Scan Magazine No.88 (Qershor 2021)

do të promovojë kompaninë e vet me Pavarësisht se kush e merr sorëve më të mëdhenj të turneut të
Danimarkën dhe Hyundai i Koresë së trofeun në korrik, nuk ka UEFA-s (Alipay, Antchain, Hisense,
Jugut do të përfaqësohet nga Repub- dyshim që turneu i UEFA-s TikTok dhe Vivo).
lika Çeke. do të jetë një triumf në
terren për Evropën. Por Amerika e Korporatave vazh-
Lista vazhdon (dhe vazhdon). forcat e globalizimit, don të qëndrojë gjithashtu, e për-
Për të kapur rrjetin kompleks të spon- dixhitalizimit, të faqësuar nga të tilla si Coca Cola dhe
sorëve në Euro 2020, krijuam një pasqyruara në portofolin IMG. SHBA-të kanë qenë gjithmonë
grafik rrjeti të disa prej marrëveshjeve e sponsorëve të Euro 2020, shtëpia e sponsorizimit bashkëko-
më të spikatura dhe domethënëse që do të vazhdojnë të luajnë hor të sportit dhe bizneset e vendit
do gjejnë hapësirë ekspozimi gjatë shumë kohë pas rënies së vazhdojnë të nxjerrin vlera të konsi-
javëve të ardhshme. Për arsye të qa- fundit të bilbilit derueshme tregtare prej tij. Në fakt,
rtësisë, nuk jemi në gjendje të përf- “të varfërit” në këtë garë të korporat-
shijmë çdo sponsor, por diapazoni i Ka ikur koha e sponsorizimeve të foto- ave ku luhet para e madhe, duket se
shfaqur zbulon shumë. Ajo që bëhet kopjimeve, vajit motorik dhe të zyrave. janë vetë Evropianët. Për një ngjarje
menjëherë e qartë është se, megjithëse Në vend të kësaj, shohim një bollëk të që po vihet në skenë në vendet përf-
Kampionati Evropian i UEFA-s është markave të pijeve, produkteve të ëm- shirë Anglinë, Italinë, Spanjën dhe
një turne kontinental, shtrirja e tij treg- bëlsirave dhe linjave ajrore. Për më Rumaninë, UEFA tërheq shumë pak
tare është me të vërtetë globale. Një tepër, sponsorizimi i ekipeve duket nga sponsorët e vet nga kontinenti.
numër i konsiderueshëm sponsorësh se shkon paralelisht me promovimin Eshtë e qartë që kompanitë nga Kina
ose nuk janë evropianë, ose përndry- e identitetit kombëtar dhe industrisë dhe SHBA kanë të dyja, muskujt fi-
she kanë aktivitete që shkojnë përtej kombëtare. “Marka Gjermani” për nanciarë dhe mendjen taktike për
kufijve të Evropës. Në të njëjtën kohë, shembull, përfaqësohet fuqimisht nga të dominuar me sukses turneun.
portofoli i sponsorizimit na tregon se disa prej korporatave më të rëndë- Kjo pasqyron tendencat më të gjera
futbolli është në zemër të argëtimit, sishme të vendit, duke përfshirë Adi- globale, të cilat tregojnë praninë në
stilit të jetës dhe ekonomive dixhitale. das dhe Volkswagen. Pamja e Gaz- rënie të industrisë evropiane. Kom-
prom ndërkohë, pasqyron përdorimin panitë evropiane zënë një përqindje
në rritje të sponsorizimit si një instru- në rënie të prodhimit global. Kapi-
ment gjeopolitik nga ana e shteteve. talizimi i tregut i firmave evropiane
Në të vërtetë, kompania ruse e gazit në është shumë prapa atij të korporat-
pronësi të shtetit rus, kohët e fundit ka ave amerikane dhe po kapet shpejt
përdorur ndikimin e vet me shoqatat e nga firmat kineze. Dhe pikat e nxeh-
UEFA-s dhe të tjerët. ta teknologjike të botës gjenden në
vende të tilla si Shenzhen dhe Sili-
Objektivi i vetë Evropës con Valley, jo në Evropë. Pavarësisht
Po kështu “Marka China” tani nëse skuadra e futbollit nga Franca,
Portugalia ose Zvicra merr trofeun
është një fuqi e madhe industriale në korrik, nuk ka dyshim që turneu
dhe politike dhe shtëpia e pesë spon- i UEFA-s do të jetë një triumf në ter-
ren për Evropën. Por forcat e global-
izimit, dixhitalizimit dhe ndryshimit
politiko-ekonomik, të pasqyruara
në portofolin e sponsorëve të Eu-
ros, do të vazhdojnë të luajnë shumë
kohë pas rënies së fundit të bilbilit.
Dhe industria evropiane mund të
paguajë me një dalje të shpejtë nga
konkurrenca industriale globale.

The Conversation

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 51

ENERGJETIKA

Gjeopolitika e gazsjellësve

Nord Stream 2, “Thembra e Akilit” për Gjermaninë dhe Evropën

Kur flitet për marrëd- Gerhard Schröder, ish-kancelari i Gjermanisë, është
hëniet me Gjermaninë, aktualisht kryetar i komitetit të aksionerëve të projektit
gazsjellësi “Nord Stream “Nord Stream AG”. Ai i ofron Rusisë një trofe që ajo
2” i jep Rusisë pothuajse gjithçka që e ka kërkuar prej kohësh: aftësinë për të përdorur
ka dëshiruar prej kohësh. Ai i jep gazsjellësin si një armë për të dalë nga varësia që ka
mundësi Kremlinit të dërgojë di- aktualisht nga Kievi
rekt gazin nga Rusia në Gjermani
përmes Detit Baltik. Po ashtu, ky tranzit të gazit rus që transportohet kishte përdorur atë për të mbrojtur
gazsjellës i jep mundësi Moskës të në Evropë. Mbi të gjitha, ajo i heq organizatat joqeveritare ruse që janë
forcojë akoma më shumë lidhjet e Gjermanisë dhe vendeve të tjera të nxjerrë jashtë ligjit nga regjimi. Ko-
saj ekonomike dhe politike me bi- BE-së mekanizmat që mund të ishin hët e fundit e ka zgjeruar goditjen e
znesin dhe politikanët gjermanë, në përdorur për të ushtruar presion saj edhe ndaj organizatave gjermane
mënyra të tilla që do të ndikojnë mbi mbi presidentin rus Vladimir Putin të shoqërisë civile që punojnë me
vendimet brenda BE-së sa i përket për shumë çështje. homologët e tyre rusë.
çështjeve energjitike.
Gerhard Schröder, ish-kancelari Kështu Gjermania mund të Kremlini këmbënguli që ato
socialdemokrat i Gjermanisë, është kishte ndaluar përfundimin e ndër- të përjashtohen nga Dialogu vjetor
aktualisht kryetar i komitetit të ak- timit të këtij gazsjellësi, si një mjet Gjermano-Rus i Petersburgut, që su-
sionerëve të projektit “Nord Stream presioni dhe mbështetje ndaj figurës pozohet të lehtësojë kontaktet midis
AG”. Ai i ofron Rusisë një trofe që ajo kryesore të opozitës ruse, Alexei Na- grupeve të shoqërisë civile, think-
e ka kërkuar prej kohësh:aftësinë për valny, që aktualisht ndodhet në burg. tankeve dhe vendimmarrësve nga
të përdorur gazsjellësin si një armë të dyja vendet. Në shenjë proteste
për të dalë nga varësia që ka aktual- Gjithashtu, Berlini mund ta
isht nga Kievi dhe për ta shantazhuar
Ukrainën, si një nga vendet kryesore

52 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

qeveria gjermane e ka pezulluar tani linit me disa qeveri, përfshirë atë Stream 2” dhe brenda BE-së ka pa-
për tani këtë dialog, pavarësisht pre- të Shteteve të Bashkuara, e cila nën soja më të madha për demokracinë
sionit në prapaskenë nga politikanët presidentin Joe Biden po e kundër- evropiane. Partia Ligj dhe Drejtësi
gjermanë që kanë lidhje të ngushta shton hapur“Nord Stream”, por nuk në Poloni, po distancohet sistema-
me Kremlinin. do ta ndali dot atë. Kur bëhet fjalë tikisht nga pavarësia e gjyqësorit dhe
për këto ndarje brenda BE-së dhe gjykatave në vend.
Ndërkohë “Nord Stream” mund midis Berlinit dhe Uashingtonit, Ru-
të ishte përdorur si një levë për të sia nuk mund të kërkojë më shumë Edhe nëse gjyqësori kishte nevojë
mbështetur mijëra qytetarë bjello- sesa kaq. Pra, nëse BE-ja do të kri- për disa reforma, kjo nuk do të kërkon-
rusë që protestuan paqësisht kundër jojë një marrëdhënie strategjike me te kurrsesi heqjen e imunitetit të gjy-
zgjedhjeve presidenciale të manipu- Rusinë dhe se kur mund të ndodhë qtarëve dhe emërimin e besnikëve të
luara të gushtit të vitit të kaluar, ku kjo, do të jetë Gjermania ajo që do partive në pozicionet drejtuese në hi-
Alexander Lukashenko u zgjodh për të përcaktojë kushtet. “Nord Stream”, erarkinë gjyqësore. Në Hungari, është i
një mandat të katërt në këtë detyrë. do të jetë në gjendje që t’ia lidhë du- mirë-njohur abuzimi me fondet e BE-
art në mënyra që minojnë interesat së për të financuar projekte që do të
Që nga ajo kohë, shumë prej dhe vlerat e Gjermanisë dhe Ev- blejnë edhe më shumë mbështetje për
tyre janë arrestuar. Ndërkohë, Lu- ropës. Ajo që po ndodh me “Nord partinë Fidesz të kryeministrit Viktor
kashenko mbetet në pushtet me Orban është i njohur mirë.
mbështetjen politike, ekonomike
dhe të shërbimit sekret rus. Në vend
se të ndodhte kjo, “karta” e “Nord
Stream” është lënë jashtë tryezës.
Dhe kjo falë Angela Merkelit.

