มาสำรวจกันว่าเราตาบอดสีมั้ยนะ

ชอ่ื หนงั สอื เคร่ืองมอื ตรวจคดั กรองตาบอดสเี บ้ืองตน้ ในเดก็ วยั เรยี น ส�ำหรบั ครูและเจ้าหนา้ ที่สาธารณสุข
จ�ำนวนหน้า 24 หน้า
จดั ท�ำโดย สำ� นกั ส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสขุ
ปีท่ีพิมพ ์ พ.ศ. 2558
จำ� นวนพิมพ์ 15,000 เลม่
พิมพท์ ่ี โรงพมิ พส์ ำ� นักงานพระพทุ ธศาสนาแหง่ ชาติ

โรคตาบอดสี

โรคตาบอดสี พบได้ประมาณ 8% ของประชากร แบง่ เปน็ 2 กลุ่มใหญๆ่ คือ กล่มุ ท่ีเป็นต้งั แตก่ ำ� เนดิ

(congenital color vision defects) และกลุ่มท่ีเปน็ ภายหลงั (acquired color vision defects) ซึง่ มกั พบ
กล่มุ แรก คอื กลุม่ ที่เป็นตัง้ แตก่ �ำเนิดบอ่ ยกวา่ กลมุ่ ทีเ่ ปน็ ภายหลงั เมือ่ พจิ ารณาในกลมุ่ ทเี่ ปน็ ตงั้ แต่เกดิ กลมุ่ ยอ่ ย
ท่พี บไดบ้ อ่ ยทีส่ ุด คอื กลุ่มทตี่ าบอดสีเขยี ว-แดง ผ้ทู ่ีเป็นจะไม่สามารถบอกความแตกต่างระหวา่ งสีแดงกับสเี ขยี ว
ซ่ึงพบได้ประมาณ 5-8% ในผู้ชายและพบเพียง 0.5% ในผู้หญิง (ผู้ชายพบได้บ่อยกว่า) ในส่วนกลุ่มท่ีเป็น
ภายหลัง มักพบเป็นตาบอดสีน้�ำเงิน-เหลือง และพบได้พอๆ กันท้ังชายและหญิง ซ่ึงจ�ำนวนคนท่ีเป็นในกลุ่มน้ี
น้อยกวา่ กลุ่มที่เปน็ แต่กำ� เนดิ มาก

สาเหตุ

การพบโรคนใ้ี นผชู้ ายมากกวา่ ผหู้ ญงิ และมกั เปน็ กบั แบบ แดง-เขยี วแทบทงั้ หมด เนอ่ื งจากวา่ ยนี ทค่ี วบคมุ
การสร้างรงควัตถุรบั สีชนดิ สแี ดง และสีเขียวนนั้ (red-pigment gene, green-pigment gene) อยูบ่ นโครโมโซม X
เมอื่ ยนี นข้ี าดตกบกพรอ่ งไปในคนใดคนหนงึ่ กจ็ ะทำ� ใหค้ นนน้ั สามารถรบั รสู้ เี หลา่ นนั้ ไดล้ ดลงกวา่ คนปกติ ดงั นน้ั ผหู้ ญงิ
มโี อกาสเปน็ นอ้ ยกวา่ เนอ่ื งจากในผหู้ ญงิ มโี ครโมโซม X ถงึ สองตวั ถา้ เพยี งแต่ X ตวั ใดตวั หนง่ึ มยี นี เหลา่ นอี้ ยู่ กส็ ามารถ
รบั ร้สู ีได้แลว้ ในขณะที่ผู้ชายมีโครโมโซม X เพยี งตัวเดียว อีกตัวเป็น Y ซง่ึ ไม่ได้มีแพคเกจบรรจุยีนนแ้ี ถมมาด้วย ก็จะ
แสดงอาการ ไดเ้ ม่ือ X ตวั เดยี วเทา่ ที่มีอยู่น้นั บกพร่องไป
อย่างไรกต็ ามโรคตาบอดสไี ม่แสดงอาการแบบโรคตาอ่นื ๆ ดงั น้นั บางคนอาจไมท่ ราบว่าตวั เองตาบอดสี
จนกว่าจะได้รับการตรวจทางด้านนี้เสียก่อน อาการตาบอดสีถ่ายทอดได้ทางกรรมพันธุ์ มารดาสามารถถ่ายทอด
ตาบอดสีแบบแดง/เขยี วใหก้ ับบตุ รชายได้ โดยทต่ี วั เองไมม่ ีอาการตาบอดสี ซงึ่ เราเรยี กมารดาลักษณะนี้วา่ “ตวั นำ� ”
หรือ “พาหะ” ของโรคตาบอดสี

