แผนการสอนวิชาการส่งและจ่ายไฟฟ้า(30104-2005)

ก

แผนการจัดการเรียนรู้มุ่งเน้นสมรรถนะอาชีพ

ชื่อวชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า

รหัสวชิ า 30104-2005 ทฤษฎี 3 ปฏบิ ตั ิ - หน่วยกติ 3

หลกั สูตรประกาศนยี บตั รวชิ าชีพ หลกั สูตรประกาศนยี บตั รวชิ าชีพช้ันสูง

ประเภทวชิ าช่างอตุ สาหกรรม สาขาวชิ าไฟฟ้า

สาขางานไฟฟ้ากาลงั

จดั ทาโดย
ว่าที่ ร.ต.ประจวบ แสงวงค์

วทิ ยาลยั เทคนิคสว่างแดนดนิ
สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา

กระทรวงศึกษาธิการ

ข

คานา

ในการจดั ทาแผนการสอนในรายวชิ าการส่งและจ่ายไฟฟ้า รหสั วิชา 30104-2005 หลกั สูตรประกาศนียบตั ร
วิชาชีพช้นั สูง พทุ ธศกั ราช 2563 โดยมุ่งเนน้ สมรรถนะอาชีพเพ่ือใหผ้ เู้ รียนมีความรู้ความสามารถ ทศั นคติและ
คณุ ธรรม สามารถประกอบอาชีพได้ จึงปรับปรุงแผนการสอนใหม้ ีเน้ือหาในรายวิชาใหเ้ กิดการเรียนรู้หลกั
ทฤษฎี สอดคลอ้ งกบั การฝึกทกั ษะปฏิบตั ิการไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง และมีความรู้ความเขา้ ใจอยา่ งถอ่ งแท้

ดงั น้นั จึงหวงั วา่ การจดั ทาแผนการสอนในรายวชิ าการส่งและจ่ายไฟฟ้า ในคร้ังน้ีจะก่อใหเ้ กิดประโยชน์
ตอ่ ผเู้ รียนและสอดคลอ้ งกบั นโยบายการจดั การของสานกั งานคระกรรมการการอาชีวศึกษาโดยมงุ่ เนน้ ใหเ้ กิด
ทกั ษะเพือ่ พฒั นากาลงั คนระดบั เทคนิคและระดบั เทคโนโลยที ่ีมีคุณภาพใหส้ อดคลอ้ งกบั สภาพสังคมและ
เศรษฐกิจในปัจจุบนั

ประจวบ แสงวงค์
ภาคเรียนท่ี 1 ปี การศึกษา 2564

สารบัญ ค

เรื่อง หน้า
คานา ก
สารบญั ข
ประโยชนแ์ ผนการสอน 1
ประโยชนข์ องแผนการสอนที่มีตอ่ ครู 1
ประโยชนแ์ ผนการสอนท่ีมีต่อผเู้ รียน 1
ประโยชนข์ องแผนการสอนท่ีมีต่อผบู้ ริหาร ศึกษานิเทศก์ และสถานศึกษา 2
ข้นั ตอนการทาแผนการสอน 2
1.ศึกษาหลกั สูตร 2
2. การแบง่ เน้ือหาวิชา 3
3. วธิ ีการสอน 3
4. การผลิตส่ือการเรียนการสอน 4
5. สร้างเคร่ืองมือวดั และประเมินผล 4
6. กาหนดโครงสร้างแผนการสอน 6
7. การเขียนแผนการสอน 8
หน่วยการสอนรายสปั ดาห์
หน่วยการสอนที่ 1 ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า 12

- โครงสร้างของระบบไฟฟ้ากาลงั 31
- วงจรของระบบสายส่งและจ่ายไฟฟ้า
- แรงดนั ในระบบส่ง และจ่ายพลงั งานไฟฟ้า 57
หน่วยการสอนที่ 2 อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า
- ชนิดของเสาไฟฟ้า
- การปักเสาพาดสายไฟฟ้า
- ฉนวนไฟฟ้าของระบบสายส่งไฟฟ้า
- ลกั ษณะและชนิดของสายส่งไฟฟ้า
- อปุ กรณ์ป้องกนั วงจรของระบบสายส่งไฟฟ้า
หน่วยการสอนที่ 3 การหาค่าพารามิเตอร์ต่างๆของสายส่งไฟฟ้า
- คา่ ความตา้ นทานและคา่ ความตา้ นทานประสิทธิผล
- ค่าความเหน่ียวนาของสายส่งไฟฟ้า
- คา่ ความจุไฟฟ้าของสายส่งไฟฟ้า

สารบัญ (ต่อ) ง

เรื่อง หน้า
หน่วยการสอนท่ี 4 การคานวณกระแสและแรงดนั ไฟฟ้าในสายส่งไฟฟ้า 117
161
- โครงสร้างของระบบผลิตและวงจรสมมลู ของสายส่ง 183
- สายส่งระยะส้นั
- สายส่งระยะปานกลาง 202
- สายส่งระยะยาว
หน่วยการสอนที่ 5 การคานวณหาแรงดึงและระยะหยอ่ นของสายส่งไฟฟ้า
- การคานวณหาแรงดึงและระยะหยอ่ นในสายตวั นา
- การคานวณกรณีที่มีเสาไฟฟ้าอยตู่ า่ งระดบั กนั
- ผลกระทบต่อเสาที่เกิดจากแรงลม
- ค่าแฟกเตอร์ความปลอดภยั
หน่วยการสอนที่ การคานวณคา่ เปอร์ยนู ิต
- รีแอคแตนซ์ ไดอะแกรม
- การคานวณหาคา่ เปอร์ยนู ิต
- การกาหนดคา่ ฐานในระบบเปอร์ยนู ิต
- การคานวณหาคา่ เปอร์ยนู ิตของระบบไฟฟ้า 1 เฟส
- การคานวณหาค่าเปอร์ยนู ิตของระบบไฟฟ้า 3 เฟส
- การคานวณค่าอิมพีแดนซเ์ ปอร์ยนู ิตเมื่อคา่ ฐานต่างกนั
บรรณานุกรม

1

แผนการสอน
ความหมายของแผนการสอน(วฒั นาพร ระงบั ทุกข์ 2542 : 1)
แผนการสอน หมายถึง แผนการหรือโครงการท่ีจดั ทาเป็นลายลกั ษณ์อกั ษรเพอ่ื ใชใ้ นการปฏิบตั ิการ
สอนในรายวชิ าใดวชิ าหน่ึง เป็นการเตรียมการสอนอย่างมีระบบและเป็นเครื่องมือท่ีช่วยใหค้ รูพฒั นา
จดั การเรียนการสอนไปสู่จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ และจุดมุ่งหมายของหลกั สูตรไดอ้ ยา่ งมี
ประสิทธิภาพ
ประโยชน์แผนการสอน(สิทธ์ิ สายหลา้ 2543: 218)

การจดั ทาแผนการสอนของครูก่อใหเ้ กิดประโยชน์โดยตรงตอ่ ผสู้ อน ต่อผเู้ รียน และ
สถานศึกษาดงั น้ี
ประโยชน์ของแผนการสอนที่มีต่อครู
1. เป็นเคร่ืองมือที่กาหนดให้ครูศึกการายละเอียดต่างๆ เกี่ยวกบั วชิ าท่ีสอนล่วงหนา้ ก่อนท่ีจะลงมือ
เขยี นแผนการสอน ครูจาเป็นตอ้ งศึกษา จุดประสงคร์ ายวิชา คาอธิบายรายวชิ า ตาราเอกสาร และส่ือ
การสอนที่เกี่ยวขอ้ งล่วงหนา้ อย่างละเอียด แผนการสอนจึงช่วยใหค้ รูมีความรู้เก่ียวกบั เร่ืองท่ีสอน
ลว่ งหนา้ อยา่ งกวา้ งขวาง
2. สร้างความมน่ั คงแก่ผสู้ อน ครูท่ีเตรียมการสอนมาดีจะมีความเช่ือมน่ั และแกไ้ ขปัญหาตา่ งๆ ได้
เป็นอยา่ งดี
3. สร้างความศรัทธาแกผเู้ รียน การที่ครูวางแผนการสอน ทาใหก้ ารดาเนินการสอนไดด้ ี และมีความ
พร้อมในการทาหนา้ ท่ีท่ียอ่ มเป็นที่ศรัทธาของลกู ศิษย์
4. ช่วยใหค้ รูกาหนดจุดประสงค์ เน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน ส่ือการสอนและวิธีการวดั และ
ประเมินผลไวอ้ ยา่ งเหมาะสมกบั เวลา วยั ของผเู้ รียน สภาพของหอ้ งเรียนและทอ้ งถ่ิน
5. ใชเ้ ป็นหลกั ฐานอา้ งอิงในการจดั การเรียนการสอนแก่ศึกษานิเทศก์ ผบู้ ริหารศึกษาและผทู้ ี่เก่ียวขอ้ ง
6. เป็นเครื่องยนื ยนั วา่ ครูไดว้ างแผนการสอน เตรียมการสอน และดาเนินการสอนอยา่ งมีทิศทาง
7. ช่วยอานวยความสะดวกแก่ครูผสู้ อนแทน แผนการสอนท่ีดีท่ีสุดคอื แผนการสอนที่มีรายละเอียด
และความชดั เจนมากพอ ท่ีจะทาใหค้ รูผสู้ อนแทนทาหนา้ ท่ีไดเ้ หมือนหรือใกลเ้ คียงกบั เจา้ ของ
แผนการสอนมากท่ีสุด
8. ใชเ้ สนอเป็นผลงานวชิ าการในการเลื่อนระดบั ได้
ประโยชน์แผนการสอนทมี่ ีต่อผู้เรียน