Që kur u bë kancelare në fund
të vitit 2005, ajo ka mbështetur
vazhdimisht një projekt që minon
vlerat dhe interesat e Gjermanisë.
Kjo mbështetje ka ndikuar dhe po
ndikon tek marrëdhëniet e Ber-

“Nord Stream” mund
të ishte përdorur si një
levë për të mbështetur
mijëra qytetarë bjellorusë
që protestuan paqësisht
kundër zgjedhjeve
presidenciale të
manipuluara të gushtit
të vitit të kaluar, ku
Alexander Lukashenko u
zgjodh për një mandat të
katërt në këtë detyrë

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 53

TERHEQJA

SHBA hoqi dorë nga
sanksionet për Nord
Stream 2

Në mosmarrëveshjen
mbi ndërtimin e
gazsjellësit të Detit Baltik "Nord
Stream 2", qeveria e SHBA hoqi
dorë nga sanksionet kundër
kompanisë operuese. Sipas
një informacioneve të medias
amerikane, me këtë hap Presi-
denti Biden dëshiron të shman-
gë rëndimin e marrëdhënieve
me Gjermaninë. Kundër ani- Në kushtet e paaftësisë së BE-së Thomas Haldenwang, paralajmëroi
jeve ruse të përfshira në ndër- për të projektuar një qëndrim ko- kohët e fundit se shërbimi sekret
timin e tubacionit megjithatë herent të politikës së jashtme ndaj rus e ka “rritur ndjeshëm aktivitetin
pritet të ketë edhe më tej sank- Kinës dhe çështjes së Hong Kongut, e tij” në Gjermani.
sione. Konfirmime për këtë Hungaria e ka përdorur veton e saj
informacion deri tani nuk ka. për të ndalur kritikat ndaj shtypjes “Ai është po aq aktiv sa gjatë
Kritika erdhën nga republika- që po i bën Kina të drejtave të njeriut Luftës së Ftohtë. Rusia po përdor
nët e SHBA. Ata thanë se Biden dhe lirisë së medias në Hong Kong. agjentë për të vendosur kontakte
po ndihmonte në mënyrë ak- me vendimmarrësit politikë. . .
tive Presidentin rus Putin për As Hungaria dhe Polonia nuk Metodat e saj po bëhen më të ashpra
të ndërtuar Nord Stream 2. bëjnë përjashtim. Ishte Departa- dhe mjetet më brutale”- theksoi ai.
Duke vepruar në këtë mënyrë, menti amerikan i Thesarit, dhe jo Bruno Kahl, president i agjencisë
ai i jep Rusisë përparësi të mëd- BE që evidentoi me emër disa poli- së inteligjencës së jashtme gjer-
ha strategjike në Evropë. Qeve- tikanë dhe biznesmenë bullgarë mane, deklaroi se Rusia dhe Kina
ria e SHBA është rreptësisht për korrupsion dhe lidhje të dys- po përpiqeshin të “nxisnin përçar-
kundër gazsjellësit prej 1.200 himta me Rusinë. Kjo ka ndodhur je midis shteteve në Perëndim”. Pra
kilometrash,i cili pothuajse ka me gjithë thirrjet e përsëritura nga nuk mund të ketë asgjë më të qa-
përfunduar. Ashtu si paraard- gjykatësit, prokurorët, avokatët dhe rtë sesa këto deklarata. Evropa po
hësi i tij Trump, Biden argu- aktivistët e shoqërisë civile bullgare, shndërrohet në një “shesh lojërash”
menton, ndër të tjera, se Gjer- që kanë bërë fushatë për një gjyqë- të spiunazhit për interesat ruse dhe
mania po bëhet gjithnjë e më e sor transparent dhe të pavarur, por kineze, pasi disa shtete anëtare po
varur nga Rusia. Projekti është të cilat janë shpërfillur nga Bash- i lejojnë ato që t`i vendosin kun-
i diskutueshëm edhe brenda kimi Evropian. Kështu, Brukseli dra njëra-tjetrës qeveritë e BE-së.
BE-së. Qeveria gjermane është hodhi poshtë vlerat dhe interesat Ndër të tjera Gjermania, ka ende
ende e lidhur me Nord Stream kryesore të tij. në dorë të fitojë epërsinë, duke e
2. Përveç Grupit Rus Gazprom, mbyllur këtë “shesh lojërash”. Po të
në projekt janë të përfshira Ajo çka u tha më lart tregon ndodhte kjo – gjithmonë nëse nuk
kompanitë gjermane Uniper sesi po sfidohen nga brenda theme- është tepër vonë – BE do të ishte
dhe Wintershall si dhe të tjera let demokratike të BE-së. Është e në një pozicion shumë më të fortë
nga Franca, Britania e Madhe lehtë ta fajësosh Rusinë dhe Kinën politik dhe ekonomik për t’u an-
dhe Austria. DW për minimin e unitetit të Evropës, gazhuar në skenën globale.
vlerat demokratike dhe institucio-
net e saj. Kreu i agjencisë së brend- Judy Dempsey
shme të inteligjencës gjermane, “Carnegie Europe”

54 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

䄀 一 䄀 䰀 䤀 娀 쬀 Ⰰ   匀 吀䄀吀 䤀 匀 吀 䤀 䬀 䄀 Ⰰ 䜀 刀 䄀 䘀 䤀 䬀 쬀
眀 眀 眀⸀ 猀 挀 愀 渀 ⴀ 琀 瘀⸀ 挀 漀 洀 ⼀ 猀 椀 甀

LËNDËT E PARA

Ari e mbyll majin në mbi 1900 USD për onz

Dollari është i dobët dhe investitorët e arit po presin
tashmë një çmim prej 2,000 dollarë për onz. Yieldet
10-vjeçare të Thesarit amerikan ranë në 1.593%, duke
ulur koston oportune të mbajtjtes së metalit të çmuar. Të
dhënat zyrtare treguan se çmimet e konsumit në SHBA
u rritën, gjatë muajit prill, me një hap më të shpejtë se
objektivi prej 2% i Rezervës Federale. Kjo ishte rritja më
e madhe vjetore që prej vitit 1992. Ari, që përdoret si një
mbrojtes ndaj luhatjes së inflacionit, ka përfituar nga

A të dhënat e fundit mbi çmimet në Shtetet e Bashkuara
ri e ka mbylluar muajin maj mbi nivelin teknik dhe Britani. Në anën tjetër, fitimet e arit janë kufizuar
të 1900 dollarëve për onz dhe realizoi fitimet nga masat kufizuese në Indi, që është një konsumator
më të mëdha mujore që nga korriku i vitit 2020. Metali i rëndësishëm i metaleve të çmuara. Kërkesa fizike e
i çmuar është mbështetur nga rënia e dollarit amerikan arit në Indi, që është konsumatori i dytë më i madh në
dhe yield-et e ulëta në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. botë, mbeti thuajse e pandryshuar gjatë majit, për shkak
Gjithashtu, edhe presionet inflacioniste kanë rritur se shumica e dyqaneve të bizhuterive ishit mbyllur, si
kërkesën për metalin e verdhë. Norma spot e arit e mb- pasojë e masave kufizuese të Covid-19. Në terma afat-
ylli majin në 1,905.14 dollarë për onz, ose në rritje mu- mesëm, ari pritet të mbështetet edhe nga plani i Presi-
jore me 7.7%. Analistët thonë se ari po mbledh fuqi nga dentit amerikan, Joe Biden, për shpenzime prej 6 trilionë
shqetësimet mbi inflacionin në Shtetet e Bashkuara dhe dollarë në infrastrukturë, edukim dhe në luftën kundër
nga tërheqja e fundit e interesave të borxhit amerikan. ndryshimeve klimatike.

Goldman: Nafta Brent, në 80 usd për fuçi gjatë verës

Banka amerikane e investimeve, Goldman Sachs, tremujorin e katërt, sipas bankës. Gjatë fundit të ma-
parashikon se çmimet e naftës do të rriten në 80 jit, çmimet e naftës u gjendën nën presion pasi presi-
dollarë për fuçi deri në tremujorin e katërt të këtij viti, denti i Iranit, Hasan Rouhani, tha se Shtetet e Bash-
duke argumentuar se tregu ka nënvlerësuar rimëkëm- kuara të Amerikës janë gati të heqin sanksionet ndaj
bjen e kërkesës, edhe nëse rinis furnizimi i Iranit në Teheranit zyrtar, sanksione që godasin sektorin ban-
treg. “Mundësia e çmimeve më të larta të naftës qën- kar, naftën dhe transportin. Fuqitë e mëdha dhe Te-
dron e paprekur, duke marrë parasysh rritjen e madhe herani zyrtar janë në bisedime që prej mesit të muajit
të kërkesës, si pasojë e vaksinimit të shpejtë, ndërkohë prill mbi programin bërthamor dhe synojnë të rikthe-
që oferta është jo-elastike,” deklaroi banka. Edhe nëse jnë marrëveshjen e vitit 2015, e cila “u hodh poshtë”
rikthehen eksportet e Iranit në Korrik, çmimi i naftës nga ish-presidenti amerikan, Donald Trump në vitin
Brent do të arrijë nivelin e 80 dollarëve për fuçi deri në 2018. Por, pavarësisht këtij optimizmi për rikthimin e
eksporteve të naftës nga Irani në treg, Goldman Sachs
thekson se rimëkëmbja e kërkesës në vendet e zhvil-
luara do të kompensojë goditjen që ka marrë konsumi
në disa vende, për shkak të rritjes së infektimeve me
koronavirus. Banka Goldman Sachs parashikon se
kërkesa botërore mund të rritet me 4.6 milionë fuçi
në ditë deri në fund të vitit, me pjesën më të madhe
të rritjes që pritet të ndodhë në tremujorin e tretë të
këtij viti. “Lëvizshmëria po rritet në Europë dhe SHBA,
ndërkohë që vaksinimi ka marrë vrull dhe po hiqen
masat e karantinës,” deklaron banka.

