ้นแบบ ๙
๑.๔ รำยชอ่ื ทมี นวัตกร ๒๐
๒๓
ส่วนท่ี ๒ กระบวนกำรคิดเชงิ ออกแบบ (Design Thinking) ๒๔
๒๖
๒.๑ Empathize วธิ กี ำรค้นหำ ทำควำมเข้ำใจปัญหำ ๓๔
๒.๒ Define วธิ กี ำหนดปญั หำหรอื โจทย์
๒.๓ Ideate วธิ รี ะดมไอเดียกำรแก้ปัญหำ ๓๙
๒.๔ Prototype โมเดลในกำรแก้ปัญหำ ๔๐
๒.๕ Test วธิ กี ำรนำต้นแบบไปทดสอบ ๔๑
๒.๖ สรุปผลต้นแบบนวัตกรรม ๔๑

ส่วนที่ ๓ บทเรยี นท่ไี ด้จำกกำรดำเนินโครงกำร ๔๒
๓.๑ ประโยชน์ทจ่ี ะได้รบั ๕๑
๓.๓ ปจั จยั ทส่ี ่งผลต่อโครงกำรฯ ประสบผลสำเรจ็ ๕๒
๓.๔ ปญั หำ อุปสรรค ในกำรดำเนินโครงกำรฯ ๗๒
๓.๕ ข้อเสนอแนะในกำรดำเนินโครงกำรฯ

ส่วนที่ ๔ เอกสำร หลกั ฐำนทีเ่ ก่ียวข้อง

๔.๑ ภำพประกอบกำรดำเนนิ กิจกรรม
๔.๒ ส่ือประกอบกำรเรยี นรทู้ ีใ่ ชท้ ดลองต้นแบบนวตั กรรม
๔.๓ ใบลงทะเบยี นผู้เข้ำรว่ มในแต่ละกิจกรรม
๔.๔ เอกสำรหลักฐำนดำเนินโครงกำร

บทสรปุ ผู้บรหิ ำร

โครงกำรสรำ้ งทีมนวัตกรรมภำครฐั ในกำรพัฒนำคุณภำพชีวติ ของประชำชน (Government
Innovation Lab: Gov Lab) มีวัตถุประสงค์เพ่ือสรำ้ งทีมนวัตกรรมภำครฐั ในกำรขับเคลื่อนกำรพัฒนำคุณภำพ
ชีวติ ประชำชนและเพ่ือพัฒนำรูปแบบในกำรพัฒนำคุณภำพชีวติ ของประชำชน ดำเนินกำรในไตรมำส ๒ - ๓
ณ ศูนย์ศึกษำและพัฒนำชุมชน ๑๑ แห่ง และพื้นที่เป้ำหมำย โดยศูนยศ์ ึกษำและพัฒนำชุมชนเพชรบุร ีได้ ดำเนิน
กิจกรรมโครงกำรฯ ได้แก่ กิจกรรมท่ี ๑ กำรสรำ้ งควำมเข้ำใจทีมนวัตกร โดยกำรฝึกปฏิบัติกำรใชง้ ำนโปรแกรม
Miro ไวท์บอรด์ แพลตฟอรม์ ออนไลน์, กิจกรรมที่ ๒ แลกเปลี่ยนเรยี นรูพ้ ื้นที่ ต้นแบบ ประกอบด้วย ๒ กิจกรรม
ย่อย ได้แก่ กิจกรรมย่อยท่ี ๒.๑ แลกเปลี่ยนเรยี นรูพ้ ้ืนที่ต้นแบบ ณ พื้นท่ี ต้นแบบนวัตกรรม ๑๑ แห่ง และ
กิจกรรมย่อยที่ ๒.๒ นำเสนอผลกำรแลกเปล่ียนเรยี นรูพ้ ื้นที่ต้นแบบ ผ่ำน ระบบออนไลน์ Zoom Cloud
Meeting, กิจกรรมที่ ๓ กำรวเิ ครำะห์ปัญหำและกำหนดโจทยก์ ำรออกแบบ นวตั กรรม ผ่ำนระบบออนไลน์ Zoom
Cloud Meeting กิจกรรมท่ี ๔ ออกแบบนวัตกรรมเชงิ พ้ืนที่ ประกอบด้วย ๒ กิจกรรมย่อย ได้แก่ กิจกรรมย่อยท่ี
๔.๑ ออกแบบนวตั กรรมเชงิ พื้นท่ี กิจกรรมย่อยที่ ๔.๒ กำรขับเคล่ือนชุมชนด้วยกำรจดั กำรควำมรู้ กำรนำนวัตกรรม
สั งคม ผ่ำนระบบออนไลน์ Zoom Cloud Meeting กิ จกรรมท่ี ๕ สร้ำงและพัฒนำนวัตกรรมเชิงพ้ืนท่ี
ประกอบด้วย ๒ กิจกรรมย่อยได้แก่ กิจกรรมย่อยท่ี ๕.๑ สรำ้ งและพัฒนำนวัตกรรมเชงิ พื้นท่ี กิจกรรมย่อยที่ ๕.๒
นำเสนอผลกำรสรำ้ งและพัฒนำ นวัตกรรมเชงิ พ้ืนที่ กิจกรรมท่ี ๖ สรุปผลกำรดำเนินกำรพัฒนำนวัตกรรมภำครฐั
ในกำรพัฒนำคุณภำพชวี ติ และกิจกรรมที่ ๗ ประชุมนำเสนอกำรพัฒนำต้นแบบนวตั กรรม

ผลผลิตจำกกำรดำเนินโครงกำรคือ ๑) สรำ้ งทีมนวัตกร ๑ ทีม ช่ือ “ทีมสรำ้ งสุข เพชรบุร ี
Happiness” ๒) บุคลำกรศูนยศ์ ึกษำและพัฒนำชุมชนเพชรบุร ี สำนักงำนพัฒนำชุมชนจงั หวัดเพชรบุร ี สำนักงำน
พัฒนำชุมชนอำเภอเขำยอ้ ย ปรำชญ์ชุมชน ผู้เชย่ี วชำญ ที่เข้ำรว่ มโครงกำรฯ เป็น “นวัตกร” ได้อย่ำงมีประสิทธภิ ำพ
๓) ได้ต้นแบบนวัตกรรมกระบวนกำรเรยี นรู้ ท่ีชอ่ื ว่ำ “CEO โคก หนอง นำ พัฒนำชุมชน” ซงึ่ เป็นนวัตกรรมรำงคู่
ที่ตอบโจทย์กลุ่มเป้ำหมำยอย่ำงแท้จรงิ และสำมำรถนำไปประยุกต์ใชเ้ พื่อแก้ปัญหำของพื้นท่ี คือ ไอเดียรำงท่ี ๑
กำรพัฒนำแพลตฟอรม์ ออนไลน์ กำรเรยี นรู้ ประชำสัมพันธ์ เชอื่ มโยงเครอื ข่ำยแบบออนไลน์ และ ไอเดียรำงท่ี ๒
กิจกรรมเอำมื้อท่ีมำกกวำ่ กำรเอำม้ือ คือกำรเพิ่มกระบวนกำรเรยี นรูด้ ้วยกำรลงมือทำ และกำรเชอื่ มโยงกลไกกำร
จดั กำรองค์ควำมรู้ เพ่ือกำรพัฒนำพ้ืนทต่ี ้นแบบอยำ่ งยัง่ ยืน

1

ส่วนท่ี ๑ บทนำ

1.๑ ควำมเป็นมำ

โดยสถาบันการพัฒนาชุมชน กรมการพัฒนาชุมชน ดาเนินโครงการสรา้ งทีมนวัตกรรม
ภาครฐั ในการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ประชาชน (Government Innovation Lab : Gov Lab) โดยมีวัตถุประสงค์
1. เพ่ือสรา้ งทมี นวตั กรในการขับเคลื่อนการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ของประชาชน 2. เพื่อพัฒนานวตั กรรมภาครฐั
ในการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ของประชาชน 3. เพ่ือให้เกิดการบูรณาการการทางานระหว่างภาครฐั ภาคเอกชน
และภาคประชาชน ในการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ของประชาชน มุ่งขับเคลื่อนการพัฒนานวัตกรรมภาครฐั ท่ีเป็น
สิ่งสาคัญและจาเป็นสาหรบั การปรบั ตัวของภาครฐั ในการเตรยี มพรอ้ มรบั มือการเปล่ียนแปลงท่ีเกิดขึ้น ทาให้
ภาครฐั ต้องหาวธิ กี ารจดั การภาครฐั ใหม่ เพื่อเตรยี มความพรอ้ มรบั การเปล่ียนแปลงและการแก้ไขปัญหาท่ี
อาจจะเกิดข้ึน ซึ่งการสรา้ งนวัตกรรมภาครฐั เป็นวธิ กี ารหนึ่งท่ีจะช่วยให้ภาครฐั สามารถปรบั ตัวทันต่อการ
เปล่ียนแปลงและความก้าวหน้าของโลก ชว่ ยให้ภาครฐั มีกลไกที่มีประสิทธภิ าพ และชว่ ยตอบสนองต่อความ
ต้องการและความคาดหวงั ของประชาชนท่มี ีต่อบรกิ ารภาครฐั สู่การผลักดันให้เกิดระบบราชการ 4.0 เพ่ือสอด
รบั นโยบาย Thailand 4.0 โดยเรม่ ิ โครงการสรา้ งทีมนวัตกรรมภาครฐั ในการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ประชาชน
(Government Innovation Lab : Gov Lab) เป็นพื้นที่เปิดโอกาสการทางานแบบมีส่วนรว่ ม และบูรณาการ
ท้ังภาครฐั ภาคเอกชน ภาคประชาชน ภาควชิ าการ เข้ามาทางานรว่ มกันในการพัฒนานวัตกรรมภาครฐั ทาให้
เป็นต้นแบบนวัตกรรมภาครฐั ที่พัฒนาขึ้นมาจากความต้องการของประชาชนท่ามกลางการเปลี่ยนแปลง และ
ยกระดับคุณภาพชวี ติ ที่ดีให้ประชาชน โดยขับเคลื่อนโครงการฯ ผ่านกลุ่มเป้าหมาย 11 ศูนยศ์ ึกษาและพัฒนา
ชุมชน 11 พ้ืนทเี่ ปา้ หมาย 11 ต้นแบบนวตั กรรม

ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี ได้ดาเนินรว่ มกับ สานักงานพัฒนาชุมชนจังหวัด
เพชรบุร ี สานักงานพัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย ปราชญ์ชุมชน ผู้เช่ียวชาญ รวม 18 คน โดยได้ขับเคลื่อน
โครงการสรา้ งทมี นวัตกรรมภาครฐั ในการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ประชาชน (Government Innovation Lab : Gov
Lab) ในประเด็นภารการกิจ การส่งเสรมิ การน้อมนาหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่พ่ีน้องประชาชน
ปฏิบตั ิจนเปน็ วถิ ี “พัฒนาพื้นท่ตี ้นแบบการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ตามหลักทฤษฎีใหม่ ประยุกต์สู่ โคก หนอง นา
พัฒนาชุมชน”