ไดฝ้ ึกฝนเล่าเรียนสิ่งท่ีครูเตรียมไวเ้ ตรียมไวแ้ ลว้ อยา่ งมีเป้าหมายการท่ีครูใหผ้ ูเ้ รียนไดท้ ราบ
จุดประสงคก์ ารสอนในแตล่ ะบทเรียนเป็นการกระตนุ้ ใหผ้ เู้ รียนเห็นความสาคญั และเห็นคณุ คา่ ของ
การเรียน

ช่วยขจดั ความเบ่ือหน่ายในการเรียนของผเู้ รียน การท่ีครูผสู้ อนไดเ้ ตรียมกิจกรรมการเรียน
การสอนมาเป็นอยา่ งดี โดยคานึงถึงความสามารถของผเู้ รียนจะช่วยขจดั ความน่าเบื่อหน่ายได้ เมื่อจบ

2

การศึกษาไปแลว้ จะเป็นพลเมืองท่ีมีคณุ ภาพของชาติ คือ มีความรู้ ความสามารถในวชิ าท่ีเล่าเรียนมา
สามารถนาไปประกอบอาชีพได้ และมีคณุ ธรรมศีลธรรมตามที่ไดฝ้ ึกฝนอบรมมา ช่วยใหอ้ ยใู่ นสังคม
ไดอ้ ยา่ งมีความสุข
ประโยชน์ของแผนการสอนทมี่ ตี ่อผู้บริหาร ศึกษานิเทศก์ และสถานศึกษา
1.ใชเ้ ป็นหลกั ฐานประกอบนิเทศและติดตามผลการปฏิบตั ิงานของครู
2. ใชป้ ระกอบการพิจารณาความดีความชอบของครูในการเลื่อนระดบั ข้นั เงินเดือนและคดั เลือกครู
ดีเด่น
3. หากครูมีการวางแผนการสอนเป็นอยา่ งดี จดั กิจกรรมการเรียนการสอนตามท่ีกาหนดไวย้ อ่ มส่งผล
ใหผ้ เู้ รียนเมื่อจบการศึกษาเป็นบคุ คลที่มีคณุ ภาพ คือมีความรู้ในวิชาท่ีเล่าเรียนมาอยา่ งแทจ้ ริงและมี
คุณธรรมศีลธรรมที่เป็นตวั อยา่ งแก่บคุ คลในสังคม ชื่อเสียงในสถานศึกษากเ็ ป็นที่ประจกั ษแ์ ก่สงั คม
ดว้ ย
4. ช่วยใหก้ ารจดั การศึกษาเป็นไปตามวตั ถุประสงคข์ องหลกั สูตรและสนองความตอ้ งการของ
ตลาดแรงงาน
ข้นั ตอนการทาแผนการสอน
1.ศึกษาหลกั สูตร

การทาแผนการสอนน้นั ข้นั แรกจะตอ้ งทาการศึกษาหลกั สูตรอยา่ งละเอียด ต้งั แต่หลกั การ
จุดมงุ่ หมายของหลกั สูตร จุดประสงคร์ ายวชิ าและคาอธิบายรายวิชาท้งั น้ีเพื่อจะไดว้ างแผนให้
สอดคลอ้ งกบั หลกั สูตรที่กาหนดไวด้ งั ต่อไปน้ี
30104 – 2005 การส่งและจ่ายไฟฟ้า
จดุ ประสงค์รายวิชา
1. เขา้ ใจระบบการส่งและการจ่ายไฟฟ้า อุปกรณ์และวงจรระบบส่งและจ่ายไฟฟ้า
2. สามารถคานวณหาพารามิเตอร์ต่างๆ ของระบบสายส่ง
3. มีกิจนิสยั ในการทางานดว้ ยความประณีต รอบคอบ และศึกษาคน้ ควา้ เพม่ิ เติม
สมรรถนะรายวิชา
1.แสดงความรู้เกี่ยวกบั ระบบการส่งและจ่ายไฟฟ้า อปุ กรณ์ และวงจรของระบบส่งและ
จ่ายไฟฟ้า
2. แสดงความรู้เกี่ยวกบั แรงดึงและระยะหยอ่ นของสายไฟฟ้า
3. พยากรณ์โหลด หาพารามิเตอร์ตา่ งๆของระบบส่งกาลงั และจาหน่ายไฟฟ้า อุปกรณ์ส่งกาลงั และ
จาหน่ายไฟฟ้า

3

คาอธิบายรายวชิ า
ศึกษาเก่ียวกบั ระบบส่งกาลงั และจาหน่ายไฟฟ้า การพฒั นาระบบไฟฟ้ากาลงั โครงสร้าง
ของระบบไฟฟ้ากาลงั การผลิตไฟฟ้า ระบบส่งกาลงั ไฟฟ้า การหาแรงดึงและระยะหยอ่ นของ
สายไฟฟ้า คา่ พารามิเตอร์ของสายส่ง ความสมั พนั ธข์ องแรงดนั ไฟฟ้า กระแสไฟฟ้าในระบบส่งจ่าย
และระบบจาหน่ายสถานีไฟฟ้ายอ่ ย การจดั สัมพนั ธข์ องฉนวนระบบจาหน่าย คุณลกั ษณะของโหลด
การพยากรณ์โหลด การส่งกาลงั ไฟฟ้าดว้ ยแรงดนั สูง การคานวณระบบต่อหน่วย
2. การแบ่งเนื้อหาวชิ า
วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า 30104-2005 ตามหลกั สูตรประกาศนียบตั รวิชาชีพช้นั สูง พุทธศกั ราช 2563
กาหนดไว้ 3 ชวั่ โมงต่อสัปดาห์ จานวน 3 หน่วยกิต ขา้ พเจา้ ไดศ้ ึกษาคน้ ควา้ เน้ือหาวิชาน้ีจากหนงั สือ
ตารา วชิ าการตา่ งๆ ที่มีเน้ือหาตรงตามหลกั สูตรที่กาหนดและใหแ้ บ่งเน้ือหาวิชาออกเป็น 6 บท ดงั น้ี
บทท่ี 1 ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า
บทที่ 2 อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า
บทท่ี 3 การหาคา่ พารามิเตอร์ต่างๆของสายส่งไฟฟ้า
บทที่ 4 การคานวณกระแสและแรงดนั ไฟฟ้าในสายส่งไฟฟ้า
บทท่ี 5 การคานวณค่าเปอร์ยูนิต
บทท่ี 6 การคานวณหาแรงดึงและระยะหยอ่ นของสายส่งไฟฟ้า
3. วธิ กี ารสอน

การเลือกวิธีการสอนใหส้ อดคลอ้ งสมรรถนะอาชีพท้งั ดา้ นความรู้ทฤษฎี ดา้ นทกั ษะการ
ปฏิบตั ิการและการบูรณาการคุณธรรมจริยธรรมจะใชว้ ิธีการสอนท่ียดึ ผเู้ รียนเป็นสาคญั โดยเนน้ ให้
ผเู้ รียนมีส่วนร่วมในการจดั กิจกรรม การเรียน การสอน ซ่ึงประกอบดว้ ย 3 ข้นั ตอนดงั น้ี
3.1 ข้นั นาเขา้ สู่บทเรียน

การนาเขา้ สู่บทเรียนหรือการนาเรื่องเป็นวิธีการเรียกความสนใจจากผเู้ รียน และเป็นการ
เตรียมตวั ผเู้ รียนวา่ ครูผสู้ อนตอ้ งการให้ผูเ้ รียนทาอะไรบา้ งในระหวา่ งเรียนการสอนของหน่วยการ
สอนดงั น้นั การนาเขา้ สู่บทเรียนจึงตอ้ งส้ัน และตรงตามวตั ถปุ ระสงคท์ ่ีต้งั ไว้ สามารถทาไดห้ ลายวิธี
เช่นการใชค้ าพูดจูงใจการต้งั คาถามเพอื่ คน้ หาคาตอบ การใชภ้ าพประกอบการเรียนการใชว้ ีดีทศั น์
และการใชส้ ่ือเพ่อื ประกอบการสอนใหเ้ หมาะสมกบั เน้ือหา จุดประสงคข์ องการนาสู่บทเรียนคือ
ครูผสู้ อนตอ้ งการบอกทิศทางใหก้ บั ผเู้ รียน ทบทวนใหร้ ะลึกถึงเร่ืองท่ีเคยศึกษามา และเพม่ิ โอกาส
ใหผ้ เู้ รียนรู้หลกั ทฤษฎีประกอบกบั การฝึกวิชาชีพการพนั เคร่ืองกาเนิดไฟฟ้ากระแสสลบั
3.2 ข้นั กิจกรรมการเรียนการสอน

กิจกรรมการเรียนการสอนเป็นหวั ใจการสอนแตล่ ะหน่วย ดงั น้นั ในส่วนน้ีจึงเป็นส่วนท่ี
สาคญั ของแผนการสอนการสอนในหน่วยของการสอนทุกช่วงของการสอนวชิ าชีพตอ้ งประกอบไป
ดว้ ยกิจกรรมการสอนหลายๆ แบบที่มีความสัมพนั ธก์ นั และมีรูปแบบแตกต่างกนั ออกไปไดก้ ิจกรรม

