การพยาบาลผูปวยจิตเวชศาสตรทางทหาร (Psychiatric Nursing in Military) : ปญหาสุขภาพจิตและจิตเวชศาสตรทหาร MENTAL HEALTH AND PSYCHIATRIC NURSING DEPARTMENT. RTANC DR.SARINTORN CHIEWSOTHORN [email protected]
วัตถ ุ ประสงค์ทั่วไป (KAP) 1. ผูเรียนอธิบายความแตกตางของปญหาสุขภาพจิตทั่วไปกับจิตเวช ศาสตรทหารได 2. ผูเรียนสามารถระบุอาการของ Shellshock, Battle fatigue, acute combat stress reaction, combat exhaustion และ Post-traumatic stress disorder (PTSD) ได 3. ผูเรียนสามารถบอกแนวทางการบําบัดดูแลบุคคลที่มีปญหา สุขภาพจิตและจิตเวชศาสตรทหารได
นําเข้าส่บทเรียน ู (10 นาที) แบบทดสอบกอนเรียนจํานวน 10 ข้อ google form
คําถาม 1.จากสื่อ AR ใน you tube ทานรูสึกอยางไร 2. สรุปขอคิดที่ไดจากสื่อ
ความหมายของปญหาสุขภาพจิตทั่วไป กับจิตเวชศาสตรทหาร ปญหาสุขภาพจิต สมาคมจิตเวชอเมริกัน (APA) กลาววา mental illness คือ ความเจ็บปวยทางจิตเปนสภาวะสุขภาพที่เกี่ยวของกับการ เปลี่ยนแปลงในอารมณ ความคิด หรือพฤติกรรม ความเจ็บปวยทางจิตเกี่ยวของกับความทุกข หรือปญหาการ ทํางานในกิจกรรมทางสังคมและครอบครัว
ความหมายของปญหาสุขภาพจิตทั่วไป กับจิตเวชศาสตรทหาร ปญหาสุขภาพจิต บุคคลที่มีความคิดและอารมณแปรปรวน รูสึกไมสุขสบาย ขาดความสามารถในการจัดการกับภาวะกดดันตางๆที่เขามา การตอบสนองตอสิ่งเราที่มากระทบอยางไมมีประสิทธิภาพ บกพรองในหนาที่ที่ไดรับมอบหมาย ทําใหบุคคลนั้นมีปญหา ในการดํารงชีวิตปญหาในการปรับตัวและบุคลิกภาพ สงผลถึง อาการแสดงทางกาย
ความหมายของปญหาสุขภาพจิตทั่วไป กับจิตเวชศาสตรทหาร สรุปไดวา ปญหาสุขภาพจิต คือ การปรับตัวตอสิ่งเราที่มากระทบไม ดี ทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงอารมณ ความคิด หรือพฤติกรรม สงผลตอความสามารถในการทําหนาที่ ทําใหบุคคลมีปญหาในการ ดํารงชีวิต การปรับตัวและบุคลิกภาพ และมีอาการแสดงทางกาย
ความหมายของปญหาสุขภาพจิตทั่วไป กับจิตเวชศาสตรทหาร จิตเวชศาสตรทหาร มีลักษณะเฉพาะ คือ จิตเวชศาสตรในทหารและครอบครัว มุงจําแนกผูปวย และปองกันไมใหเกิดการเจ็บปวยที่ทําใหไม สามารถปฏิบัติหนาที่ตอไปได รวมทั้งเนนการตอบสนองทาง พฤติกรรมตอเหตุการณที่ทําใหเกิดความกดดันทางอารมณ
ความหมายของปญหาสุขภาพจิตทั่วไป กับจิตเวชศาสตรทหาร จิตเวชศาสตรทหาร สมาคมจิตเวชศาสตรสากล (World Psychiatric Association) กลาววา จิตเวชศาสตรทหาร เปนหนึ่งในหมวดหมูยอยของจิตเวชที่ ครอบคลุมดานเฉพาะของสุขภาพจิตในบริบททางทหาร เพื่อสราง มาตรการปองกัน เพิ่มประสิทธิภาพความพรอม และความยืดหยุนใน การใหบริการบุคลากรที่สามารถนําไปปรับใชไดจริง
