Sesi 4: Protokol Dalam Perjalanan Istiadat

SELAMAT DATANG

ke

pengenalan kesultanan
DAN ADAT ISTIADAT ISTANA

terengganu

TAJUK

1. Pengenalan Kepada Kesultanan Terengganu.

2. Alat-Alat Kebesaran Raja Negeri Terengganu
3. Adat Istiadat Istana Terengganu.
4. Istana-Istana Di Negeri Terengganu.
5. Darjah-Darjah Kebesaran Negeri





KESULTANAN TERENGGANU WUJUD SECARA BERTERUSAN
DENGAN DIPERINTAH OLEH 16 ORANG SULTAN

1. Sultan Zainal Abidin Shah I - 1708 – 1733 (Putera Tun Habib Abdul Majid)

2. Sultan Mansur I - 1733 - 1794

3. Sultan Zainal Abidin Shah II - 1794 - 1808

4. Sultan Ahmad I - 1808 - 1830

5. Sultan Abdul Rahman - Julai 1830 - 1 Januari 1831

6. Sultan Daud - 1 Januari 1831 – 31 Januari 1831

7. Sultan Mansur II - Februari 1831 - 1836

8. Sultan Muhammad I - 1836 - 1839

9. Baginda Sultan Omar - 1839 - 1876

10. Sultan Ahmad II - 1876 - 1881

11. Sultan Zainal Abidin II - 1881 - 1918

12. Sultan Muhammad Shah II - 1918 – 1920

13. Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah - 1920 - 1942

14. Pemangku Sultan Tengku Ali - 1942 – 1945

15. Sultan Ismail Nasaruddin Shah - 1945 - 1979

16. Sultan Mahmud Al-Muktafi Billah Shah - 1979 - 1998

17. Sultan Mizan Zainal Abidin - 1998 – Sehingga Sekarang

DARI KIRI :- DYMM SULTAN SULAIMAN BADRUL ALAM SHAH IBNI AL-MARHUM SULTAN ZAINAL ABIDIN, SULTAN OMAR ( BAGINDA OMAR),
SULTAN ISMAIL NASIRUDDIN SHAH IBNI ALMARHUM SULTAN ZAINAL ABIDIN (MARHUM HAJI), SULTAN MAHMUD AL- MUKTAFI BILLAH IBNI
ALMARHUM SULTAN ISMAIL NASIRUDDIN SHAH, AL-WATHIQU BILLAH SULTAN MIZAN ZAINAL ABIDIN IBNI ALMARHUM SULTAN MAHMUD
AL-MUKTAFI BILLAH SHAH.
DUDUK DARI KIRI :- SULTAN ZAINAL ABIDIN IBNI AL-MARHUM SULTAN AHMAD (MARHUM BARU ) , SULTAN MUHAMMAD IBNI ALMARHUM
SULTAN ZAINAL ABIDIN.







KEBAWAH DULI YANG MAHA MULIA KDYMM AL WATHIQU BILLAH SULTAN MIZAN ZAINAL ABIDIN
AL WATHIQU BILLAH SULTAN MIZAN ZAINAL ABIDIN &

IBNI AL-MARHUM KDYMM SULTANAH NUR ZAHIRAH
SULTAN MAHMUD AL-MUKTAFI BILLAH SHAH
SULTAN DAN YANG DI PERTUA BAGI NEGERI TERENGGANU

SERTA SEGALA JAJAHAN TAKLUKNYA
SULTAN KE 16

KELUARGA ANAKDA-ANAKDA
KDYMM SULTAN MIZAN ZAINAL ABIDIN YAM TENGKU NADHIRAH ZAHRAH
DYTM YANG DI-PERTUAN MUDA

TENGKU MUHAMMAD ISMAIL
YAM TENGKU MUHAMMAH MUA’AZ

YAM TENGKU FATIMATUZ ZAHRA’

BENDERA TUBUH
KEBAWAH DULI YANG MAHA MULIA SULTAN TERENGGANU

1. Tanah Putih 2. Di tengah bendera ini mengandungi simbol alat-alat kebesaran
berwarna kuning tua seperti berikut:

i) Bulan Bintang ii) Mahkota iii) Pedang di sebelah kanan dan Keris Panjang di
sebelah kiri kedua-duanya bersilang. iv) Dua Batang Tongkat bersilang di sebelah bawah
Pedang dan Keris Panjang. v) Sebuah Quran di sebelah kanan dan buku Undang-
Undang Negeri di sebelah kiri. vi) Kain Selampai bersauk sandang kepada Pedang dan
Keris Panjang vii) Kain Wali di sebelah bawah mengandungi tulisan jawi berbunyi
“Sultan Terengganu” viii) Bunga Padi di kiri kanan melingkungi alat-alat kebesaran
tersebut.