4

ที่จะใหผ้ ลการเรียนรู้แก่ผเู้ รียนไดแ้ ก่ การแบ่งกล่มุ ทางานการถามตอบ การทดลองเพ่ือทดสอบ
การศึกษาจากตวั อยา่ งจริงและการฝึกทกั ษะจากการปฏิบตั ิงานท่ีไดร้ ับมอบหมาย
3.3 ข้นั สรุปบทเรียน
การสรุปจะดาเนินในข้นั สุดทา้ ยเม่ือสอนเน้ือหาครอบคลุมวจะสรุปก่อนหมดเวลา 5-10 นาที การ
สรุปเป็นการทบทวนเน้ือหาใหผ้ เู้ รียนเขา้ ใจเน้ือหาในบทเรียนดีข้นึ นกั เรียนและครูผสู้ อนช่วยกนั
สรุปซ่ึงอาจสรุปดว้ ยวาจา ใชอ้ กสารสรุปใชว้ ีดีทศั น์ ใชแ้ ผนภมู ิหรือแผนผงั เมื่อมีการสรุปนกั เรียน
จะบนั ทึกสาระสาคญั เพ่อื ทบทวนในโอกาสต่อไป
4. การผลติ ส่ือการเรียนการสอน

การใชส้ ื่อเพ่ือการเรียนการสอนจะทาใหผ้ เู้ รียนเขา้ ใจเน้ือหาวิชาไดอ้ ยา่ งงา่ ยและรวดเร็ว
ดงั น้นั จึงทาการผลิตและจดั หาสื่อการเรียนการสอนท่ีจะทาใหผ้ เู้ รียนเกิดการเรียนรู้ไดอ้ ยา่ งเขา้ ใจ
เกิดทกั ษะและเจตคติท่ีสอดคลอ้ งกบั วตั ถุประสงคก์ ารเรียนการสอน โดยจดั หาและผลิตสื่อการเรียน
การสอน เช่น

- จดั สร้างชุดสาธิตการกาเนิดแรงดนั ไฟฟ้า
- จดั สร้างชุดสาธิตการปักเสาพาดสาย
- แผน่ ใส
- ใบความรู้
- ใบงาน
- ชุดสาธิตการส่งจ่ายไฟฟ้า
- วดี ีทศั น์ การส่งจ่ายไฟฟ้าในประเทศไทย
5. สร้างเครื่องมือวดั และประเมินผล
การวดั และประเมินผลเป็นข้นั ตอนหน่ึงของการเรียนการสอนที่จะทาใหท้ ราบผลสมั ฤทธ์ิ
การเรียนรู้ของผเู้ รียนวา่ มีการพฒั นาทางการเรียน หรือมีความรู้ ความเขา้ ในเน้ือหาท่ีเรียนมามีมาก
นอ้ ยเพียงใด ดงั น้นั การสร้างเครื่องมือวดั และประเมินผลที่สร้างข้ึนมีดงั น้ี
5.1 การสงั เกต จะสงั เกตพฤติกรรมการเรียนการสอนของนกั เรียนเช่น
- ความสนใจและเอาใจใส่ต่อการเรียนการสอนท้งั ทฤษฎีและขณะปฏิบตั ิงาน
- ความร่วมมือในการจดั ทากิจกรรมในช้นั เรียน
- การจดั ทาใบงาน

5

5.2 การทดสอบและทบทวนความรู้
- การทาแบบฝึกหดั เพ่ิมเติม เสริมทกั ษะ และทบทวนความรู้
- แบบทดสอบระหวา่ งหน่วยเรียน
- ตรวจผลงานจากการปฏิบตั ิงาน

5.3 อื่นๆ
- ผลสมั พนั ธก์ ารปฏิบตั ิงานเชิงวิชาชีพ
- การนาเสนอรายงานเป็นรายลกั ษณ์อกั ษร
- การนาเสนอรายงานดว้ ยปากเปลา่

6

6. กาหนดโครงสร้างแผนการสอน

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า 3 หน่วยกิต 3 คาบ/สปั ดาห์ ไดแ้ บ่งเน้ือหาวชิ าหน่วยการสอนดงั น้ี

รหสั วชิ า 30104-2005 ช่ือวชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า จานวน 3 คาบ/สปั ดาห์ รวม 54 คาบ

หน่วยที่ แผนการสอนที่ หัวข้อเรื่อง จานวน

คาบ

1 1 ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า 3

- โครงสร้างของระบบไฟฟ้ากาลงั

2 ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า 3

- วงจรของระบบสายส่งและจ่ายไฟฟ้า

3 ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า 3

- แรงดนั ในระบบส่ง และจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

2 4 อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า 3

- ชนิดของเสาไฟฟ้า

- การปักเสาพาดสายไฟฟ้า

- ฉนวนไฟฟ้าของระบบสายส่งไฟฟ้า

5 อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลังงานไฟฟ้า 3
- ลกั ษณะและชนิดของสายส่งไฟฟ้า

- อปุ กรณ์ป้องกนั วงจรของระบบสายส่ง

ไฟฟ้า

3 6 การหาค่าพารามเิ ตอร์ต่างๆของสายส่งไฟฟ้า 3

- คา่ ความตา้ นทานของสายส่งไฟฟ้า

7 การหาค่าพารามิเตอร์ต่างๆของสายส่งไฟฟ้า 3
- คา่ ความเหน่ียวนาของสายส่งไฟฟ้า

8 การหาค่าพารามเิ ตอร์ต่างๆของสายส่งไฟฟ้า 3
- คา่ ความจุไฟฟ้าของสายส่งไฟฟ้า

4 9 การคานวณกระแสและแรงดันไฟฟ้าในสายส่ง 3
ไฟฟ้า

- โครงสร้างของระบบผลิตและวงจรสมมลู

ของสายส่ง

- สายส่งระยะส้นั

7

หน่วยท่ี แผนการสอนที่ หวั ข้อเรื่อง จานวน
4 คาบ
5 10 การคานวณกระแสและแรงดันไฟฟ้าในสายส่ง 3

6 ไฟฟ้า 3
- สายส่งระยปานกลาง
3
11 การคานวณกระแสและแรงดันไฟฟ้าในสายส่ง
ไฟฟ้า 3
- สายส่งระยะยาว
3
12 การคานวณหาแรงดึงและระยะหย่อนของสายส่ง
3
ไฟฟ้า 3
- การคานวณหาแรงดึง/ระยะหยอ่ นสายตวั นา 3
การคานวณหาแรงดึงและระยะหย่อนของสายส่ง
13 ไฟฟ้า 3
- การคานวณกรณีท่ีมีเสาไฟฟ้าอยตู่ า่ งระดบั กนั
การคานวณหาแรงดึงและระยะหย่อนของสายส่ง
14 ไฟฟ้า
- ผลกระทบตอ่ เสาที่เกิดจากแรงลม
- คา่ แฟกเตอร์ความปลอดภยั
15 การคานวณค่าเปอร์ยนู ติ
- รีแอคแตนซ์ ไดอะแกรม
16 การคานวณค่าเปอร์ยนู ติ
- การคานวณหาคา่ เปอร์ยนู ิต
17 การคานวณค่าเปอร์ยนู ติ
- การกาหนดค่าฐานในระบบเปอร์ยนู ิต
- การคานวณหาคา่ เปอร์ยนู ิตระบบไฟฟ้า 1 เฟส
18 การคานวณค่าเปอร์ยนู ติ
- การคานวณหาค่าเปอร์ยนู ิตระบบไฟฟ้า 3 เฟส
- การคานวณค่าอิมพแี ดนซ์เปอร์ยนู ิตฐานต่างกนั

รวม 54

8

7. การเขียนแผนการสอน เรียงลาดบั ตามหวั ข้อดงั นี้
7.1 หวั ขอ้ เร่ือง เป็นหวั ขอ้ หลกั ของการสอนในแตล่ ะแผนการสอน
7.2 จุดประสงคก์ ารเรียนการสอน ประกอบดว้ ยจุดประสงคท์ ว่ั ไปและจุดประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม
7.3 สาระสาคญั เป็นการสรุปสาระสาคญั ของเน้ือหาในแต่ละหน่วยการเรียน
7.4 เน้ือหาสาระ เป็นรายละเอียดของเน้ือหาท่ีใชใ้ นการเรียนการสอน
7.5 กิจกรรมการเรียนการสอน ประกอบดว้ ย 3 ข้นั ตอน คือ ข้นั นาเขา้ สู่บทเรียน
ข้นั กิจกรรมการเรียนการสอน และข้นั สรุป
7.6 งานท่ีมอบหมายหรือกิจกรรม เป็นงานหรือกิจกรรมที่ครูผสู้ อนมอบหมายใหน้ กั เรียนทาเมื่อสอบ
จบในแต่ละหน่วยการเรียน
7.7 สื่อการเรียนการสอน หมายถึง วสั ดุอุปกรณ์ตา่ งๆท่ีใชป้ ระกอบการเรียนการสอนท่ีผสู้ อนผลิตข้นึ
เองหรือจดั หามา ซ่ึงมีท้งั ส่ือส่ิงพิมพ์ ชุดสาธิต และสื่อโสตทศั น์
7.8 การวดั และประเมินผล เป็นเคร่ืองมือในการวดั ความรู้ ความสามารถ และทกั ษะของผเู้ รียนให้
เป็นไปตามวตั ถุประสงคก์ ารเรียนการสอนที่กาหนดไวซ้ ่ึงประกอบดว้ ย แบบทดสอบ แบบฝึกหดั
และเฉลย เป็นตน้
7.9 บนั ทึกหลงั สอน เมื่อสอนจบแตล่ ะแผนการสอน จะตอ้ งบนั ทึกหลงั การสอนทุกคร้ังท้งั น้ีเพื่อจะ
ไดน้ าขอ้ บกพร่องการสอนแตล่ ะแผนไปปรับปรุงแกไ้ ขต่อไป

แผนการสอน 9

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า รหัสวิชา 30104-2005 ท-ป-น
3-0-3
จานวน 3 ช่ัวโมง จานวน 3 หน่วยกติ