ตามทก่ี รมการพัฒนาชุมชน เป็นส่วนราชการที่ สังกัดกระทรวงมหาดไทยมีภารกิจสาคัญ
ในการส่งเสรมิ กระบวนการเรยี นรูแ้ ละการมีส่วนรว่ มของประชาชน ส่งเสรมิ และพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากให้มี
ความม่ันคงและมีเสถียรภาพ ตลอดจนการฝึกอบรมและพัฒนาบุคลากรท่ีเก่ียวข้องในการพัฒนาชุมชน เพื่อให้
เป็นชุ มชนเข้มแข็ง ด้ วยการ น้อมนาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มาพัฒนาระบบและกลไก
ในการส่งเสรมิ กระบวนการเรยี นรู้ การจดั การความรู้ การอาชพี การออม และการบรหิ ารจดั การเงนิ ทุนของ
ชุมชน

2

เพื่อเสรมิ สรา้ งขีดความสามารถของประชาชน ชุมชน ผู้นาชุมชน องค์การชุมชน และ
เครอื ข่ายองค์การชุมชน ให้พ่ึงตนเองได้ นาไปสู่การพัฒนาคุณภาพชีวติ ที่ดี ประชาชนมีความสุข สามารถ
เป็นกลไกการพัฒนาการบรหิ ารจัดการชุมชนและเศรษฐกิจฐานรากอย่างเป็นระบบและมีประสิทธภิ าพ

โดยตั้งแต่ปี พ.ศ. 2549 กระทรวงมหาดไทย ได้มอบหมายให้กรมการพัฒนาชุมชน น้อมนาหลัก
ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นหลักในการส่งเสรมิ กระบวนการเรยี นรแู้ ละการมีส่วนรว่ มของประชาชน เน้น
ประชาชนเป็นศูนย์กลาง โดยการพัฒนาคนให้พ่ึงตนเอง มีความรูส้ ึกเป็นเจ้าของ บรหิ ารจัดการและพัฒนา
หมู่บ้านหรอื ชุมชนโดยชุมชน ให้มีวถิ ีชีวติ เศรษฐกิจพอเพียงและเป็นสังคม “อยู่เย็น เป็นสุข” โดยผ่าน
กระบวนการสรา้ งและพัฒนาผู้นาชุมชน เพื่อให้เข้าใจแนวพระราชดารแิ ละขับเคล่ือนกิจกรรมการพัฒนาหมู่บ้าน
ภายใต้โครงการพัฒนาหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง

ต่อมาในปี พ.ศ. 2552 ได้ส่งเสรมิ ให้ยกระดับการพัฒนาเป็นหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงให้เปน็
“หมู่บ้านต้นแบบ” เพ่ือขยายผลการน้อมนาหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติยังหมู่บ้านอ่ืน ๆ
มีเปา้ หมายผู้เข้ารว่ มโครงการ จานวน 30 คน ต่อ 1 หมู่บา้ น ผลการดาเนินงานระหว่างปงี บประมาณ พ.ศ. 2552 – 2563
ตลอดระยะเวลา 11 ปีที่ผ่านมา มีหมู่บ้านที่ผ่านกระบวนการพัฒนาเป็นหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงแล้ว จานวน
ทง้ั ส้ิน 27,275 หมู่บ้าน

ในปีงบประมาณ 2563 กรมการพัฒนาชุมชน ได้จดั ทาโครงการพัฒนาพ้ืนท่ีต้นแบบการพัฒนา
คุณภาพชวี ติ ตามหลักทฤษฎีใหม่ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รชั กาลที่ 9 ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นา
โมเดล” เป็นโครงการนารอ่ งในการน้อมนาหลักทฤษฎีใหม่กวา่ 40 ทฤษฎี ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิ
เบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รชั กาลท่ี 9 อาทิเชน่ แกล้งดิน หญ้าแฝก การห่มดิน ดิน
เส่ือมโทรม (ดินดาน) ดินคุณภาพต่า (สารเคมี) บารงุ ดิน ฝนหลวง หนอง คลองไส้ไก่ ฝายชะลอนา้ + คันกั้นนา้
เขื่อนกักเก็บน้า โครงการแก้มลิง น้าดีไล่น้าเสีย อธรรมปราบอธรรม ระบบลม แสงแดด ระบบบาบัดน้าเสีย
แบบส่ิงประดิษฐ์ ระบบสระเติมอากาศ กังหันชยั พัฒนา การบรหิ ารจดั การน้า จากภูผาสู่มหานที ป่า 3 อย่าง
ประโยชน์ 4 อย่าง การปลูกป่าทดแทน พระราชดารสั ภูเขาป่า ป่าเปียก ป่าไม้สาธิต ปลูกป่าบนที่สูง
ปลูกป่าในใจคน ปลูกป่าต้นน้าลาธาร หรอื การปลูกป่าธรรมชาติ ปลูกป่าโดยไม่ต้องปลูก การอนุรกั ษ์สัตว์ป่า
การอนุรกั ษ์พันธุพ์ ืช มลพิษและการเปล่ียนแปลงภูมิอากาศ การจดั การส่ิงแวดล้อม (ขยะชุมชน) การศึกษา
สหกรณ์ รางวัลความสาเรจ็ ด้านการพัฒนามนุษย์ บวร ทาแบบคนจน เศรษฐกิจพอเพียง ข้าว พลังงาน
ทดแทน ทฤษฎีใหม่ เป็นต้น มาพัฒนาพื้นที่ต้นแบบการพัฒนาคุณภาพชีวติ (พพช.) ในพื้นที่ศูนย์ศึกษาและ
พัฒนาชุมชน 11 แห่ง และพื้นที่ขยายผล 21 แห่ง

ในปงี บประมาณ 2564 กรมการพัฒนาชุมชน ได้ขยายผลการพัฒนาพื้นท่ใี นรูปแบบ “โคก
หนอง นา โมเดล” ให้ครอบคลุมท่ัวประเทศ โดยได้นาแนวทางในการขยายผลหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงสู่
ความเปน็ หมู่บ้านต้นแบบ โคก หนอง นา มาดาเนินการภายใต้โครงการพัฒนาหมู่บา้ นเศรษฐกิจพอเพียง ด้วย
การพัฒนาหมู่บ้าน ให้เป็นหมู่บ้านต้นแบบ โคก หนอง นา โมเดล โดยก่อนดาเนินโครงการได้มีการสารวจ
ความต้องการของครวั เรอื นที่สนใจเข้ารว่ มการ พบว่า มีครวั เรอื นท่ีสนใจเข้ารว่ มโครงการกว่า 50,000
ครวั เรอื น ซง่ึ งบประมาณประจาปี 2564 กรมการพัฒนาชุมชน สามารถดาเนินการกับครวั เรอื นต้นแบบได้
จานวน 11,414 หมู่บา้ น ๆ ละ 1 แปลง โดยเป็นการสนับสนุนงบประมาณในการปรบั รูปแบบแปลงท่ีดินใน
รูปแบบ โคก หนอง นา และสนับสนุนงบประมาณค่าวัสดุอุปกรณ์ในกระบวนการเรยี นรูใ้ ห้กับครวั เรอื น
ต้นแบบ เพ่ือสรา้ ง/พัฒนาพื้นท่ีให้เปน็ แหล่งเรยี นรใู้ ห้กับประชาชนในรูปแบบ "โคก หนอง นา" ระดับหมู่บา้ น

และด้วยสถานการณ์ที่ประเทศไทยต้องเผชญิ กับผลกระทบจากวกิ ฤตการแพรร่ ะบาดของ
โรคติดเชื้อไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19) ประกอบกับ ต้องการขยายผลการพัฒนาพื้นท่ีในรูปแบบ “โคก
หนอง นา พัฒนาชุมชน” ไปยังครวั เรอื นที่สนใจตามที่เคยสารวจความต้องการ เพื่อให้ครอบคลุมท่ัวประเทศ

3
กรมการพัฒนาชุมชน จงึ ได้จดั ทาข้อเสนอโครงการพัฒนาพ้ืนทีต่ ้นแบบการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ตามหลักทฤษฎี
ใหม่ ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน ซ่ึงเป็นข้อเสนอโครงการภายใต้แผนงาน/โครงการที่มี
วัตถุประสงค์เพื่อฟ้ ืนฟูเศรษฐกิจและสังคม ท่ีได้รบั ผลกระทบจากการระบาดของโรคติดเชื้อไวรสั โคโรนา
๒๐๑๙ พ.ศ. 2563 โดยมีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อส่งเสรมิ การเรยี นรูก้ ารน้อมนาหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจ
พอเพียงประยุกต์สู่การปฏิบัติรูปแบบโคก หนอง นา โมเดล 2) เพื่อพัฒนาพื้นที่เรยี นรูช้ ุมชนต้นแบบ
“โคก หนอง นา โมเดล” ตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง ระดับตาบล และระดับครวั เรอื น 3) เพื่อฟ้ ืนฟู
เศรษฐกิจท้องถิ่นและชุมชนผ่านการสรา้ งงานสรา้ งรายได้ ให้แก่เกษตรกร แรงงานและบัณฑิตจบใหม่ กลุ่ม
แรงงานทีอ่ พยพกลับทอ้ งถิ่นและชุมชนทีไ่ ด้รบั ผลกระทบจากสถานการณ์ในชว่ งวกิ ฤตการแพรร่ ะบาดของโรค
ติดเชื้อไวรสั โคโรนา 2019 (COVID - 19) โครงการพัฒนาพื้นท่ีต้นแบบการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ตามหลัก
ทฤษฎีใหม่ ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน”

กรมการพัฒนาชุมชน ได้ขยายผลการพัฒนาพื้นที่ในรปู แบบ “โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน”
ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ภายใต้โครงการพัฒนาหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง สามารถดาเนินการกับ
ครวั เรอื นต้นแบบได้ จานวน 3,308 หมู่บ้าน ๆ ละ 1 แปลง และ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 อีก จานวน
1,756 หมู่บา้ น ๆ ละ 1 แปลง

ผังความเป็นมา พช. น้อมนาหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปรบั ใชส้ ู่ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน

