แผนที่ 11 องค์ประกอบนาฏศิลป์

นาฏศิลป์ ม. 3

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4

แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 11
องค์ประกอบของนาฏศิลป์

เวลา 1 ช่ัวโมง

1

“นิ้วโป้งจรดท่ีขอ้ แรกของนิ้วช้ี นิ้วท้งั สามกรีดออก” คือนาฏยศัพท์ท่าใด

จีบ

2

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์

จงั หวะทานอง
การแต่งกาย องค์ประกอบ การเคล่ือนไหว

รูปแบบการ ของนาฏศิลป์ อารมณ์และ
แสดง นาฏยศัพท์และ
ความรู้สึก

ภาษาท่า

3

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์

2.1 จังหวะทานอง

จงั หวะทานอง

มีส่ วนช่ วยในการสร้ างอรรถรสของการแสดง
เสริมสร้างบรรยากาศและความสนุกสนาน
เพลิดเพลนิ

• จังหวะ สามารถแบ่งได้เป็ น จงั หวะช้า

ปานกลาง และเร็ว ในภาษาดนตรีจะเรียกว่า
จังหวะสามช้ัน สองช้ัน และช้ันเดยี ว

• ทานอง หมายถงึ เสียงท่ีมคี วามสูงต่า มี

จงั หวะส้ันยาว ในการแสดงนาฏศิลป์ น้ัน
ทานองอาจจะเป็ นการบรรเลงดนตรีล้วนหรือ
มบี ทร้องประกอบก็ได้

4

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์

2.2 การเคล่ือนไหว

การเคล่ือนไหว

• ลลี าท่าราเป็ นการเคล่ือนไหวร่างกายท่ีมี
แบบแผนและสวยงาม เกดิ จากการ
ประดิษฐ์สร้างสรรค์ของมนุษย์ที่ใช้ใน
การสื่อสารระหว่างผู้แสดงกบั ผ้ชู ม ซ่ึงถือ
เป็ นหัวใจสาคัญในการแสดงนาฏศิลป์

• ลลี าท่าราเป็ นการเคล่ือนไหวเพื่อส่ือถงึ
การถ่ายทอดเรื่องราวต่าง ๆ แทนการพดู
รวมถึงสื่อความหมายถงึ ขนบธรรมเนียม
ประเพณี วัฒนธรรม และวถิ ีชีวติ ของ
ชาวบ้านในแต่ละท้องถน่ิ

5

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์ อารมณ์และความรู้สึก

2.3 อารมณ์และความรู้สึก

• ผู้แสดงจะถ่ายทอดอารมณ์และ
ความรู้สึกออกมาทางสีหน้าท่าทาง
เพ่ือให้ผู้ชมได้รับรู้และมีความรู้สึก
ร่วมกบั การแสดง

• อารมณ์และความรู้สึกมสี ่วนช่วยใน
การแสดงให้มีความสมบูรณ์มาก
ยง่ิ ขนึ้ ผ้ชู มจะเกดิ อรรถรสร่วมใน
การชมการแสดง

6

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์

2.4 นาฏยศัพท์และภาษาท่า

นาฏยศัพท์และภาษาท่า

• นาฏยศัพท์ คือ ศัพท์เฉพาะทาง

นาฏศิลป์ ทใี่ ช้เรียกท่าราส่วนต่าง ๆ ของ
ร่างกาย

• ภาษาท่า คือ การแสดงท่าทางแทน

คาพดู ทใ่ี ช้ส่ือให้เห็นถึงอารมณ์
ความรู้สึกต่าง ๆ ของตัวละคร

7

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์ รูปแบบการแสดง

2.5 รูปแบบการแสดง

แบ่งออกเป็ น 4 ประเภท คือ

การแสดง การแสดง
เป็ นหมู่ เป็ น

เร่ืองราว

การแสดง การแสดง
เดย่ี ว เป็ นชุด
เป็ นตอน

8

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์ การแสดงเป็ นหมู่

2.5 รูปแบบการแสดง

การแสดงเป็ นหมู่ คือ

• การแสดงทม่ี ผี ู้แสดงต้ังแต่ 2 คนขนึ้
ไป

• เน้นความพร้อมเพรียง ความสมดุล
ในการแสดง หรือทเ่ี รียกว่า

“ระบา” มีความหมายรวมไปถงึ

“ฟ้อนและเซิ้ง”