BENDERA TUBUH
KEBAWAH DULI YANG MAHA MULIA permaisuri TERENGGANU

1. Tanah Kuning Tua 2. Di tengah bendera ini mengandungi simbol alat-alat kebesaran
berwarna putih seperti berikut;

i) Bulan Bintang ii) Mahkota iii) Pedang di sebelah kanan dan Keris Panjang di
sebelah kiri kedua-duanya bersilang. iv) Dua Batang Tongkat bersilang di sebelah bawah
Pedang dan Keris Panjang. v) Sebuah Quran di sebelah kanan dan buku Undang-
Undang Negeri di sebelah kiri. vi) Kain Selampai bersauk sandang kepada Pedang dan
Keris Panjang vii) Kain Wali di sebelah bawah mengandungi tulisan jawi berbunyi
“Permaisuri Terengganu” viii) Bunga Padi di kiri kanan melingkungi alat-alat kebesaran
tersebut.

BENDERA TUBUH
DULI YANG TERAMAT MULIA YANG DI PERTUAN MUDA TERENGGANU

1. Tanah Kuning Muda 2. Di tengah bendera ini mengandungi simbol alat-alat
kebesaran berwarna putih seperti berikut;

i) Bulan Bintang ii) Mahkota iii) Pedang di sebelah kanan dan Keris Panjang di
sebelah kiri kedua-duanya bersilang. iv) Dua Batang Tongkat bersilang di sebelah
bawah Pedang dan Keris Panjang. v) Sebuah Quran di sebelah kanan dan buku
Undang-Undang Negeri di sebelah kiri. vi) Kain Selampai bersauk sandang kepada
Pedang dan Keris Panjang .

HURAIAN MAKNANYA BAGI KETIGA-TIGA BENDERA TUBUH
1. Tanah Putih melambangkan suci dan bersih 2. Bulan Bintang melambangkan Raja
yang beragama Islam. 3. Mahkota, Pedang, Keris Panjang, Kain Selampai dan Kain
Wali itu melambangkan kebesaran Raja 4 Quran dan buku Undang-Undang
melambangkan undang-undang dan keadilan 5 Warna Kuning Tua melambangkan
Raja 6. Bunga Padi melambangkan makanan rasmi.

mENJUNJUNG DULI

DYTM YANG DI PERTUAN KDYMM SULTAN KDYMM SULTANAH
MUDA TERENGGANU TERENGGANU TERENGGANU

➢ KDYMM SULTAN TERENGGANU
➢ KDYMM SULTANAH TERENGGANU
➢ DYTM YANG DI PERTUAN MUDA TERENGGANU



Alat alat kebesaran raja

➢ Alat-Alat Kebesaran Di Raja Negeri Terengganu Darul Iman terbahagi kepada
empat bahagian iaitu :-

1. Alat Tubuh Raja yang dipakai pada hari Kemahkotaan mengandungi :-

I. Sebuah Mahkota KDYMM Tuanku Al-Sultan
ii. Sebuah Mahkota KDYMM Tuanku Permaisuri
iii. Mahkota Bertanjak
iv. Sepasang Gelang Lengan
v. Dua Utas Saut Sandang

Pada Hari Kemahkotaan, KDYMM Permaisuri Terengganu akan memakai sebuah
Mahkota, Gedik dan dua utas Saut Sandang.

2. Alat-Alat Kebesaran yang semuanya diperbuat daripada emas ini mengandungi :-

i. Sebuah Songkok Bersiram
ii. Sebuah Mahkota Bersiram
iii. Sebatang Cogan Negeri
iv. Dua Batang Cokmar
v. Sebilah Pedang
vi. Sebilah Keris Panjang
vii. Sebuah Puan ( Tepah Sirih )
viii. Sebiji Ketur
ix. Sebuah Kipas
x. Seutas Dokoh
xi. Dua Buah Pending
xii. Sebuah Celapa

Tapak Sireh, Sebilah Pedang, Dua
Cokmar, Cogan Panjang, Keris Panjang
dan Ketor.

