งานนำเสนอ1

เรามารูจ้ กั วรรณคดเี รอ่ื ง รามเกยี รต์ิ กนั ดีกวา่

ประวตั คิ วามเป็นมาของวรรณคดเี ร่อื ง รามเกยี รต์ิ

รามเกียรต์ิ เป็นวรรณคดีสาคญั เรื่องหน่ึงของไทย โดยมีตน้ เคา้ จากวรรณคดี

อินเดีย คือมหากาพยร์ ามายณะที่ฤๅษีวาลมีกิชาวอินเดีย แต่งข้ึนเป็นภาษาสนั สกฤต เม่ือ
ประมาณ 2,400 ปี เศษเช่ือวา่ น่าจะเป็นที่รู้จกั ในหม่ชู าวไทยมาต้งั แต่สมยั โบราณ จาก
อิทธิพลของลทั ธิพราหมณ์ฮินดู

สาหรับเร่ืองรามเกียรต์ิ ของไทยน้นั มีมาต้งั แต่สมยั อยธุ ยา ในสมยั กรุง
ธนบุรี สมเดจ็ พระเจา้ กรุงธนบุรีไดท้ รงพระราชนิพนธ์สาหรับใหล้ ะครหลวงเล่น

ปัจจุบนั มีอยไู่ ม่ครบ ต่อมาในสมยั รัตนโกสินทร์รัชกาลที่ 1ไดท้ รงพระราชนิพนธข์ ้ึน
เพือ่ รวบรวมเรื่องรามเกียรต์ิ ซ่ึงมีมาแต่เดิมใหค้ รบถว้ น สมบรู ณ์ต้งั แต่ตน้ จนจบ

พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหลา้ นภาลยั ไดท้ รงพระราชนิพนธ์บทละคร

เร่ืองรามเกียรต์ิ เพอื่ ใหล้ ะครหลวงเล่น โดยไดท้ รงเลือกมาเป็นตอน ๆ ในสมยั

พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทรงพระราชนิพนธบ์ ทละครเร่ืองรามเกียรต์ิ

โดยใชฉ้ บบั ของอินเดีย (รามายณะ) มาพระราชนิพนธ์ ใชช้ ื่อวา่ "บ่อเกิดรามเกียรต์ิ"



ตวั ละครหลกั ในวรรณคดี เร่ือง รามเกยี รต์ิ

ทศกณั ฐ์
ทศกณั ฐ์ เป็นอสูรบุตรของทา้ วลสั เตียนกบั นางรัชฎา เจา้ กรุงลงกา เดิมเป็นยกั ษช์ ื่อ "นนทก" กลบั ชาติมา

เกิด ซ่ึงนนทกมีหนา้ ท่ีลา้ งเทา้ ใหก้ บั เทวดาท้งั หลาย เทวดาเหล่าน้นั กม็ กั จะลูบหวั นนทกจนหวั ลา้ น นนทกจึงเกิด
ความแคน้ เลยไปขอนิ้วเพชรจากพระอิศวร แลว้ ทาร้ายพวกเทวดาที่มาลบู หวั ตน นนทกไดเ้ ข่นฆ่าเหล่าเทวดาตายนบั ไม่
ถว้ น ทาใหพ้ ระอิศวรตอ้ งร้องขอพระนารายณ์ใหม้ าช่วยปราบนนทกให้

พระนารายณ์จดั การกบั นนทก โดยการจาแลงองคเ์ ป็นนางเทพอปั สรดกั อยตู่ รงทางท่ีนนทกเดินผา่ นเป็น
ประจา ฝ่ ายยกั ษน์ นทกเมื่อไดเ้ ห็นนางจาแลงจึงเกิดความหลงและเขา้ ไปเก้ียวพาราสี นางจาแลงแสร้งทายนิ ดี โดยยน่ื
ขอ้ เสนอวา่ ใหน้ นทกร่ายราตามนางทุกท่าแลว้ จะยนิ ดีผกู มิตรดว้ ย และแลว้ ยกั ษน์ นทกกท็ าตามนาง
โดยหารู้ไม่วา่ นน่ั เป็นเล่ห์กล จนกระทงั่ ถึงท่านาคามว้ นหางนิ้วเพชรของนนทกช้ีไปท่ีขาของตวั เอง ขานนทกกห็ กั ลง
ทนั ใด นนทกลม้ ลง ทนั ใดน้นั นางแปลงกลายเป็นพระนารายณ์เหยยี บอกนนทกไว้