56 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

OECD: Ekonomia globale do të rritet me 5.8% në 2021

Organizata për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zh-
villim (OECD) ka rishikuar në rritje parashi-
kimin për ekonominë globale, gjatë këtij viti, për shkak të
përshpejtimit të programeve të vaksinimit në shumë vende,
ndërkohë që bizneset kanë rifilluar operacionet me kapa-
citet të plotë. Sipas OECD, edhe stimujt masivë në SHBA
prej triliona dollarë do të mbështesin të gjithë ekonominë
globale. Sipas organizatës, ekonomia globale do të rritet me
5.8% gjatë këtij viti dhe me 4.4% gjatë vitit 2022. Vlerësimet
e mëparshme të muajit mars ishin 5.6% dhe 4% respektiv-
isht. Ekonomia globale tashmë është rikthyer në aktivitetin
e periudhës përpara pandemisë, por ende nuk e ka fituar
shëndetin e nevojshëm për tu zgjeruar pa nevojën e stimu- inflacion më të lartë se objektivi. Në anën tjetër, edhe qever-
jve. “Ekonomia globale tashmë po noton drejt rimëkëmbjes, itë duhet të vijojnë të mbështesin familjet dhe kompanitë,
por me shumë fraktura. Rreziku është se rritja e periudhës derisa vaksinimi të jetë përhapur mjaftueshëm sat ë mbrojë
përpara pandemisë nuk është arritur nga shumë vende,” sektorët më të ekspozuar ndaj pandemisë. OECD parashi-
deklaroi shefi i ekonomistëve të OECD-së, Laurence Boone. kon se ekonomia amerikane, më e madhja në botë, do të
Ndërkohë që fushatat e vaksinimit në vendet e pasura kanë rritet me 6.9%, gjatë këtij viti, nga 6.5% që ishte vlerësimi
ecur shumë përpara dhe ekonomitë po rihapen, vendet në i muajit mars. Por, në vitin 2022, SHBA do të rritet me një
zhvillim kanë mbetur prapa, kryesisht si pasojë e programit hap më të ngadaltë, prej 3.6%, nga 4% që ishte vlerësimi i
të ngadaltë të vaksinimit dhe shpërthimit të vatrave të reja mëparshëm. Plani i stimujve në SHBA pritet të shtojë 3-4
të infektimeve, deklaron OECD. Gjithashtu, organizata bën pikë përqindje në Prodhimin e Brendshëm Bruto të vendit
thirrje që bankat qëndrore në ekonomitë e zhvilluara të vi- dhe 1% në rritjen ekonomike globale. Ekonomia e SHBA
jojnë me politikat monetare lehtësuese dhe të tolerojnë një do të rikthehet në nivelet e parakrizës në mesin e këtij viti.

Gjykata në Hagë detyron Shell të ulë emetimet e karbonit

Për herë të parë në histori, një gjykatë ka urdhëruar
një kompani private dhe jo një qeveri, që të frenojë
ndotjen e ambientit, në bazë të luftës kundër ndryshimit
klimatik. Royal Dutch Shell, që është e pranishme edhe në
Shqipëri, duhet të zvogëlojë emetimet e gazrave serrë me
45% deri në viti 2030, krahasuar me nivelet e vitit 2019. Ky
ishte vendimi i një gjykate në Hagë të Holandës, një ven-
dim që mund të kthehet në një precedent në të gjithë botën.
“Kjo është një pikë kthese në histori,” deklaroi Roger Cox,
një avokat pranë organizatës jofitimprurëse, “Miqtë e Tokës,
Holandë”. “Çështja është unike sepse është hera e parë në e biznesit të Shell kanë shkelur ligjet e të drejtave të njeriut
histori që një gjykatë urdhëron një korporatë të madhe në Holandë dhe në Bashkimin Europian. Në këtë situatë,
ndotëse të ambientit, të veprojë në përputhje me Mar- gjiganti i naftës u zotua në shtator të vitit të kaluar, për të ar-
rëveshjen e Parisit për Klimën. Ky vendim mund të ketë ritur zero emetime neto deri në vitin 2050, me një reduktim
pasoja të mëdha edhe për ndotësit e tjerë të mëdhenj,” shtoi të intensitetit të karbonit me 20% deri në vitin 2030. Por,
Cox. “Milieudefensie”, që është dega holandeze e organiza- sipas ambientalistëve, investimet e vazhdueshme të Shell
tës “Miqtë e Tokës”, ngriti padinë ndaj Shell në vitin 2019. në prodhimin e karburanteve fosile tregojnë se kompania
Gjashtë grupe mjedisore dhe më shumë se 17 mijë qytetarë nuk po vepron aq shpejt sa të përmbushë synimet për zero
holandezë iu bashkuan kësaj padie, sipas së cilës praktikat emetime, sipas marrëveshjes së Parisit.

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 57

HISTORI

Një kompani shqiptare në
“London Stock Exchange” në 1929!

KRESHNIK KUÇAJ

Biznesi që tentoi qendrën financiare të botës në kohën e vorbullës së ‘Depresionit të Madh’

Edhe pse kishte pak vite Vëllezërit Kakarriqi në atë kohë ishin biznesmenë
që kishte nisur ndërtimi të njohur në Shkodër dhe kishin aktivitet ekonomik
i një modeli ekonomik në shumë sektorë. Më i njohuri ndër ta ishte Mark
të ngjashëm me atë të perëndimit, Kakarriqi, ekonomist i aktivizuar gjithashtu në shtypin
në vitet ’20-’30 nuk kanë munguar e kohës në debatin për zhvillimin e vendit
përpjekjet e ndryshme nga ana e
tregtarëve shqiptarë që të ndërmer- cim do t’i bënte disa tregtarë shqip- në qendrën financiare të botës, në
rnin lëvizje të guximshme financiare tarë që për të shpëtuar kompaninë e “London Stock Exchange”. Gjithçka
e nganjëhere edhe të komplikuara tyre, të arrinin deri aty sa ta listonin lidhet me projektin e ndërtimit të një
nëse mbahet parasysh konteksti ko-
hor dhe stadi zhvillimor i vendit. Në
fundin e viteve ’20, nevoja për finan-

58 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

fabrike birrë në Shkodër. Sipërmar-
rja duket si aventurë edhe për ditët e
sotme, megjithatë në fundin e viteve
’20 u lëvizën të gjithë ‘gurët’; politikë,
financiarë e diplomatikë me qëllim
që kjo sipërmarrje të finalizohej.

Gjithçka lidhet me koncesionin
e parë të fabrikës së birrës, 2 vite para
se të miratohej koncesioni i fabrikës
së birrës “Korça” (1928).

Vëllezërit Kakarriqi dhe lidhja Kompania e birrës e Shkodrës tentoi të bëjë një lëvizje
e tyre me kryeqytetin botëror të të madhe financiare, që jo vetëm synonte ta bënte
birrës funksionale këtë fabrikë, por edhe të arrinte deri aty
sa të listohej në bursën e Londrës, ‘London Stock
Parlamenti votoi me 26 dhjetor Exchange’. Vëllezërit Kakarriqi tentojnë të angazhojnë
të vitit 1926 koncesionin për ngritjen kapital britanik për funksionimin e saj
e një fabrike birrë në Shkodër. Kom-
pania ishte planifikuar fillimisht të ishte të vogël për konsum minimal. jtuar prodhimin e birrës në fabrikë.
emërtohej “Birra Kakarriqi”, në emër Tush Kakarriqi kishte kryer edhe një
edhe të përfituesve me të njëjtin shkollë të posaçme teknike në Mynih Projekti për fabrikën e parë
mbiemër. Mark Kakarriqi dhe vëllai të Gjermanisë ku ishin fabrikat më të Koncesioni i dhënë për fab-
i tij Tush Kakarriqi ishin përfituesit e njohura të birrës, duke e bërë atë per-
koncesionit. sonin më të kualifikuar për të dre- rikën e birrës Kakarriqi parashikonte
kushte lehtësuese dhe një serë stimu-
Vëllezërit Kakarriqi në atë
kohë ishin biznesmenë të njohur në
Shkodër dhe kishin aktivitet eko-
nomik në shumë sektorë. Më i njo-
huri ndër ta ishte Mark Kakarriqi,
ekonomist i aktivizuar gjithashtu
në shtypin e kohës në debatin për
zhvillimin e vendit por dhe me një
kontribut të rëndësishëm në lëvizjen
kombëtare. Kakarriqi bashkëpu-
nonte me investitorë britanikë por
interesi strategjik i këtyre të fundit
në Shqipërinë e atyre viteve do të
ndryshonte për shumë arsye e si
rrjedhojë do të reflektohej edhe te
projektet që ishin në letër. Ndërkohë,
vëllai tjetër, Tush Kakarriqi kishte
një eksperiencë të gjatë në fushën
e prodhimit të birrës si rrjedhojë e
bashkëpunimit që ai kishte pasur
me kompanitë më të mëdha të birrës
në Gjermani. Duhet kujtuar fakti se
deri në krijimin e fabrikës së birrës,
e gjithë birra importohej nga jashtë,
edhe pse mund të kishte ndonjë pun-