มีอาการอย่างไร

ตาบอดสีแบบกรรมพันธุ์จะเป็นต้ังแต่ก�ำเนิด โดยเห็นสีเขียว เหลือง ส้ม และแดงเป็นสีเดียวกันหมด
จะแตกตา่ งกนั กต็ รงทคี่ วามเขม้ ของสเี ทา่ นนั้ (ดรู ปู ) อยา่ งไรกต็ าม คนเหลา่ นส้ี ามารถคอ่ ยๆ เรยี นรกู้ ารเชอื่ มโยงคณุ ภาพ
และความเขม้ ของสีทีเ่ ขาเหน็ เข้ากับสที ี่คนปกตเิ ห็นได้ สำ� หรับในรายทีเ่ ห็นเพยี งสีขาวด�ำน้ัน นับว่าค่อนข้างโชครา้ ย
เพราะสายตาจะคอ่ ยๆ เสื่อมลงไปด้วย

อนั ตรายหรือไม่

ตาบอดสีไม่เป็นอุปสรรคในการด�ำเนินชีวิตแต่อย่างใด ผู้ท่ีเป็นสามารถด�ำเนินชีวิตประจ�ำวันได้เหมือน
คนปกติ อาจมขี อ้ จำ� กดั บา้ งตรงทไ่ี ม่สามารถท�ำงานบางประเภทได้ เชน่ งานที่เก่ยี วกบั สี สำ� หรบั ปญั หาในการสงั เกต
สัญญาณไฟจราจรขณะขับรถนั้น คนตาบอดสีแบบแดง/เขียว อาจแก้ได้โดยการจ�ำต�ำแหน่งของสัญญาณไฟแทน
เชน่ ไฟแดงจะอยบู่ นสดุ ไฟเขียวอย่ลู ่างสดุ

1



รกั ษาไดห้ รอื ไม่

- ในรายทเี่ ปน็ ไมร่ นุ แรง ผปู้ ว่ ยจะไมม่ อี าการแตอ่ ยา่ งใด สว่ นในรายทเี่ ปน็ รนุ แรง ผปู้ กครองอาจจะสงั เกต
พบตอนเป็นเดก็ อย่างไรก็ตามปจั จบุ นั ยงั ไม่มกี ารรกั ษาเฉพาะ ถา้ เปน็ แล้วจะเป็นตลอดชีวติ โดยเฉพาะแบบท่ีเป็นมา
ตั้งแตก่ ำ� เนิด ยงั ไมพ่ บวิธรี กั ษาท่ไี ดผ้ ล
- สว่ นประเภททเี่ กดิ จากโรคตา่ งๆ ทมี่ ผี ลตอ่ จอประสาทและเสน้ ประสาทตา เมอ่ื เกดิ อาการมองเหน็ สี
ผิดปกติไป ใหร้ บี มารบั การตรวจรกั ษา อาจปอ้ งกันไมใ่ ห้เกิดความผดิ ปกติถาวรได้

** ถ้าลกู เกิดเปน็ ตาบอดสีจะมผี ลกระทบกระเทอื นต่อการเลา่ เรียนหรอื ไม่

โดยทั่วไปการเป็นตาบอดสี จะไม่กระทบกระเทือนกับสายตา การมองเห็น หรือความสามารถในการ
เห็นสี จะมีเพียงก็ตรงที่ไม่สามารถแยกแยะความแตกต่างของสี ดังน้ันหากบุตรของคุณเกิดเป็นตาบอดสี อย่าตกใจ
และท�ำให้เด็กตกใจไปด้วย การเป็นตาบอดสีไม่ได้หมายความว่าเด็กจะเรียนไม่ได้ ความจริงยังคงเรียนได้เหมือนกับ
เดก็ ปกตทิ ว่ั ไป อาจมปี ญั หาในบางครงั้ เทา่ นน้ั เชน่ ในกรณที ค่ี ณุ ครสู อนวชิ าคณติ ศาสตร์ ใชแ้ ทง่ สมี าประกอบการสอน

ตัวอยา่ งภาพทดสอบตาบอดสี

ภาพข้างล่างน้ีเป็นภาพที่ใช้ทดสอบว่าท่านเป็นตาบอด ภาพข้างลา่ งน้ใี ชท้ ดสอบตาบอดสแี บบแดง/เขียว
สีหรือไม่

