เอกสารประกอบการเรียนร้ ภาษาไทย ม.4 ชุดที่ 1 - 7 1 -

เอกสารประกอบการเรียนรู้ ชุดท่ี ๑ เรอ่ื ง “คานมสั การคุณานคุ ุณ”
รายวิชาภาษาไทยพืน้ ฐาน รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑

ระดับชัน้ มธั ยมศึกษาปีท่ี ๔ กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย

ชือ่ ..................................นามสกุล.......................................
ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๔ / ....... เลขท่ี ........

ครปู ระจาวชิ า
นางสาวลกั ขณา วฒุ ิเขตต์

ภาคเรยี นท่ี ๑ ปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๓
โรงเรยี นสตรีประเสริฐศิลป์ จงั หวดั ตราด
สานักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑๗

ใบงานท่ี ๑ เร่ือง ความรเู้ บอ้ื งต้นเกยี่ วกับคานมัสการคณุ านคุ ุณ
รหสั วิชา ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพ้ืนฐาน

ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี ๔ ภาคเรียนท่ี ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ชอ่ื ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวชว้ี ัด วิเคราะห์และวจิ ารณ์วรรณคดีและวรรณกรรมตามหลักการวิจารณ์เบอ้ื งต้น
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑ บอกความเป็นมาและประวตั ิผแู้ ต่งของคานมัสการคุณานุคุณได้
จุดประสงค์การเรยี นรู้

คาชีแ้ จง บนั ทึกความรู้ทไี่ ด้ศึกษาจากเร่อื งคานมสั การคณุ านคุ ุณ

ความเปน็ มา ประวตั ิผู้แต่ง

ลักษณะคาประพันธ์ …………

เรียนรคู้ วามเป็นมาสักนดิ
กอ่ นเรยี นรู้เร่ือง

“คานมัสการคุณานคุ ุณ”

ใบงานท่ี ๒ เรื่อง เรยี นรูล้ กั ษณะคาประพันธ์

รหสั วิชา ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพืน้ ฐาน
ช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ ๔ ภาคเรยี นท่ี ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ชื่อ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ตัวช้วี ัด

ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑ วิเคราะหแ์ ละวิจารณ์วรรณคดีและวรรณกรรมตามหลักการวจิ ารณ์เบอ้ื งต้น

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ อธิบายลกั ษณะคาประพนั ธ์ในเร่อื ง คานมัสการคณุ านุคณุ ได้

ตอนที่ ๑

คาช้ีแจง จงเขียนฉันทลกั ทษณ์ของคาประพนั ธป์ ระเภทอนิ ทรวเิ ชียรฉนั ท์และกาพยฉ์ บัง ๑๖

พร้อมโยงสัมผัสใหถ้ ูกต้อง

อินทรวิเชยี รฉันท์

……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………….………………………………………………………
…………ก…าพ…ย…์ฉบ…ัง…๑…๖………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………….………………………………………………………
…ค…รุ …(อ…่าน…ว่า…ค…ะ-…รุ) …ห…มา…ยถ…งึ …เส…ีย…งห…น…ัก……ห…น…ักอ…ย…่าง…ไร…………………………………………………………………………

…เป…็นค…ำห…รือ…พย…ำง…ค์ท่ีป…ระ…สม…ด้ว…ยส…ระเ…สยี …งยำ…วไ…มม่ …ีตวั ส…ะก…ดก…ไ็ ด…้ ห…รือ…เป็น…คำ…หร…ือพ…ยำง…ค์ท…มี่ ีเ…สยี …งตัว…สะ…กด…ทกุ …………………………
มำตรำ (ได้แก่ แม่ กก กด กบ กง กน กม เกย และเกอว) เชน่ คำ

…ว…ำ่ …ฟ้ ำ…น…งั่ …พร…ิก …ไห…ม …พร…ม …นน…ท์…เช…ษฐ…์ เ…ป็น…ต้น…………………………………………………………………………………………………
…ล…ห…ุ (…อ…่าน…ว่…า …ล…ะ-…หุ)…ห…ม…าย…ถ…งึ …เ…สีย…งเ…บ…า ……เบ…าอ…ย…่าง…ไร……………………………………………………………………………
……………………เป็ นคำหรือพยำงค์ทีป่ ระสมด้วยสระเสียงสนั ้ และไมม่ ีตวั สะกด หรือเป็ นคำหรือพยำงค์ท่ีมีเสียงสระเสียงสนั ้ และ