ความแตกตางระหวางจิตเวชศาสตรทหาร และจิตเวชศาสตรพลเรือน จิตเวชศาสตรทหารมีความเฉพาะเจาะจง ทําหนาที่ ตามความตองการของหนวยทหารซึ่งมีลักษณะพิเศษ ภารกิจ ทางทหารที่สําคัญคือ การรักษาความมั่นคงของชาติ
จิตเวชศาสตรทหาร (Military Psychiatry) ประเด็นสําคัญที่ควรให้ความใส่ใจ ได้แก่ PTSD Battle Fatigue การปฏิบัติหน้าที่ 3 จว. ชายแดนภาคใต้
บทบาทสําคัญของพยาบาลจิตเวชทหาร • PFA PSYCHOLOGICAL FIRST AID • MCATT MENTAL HEALTH CRISIS ASSESSMENT AND TREATMENT (AND COVID-19) • แบบประเมิน • ระยะเตรียมความพร้อม • ระยะปฏิบัติหน้าที่ • ระยะหลังปฏิบัติหน้าที่ • รูปแบบการดูแลทหารที่มีอยู่ • การศึกษาวิจัยที่เกี่ยวข้อง • ขอบเขตการพยาบาลจิตเวชทหาร
PTSD • ความเครียดภายหลังเหตุการณ์สะเทือนขวัญ (Posttraumatic Stress Disorder) • เกิดจากเหตุการณ์ที่ทําให้เกิดบาดแผลทางใจ เกิดความกลัว มาก ตื่นตระหนก หวาดผวา • ส่วนใหญ่จะค่อยๆ หายไปภายใน 4 -6 สัปดาห์หลังเกิด เหตุการณ์
อาการของ PTSD ที่สังเกตได้ง่าย คือ นอนไม่หลับ หลับไม่สนิท หงุดหงิดง่าย ฝันร้าย รู้สึกผิดที่ตนเองรอด ตกใจง่าย หลีกเลี่ยงสถานการณ์ร้าย แบ่งเป็น 3 กลุ่ม คือ 1 การนึกถึงเหตุการณ์นั้นซํ้าๆ ฝันร้าย ภาพติดตา 2 มีพฤติกรรมหลีกเลี่ยงเหตุการณ์และสิ่งเกี่ยวข้อง 3อาการตื่นกลัว
อาการร ่ วม • ซึมเศร้า พฤติกรรมถดถอย • ฆ่าตัวตาย กลัว • วิตกกังวล ความจํา • สมาธิ การใช้สารเสพติด • ปัญหาการเรียน บุคลิกภาพ
ระยะเวลา • หากเกิดอาการ 2 – 4 สัปดาห์แรก เรียกว่า Acute Stress Disorder ซึ่งมักหายได้เอง • หากเกิด 4 สัปดาห์หลัง เรียกว่า PTSD • หากเป็นนานเกิน 6เดือน อาจมีอาการมากขึ้น เศร้า โกรธ ทําลายตนเอง และมุ่งร้ายสังคมตามมาได้
การดูแลช ่วยเหลือ • ใช้การบําบัดด้านจิตใจ การให้ความรู้สุขภาพจิต • การผ่อนคลาย การเผชิญสิ่งที่กลัว • การปรับเปลี่ยนความคิด การจัดการกับอารมณ์ • การให้คําปรึกษาครอบครัวช่วยให้รู้สึกมั่นคงปลอดภัย • การป้องกันปัญหาจะต้องฝึกการปรับตัว • การจัดการกับความเครียด แหล่งให้ความช่วยเหลือ
การช่วยเหลือด้านจิตใจในผ้ป่ วย ู PTSD 1 หลักในการดแลตนเอง ู ไม่ควรแยกตัวออกจากผู้อื่น ขอรับการช่วยเหลือสนับสนุน พูดคุยระบายความรู้สึก ทํากิจวัตรประจําวันเดิมโดยเร็ว ดูแลสุขภาพร่างกายเพื่อรับมือความเครียด พยามเข้าใจความคิดตนเอง
2 หลักในการช่วยเหลือทางจิตใจจากผู้อื่น การพูดคุยระบายความรู้สึก อดทน เป็นเพื่อน มุ่งมั่นช่วยเหลือ จริงใจ ปลอบใจ เข้าอกเข้าใจ ห่วงใย ให้ความช่วยเหลือตามที่ต้องการ ชี้จุดแข็ง ไม่ซํ้าเติม ส่งต่อ
พยาบาลจิตเวช สามารถช่วยได้ โดย การให้ความรู้ การฝึกแก้ไขความกลัว การรู้จักและเข้าใจตนเอง การฝึกควบคุมความคิด คลายเครียด กําหนดลมหายใจ