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 59

jsh fiskale që do të mundësonin që Kompania parashikohej që të merrte në zotërim një
kompania të dilte me fitim në një treg sipërfaqe prej 12 mijë metrash katrorë në zonën e
si Shqipëria. Referuar marrëveshjes, Shkodrës, që konsiderohej si një pikë strategjike për
koncesionari detyrohej të fillonte transportin detar. Po ashtu, kjo zonë mundësonte
fabrikimin e birrës brenda 18 muajve akses në ujë të pijshëm që kimikisht konsiderohej i
nga data e shpalljes së koncesionit. ngjashëm me ujin që përdorej në Mynih
Marrëveshja parashikonte përjashti-
min nga tagri doganor e taksa të tjera tikisht një zgjatje me 10 vite të afatit Pas dështimit të parë të ngritjes së
për të gjitha materialet e makineritë të koncesionit. fabrikës, vëllezërit Kakarriqi tento-
për ngritjen e fabrikës. Qeveria, për jnë të angazhojnë kapital britanik
të ruajtur këtë industri, nga konkur- Përpjekja për listim në bursën e për funksionimin e saj. Në këtë
renca e jashtme angazhohej të vinte Londrës mënyrë, ata themelojnë një kompani
një taksë të posaçme mbi birrën që që merrte të drejtat mbi koncesio-
importohej. Ndërkohë, koncesionari Por elementi më interesant nin 99 vjeçar të fabrikës. Kompania
detyrohej t’i paguante shtetit një tak- është se pas dështimit të parë, kom- e re e krijuar u emërtua “Albanian
së prej 2.75 franga ari për çdo hekto- pania e birrës e Shkodrës tentoi të National Breëery”. Kjo kompani
litër birrë të prodhuar. bëjë një lëvizje të madhe financiare, parashikonte të niste prodhimin me
që jo vetëm synonte ta bënte funk- 31 dhjetor të vitit 1929, tre vite nga
Eksportimi i birrës do të lejohej sionale këtë fabrikë, por edhe të ar- marrja e koncesionit. Koncesioni i
kur koncesionari të kishte plotësuar rinte deri aty sa të listohej në bursën lejonte kompanisë që të eksporton-
sasinë e kërkuar për konsumin e ven- e Londrës, ‘London Stock Exchange’.
dit. Pas një viti, do të formohej një
shoqëri anonime me emrin “Birra
Kakarriqi Shkodër” me një kapital
prej 750 mijë franga ari. Po ashtu, u
hartua edhe statuti i shoqërisë që u
dekretua me 1 mars 1928.

Për arsye të ndryshme, shoqëria
kërkoi disa herë zgjatje të afatit, që
në fakt iu akorduar nga qeveria. Zg-
jatjet e afatit u bënë deri me 26 janar
1931, por sërish nuk u arrit ngritja e
fabrikës dhe vënia në funksion e saj.
Haxhi Shkoza tregon se vitin 1930
“punimet për ngritjen e një fabrike
madhështore në Shkodër filluan me
një entuziasëm shembullor e përpa-
ruan mjaft por mjerisht mbas pak
kohe ato u pezulluan dhe për tash
duket i humbur gjithë ai kapital i
derdhur për atë qëllim”. Ngritja e
kësaj fabrike ishte e lidhur edhe me
“fatin” e një fabrike tjetër, Birrës Ko-
rça. Kjo e fundit ishte një koncesion
që iu dha një shqiptari dhe një ital-
iani për një afat 25 vjeçar. Në rast se
do të ngrihej dhe vihej në funksion
birra Kakarriqi në Shkodër, atëhere
Birra Korça do të përfitonte automa-

60 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

Kapitali i kompanisë parashikohej të ishte 400 mijë paund dhe
kompania do të kishte 800 mijë aksione të zakonshme. Kompania
parashikohej të listohej në ‘London Stock Exchange’. Ishin kon-
traktuar 4 kompani për brokerim, dy me bazë në Londër, një në
Liverpul dhe një në Mançester

te në vende të tjera birrën që do të Londër. Kompania parashikohej që tin e themelimit të kompanisë.
prodhonte mbi nevojën e konsumit të merrte në zotërim një sipërfaqe Po ashtu parashikohej që Mark
të vendit, me zero taksa. prej 12 mijë metrash katrorë në zo-
nën e Shkodrës, që konsiderohej si Kakarriqi, themelues dhe përfitues
Në kohën e dhënies së konc- një pikë strategjike për transportin i koncesionit të shërbente si drej-
esionit, e gjithë birra që konsumo- detar që do t’i bëhej birrës që prod- tor menaxhimi. Vetëm nga shitja në
hej në Shqipëri vinte nga jashtë. hohej. Po ashtu, kjo zonë mundë- tregun lokal llogaritej se kompania
Vlerësimet paraprake flisnin për sonte akses në ujë të pijshëm që kim- do të kishte të ardhura jo më pak se
një nivel importi që varionte nga ikisht konsiderohej nga ekspertët se 94 mijë paund. Aplikimet për ak-
52 mijë deri në 60 mijë hektolitra. ishte i ngjashëm me ujin që përdorej sione në kompaninë e birrës duhej
Në këto kushte, parashikohej që veç për prodhimin e birrës në Mynih të të bëheshin ‘Lloyd Bank’ në Londër
prodhimit për tregun vendas, fab- Gjermanisë, ku birra ishte e fam- ndërsa zyra e regjistruar e kompa-
rika të prodhonte edhe për eksport. shme. Projekti i mobilizimit të in- nisë parashikohej të ishte në Angli.
“Pozicioni gjeografik i fabrikës do vestimit britanik parashikonte an- Kapitali i kompanisë parashikohej të
ta vendosë atë në një vend të favor- gazhimin e një kompanie tjetër që ishte 400 mijë paund dhe kompania
shëm për të plotësuar kërkesën për kishte modeluar e rimodeluar 250 do të kishte 800 mijë aksione të za-
birrë në Egjipt, Greqi, Palestinë dhe fabrika birre në Angli dhe në vende konshme. Kompania parashikohej të
në Gjirin verior afrikan. Lehtësitë të tjera. listohej në ‘London Stock Exchange’
e transportit detar do ta vendosin ndërkohë që ishin kontraktuar edhe
kompaninë në një pozicion të favor- Parashikohej që fabrika të kri- 4 kompani të njohura për brokerim,
shëm për të transportuar birrën me jonte depot e saj në portet e Shko- dy me bazë në Londër, një në Liv-
çmime të ulëta dhe parashikimet drës, Durrësit dhe Shëngjinit dhe erpul dhe një në Mançester. ‘Baily,
janë që në këtë mënyrë të sigurohen depo në qytetet kryesore si Tiranë, Mercer Karo’, ‘Charlesëorth Bennett
fitime të mëdha” shkruhej në doku- Shijak, Krujë, Kavajë, Durrës, El- & Co’, ‘Chrichton Bros & Toënley’
mentet e kompanisë së themeluar në basan, Përmet, Berat, Gjirokastër, dhe ‘Halliday & Teasdale’. Në fakt,
Lushnje, Vlorë, Sarandë, Korçë dhe ”London Stock Exchange” ra në
Pogradec. Në këto qytete transporti shtator të vitit 1929, sëbashku me
do të bëhej nga karroca me mo- Ëall Street, duke sinjalizuar nisjen e
tor. Ndërkohë, parashikohej që në atij që njihet si “Depresioni i Madh”
qytetet e mëdha të ngriheshin pun- Zhvillimet e mëvonshme do të bënin
ishte shishesh me qëllim konsumin që projekti të mos finalizohej as këtë
final në popullatë. herë dhe kompania të mos mblidhte
dot kapitalin e kërkuar. Pas këtij
Një “Sir britanik” për drejtimin e dështimi, kompania u përfshi në një
kompanisë serë gjyqesh, të cilat do të vazhdonin
edhe pas Luftës së Dytë Botërore.
Si drejtor i kompanisë ishte Megjithatë, kjo kompani mund të
propozuar ish ambasadori shumë konsiderohet si një ndër kompanitë
i famshëm i Britanisë në Shqipëri, e para shqiptare që tentoi të listohej
Harry Eyres. “Ai është mik personal në një prej bursave më të famshme të
i mbretit të Shqipërisë dhe respekto- botës duke lënë një gjurmë të rëndë-
het universalisht në vend dhe ka një sishme në historinë moderne finan-
njohje të mirë të vendit dhe të tradi- ciare të Shqipërisë.
tave lokale” shkruhet në dokumen-

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 61

MJEDISI

Studiuesit paralajmërojnë
luhatjet ditore të
temperaturës si rezultat i
ndotjes plastike mund të
kenë pasoja të rëndësishme
për ekosistemet
bregdetare, duke përfshirë
kafshë të tilla si breshkat
e detit dhe shpendët
bregdetarë migrues

Plastika një kërcënim

për botën ujore

Mbeturinat e akumulu- Studimi: Mbeturinat plastike në dete ngrenë temperaturat me 2.5C
ara plastike në plazhet
e dy grupeve ishujsh breshkat e detit dhe shpendët bregde- shme, zbuloi deri në 3 kg plastikë për
të largët rritën temperaturat maksi- tarë migrues. metër katror në plazhet e ishujve, ku
male lokale me gati 2.5C, ka zbuluar disa vende janë të pabanuara.
studimi i ri. Më parë, ndotja plastike në të dy
Një studim i ishullit Henderson vendet u zbulua se kishte vrarë më Sondazhet e mëparshme të Ishu-
në Paqësorin Jugor dhe Ishujt Cocos shumë se gjysmë milioni gaforre vet- jve Henderson dhe Cocos (Keeling)
(Keeling), një territor i largët i Aus- mitare. gjetën respektivisht 38 milion dhe
tralisë në Oqeanin Indian, zbuloi se 414 milion copë ndotje plastike, me
ndotja plastike vepron si një izola- Studiuesit, nga Instituti i Studi- një peshë prej 256 tonë.
tor, duke rritur temperaturën e rërës meve Detare dhe Antarktike i Uni-
themelore. versitetit të Tasmanisë dhe Muzeu i Autori kryesor i studimit, Jen-
Studiuesit paralajmërojnë luhat- Historisë Natyrore në Londër, matën nifer Lavers nga Universiteti i Tas-
jet ditore të temperaturës si rezultat i luhatjet ditore të temperaturës në manisë, tha se rritja e temperaturave
ndotjes plastike mund të kenë pasoja sedimentet e plazhit në gjashtë vende lidhur me plastikën mund të ketë
të rëndësishme për ekosistemet breg- mbi ishuj.Ata zbuluan se ndotja plas- ndikime shkatërruese në meiofauna,
detare, duke përfshirë kafshë të tilla si tike ishte e lidhur me një rritje në që janë pikërisht organizma që jeto-
temperaturat maksimale ditore prej jnë në sedimente plazhi që luajnë një
2.45C, dhe një rënie në minimumet rol jetik në ekosistemet bregdetare
ditore me 1.5C. Studimi, i botuar në tropikale. (TheGuardian)
Revistën e Materialeve të Rrezik-
E.S

MODA

Përse të gjithë po investojnë
në diamantet sintetike?!