คนทวั่ ไปและคนตาบอดสจี ะสามารถมองเหน็ ความแตกตา่ ง คนทวั่ ไปเหน็ เลข 5
ระหวา่ งสว่ นทเ่ี ปน็ ภาพกบั สว่ นทเ่ี ปน็ พน้ื นน่ั คอื สามารถเหน็ คนตาบอดสีแดง/เขยี วเห็นเลข 2
ตวั เลข 12 ได้เชน่ กนั คนตาบอดทุกสีไม่สามารถอ่านได้

3



ค�ำแนะนำ� บางประการ
• ในผปู้ ว่ ยทม่ี ภี าวะตาบอดสแี ตก่ ำ� เนดิ ควรปรกึ ษาแพทยเ์ พอื่ รบั คำ� แนะนำ� ถงึ โอกาสการถา่ ยทอดทาง

พันธกุ รรม และโอกาสหลีกเล่ียงท่จี ะท�ำใหเ้ กิดภาวะตาบอดสีในหมูญ่ าติ

• ผทู้ ม่ี ภี าวะตาบอดสภี ายหลงั ควรรบั การตรวจวนิ จิ ฉยั ถงึ สาเหตุ เพอื่ แพทยจ์ ะไดว้ างแผนการรกั ษาท่ี

เหมาะสมตอ่ ไป

• การทค่ี นใดคนหนง่ึ เกดิ ตาบอดสขี น้ึ คนๆ นก้ี ย็ งั สามารถดำ� รงชวี ติ ไดอ้ ยา่ งปกตเิ หมอื นคนปกตทิ ว่ั ๆ ไป

เพยี งแตก่ ารแปรผลผดิ ไปจากความเป็นจรงิ เทา่ นน้ั ถา้ ตาบอดสไี มม่ ากนกั สามารถแกไ้ ขไดด้ ว้ ยการใชแ้ วน่ ตา ทง้ั นคี้ วร
ปรกึ ษาจักษแุ พทย์ เพือ่ ตรวจเช็คสายตา และใหค้ ำ� แนะนำ� ในการปรบั ตัว ตลอดจนแนวทางในการรักษาต่อไป

• บางครงั้ คนตาบอดสี อาจถกู กดี กนั จากสถาบนั หรอื อาชพี บางประเภท ซง่ึ จรงิ ๆ แลว้ คนทตี่ าบอดสี

เพียงแตเ่ หน็ สผี ิดไปจากสที เี่ ป็นจริง ไม่ใชม่ องไมเ่ หน็ สเี ลย

• คนที่ตาบอดสีส่วนใหญเ่ รียกสถี ูก บอกความแตกต่างของไฟจราจรได้ และท�ำงานไดเ้ หมือนคนปกติ

เวน้ เสียแต่จะมสี ีในบางแถบสีทีท่ �ำให้เขาสับสน

• ในแบบทดสอบอาจจะมีการออกแบบสีในช่วงของแถบสีท่ีท�ำให้คนตาบอดสีดูสับสน ซึ่งโดยปกติ

ในชวี ติ ประจำ� วัน คนตาบอดสจี ะพบสีดังกลา่ วนอ้ ยมาก

• อาชีพทค่ี นตาบอดสไี ม่ควรทำ� ได้แก่ นักเคมีท่ตี ้องทำ� งานกบั สี จิตรกร อาชพี ท่ตี ้องมีการใชส้ เี ป็นตวั

แสดงถึงสงิ่ ต่างๆ เชน่ ในอปุ กรณ์อเิ ลคโทรนคิ ห้องนกั บิน เป็นตน้

• พบว่าคนตาบอดสีมีความสามารถในการแยกสีเฉดเดียวกัน ที่มีความแตกต่างกันเพียงเล็กน้อย

ได้ดีกวา่ คนปกติ เช่น คนตาบอดสเี ขียวจะแยกสที คี่ ลา้ ยกัน เชน่ เขยี วอ่อน เขยี วอมเหลอื ง

5



การคดั กรองตาบอดสีเบื้องตน้
ส�ำหรับครอู นามยั โรงเรยี นหรือเจา้ หนา้ ที่สาธารณสขุ

