หลักการจัดองค์ ประกอบศิลป์ ศักรินทร์ มาลัยอินทร์ BC-GP 1/4
1. เอกภาพ (UNITY) เอกภาพ คือ ความเป็น ป็ หนึ่ง นึ่ เดีย ดี วของการจัด จั องค์ ประกอบ เป็น ป็ การจัด จั วางเพื่อ พื่ สื่อ สื่ สารให้เ ห้ นื้อ นื้ หา ประสานกันและเป็น ป็ ไปในทางเดีย ดี วกัน โดย สามารถนำ เสนอเอกภาพออกได้เ ด้ป็น ป็ 2 แบบ 1.1. เอกภาพของการแสดงออก เอกภาพของการแสดงออก คือ การจัดองค์ประกอบต่าง ๆ ให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน เพื่อนำ เสนอและสื่อสารออกมา ในสิ่งที่ต้องการ 1.2. เอกภาพของรูปทรง เอกภาพของรูปทรง คือ การจัดองค์ประกอบโดยนำ เสนอแนวคิด ออกมา ผ่านการจัดวางอย่างเป็นระบบ ไม่ว่าจะเป็น จุด เส้น สี แสง – เงา รูปร่าง รูปทรง 1.2.1. การจัดวางแบบขัดแย้ง เป็นการจัดองค์ประกอบให้ขัดแย้งกัน ด้วยรูปร่าง ขนาด ทิศทางและที่ว่าง 1.2.2. การจัดวางแบบประสาน เป็นการจัดองค์ประกอบให้กลมกลืน แม้ว่าจะมีรูปร่าง ขนาดและทิศทางที่ แตกต่างกัน
2. ความสมดุล (BALANCE) ความสมดุล ดุ คือ น้ำ หนัก นั ที่เท่ากันของงาน โดยจะไม่ เอนเอียงไปทางซ้า ซ้ ยหรือ รื ขวา การจัด จั องค์ประกอบ ของตัวงานจะมีค มี วามเท่ากันทั้ง ทั้ 2 ด้าน 2.1. ความสมดุลแบบสมมาตร ความสมดุลแบบสมมาตร คือ ความสมดุลที่ เกิดจากน้ำ หนักที่เท่ากันทั้ง 2 ด้านซ้าย – ขวา ของงาน โดยทั้ง 2 ด้านจะเหมือนกัน 2.2. ความสมดุลแบบอสมมาตร ความสมดุลแบบอสมมาตร คือ ความสมดุลที่มนุษย์ สร้างขึ้น เป็นความสมดุลที่ทั้ง 2 ด้านไม่เท่ากัน แต่ จะรู้สึกเท่ากันได้ด้วยความรู้สึก แกนของงานจะ เปลี่ยนไปตามภาพนั้น ๆ โดยสามารถใช้สี ระยะห่าง
3. จังหวะ (RHYTHM) จัง จั หวะ คือ ช่ว ช่ งความห่า ห่ งและความสัม สั พัน พั ธ์ข ธ์ องการจัด จั องค์ ประกอบ ที่นำ มาวางให้ต่ ห้ ต่ อเนื่อ นื่ งกัน มีค มี วามสม่ำ เสมอและไม่ สม่ำ เสมอ ขนาดเล็กไปใหญ่ จากสีอ่ สี อ่ อนไปสีแ สี ก่ จากพื้น พื้ ผิวผิเรีย รี บ ไปพื้น พื้ ผิวผิหยาบ มีรู มี รู ปทรงที่เหมือ มื นกันและไม่เ ม่ หมือ มื นกันแต่ถูก ถู จัด จั วางให้ต่ ห้ ต่ อเนื่อ นื่ งกัน เป็น ป็ การทำ ซ้ำ ที่ก่อให้เ ห้ กิดการเคลื่อนไหวและ ความสวยงามสามารถใช้อ ช้ งค์ประกอบได้หลาย ไม่ว่ ม่ า ว่ จะเป็น สี เส้น ส้ รูปร่า ร่ ง รูปทรง พื้น พื้ ผิวผิรวมถึงระยะห่า ห่ งด้วยครับ รั