ก่อนตาย นนทกอา้ งวา่ พระนารายณ์มีหลายมือตนสูไ้ ม่ได้ พระนารายณ์จึงใหค้ าสตั ยว์ า่ ใหน้ นทกไปเกิด
ใหม่ มีสิบเศียรสิบพกั ตร์ยส่ี ิบมือ เหาะเหินเดินอากาศได้ มีอาวธุ นานาชนิดครบทุกมือ ส่วนพระนารายณ์จะไปเกิดเป็น
มนุษยม์ ีสองมือและตามไปฆา่ นนทกใหไ้ ด้ นนทกต่อมานนทกไปเกิดเป็นเปรตอยทู่ ่ีเขาของพระอิศวรมีกระดูกยนื่
ออกมาจากศีรษะและใชเ้ สน้ เอน็ ของตนเล่นศอจนพระอิศวรลงมานนทกจึงขอพรใหต้ นไปเกิดเป็นทศกณั ฐต์ ามคาของ
พระนารายณ์พระอิศวรจึงใหพ้ รแลว้ ใหน้ นทกไปจุติในครรภพ์ ระนางรัชดา มเหสีทา้ วลสั เตียน เจา้ กรุงลงกา เกิดมาเป็น
โอรสนามวา่ ทศกณั ฐ์

หนุมาน

หนุมาน เป็นตวั ละครเอกตวั หน่ึงในเร่ืองรามเกียรต์ิ เป็นลิงเผอื ก จึงมีสีขาวเป็นสีประจากาย เม่ือ
สาแดงฤทธ์ิจะมี 4 หนา้ 8 มือ นอกจากน้ี ยงั มีลกั ษณะประจากายอ่ืน ๆ อีก เช่น สวมกณุ ฑล มีขนเป็นเพชร มีเข้ียว
เป็นแกว้ และ หาวเป็นดาวเป็นเดือน

หนุมาน เป็นลิงที่มีฤทธ์ิมาก สามารถสาแดงเดชต่าง ๆ ไดห้ ลายประการ เช่น การขยายร่างกายให้
ใหญ่โต การยดื หางใหย้ าว เป็นตน้ นอกจากน้ี หนุมานยงั ไดช้ ื่อวา่ เป็นอมตะ คือ ไม่มีวนั ตาย เนื่องจากเป็นบุตร
ของพระพาย (ลม) กบั นางสวาหะ ดว้ ยเหตุน้ี เม่ือหนุมานมีอนั ตรายถึงตายแลว้ เพียงแค่มีลมพดั มา หนุมานกจ็ ะฟ้ื น
คืนชีพข้ึนมาใหม่ ดว้ ยอานาจของพระพายผเู้ ป็นบิดา

พระราม

พระราม เป็นตวั ละครเอกในเร่ืองรามเกียรต์ิ ตามตานาน เล่าวา่ พระรามเป็นปางท่ี 7
ของพระนารายณ์หรือพระวิษณุ (รามาวตารหรือรามจนั ทราวตาร) อวตารลงมาเป็ นโอรสทา้ ว
ทศรถ และนางเกาสุริยา มีพระวรกายเป็ นสีเขียว ทรงธนูเป็ นอาวุธ มีศรวิเศษสามเล่มคือ
ศรพรหมมาตร ศรอคั นิวาต และศรพลายวาต เวลาสาแดงอิทธิฤทธ์ิจะปรากฏเป็น 4 มือ ทรงเทพ
อาวธุ ตรี คฑา จกั ร สงั ข์