รหสั วิชา 30104-2005 แผนการสอนรายวชิ า
ระดบั ช้นั ปวส. วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า
ทฤษฎีรวม 54 คาบ สาขาวิชา/กลมุ่ วชิ า/แผนกวชิ า ไฟฟ้ากาลงั

จดุ ประสงค์รายวชิ า
1. เขา้ ใจระบบการส่งและการจ่ายไฟฟ้า อปุ กรณ์และวงจรระบบส่งและจ่ายไฟฟ้า
2. สามารถคานวณหาพารามิเตอร์ตา่ งๆ ของระบบสายส่ง
3. มีกิจนิสัยในการทางานดว้ ยความประณีต รอบคอบ และศึกษาคน้ ควา้ เพิ่มเติม

สมรรถนะรายวชิ า
แสดงความรู้เก่ียวกบั ระบบการส่งและจ่ายไฟฟ้า อปุ กรณ์ และวงจรของระบบส่งและ
จ่ายไฟฟ้า
2. แสดงความรู้เก่ียวกบั แรงดึงและระยะหยอ่ นของสายไฟฟ้า
3. พยากรณ์โหลด หาพารามิเตอร์ต่างๆของระบบส่งกาลงั และจาหน่ายไฟฟ้า อปุ กรณ์ส่งกาลงั และ
จาหน่ายไฟฟ้า

คาอธบิ ายรายวชิ า
ศึกษาเกี่ยวกบั ระบบส่งกาลงั และจาหน่ายไฟฟ้า การพฒั นาระบบไฟฟ้ากาลงั โครงสร้าง
ของระบบไฟฟ้ากาลงั การผลิตไฟฟ้า ระบบส่งกาลงั ไฟฟ้า การหาแรงดึงและระยะหยอ่ นของสายไฟฟ้า
ค่าพารามิเตอร์ของสายส่ง ความสมั พนั ธข์ องแรงดนั ไฟฟ้า กระแสไฟฟ้าในระบบส่งจ่าย และระบบ
จาหน่ายสถานีไฟฟ้ายอ่ ย การจดั สมั พนั ธ์ของฉนวนระบบจาหน่าย คณุ ลกั ษณะของโหลด การพยากรณ์
โหลด การส่งกาลงั ไฟฟ้าดว้ ยแรงดนั สูง การคานวณระบบตอ่ หน่วย

10

ช่ือเร่ืองและสมรรถนะที่พงึ ประสงค์ของแผนการสอน

ช่ือเร่ือง สมรรถนะทพ่ี งึ ประสงค์

หน่วยที่ 1 ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

- โครงสร้างของระบบไฟฟ้ากาลงั - บอกโครงสร้างของระบบไฟฟ้ากาลงั ได้

- วงจรของระบบสายส่งและจ่ายไฟฟ้า - อธิบายวงจรและระบบสายส่งและจ่าย

- แรงดนั ในระบบส่ง และจ่ายพลงั งาน ไฟฟ้าได้

ไฟฟ้า - แสดงตวั อยา่ งในระบบส่งและจ่ายไฟฟ้าได้

หน่วยท่ี 2 อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งาน - บอกชนิดของเสาไฟฟ้าได้
- อธิบายการปักเสาพาดสายได้
ไฟฟ้า - บอกลกั ษณะและชนิดของสายส่งไฟฟ้าได้
- ชนิดของเสาไฟฟ้า - อธิบายเกี่ยวกบั อุปกรณ์ป้องกนั วงจรของ
- การปักเสาพาดสายไฟฟ้า ระบบสายส่งไฟฟ้าได้
- ฉนวนไฟฟ้าของระบบสายส่งไฟฟ้า
- ลกั ษณะและชนิดของสายส่งไฟฟ้า
- อปุ กรณ์ป้องกนั วงจรของระบบสาย
ส่งไฟฟ้า

หน่วยที่ 3 การหาค่าพารามเิ ตอร์ต่างๆของสาย - อธิบายผลของคา่ พารามิเตอร์ที่มีต่อสาย
ส่งไฟฟ้าได้
ส่ง ไฟฟ้า - คานวณคา่ พารามิเตอร์ต่างๆในสายส่ง
- คา่ ความตา้ นทานของสายส่งไฟฟ้า ไฟฟ้าได้
- คา่ ความเหนี่ยวนาของสายส่งไฟฟ้า
- คา่ ความจุไฟฟ้าของสายส่งไฟฟ้า

11

ชื่อเร่ือง สมรรถนะทพี่ งึ ประสงค์

หน่วยที่ 4 การคานวณกระแสและแรงดันไฟฟ้า - อธิบายโครงสร้างของระบบผลิตและ
วงจรสมมูลของสายส่งไฟฟ้าได้
ในสายส่งไฟฟ้า
- โครงสร้างของระบบผลิตและวงจร - คานวณเกี่ยวกบั สายส่งระยะส้นั สาย
สมมลู ของสายส่ง ส่ง
- สายส่งระยะส้นั ระยะปานกลาง และสายส่งระยะยาวได้
- สายส่งระยะปานกลาง
- สายส่งระยะยาว

หน่วยท่ี 5 การคานวณหาแรงดึงและระยะ - คานวณหาแรงดึง และระยะหยอ่ นใน
สายตวั นาได้
หย่อนของสายส่งไฟฟ้า
- การคานวณหาแรงดึงและระยะ - อธิบายผลกระทบของเสาท่ีเกิดจาก
หยอ่ นในสายตวั นา แรงลมได้
- การคานวณกรณีท่ีมีเสาไฟฟ้าอยตู่ า่ ง
ระดบั กนั - คานวณค่าแฟคเตอร์ความปลอดภยั ได้
- ผลกระทบต่อเสาท่ีเกิดจากแรงลม
- ค่าแฟคเตอร์ความปลอดภยั

หน่วยที่ 6 การคานวณค่าเปอร์ยูนิต

- รีแอคแตนซ์ ไดอะแกรม - อธิบายรีแอคแตนซไ์ ดอะแกรมได้

- การคานวณหาคา่ เปอร์ยนู ิต - คานวณค่าเปอร์ยนู ิตในระบบ 1 เฟส

- การกาหนดคา่ ฐานในระบบเปอร์ยนู ิต และ3 เฟสได้

- การคานวณหาค่าเปอร์ยนู ิตของระบบ

ไฟฟ้า 1 เฟส

- การคานวณหาคา่ เปอร์ยนู ิตของระบบ

ไฟฟ้า 3 เฟส

- การคานวณคา่ อิมพีแดนซ์เปอร์ยนู ิตเมื่อ

ค่าฐานตา่ งกนั

12

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหัสวชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 1 หน่วยท่ี 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

หัวข้อเรื่อง
ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

สาระสาคญั
การท่ีจะออกแบบระบบไฟฟ้ากาลงั โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ระบบส่งจ่ายพลงั งานไฟฟ้าจากโรงตน้

กาลงั (Power Plants) ไปถึงโหลด(Load) หรือผบู้ ริโภคจะมีกระบวนการตา่ งๆท่ีตอ้ งผา่ นมากมายท้งั การ
วางแผนกาลงั คน เคร่ืองมือต่างๆ อปุ กรณ์รวมไปถึงเทคโนโลยตี ่างๆ โดยมีจุดประสงคห์ ลกั ก็เพอื่ ทาให้
ระบบไฟฟ้าน้นั มีเสถียรภาพ(Stability) ซ่ึงมีความหมายวา่ ระบบไฟฟ้าที่สามารถจ่ายพลงั งานไฟฟ้าได้
อยา่ งตอ่ เนื่อง มีความน่าเช่ือถือและมีความมนั่ คงนนั่ เอง

สมรรถนะทพ่ี งึ ประสงค์ (ความรู้ ทกั ษะ คณุ ธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ)
1. เพอื่ ใหม้ ีความรู้ ทกั ษะและประสบการณ์นาไปปฏิบตั ิงานในอาชีพไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ

สามารถเลือกวิถีการดารงชีวิตไดอ้ ยา่ งเหมาะสมกบั ตน เพ่ือสร้างสรรคค์ วามเจริญต่อชุมชน ทอ้ งถิ่น
และประเทศชาติ

2. เพือ่ ใหเ้ ป็นผมู้ ีปัญญา มีทกั ษะในการจดั การ มีความคิดริเร่ิมสร้างสรรค์ ใฝ่ เรียนรู้เพื่อพฒั นา
คุณภาพชีวิตและการประกอบอาชีพ สามารถสร้างอาชีพ และพฒั นาอาชีพใหก้ า้ วหนา้ อยเู่ สมอ
3. เพอ่ื ใหม้ ีเจตคติท่ีดีต่ออาชีพ มีความมน่ั ใจและภาคภูมิใจในวชิ าชีพที่เรียน รักวานรักหน่วยการเรียน
สามารถทาเป็นหมคู่ ณะไดด้ ี โดยมีคามเคารพในสิทธิและหนา้ ที่ของตนเองและผอู้ ่ืน
4. เพ่อื ใหเ้ ป็นผมู้ ีพฤติกรรมทางสังคมที่ดีงาม ท้งั ในการทางาน การอยู่ร่วมกนั มีความรับผิดชอบต่อ
ครอบครัว หน่วยงาน ทอ้ งถ่ิน และประเทศชาติ อทุ ิศตวั เพื่อสังคม เขา้ ใจและเห็นคุณค่าของ
ศิลปวฒั นธรรม ภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน รู้จกั ใช้ อนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติและสร้างสิ่งแวดลอ้ มที่ดี
5. เพื่อใหม้ ีบคุ ลิกภาพที่ดี มีมนุษยสัมพนั ธ์ มีคุณธรรม จริยธรรม และวนิ ยั ในตนเอง มีสุขภาพอามยั
สมบูรณ์เหมาะสาหรับอาชีพน้นั ๆ

