หน่วยที่ 1

ความหมายและความสาคญั ของนาฏศิลป์

การแสดงโขนเรอ่ื งรามเกียรต์ิ ตอน พิเภกสวามิภกั ด์ิ

ความหมายและความสาคญั ของนาฏศิลป์

นาฏศิลป์ หมายถึง

นาฏศิลป์ มีความหมายในทานองการร้องราทาเพลง การให้ความ
บนั เทิ งเริงใจอันรวมด้วยความโน้ มเอียงของอารมณ์และความรู้สึก
นาฏศิลป์ ไทยเป็ นศิลปะการแสดงเฉพาะของชาติไทยเป็ นสิ่งที่แสดงความเป็ น
อารยะเป็ นเครื่องแสดงถึงความเจริญของชาติ และเป็ นทางนาให้เกิดความคิด
และกาลงั ใจ ดงั นัน้ นาฏศิลป์ หรือศิลปะการร้องราทาเพลง ต้องทาด้วยความ
ประณีต สขุ มุ เพราะศิลปะเป็นส่ิงท่ีสาคญั ของชาติ

การละครไทยในสมยั ต่างๆ

การละครของไทย แบง่ ได้เป็นยคุ สมยั ต่างๆ ดงั นี้
สมยั สโุ ขทยั

พอ่ ขนุ รามคาแหงมหาราช ระบาสโุ ขทยั

การละครไทยในสมยั ต่างๆ

การละครของไทย แบง่ ได้เป็นยคุ สมยั ต่างๆ ดงั นี้

สมยั สโุ ขทยั

สมยั สุโขทยั มีหลกั ฐานท่ีเก่ียวกบั การละครไม่มากนัก เนื่องจากเป็ นสมยั ที่มี
การเริ่มความสัมพนั ธ์กับชาติต่างๆ ท่ีนิ ยมอารยธรรมของอินเดีย ศิลปะ
การละเล่นของไทยในสมยั สโุ ขทยั มีการกาหนดรปู แบบแห่งศิลปะการแสดงไว้
สามชนิ ด เรียกศิลปะแห่งการแสดงดงั กล่าวว่า โขน ละคร ฟ้ อนรา โดยการ
วิวฒั นาการและพฒั นาการการละครในสมยั สุโขทัยได้พฒั นาสืบมาจนสิ้น
สมยั สโุ ขทยั

การละครไทยในสมยั ต่างๆ

การละครของไทย แบง่ ได้เป็นยคุ สมยั ต่างๆ ดงั นี้
สมยั อยธุ ยา

หนังใหญ่มหรสพท่ีมีมาตงั้ แต่สมยั อยธุ ยา รามเกียรต์ิวรรณคดีที่ใช้ในการแสดงโขน

การละครไทยในสมยั ต่างๆ

การละครของไทย แบง่ ได้เป็นยคุ สมยั ต่างๆ ดงั นี้

สมยั อยธุ ยา

สมัยอยุธยา นาฏศิ ลป์ การละครเริ่ มมีระบบระเบียบและแบบแผนมากขึ้น
มีการตงั้ ชื่อละครท่ีเคยเล่นมาตงั้ แต่สมยั สุโขทยั ให้เป็ นไปตามหลกั วิชาการนาฏศิลป์
และมีการกาเนิ ดขึ้นของการแสดงอีกหลายอย่าง เช่น ละครนอก ละครใน ละครชาตรี
โขน นาฏศิลป์ ไทยได้รบั อิทธิพลแนวคิดของวฒั นธรรมอินเดีย เก่ียวกบั วฒั นธรรม
ศาสนา ความเช่ือเร่ืองเทพเจ้า จากหลกั ฐานพบว่ามีการแต่งบทละครเรื่องรามเกียรต์ิ
จากรามายณะของอินเดีย เพื่อนามาใช้แสดงโขนในสมยั อยธุ ยา ดงั นี้