ถือเป็นโครงการท่ีสาคัญที่จะส่งเสรมิ การน้อมนาหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเปน็
หลักในการส่งเสรมิ กระบวนการเรยี นรูแ้ ละการมีส่วนรว่ มของประชาชน เพื่อพัฒนาคนให้มีความรูแ้ ละ
ปรบั ตัวให้สามารถดาเนินชีวติ ได้อย่างมีความสุข มีอาชีพ สรา้ งรายได้ พึ่งพาตนเองได้อย่างสมดุล
ท่ามกลางวกิ ฤตโลกท่ีมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเรว็ ทั้งด้านเศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรม สังคมและ
สิ่งแวดล้อม ประกอบกับ อาชีพด้านเกษตรกรรม เป็นอาชีพส่วนใหญ่ของคนไทย ประชาชน จึงมีความ
จาเป็นต้องเรยี นรูห้ ลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง เรยี นรูก้ ารประยุกต์ใชศ้ าสตรพ์ ระราชาและน้อมนาเอา
แนวคิดและทฤษฎีการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดารกิ ว่า 40 ทฤษฎี ที่พระบาทสมเด็จพระชนกาธเิ บศร
มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิตร ทรงพระราชทานไว้ให้ในการแก้ไขปัญหาด้านเศรษฐกิจ สังคม

4

และสิ่งแวดล้อมมาประยุกต์ใชใ้ นการดาเนินชวี ติ เชน่ การบรหิ ารจดั การทด่ี ินและน้า การบารุงดิน การปลูกพืช
เลี้ยงสัตว์ ทาการเกษตรแบบใชเ้ ทคโนโลยีและภูมิปัญญาชาวบ้าน รว่ มกับการนาแนวคิดการพัฒนาพื้นที่และ
การออกแบบเชงิ ภูมิสังคมไทย เพ่ือการพ่ึงตนเองและ รอง รับภัยพิบัติ (น้าท่วม ภัยแล้ง) ในรูปแบบ “โคก
หนอง นา” ซ่ึงเป็นการใช้ประโยชน์จากพื้นที่และออกแบบระบบการบรหิ ารจัดการน้า อาหาร และพลังงานมา
ประยุกต์ใช้ เพ่ือเป็นการสรา้ งความรูค้ วามเข้าใจ ปรบั ทัศนคติ เพิ่มทักษะการดาเนินชีวติ และการสรา้ ง
ภูมิค้มุ กัน ของประชาชน ใน 3 ระดับ คือข้ันพ้ืนฐาน เพื่อการพออยู่ พอกิน สรา้ งความม่ันคงทางอาหาร พึ่งพา
ตนเองได้ หากมีผลผลิตมากเพียงพอจากการบรโิ ภค ก็นาแบ่งปนั ขั้นก้าวหน้า ระดับกลุ่ม ส่งเสรมิ และพัฒนา
กลุ่มอาชพี เพ่ือสรา้ งรายได้ ให้อยู่ดี มีสุข และระดับชุมชน ส่งเสรมิ ความรว่ มมือพัฒนาชุมชนให้มีกิจกรรมสรา้ ง
หลักประกันสวัสดิการ ความสัมพันธใ์ นชุมชน สรา้ งคุณภาพชวี ติ ประชาชนท่ีหลากหลายและยัง่ ยนื

ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี จึงได้ดาเนินรว่ มกับ สานักงานพัฒนาชุมชนจังหวัด
เพชรบุร ี สานักงานพัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย ปราชญ์ชุมชน ผู้เช่ียวชาญ ในนาม “ทีมสรา้ งสุข เพชรบุร ี
Happiness” จงึ นาภารกิจกรมการพัฒนาชุมชน “การพัฒนาพ้ืนท่ีต้นแบบการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ตามหลัก
ทฤษฎีใหม่ ประยุกต์สู่ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน” โดยมีพ้ืนท่ีเป้าหมายได้แก่ พื้นท่ีแปลง โคก หนอง นา
พัฒนาชุมชน จงั หวัดเพชรบุร ีเข้ามาศึกษาและพัฒนาต้นแบบนวัตกรรมภาครฐั เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวติ
ของประชาชน

5

1.๒ รำยละเอยี ดโครงกำรฯ

ตามที่สถาบันการพัฒนาชุมชน กรมการพัฒนาชุมชน ดาเนินโครงการสรา้ งทีมนวัตกรรม
ภาครฐั ในการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ประชาชน (Government Innovation Lab : Gov Lab)

โดยมีวัตถุประสงค์

1. เพ่ือสรา้ งทมี นวตั กรในการขับเคลื่อนการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ของประชาชน

2. เพื่อพัฒนานวตั กรรมภาครฐั ในการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ของประชาชน

3. เพ่ือให้เกิดการบูรณาการการทางานระหว่างภาครฐั ภาคเอกชน และภาคประชาชน
ในการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ของประชาชน

โดยกาหนด ดาเนินงาน 7 กิจกรรม ดังนี้

กิจกรรมที่ 1 การสรา้ งความเข้าใจทีมนวัตกร โดยดาเนินการสรา้ งความรคู้ วามเข้าใจแก่
ทีมนวัตกร เพ่ือเตรยี มพรอ้ มในการขับเคล่ือนการสรา้ งนวัตกรรมภาครฐั ในการพัฒนาคุณภาพชีวติ ของ
ประชาชน ผ่านระบบออนไลน์ Zoom Cloud Meeting

กิจกรรมที่ 2 แลกเปลี่ยนเรยี นรพู้ ื้นทต่ี ้นแบบ

กิจกรรมย่อยที่ 2.1 ประชุมแลกเปลี่ยนเรยี นรูพ้ ้ืนที่ต้นแบบ โดยดาเนินการประชุม
กลุ่มเป้าหมายในพื้นท่ีต้นแบบเพ่ือสรา้ งความเข้าใจบรบิ ทภาพรวม การเข้าถึงสภาพปัญหาและความต้องการ
ของผู้มีส่วนได้เสียฝ่ายต่าง ๆ พรอ้ มระดมความคิดเห็นเพ่ือระบุความท้าทายและประเด็นสาคัญที่จะนามา
แก้ไขปัญหาและสรา้ งสรรค์ส่ิงใหม่

กิจกรรมย่อยที่ 2.2 นาเสนอผลการแลกเปล่ียนเรยี นรูพ้ ื้นท่ีต้นแบบ

กิจกรรมท่ี 3 การวเิ คราะห์ปัญหา และกาหนดโจทย์การออกแบบนวัตกรรม โดย
ดาเนินการสรา้ งความรูค้ วามเข้าใจในการวเิ คราะห์ปัญหาและกาหนดโจทย์ ด้วยการคิดเชงิ ระบบ (System
Thinking)

กิจกรรมที่ 4 ออกแบบนวตั กรรมเชงิ พ้ืนท่ี

กิจกรรมย่อยที่ 4.1 ออกแบบนวัตกรรมเชิงพ้ืนที่ โดยดาเนินการเลือกแนวคิด
นวัตกรรมและสรา้ งแบบจาลองแนวคิดนวัตกรรม (Prototyping)

กิจกรรมย่อยท่ี 4.2 การขับเคลื่อนด้วยการจัดการความรู้ การนา และนวัตกรรม
สังคม โดยดาเนินการประชุมแลกเปล่ียนความคิดเห็น และแนวทางการเตรยี มการเพ่ือบรหิ ารงานกลุ่มระดับ
ชุมชน

กิจกรรมที่ 5 สรา้ งแนะพัฒนานวัตกรรมเชงิ พื้นท่ี

6

กิจกรรมท่ี 5.1 สรา้ งและพัฒนานวัตกรรมเชงิ พ้ืนที่ โดยดาเนินการประชุมนาเสนอ
ผลการออกแบบนวัตกรรมเชิงพื้นท่ีเพ่ือทดสอบกับกลุ่มเป้าหมายในพื้นที่ต้นแบบ และรบั ฟังข้อเสนอแนะ
หรอื Feedback มาใชใ้ นการพัฒนาปรบั ปรุงต่อไป

กิจกรรมท่ี 5.2 นาเสนอผลการสรา้ งและพัฒนานวัตกรรมเชงิ พื้นท่ี

กิจกรรมท่ี 6 จัดทาเล่มสรุปผลนวัตกรรมภาครัฐในการพัฒนาคุณภาพชีวติ ของ

ประชาชน

กิจกรรมที่ 7 ประชุมนาเสนอการพัฒนาต้นแบบนวัตกรรมและมหกรรมงานนวัตกรรม
ภาครฐั ในการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ของประชาชน

ตัวชวี้ ัดโครงการ

เชิงปรมิ าณ 1. ทีมนวัตกรในการขับเคลื่อนนวัตกรรมภาครฐั ในการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ของ
ประชาชน ๑๑ ทีม

๒. รูปแบบการพัฒนานวัตกรรมภาครฐั ในการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ของประชาชน

๑๑ รูปแบบ

เชงิ คณุ ภาพ 1. การพัฒนานวตั กรรมภาครฐั สามารถชว่ ยพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ของประชาชนใน
พ้ืนที่ได้อย่างย่งั ยนื

๒.ประชาชนได้รบั การพัฒนาคุณภาพตรงตามความต้องการได้อย่างแท้จรงิ

7

1.3 ขอ้ มลู ทว่ั ไปของพน้ื ทต่ี ้นแบบ
โครงกำร

จงั หวดั เพชรบุร ีมีการดาเนินการ “การพัฒนาพ้ืนทต่ี ้นแบบการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ตามหลักทฤษฎี
ใหม่ ประยกุ ต์สู่ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน” ได้แก่ แปลงโคก หนอง นา พัฒนาชุมชน จงั หวดั เพชรบุร ี

1. โครงการหมู่บา้ นเศรษฐกิจพอเพียง ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2564
- จานวนเข้ารว่ มโครงการฯ 8 อาเภอ
- จานวนเข้ารว่ มโครงการฯ 76 หมู่บา้ น/แปลง
- จานวนพ้ืนทีข่ นาด 1 ไร่ 59 หมู่บา้ น/แปลง
- จานวนพื้นทข่ี นาด 3 ไร่ 17 หมู่บา้ น/แปลง

2. โครงการหมู่บา้ นเศรษฐกิจพอเพียง ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565
- จานวนเข้ารว่ มโครงการฯ 7 อาเภอ
- จานวนเข้ารว่ มโครงการฯ 23 หมู่บา้ น/แปลง
- จานวนพื้นท่ขี นาด 1 ไร่ 11 หมู่บ้าน/แปลง
- จานวนพ้ืนทขี่ นาด 3 ไร่ 12 หมู่บา้ น/แปลง

๓. โครงการพัฒนาพ้ืนทต่ี ้นแบบการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ตามหลักทฤษฎีใหม่ ประยุกต์สู่ โคก หนอง
นา พัฒนาชุมชน

- จานวนเข้ารว่ มโครงการฯ 4 อาเภอ
- จานวนเข้ารว่ มโครงการฯ 7 แปลง
- จานวนพ้ืนทีข่ นาด 1 ไร่ 1 แปลง
- จานวนพ้ืนที่ขนาด 3 ไร่ 5 แปลง
- จานวนพ้ืนทข่ี นาด 15 ไร่ 1 แปลง