นางสีดา
เรื่องของนางเร่ิมตน้ ข้ึนเม่ือพระนารายณ์ไดอ้ วตารลงเป็นเกิดเป็นพระราม พระลกั ษมีพระชายาแห่ง

พระนารายณ์จึงทรงอวตารลงไปเกิดเป็นคู่ครองของพระราม ณ กรุงอโยธยาในคราน้นั ทา้ วทศรถผคู้ รองนครมีอายุ
มากแลว้ ท้งั ทีมีมเหสีถึงสามนางคือ พระนางเกาสุริยา พระนางไกยเกษี และพระนางสมุทรเทวี แต่พระองคก์ ห็ าได้
มีพระโอรสธิดาไวส้ ืบราชวงศไ์ ม่ ทา้ วทศรถไดน้ าความน้ีปรึกษากบั เหล่าฤๅษี ซ่ึงพระฤๅษีกไลโกฎไดท้ ลู วา่ ควรจะ
ทาพิธีบวงสรวงขอพระโอรสธิดาจากเทพเจา้ ดว้ ยวธิ ีการกวนขา้ วทิพย์ ทา้ วทศรถจึงจดั พิธีการกวนขา้ วทิพยอ์ ยา่ ง
ยงิ่ ใหญ่ภายในกรุงอโยธยาเพื่อวอนขอส่ิงที่พระองคป์ รารถนา

พระอิศวรจึงมีพระบญั ชาใหพ้ ระรามลงอวตารเป็นพระโอรสแห่งทา้ วทศรถ ซ่ึงพระยาอนนั ตนาคราช
ผเู้ ป็นพระแท่นบรรทมของพระนารายณ์กข็ อติดตามไปดว้ ย เม่ือพิธีเสร็จสิ้น ทา้ วทศรถจึงแบ่งกอ้ นขา้ วทิพยใ์ หแ้ ก่
มเหสีท้งั สามของพระองค์ แต่เหลือขา้ วกอ้ นสุดทา้ ยอยู่ ขา้ วทิพยเ์ หล่าน้ีมีกล่ินหอมหวลอยา่ งมากจนฟ้ ุงไกลไปถึง
กรุงลงกา นางมณโฑ มเหสีของทศกณั ฐไ์ ดก้ ล่ินเขา้ กร็ ่าร้องอยากกินใหไ้ ด้ มิฉะน้นั ตนตอ้ งขาดใจตายเป็นแน่
ทศกณั ฐจ์ ึงมีบญั ชาใหน้ างกากนาสูรสมุนของตนไปโฉบเอากอ้ นขา้ วทิพยม์ าใหน้ างมณโฑ

เม่ือมเหสีแห่งทา้ วทศรถรวมท้งั นางมณโฑไดก้ ินขา้ วทิพยเ์ ขา้ ไปทาใหต้ ่างนางต่างต้งั ครรภ์ ยงั ความดี
ใจใหก้ บั ทา้ วทศรถและทศกณั ฐอ์ ยา่ งมาก พระนางเกาสุริยาไดป้ ระสูติพระโอรสองคโ์ ตคือ พระราม (พระนารายณ์
อวตาร)พระนางไกยเกษีประสูติพระโอรสองคร์ องคือ พระพรต (จกั รแห่งพระนารายณ์มาเกิด)พระนางสมุทรเทวี
ประสูติโอรสแฝดคือ พระลกั ษมณ์ (พระยาอนนั ตนาคราช)และพระสตั รุด (คฑาพระนารายณ์)สุดทา้ ย นางมณโฑก็

ประสูติพระธิดาทรงโฉมงดงามยงิ่ คือพระลกั ษมีอวตาร นางสีดานน่ั เอง

รามเกยี รต์ิ ตอน ศึกไมยราพ

รามเกยี รต์ิ ตอน ศึกไมยราพ
เป็ นบทพระราชนิพนธ์ใน:พระบาทสมเดจ็
พระพุทธยอดฟ้ าจุฬาโลกมหาราช