13

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ที่ 1 หน่วยที่ 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

เนื้อหาสาระ

ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า
- โครงสร้างของระบบไฟฟ้ากาลงั
- วงจรของระบบสายส่งและจ่ายไฟฟ้า
- แรงดนั ในระบบส่ง และจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

14

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 1 หน่วยที่ 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

กจิ กรรมการเรียนการสอน

ข้นั ตอนหรือกจิ กรรมของครู ข้นั ตอนหรือกจิ กรรมของผู้เรียน

ทดสอบก่อนเรียน ผเู้ รียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน
ต้งั คาถามก่อนเขา้ สู่บทเรียน ผเู้ รียนตอบคาถาม
เขา้ สู่เน้ือหา ผเู้ รียนจดบนั ทึกเน้ือหาท่ีสาคญั
ทดสอบหลงั เรียน ผเู้ รียนทาแบบฝึกหดั

15

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 1 หน่วยท่ี 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

งานท่มี อบหมายหรือกจิ กรรม

ก่อนเรียน
ต้งั คาถามและทดสอบก่อนเรียน

ขณะเรียน
ถาม-ตอบ เกี่ยวกบั เน้ือหาและทาแบบฝึกหัด

หลงั เรียน
ทดสอบหลงั เรียน

16

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหัสวิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 1 หน่วยที่ 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

สื่อการเรียนการสอน

สื่อส่ิงพมิ พ์
ใบความรู้

ส่ือโสตทัศน์
แผน่ ใส, โปรเจคเตอร์

หุ่นจาลองหรือของจริง
-

17

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 1 หน่วยท่ี 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า
โครงสร้างของระบบไฟฟ้ากาลงั

โครงสร้างของระบบไฟฟ้ากาลงั ประกอบดว้ ย ระบบกาเนิดไฟฟ้า ระบบส่งกาลงั ไฟฟ้าและ
ระบบจาหน่ายไฟฟ้าซ่ึงมีรายละเอียดตา่ งๆ ดงั น้ี

ระบบกาเนิดไฟฟ้า

ระบบกาเนิดไฟฟ้า มีความหมายวา่ ระบบท่ีมีการเปลี่ยนแปลงพลงั งานในรูปแบบต่างๆ ใหก้ ลายเป็น
พลงั ไฟฟ้า เช่น การเปล่ียนพลงั งานลมท่ีหมุนกงั กนั ใหญ่ของเคร่ืองกาเนิดไฟฟ้าและยงั มีการเปลี่ยน

พลงั งานรูปแบบอ่ืนๆ อ่ืนๆ เช่น ก๊าช ถ่านหินลิกไนต์ น้า โดยส่วนใหญ่แลว้ จะนิยมเรียกช่ือตามแหล่ง
ตน้ กาลงั ของโรงจกั รไฟฟ้า เช่น โรงไฟฟ้าพลงั ลม พลงั ความร้อน พลงั ความร้อน (ไอน้า) กงั หันกา๊ ช
พลงั น้า พลงั นิวเคลียร์ เป็นตน้ ระดบั ของแรงดนั ไฟฟ้าเร่ิมตน้ ที่ผลิตออกมาจากโรงจกั รไฟฟ้าน้นั จะไม่
สูงมากนกั เช่น 11.5 kV หรือ 13.8 kV เป็นตน้ เนื่องมาจากเหตผุ ลทางดา้ นเศรษฐศาสตร์ และปัญหา
ในเรื่องฉนวนภายในเคร่ืองกาเนิดไฟฟ้า ทาใหต้ อ้ งเพม่ิ แรงดนั ใหส้ ูงมากยงิ่ ข้นึ ดว้ ยหมอ้ แปลงไฟฟ้า ให้
เป็นแรงดนั มาตรฐานท่ีใชใ้ นระบบส่งกาลงั คือ ระดบั ส่งแรงดนั สูงซ่ึงมีระดบั แรงดนั 230 kV ถึง 1,000
kV หรือระดบั แรงดนั สูงพเิ ศษซ่ึงมีระดบั แรงดนั ต้งั แต่ 1,000 kV ข้นึ ไป แตส่ าหรับแรงดนั ที่ใช้
ภายในประเทศไทยน้นั จะไดแ้ ก่ 69 kV , 115 kV , 230 kV , 500 kV

ระบบส่งกาลงั ไฟฟ้า
ระบบส่งกาลงั ไฟฟ้า มีความหมายวา่ ระบบท่ีกาลงั ทาหนา้ ที่ส่งพลงั งานจากแหล่งกาเนิดไฟฟ้า

ไปที่ระบบจาหน่ายไฟฟ้าโดยอาศยั ตวั นาไฟฟ้า หรือที่เรียกกนั วา่ สายส่งไฟฟ้า ( Transmission Line) เป็น
การถา่ ยโอนพลงั ไฟฟ้า ซ่ึงการส่งพลงั ไฟฟ้าน้นั จะสามารถแบง่ ออกไดเ้ ป็น 2 ลกั ษณะ คือ การโอน
สายบนอากาศเหนือศีรษะและการเดินสายเคเบิลใตด้ ิน(Underground Cable System)

18

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหัสวชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 1 หน่วยท่ี 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

รูปที่ 1.1 แสดงสายส่งไฟฟ้ายอ่ ยซ่ึงรับผิดชอบโดยการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย(Electricity
Generating Authority Thailand : EGAT)

รูปท่ี 1.1 แสดงสายส่งไฟฟ้ายอ่ ย

ระบบจาหน่ายไฟฟ้า
ระบบจาหน่ายไฟฟ้ามีความหมายวา่ ระบบที่ทาหนา้ ท่ีรับแรงดนั ไฟฟ้าจากระบบส่งกาลงั เพือ่ จ่ายใหก้ บั
โหลดหรือผใู้ ชท้ ว่ั ไป ซ่ึงระดบั ของแรงดนั ท่ีใชใ้ นระบบจาหน่ายของการไฟฟ้านครหลวง จะมีขนาด
เทา่ กบั 11 KV, 12 kV และ 33 kV

19

แผนการสอน

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า รหัสวิชา 30104-2005

จานวน 3 ช่ัวโมง จานวน 3 หน่วยกติ

สัปดาห์ที่ 1 หน่วยท่ี 13 เรื่อง ระบบการส่งและจ่ายพลังงานไฟฟ้า

รูปท่ี 1.2 โครงสร้างของระบบส่งจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

และเพือ่ ใหเ้ กิดเสถียรภาพของระบบส่งจ่ายไฟฟ้า จึงจาเป็นที่จะตอ้ งทาการเช่ือมโยงระบบเขา้
ดว้ ยกนั โดยเฉพาระการเช่ือมโยงระหวา่ งสถานีไฟฟ้ายอ่ ยตน้ ทาง กบั สถานีไฟฟ้ายอ่ ยระบบจาหน่าย
เพราะวา่ สถานีไฟฟ้าท้งั สองแห่งดงั กลา่ ว เป็นศูนยร์ วมของการจ่ายพลงั งานไฟฟ้าเป็นจานวนมาก
เพราะฉะน้นั เพ่ือลดปัญหาท่ีเกิดข้นึ กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า เช่น ไฟฟ้าไม่เพียงพอตอ่ การใชง้ าน และปัญหาที่เกิด
จากส่วนอื่นๆ อีก ทาใหจ้ าเป็นที่จะตอ้ งออกแบบวงจรที่ใชภ้ ายในสถานีใหม้ ีความเหมาะสม

20

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหัสวชิ า 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 2 หน่วยท่ี 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

วงจรของระบบสายส่งและจ่ายไฟฟ้า
วงจรของระบบสายส่งและจ่ายไฟฟ้าจะใชว้ งจรพ้ืนฐาน 3 แบบ ไดแ้ ก่ แบบเรเดียล ( Radial System)
แบบลูป (Loop System) และระบบเน็ตเวริ ์ค ( Network System)

วงจรของระบบสายส่งไฟฟ้า
สายส่งไฟฟ้ายอ่ ย หมายถึง สายส่งไฟฟ้าที่เชื่อมตอ่ ระหว่างสถานีย่อยตน้ ทางกบั สถานีไฟฟ้ายอ่ ยระบบ
จาหน่ายจะสามารถสรุปรูปแบบการต่อวงจรได้ ดงั น้ี

1.วงจรไฟฟ้าแบบเรเดียล ( Radial System) คอื การจดั รูปแบบของสายส่งที่ง่ายละธรรมดา
มากท่ีสุด ซ่ึงมีรูปแบบดงั รูปท่ี 1.4 ซ่ึงวงจรแบบน้ีไม่เป็นที่นิยมมากนกั เพราะวา่ ถา้ เกิดฟอลต์ ( Fault)
หรือความผดิ พลาดข้นึ ที่บสั ของสถานียอ่ ยตน้ ทางไฟฟ้าจะดบั ท้งั ระบบ

รูปท่ี 1.4 แสดงการต่อวงจรสายแบบเรเดียล

21

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 2 หน่วยที่ 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

2. วงจรไฟฟ้าแบบลูป (Loop System) คอื การส่งกาลงั ไฟฟ้าจากบสั ของสถานียอ่ ยจากตน้
ทางเขา้ ไปยงั สถานีไฟฟ้ายอ่ ยจากระบบจาหน่ายของแตล่ ะสถานี และวกกลบั มาท่ีเดิม ดงั รูปท่ี 1.5 จากรูป
จะเห็นไดว้ า่ ถา้ หากเกิดความผิดพลาดข้นึ ที่สายส่งไฟฟ้ายอ่ ย (A) จะยงั สามารถใชไ้ ฟฟ้าที่จะมาจากสาน
ส่งไฟฟ้ายอ่ ย (B) ได้ แต่หากเกิดความผดิ พลาดข้ึนที่บสั ของสถานีไฟฟ้าย่อยตน้ ทางไฟฟ้าจะดบั ท้งั ระบบ