4. สัดส่วน (PROPORTION) สัด สั ส่ว ส่ น คือ ความสัม สั พัน พั ธ์ข ธ์ องการจัด จั องค์ประกอบ ต่าง ๆ ที่เหมาะสม การจัด จั วางองค์ประกอบต่าง ๆ ให้ สัม สั พัน พั ธ์กั ธ์ กั นไม่ว่ ม่ า ว่ องค์ประกอบเหล่านั้น นั้ จะมีรู มี รู ปร่า ร่ ง รูป ทรง สีแ สี ละอื่น ๆ เป็น ป็ อย่า ย่ งไรก็ตาม 4.1. สัดส่วนตามมาตราฐาน สัดส่วนตามมาตราฐานคือสัดส่วนที่เมื่อแสดงออก มาแล้วเหมาะสม หรือสวยที่สุดในรูปแบบของสิ่งนั้น ครับ ไม่ว่าจะเป็นคน สัตว์ พืช อาคาร หรืออะไร ก็ตาม 4.2. สัดส่วนตามความรู้สึก สัดส่วนตามความรู้สึกไม่มีอะไรตายตัว แต่มักเป็นการ ออกแบบตามวิถี หรือเอกลักษณ์ของคนบางกลุ่มในบาง จังหวะของยุคสมัย โดยจะเน้นการสื่อถึงข้อความ สารที่ ต้องการส่งออกไป อารมณ์ ความรู้สึกที่โดดเด่นออกมา
5. การเน้น (EMPHASIS) การเน้น น้ คือ การทำ ให้อ ห้ งค์ประกอบอย่า ย่ งใดอย่า ย่ ง หนึ่ง นึ่โดดเด่น ด่ ออกมาท่ามกลางการจัด จั องค์ประกอบ อื่น ๆ มากมาย เพื่อ พื่ เป็น ป็ จุดรวมสายตา (Focal Point) ที่ใช้สื่ ช้ สื่ อ สื่ สาร สารสิ่งสิ่ที่ต้องการนำ เสนอ โดย สามารถทำ ให้จุ ห้ จุ ดนี้เ นี้ ด่น ด่ ขึ้น ขึ้ ได้ด้ ด้ ว ด้ ยขนาด สี หรือ รื พื้น พื้ ผิวผิเพื่อ พื่ ให้เ ห้ กิดเรื่อ รื่ งราวการนำ เสนอนั้น นั้ ๆ
6. เส้น (LINE) เส้น ส้ คือ จุดที่ถูก ถู นำ มาต่อ ๆ กันเป็น ป็ จำ นวนมากจน เกิดความยาวกลายเป็นเส้น ส้ ทำ หน้าที่เป็นกรอบของ รูป รู ร่า ร่ งต่าง ๆ ไม่ว่ ม่ า ว่ จะเป็นสี่เ สี่ หลี่ยม วงกลม หลาย เหลี่ยมและอื่น ๆ 6.1. เส้นตรง เส้นตรง ให้ความรู้สึกที่มั่นคง สามารถนำ มา ทำ เป็นเส้นแนวตั้ง เส้นแนวดิ่ง เส้นซิกแซก เส้นปะ โดยที่เส้นแต่ละแบบจะมีความหมาย และจุดประสงค์ 6.2. เส้นโค้ง เส้นโค้ง ให้ความรู้สึกที่นุ่มนวลกว่าเส้น ตรง สามารถทำ ได้ทั้งเส้นโค้งเดียว หรือ ทำ เป็นรูปร่างอย่างเส้นโค้งก้นหอย รวม ถึงสามารถทำ เป็นเส้นโค้งจากการเขียน ด้วยมือ
7. สี (COLOR) สี คือ สิ่งสิ่ที่ใช้สื่ ช้ สื่ อ สื่ สารที่เห็น ห็ ได้ง่ ด้ ง่ ายที่สุด สุ สีส สี ามารถสื่อ สื่ อารมณ์ไณ์ ด้ หลายแบบและหลายมิติมิ ติสีส สี ามารถแบ่ง บ่ ได้เป็น 2 วรรณะ คือ วรรณะร้อ ร้ น และวรรณะเย็น ย็ สามารถทำ ได้หลากหลายวิธีวิ ธี แต่ การใช้สี ช้ ที่ สี ที่ แตกต่างวรรณะกันทำ ให้สื่ ห้ สื่ อ สื่ สารออกมาได้ง่ายและเห็น ห็ ชัด ชั ที่สุด สุ นอกจากนั้น นั้ สียั สี ง ยั เป็นสิ่งสิ่ที่ช่ว ช่ ยจัด จั ระเบีย บี บการจัด จั องค์ ประกอบให้ปห้ ระสานหรือ รื แปลกแยกได้เช่น ช่ กัน ทางเราได้ให้ค ห้ วามรู้เ รู้ กี่ยวกับการใช้สี ช้ ใสี นการออกไว้แ ว้ บบแล้ว สามารถอ่านเพิ่มพิ่เติมได้ที่ : ( การใช้สี ช้ ใสี นการออกแบบ )