ลกั ษณะคาประพนั ธ์: แต่งเป็นกลอนบท
ละคร

จุดมุ่งหมายในการแต่ง : เพื่อรวบรวม

วรรณคดีเก่าต้งั แต่สมยั กรุงศรีอยธุ ยาไวม้ ิ
ใหส้ ูญหาย

ที่มาของเร่ือง: นามาจากวรรณคดีเก่าแก่
ของอินเดียชื่อ “คมั ภีร์รามายณะ”

เรื่องย่อ

ไมยราพเจา้ เมืองบาดาล มีกลอ้ งยาวเิ ศษพร้อมมนตส์ ะกด เมื่อเป่ ายา
และร่ายมนตก์ ส็ ามารถสะกดคนใหห้ ลบั หมดได้ ไมยราพไดร้ ับบญั ชาจากทศกณั ฐใ์ หม้ าช่วยรบกบั พระรามก่อนทาศึกกบั พระราม ไมยราพ

ฝันเป็นลางวา่ มีดาวดวงนอ้ ยเปล่งรัศมีมาบดบงั ดวงจนั ทร์ โหรทานายวา่ พระญาติ(ไวยวกิ )จะไดข้ ้ึนครองเมืองแทน ไมยราพจึงหาทาง
ป้ องกนั มิใหเ้ ป็นไปตามคาทานายโดยการจบั ไวยวกิ และมารดาคือนางพริ ากวน(พี่สาวของไมยราพ)ไปขงั ไว้ ฝ่ ายพระรามกฝ็ ันวา่ ราหูมาบด
บงั พระอาทิตยแ์ ลว้ จบั ไปได้ พเิ ภกทานายวา่ พระรามจะถกู ลกั พาตวั ไปแต่จะรอดกลบั มาได้ เมื่อใดท่ีพระอาทิตยข์ ้ึนพระรามจะพน้ เคราะห์
หนุมานจึงพยายามหาทางป้ องกนั โดยเนรมิตกายใหใ้ หญ่อมพลบั พลาท่ีประทบั ของพระรามเอาไว้ แต่ไมยราพซ่ึงปลอมตวั เป็นพลทหารลิง

แอบล่วงรู้ความลบั น้ี จึงเหาะข้ึนไปบนอากาศกวดั แกวง่ กลอ้ งทิพยท์ าใหเ้ กิดความสวา่ ง พลลิงท้งั หลายท่ีอยยู่ ามเขา้ ใจวา่ เป็นเวลาเชา้ แลว้ ก็
พากนั ละเลยต่อหนา้ ที่ บา้ งกน็ อนหลบั บา้ งกห็ ยอกลอ้ กนั

ไมยราพจึงยอ่ งเขา้ ไปเป่ ายาสะกดไพร่พลในกองทพั ของพระรามจนหลบั ใหลไปหมด แลว้ จึงแบกพระรามพาแทรกแผน่ ดิน