Pandora, prodhuesi më Diamante sintetike kanë një favor: kushtojnë sa një e treta e gurëve
i madh i bizhuterive në natyrorë.
botë, nuk do të përdorë
më diamante të minuara. Në vend të Përpjekjet e para për të prodhuar diamante sintetike datojnë që
tyre do të përdoren gurë artificialë. nga shekulli XIX. Por është rreth mesit të shekullit të njëzetë që
Kompania e filloi me një koleksion ka patur disa suksese në laboratorët e General Electric. Kërkimet
të paraqitur në Mbretërinë e Bash- nuk janë ndalur që nga ajo kohë
kuar dhe në vitin 2022 ajo do të
zgjerojë ofertën për vendet e tjera. ndalur që nga ajo kohë. Ekzistojnë janë jashtëzakonisht të shkurtra,
Klientët? Sipas kompanisë, studimet dy metoda kryesore për prodhimin disa javë.
e tregut tregojnë se klientët do të e diamanteve sintetike.
kuptojnë trendin e ri shumë shpejt, I pari, Hpht (Presion i lartë dhe Pandora, e cila vitin e kaluar
veçanërisht të rinjtë. Më të vëmend- temperaturë të lartë) përpiqet të njoftoi synimin e saj për të braktisur
shëm ndaj qëndrueshmërisë, ata do imitojë kushtet e gjetura në thellësitë arin dhe argjendin e sapo-minuar
të ishin të lumtur të ishin në gjendje ekstreme të Tokës. Pluhuri i grafitit deri në 2025, ka parë që vlera e ak-
të përballonin gurë që dikur ishin të reduktohet në një gjendje të lëngët sioneve të saj të trefishohet në vitin
paarritshëm: diamante sintetike, në dhe pastaj ftohet në presione në e kaluar. Por nuk është e vetmja që
fakt, kushtojnë një e treta e gurëve rendin e 80 mijë herë të presionit at- ka marrë këtë rrugë. De Beers histo-
natyrorë. Dhe sigurisht ndryshe nga mosferik. rike ka linjën e vet sintetike, ndërsa
diamantet e minuara nuk janë të Metoda e dytë quhet Depoz- Tiffany ka filluar t'u japë blerësve de-
ngarkuar me konflikte dhe debate. itimi i Avullit Kimik. Fillon nga një taje mbi diamantet e nxjerra rishtas,
përzierje e hidrogjenit dhe gazit që për të vërtetuar origjinën e gurëve të
Si prodhohen diamantët sintetikë përmban karbon si msjeeltlaënai tCëHn4ëi cili çmuar dhe për t'i ndjekur ato që nga
"Kristalet janë si njerëzit: janë zbërthehet duke e një miniera. Duket se mbi të 50-at janë
temperaturë rreth 2,200 gradë me ende të vëmendshëm ndaj vlerës së
të metat ato që i bëjnë interesante". mikrovalë ose një filament të nxehtë. gurëve, të cilat, përkundrazi, vle-
Dallimi midis një diamanti natyral Në terma të thjeshtë, atomet e kar- jnë gjithnjë e më pak për të rinjtë.
dhe atij sintetik qëndron në këtë bonit "bien" mbi kristalet e vogla të Gjithçka luhet në buzë të emocione-
fjali të fizikanit anglez Sir Frederick diamantit të vendosura më parë në ve, të cilat është e vështirë të vlerëso-
C. Frank. Gurët e çmuar natyrorë një dhomë dekompresimi. Kohët hen në mënyrë sasiore.
formohen në brendësi të tokës gjatë
një procesi që zgjat miliona vjet, nën ES.
presione të larta dhe temperatura të
larta, përpara se të ngrihen në sipër-
faqe. Përpjekjet e para për të prod-
huar diamante sintetike datojnë që
nga shekulli XIX. Por është rreth
mesit të shekullit të njëzetë që ka
patur disa suksese në laboratorët e
General Electric. Kërkimet nuk janë

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 63

SHËNDETI

Revolucioni në testimin e Covid-19

Vetëm 1 sekondë për ta zbuluar nëse je i prekur ose jo
Një test është duke
u studiuar që zbu- Në vend që të amplifikohen kopjet vogël mikrofluid në fund për të futur
lon proteina spike të e materialit gjenetik të virusit siç lëngun. Për t'u analizuar", shpjegon
ndodh për testet tradicionale të Minghan Xian , një inxhinier kim-
SARS-CoV-2 në pështymë sa hap e hundës (teknika e reaksionit zinx- ik në Universitetin e Florida. “Disa
mbyll sytë: një mjet gjithashtu i për- hir polimerazë, PCR), testi i ri am- elektroda janë të ekspozuara ndaj
shtatshëm edhe për viruse të tjera. plifikon sinjalin lidhës për një bio- lëngjeve (pështymës). Njëri prej tyre
Suksesi i vaksinave nuk ndalon kër- marker specifik, në këtë rast ndaj është i veshur me ar, dhe antitrupat
kimin për teste gjithnjë e më efikase antitrupave kundër SARS-CoV -2 anti-Covid janë lidhur kimikisht
për të zbuluar SARS-CoV-2: me . Në praktikë, antitrupat anti-Covid në sipërfaqen e arit ». Shiritat janë
rinisjen e aktiviteteve të konsideru- janë të ekspozuar ndaj pështymës të lidhur me një qark në mënyrë
ara deri më tani më të rrezikuara, që do të testohet, për të tërhequr që një sinjal i shkurtër elektrik të
ne do të duhet të jemi në gjendje të çdo proteinë spike të koronavirusit, kalojë midis elektrodës së veshur
llogarisim metodat e shpejta dhe të si në një kurth. "Shiriti ynë biosen- me ar dhe një elektrode tjetër ndi-
sakta të shqyrtimit, të cilat na lejo- sor është i ngjashëm në formë me hmëse. "Sistemi ynë i sensorit, një
jnë për të gjetur një lloj të ri të nor- shiritat e testit të glukozës në treg bord qark, përdor një tranzitor (një
malitetit. Një grup studiuesish nga (ato që përdoren nga personat që përbërës elektronik i bërë nga ma-
Universiteti i Floridës dhe Univer- vuajnë nga diabeti për të monitoru- teriale gjysmëpërçuese) për të am-
siteti Kombëtar Chiao Tung i Tajva- ar glukozën në gjak), me një kanal të plifikuar sinjalin elektrik, i cili më
nit sapo kanë publikuar rezultatet pas shndërrohet në një numër në
e një testi premtues të pështymës ekran," vazhdon Xian. "Madhësia e
të aftë për të zbuluar praninë e këtij numri varet nga përqendrimi i
proteinave të pikës në vetëm një Një grup studiuesish nga proteinës spike virale të pranishme
sekondë - një kohë pritjeje në për- Universiteti i Floridës dhe në pështymë".
puthje me një kontroll të shpejtë
jashtë një koncerti ose drejtpërdrejt Universiteti Kombëtar Shiritat e sensorit qartë duhet
gjatë hipjes në aeroport. Në një ar- Chiao Tung i Tajvanit të hidhen çdo herë, por bordi i qar-
kut është i ripërdorshëm, gjë që do
tikull të botuar në Journal of Vacu- sapo kanë publikuar ta bëjë këtë lloj prove më të lirë dhe
um Science & Technology B, ekipi më të lehtë për t'u administruar. Një
shpjegon se si funksionon prototipi rezultatet e një testi avantazh tjetër është shkathtësia:
i testit. Për momentin është një stu- premtues të pështymës të duke ndryshuar llojin e antitrupave
dim i thjeshtë i fizibilitetit që ende aftë për të zbuluar praninë të bashkangjitur në sipërfaqen e
artë, sistemi mund të ripërdoret për
ka mungesë të dhënash të ndjeshme e proteinave të pikës në të zbuluar edhe infeksione të tjera
mbi ndjeshmërinë e zbulimeve: tes- dhe jo vetëm atë të Covid-19. ES
ti nuk është ende gati për tu shitur. vetëm një sekondë

64 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

SHËNDETI

Çfarë ndodh nëse flemë shumë?!