รูปที่ 1.5 แสดงการต่อวงจรสายส่งแบบลปู

22

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 2 หน่วยท่ี 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

แตส่ ามารถแกไ้ ขปัญหาท่ีมาจากการต่อสถานีไฟฟ้ายอ่ ยตน้ ทางเพียงแห่งเดียวไดโ้ ดยการตอ่ วงจร
แบบลูปที่มีการจ่ายพลงั งานไฟฟ้าจากแหล่งจ่าย 2 แหล่งจ่ายดว้ ยกนั โดยทาการต่อ CB1 เขา้ กบั บสั สถานี
ไฟฟ้ายอ่ ยตน้ ทาง (แห่งท่ี 1) และตอ่ CB 2 เขา้ กบั สถานียอ่ ยตน้ ทาง(แห่งท่ี 2) แต่อยา่ งไรกต็ าม การ
แกป้ ัญหาดว้ ยวิธีการดงั กลา่ ว จะเป็นเหตุให้อิมพแี ดนซ์ของระบบมีคา่ ต่าและทาใหก้ ระแสมีความ
ผดิ พลาดสูง
3. วงจรไฟฟ้าแบบเน็ตเวิร์ค ( Network System) จะมีรูปแบบเหมือนกบั ตาข่ายเพราะวา่ เป็นการเช่ือมโยง
ระหวา่ งสายส่งไฟฟ้ายอ่ ยจากหลายๆทางดงั รูปท่ี 1.6

รูปที่ 1.6 แสดงการตอ่ วงจรสายส่งแบบเน็ตเวิร์ค

23

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 3 หน่วยท่ี 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

วงจรของระบบจ่ายไฟฟ้า
สาหรับวงจรของระบบจ่ายไฟฟ้าแรงสูง(High Tension Feeder) หรือเรียกอีกอยา่ งหน่ึงวา่ สาย

ป้อนหลกั คือ สายไฟฟ้าท่ีต่อจากสถานีไฟฟ้ายอ่ ยระบบจาหน่าย ส่งไปตามแนวถนนเพื่อจ่ายใหก้ บั ผใู้ ช้
ไฟฟ้าทว่ั ไป โดยผา่ นทางหมอ้ แปลงระบบจาหน่ายและสายจาหน่ายแรงต่า (Low Tension Feeder) จ่าย
ไฟฟ้าดว้ ยระบบ 3 เฟส 3 สาย โดยมีพกิ ดั แรงดนั ขนาด 11 kV, 22 kV, 33 kV (กฟภ.)
และ 12 kV , 24 kV (กฟน.) ซ่ึงวธิ ีการติดต้งั จะมี 2 แบบคือ เดินสายเหนือศีรษะและใชส้ ายเคเบิลใตด้ ิน
โดยการเดินสายบนอากาศเหนือศีรษะน้นั จะสามารถสรุปรูปแบบการตอ่ วงจรไดด้ งั น้ี
1. วงจรไฟฟ้าแบบเรเดียล
1.1 วงจรไฟฟ้าแบบเรเดียลชนิดธรรมดา จะมีรูปแบบคอื สายป้อยหลกั และเชื่อมตอ่ เขา้ กบั สถานีไฟฟ้า
ยอ่ ยระบบจาหน่ายเพียงสถานีเดียว ทาใหเ้ มื่อเกิดความผิดพลาดไฟฟ้าจะดบั ท้งั หมด ซ่ึงวงจรไฟฟ้าแบบ
น้ีจะใชก้ บั ยา่ นชุมชนที่ไมม่ ากนกั หรือตามตรอกซอกซอยตา่ งๆ ซ่ึงจะมีรูปแบบวงจรดงั รูปท่ี 1.7

รูปท่ี 1.7 แสดงวงจรระบบจาหน่ายของสายป้อนหลกั แบบเรเดียลธรรมดา (ชนิดเดินบน
สายอากาศเหนือศีรษะ)

24

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหัสวิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 3 หน่วยที่ 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

1.2 วงจรไฟฟ้าแบบเรเดียลชนิดต่อเช่ือมในสภาวะฉุกเฉิน จะมีรูปแบบ คือ สามารถปลดสายป้อนส่วยท่ี
มีปัญหาออกจากระบบเพ่ือทาการซ่อมแซม และยงั สามารถใชส้ วิตช์ ต่อเช่ือมเขา้ กบั สายป้อนวงจรอื่นๆ
ท่ีอยใู่ กลเ้ คียงเพื่อทาการจ่ายไฟฟ้าใหเ้ ป็นการชว่ั คราวจนกระทงั่ ทาการแกไ้ ขปัญหาเสร็จเรียบร้อยจึงทา
การปรับเปล่ียนให้ระบบกลบั สู่ภาวะปกติอีกคร้ังหน่ึง ดงั รูปท่ี 1.8

รูปท่ี 1.8 แสดงการจ่ายไฟฟ้าของสายป้อนแบบเรเดียลชนิดต่อเชื่อมในสภาวะฉุกเฉิน

25

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 3 หน่วยที่ 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง ระบบการส่งและจ่ายพลังงานไฟฟ้า

1.3 วงจรไฟฟ้าแบบเรเดียลชนิดต่อเช่ือมดว้ ยอุปกรณ์ตดั ตอนอนุมตั ิ จะมีรูปแบบดงั รูป 1.9 คอื ในสภาวะ
ปกติสายป้อนหลกั A, B จะจ่ายไฟฟ้าดว้ ยวงจรไฟฟ้าแบบเรเดียลธรรมดา เพราะวา่ อปุ กรณ์ตดั ตอน
อตั โนมตั ิ จะอยใู่ นสภาวะเปิ ดวงจรคา้ งเอาไว้ แตถ่ า้ เกิดความผดิ พลาดข้ึน จะมีการสง่ั ปลดความ
ผดิ พลาดออกจากระบบและทาการเช่ือมตอ่ สายป้อนหลกั อีกดา้ นหน่ึงโดยอตั โนมตั ิ

รูป 1.9 แสดงวงจรไฟฟ้าแบบเรเดียลชนิดต่อเช่ือมดว้ ยอุปกรณ์

จากภาพวงจร ถา้ เกิดความผิดพลาดข้นึ ท่ีสายป้อนตาแหน่ง A2 จะมีการสงั่ ปลด ARS
(A) และ (B) เพื่อปลดสายป้อน A2 ออกจากวงจร และจากน้นั จะทาการสับอุปกรณ์ตดั ตอนอตั โนมตั ิ
(3) เพอื่ ใหส้ ายป้อนหลกั B จ่ายไฟฟ้าใหก้ บั A3 แทนเพราะฉะน้นั สายป้อน A จะจ่ายใหก้ บั เฉพาะส่วน
ของ A1 เทา่ น้นั

26

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 3 หน่วยที่ 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

2.วงจรไฟฟ้าแบบลูป (Loop System) คอื การปรับปรุงรูปแบบการจ่ายไฟฟ้าใหด้ ีกวา่ แบบเรเดียล จาก
รูปที่ 1.10 สายป้อนหลกั จะออกจากสถานีไฟฟ้ายอ่ ยเพ่ือจ่ายใหก้ บั พ้นื ท่ีของโหลด และจากน้นั จึงยอ้ ย
กลบั สู่บสั สถานีไฟฟ้ายอ่ ย ถา้ หากเกิดความผิดพลาดข้ึนที่ส่วนหน่ึงส่วนใดของลูป เซอร์กิตเบรกเกอร์ที่
อยทู่ ี่สถานีไฟฟ้ายอ่ ยจะทาการตดั วงจรโดยทนั ที เป็นเหตุใหไ้ ฟฟ้าดบั ท้งั ระบบ ซ่ึงการซ่อมแซมสามารถ
ทาไดโ้ ดยการปลดสวิตชต์ ดั ตอนหวั และทา้ ยของลูปท่ีเกิดความผิดพลาดออกจาดระบบ และหลงั จากน้นั
ค่อยทาการสบั เซอร์กิตเบรกเกอร์ท่ีสถานีไฟฟ้ายอ่ ยอีกคร้ังหน่ึงเพอื่ ทาการจ่ายไฟฟ้าให้กบั ลูปที่เหลืออยู่
แตย่ งั สามารถเพม่ิ ความน่าเช่ือถือใหก้ บั โหลดโดยการลูปสายป้อนที่ออกจาดหมอ้ แปลงคนละลูก หรือทา
การลปู สายป้อนจากสถานีไฟฟ้ายอ่ ยแยกเป็นอิสระออกจากกนั

รูปท่ี 1.10 แสดงรูปแบบการจ่ายไฟฟ้าของวงจรสายป้อนแบบลปู

27

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 3 หน่วยท่ี 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

3. วงจรไฟฟ้าแบบเนต็ เวริ ์ค ( Network System) ดงั รูปท่ี 1.11 การจดั วงจรไฟฟ้าแบบน้ีจะใหค้ วาม
น่าเช่ือถือมากท่ีสุด แต่ก็จะมีค่าใชจ้ ่ายที่สูงกวา่ แบบเรเดียลและแบบลูปซ่ึงสามารถทาไดห้ ลายรูปแบบ

รูปท่ี 1.11 แสดงวงจรระบบจาหน่ายแบบเน็ตเวริ ์ค

28

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ที่ 3 หน่วยท่ี 1 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง ระบบการส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