การคัดกรองตาบอดสีโดยใช้แผ่นทดสอบตาบอดสี อิชิฮะระ (Ishihara) ซึ่งเป็นแผ่นกระดาษแบนราบ
และมีวงกลมเป็นพื้นจุดสีแดง ตัวเลขจุดสีเขียว หรือเป็นพ้ืนจุดสีเขียว ตัวเลขจุดสีแดงเป็นต้น แผ่นทดสอบ
Ishihara ท่แี พทย์ใช้ ออกแบบ โดย ดร. Shinobu Ishihara ชาวญป่ี นุ่ ซ่ึงแผ่นทดสอบตาบอดสีเหล่านี้จะพิมพเ์ ป็น
หนงั สอื โดยในเลม่ จะประกอบด้วยแผน่ ทดสอบทั้งหมด 38 แผน่ หรอื บางกรณมี ี 24 แผ่น แตใ่ นทางปฏบิ ตั ถิ ้าตอ้ งการ
คัดกรองคนจำ� นวนมาก ให้ตรวจแผน่ ที่ 1, 4, 8, 12, 16, 20 ถ้าอ่านถกู ตอ้ งหมดถือเปน็ ปกติ
โดยแผน่ ท่ี 1 คนปกติจะเหน็ เป็นเลข 12 คนตาบอดสเี ห็นเป็นเลข 12
โดยแผน่ ที่ 4 คนปกติจะเห็นเป็นเลข 29 คนตาบอดสีเหน็ เป็นเลข 70
โดยแผ่นท่ี 8 คนปกติจะเหน็ เป็นเลข 15 คนตาบอดสีเห็นเปน็ เลข 17
โดยแผ่นที่ 12 คนปกติจะเห็นเป็นเลข 97 คนตาบอดสีมองไมเ่ หน็ ตัวเลข
โดยแผ่นท่ี 16 คนปกติจะเหน็ เปน็ เลข 16 คนตาบอดสมี องไมเ่ หน็ ตวั เลข
โดยแผน่ ที่ 20 คนปกติจะมองไมเ่ หน็ ตัวเลข คนตาบอดสีเหน็ เปน็ เลข 45
กรณีตรวจคัดกรองแล้วสงสัยมีตาบอดสี ให้ส่งต่อพบจักษุแพทย์เพ่ือตรวจเพ่ิมเติมและให้การวินิจฉัย
ตอ่ ไป

7



Name…………………….....................……Age………………………
HN………………………………………………Date………………………
Examiner………………………………………………………...…………

แผ่นแปลผลชนดิ 36 รปู ของการตรวจตาบอดสี ชุด Ishihara

ONuf mPlbateer NPoerrsmoanl PersonDewfiicthienRecide-sGreen PCeaornsldoonrWBweliianthkdnnTeeosstssal คนไข้อา่ น
1 12 12 12 RE LE BE
2 8 3 X
3 6 5 X
4 29 70 X
5 57 35 X
6 5 2 X
7 3 5 X
8 15 17 X
9 74 21 X
10 2 X X
11 6 X X
12 97 X X
13 45 X X
14 5 X X
15 7 X X
16 16 X X
17 73 X X
18 X 5 X
19 X 2 X
20 X 45 X
21 X X
Str6o nPgrotaMn(2il)d6 73S tr2oD neguta2nM(6il)d
22 26 2 (4)2 4 4(2)
23 42 5 (3)5 3 3(5)
24 35 6 (9)6 9 9(6)
25 96

ใช้กากบาท X แทนเลขทผี่ ้ปู ่วยอา่ นไม่ได้ (ไมเ่ ห็นเลขเลยหรือผดิ )
ใชช้ อ่ งว่าง ถา้ แปลผลไม่ได้
ใชเ้ ลขในวงเลบ็ คอื อา่ นไดแ้ ต่เหน็ ไมช่ ดั
การแปลผล
1. แผน่ ที่ 1-21 บอกถงึ color vision ว่าปกติหรือผดิ ปกติ
ถ้าอ่านถกู 17 แผน่ หรือมากกวา่ 17 แผน่ ใน 21 แผ่นน้ี ถือวา่ ปกติ
ถา้ อ่านถูก 13 แผ่น หรอื นอ้ ยกว่า ถือเปน็ color deficiency
2. ถา้ อ่านแผ่นที่ 18-21 ได้ (คนปกตมิ องไมเ่ หน็ )
และอา่ นไดช้ ัดเจนกว่าแผ่นท่ี 14, 10, 13, 17 ถือเป็น Abaormal
3. แผน่ ท่ี 14-16 คนปกตกิ อ็ ่านผดิ ได้ ใหต้ รวจ confirm ด้วย test อื่นด้วย
4. ถา้ ต้องการ SCREENING คนจำ�นวนมาก ใหต้ รวจแผ่นที่ 1, 4, 8, 12, 16, 20 ถ้าถกู หมดถือเป็นปกติ
5. ถ้าตรวจพบวา่ มี color deficiency ชนิด red-green ใหต้ รวจแผ่นที่ 22-25 เพอื่ แยกชนิด Protan, Deutan

9



11



13



15



17



19



21