9

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์ การแสดงเดีย่ ว

2.5 รูปแบบการแสดง

ราฉุยฉายเบญกาย การแสดงเดย่ี ว คือ

• การแสดงทม่ี ีผ้แู สดงเพยี งคนเดยี ว
• มุ่งเน้นความสวยงามของการ

เคลื่อนไหวร่างกาย
• เป็ นการแสดงอวดฝี มือของผู้แสดง

ทีร่ ่ายราถูกต้องตามท่วงทานอง
จงั หวะเพลง งดงามตามแบบแผน

10

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์ การแสดงเป็ นเร่ืองราว

2.5 รูปแบบการแสดง

การแสดงเป็ นเร่ืองราว คือ

• การแสดงท่ีดาเนินเป็ นเร่ืองราว ผู้แสดง
รับบทเป็ นผู้ถ่ายทอดเรื่องราวต่าง ๆ
โดยใช้การร้อง การแสดงออกของลีลา
ท่ารา และการใช้เพลงประกอบตาม
แบบแผนของละครแต่ละประเภท

• แบ่งววิ ฒั นาการตามยุคสมัย ได้แก่
- ละครราแบบด้งั เดมิ
- ละครราแบบปรับปรุง
- ละครท่ีพฒั นาขนึ้ ใหม่

11

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์ การแสดงเป็ นชุดเป็ นตอน

2.5 รูปแบบการแสดง

การแสดงเป็ นชุดเป็ นตอน

คือ
• การแสดงท่สี อดแทรกอย่ใู น

การแสดงโขน ละคร
• และตดั ตอนมาเป็ นการ

แสดงชุดส้ัน ๆ เพ่ือเป็ นการ
ราอวดฝี มือของผู้แสดง

12

2. องค์ประกอบของนาฏศิลป์

2.6 การแต่งกาย

การแต่งกาย

เป็ นตวั กาหนดรูปแบบลกั ษณะการแสดง
ซึ่งประกอบด้วย
• เสื้อผ้า
• เครื่องประดับ

13

เร่ืองน่ารู้

ระบาหมวก

ประเทศเวยี ดนามมีการแสดงชุด
หนึ่งเรียกว่า “ระบาหมวก” เป็ นการ
แสดงพืน้ บ้านทางภาคเหนือของประเทศ
เวยี ดนาม

อุปกรณ์ท่ีใช้ในการแสดง คือ “นอน
ล้า” หรืองอบทรงฝาชี ใช้ผู้หญิงล้วนใน
การแสดง แต่งกายด้วยชุดประจาชาติ
เรื่องราวที่แสดงเก่ียวกบั ชีวติ ประจาวนั
ของชาวเวยี ดนาม

14

บูรณาการอาเซียน

ให้นักเรียนร่วมกนั สร้างสรรค์ชุดการแสดงมา 1 ชุด โดยบูรณาการความ
เป็ นอาเซียนลงไปตามความคิดสร้างสรรค์ แล้วใช้องค์ประกอบของนาฏศิลป์
มาช่วยในการสร้างสรรค์ และนาชุดการแสดงไปใช้แสดงในโอกาสต่าง ๆ

ACCP 15

บูรณาการตามหลกั แนวคดิ ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

ให้นักเรียนนาองค์ประกอบของนาฏศิลป์ มา
ใช้ตามหลกั แนวคดิ ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง
โดยนามาออกแบบสร้างสรรค์เป็ นการแสดง
ให้มีความเหมาะสมกบั ท้องถน่ิ ของตน โดย
สอดแทรกแนวคิดของเศรษฐกจิ พอเพยี งเข้า
ไป แล้วนาไปแสดงในโอกาสต่าง ๆ เพื่อให้คน
ในท้องถ่นิ เห็นถึงความสาคัญของเศรษฐกจิ
พอเพยี ง

16

สรุป จังหวะทานอง มสี ่วนในการสร้างอรรถรสของการแสดง เสริมสร้าง
บรรยากาศและความสนุกสนานเพลดิ เพลนิ
องค์ประกอบของ ไดแ้ ก่ การเคล่ือนไหว
นาฏศิลป์ เป็ นการแสดงออกทางลลี าท่ารา เป็ นการเคล่ือนไหว
อารมณ์และ ร่างกายท่มี ีแบบแผนและสวยงาม
ความรู้สึก
ผ้แู สดงจะถ่ายทอดออกมาทางสีหน้า ท่าทางเพ่ือให้ผู้ชม
ได้รับรู้ มีความรู้สึกร่วมกบั การแสดง

นาฏยศัพท์และ มคี วามสาคญั ในการถ่ายทอดเรื่องราวในการแสดงเพ่ือที่จะ
ภาษาท่า สามารถเข้าใจในความหมายของท่าราได้อย่างชัดเจนและ
ถูกต้องสวยงามตามความหมายของท่าราน้ัน ๆ

1) การแสดงเป็ นหมู่

รูปแบบการ ไดแ้ ก่ 2) การแสดงเดยี่ ว

แสดง 3) การแสดงเป็ นเร่ืองราว

4) การแสดงเป็ นชุดเป็ นตอน

การแต่งกาย เป็ นตวั กาหนดรูปแบบลกั ษณะการแสดง ซ่ึงประกอบด้วย

เสื้อผ้า และเคร่ืองประดบั 17