๑. รามเกียรต์ิ คาพากย์ ๒. รามเกียรต์ิ คาฉันท์ ๓. รามเกียรต์ิ บทละครครัง้ กรุงเก่า
การละครในสมยั อยธุ ยามีการพฒั นาอย่างรวดเรว็ และต่อเนื่อง จนถึงปลายสมยั กรงุ
ศรอี ยธุ ยาเสียกรงุ ครงั้ ที่ ๒ จึงจบสิ้นการละครในสมยั นี้

การละครไทยในสมยั ต่างๆ

การละครของไทย แบง่ ได้เป็นยคุ สมยั ต่างๆ ดงั นี้
สมยั ธนบรุ ี

สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช ภาพจิตรกรรมฝาผนังเร่อื งรามเกียรต์ิ ตอนปล่อยมา้ อปุ การ

การละครไทยในสมยั ต่างๆ

การละครของไทย แบง่ ได้เป็นยคุ สมยั ต่างๆ ดงั นี้

สมยั ธนบรุ ี

สมัยธนบุรี เป็ นช่วงต่ อเน่ื องหลังจากท่ี กรุงศรีอยุธยาเสียกรุงให้แก่พม่า
เม่ือสมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราชปราบดาภิเษกขึ้นครองราชย์ ได้ทรงทานุ
บารุงส่งเสริมการละครขึ้นใหม่ ทรงรวบรวมศิลปิ นตลอดจนบทละครเก่าๆ
ท่ีกระจดั กระจายไป ให้เข้ามาอย่รู วมกนั พระองคไ์ ด้ทรงพระราชนิพนธบ์ ทละคร
เร่ืองรามเกียรต์ิขึ้นมา ๕ ตอน คือ ตอนหนุมานเกี้ยวนางวานรินทร์ ตอนท้าว
มาลีวราชว่าความ ตอนทศกณั ฑ์ตงั้ พิธีทรายกรด ตอนพระลกั ษมณ์ถกู หอก
กบิลพทั และตอนปล่อยมา้ อปุ การ

การละครไทยในสมยั ต่างๆ

การละครของไทย แบง่ ได้เป็นยคุ สมยั ต่างๆ ดงั นี้
สมยั รตั นโกสินทร์

วดั อรณุ ราชวรารามราชวรมหาวิหาร

การละครไทยในสมยั ต่างๆ

การละครของไทย แบง่ ได้เป็นยคุ สมยั ต่างๆ ดงั นี้
สมยั รตั นโกสินทร์

การราก่ิงไม้เงินทอง การแสดงโขนในสมยั ปัจจบุ นั

การละครไทยในสมยั ต่างๆ

การละครของไทย แบง่ ได้เป็นยคุ สมยั ต่างๆ ดงั นี้

สมยั รตั นโกสินทร์

สมยั รตั นโกสินทร์ ได้รบั การสนับสนุนจากพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์จกั รี
สืบเนื่องมาแต่รชั กาลที่ ๑ จนถึงปัจจุบนั การละครในสมยั นี้มีความเจริญร่งุ เรือง
อย่างสงู สดุ

ปัจจุบนั มีการนานาฏศิลป์ ต่างชาติมาปรบั ใช้ในการประดิษฐ์ท่ารา รูปแบบ
ของการแสดงมีการนาเทคนิ คแสงสีเสียงเข้ามาเป็ นองค์ประกอบการแสดง
ชุดต่างๆ มีการเปิ ดสอนนาฏศิลป์ ไทยในระดบั อุดมศึกษาทวั่ ประเทศ และวิชา
นาฏศิลป์ ไทยถกู บรรจุอยู่ในหลกั สูตรการศึกษาขนั้ พื้นฐานตงั้ แต่ระดบั ประถมถึง
มธั ยมปลาย

บคุ คลสาคญั ในวงการละครไทย

เจ้ากรบั เจ้ากรบั ได้ปรบั เปล่ียนรูปแบบการแสดงละครในมา
เจ้ากรบั เป็ นละครนอก และเป็ นครูฝึ กสอน มีลูกศิษยจ์ านวนมาก
จนกลายเป็ นคณะละครโรงใหญ่ และเป็ นผู้มีจิตศรทั ธา