ไปยงั เมืองบาดาล เมื่อถึงเมืองบาดาลไมยราพสงั่ ใหน้ าพระรามไปขงั ไวใ้ นกรงเหลก็ และนาไปไวย้ งั ดงตาลทา้ ยเมืองบาดาล จดั ทหารยกั ษ์
จานวนโกฏิหน่ึง( ๑๐ ลา้ นตน)เฝ้ าเอาไวอ้ ยา่ งแน่นหนา และสงั่ ใหน้ างพริ ากวนตกั น้าใส่กระทะใหญ่เพือ่ เตรียมตม้ พระรามกบั ไวยวกิ ใน
วนั รุ่งข้ึน ทางกองทพั ของพระรามเม่ือทราบวา่ พระรามถกู ลกั พาตวั ไปใหห้ นุมานตามไปช่วยพระรามท่ีเมืองบาดาล ระหวา่ งทางหนุมานได้
พบกบั ด่านต่าง ๆ หลายด่าน คือ ด่านกาแพงหินที่มียกั ษร์ ักษานบั พนั ด่านชา้ งตกมนั ด่านภูเขากระทบกนั เป็นเปลวไฟ ด่านยงุ ตวั โตเท่าแม่
ไก่ และด่านมจั ฉานุ(บุตรของหนุมานกบั นางสุพรรณมจั ฉา) หนุมานสามารถผา่ นด่านต่างๆได้ และไดข้ อใหม้ จั ฉานุบอกทางไปยงั เมือง
บาดาลให้ แต่มจั ฉานุนึกถึงพระคุณของไมยราพที่ชุบเล้ียงตนเป็นบุตรบุญธรรม จึงเลี่ยงบอกทางไปเมืองบาดาลใหห้ นุมานทราบเป็นความ
นยั ใหห้ นุมานนึกเดาเอา หนุมานจึงตามไปถึงเมืองบาดาลพบนางพริ ากวนออกมาตกั น้าตามคาส่ังของไมยราพ จึงขอใหน้ างพริ ากวนพาเขา้
เมืองบาดาลโดยการแปลงเป็นใยบวั ติดสใบนางเขา้ ไป หนุมานคน้ หาพระรามจนพบแลว้ ร่ายมนตส์ ะกดยกั ษท์ ี่อยเู่ วรยามใหห้ ลบั หมดพา

พระรามออกมาจากเมืองบาดาลและไปฝากเทวดาที่เขาสุรกานตใ์ หช้ ่วยดูแลพระราม ส่วนตนเองกย็ อ้ นกลบั ไปสู้กบั ไมยราพ และฆ่า

ไมยราพตายในท่ีสุด

ไมยราพเจา้ เมืองบาดาล มีกลอ้ งยา
วเิ ศษพร้อมมนตส์ ะกด เม่ือเป่ ายา
และร่ายมนตก์ ส็ ามารถสะกดคน
ใหห้ ลบั หมดได้

โหรทานายวา่ พระญาต(ิ ไวยวกิ )จะไดข้ ้นึ ครองเมอื งแทน
ไมยราพจงึ หาทางป้องกนั มใิ หเ้ป็นไปตามคาทานายโดย
การจบั ไวยวกิ และมารดาคอื นางพริ ากวน(พส่ี าวของ
ไมยราพ)ไปขงั ไว้

ฝ่ายพระรามก็ฝนั วา่ ราหูมาบดบงั พระอาทติ ยแ์ ลว้ จบั ไปได้ พเิ ภกทานายวา่
พระรามจะถกู ลกั พาตวั ไปแต่จะรอดกลบั มาได้ เมอ่ื ใดทพ่ี ระอาทติ ยข์ ้นึ
พระรามจะพน้ เคราะห์ หนุมานจงึ พยายามหาทางป้องกนั โดยเนรมติ กายให้
ใหญ่อมพลบั พลาทป่ี ระทบั ของพระรามเอาไว้

ไมยราพจึงยอ่ งเขา้ ไปเป่ ายาสะกดไพร่พลในกองทพั ของพระรามจนหลบั ใหลไปหมด แลว้
จึงแบกพระรามพาแทรกแผน่ ดินไปยงั เมืองบาดาล เมื่อถึงเมืองบาดาลไมยราพสง่ั ใหน้ า
พระรามไปขงั ไวใ้ นกรงเหลก็ และนาไปไวย้ งั ดงตาลทา้ ยเมืองบาดาล จดั ทหารยกั ษจ์ านวน
โกฏิหน่ึง( ๑๐ ลา้ นตน)เฝ้ าเอาไวอ้ ยา่ งแน่นหนา และสงั่ ใหน้ างพริ ากวนตกั น้าใส่กระทะ
ใหญ่เพอ่ื เตรียมตม้ พระรามกบั ไวยวกิ ในวนั รุ่งข้ึน

เมื่อทราบวา่ พระรามถูกลกั พาตวั ไปใหห้ นุมานตามไปช่วยพระรามที่เมืองบาดาล ระหวา่ งทางหนุมานไดพ้ บกบั ด่าน