ไม่มีเสียงตัวสะกด เชน่ คำวำ่ ณ ธ บ่ ก็ พิ ผิ ลุ เจำะ เหำะ ทะ เละ แพะ และ เลอะ เป็ นต้น

ตอนที่ ๒
คาชี้แจง สืบคน้ คาประพันธใ์ นหวั ข้อทสี่ นใจโดยใชค้ าประพนั ธ์ประเภทอินทรวิเชยี รฉันทแ์ ละกาพย์ฉบงั ๑๖
อย่างละ ๒ บท โดยคาประพนั ธ์ท่นี ามาจะตอ้ งมีฉนั ทลักษณ์ถูกต้อง

อนิ ทรวเิ ชียรฉนั ท์

………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………….…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………ก…า…พ…ยฉ์…บ…งั …๑…๖………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………….…………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………

ใบงานที่ ๓ เร่ือง สาระสาคัญของเร่ือง คานมสั การคณุ านุคณุ

รหัสวิชา ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพนื้ ฐาน
ชน้ั มธั ยมศึกษาปีที่ ๔ ภาคเรยี นที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ชอื่ ..........................................................................................................ชนั้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขที่ ..........

ตวั ชว้ี ัด วิเคราะห์และวิจารณ์วรรณคดีและวรรณกรรมตามหลกั การวจิ ารณเ์ บ้ืองตน้
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑

ท ๕.๑ ม.๔-๖/๓ วเิ คราะหแ์ ละประเมินคณุ คา่ ดา้ นวรรณศลิ ปข์ องวรรณคดีและวรรณกรรม
ในฐานะท่ีเป็นมรดกทางวฒั นธรรมของชาติ

ท ๕.๑ ม.๔-๖/๔ สงั เคราะห์ข้อคิดจากวรรณคดีและวรรณกรรมเพอื่ นาไปประยุกต์ใชใ้ นชีวติ จริง
จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ๑. บอกสาระสาคัญของเรือ่ ง คานมสั การคณุ านุคุณ แต่ละบทได้
๒. บอกหลักธรรมท่ปี รากฏจากเรื่อง คานมัสการคุณานุคุณได้

ตอนที่ ๑
คาช้ีแจง ให้นักเรียนเขียนอธิบายตามประเดน็ ท่ีกาหนด

๑. เขยี นอธบิ ายประเภทคาจากัดความ คาวา่ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

๒. เขยี นอธบิ ายประเภทเชิงอรรถของขอ้ ความตอ่ ไปนี้
“.. พระยาศรสี ุนทรโวหาร(น้อย อาจารยางกูร)(๑) ได้นาคาถาภาษาบาลมี าแปลและเรียบเรยี งแตง่ เป็นร้อย

กรองมสี ัมผัสคล้องจอง ท่องจางา่ ย สามารถพรรณนาความไพเราะจบั ใจ หากเทียบกับการแปลเป็นความเรียง
ร้อยแก้วท่วั ไป หากไดอ้ า่ นออกเสียงเป็นทานองเสนาะหรอื สวดด้วยทานอง สรภัญญะ(๒) จะยิ่งเพม่ิ ความไพเราะ
ของถ้อยคาและความหมายท่ีจรรโลงจติ ใจให้ขอ้ คิดคตธิ รรมเป็นอยา่ งมากโดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ คานมัสการมาตาปิติ
คุณและอาจารยิ คุณ ซงึ่ เปน็ บทสวดเคารพบิดามารดาและครอู าจารย์ เปน็ ภาษาบาลท่ีนยิ มใชก้ ันมาแตเ่ ดิม
ปัจจบุ ันมกี ารเรยี บเรียงขึน้ เปน็ บทฉนั ท์ในภาษาไทยใชใ้ นการประกอบพธิ ีต่างๆ เช่น วนั ไหวค้ รู(๓) เป็นตน้ ทั้งนี้
เพอ่ื ระลึกถงึ บุญคุณของบดิ ามารดาและครูอาจารย์เปน็ ผคู้ วรแกก่ ารเคารพบูชา ผูท้ ีเ่ คารพบชู าบิดามารดาและครู
อาจารยจ์ ะถอื ว่ามมี งคลอย่างสงู สุด ..”
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