โดยโครงการสรา้ งทมี นวัตกรรมภาครฐั ในการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ประชาชน (Government
Innovation Lab : Gov Lab) กิจกรรมยอ่ ยที่ 2.1 ประชุมแลกเปลี่ยนเรยี นรพู้ ้ืนท่ตี ้นแบบ ศึกษาทาความ
เข้าใจเชงิ ลกึ ณ พ้ืนท่ตี าบลหนองชุมพล อาเภอเขายอ้ ย จงั หวัดเพชรบุร ี

8

1.4 รำยชอ่ื ทีมนวัตกร

ทีมนวัตกร ( i-team) ชื่อ “ทีมสรา้ งสุข เพชรบุร ี Happiness” ประกอบด้วย ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชน
เพชรบุร ีรว่ มกับ สานักงานพัฒนาชุมชนจงั หวัดเพชรบุร ีสานักงานพัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย ปราชญ์ชุมชน
ผู้เชยี่ วชาญ รวม 18 คน ได้แก่
ผู้เชย่ี วชาญ นายธรรมนญู ไขวพ้ ันธุ์ ตาแหน่ง พัฒนาการจงั หวดั เพชรบุร ี

อาจารยต์ ่อวงศ์ ปุ้ยพันธวงศ์ (ผู้เชยี่ วชาญเรอ่ ื ง โคก หนอง นา โมเดล)
ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี

นางวาสนา ไขวพ้ ันธุ์ ตาแหน่ง ผู้อานวยการศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี
นายอนุสรณ์ กาญจนวณิชย์ ตาแหน่ง นักทรพั ยากรบุคคลชานาญการ หัวหน้างานวชิ าการ
นางชนิตา พารเวยี ไอเนน ตาแหน่ง นักทรพั ยากรบุคคลชานาญการ
นายสิขรนิ ทร์ ทองดี ตาแหน่ง นักทรพั ยากรบุคคลปฏิบตั ิการ
สานักงานพัฒนาชุมชนจงั หวัดเพชรบุร ี
นายโรม โสนาค ตาแหน่ง ผู้อานวยการกลุ่มงานยุทธศาสตรฯ์
นายอานวย คาเขียน ตาแหน่ง นักวชิ าการพัฒนาชุมชนชานาญการ
สานักงานพัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย
นางสาวกรภัครณัชส์ ชมภูทอง ตาแหน่ง พัฒนาการอาเภอเขายอ้ ย
นางสุพิชญา หลอดทอง ตาแหน่ง นักวชิ าการพัฒนาชุมชนชานาญการ
นายพรเทพ กลิ่นหอม ตาแหน่ง นักวชิ าการพัฒนาชุมชนปฏิบตั ิการ
ปราชญ์ชุมชน
นายดารง ไกลถ่ิน (ปราชญ์ชุมชน)
นายพงปณต เปลี่ยนอารมณ์ (ปราชญ์ชุมชน)
นายเครอื จนี แส (ปราชญ์ชุมชน)
นางเขมณัฎฐ์ บุญมี (ปราชญ์ชุมชน)
นายวเิ ชยี ร ศรสี ะอาด (ปราชญ์ชุมชน)
นางสมร อุ่นอก (ปราชญ์ชุมชน)
นายศักดา สุดย่งิ (ปราชญ์ชุมชน)

9

สว่ นท่ี 2 กระบวนกำรคิดเชงิ ออกแบบ
(Design Thinking)

2.1 Empathize วธิ ีกำรคน้ หำ ทำควำมเข้ำใจปัญหำ

ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี รว่ มกับ สานักงานพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี สานักงาน

พัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย ปราชญ์ชุมชน ผู้เชยี่ วชาญ ในชอ่ื “ทมี สรา้ งสุข เพชรบุร ีHappiness” มี

กระบวนการ Design Thinking วธิ กี ารค้นหา ทาความเข้าใจปัญหา สามารถเข้าใจและรโู้ จทยป์ ัญหา เพ่ือการ

เข้าใจความต้องการของกลุ่มเปา้ หมายอย่างถ่องแท้ เพ่ือการเข้า (ถึง) ใจ รายละเอียด ดังนี้

2.1.1 การกาหนดขอบเขตและระบุโจทยก์ ารออกแบบนวตั กรรม

- ปัญหา : ปัญหาในชุมชนที่เราอยากแก้ไขหรอื ประเด็นท่ีเราอยากพัฒนาคืออะไร
- ส่ิงทกี่ ลัว : ถ้าปัญหาไม่ได้รบั การแก้ไข ส่ิงทก่ี ลัวหรอื กังวลเก่ียวกับปญั หาคืออะไร
- สิ่งที่ปรารถนาให้เกิดขึ้น : การเปล่ียนแปลงทีห่ วงั อยากให้เห็นคืออะไร ปลายทางความสาเรจ็ คืออะไร
- กลุ่มเป้าหมาย และผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย : กลมุ่ เป้าหมายและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย คือใครบ้าง
- สิ่งทีเ่ รารู้ : ส่ิงที่เรารูเ้ ก่ียวกับปญั หาคืออะไร (อาจเป็นสมมตุ ิฐาน) เชน่ ผลกระทบจากปญั หา ข้อจากัด

ทรพั ยากรทมี่ ี ฯลฯ
- สิ่งที่เราไม่รูแ้ ละต้องศึกษา : สิ่งทีเ่ ราไม่รแู้ ละต้องศึกษาในโครงการคืออะไร เชน่ สาเหตขุ องปญั หาที่

แทจ้ รงิ แรงจูงใจทส่ี าคญั อุปสรรค ปจั จยั ที่เกี่ยวข้อง ฯลฯ

10
- โจทย์สาหรบั การพัฒนานวตั กรรม : ระบุโจทย์สาหรบั การพัฒนานวตั กรรมโดยใชป้ ระโยค “เราจะ ......

ได้อย่างไร” โดยที่โจทยไ์ ม่ควรแคบเกินไปหรอื กวา้ งจนเกินไป และไม่ควรใส่ทางแก้ไขเข้ามาในโจทย์

ตารางการวเิ คราะห์กาหนดขอบเขตและระบุโจทย์
2.1.2 การวางแผนเก็บข้อมูลในพื้นที่ต้นแบบ
กลุ่มเป้าหมายที่จะสัมภาษณ์ มีกลุ่มใดบา้ ง ?
- ใคร : กลุ่มเป้าหมาย ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ผู้ที่เก่ียวข้องผเู้ ชย่ี วชาญ หน่วยงานรฐั ท่ีเกี่ยวขอ้ ง
- คานึงถึงความหมายความหลากหลาย (เชน่ ทางอายุ เพศ รายได้ พฤติกรรม มุมมอง ฯลฯ)
- คานึงถึงสิ่งทเี่ ราต้องการเรยี นรเู้ พ่ือเข้าใจปญั หา
- สถานทท่ี สี่ ังเกตการณ์มีท่ใี ดบา้ ง
- เครอ่ ื งมือท่ีใชใ้ นกระบวนการเข้าใจปญั หา
- เลือกสถานทท่ี จี่ ะให้ประสบการณ์หรอื ข้อมูลที่เก่ียวข้องกับโจทย์ หรอื สามารถให้แรงบันดาลใจใหม่ๆ

11
ทีมสรา้ งสุข เพชรบุร ีHappiness มีการวางแผนเก็บข้อมูล เพ่ือการเข้าใจปญั หา และความ
ต้องการของกลุ่มเป้าหมายอย่างลึกซ้งึ อันเป็นการค้นพบโอกาสในการสรา้ งสรรค์และตั้งโจทย์ได้
อย่างถูกต้อง สามารถออกแบบนวัตกรรมที่ตอบโจทย์ความต้องการของกลุ่มเป้าหมายได้อย่าง
แทจ้ รงิ และการออกแบบคถาม ท้ังคาถามทวั่ ไป และ คาถามเจาะลึก

ตารางการวางแผนเก็บข้อมูล
การออกแบบคาถาม
เปิดด้วยคาถามท่วั ไป อาทิ
- ทุนชุมชน 5 ด้าน ท้งั ทนุ มนษุ ย์ ทนุ สังคม ทุนกายภาพ ทุนธรรมชาติ ทุนการเงนิ มีอะไรบา้ ง
- บรบิ ทพื้นท่ี มีประวัติความเปน็ มาอย่างไร มีวฒั นธรรมอะไรที่โดดเด่น และเปน็ เอกลักษณ์
คาถามเจาะลึก อาทิ
- ท่านได้รบั ข้อมูลข่าวสาร เกี่ยวกับการดาเนิน โครงการ โคก หนอง นา พฒั นาชุมชน จากท่ไี หน
อยา่ งไร
- ในเรอ่ ื งข้อมูลข่าวสาร เกี่ยวกับการดาเนิน โครงการ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน มีอะไรทต่ี ้องการ
หรอื เสนอแนะเพิ่มเติม
- วทิ ยากรศูนยเ์ รยี นรู้ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน ควรมีคณุ ลักษณะอย่างไร และมีส่ิงใดทต่ี ้องการ
หรอื เสนอแนะเพ่ิมเติม
- พื้นท่ีศูนยเ์ รยี นรู้ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน เป็นอยา่ งไรบ้างและมีสิ่งใดต้องการเสนอแนะเพ่ิมเติม
- ศูนยเ์ รยี นรู้ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน ควรมกี ระบวนการเรยี นรู้ อย่างไรบา้ ง
- หลังจากเข้าไปศึกษาเรยี นรู้ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน มีความรสู้ ึกอย่างไร และนาความรทู้ ่ไี ด้ไป
ปรบั ใชใ้ นชวี ติ จรงิ อย่างไร

12

2.1.3 การลงพ้ืนที่เก็บข้อมูล
ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี รว่ มกับ สานักงานพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี สานักงาน
พัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย ปราชญ์ชุมชน ผู้เชี่ยวชาญ ในชื่อทีมสรา้ งสุข เพชรบุร ี Happiness ดาเนิน
โครงการสรา้ งทีมนวัตกรรมภาครฐั ในการพัฒนาคุณภาพชีวติ ของประชาชน (Government Innovation
Lab : Gov Lab) กิจกรรมท่ี 2 แลกเปลี่ยนเรยี นรูพ้ ้ืนที่ต้นแบบ กิจกรรมย่อยที่ 2.1 แลกเปล่ียนเรยี นรูพ้ ้ืนที่
ต้นแบบ ในวันพุธท่ี 2 มีนาคม 2565 ณ พื้นที่ตาบลหนองชุมพล อาเภอเขาย้อย จังหวัดเพชรบุร ี โดยมี
กลุ่มเป้าหมายได้แก่ ทมี นวัตกร (I –team) 18 คน และ 34 คน รวมทัง้ ส้ิน 52 คน โดยดาเนินกิจกรรม ดังน้ี