โดยแตล่ ะแบบจะมีความซบั ซอ้ นตา่ งกนั การออกแบบวงจรเพอื่ ใชง้ านในแต่ละพ้ืนที่จะข้ึนอยกู่ บั
องคป์ ระกอบที่ใชใ้ นการพจิ ารณาหลายอยา่ ง เช่น

- ความต่อเน่ืองในการจ่ายพลงั งานไฟฟ้า
- ตน้ ทนุ การติดต้งั
- ความมีศกั ยภาพในการรับโหลดเพิ่มไดเ้ กินพิกดั ของหมอ้ แปลงไดท้ นั ทีทนั ใดหรือไม่
- ความสม่าเสมอของแรงดนั

แรงดันในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า
ระดบั แรงดนั ไฟฟ้าท่ีใชใ้ นแตล่ ะประเทศจะมีความแตกต่างกนั ตามความเหมาะสม ซ่ึงสาหรับ

ประเทศไทยน้นั จะแบง่ ออกได้ ดงั น้ี
ระบบสายส่งไฟฟ้าแรงสูง จะมีระดบั แรงดนั ไฟฟ้าขนาด 69 kV, 115 kV, 230 kV, 500 kV โดย

ส่วนมากจะอยใู่ นความรับผิดชอบของการไฟฟ้าฝ่ายผลิต
ระบบจ่ายไฟฟ้าแรงสูง จะมีระดบั แรงดนั ไฟฟ้าขนาด 11 kV , 12 kV ,22 kV,24 kV และ33 kV
ระบบจ่ายไฟฟ้าแรงต่า จะมีระดบั ไฟฟ้าขนาด 220/380V ดว้ ยการต่อหมอ้ แปลงไฟฟ้าเป็นแบบ

เดลตา้ – วาย ( − Y Delta- Wye)ดงั แสดงในรูปที่ 1.12

รูปท่ี 1.12 แสดงการต่อหมอ้ แปลไฟฟ้าเป็นแบบเดลตา้ –วาย ( − Y Delta- Wye)

29

แผนการสอน

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า รหสั วิชา 30104-2005

จานวน 3 ชั่วโมง จานวน 3 หน่วยกติ

สัปดาห์ท่ี 3 หน่วยท่ี 1 เร่ือง การหาค่าพารามเิ ตอร์ต่างๆของสายส่งไฟฟ้า

การประเมินผล

ก่อนเรียน
..................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

ขณะเรียน
..................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

หลงั เรียน
..................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

30

แผนการสอน

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า รหสั วิชา 30104-2005

จานวน 3 ช่ัวโมง จานวน 3 หน่วยกติ

สัปดาห์ท่ี 3 หน่วยท่ี 1 เรื่อง การหาค่าพารามเิ ตอร์ต่างๆของสายส่งไฟฟ้า

บนั ทกึ หลงั การสอน

ผลการใช้แผนการสอน
..................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

ผลการเรียนของนักเรียน
..................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

ผลการสอนของครู
..................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

31

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหัสวิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

หวั ข้อเรื่อง
อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

สาระสาคญั
การส่งจ่ายพลงั งานไฟฟ้าจะสามารถทาได้ 2 ระบบ คือ การส่งจ่ายบนอากาศเหนือศีรษะ และ

การเดินสายเคเบิลใตด้ ิน โดยตวั อยา่ งของการส่งจ่ายพลงั งานไฟฟ้าใตด้ ิน จะไดแ้ ก่ การส่งจ่ายพลงั งาน
ไฟฟ้าใหก้ บั สถานีไฟฟ้ายอ่ ยตา่ งๆ รวมไปถึงระบบจาหน่ายท่ีใชก้ บั อาคารสูง ตวั อยา่ งเช่น โรงงาน
อตุ สาหกรม คอนโดมิเนียมทวั่ ไป เพราะวา่ การส่งจ่ายวิธีน้ีมีความปลอดภยั ช่วยลดอนั ตรายจากสาย
ไฟฟ้าแรงสูง และยงั สามารถคา่ ใชจ้ ่ายในการดูแลรักษาอีกดว้ ย แตข่ อ้ เสียก็คือ การติดต้งั ลงทุนค่อนขา้ ง
สูง ซ่ึงสูงกวา่ การเดินบนอากาศเหนือศีรษะถึง 10 เทา่ เลยทีเดียว และใชเ้ วลาในการติดต้งั นานเพราะวา่
ตอ้ งทาการขุดดินตลอดแนวท่ีวางสายเคเบิล แตส่ าหรับเน้ือหาในท่ีน้ีจะนาเสนอเฉพาะการเดินสายบน
อากาศเหนือศีรษะเทา่ น้นั

สมรรถนะทพ่ี งึ ประสงค์ (ความรู้ ทักษะ คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ)
1. เพอื่ ใหม้ ีความรู้ ทกั ษะและประสบการณ์นาไปปฏิบตั ิงานในอาชีพไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ

สามารถเลือกวถิ ีการดารงชีวิตไดอ้ ยา่ งเหมาะสมกบั ตน เพื่อสร้างสรรคค์ วามเจริญต่อชุมชน ทอ้ งถิ่น
และประเทศชาติ

2. เพอ่ื ใหเ้ ป็นผมู้ ีปัญญา มีทกั ษะในการจดั การ มีความคดิ ริเร่ิมสร้างสรรค์ ใฝ่ เรียนรู้เพื่อพฒั นา
คุณภาพชีวิตและการประกอบอาชีพ สามารถสร้างอาชีพ และพฒั นาอาชีพใหก้ า้ วหนา้ อยเู่ สมอ
3. เพ่ือใหม้ ีเจตคติท่ีดีต่ออาชีพ มีความมนั่ ใจและภาคภมู ิใจในวชิ าชีพท่ีเรียน รักวานรักหน่วยการเรียน
สามารถทาเป็นหมูค่ ณะไดด้ ี โดยมีคามเคารพในสิทธิและหน้าท่ีของตนเองและผอู้ ื่น
4. เพอ่ื ใหเ้ ป็นผมู้ ีพฤติกรรมทางสังคมที่ดีงาม ท้งั ในการทางาน การอยรู่ ่วมกนั มีความรับผดิ ชอบต่อ
ครอบครัว หน่วยงาน ทอ้ งถิ่น และประเทศชาติ อทุ ิศตวั เพ่ือสงั คม เขา้ ใจและเห็นคุณค่าของ
ศิลปวฒั นธรรม ภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ิน รู้จกั ใช้ อนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติและสร้างสิ่งแวดลอ้ มที่ดี
5. เพอ่ื ใหม้ ีบุคลิกภาพท่ีดี มีมนุษยสมั พนั ธ์ มีคุณธรรม จริยธรรม และวินยั ในตนเอง มีสุขภาพอามยั
สมบูรณ์เหมาะสาหรับอาชีพน้นั ๆ

32

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วชิ า 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 4 หน่วยที่ 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

เนื้อหาสาระ

อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า
- ชนิดของเสาไฟฟ้า
- การปักเสาพาดสายไฟฟ้า
- ฉนวนไฟฟ้าของระบบสายส่งไฟฟ้า
- ลกั ษณะและชนิดของสายส่งไฟฟ้า
- อปุ กรณ์ป้องกนั วงจรของระบบสายส่งไฟฟ้า

33

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

กจิ กรรมการเรียนการสอน

ข้นั ตอนหรือกจิ กรรมของครู ข้นั ตอนหรือกจิ กรรมของผู้เรียน

ทดสอบก่อนเรียน ผเู้ รียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน
ต้งั คาถามก่อนเขา้ สู่บทเรียน ผเู้ รียนตอบคาถาม
เขา้ สู่เน้ือหา ผเู้ รียนจดบนั ทึกเน้ือหาท่ีสาคญั
ทดสอบหลงั เรียน ผเู้ รียนทาแบบฝึกหดั

34

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

งานท่ีมอบหมายหรือกจิ กรรม

ก่อนเรียน
ต้งั คาถามและทดสอบก่อนเรียน

ขณะเรียน
ถาม-ตอบ เก่ียวกบั เน้ือหาและทาแบบฝึกหัด

หลงั เรียน
ทดสอบหลงั เรียน

35

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหัสวชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยที่ 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

สื่อการเรียนการสอน

สื่อส่ิงพมิ พ์
ใบความรู้

ส่ือโสตทัศน์
แผน่ ใส, โปรเจคเตอร์

หุ่นจาลองหรือของจริง
-

36

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

ชนิดของเสาไฟฟ้า (Electricity Tower)
ในปัจจุบนั เสาไฟฟ้าที่ติดต้งั ใชง้ านในระบบส่งจ่ายไฟฟ้าจะแบ่งออกไดเ้ ป็น 3 ชนิด ไดแ้ ก่เสาไม้
เสาคอนกรีต และเสาโครงเหลก็ โดยการที่จะเลือกใชเ้ สาไฟฟ้าชนิดตา่ งๆ น้นั จะมีหลกั การในการ
พจิ ารณาเบ้ืองตน้ ดงั น้ี
1. ระยะทางในการส่งจ่ายพลงั ไฟฟ้า
2. ความสูงของเสาไฟฟ้า
3.แรงดนั ไฟฟ้าท่ีใชง้ าน
4. อตั ราการรับแรงดึงของเสา (kg-m)
ซ่ึงโดยปกติแลว้ ความสูงของเสาน้นั จะถูกออกแบบใหส้ มั พนั ธก์ บั ระดบั แรงดนั และอตั ราการรับแรงดนั
ของเสา

เสาไม้ (Wood Pole)
ในปัจจุบนั ไมเ่ ป็นที่นิยมในการใชง้ าน เนื่องจากหายาก มีราคาแพง และมีการผกุ ร่อนทาใหอ้ ายุ