๓. เขยี นอธบิ ายประเภทความรหู้ รอื วชิ าการ “.. สุ จิ ปุ ลิ หวั ใจของนกั ปราชญ์ ..” (๘-๑๐ บรรทัด)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
๔. เขยี นอธบิ ายประเภทคานา โดยสมมติใหน้ กั เรยี นจัดทาหนังสอื นทิ าน เรอ่ื ง “..มาตาปิตคุ ุณ พระคณุ ท่ี
ยิ่งใหญ่..” เพื่อเสริมสรา้ งคุณธรรมสาหรบั เยาวชนไทย (๘-๑๐ บรรทัด)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

เกรด็ ความรู้คาศพั ท์

เกลศ – กิเลสเคร่อื งทาใจให้เศรา้ หมอง // เกษมสานต์ – ชน่ื ชมยนิ ดี //โอฆ – ห้วงฟ้า //
ราคี – ความมัวหมอง //โลกอดุ ร - เหนอื โลกเบญจพิธจักษุ - ปัญญาท้ังหา้ เปน็ คณุ สมบัติ

ของพระพุทธเจ้า //กนั ดาร - ลาบาก อตั คัด // คุณากร - ที่เกดิ แหง่ ความดี //
วโิ ยค - การจากไป การพลัดพราก // สวุ คนธ – กลิ่นหอม //ประณต – ไหว้ //
ธรรมะ – คุณความดี // สมญา - ช่ือชัชวาล - สว่าง รุง่ เรือง // นฤพาน – ความดบั กเิ ลส
//มละ – ละท้งิ // สาทร - ดีแลว้ // พิสุทธ์ิ – บริสุทธิ์ //ประทปี - ไฟท่ีมีเปลวสวา่ ง //
สนั ดาน – อปุ นสิ ยั ที่ติดตัวมาแตก่ าเนิด// กระจา่ ง - สวา่ ง ชัด // มรรค - ทาง เหตุ //

ตอนที่ ๒ อตุ มงค์ - ศรี ษะพิสดาร - กวา้ งขวาง ละเอียดลออ // ครรไล – ไป //
คาชี้แจง บอกความร้แู ปลระยิ ขัตอ้ ิ –คกิดาทรเี่ไลดา่ ้จเราียกนคพารนะไมตัสรปกฎิ ากรคณุ านุคุณ

คานมัสการพระพุทธคุณ …………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………… คานมัสการพระธรรมคณุ
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

คานมสั การพระสงั ฆคุณ …………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………… คานมัสการมาตาปิตคุ ุณ
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

คานมัสการอาจรยิ คุณ …………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

ใบงานที่ ๔ เร่ือง คุณค่าดา้ นวรรณศลิ ป์

รหัสวิชา ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพนื้ ฐาน
ชนั้ มธั ยมศึกษาปีท่ี ๔ ภาคเรยี นที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ชอื่ ..........................................................................................................ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ี่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ตวั ชี้วัด วิเคราะห์และวิจารณ์วรรณคดีและวรรณกรรมตามหลักการวจิ ารณ์เบือ้ งต้น
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑ วเิ คราะหแ์ ละประเมนิ คณุ ค่าดา้ นวรรณศลิ ป์ของวรรณคดีและวรรณกรรม
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๓ ในฐานะทเี่ ป็นมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ

ท ๕.๑ ม.๔-๖/๔ สังเคราะหข์ อ้ คดิ จากวรรณคดีและวรรณกรรมเพือ่ นาไปประยกุ ต์ใช้ในชีวติ จริง
จดุ ประสงค์การเรียนรู้ บอกคณุ ค่าดา้ นวรรณศิลป์ท่ปี รากฏในเรอ่ื ง คานมัสการคุณานคุ ณุ ได้

คาชี้แจง ใหน้ กั เรียนศึกษาคณุ ค่าดา้ นกลวธิ กี ารแตง่ เรอ่ื ง คานมัสการคุณานคุ ณุ
จากน้ันสรุปเปน็ ผังความคดิ

การเลอื กสรรคาให้ การใชโ้ วหาร
เหมาะกับเนื้อเรือ่ ง ภาพพจน์

คานมัสการคุณานุคุณ

การเลือกสรรคาทีม่ ี
เสียงเสนาะ

เอกสารประกอบการเรียนรู้ ชุดท่ี ๒ เร่อื ง “ธรรมชาติและของภาษา”
รายวิชาภาษาไทยพ้ืนฐาน รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑

ระดับช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี ๔ กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย

ชอ่ื ..................................นามสกุล.......................................
ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ี่ ๔ / ....... เลขที่ ........