1) จดั เวทีประชุม เพื่อรบั ฟังความคิดเห็นจากกลุ่มเป้าหมายผู้มีส่วนได้เสีย ท้ังเจา้ ของแปลง
โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน, ผู้นาชุมชน, ปราชญ์ชุมชน, ประชาชน, หน่วยงานภาคีเครอื ข่ายอื่น ๆ ที่เก่ียวข้อง
เรม่ ิ ต้นด้วยกระบวนการแบ่งกลุ่ม ระดมความคิดเห็นด้วยคาถามท่ัวไป เกี่ยวกับบรบิ ทของพื้นท่ี ทุนชุมชนใน
พื้นท่ี วัฒนธรรม สภาพพ้ืนท่ีโดยทั่วไป และการถามคาถามเจาะลึก เกี่ยวกับปัญหาท่ีแต่ละคนมีประสบการณ์
ในการมีส่วนรว่ มในกิจกรรม โดยใชเ้ ครอ่ ื งมือ แผนผังประสบการณ์ (Journey Map) มาชว่ ยเพื่อการทาความ
เข้าใจประสบการณ์ของกลุ่มเป้าหมาย เข้าใจส่ิงสาคัญสาหรบั กลุ่มเปา้ หมาย และค้นหาชอ่ งว่างที่เป็นโอกาสที่
จะปรบั ปรุงหรอื พัฒนาแนวทางการแก้ไขใหม่ๆ ได้ในเบ้ืองต้น รว่ มถึงการสัมภาษณ์เชงิ ลึก ด้วยคาถามเจาะลึก
ให้กลุ่มเปา้ หมายในเวทีการประชุม ได้มีส่วนรว่ มในการแลกเปล่ียนความคิดเห็น

13

14
โดยระดมความคิด ทาความเข้า (ถึง) ใจ ชุมชน

การถามถึงประสบการณ์ของกลุ่มเปา้ หมายผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

15

2) การสัมภาษณ์ในบรบิ ทจรงิ (Contextual Interview) ได้มีการลงพ้ืนทแี่ ปลงศูนยเ์ รยี นรู้
โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน และได้มีการสัมภาษณ์เจา้ ของแปลงศูนย์เรยี นรู้ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน
ด้วยคาถามเจาะลึก รว่ มถึงเป็นการสังเกตกลุ่มเป้าหมาย Activities กิจกรรมท่ีเจา้ ของแปลงโคก หนอง นา
พัฒนาชุมชน ดาเนินการ Environment สิ่งแวดล้อมของแปลงศูนย์เรยี นรู้ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน
Interaction ปฏิสัมพันธ์ การมุ่งท่ีจะพัฒนาเป็นศูนย์เรยี นรู้ Object วัตถุสิ่งของ ในแปลงศูนย์เรยี นรู้
ผลิตภัณฑ์ผลผลิตจากในพ้ืนที่ User เจ้าของแปลงโคก หนอง นา เพื่อเข้าใจประสบการณ์ในการดาเนิน
โครงการฯ และเข้าใจถึงความต้องการ ความคาดหวงั และปฏิสัมพันธก์ ับบรบิ ทแวดล้อมของแปลงโคก หนอง
นา พัฒนาชุมชน จากความเข้าใจ สู่การสังเคราะห์และการตั้งโจทย์

16
3) นาเสนอผลการแลกเปล่ียนเรยี นรูพ้ ้ืนท่ีต้นแบบ

17
2.1.4 การสังเคราะห์ข้อมูล
1) การคิดเชงิ ประสบการณ์ ด้วยคาถาม อะไร คือส่ิงที่สาคัญหรบั หรบั กลุ่มเป้าหมาย สิ่ง
สาคัญ คือ ความเจบ็ ปวด (Pain) และส่ิงท่ีปรารถนา (Gain) โดยทางทีม ใชเ้ ครอ่ ื งมือ แผนผังประสบการณ์
(Journey Map) ใชเ้ พื่อการทาความเข้าใจประสบการณ์ของกลุ่มเป้าหมายทั้ง เจา้ ของแปลง โคก หนอง นา
พัฒนาชุมชน และกลุ่มเป้าหมายผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ผู้ใชบ้ รกิ าร เข้าใจถึงสิ่งสาคัญ สาหรบั กลุ่มเปา้ หมาย และ
ค้นพบชอ่ งว่างท่ีเป็นโอกาสที่ปรบั ปรุงหรอื พัฒนาแนวทางการแก้ไขใหม่ๆ และการนาเครอ่ ื งมือ การสรา้ งผู้ใช้
จาลอง (Persona) มาปรบั ใช้ในการวเิ คราะห์ เพ่ือการสรา้ งตัวละครสมมติข้ึนมา เพื่อเป็นตัวแทนของ
กลุ่มเป้าหมายในบรบิ ทจรงิ สรา้ งจากข้อมูลจรงิ ท่ีเก็บมาจากการลงพื้นท่ี สัมภาษณ์และสังเกตกลุ่มเป้าหมาย
ในพื้นท่ี สามารถแยกกลุ่มเป้าหมายย่อย เพ่ือการเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายที่หลากหลายได้ ทาให้เห็น “ตัวตน”
หรอื ภาพท่ีชดั เจนถึงความคาดหวังและความต้องการของกลุ่มเป้าหมายที่หลากหลายได้

ตารางแผนผังประสบการณ์ (Journey Map) กลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย
: ผู้ใชบ้ รกิ ารศูนยเ์ รยี นรู้ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน

ตารางแผนผังประสบการณ์ (Journey Map) กลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย
: เจา้ ของแปลงศูนยเ์ รยี นรู้ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน

18

เครอ่ ื งมือ Persona ผู้ใชจ้ าลอง
โดยวเิ คราะห์ถึงกลุ่มเป้าหมาย ผ่าน เครอ่ ื งมือ Persona ผู้ใชจ้ าลอง กลุ่มเจา้ ของแปลงศูนย์เรยี นรู้
โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน ถือเป็นกลุ่มเป้าหมายที่สาคัญ ในการตอบโจทย์ปัญหา ทางทีมฯ จงึ มุ่งพัฒนา
นวัตกรรมภาครฐั โดยมีกลุ่มเปา้ หมายหลักคือ กลุ่มเจา้ ของแปลงศูนยเ์ รยี นรู้ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน

2) การคิดเชิงระบบ ด้วยการนาเครอ่ ื งมือ โมเดลภูเขาน้าแข็ง (Iceberg Model) มาเป็น
เครอ่ ื งมือในการสังเคราะห์ข้อมูล สามารถชว่ ยให้เราเข้าใจปัญหาได้อย่างลึกซง้ึ ขึ้นถึงรากของปญั หา

เครอ่ ื งมือ โมเดลภูเขาน้าแขง็ (Iceberg Model)

19
3) การมองอนาคต (Foresight) เป็นกระบวนการสังเคราะห์มองอนาคต “คิดยาว” เป็นการ
วเิ คราะห์ความเป็นไปได้ มองหาทางไปถึง สังเคราะห์รว่ มด้วยแนวโน้มอนาคตทนี่ ่าสนใจ อาทิ แก่ก่อนรวยเด็ก
น้อยลง การป้องกันมากกว่าการรกั ษา การซ้ือ – ขาย ออนไลน์ Digital money การกระจายอานาจทาง
การเงนิ Zero-waste Circular design ผลิต/ใช้ แบบไม่มีเสีย – เหลือท้ิง Social Media Lifestyle ชีวติ
ติดแชร์ พลังงานทดแทนหมุนเวยี น โดยการนาตารางระดมแนวโน้ม และผังวเิ คราะห์แนวโน้มมาปรบั ใชใ้ น
การสังเคราะห์ข้อมูล

มองอนาคต (Foresight)

20

2.2 Define วธิ ีกำหนดปัญหำหรอื โจทย์

จากการทาความเข้าใจปัญหา สู่การต้ังโจทย์ เม่ือมีความเข้าใจอยา่ งลกึ ซงึ้ เข้าใจปญั หามากเทา่ ไหร่
สามารถยกระดับความคิดได้แค่ไหน ก็จะเป็นโอกาสในการได้มาซงึ่ โจทยท์ ่ถี กู ต้องเพ่ิมขึ้นเทา่ น้ัน

ด้วยกระบวนการต้ังโจทย์ เราจะ...................ได้อยา่ งไร (How might we?)

1) ความเข้าใจเชงิ ลึก (Insights) ทมี สรา้ งสุข เพชรบุร ีHappiness รว่ มกันทาความเข้าใจเชงิ ลึก คือ
สิ่งทีไ่ ด้จากกระบวนการเรยี นรู้ จากกระบวนการทาความเข้าใจ และการวเิ คราะห์ปญั หาและสรปุ ความเข้าใจ
เชงิ ลึกท่สี าคัญเปน็ ประโยคบอกเล่า โดยพิจารณาจากเครอ่ ื งมือต่าง ๆ แผนผังประสบการณ์ (Journey Map)
, ผู้ใชจ้ าลอง (Persona) , โมเดลภูเขานา้ แข็ง (Iceberg model) และการมองอนาคต (Foresight)
โดยสรุปประเด็นหัวข้อต่อไปนี้

- Pain : ปญั หาหรอื อุปสรรคท่ีสาคัญของกลุ่มเป้าหมาย
- Gain : ความต้องการหรอื ความปรารถนาทสี่ าคัญของกลุ่มเปา้ หมาย
- สาเหตุ : รากของปญั หาทีส่ าคัญ
- ชอ่ งว่าง หรอื โอกาสท่ีสาคัญ
- ความเข้าใจเชงิ ลึกอื่นๆ ท่ีอาจจะชว่ ยให้มุมมองใหมใ่ นการแก้ไขปญั หา