8. วัสดุ (MATERIAL) วัส วั ดุ คือ พื้น พื้ ผิวผิของตัวงานเป็นการจัด จั องค์ประกอบร่ว ร่ มที่ ใช้สื่ ช้ สื่ อ สื่ สารอารมณ์ของสิ่งสิ่ที่จะนำ เสนอ สามารถสื่อ สื่ สารถึง ยุคสมัย มั สถานที่ หรือ รื สถานการณ์ที่ตัวงานชิ้นชิ้นั้น นั้ ๆ ต้องการนำ เสนอออกมา เป็น ป็ การสื่อ สื่ สารทางอ้อมและทาง ตรง การใช้พื้ ช้ พื้ น พื้ ผิวผิเข้า ข้ มาช่ว ช่ ยทำ ให้ง ห้ านโดดเด่นหรือ รื กลมกลืนได้ด้วย มักพ มั บได้ในงานสถาปัตยกรรม หรือ รื งาน ประติมากรรมเป็นส่ว ส่ นมาก
9. ทิศทาง (DIRECTION) ทิศทาง คือ ส่ว ส่ นที่ใช้กำ ช้ กำ หนดเป้า ป้ หมายของการ จัด จั องค์ประกอบ เป็นส่ว ส่ นเสริมริที่ทำ ให้จุ ห้ จุ ดเด่น ด่ ของงานดูน่ ดู าสนใจมากขึ้น ขึ้ ไปอีก เสริมริ ให้ผู้ ห้ เผู้สพ งานมองที่จุดรวมสายตาให้ม ห้ ากขึ้น ขึ้ และสนใจ สิ่งสิ่รอบข้า ข้ งให้น้ ห้ อ น้ ยลง ให้สื่ ห้ สื่ อ สื่ สารสารที่ต้องการ นำ เสนอได้ดี ด้ ขึ้ ดี ขึ้ น ขึ้
10. พื้นที่ว่าง (SPACE) พื้น พื้ ที่ว่า ว่ ง คือ พื้น พื้ ที่การเว้น ว้ ว่า ว่ งระหว่า ว่ งองค์ประกอบกับองค์ ประกอบด้วยกันเอง เป็น ป็ การใช้พื้ ช้ พื้ น พื้ ที่ว่า ว่ งในการสื่อ สื่ สารสารบาง อย่า ย่ ง การใช้พื้ ช้ พื้ น พื้ ที่ว่า ว่ งมักใ มั ช้กั ช้ กั บงานบางแบบ เช่น ช่ Minimalism ที่จะสื่อ สื่ สารด้วยพื้น พื้ ที่ว่า ว่ ง มากกว่า ว่ การวางองค์ประกอบให้เ ห้ ต็ม พื้น พื้ ที่ของงาน รวมถึงพื้น พื้ ที่ว่า ว่ งยัง ยั ทำ ให้กา ห้ รจัด จั องค์ประกอบมี ระยะห่า ห่ งทำ ให้ง ห้ านเกิดความสัม สั พัน พั ธ์ด้ ธ์ ด้ วยตัวงานเอง ทั้งหมดนี้การจัดองค์ประกอบศิลป์ เป็นการนำ องค์ ประกอบต่าง ๆ มาจัดวางในงานออกแบบ หรืองาน ประเภทอื่น ๆ เพื่อนำ เสนอผลงานออกมาและสื่อสารไป ได้อย่างตรงจุด เป็นการเพิ่มคุณค่าของงานด้วยเชิง ศิลป์ อารมณ์ และความสวยงามให้มากขึ้น โดยอาศัย หลักการดังกล่าวเข้ามาช่วย แต่การเลือกใช้ก็ขึ้นอยู่กับ ความจำ เป็นและประสบการณ์ ยิ่งฝึกใช้บ่อยก็จะ เชี่ยวชาญ แต่ในบางลักษณะงานใช้เพียงข้อเดียวก็ สามารถสื่อสารได้แล้ว ขึ้นอยู่กับความต้องการและ ความถนัด