Të flesh pak përgjithësisht s’është mirë për shëndetin

Nuk ka asnjë provë shken- Ekspertë të tjerë janë të dhe shëndetit të dobët është shumë
core që të flesh shumë bindur se një "mbidozë i vështirë sepse nuk është e qartë se
është e keq. Por pasja e gjumit" nuk ekziston: si gjumi mund të nxisë shfaqjen e
gjithmonë e ndjesisë për të ndenjur nëse nuk përdorni ilaçe sëmundjeve të caktuara.
në shtrat mund të jetë shenjë që diçka dhe pilula gjumi, në një
nuk shkon. Të flesh pak, s’bën mirë. moment ju zgjoheni Për shembull, e kundërta mund
Po nëse flemë shumë? Një artikull i dhe qëndroni në shtrat të jetë e vërtetë, që është se prob-
fundit i botuar në Science Alert për- krejtësisht të zgjuar, lemet e zemrës dhe pesha e tepërt
piqet të hedhë dritë mbi temën pasi edhe nëse ndoshta me bëjnë që njerëzit të flenë më shumë.
intervistoi 26 mjekë që janë ekspertë pak dëshirë për t'u Për trupin tonë, pushimi është një
të gjumit dhe marrëdhënies midis ngritur ilaç dhe, kur diçka nuk shkon, është
gjumit dhe shëndetit. një strategji fituese. Ekspertë të tjerë
Në përgjithësi, thotë Jo Caldwell, mit nuk është kryer kurrë. Në të janë të bindur se një "mbidozë e
një neuropsikolog në Marinën vërtetë, thekson Monika Haack, gjumit" nuk ekziston: nëse nuk për-
Amerikane, numri i orëve të gjumit një ekspert në hulumtimin e gju- dorni ilaçe dhe pilula gjumi, në një
dhe shëndetit janë shumë të lidhur. mit në Harvard, gjumi për një moment ju zgjoheni dhe qëndroni
Mesatarisht, një i rritur i shëndet- kohë të gjatë ka efekte pozitive në në shtrat krejtësisht të zgjuar, edhe
shëm duhet të fle rreth 7 orë në natë: sisteme të ndryshme biologjike, nëse ndoshta me pak dëshirë për t'u
çdo orë më pak ka një ndikim të dre- presionin e gjakut, ndjeshmërinë ngritur.
jtpërdrejtë në shëndet, si dhe orët e e dhimbjes dhe mekanizmat e hu-
tepërta. morit. Por si e dini se sa mirë është
Efektet negative të gjumit të të flesh? Secili individ ka nevoja
tepërt do të ishin të ngjashme me ato Jamie Zeitzer, studiues i bi- të ndryshme për pushim, të cilat
që rezultojnë nga një mënyrë jetese e ologjisë së gjumit në Stanford gjithashtu varen nga ajo që bëni
gabuar: mbipesha, sëmundjet e zem- shpjegon se interpretimi i kor- gjatë ditës. Një kohëzgjatje mesa-
rës, diabeti, mbipesha. relacionit midis gjumit të tepërt tare prej 7-8 orësh është e arsye-
Duhet të theksohet se Caldwell shme: nëse gjithmonë keni nevojë
arriti në këto përfundime duke vlerë- të flini shumë më tepër se kaq, ose
suar statusin shëndetësor të njerëzve nëse nevoja juaj për gjumë rritet
që kishin modele të ndryshme gjumi: ndjeshëm me kalimin e kohës, kjo
një studim në të cilin pacientët t’iu mund të tregojë se diçka nuk është në
nënshtrohen dozave në rritje të gju- rregull. Dhe atëherë është më mirë të
konsultoheni me një mjek.

E.S.

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 65

ZHVILLIMI PERSONAL

Në sfidë me veten, në krah mund
të kesh “trajnuesin e mendjes”

Intervistë me Anila Kaba Bashllari, e çertifikuar në fushën e zhvillimit personal e profesional

Sot më shumë se asnjëherë të marrim këshilla për një trup per- Nëse atëherë do të kisha fatin të kisha
tjetër, shumica e njerezëve fekt me anë të një trajneri, të njëjtën takuar një coach personal gjithçka do
dëshirojnë të investojnë tek gjë mund të bëjm edhe me një men- të kishte qenë më e thjeshtë”, thotë
vetja në mënyra të ndryshme. Një tor në fushën e zhvillimit profesional Anila.
person mund të jetë shumë i suk- dhe personal. E gjithë kjo eksperiencë
sesshëm në fushën ku ka zgjedhur të nisi për zonjën Bashllari disa vite Kur flasim për zhvillimi person-
veprojë, por jo mjaftueshëm i lumtur më parë, si një eksperienc personale. al, këtu ju mund të pohoni pa frikë
me veten. Mund të ketë gjithçka por “Rrugëtimi im (spontan) në fushën e se ka njerëz të arsimuar dhe intele-
edhe asgjë në të njëjtën kohë. Pardok- zhvillimit personal filloi në vitin 2003 ktual, por të panjohur më parë me
sale! Në fakt në përgjithësi ka shumë kur për shkak të stresit të lartë ne termin “ trajner i mendjes”?
konfuzion dhe njerëzit nuk janë të pune fillova të ndjej simptoma fizike,
qartë ku janë, çfarë duan të arrijnë edhe pse nga të gjitha kontrollet shën- Po, është e vërtetë. Në fushën
dhe si mund të shkojnë atje. Kjo për detësore rezultoja e shëndetshme. e zhvillimit personal vërtet marrim
shumë arsyje. Anila Kaba Bashllari shumë njohuri por kjo ka të bëjë me
Coach, Mentor dhe Trainer e çertifi- rritjen e shkallës së vetëdijes e cila
kuar në fushën e zhvillimit personal
dhe profesional, tregon se një ndër Nëse dikush që po e lexon këtë intervistë dhe kerkon
arsyjet e këtij konfuzioni është fakti se te arrije me shume si ne jeten personale apo ate
në përgjithësi rritemi në një ambient profesionale atehere do ti keshilloja që të interesoheni
ku kushtëzohemi mbi “Çfarë duhet të më shumë rreth fushës së zhvillimit personal dhe
mendojmë dhe jo, Si të mendojmë”. proçesit të rritjes së vetëdijes
Në fakt, të dyja janë shumë të rëndë-
sishme. Sipas saj ashtu siç ne mund

66 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

është e ndryshme nga IQ (pra In- është njohja e vetes…Të gjithë kemi pyetje dua ta shikojmë në një konteks
teligjenca Quotient).Dhe këtë mund shumë pyetje për t’i bërë vetes. Filloni të gjerë. Vërtet i vëmë vetes objektiva
ta them më shumë përgjegjësi që të bëni një listë me pyetjet për të cilat dhe qëllime dhe mobilizohemi që t’i
është e vërtetë që ka individë shumë do të donit që vetja juaj t’u kthente arrijmë. Por për çfarë e bëjmë? Në
të arsimuar dhe inteligjentë por që përgjigje… Mbase mund të surprizo- përgjithësi të gjithë përgjigjen për një
nuk janë të njohur me termin “tra- heni nga përgjigjet tuaja! jetë më të mirë. Dhe unë i pyes: po bëni
jnues i mendjes”.Ne kemi 2 asete vërtet një jetë më të mirë? Duhet të
shumë të rëndësishme: trurin dhe Si një eksperte e kësaj fushe, lind shikoni shprehjet e fytyrës për të kup-
mendjen. Është shumë e rëndësishme pyetje për ku vrapojnë njerëzit? Ata tuar përgjigjet.Është e rëndësishme jo
të dijmë t’i përdorim në të mirën tonë janë gjithmonë në vrap jetësor, për vetem ajo që arrijmë por proçesi në
dhe të shoqërisë.Më kujtohet një nga të përfunduar mirë dhe në kohë çdo vetvete, ajo që quhet jetë.Edhe unë jam
shprehjet më interesante nga Char- gjë. Por për ku? një person që caktoj objektiva perso-
lie Munger, miliarder amerikan dhe nale dhe profesionale. Në fillim të çdo
partner në biznes i Ëarren Buffett Përpara se ti pergjigjem pyetjes viti ulem dhe i shkruaj ato. Dhe jo
“Qëllimi im nuk është të bëhem më suaj do doja të ndaja një sekret timin vetem objektivat por edhe strategjinë
inteligjenti, por të di se çfarë nuk di, me ju: E konsideroj veten një nxënëse për arritjen e tyre; afatet si dhe burimet
duke shmangur budallallëkun”. Më ka të përhershme!!! Pra jo eksperte!!! Në financiare dhe njerëzore që më duhen.
mbetur në mendje shprehja e Daniel lidhje me pyetjen tuaj do thoja që është Por ajo çfarë kam vërejtur dhe që e
J. Boorstin i cili thote: “Pengesa me e një nga pyetjet e mia shumë të dashu-
madhe drejt zbulimit nuk eshte injo- ra: “Për ku vrapojmë vallë?”Dhe këtë
ranca por iluzioni i njohurive”. Dhe
këtu ai i referohet atyre individëve Jeta është bërë shumë dinamike dhe komplekse, e
që mendojnë se i dinë të gjitha... Në paparashikushme dhe e paqartë dhe drejtuesve u
fakt unë do të thoja që të dy konceptet duhet të marrin vendime të rëndësishme, brenda
edhe pse diametralisht të kundërta një kohe të shkurtër, ndoshta dhe pa pasur shumë
janë pengesa drejt zbulimit dhe njo- informacion
hjes, si në fushën e zhvillimit personal
dhe atij profesional. Personalisht sa
më shumë njohuri marr aq më shumë
e kuptoj që jam një pikë e vogël në
“oqeanin” e dijes. Kjo më bën që të
kem një përqasje prej nxënësi gjatë
gjithë jetës sime...Duke qenë mendje
hapur por me një nivel të shendet-
shëm skepticizmi.

Të mund ti drejtosh vetes pyetje,
duket si një gjë shumë e vështirë, ju si
mendoni?