สร้างวดั คือ วดั นายโรง ที่บางบาหรุ ใกล้บา้ นของตน
ละครของเจ้ากรบั เดิมเป็ นละครชายล้วน และได้คิด

นาลูกหลานมาฝึ กหดั เป็นละครผสมโรงชายหญิง แต่มิทนั
ได้นาผลงานออกแสดงกถ็ ึงแก่กรรมเสียก่อน แม้เจ้ากรบั
จะถึงแก่กรรมแล้ว แต่ยงั มีบุตรหลานสืบทอดการละครมี
ช่ือเสียงในยคุ สมยั ต่อๆ มาอีกหลายคน

เจ้ากรบั ได้รบั การยกย่องว่าเป็นศิลปิ นคนแรกในวงการ

ละครไทย

บคุ คลสาคญั ในวงการละครไทย

นายทองอยู่ (ครพู ระ)

ครทู องอยู่ เดิมเป็ นละครตวั พระของคณะละครเจ้าฟ้ากรมหลวงเทพ
หริรกั ษ์ซ่ึงนิ ยมเล่นเร่ืองอิเหนาจึงมีช่ือเรียกติดกนั มาว่า ทองอยู่อิเหนา
ครูทองอยู่ยงั มีช่ือเสียงในทางแต่งกลอนและเป็ นนักขบั เสภาชัน้ ยอด
จนมีชื่อปรากฏในกลอนไหว้ครูว่า ตาทองอยู่ครูละครกลอนสาคัญ
ท่านมีความถนัดในการขบั เสภาขนุ ช้างขนุ แผน ตอนนางลาวทองหรือ
ตอนนางสร้อยฟ้ าศรีมาลา จึงนับถือกันว่าเป็ นครูเสภาที่มีช่ือเสียง
ท่านหน่ึง

บคุ คลสาคญั ในวงการละครไทย

คณุ หญิงอนินทิตา อาขบุ ตุ ร

คุณหญิงอนิ นทิตา อาขุบุตร นามเดิมว่า เสงี่ยม
นาวีเสถียร จากความรกั และสนใจในเรื่องการแสดง
ท่านได้ร่วมเล่นละครหลวงในงานพระราชพิธีต่างๆ
และยังมีผลงานปรากฏชื่ อเสี ยงโดยร่วมแสดง
ภาพยนตรส์ าคญั ในงานกากบั ของชาวอเมริกนั ช่ือ
มิสเตอร์เกรย์ ส่งผลให้ท่านมีช่ือเสียงในฐานะเป็ น
นางเอกหนังไทยคนแรก

คณุ หญิงอนินทิตา อาขบุ ตุ ร

บคุ คลสาคญั ในวงการละครไทย

นางศภุ ลกั ษณ์ ภทั รนาวิก (หมอ่ มต่วน)

นางศภุ ลกั ษณ์ ภทั รนาวิก นางศุภลักษณ์ ภัทรนาวิ ก มีนามเดิ มว่า ต่วน
(หม่อมต่วน) ท่านเป็ นผ้มู ีความสามารถทงั้ ฝี มือการแสดง การจดจา
บทร้อง คาร้อง คาเจรจาของตัวละครทุกตวั ทุกเร่ือง
อย่างแม่นยาโดยไม่ต้องบอกบท เม่ือก่อตงั้ กรมป่ี พาทย์
และกรมโขนหลวง ท่านมีหน้ าที่เป็ นผู้ฝึ กหัดละคร
ดึ ก ด า บ ร ร พ์ แ ล ะ ล ะ ค ร ห ล ว ง ท่ี โ ร ง เ รี ย น น า ฏ
ดุริยางคศาสตร์ของกรมศิลปากร ท่านยังรบั หน้ าท่ี
เป็ นครูฝึ กหดั นักเรียนและคิดค้นประดิษฐ์ท่าราระบา
ชุดต่างๆ ท่าราวงมาตรฐาน ท่าราตัวนาง และยงั คง
ออกแสดงละครด้วย

สารบญั หน่วยต่อไป