ตัวอย่าง ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล และการวางแผนการพยาบาล 1. อาจเกิดอันตรายต่อตนเองและผ ู ้อืน ่ เนื ่ องจาก มีความคิดผิดปกติ คิดหลงผิด คิดฆ่าตัวตาย / การรับร ู ้ผิดปกติ หแว่วประสาทหลอน ู
วัตถ ุ ประสงค์การพยาบาล ผู้ป่ วยปลอดภัยจากการทําร้ายตนเอง หรือถูกผู้อื่นทํา ร้าย หรืออุบัติเหตุ เกณฑ์การประเมิน ผู้ป่ วย/ผู้อื่นไม่ได้รับอันตราย ไม่มีบาดแผลตาม ร่างกาย สามารถปรับตัวให้อยู่ในสถานการณ์ความเป็นจริง ได้ มีอาการแสดงการหลงผิดลดลง
1) จัดสิ่งแวดลอมใหปลอดภัย เก็บอุปกรณที่ผูปวยสามารถใช เปนอาวุธ หองใหมีแสงสวางเพียงพอ ลดสิ่งเราที่กระตุน 2) สรางสัมพันธภาพและความไววางใจในตัวพยาบาลกับ ผป. เชน เรียกชื่อ ผป. แนะนําตนเองกับ ผป. วาเราเปนใคร บอกให ผป. ทราบวาตนอยูที่ไหน กอนการสนทนา การพยาบาล
3) Present reality เมื่อ ผป. มีอาการหลงผิด หากผูปวย วุนวายมาก จํากัดพฤติกรรม และสังเกตพฤติกรรมผูปวยทุก 15-30 นาที 4) Observe และบันทึกพฤติกรรมที่แสดงออกวามีอาการ หลงผิด 5) ดูแลใหไดรับยา Antipsychotic ตามแผนการรักษา การพยาบาล
อาการจิตประสาทจากการรบ Battle Fatigue
อาการจิตประสาทจากการรบ Battle Fatigue • พบมากที่สุดในปัญหาทางจิต ทั้งหมดในสนามรบ หรือใกล้สนามรบ • เป็น Combat Stress Reaction ชนิดหนึ่ง • สาเหตุไม่แน่ชัด น่าจะเกิดจากความเครียดกดดันอย่างรุนแรง จนไม่สามารถลดความวิตกกังวลลงได้ รวมถึงความตื่นตระหนก (Panic)
• BF เป็นความเปลี้ยล้าจากการทํางานหนักทั้ง กายและจิต • ในภาวะอันตราย คับขัน • ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของร่างกาย ประสบการณ์การรบและการฝึก และการอด นอน • ปัญหาจาก BF ทําให้การปฏิบัติหน้าที่ไม่มี ประสิทธิภาพ • พัฒนาเป็น PTSD ได้
อาการและอาการแสดง 1 ประเภทปกติ • มีอาการทางกาย ปวดศีรษะ ปวดหลัง สั่น ตกใจง่าย อ่อนเพลีย แน่นหน้าอก อาเจียน ท้องร่วง ปัสสาวะราด • มีอาการทางจิตใจ อารมณ์ วิตกกังวล หงุดหงิด เกรี้ยวกราด ขาดสมาธิ นอนไม่ หลับ ขาดความเชื่อมั่น ฝันร้าย
2 ประเภทรุนแรงกวาปกติ ่ • ไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ในการรบได้ • ซึมเศร้า วิตกกังวล ความจําเสื่อม (Amnesia) • เดินออกจากหน่วย (Dissociative fugue) • รู้สึกผิด อยากตาย แยกตัว • สูญเสียการรับสัมผัส (Conversion reaction) เช่น ตา มองไม่เห็น หูไม่ได้ยิน เคลื่อนไหวไม่ได้ ใบ้ • มีความคิดยุ่งเหยิง (Disorganization) • พฤติกรรมประหลาด นอนไม่หลับ อยู่ไม่นิ่ง
ปัจจัยที่มีผลต่ อ BF เกิดจากตัวผู้ป่ วยเอง สถานการณ์แวดล้อม ซึ่งการป้องกันสามารถทําได้โดยการ ลดความเครียดแก่ทหาร
การปฏิบัติหน้าที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้