Duket jo vetëm e vështirë por
për disa individë edhe qesharake. Në
fakt jane pikerisht keto pyetje ndaj
vetes që na zgjojne brenda nesh. Na
ndihmojne të njohim veten, fuqinë
dhe potencialet tona. “Vizioni juaj
do të jetë i qartë vetëm kur të shiko-
ni brenda vetes. Kush shikon botën
jashtë thjesht ëndërron por kush shi-
kon brenda vetes, zgjohesh.” Dhe kjo

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 67

LIBRI

Në kushtet e këtyre ndryshimeve dhe sfidave drejtuesit
duhet tu përgjigjen nevojave për të drejtuar në kushtet e
diversitetit të punonjësve; për të zhvilluar kompetencat
ndërkulturore dhe teknologjike, për tu përgjigjur shpejt
dhe në mënyrë efektive ndaj situatave të paqarta

shikoj shume te rendesishme eshte Nuk do të thoja kështu. Individët sfidave drejtuesit duhet tu përgjigjen
personi qe ti behesh gjate atij rruget- më të cilët punoj dhe trajnoj janë njerëz nevojave për të drejtuar në kushtet e
imi drejt objektivave të caktuara. Për të suksesshëm në fushën e tyre dhe diversitetit të punonjësve; për të zhvil-
mua tashmë jo vetëm destinacioni mbajnë shumë përgjegjësi mbi vete. luar kompetencat ndërkulturore dhe
por transformimi që ndodh dhe per- Por jeta është bërë shumë dinamike teknologjike, për tu përgjigjur shpejt
soni që bëhesh janë shumë të rëndë- dhe komplekse, e paparashikushme dhe në mënyrë efektive ndaj situatave
sishme. Këtu më kujtohet një histori dhe e paqartë dhe drejtuesve u duhet të paqarta; të jenë nxënës gjatë gjithe
e cila është pak a shumë kështu: Një të marrin vendime të rëndësishme, kohës dhe të krijojnë rezultate. Por
person punoi shumë fort gjatë gjithë brenda një kohe të shkurtër, ndoshta në të njëjtën kohë kanë edhe një jetë
jetës për të krijuar të ardhura finan- dhe pa pasur shumë informacion. të tyren, familje, fëmije. Sfida me e
ciare. Por për shkak të ngarkesës dhe Në këto kushte të reja të zhvillimit të madhe në shekullin e 21-të është ajo
stresit te larte u sëmur dhe ato para i shoqerisë njerëzore rritet çdo ditë e më e mendësisë. Unë gjithmonë u them
përdori për të rifituar përsëri shën- shumë nevoja e rritjes së vetëdijes dhe pjesëmarrësve: “Nëse diçka e di por
detin. Nëse jeni duke vrapuar pa e qartësisë; aftësive të lidershipi-it, ko- nuk e zbaton do të thotë që nuk e di”.
kuptuar se ku po shkoni, ndaloni për munikimit efektiv, motivimit dhe zbu- Duket si lojë fjalësh por është shumë
një çast dhe reflektoni! limit të talenteve. Kjo eshte edhe are- e vërtetë. Nëse dikush që po e lexon
syeja që drejtuesit kërkojnë të mësojnë këtë intervistë dhe kerkon te arrije me
Ju trajnoni drejtues korpo- më shumë, dhe jo vetëm aftësi teknike shume si ne jeten personale apo ate
ratash të rëndësishme, ata mbajnë por mbi të gjitha për ta jetuar jetën në profesionale atehere do ti keshilloja që
mbi supe suksese, por teksa kërkoj- mënyrë inteligjente. Por jo të gjithë të interesoheni më shumë rreth fushës
në ndihmën tuaj, ata kërkojnë më drejtuesit e kuptojnë këtë nevojë. Në së zhvillimit personal dhe proçesit të
shumë. Mos ndoshta kanë harruar kushtet e këtyre ndryshimeve dhe rritjes së vetëdijes.
ta jetojnë jetën përtej një zyre?

68 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

LIBRI

“Testamenti” poetik
i Isamil Kadaresë

Një botim që përbledh krijimtarinë e spikatur të shkrimtarit të madh

Nga shumë kritikë, arti i Isamil Kadare është
konsideruar si i pavdekshëm, pasi lulëzoi dhe u krijua
në kohë të vështira. E përmbledhur në hark kohorë në
duar lexuesi ka mbi pesëdhjetë vjet poezi

Ismail Kadadre ka zgjedhur Isamil Kadare është konsideruar nizimi gjuhësor të përdoruara prej
me shumë kujdes, poezinë si i pavdekshëm, pasi lulëzoi dhe u poetit Kadare “goditën” themelet
dhe prozën e shkruar në krijua në kohë të vështira. Profesor e pozisë së “heshtur” që lëvrohej
pesë dekada, si një formë për të Bejko sqaron sgjinia e poezisë ar- deri në atë kohë. Askush më parë
lënë një botim të trashëgueshëm rinë në mënyrë të befasueshme të nuk kishte mundur të bënte atë që
për breza me rradhë. Në një libër regjistrojë çaste të gjalla nga jeta Kadare solli si poezi elitare. Ai më
të vetëm është vendosur me shumë e autorit,duke sjellë atmosferën pas në mënyrë të pavetëdishme do
kujdes më e mira prej vargjeve të e kohës,çaste kohore të së përdit- të ishte shembulli i një brezi të tërë
shkrimtarit të madh. Studiuesi Sa- shmes, e duke marrë formën u poetësh që dëshironin të gjenin
dik Bejko ka shkruar parathënien shndërrua në poezi. I pyetur më tej një dritare të re mendimi.Pak para
e ketij botimi të rëndësishëëm. nëse Kadare ishte ndër shkrimtarët se Kadare do të vendoste të bënte
Duke e njohur mirë këtë gjini të që sollën erë ndryshimi në poezinë publike poezinë e tij, kryesisht ne
Kadarese, studiuesi Bejko rrëfen se shqipe Bejko vlerëson pamëdyshje poezinë shqiptare tregon më tej
“Poezia e tij u dallua nga të tjerët poezinë e cila i jep lexuesit liri, studiuesi Bejko, mbizotëronte ajo
për temën e qytetit. Në një vend duke i dhënë shteg për të medituar, me motive popullore e sigurisht
që i përkiste qytetërimit bujqë- për të sintetizuar mendimin mbi poezia në përligjje me sistemin e
sor, me një gjuhë paksa futuriste karakteristikat, të veçantat e kësaj realizimit socialist.
ndonjëherë më perceptime sur- krijimtarie. -“Kritika ka vënë në Bejko shton se “me kohë
reale ai solli trenat, sirenat, aero- dukje se Ismail Kadare ka qenë nga tema e qytetit hyri me filozofinë e
portet, pejsazhet urbane, pamje poetët më me emër, poet që bashkë lëvizjes rrethore, me qytetërimin
nga qytetet Gjirokastër, Tiranë, me dy-tre autorë të tjerë në krah të si polis, si përgjegjësi për të sot-
Moskë, Paris, Helsinki, Stamboll, tij, në vitet ’60 të shekullit që shkoi, men dhe të nesërmen”. Pas botimit
Frankfurt, Amsterdam, Kopen- sollën risi e nivel të lartë cilësor të romaneve që menjëherë gjetën
hag…”. Poezia e parë e shkrim- në poezinë shqipe. Ata e nxorën përhapje ndërkombëtare, Kadareja
tarit do të datonte pikërisht në poezinë nga dogmatizmi ide- e mbajti dorën, shkroi më rrallë
vitin e largët 1957…e ndërsa po- ologjik i skajshëm, nga steriliteti poezi. Poezia, botuar në tirazhe të
ema e fundit që kemi tani më në stilistilk e gjuhësor, nga ngushtësia mëdha tek ne dhe në gjithë vendet
duar prej penës së tij është ajo e e rëndomësia tematike ku e kishin e Lindjes, ishte arti më i politizuar i
vitit 2005 nën titullin “Tirana në katandisur poetët paraprijës” sqa- kohës. Në Perëndim poezi botohej
dimër”. Nga shumë kritikë, arti i ron studiuesi. Imagjinata dhe orga- përherë e më pak.
J.SH.

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 69

BOTIMET

Në faqet e literaturës për ekonominë

Rekomandimi ynë për lexuesin e interesuar për ekonominë si subjekt

Njerëzit e botës së le- është libër pragmatik, prej të cilit rtë se sistemi aktual i prodhimit
trave por veçanërisht mësohen ligje e koncepte bazë për dhe shkëmbimit të mallrave dhe
specialistët e ekono- të gjithë njerëzit që e kanë dëshirë a shërbimeve nuk i arrin objekti-
misë kanë ngritur shqetësimin se në nevojë pasurimin. Ligji i Tërheqjes, vat, të cilët duhet të përfshihen
Shqipëri iu kushtohet pak ose aspak ligj ky që tentohet të përvetësohet që në ligjet që drejtojnë shoqëritë.
rëndësi librave të specializuar, duke nga Amerika në Europë nga njerëz Ai thellon hendekun e madhe mid-
krijuar kështu mungesa titujsh në një që duan një jetë e një sistem jete më is fituesve, të cilët janë të pakët, dhe
komunitet të gjerë lexuesish të intere- të mirë, bazën e ka në librin e Wallace masës humbëse dhe konceptimit të
suar rreth tij. Botimet ekonomike Wattles. Ky libër është themeli i filo- faktorëve që krijojnë prodhimin,
mbeten pak në numër, por kjo nuk do zofisë së “Mendimit të Ri Amerikan”. shkëmbimin dhe konsumin. Duke
të thotë që lexuesi i tyre është i pakët. Vepra të tëra janë bazuar nga ky libër i konstatuar se paradigma ekono-
Shpeshë herë është bërë thirje ndaj cili është botuar në miliona kopje nga mia aktuale është pa rrugëdalja, ai
shtëpive botuese se duhen ta kthejnë botues prestigjioz si Penguin Books. tregon se ekonomia duhet të kthe-
vëmendjen tek botimi ekonomik, dhe Libri fund e krye bazohet në filozofinë het tek kuptimi i saj etimologjik
ta vlersojnë rëndësisnë e tij. E pohuar Hindw, e tëra është një, një është e tëra. “oikos”, vatra, shtëpia e përbash-
nga specialistëeve të botës se biznesit, kët, dhe “nomos”, ligji. Kthimi
ndërsa numri i librave është i kufizuar, EKONOMIA tek oeconomie sjell një vizion më
numri i lexuesve është realisht i madh. NE SHEKULLIN XXI të gjerë ekonomik, i cili siguron
Më poshtw sjellim të listuar tituj që e Autor - Pierre Calame njëherazi artin e organizimit të
vendosin vëmendjen në botëm eko- shkëmbimeve materiale dhe jo-
nomike, duke rrëfyer histori suk- Si do të mundet njerëzimi në materiale të qenieve njerëzore
sesi dhe po ashtu dhe të mendejve të kushtet e globalizmit të pajtojë dhe shoqërive mes tyre, si dhe të
jashtëzakonshme që fshihen pas tyre. nevojat ekonomike me faktin e njerëzimit me biosferën. Pierre
pashmangshëm se burimet naty- Calame eksploron këto çështje në
SHKENCA E PASURIMIT rore janë të kufizuara? Kjo është frymën e një reflektimi të hapur.
Autor - Wallace Wattles pyetja që Pierre Calame shtron Ai tregon se sot është e mundur
në këtë vepër. Në periudhën e që të sigurohet kontrolli kolektiv
Libri “Shkenca e Pasurimit” sotme të krizës është shumë e qa-