ตารางความเข้าใจเชงิ ลึก (Insights)
โดยทาความเข้า(ถึง)ใจ ได้แก่
Pain : ปัญหาหรอื อุปสรรคที่สาคัญของกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ เรอ่ ื งของพลังของความต่อเนื่อง การ
พัฒนาศูนย์เรยี นรู้ โคก หนอง นา องค์ความรู้ เรอ่ ื ง หลักกสิกรรมธรรมชาติ การประสานบูรณาการทางานของ
ภาคีเครอื ข่าย ผู้ชว่ ยในการรว่ มกันพัฒนาแปลง สภาพดิน การสนับสนุนจากหน่วยงานภาครฐั เชน่ พันธุไ์ ม้
และการต่อยอดผลผลิต
Gain : ความต้องการหรอื ความปรารถนาท่ีสาคัญของกลุ่มเป้าหมาย เจา้ ของแปลง โคก หนอง นา
พัฒนาชุมชน คือการพัฒนาแปลงศูนย์เรยี นรู้ การพัฒนาองค์ความรู้ เวทีแลกเปล่ียนเรยี นรซู้ งึ่ กันและกัน การ
นาเทคโนโลยมี าปรบั ใช้ การส่งเสรมิ การแปรรปู
สาเหตุ : รากของปญั หาท่สี าคัญ วเิ คราะห์ถึง ภาคีเครอื ข่ายในการรว่ มขับเคล่ือนงานไปด้วยกัน ทต่ี ้อง
มีการบูรณาการทางานอยา่ งมีประสิทธภิ าพ ระบบความเชอื่ ของกลุ่มเป้าหมาย สุขภาพในการพัฒนา
ชอ่ งว่าง หรอื โอกาสท่ีสาคัญ คือภาคีเครอื ข่าย ทยี่ ังมีชอ่ งวา่ งในการประสานความรว่ มมือให้เกิดขึ้น
ความเข้าใจเชงิ ลึกอื่นๆ ท่อี าจจะชว่ ยให้มุมมองใหม่ในการแก้ไขปัญหา คือกลุ่มเปา้ หมายมีความสนใจ
ทอ่ี ยากศึกษาเรยี นรู้ ในการพัฒนาองค์ความรใู้ หม่ๆ การทบทวนความรู้ องค์ความรทู้ ่ีหลากหลาย

21

สู่การทาความเข้าใจเป็นประโยคบอกเล่า อาทิ เชน่ เจา้ ของแปลงโคก หนอง นา อยากเรยี นรู้ อบรม
ในหลักกสิกรรมธรรมชาติทห่ี ลากหลายมากข้ึน ครวั เรอื นกลุ่มเปา้ หมายอยากมีเครอื ข่ายมากข้ึน เจา้ ของแปลง
โคกหนองนา สามารถบรหิ ารจดั การตนเองได้ ชุมชนอยากมีการพัฒนาอาชพี สรา้ งรายได้ครวั เรอื นมากขึ้น เป็น
ต้นและแปลงความเข้าใจเชงิ ลึกที่เลือกมาพัฒนาเป็นโจทย์ เราจะ……….ได้อย่างไร โดยคานึงการแปลงปัญหา
เปน็ โอกาสในการพัฒนานวัตกรรม และมองหาถึงสิ่งที่เปน็ ไปได้

โดยทีมฯ ได้ ต้ังโจทย์ ดังนี้

22
๒) จุดคานงัด (Leverage points) การนาจุดคานงัด มาใชใ้ นการ Define ตั้งโจทย์ปัญหา จุดคาน
งัดสูง (High leverage point) เป็นจุดในระบบท่ีสามารถสรา้ งผลกระทบต่อระบบได้สูงโดยใช้แรงหรอื
ทรพั ยากรน้อย

จุดคานงัด
โดยการนาจุดคานงัดมาประยุกต์ใชก้ ับประโยคบอกเล่า ความเข้าใจเชงิ ลึก (Insights) สู่การ
พัฒนาโจทยป์ ัญหา จุดคานงัด ได้แก่ 1. ข้ามพ้นกระบวนทัศน์ 2.กระบวนทศั น์ 3. เปา้ หมาย 4. จดั การตนเอง
5. กฎของระบบ 6. การให้ข้อมูล 7. วงจรเสรมิ กาลงั 8. วงจรสรา้ งสมดุล 9.ความล่าชา้ 10. โครงสรา้ ง 11.
บัฟเฟอร์ 12. ตัวเลข

การเชอ่ื มโยงจุดคานงัดกับการตั้งโจทย์

23

2.3 Ideate วิธรี ะดมไอเดียกำรแก้ปญั หำ

ทมี สรา้ งสุข เพชรบุร ีHappiness รว่ มออกแบบแนวคิดนวัตกรรม ซง่ึ เป็นกระบวนการ พื้นท่ี
แห่งการสรา้ งแนวทางแก้ไข ระดมไอเดีย (Brainstorm) โดยใชเ้ กณฑ์ โดยไม่ตัดสินใจ เน้นปรมิ าณ ส่งเสรมิ
ไอเดียแปลกใหม่ จากการเลือกโจทย์ “เราจะออกแบบหลักสูตรการบรหิ ารจดั การ ศูนย์เรยี นรู้ โคก หนอง นา
ที่นาไปใชไ้ ด้จรงิ เชอ่ื มโยงกับภูมิปัญหาชุมชน และเหมาะสมกับบรบิ ทของพื้นท่ีได้อย่างไร ?”

พ้ืนทีร่ ะดมความคิด
เกณฑ์การเลือกไอเดีย (Idea Selection) ดูท่ีผลกระทบ ว่าเป็นสิ่งใหม่และสามารถ
แก้ปญั หากลุ่มเป้าหมาย เจา้ ของแปลงโคก หนอง นา พัฒนาชุมชน ได้มากน้อยแค่ไหน และสามารถทาได้จรงิ
หรอื ไม่ ต้องดูว่ามีทรพั ยากรที่จะดาเนินการได้ ต้องคิดถึงอนาคตในระยะยาว โดยการคานึงถึงการสรา้ งการ
เปลี่ยนแปลงอยา่ งย่งั ยืน

24

2.4 Prototype โมเดลในกำรแก้ปัญหำ

การสรา้ งต้นแบบ Prototype เรม่ ิ จากการผสานไอเดียการแก้ไขปัญหา เลือกออกมาเป็นแนวคิด
นวตั กรรม โดยสรุปแนวคิด What แนวคิดนวัตกรรมของเราคืออะไร How แนวคิดนวัตกรรมของเราจะแก้ไข
ปัญหาหรอื ตอบโจทย์ท่ีต้ังไว้อย่างไร และท่ีสาคัญ คือ Who กลุ่มเป้าหมายของนวัตกรรมเราคือใคร ความ
ต้องการคืออะไร

ผังภาพรวมถึงภารกิจ ความต้องการ และปัญหา
1) ภาพรวมของนโยบาย / กลยทุ ธ์ /โครงการ โดยทาเป็นภาพให้เข้าใจงา่ ย

แผนผังแสดงภาพรวมของแนวคิดนวตั กรรม

25
๒) การวางแผนสรา้ งต้นแบบนวตั กรรม (Prototype)

ผังการวางแผนสรา้ งต้นแบบนวัตกรรม (Prototype)
๓) ลงมือสรา้ งต้นแบบนวตั กรรม (Prototype)

ผังแสดงขั้นตอนการสรา้ งต้นแบบนวัตกรรม

26

2.5 Test วธิ ีกำรนำตน้ แบบไปทดสอบ

สาหรับวธิ ีการนาต้นแบบนวัตกรรมไป ทดสอบ ( Test) เพื่อทดสอบแนวคิดนวัตกรรมกั บ
กลุ่มเป้าหมายผู้มีส่วนได้เสีย เพ่ือเรยี นรูแ้ ละปรบั ปรุงแนวคิดให้ตอบโจทย์กับกลุ่มเป้าหมาย และสามารถ
แก้ไขปญั หาได้อย่างมีประสิทธภิ าพมากยงิ่ ข้ึน โดยดาเนินการ ดังนี้

1) การทดสอบในบรบิ ทจาลอง เป็นการทดสอบแนวคิดในบรบิ ทจาลอง ประกอบด้วย
บทบาท (Roles) เรอ่ ื งราวและบทบาทพูด (Stories & Scripts) ฉาก (Scene) อุปกรณ์ประกอบ (Prop)
ก่อนท่ีจะนาต้นแบบนวัตกรรมไปทดสอบแนวคิดในพ้ืนที่จรงิ เป็นการผิดพลาดให้เรว็ เรยี นรูใ้ ห้ไว ก่อนที่จะ
สายเกินไป เพ่ือได้ความคิดเห็น Feedback ท่ีเป็นเสมือนของขวัญ รางวัล ให้เราได้นามาปรบั ปรุงแก้ไข
พัฒนานวัตกรรม โดยมีการนาเสนอต้นแบบนวัตกรรมเบ้ืองต้น จาลองประสบการณ์ผ่านการแสดงบทบาท
สมมุติ ในวันที่ วันท่ี 11 เมษายน 2565 ในการนี้ ได้รบั ฟังความคิดเห็น นาไปปรบั ปรุง และนาไปทดสอบกับ
พื้นท่ีต้นแบบต่อไปได้อย่างมีประสิทธภิ าพ ถือว่าเป็นการทดสอบแนวคิดในพื้นท่ี (Field test) และสะท้อน
การเรยี นรูจ้ ากการอบรม ตอบโจทย์ปัญหาของประชาชนอย่างแท้จรงิ สามารถยกระดับคุณภาพชีวติ ของ
ประชาชนอย่างยงั่ ยืน

2) กิจกรรมท่ี 5 สรา้ งและพัฒนานวัตกรรมเชงิ พื้นท่ี กิจกรรมย่อยที่ 5.1 สรา้ งและพัฒนา
นวตั กรรมเชงิ พ้ืนท่ี ครงั้ ท่ี 1 เมื่อวนั ที่ 5 พฤษภาคม 2565 ณ พ้ืนที่แปลงโคก หนอง นา พัฒนาชุมชน ตาบล
หนองปลาไหล อาเภอเขาย้อย จงั หวัดเพชรบุร ี โดยมีกลุ่มเป้าหมาย ประกอบด้วย ทีมนวัตกร (I – team)
และกลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เจา้ ของแปลงโคก หนอง นา พัฒนาชุมชน รวมท้ังส้ิน 46 คน โดยครง้ั นี้เป็นการ
รว่ มระดมความคิดเห็น และการออกแบบนวัตกรรมเชิงพ้ืนท่ี การทดสอบต้นแบบกับกลุ่มเป้าหมาย และ
รว่ มกันวเิ คราะห์สังเคราะห์ และประมวลผลต้นแบบนวัตกรรมเพื่อนาไปปรบั ปรุงให้ตรงตามความต้องการของ
กลุ่มเป้าหมาย

27

28

29
โดยมุ่งทดสอบความต้องการ และความเข้าใจของกลุ่มเป้าหมาย เจา้ ของแปลงโคก หนอง
นา พัฒนาชุมชน จงั หวัดเพชรบุร ีจากการ Brainstorm ระบบความคิดเห็น โดยการ Insight มุมมองเชงิ ลึก
เก่ียวกับ แนวคิดนวตั กรรม CEO โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน โดยคาถามความคิดเห็น
- CEO โคก หนอง นา ในความคิด ควรมีลักษณะอยา่ งไร ?
- การเปน็ CEO โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน ควรต้องมีความรเู้ รอ่ ื งอะไรบา้ ง ?
- ในฐานะเจา้ ของแปลง โคก หนอง นา มีความประสงค์ทจ่ี ะเรยี นรอู้ ะไรเพ่ิมเติมอีก ?