การปฏิบัติหน้าที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ จากการทบทวนผลงานวิจัย พบว่า ทหารที่ปฏิบัติหน้าที่ในพื้นที่รบหรือมีเหตุการณ์รุนแรง จะมี ปัญหาทั้งกายและจิต เป็นความเครียดทางจิตใจจากการรบ หรือ BF
• ทําให้เกิดอาการ Shell Shock ตามองไม่เห็น หูไม่ได้ยิน พูด ไม่ได้ เป็นอัมพาต สับสน ตื่นกลัว • เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย ติดสารเสพติด หย่าร้าง พฤติกรรม ก้าวร้าวรุนแรง ซึมเศร้า วิตกกังวล • โรคซึมเศร้า (Major Depression) พบได้บ่อยที่สุด ตามมาด้วย PTSD
หลักการ 4R Reassure of Normality ใหความมั่นใจวาเขาปกติ Rest พักผอน Replenish physical status การปรับสภาพทางกายภาพใหปกติ Restore confidence with activities การปรับความมั่นใจดวยกิจกรรม
ข้อเสนอแนะ • ควรมีการอบรมเตรียมความพรอมดาน สุขภาพจิตแกกําลังพลกอนไปปฏิบัติภารกิจ • มีการประเมินภาวะสุขภาพจิตทุกระยะ ทั้งกอนไป ขณะทํา และ หลังเสร็จจากภารกิจ • ตลอดจนการเตรียมความพรอมและการประเมินภาวะสุขภาพจิต ของครอบครัวผูปฏิบัติงานดวย
Concept Mapping Military Psychiatric Nursing
นําความร ู ้........เกียวกับ โรค สาเหตุ อาการ อาการแสดง แผนการ่ พยาบาลผ ู ้ป่ วยจิตเวชทหารแต่ละประเภท 1.เขียนข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล 2.วางแผนการพยาบาล (หลัก 4R และครอบคลุมทัง ้ 4 มิติ) 3.นําเสนอกลุ่มละ 3 นาที แบ่ง 10 กล่ม วิเคราะห์กรณีศึกษา ุ .....(30นาที)
กรณีศึกษา 1.ทหารใหม่ มีอาการเครียด ซึม นอนลืมตาบนตียงที่กองร้อย ไม่รับร้ ไม่มี ู ปฏิกิริยาโต้ตอบ 3 วันหลังการฝึ ก 2.ทหารพรานเหยียบกับระเบิดขาขาดมา 6 เดือน 3.พลทหารเห็นเพื่อนถ ู กปาดคอตายมา 1 เดือนมีอาการหวาดกลัว ฝันร้าย 4.ทหารพบภรรยาและแม่ถ ู กยิงเสียชีวิตมา 1 ปี เครียด ซึมเศร้า ติดส ุ รา 5.ทหารใหม่ ฝึ กไม่ได้ บอกขาอ่อนแรงมา 7วัน 6. ทหารใหม่ มีอาการปวดศีรษะ ปวดหลัง สั่ น ตกใจง่าย อ่อนเพลีย แน่นหน้าอก อาเจียน ท้องร่วง ปัสสาวะราดมา 5 วัน
7. นายทหารลงสําราจพื้นที่พร้อมทีม ถ ู กลอบโจมตี เสียกําลังพล 1 นาย เมื่อ 1เดือนก่อน มีอาการวิตกกังวล หง ุ ดหงิด เกรี้ยวกราด ขาดสมาธิ นอนไม่ หลับ ขาดความเชื่อมั่น ฝันร้าย 8. ทหารพักจากการลงพื้นที่ 3 วัน มีพฤติกรรมประหลาด นอนไม่หลับ อย ่ ู ไม่นิ่ง 9. ทหารเห็นเพือนโดนระเบิด ่ 3 วันก่อน ต่อมามีอาการตามองไม่ เห็น หไม่ได้ยิน พ ู ดไม่ได้ เป็ นอัมพาต สับสน ตื ู นกลัว่ 10.นายทหารร้สึกผิด อยากตาย แยกตัว มา ู 1 เดือน หลังทหารผ้ใต้บั ู งคับ บัญชาเสียชีวิตขณะปฏิบัติหน้าที่ กรณีศึกษา
แบบทดสอบกอนเรียนจํานวน 10 ข้อ google form