3. Alat-Alat Penjawat Raja mengandungi :-

i. Tetampan daripada kain sutera kuning berkeemasan dan berumbai-rumbai.
ii. Wali daripada kain kuning yang berambu-rambu.
iii. Kain dukung daripada kain kuning yang panjang berambu-rambu.
iv. Kain Selampai daripada kain kuning bertatah moto dan berumbai-rumbai

4. Alat-Alat Perarakan bagi kegunaan istiadat sambut menyambut mengandungi :-

i. Sebatang Lembing Tunggal.
ii. 16 Lembing Pengawal.
iii. 16 Lembing Berambu.
iv. 16 Payung Ubor-Ubor ( 8 putih dan 8 kuning )

MAHKOTA BERSIRAM PERMAISURI DOKOH

PENDING TUANKU

CELAPA TUANKU

KIPAS DI RAJA



























SINGGANSANA DI RAJA

SINGGAHSANA LAMA

SINGGAHSANA DI RAJA

SINGGAHSANA DIRAJA ISTANA MAZIAH

SINGGAHSANA ISTANA SYARQIYYAH





NOBAT DI RAJA

NOBAT DI RAJA MENGANDUNGI :-
1. SEBUAH GENDANG SAKU DIKENALI SEBAGAI ‘NEGARA’,
2. DUA BUAH GENDANG NOBAT,
3. SEBATANG NAFIRI,
4. SEPASANG KOPAK-KOPAK, DAN
5. SEBATANG SERUNAI.

PEMAIN-PEMAIN NOBAT DI RAJA



ADAT ISTIADAT
ISTANA TERENGGANU

PERINGATAN

Penggunaan ayat “merafak sembah” atau
“mengangkat sembah” dalam Peraturan Tertib
Mengadap hendaklah digantikan dengan istilah
“MENJUNJUNG DULI”.

Perkara di atas telah diputuskan didalam mesyuarat
Jumaah Pangkuan Negeri Tahun 2004.

Maksud “Menjunjung Duli” ialah menyusun dua
tangan dengan jari-jari berlunjur ke atas dan di bawa
ke dahi dengan diketemukan dua pangkal ibu jari di
antara dua kening.

CARA CARA MENJUNJUNG DULI YANG BETUL

PANDANGAN DARI DEPAN PANDANGAN DARI TEPI

PANDANGAN DARI TEPI PANDANGAN DARI DEPAN KAKI RAPAT

CARA-CARA UNTUK MASUK MENGADAP

➢ MENJUNJUNG DULI, MARA MENGADAP KEHADAPAN DENGAN MELANGKAH KAKI
KANAN DAHULU,

➢ SELEPAS MELANGKAH TIGA LANGKAH KEHADAPAN HENDAKLAH BERHENTI DAN
MEMJUNJUNG DULI,

➢ MARA TIGA LANGKAH LAGI KEHADAPAN DAN BERHENTI DI HADAPAN TUANKU.

➢ BERUNDUR TIGA LANGKAH KE BELAKANG DENGAN MELANGKAH KAKI KIRI
DAHULU ,

➢ BERHENTI DAN MENJUNJUNG DULI,
➢ BERUNDUR LAGI TIGA LANGKAH KEBELAKANG, BERHENTI DAN MENJUNJUNG

DULI,
➢ BERUNDUR KE BELAKANG DAN TERUS PUSING UNTUK BALIK KE TEMPAT DUDUK.

➢ SEKIRANYA DITANGAN ADA MEMEGANG SESUATU BARANG HENDAKLAH TUNDUK
SAHAJA.

➢ PERGERAKAN SAMA SEPERTI DI ATAS.

BAHASA BAHASA ISTANA YANG BIASA DI DENGAR

BAHASA ISTANA MAKSUD

➢ Santap Makan
➢ Patik Saya
➢ Patik mohon ampun Saya minta maaf
➢ Sungai Tandas
➢ Beradu Tidur
➢ Mohon perkenan Minta kebenaran
➢ Tempat bersemayam Tempat tinggal
➢ Patik - patik sekelian Kami
➢ Limpah perkenan Minta izin / persetujuan
➢ Menjunjung titah Melaksanakan perintah
➢ Kurnia Pemberian
➢ Menjunjung kasih Terima kasih
➢ Mencemar duli Sudi hadir / datang
➢ Berangkat Berlepas / pergi
➢ Gering Sakit
➢ Istana Rumah
➢ Berangkat tiba Sampai
➢ Perkenan Setuju
➢ Mengadap Berjumpa
➢ Titah Perintah

ISTIADAT PERTABALAN KDYMM SULTAN MIZAN ZAINAL ABIDIN