ครูประจาวชิ า
นางสาวลักขณา วฒุ ิเขตต์

ภาคเรียนท่ี ๑ ปกี ารศกึ ษา ๒๕๖๒
โรงเรียนสตรปี ระเสรฐิ ศิลป์ จงั หวดั ตราด
สานักงานเขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑๗

ใบงานที่ ๑ เร่อื ง ธรรมชาติของภาษา พลังของภาษา และลกั ษณะของภาษา
รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพน้ื ฐาน

ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๔ ภาคเรยี นที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ชือ่ ..........................................................................................................ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวช้วี ัด

ท ๔.๑ ม.๔-๖/๑ อธิบายธรรมชาติของภาษา พลงั ของภาษา และลักษณะของภาษา
คาช้แี จง วงรีล้อมรอบคาทีห่ าเจอในตรารางตอ่ ไปน้ี มที งั้ หมด ๑๐ คา

ต ะ วั น ก็ ทู อ ร ไ นา้
ะ ฟ ด อิ ห ล า ป ก่ ต
ก ตู้ เ ย็ น ห ห ล ข า
ร้ ม อ ซ า ล า เ ป า
า แ ห ฮ ทั น ร า ข เ
พ พ นั อ ฌ ธ ง ก น มี
ก ร ง แ ห่ ว ท ร ม ย
ณ ท สื ญ ฝ ฦ ะ ะ จี ตา
ผ า อฒนค รพนม
มั ง คุ ด แ ม ก ง ใ ส้

๑. เป็นอาหารชนิดหน่งึ กอ้ นสีขาวลูกกลมๆ คอ่ ยๆ หานะ กว่าจะมาเป็นคาตอ้ ง
๒. ภาษาอสี านเรียกว่า ขา้ วปุ้น ประกอบดว้ ยเสยี งพยญั ชนะ
๓. เป็นจังหวัดหนง่ึ ของภาคอีสาน เสียงสระ เสยี งวรรณยุกต์
๔. ทาขนึ้ เพ่อื ใชใ้ นวันเพ็ญเดอื น12
๕. เปน็ อาหารทใ่ี ชใ้ บตองห่อแล้วนึง่
๖. เปน็ สง่ิ ทใี่ ชใ้ สข่ อง
๗. เปน็ สง่ิ ทีเ่ ราทกุ คนต้องกนิ เปน็ ของกบั ขา้ ว
๘. ใช้อา่ นและเรียน
๙. ใช้แชอ่ าหารใหอ้ ยูไ่ ด้นานขึน้
๑๐. เป็นอาหารท่ขี นึ้ ชือ่ ของภาคอสี าน

ใบงานที่ ๒ เรอ่ื ง ลกั ษณะของภาษา
รหัสวชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพื้นฐาน
ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๔ ภาคเรยี นท่ี ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ชอื่ ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ท ๔.๑ ม.๔-๖/๑ อธบิ ายธรรมชาตขิ องภาษา พลงั ของภาษา และลักษณะของภาษา
คาช้ีแจง ให้นกั เรียนอธิบายประเด็นต่อไปนอ้ี ย่างสน้ั ๆ ใหไ้ ดใ้ จความถูกต้องชัดเจน
๑. ภาษาคาโดด ………………………………………………………………….…………………………………..…………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๒. มาตราตวั สะกด ………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๓. คาเดียวมีหลายความหมายหลายหนา้ ที่ ……………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๔. ภาษาเรยี งคา ……………………………………………………………………………………………………………….…………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๕. คาขยาย ………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๖. ลักษณนาม ………………………………………………………………………………………………………………………………......
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๗. การสรา้ งคาในภาษาไทย ………………………………………………………………………………………………………….……..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๘. ระดับเสยี งของคา ………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๙. ภาษามรี ะดับ …………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
๑๐. ความสาคัญของภาษา ………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

นกั ภาษาศาสตรจ์ ัดใหภ้ าษาไทยอยใู่ นภาษาตระกูล
“คาโดด” คอื ภาษาทีอ่ ดุ มไปดว้ ยคาพยางค์เดยี ว
มกี ารประโยค หน่วยของภาษา และการวางคาขยาย
ไว้ขา้ งหลงั คาหลกั “อย่าลมื นะ”