70 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

dhe demokratik i fatit të shoqërisë. brit, Napoleon Hill është kampioni për përgjegjësinë personale dhe
Mbi autorin Pierre Calame ka kry- më i paarritshëm deri më tani në kuptimin që ajo i dhuron jetës. Në
er studime politeknike, inxhinier i fushën e motivimin dhe zhvillimit një kohë ndryshimesh të papara,
Shkollës “Ponts et Chaussèes”, ka të brendshëm individual, prandaj kur strukturat familjare vijnë e
punuar për njëzet vjet në Ministri- ky libër sjell pjesën më të mirë të shkërmoqen, edukimi degjener-
në franceze të Ndërtimit. Pas një veprës së tij, me 16 leksionet për on në indoktrinim dhe shoqëria
kalimi të shkurtër në industri, ai sukses, - në një botim luksi, i denjë politike polarizohet rrezikshëm,
drejton prej njëzet vejtësh Fonda- për t’iu dhuruar çdo sipërmarrësi 12 rregulla për jetën ofron një an-
cionin Charles Lèopold Mayer për apo njeriu që kërkon të jetë dikushi tidot: të vërtetën – atë të vërtetë
Progresin e Njeriut. në jetë. Mësimet e Hill kanë vlejtur tejet të moçme, që u ndih proble-
për shumë njerëz që kanë bërë his- meve moderne të jetës.
STATISTIKA PER BIZNES DHE tori në këtë botë. Pse jo për ty.....
EKONOMIK Në këtë libër informativ, be-
Autor - David Anderson 12 RREGULLA PER JETEN fasues, por edhe hokatar, dr. Pe-
Autor - Jordan B Peterson terson na rrëfen se çfarë mund të
Teksti Statistika për biznes mësojmë prej sistemit nervor të
dhe ekonomik ka për qëllim t’u “Figura atërore” që spikat You- gaforreve të thjeshta për të qën-
japë studentëve, në radhë të parë Tube-it është zëri i arsyes, që një brez druar drejt (me shpatullat dyst)
atyre të fushave administrim - bi- i tërë e ka pritur me etje ta dëgjojë. dhe për të ecur me vetëbesim në
znesit dhe të ekonomisë, një hyrje Në vitin 2017 dr. Jordan B. Peter- jetë; përse të mos i lejojmë fëmijët
konceptuale në fushën e statistikës son u bë njëri prej mendimtarëve të bëjnë kurrgjë që do të na bënte
dhe të zbatimeve të shumta të saj. publikë më popullorë në botë, t’i merrnim zët; përse egjiptianët
Teksti është i orientuar drejt zbati- dekada pasi u kishte shërbyer e lashtë e nderonin aq fort aftësi-
meve dhe është shkruar duke patur klientëve të tij si psikolog klinik në për të përqendruar vëmend-
në mend nevojat e një jornatemati- dhe kishte frymëzuar studentët jen, saqë e adhuronin si të ishte
kani; kërkesa matematike e vetme e tij si profesor i dëgjuar në Uni- perëndi. Peterson-i diskuton këtu
është njohja e algjebrës. versitetin e Harvardit dhe atë të për disiplinën, guximin dhe do-
Torontos. Leksionet e tij në You- mosdoshmërinë e të menduarit të
LIGJI I SUKSESIT Tube që ravijëzojnë lidhjet e thella kthjellët e të sinqertë, duke i dis-
Autor - Napoleon Hill midis neuroshkencës, psikologjisë tiluar ashtu zbulimet e shkencës
dhe rrëfenjave më të vjetra të dhe kumtet e miteve të mëdha të
Ky libër sjell për këdo planin njerëzimit tërheqin mbi njëqind botës në dymbëdhjetë udhëzime
e plotë dhe origjinal të mjeshtrimit milionë shikues prej mbarë botës, të thella, që të rrëfejnë si të jetosh
për arrijen e Suksesit Personal, ashtu siç bëjnë edhe kumtet e tij për së mbari brenda rregullit dhe
ngritjen e Pasurisë, dhe plotësi- sa të prera aq edhe të nuancuara kaosit të jetëve tona.
min e Ëndrrave tuaja. Autori i li-

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 71

SCAN Magazinë vijon të sjellë seri të statistikave historike të ekonomisë dhe financave shq-
iptare. Të dhënat e përpunuara në bazë të treguesve të caktuar, janë marrë nga burime zyrtare,
ose nga autorë të ndryshëm vendas e të huaj të cilët kanë përdorur të njëjtat burime. Serinë
statistikore të këtij numri e kemi ndërtuar me të dhënat e publikuara në një studim italian, në
të cilin janë përmbledhur shifrat e statistikave të tregtisë së jashtme të Shqipërisë për periudhën
1920-1938.

Tregtia e jashtme e Shqipërisë nga 1920 deri në 1938 (në milion franga ari)

Viti Importet Eksportet Tregtia gjithsej Deficiti tregtar % eksporte/ importe
1920 17,5 1,5 19,0 -16,0 8.6
1921 18,2 2,2 20,4 - 16,0 12.1
1922 12,1 3,0 15,1 - 9,1 24.8
1923 23,4 8,1 31,5 - 15,3 34.6
1924 20,5 12,4 32,9 - 8,1 60,5
1925 21,8 17,1 38,9 - 4,7 78.4
1926 24,9 12,1 37,0 -12,8 48.2
1927 24,7 11,1 35,8 -13,6 44.9
1928 32,1 14,9 47,0 -17,2 46.4
1929 38,6 14,7 53,3 - 23,9 38.1
1930 33,3 12,4 45,7 -20,9 37.2
1931 29,5 7,5 37,0 - 22,0 25.4
1932 22,8 4,5 27,3 - 18,3 19.7
1933 15,9 5,7 21,6 - 10,2 35.8
1934 12,3 4,3 16,5 - 8,0 35.0
1935 13,7 6,0 19,7 - 7,7 43.8
1936 16,8 7,4 24,2 - 9,4 44.0
1937 18,9 10,2 29,1 - 8,7 54.0
1938 23.0 9,7 32,7 - 13,3 42.2

Tregtia e Shqipërisë e ndarë në grupe të mëdha mallrash për vitet 1929 dhe 1938

Prodhimet Importet Eksportet
Million fr.a
Lëndët e para Million fr.a % ndaj totalit 1929 % ndaj totalit
Materiale gjysëm të 1929 1938 4.8
gatshme 1929 1938 4.4 2.2 1.6 1938 1929 1938
Prodhime të gatshme 16.8 14.3 5.0
Kafshë të gjalla dhe 1.7 0.5 0.4 32.7 51.6
ushqime
Ari dhe argjendi 6.5 3.3 10.9 4.1
GJITHSEJ
19.4 13.7 50.2 59.5 - - --
11.0 5.3 28.6 23.0 8.3 4.3 56.4 44.3

- 0.2 - 1, 0 - - - -
38.6 23.0 100.0 100.0 14.7 9.7 100.0 100.0

72 SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021

Mallrat kryesore të importuara në Shqipëri në vitet 1929 dhe 1938

Mallrat Vlera në mijë franga Sasia në kuintalë
1929
1929 1938 89,443 1938
112.688 131,247
Grurë 2,460 1,622 31,649 182.953
48,194 27,047
Misër 3.633 1.630 6,250 47,010
4.701 6,079
Oriz 1,147 426 227,281 2.491
21,263 19,632
Sheqer 1,756 606 12,891 14,292
33,388 23,107
Kafe 1,192 331 29,254 22,640
- 34,936
Birrë 344 87 - 5.366
- 16,659
Çimento 1,243 37 - 509
- 1 225
Lëndë druri për ndërtim 1,365 620 11,776 161
1,823 4,219
Naftë 226 359 413 1,329
296
Vajguri 1,117 687

Benzinë 1,168 1,032

Fije pambuku - 922

Stofra pambuku 6,895 3,383

Fije leshi - 281

Stofra leshi 1,618 869

Pëlhura mëndafshi 256 170

Makineri industriale 1,364 547

Makineri bujqësore 175 145

Automobila 1,599 510

Mallrat kryesore të eksportuara nga Shqipëria në vitet 1929 dhe 1938

Mallrat Vlera në mijë franga Sasia në kuintalë
1929
1929 1938 14,330 1938
11,545 7,230
Djathëra 2,314 827 1,883 11,986
- 2.529
Vezë 1,478 800 22.173 25,639
16,977 23.958
Peshk i freskët dhe i përpunuar 209 143 8.654 7
6,349 8.325
Fasule - 589 - 1,858
106,662 1,052,453
Ullinj të freskët 637 535 98.129 254,873
44,260 47.369
Vaj ulliri 1,928 0,7 120,062

Lëkurë të papërpunuara 2.120 1.316

Lesh 1,345 322

Naftë bruto - 2,105

Dru zjarri 328 180

Qymyr druri 941 204

Bitum i ngurtë 562 542

SCAN MAGAZINE QERSHOR 2021 73



眀 眀 眀⸀ 愀 氀 瀀 攀 琀 ⸀ 挀 漀 洀 ⸀ 愀 氀