การใชง้ านไมย่ าวนาน โดยเสาไมน้ ้นั จะถูกนาไปใชง้ านบางจุดหรือติดต้งั ชว่ั คราวเทา่ น้นั
เสาคอนกรีต (Concrete Pole)

เน่ืองจากมีความทนทานและมีคุณสมบตั ิทนการกดั กร่อนไดด้ ีกวา่ เสาไม้ ซ่ึงในปัจจุบนั น้นั หา
ยาก เสาคอนกรีตจึงถกู นามาใชง้ านทดแทนเสาไม้ ซ่ึงจะสามารถแบ่งประเภทของเสาคอนกรีตออกเป็น
3 ประเภทดงั ตอ่ ไปน้ี
1. เสาคอนกรีตแรงต่า ใชง้ านกบั ระบบไฟฟ้าแรงดนั ต่า 220/380 V ซ่ึงจะมีขนาดความสูง 6,8.5,10,10.5
เมตร
2. เสาคอนกรีตแรงดนั ปานกลาง ใชง้ านกบั ระบบจาหน่ายแรงสูง 12,22,24,33 KV จะมีขนาดความสูง
12,14 และ 16 เมตร

37

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหัสวิชา 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยที่ 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

3. เสาคอนกรีตแรงดนั สูง ใชง้ านกบั ระบบส่งกาลงั แรงสูง 69 KV และ 115 KV และยงั ใช้
งานร่วมกบั ระบบจาหน่ายแรงสูง สายเคเบิลของระบบส่ือสาร โคมไฟถนน เป็นตน้ มีขนาดความสูง
20 และ 22 เมตร

รูปท่ี 2.1 แสดงเสาคอนกรีต

เสาโครง เหลก็ (Steel Tower)
โดยทวั่ ไปจะใชก้ บั สายส่งแรงสูงต้งั แต่ 69 KV ถึง 500 KV ผลิตข้ึนจากเหลก็ อาบสังกะสียดึ ประกอบ
เขา้ ดว้ ยกนั โดยปรกติจะมีฐาน 4 ขา ต้งั อยบู่ นฐานรากที่มนั่ คงแขง็ แรง ซ่ึงในปัจจุบนั จะมีเสาโครง
เหลก็ ท่ีใชง้ านอยหู่ ลายรูปแบบ ซ่ึงมีดงั ต่อไปน้ี
1. เสาโครงเหลก็ ส่ีเหล่ียมจตั ุรัส
2. เสาโครงเหลก็ รูปสี่เหลี่ยมผืนผา้
3. เสาโครงเหลก็ แบบคอร์เซต
4.เสาโครงเหลก็ รูปขาหยง่ั ต้งั บนป้ันจน่ั
5. เสาโครงเหลก็ แบบหมุน
6. เสาโครงเหลก็ แบบเอม็ ซี

7. เสาโครงเหลก็ แบบยดึ โยง

38

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหัสวชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

รูปที่ 2.2 แสดงโครงสร้างของเสาเหลก็

39

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยที่ 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

รูปที่ 2.2 แสดงโครงสร้างของเสาเหลก็ ( ต่อ )

รูปท่ี 2.3 แสดงการติดต้งั สายส่งไฟฟ้าแรงสูง 230 kV

40

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหสั วชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

รูปท่ี 2.3 ( ต่อ ) แสดงการแสดงการประกอบเสาโครงเหลก็ 115 KV

การปัดเสาพาดสายไฟฟ้า
ในการติดต้งั หรือปักเสาไฟฟ้าลงหลมุ จะมีวิธีในการปักเสา 2 วิธี คอื ใชแ้ รงงานจากคนและ

การใชร้ ถยนตป์ ักเสา

การพจิ ารณาความลกึ ในการปักเสา
เมื่อตอ้ งการปักเสาไฟฟ้าลงดินจะตอ้ งพิจารณาสภาพของดินในบริเวณน้นั ๆ ดงั ตารางที่ 2.1 และ 2.2

41

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

ตารางท่ี 2.1 มาตรฐาน กฟภ. ของขนาดเสาคอนกรีตและการปักลงดิน

ความยาว ปักลงในดิน(m) แรงบิดโคง้ ระดบั
ของเสา
ดินอ่อน ดินปาน ดินแขง็ หินแขง็ (kg - m) แรงดนั
(m)
กลาง
8
9 1.50 1.30 1.10 1.00 760 220/380V
10
12 1.50 1.30 1.10 1.00 1,070 220/380V
14
16 1.70 1.50 1.30 1.00 - 220/380V

2.00 1.80 1.60 1.20 2,550 11 – 22 kV

2.30 2.00 1.70 1.20 3,590 11 – 22 kV

- 2.20 - - 5,300 -

ตารางที่ 2.2 มาตรฐาน กฟน. ของขนาดเสาคอนกรีตและการปักลงดิน
ความยาวของ ปักลงไป แรงบิดโคง้ ระดบั แรงดนั อุปกรณ์ติดต้งั ร่วมบนเสา
เสาท้งั ตน้ ใน ดิน (m) (kg - m)

(m)

6.00 1.20 1,150 220/380V เครื่องวดั แรงต่า(kW - hr)
8.50 1.30 2,000 220/380V เคร่ืองวดั แรงต่า โคมไฟถนน
10.00 1.75 2,350 220/380V เครื่องวดั แรงต่า โคมไฟถนน
10.50 2.10 4,500 220/380V หมอ้ แปลงไฟฟ้า โคมไฟถนน
12.00 1.75 3,500 12 – 24 kV หมอ้ แปลงไฟฟ้า เคร่ืองวดั แรงสูง
12.35 2.10 4,500 12 – 24 kV หมอ้ แปลงไฟฟ้า เคร่ืองวดั แรงสูง

42

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

ความยาวของ ปักลงไปใน แรงบิดโคง้ ระดบั แรงดนั อปุ กรณ์ติดต้งั ร่วมบนเสา
เสาท้งั ตน้ ดิน (m) (kg - m)
12 – 24 kV เหมือนเสา 12 m เดินสายขนาด
(m) 2.00 4,150 69 kV 24 kV 2 วงจร
14.00 115 kV
2.00 14,000 เดินสาย 2 วงจรขนาด 69 kV
20.00 และ 24 kV โคมไฟถนน
2.00 14,000
20.00 เดินสาย 2 วงจร ขนาด 115 kV
และ 24 kV โคมไฟถนน ลอ่ ฟ้า

การพจิ ารณาระยะห่างระหว่างเสาไฟฟ้า
ตามมาตรฐานของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคของระบบจาหน่ายแรงสูง จะมีการกาหนดระยะห่างในการปัก
เสา ดงั น้ี
1. ระบบจาหน่ายท่ีติดต้งั ผา่ นหมู่บา้ น จะตอ้ งมีระยะห่างเสาไฟฟ้าปกติ 40, 80 หรือ 100 เมตร
พจิ ารณาตามความเหมาะสม
2. ระบบจาหน่ายท่ีพาดดว้ ยสายเคเบิลอากาศ จะตอ้ งมีระยะห่างเสาไฟฟ้าปกติ 40 – 50 เมตร
3. ระบบจาหน่ายติดต้งั แบบในเมือง จะตอ้ งมีระยะห่างระหวา่ งเสาปกติ 40 เมตร
4. ระบบจาหน่ายท่ีติดต้งั นอกเมือง ระยะห่างระหวา่ งเสาไม่เกินคา่ ตามตารางที่ 2.3

43

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหัสวิชา 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

ตารางที่ 2.3 ระยะห่างระหวา่ งเสาไฟฟ้าตามมาตรฐาน กฟภ.

พ้นื ที่หนา้ ตดั ระบุ (ตร.มม.)

อะลมู ิเนียม อะลูมิเนียมแกน อะลมู ิเนียม 1 วงจร(Feeder) 2 วงจร(Feeder)

เหลก็ (ACSR) อลั ลอย

35, 50, 70 - - 50 50

95 35/6, 50/8 35, 50 100 80

120 - - 80 - 100 80

150 - - 80 - 100 80

185 - - 80 80

240 - - 50 50

การจดั วางสาย
รูปแบบของการวางสายบนอากาศเหนือศีรษะ ( Overhead Transmission Line ) จะแสดง
ดงั รูปที่ 2.4

44

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยที่ 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง อุปกรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

รูปท่ี 2.4 แสดงรูปแบบการจกั วางสายบนอากาศเหนือศีรษะ

45

วชิ า การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ช่ัวโมง รหสั วิชา 30104-2005
สัปดาห์ท่ี 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เร่ือง อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

รูปท่ี 2.4 (ต่อ) แสดงรูปแบบการจกั วางสายบนอากาศเหนือศีรษะ

46

วิชา การส่งและจ่ายไฟฟ้า แผนการสอน

จานวน 3 ชั่วโมง รหัสวชิ า 30104-2005
สัปดาห์ที่ 4 หน่วยท่ี 2 จานวน 3 หน่วยกติ
เรื่อง อปุ กรณ์ในระบบส่งและจ่ายพลงั งานไฟฟ้า

เขตของการเดินสายไฟฟ้า
เขตของการเดินสายไฟฟ้าจะ หมายถึง ระยะจากจุดก่ึงกลางเสาท้งั สองดา้ น เพื่อใหป้ ลอดภยั ในชีวิตและ
ทรัพยส์ ินในบริเวณพ้นื ที่ท่ีต้งั เสา พ้ืนที่โดยรอบโคนเสา ดงั แสดงในรูปที่ 2.5 และตารางท่ี 2.4 จะแสดง
ขอ้ กาหนดโดยกวา้ งของเขตเดินสายไฟฟ้า

รูปที่ 2.5 แสดงเขตของเดินสายไฟฟ้า