ต่าง ๆ หลายด่าน คือ ด่านกาแพงหินที่มียกั ษร์ ักษานบั พนั ด่านชา้ งตกมนั ด่านภูเขากระทบกนั เป็นเปลวไฟ ด่านยงุ ตวั โต
เท่าแม่ไก่ และด่านมจั ฉานุ(บุตรของหนุมานกบั นางสุพรรณมจั ฉา) หนุมานสามารถผา่ นด่านต่างๆได้ และไดข้ อให้

มจั ฉานุบอกทางไปยงั เมืองบาดาลให้ แต่มจั ฉานุนึกถึงพระคุณของไมยราพท่ีชุบเล้ียงตนเป็นบุตรบุญธรรม จึงเล่ียงบอก
ทางไปเมืองบาดาลใหห้ นุมานทราบเป็นความนยั ใหห้ นุมานนึกเดาเอา

หนุมานจงึ ตามไปถงึ เมอื งบาดาลพบนางพริ ากวนออกมาตกั นา้ ตามคาสงั่ ของไมยราพ จงึ
ขอใหน้ างพริ ากวนพาเขา้ เมอื งบาดาลโดยการแปลงเป็นใยบวั ตดิ สใบนางเขา้ ไป หนุมาน
คน้ หาพระรามจนพบแลว้ ร่ายมนตส์ ะกดยกั ษท์ อ่ี ยู่เวรยามใหห้ ลบั หมดพาพระราม
ออกมาจากเมอื งบาดาลและไปฝากเทวดาทเ่ี ขาสุรกานตใ์ หช้ ่วยดูแลพระราม

หนุมานกย็ อ้ นกลบั ไปสูก้ บั ไมยราพ และฆา่ ไมยราพตายในท่สี ดุ

ตวั อย่างกลอนบทละคร รามเกยี รต์ิ ตอน ศึกไมยราพ

ยานี

๏ มาจะกล่าวบทไป ถึงเทพไทเรืองศรี
อนั สถิตถ้าธารคีรี มีทิพโสตนยั นา
เลง็ มาเห็นลกู พระพาย พาองคพ์ ระนารายณ์นาถา
มาไวป้ ากถ้าสุรกานต์
ออกจากกรงเหลก็ อสุรา ฆ่าไอไ้ มยราพใจหาญ
บดั น้ีจะกลบั ไปชิงชยั เหาะทะยานมายงั พระจกั รี ฯ
กพ็ าฝงู เทพบริวาร ฯ ๖ คา ฯ เหาะ

๏ คร้ันถึงจ่ึงเขา้ แวดลอ้ ม ขบั กล่อมบาเรอดีดสี

จาเรียงเสียงทิพยด์ นตรี ฉ่าเฉื่อยเร่ือยร่ีจบั ใจ

บา้ งโบกปัดพดั วรี ะวงั องค์ บา้ งลอ้ มวงตามเชิงเขาใหญ่

พทิ กั ษร์ ักษาภูวไนย มิใหร้ าคีบีฑา ฯ

ฯ ๔ คา ฯ กล่อม

ความรูเ้ พม่ิ เตมิ

ดา้ นจติ รกรรมฝาผนงั
- จติ รกรรมฝาผนงั วดั พระศรีรตั นศาสดาราม(วดั พระ

แกว้ )
- จติ รกรรมฝาผนงั (วดั หวั ลาโพง)

ดา้ นนาฏศิลป์
- จติ รกรรมบนแผน่ หนงั ใหญ่ (วดั ขนอน จ.ราชบรุ )ี
- โขน ประเภทต่างๆ
- ห่นุ กระบอก

วรรณคดีเร่อื ง รามเกยี รต์ิ ตอน ศึกไมยราพ
จดั ทาโดย

นายวงศกร เนียมทอง
ครูประจาชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๖

โรงเรยี นอนุบาลสธุ ชิ า
ปีการศึกษา ๒๕๖๔