๖. การลงเสียงหนกั เบา
ของคา

๗. การไม่เปลยี่ นแปลง
รูปคา

ใบงานที่ ๓ เร่ือง เสียงในภาษาไทย
รหัสวิชา ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพืน้ ฐาน
ช้นั มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๔ ภาคเรียนท่ี ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓
ชื่อ..........................................................................................................ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีที่ ๔/...... เลขที่ ..........
ตวั ชวี้ ัด
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๑ อธิบายธรรมชาตขิ องภาษา พลังของภาษา และลักษณะของภาษา
คาชีแ้ จง ใหน้ ักเรยี นจบั กล่มุ กลมุ่ ละ ๓ – ๔ คน ศึกษาความรจู้ ากแหลง่ ขอ้ มลู ตา่ งๆ
เขยี นแผนผงั ความคดิ เรื่อง เสยี งในภาษาและสว่ นประกอบของภาษา
จากนัน้ สุ่มตวั แทนนาเสนอหน้าช้ันเรียน

เสยี งในภาษาไทย

ใบงานที่ ๕ เรื่อง ธรรมชาติและลักษณะของภาษา
รหสั วิชา ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพืน้ ฐาน
ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๔ ภาคเรียนที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ช่ือ..........................................................................................................ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีที่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ตัวชีว้ ัด
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๑ อธิบายธรรมชาติของภาษา พลังของภาษา และลักษณะของภาษา
คาช้แี จง จงนาคาท่ีกาหนดให้ไปเติมในช่องว่างให้ถูกตอ้ งสมบรู ณ์

พยางค์ / ภาษาในความหมายกวา้ ง / อวัจนภาษา / สื่อความหมาย / การใชค้ าในความหมายใหม่ /
วิธีขยายประโยค / หนว่ ยเสียง / ภาษาท่ีใช้คาพดู /ภาษามีการเปลี่ยนแปลง / ประโยค

๑. ความหมายของภาษา ภาษาแบง่ ความหมายออกได้เปน็ ๒ ประเภท คือ
.......................................... หมายถึง ภาษาที่ใช้คาพูด และภาษาทไ่ี มไ่ ดใ้ ชค้ าพูดหรือภาษาทา่ ทาง ท้ังนี้

อาจรวมไปถึงภาษาของสัตว์
ภาษาในความหมายแคบ หมายถงึ .............................................จะเปน็ คาพดู หรือลายลกั ษณ์อกั ษร ซึง่

เปน็ เคร่ืองหมายใชแ้ ทน คาพดู กไ็ ด้
๒. ความแตกต่างระหว่างวัจนภาษา และอวจั นภาษา

วัจนภาษา คือ ภาษาทม่ี กี ารใชถ้ อ้ ยคาที่แสดงชนั้ เชงิ ของภาษาอยูม่ าก และเป็นภาษาที่ใช้ในการพดู คุย
โต้ตอบกนั ระหวา่ งบุคคล

………………………………… คอื ภาษาท่ีไม่ใช้ถอ้ ยคา แตเ่ นน้ ใช้ลกั ษณะ ทา่ ทาง น้าเสยี ง และสัญลักษณ์ใน
การส่อื สาร
๓. หน่วยในภาษาหรอื สว่ นประกอบของภาษา

หนว่ ยในภาษา หมายถงึ สว่ นประกอบของภาษา หนว่ ยท่ีเลก็ ท่สี ุดของภาษา คือ ............................... ถ้า
นาหนว่ ยเสยี ง มาประกอบกนั จะไดห้ นว่ ยทใ่ี หญ่ขน้ึ คอื ........................ เมื่อกาหนดความหมายใหพ้ ยางค์แล้ว
พยางค์เหล่าน้ันกจ็ ะเปน็ คา และเมือ่ นาคามาประกอบกนั เข้าตามระบบการใช้ถ้อยคาของแต่ละภาษา กจ็ ะไดห้ นว่ ย
ภาษาทใ่ี หญ่ข้นึ เป็นกลุม่ คาหรอื วลี ถ้านาคามาเรยี งลาดบั กันและไดค้ วามหมายครบถว้ นกก็ ลายเป็น
.......................................................
๔. ลกั ษณะท่วั ไปของภาษา มีดงั น้ี

๑) ภาษาใช้เสยี ง...............................
๒) หน่วยในภาษาประกอบกนั เป็นหนว่ ยทใี่ หญ่ขน้ึ
๓) ....................................................