- การสรุปความเห็น เปน็ Mind Map สรปุ ความคิด

30
- การทดสอบหลักสูตร รายวชิ าทก่ี ลุ่มเปา้ หมายสนใจต้องการเรยี นรู้

เพื่อเป็นการทดสอบแนวคิดกระบวนการนวัตกรรม ความต้องการเรยี นรูข้ องกลุ่มเป้าหมาย
โดย วชิ า การออกแบบพ้ืนท่ีตามหลักภูมิสังคมไทย ได้รบั การเลือกสูงสุด รองลงมาคือ หลักอารยกรรมเกษตร
จะสังเกตได้ ว่ากลุ่มเป้าหมายมีความสนใจ อยากท่ีจะเรยี นรู้ และนาองค์ความรูม้ าปรบั ใชก้ ับพื้นท่ีแปลงโคก
หนอง นา พัฒนาชุมชน ของตนเอง และการแนะนาแพลตฟอรม์ การประชาสัมพันธ์ การติดต่อส่ือสาร ผ่าน
Facebook YouTube และ Line

31

32

3) กิจกรรมท่ี 5 สรา้ งและพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่ กิจกรรมย่อยที่ 5.1 สรา้ งและพัฒนา
นวตั กรรมเชงิ พื้นท่ี ครงั้ ที่ 2 เมื่อวันท่ี 8 พฤษภาคม 2565 ณ พื้นทแ่ี ปลงโคก หนอง นา พัฒนาชุมชน ตาบล
หนองปลาไหล อาเภอเขาย้อย จงั หวัดเพชรบุร ี โดยมีกลุ่มเป้าหมาย ประกอบด้วย ทีมนวัตกร (I – team)
และกลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เจา้ ของแปลงโคก หนอง นา พัฒนาชุมชน รวมทั้งส้ิน 46 คน โดยครงั้ นี้เป็นการ
นาเสนอต้นแบบนวัตกรรมท่ีมีการปรบั ปรุงแล้ว และทดสอบต้นแบบนวัตกรรมกับกลุ่มเป้าหมายเจ้าของ
แปลงโคก หนอง นา พัฒนาชุมชน หลังจากนั้น รว่ มประเมินผลต้นแบบนวัตกรรมเพื่อนาไปขยายผล และ
สรปุ ผลการพัฒนาต้นแบบนวตั กรรม

33

กิจกรรมย่อยท่ี 5.1 สร้างและพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นท่ี คร้ังที่ 2 ได้มีการทดสอบแนะนา
แพลตฟอรม์ กลาง ในการติดต่อ ประชาสัมพันธก์ ารเรยี นรู้ อีกครงั้ และการนากระบวนการเรยี นรู้ จากรายวชิ า
การออกแบบพื้นท่ีตามหลักภูมิสังคมไทย โดยได้รบั เกียรติ อาจารย์ต่อวงศ์ ปุ้ยพันธวงศ์ ผู้เชยี่ วชาญด้าน โคก
หนอง นา และประเมินผลต้นแบบนวัตกรรมกระบวนการเรยี นรู้

34
4) กิจกรรมที่ 5 สรา้ งและพัฒนานวตั กรรมเชงิ พ้ืนท่ี กิจกรรมยอ่ ยที่ 5.1 นาเสนอการสรา้ งและ
พัฒนานวัตกรรมเชงิ พ้ืนท่ี

2.6 สรุปผลต้นแบบนวตั กรรม

ต้นแบบนวัตกรรมกระบวนการการพัฒนา CEO โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน

35

สรุปปัญหาท่ีต้องการแก้ไข

โจทย์ปัญหาใหญ่ : เราจะช่วยขับเคลื่อนให้ผู้เข้ารว่ มโครงการ โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน จงั หวัด
เพชรบุร ีพัฒนาศูนย์เรยี นรไู้ ด้อย่างต่อเนื่อง และเป็นพ้ืนทีต่ ้นแบบในการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ทีด่ ี ได้อย่างไร

โจทย์ปัญหาย่อย : เราจะออกแบบกระบวนการเรยี นรูก้ ารบรหิ ารจดั การ ศูนย์เรยี นรู้ โคก หนอง นา
ให้กับเจา้ ของแปลงโคก หนอง นา จงั หวดั เพชรบุร ีนาไปใชไ้ ด้จรงิ เชอ่ื มโยงกับภูมิปญั ญาชุมชน และเหมาะสม
กับบรบิ ทของพ้ืนทไี่ ด้อยา่ งไร

36

การพัฒนานวัตกรรมภาครฐั คือ ต้องผ่านการพัฒนาต้นแบบ แล้วนาไปทดสอบ แล้วเรยี นรูๆ้ คือการ
พัฒนาจนกว่าจะได้นวัตกรรมทีส่ ามารถตอบโจทย์ ปญั หาของประชาชนได้อย่างแท้จรงิ

ทีมสรา้ งสุข เพชรบุร ี Happiness ได้พัฒนานวัตกรรมกระบวนการเรยี นรู้ CEO โคก หนอง นา
พัฒนาชุมชน ที่ได้ทดสอบกับ กลุ่มเป้าหมาย เจา้ ของแปลงโคก หนอง นา และได้เรยี นรูจ้ าก ความคิดเห็น
โดยการนาเครอ่ ื งมือ บันทึกความคิดเห็น (Feedback Capture Grid) มาประยุกต์ใช้ โดยในการทดสอบ
กิจกรรมที่ 5.1 สรา้ งและพัฒนานวัตกรรมเชงิ พื้นท่ี

37
และการได้รบั ไอเดียความคิดใหม่ มาพัฒนาต่อยอด

การประเมนิ ผล จดั ระดบั แปลง

38

สรปุ ต้นแบบนวตั กรรม
โดยทีมสรา้ งสุข เพชรบุร ี Happiness มุ่งพัฒนาต้นแบบนวัตกรรม CEO โคก หนอง นา พัฒนา

ชุมชน ที่เสรมิ สรา้ งความรู้ การพัฒนาคน และสรา้ งความเข้มแข็งให้ประชาชนสามารถพึ่งพาตนเองโดยการ
น้อมนาหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นฐานในการดารงชีวติ ให้มีศูนย์กลางและเครอื ข่ายรองรบั
“คน” ถือได้ว่าเป็นศูนย์กลางของการพัฒนา โดยการพัฒนากระบวนการเรยี นรูเ้ ป็นสิ่งสาคัญ เจ้าของแปลง
โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน ถือเป็นหุ้นส่วนที่สาคัญของกรมการพัฒนาชุมชน การพัฒนาเจา้ ของแปลง โคก
หนอง นา พัฒนาชุมชน ให้มีองค์ความรู้ ถือเปน็ กลไกการจดั การความรู้ การพัฒนากลุ่มเปา้ หมายให้มีทศั นคติ
ทด่ี ี มีองค์ความรู้ และมีทกั ษะ ในการพัฒนาตนเอง การพ่ึงพาตนเองได้อย่างย่ังยืน

คาว่า CEO โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน “Chief Executive Officer Khok Nong Na ” เสมือน
เป็นนิยามให้กลุ่มเป้าหมาย มีความภูมิใจในการเป็นผู้นาการเปลี่ยนแปลง ผู้นาต้นแบบ ผู้บรหิ ารแปลงโคก
หนอง นา ที่น้อมนาน้อมนาหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปรบั ใชจ้ นเป็นวถิ ีชวี ติ และมุ่งให้มีทัศนคติท่ี
ตั้งใจมุ่งม่ันในการพัฒนาแปลง พัฒนาศูนยเ์ รยี นรู้ “โคก หนอง นา พัฒนาชุมชน” ท่เี ป็นต้นแบบทมี่ ีชวี ติ

โดยทมี สรา้ งสุข เพชรบุร ีHappiness พัฒนาต้นแบบนวัตกรรม CEO โคก หนอง นา แบบ รางคู่
คือ

1. ต่อยอดการพัฒนาแพลตฟอรม์ การเรยี นรู้ การประชาสัมพันธ์ การเผยแพรอ่ งค์ความรู้ และมุ่งสู่ การ
พัฒนาหลกั สูตร ให้เปน็ รูปธรรมมากยงิ่ ข้ึน การบูรณาการรว่ มกับ ระบบแพลตฟอรม์ ออนไลน์ e-
learning ของกรมการพัฒนาชุมชน สามารถเรยี นรไู้ ด้ทกุ ทีท่ ุกเวลา

2. ต่อยอดกระบวนการเรยี นรู้ ผ่านกิจกรรมเอาม้ือสามัคคี ในรปู แบบใหม่ ส่งเสรมิ กระบวนการเรยี นรู้
เพิ่มเติมเข้าไป และนาองค์ความรูท้ ไี่ ด้ในพื้นท่ี รวบรวมไว้ในรูปแบบออนไลน์ และเป็นการเรยี นรจู้ าก
การลงมือทาจรงิ และการได้มีเครอื ข่าย

- อันเป็นการตอบโจทย์ เราจะออกแบบกระบวนการเรยี นรูก้ ารบรหิ ารจดั การ ศูนย์เรยี นรู้ โคก หนอง
นา ให้กับเจ้าของแปลงโคก หนอง นา จังหวัดเพชรบุร ี นาไปใช้ได้จรงิ เชื่อมโยงกับภูมิปัญญาชุมชน และ
เหมาะสมกับบรบิ ทของพ้ืนที่ได้อย่างไร

กระบวนการเรยี นรู้ จาก แพลตฟอรม์ Online หรอื จากการ Onsite กิจกรรมเอาม้ือสามัคคี ล้วน
เป็นกลไกในการขับเคลื่อนการพัฒนากระบวนการเรยี นรู้ ทจ่ี ะขับเคลื่อนชุมชนไปด้วยกัน

39

สว่ นท่ี 3
บทเรียนที่ไดจ้ ำกกำรดำเนินโครงกำรฯ

3.1 ประโยชน์ทจ่ี ะไดร้ ับ

โครงการสรา้ งทีมนวัตกรรมภาครฐั ในการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ประชาชน (Government Innovation
Lab : Gov Lab) ท่ีดาเนินการโดยสถาบันการพัฒนาชุมชน กรมการพัฒนาชุมชน เป็นโครงการที่มีประโยชน์
และมีความสาคัญอย่างยิ่ง ต่อการเตรยี มความพรอ้ ม การพัฒนาบุคลากรให้มีองค์ความรูใ้ นการพัฒนา
นวัตกรรมภาครฐั นวัตกรรมภาครฐั ถือเป็นส่ิงสาคัญที่จาเป็นสาหรบั การปรบั ตัวของภาครฐั ในยุคสมัยใหม่
ตอบโจทย์กับโมเดลการพัฒนาประเทศ Thailand 4.0 ที่ระบบราชการก็ต้องมีการปรบั เปล่ียนเป็นระบบ
ราชการ 4.0 ซงึ่ ต้องทางานโดยยึดหลักของธรรมภิบาล เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน ยึดประชาชนเป็น
ศูนย์กลางของการพัฒนา การดาเนินโครงการฯ ถือว่าเป็นการสานพลังของภาคีเครอื ข่าย ได้รว่ มกันเรยี นรู้
รว่ มกันพัฒนา ความกันบูรณาการการมีส่วนรว่ มเพื่อพัฒนาชุมชน เป็นแนวทางที่สาคัญและจาเป็นอย่างยิ่ง
คือ

- บุคลากรของศูนยศ์ ึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี สานักงานพัฒนาชุมชนจงั หวดั เพชรบุร ีสานักงาน
พัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย ผู้เชยี่ วชาญ ปราชญ์ชุมชน ภาคประชาชน และ ได้พัฒนาตนเองโดยเฉพาะอย่าง
ยงิ่ ในด้านกระบวนการคิดเชงิ ออกแบบ (Design Thinking)

- บุคลากรของศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี สานักงานพัฒนาชุมชนจงั หวัดเพชรบุร ีสานักงาน
พัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย ผู้เช่ยี วชาญ ปราชญ์ชุมชน ภาคประชาชน ได้เรยี นรูก้ ระบวนการและเครอ่ ื งมือ
ใหม่ๆ เพ่ือนามาประยุกต์ใชใ้ นกระบวนการฝกึ อบรม

- บุคลากรของศูนยศ์ ึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี สานักงานพัฒนาชุมชนจงั หวดั เพชรบุร ีสานักงาน
พัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย ผู้เช่ียวชาญ ปราชญ์ชุมชน ภาคประชาชน ได้เรยี นรูก้ ารเป็นวทิ ยากรรุน่ ใหม่ท่ี
นอกจากจะมีความรูค้ วามสามารถ มีคุณสมบัติของการเป็นวทิ ยากรที่ดีแล้ว ยังต้องสามารถผลิตสื่อและใช้
เทคโนโลยีได้อย่างคล่องแคล่ว โดยเฉพาะในสถานการณ์การแพรร่ ะบาดของโรคโควดิ – 19 ท่ีศูนย์ศึกษา
และพัฒนาชุมชนต้องปรบั รปู แบบการฝึกอบรมเป็นแบบออนไลน์

- ได้ทีมนวัตกร 1 ทมี ชอ่ื “ทีมสรา้ งสุข เพชรบุร ี happiness” ท่ีเกิดจากการรวมตัวกันของหลายภาค
ส่วน ท้ังภาครฐั ภาคประชาชน ภาควชิ าการ มีส่วนรว่ มในการพัฒนานวตั กรรมและการเรยี นรู้

- บุคลากรของศูนยศ์ ึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ี สานักงานพัฒนาชุมชนจงั หวดั เพชรบุร ีสานักงาน
พัฒนาชุมชนอาเภอเขาย้อย ผู้เชยี่ วชาญ ปราชญ์ชุมชน ได้พัฒนาตนเองเป็นนวัตกร เพ่ือเตรยี มความพรอ้ ม
สมรรถนะบุคลากรและขับเคลื่อนองค์กรสู่ “องค์กรแห่งการเรยี นรู”้ ในอนาคต

- จุดประกายความคิดในการปรบั ปรุงและพัฒนา กระบวนการเรยี นรู้ CEO โคก หนอง นา พัฒนา
ชุมชน

40

3.๒ ปัจจัยท่สี ง่ ผลให้โครงกำรฯ ประสบผลสำเรจ็

- ทีมวทิ ยากรมีความรคู้ วามสามารถ ถ่ายทอดได้เข้าใจ เปน็ คนรนุ่ ใหม่ไฟแรง มีทัศคนติทด่ี ี อารมณ์ดี
สุภาพ เปน็ กันเอง และให้เกียรติผู้เข้าอบรม

- การให้ความสาคัญ ส่งเสรมิ และสนับสนนุ ของทา่ นผู้อานวยการศูนย์ศึกษาและพฒั นาชุมชน
เพชรบุร ี

- การให้ความรว่ มมือ/การมีส่วนรว่ มของสานักงานพัฒนาชุมชนจงั หวัดเพชรบุร ี
- การให้ความรว่ มมือ/การมีส่วนรว่ มของสานักงานพัฒนาชุมชน อาเภอเขายอ้ ย
- ผู้ประสานงานของศูนยศ์ ึกษาและพัฒนาชุมชนเพชรบุร ีผูป้ ระสานงานของสานักงานพัฒนาชุมชน
อาเภอเขาย้อย เพชรบุร ีทาหน้าท่ปี ระสานงานได้อย่างดีเยย่ี ม
- การให้ความรว่ มมือจากเครอื ข่าย โคก หนอง นา จงั หวดั เพชรบุร ีใน ทกุ ๆ กิจกรรมตั้งแต่เรม่ ิ ต้น
จนเสรจ็ ส้ินโครงการ
- การให้ความรว่ มมือจากครพู าทา และผู้ทรงคณุ วุฒิ ประธานเครอื ข่ายกสิกรรมธรรมชาติลุ่มนา้
เพชรบุร ี
- การให้ความรว่ มมือจากคนรนุ่ ใหม่ทย่ี ังเปน็ เยาวชนให้ความสนใจและเข้ารว่ มกิจกรรมของโครงการฯ
-ทมี นวตั กร “สรา้ งสุข เพชรบรุ ีhappiness” ทร่ี ว่ มมือกันตั้งแต่แรกเรม่ ิ โครงการจนเสรจ็ สิ้น
โครงการ
- ความเข้มแข็งของเครอื ข่ายโคก หนอง นา พฒั นาชุมชน จงั หวัดเพชรบุร ี

โดยท้ังสถาบันการพัฒนาชุมชน คณะวทิ ยากร กลุ่มเป้าหมาย ทีมทุกทีม มีทัศนคติ (Attitudes) ท่ี
สาคัญรว่ มกันคือ การเปิดใจกว้างพรอ้ มเรยี นรู้ และให้ความสาคัญต่อพ่ีน้องประชาชน โดยทีม สรา้ งสุข
เพชรบุร ี happiness พรอ้ มเดินหน้าไปกันกัน ไม่ท้ิงใครไว้ข้างหลัง และมุ่งการพัฒนาคน พัฒนาพ้ืนที่ การ
น้อมนาหลักคิดเศรษฐกิจพอเพียง มาพัฒนาชุมชนเพื่อเป็นการพัฒนาทีย่ ่งั ยืน

41

๓.๓ ปัญหำ อุปสรรค ในกำรดำเนนิ โครงกำรฯ

- บทบาทภารกิจหน้าท่ีของกลุ่มเป้าหมายทีมนวัตกร ที่รบั ในหลายหน้าท่ี อาจทาให้กลุ่มเป้าหมาย
ไม่สามารถเข้าอบรมได้อย่างเต็มท่ี และทุกกระบวนการ

- ในการฝึกอบรม กระบวนควรมีเวลาในการสอนมากกว่านี้ เพื่อความเข้าใจท่ีมากข้ึน บางกิจกรรม
บางกระบวนการมีการเรง่ รบี เรอ่ ื งเวลา

- ปัญหาเรอ่ ื งความชดั เจนของแผนการดาเนินกิจกรรม เรอ่ ื งของกาหนดระยะเวลา อาจทาให้ไปทับ
ซอ้ นกับภารกิจอ่ืนๆ

- ปัญหาด้านการประสานงาน ในการดาเนินโครงการรว่ มกับพื้นที่ เน่ืองด้วยสถานการณ์ โรคติดเชอื้
ไวรสั โคโรนา (โควดิ - 19) ทาให้เกิดความไม่สะดวกในการรว่ มกิจกรรม

๓.4 ขอ้ เสนอแนะในกำรดำเนนิ โครงกำร

- เรอ่ ื งระยะเวลาในการฝกึ อบรม ท่ีควรมีเวลากับการเรยี นรูม้ ากกว่าน้ี เพราะถือได้ว่าเป็นโครงการที่
สาคัญ เป็นเรอ่ ื งของนวตั กรรม ที่ต้องเรยี นรใู้ ห้เข้าใจมากยงิ่ ข้ึน

- กรอบการดาเนินงาน และกิจกรรม ควรมีความชดั เจนกว่าน้ีควร เพ่ือการเตรยี มความพรอ้ มและการ
บรหิ ารจดั การงานที่มีประสิทธภิ าพ

- วทิ ยากรมีความรู้ความสามารถสูง ในการสอนท่ีชัดเจน ในการพัฒนาบุคลากรให้มีความรู้
กระบวนการสรา้ งนวตั กรรมภาครฐั

- ควรมีโครงการนี้ต่อ เพื่อต่อยอดการพัฒนานวตั กรรมเพื่อพัฒนาคุณภาพชวี ติ ของประชาชน
- ควรมีการเผยแพร่ แนวคิด เครอ่ ื งมือ ให้กับบุคลากรของกรมการพัฒนาชุมชน ได้พัฒนา ด้าน
กระบวนการคิดเชงิ ออกแบบ (Design Thinking)

42

สว่ นที่ ๔
เอกสำร หลกั ฐำนท่ีเกยี่ วข้อง

4.1 ภำพประกอบกำรดำเนนิ กิจกรรม

กิจกรรมที่ 1 การสรา้ งความเข้าใจทีมนวัตกร
ดาเนินการระหว่างวนั ท่ี วนั ที่ 17 – 18 ,21, 23 และ 28 กุมภาพันธ์ 2565
วนั ท่ี 17 กุมภาพันธ์ 2565

43

วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2565

วันท่ี 21 กุมภาพันธ์ 2565

44

วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2565

วนั ท่ี 28 กมุ ภาพันธ์ 2565

45

กิจกรรมที่ 2 แลกเปล่ียนเรยี นรพู้ ื้นที่ต้นแบบ
กิจกรรมย่อยที่ 2.1 แลกเปลี่ยนเรยี นรพู้ ื้นที่ต้นแบบ ระหวา่ งวนั ที่ 24 กุมภาพันธ์ – 2 มีนาคม
2565

วันท่ี 2 มีนาคม 2565 ณ พื้นที่ ต.หนองชุมพล อ.เขาย้อย จ.เพชรบุร ี

46
กิจกรรมย่อยที่ 2.2 นาเสนอผลการแลกเปลี่ยนเรยี นรพู้ ้ืนทต่ี ้นแบบ ในวนั ที่ 7 มีนาคม 2565

กิจกรรมที่ 3 การวเิ คราะห์ปญั หาและกาหนดโจทย์การออกแบบนวตั กรรม ระหว่างวนั ท่ี 14 –
17 มีนาคม 2565