- การเปลี่ยนแปลงอันเกิดจากธรรมชาตขิ องการออกเสียง
- การเปลยี่ นแปลงท่ีเกดิ จากอิทธิพลภายนอก เช่น ภาษาต่างประเทศ
- การเปล่ียนแปลงของสิ่งแวดล้อม

๔) ภาษาต่างๆ มีลักษณะทตี่ า่ งและคล้ายกัน
- ภาษาแต่ละภาษาสามารถสร้างศัพท์ใหม่จากศัพท์เดมิ
- ภาษาแต่ละภาษามีสานวน และมี..................................................
- ภาษาแต่ละภาษามคี าชนิดตา่ งๆ คล้ายกนั
- ภาษาแต่ละภาษามี..............................................ใหย้ าวออกไปได้เร่อื ยๆ

๕) ภาษาย่อมมสี ว่ นประกอบทเี่ ปน็ ระบบ มรี ะเบยี บแบบแผน

ตอนที่ ๒
คาชแ้ี จง ให้นักเรยี นทาเคร่อื งหมาย √ ลงในชอ่ งว่างหน้าขอ้ ทกี่ ลา่ วถกู ตอ้ ง และทาเครื่องหมาย ×
ลงในช่องว่างหนา้ ข้อทก่ี ล่าวไม่ถูกตอ้ ง

................ ๑. วัจนภาษาสามารถสอื่ สารได้เข้าใจชัดเจนของอวจั นภาษา
................ ๒. มนุษย์ทุกชาตพิ ันธุ์ต่างมีภาษาพดู และภาษาเขยี นเปน็ ของตนเอง
................ ๓. หนว่ ยที่เลก็ ทสี่ ดุ ของภาษาคอื พยางค์
................ ๔. การสือ่ สารดว้ ยภาษาเป็นมาการทางธรรมชาตเิ กดิ ขน้ึ ด้วยสัญชาตญาณ
................ ๕. ธรรมชาตปิ ระการหน่ึงของภาษาคอื การเปลย่ี นแปลง
................ ๖. เสยี งเป็นองค์ประกอบที่สาคญั ท่ีจะสอ่ื ความหมายในภาษา
................ ๗. ภาษาอาจนบั รวมถงึ ภาษาของสตั ว์ด้วย
................ ๘. คนท่ีไมไ่ ดเ้ รียนหนงั สือหรอื อ่านหนังสอื ไม่ออกจะมีภาษาเพื่อใชใ้ นการส่อื สารกับผอู้ ่ืน
................ ๙. หนว่ ยภาษาประกอบด้วยสัญลกั ษณเ์ สียงและความหมาย
................ ๑๐. ภาษาเขยี นคอื สญั ลักษณท์ ่ีมนษุ ย์คิดค้นข้ึนมาเพื่อบนั ทกึ ภาษา

“.. ภาษาเป็นเครื่องมอื ในการส่ือสารของมนษุ ย์
การมีความร้คู วามเขา้ ใจเกย่ี วกบั ธรรมชาติของภาษา

ตลอดจนพลังของภาษาจะชว่ ยให้สื่อสาร
ได้อยากมปี ระสทิ ธิผลมากยิง่ ขน้ึ ..”

เอกสารประกอบการเรียนรู้ ชุดท่ี ๓ เรอ่ื ง “อิเหนา ตอนศกึ กะหมงั กุหนงิ ”
รายวชิ าภาษาไทยพ้นื ฐาน รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑

ระดับช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ ๔ กล่มุ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย

ช่อื ..................................นามสกุล.......................................
ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี ๔ / ....... เลขที่ ........

ครปู ระจาวชิ า
นางสาวลกั ขณา วุฒิเขตต์

ภาคเรยี นท่ี ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๒
โรงเรยี นสตรีประเสริฐศลิ ป์ จงั หวดั ตราด
สานกั งานเขตพื้นทกี่ ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑๗

ใบงานที่ ๑ เร่ือง ความเปน็ มาและประวัตผิ ู้แต่ง
รหสั วิชา ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพ้นื ฐาน
ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ ๔ ภาคเรียนท่ี ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ชอื่ ..........................................................................................................ชน้ั มธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวชว้ี ัด

ท ๑.๑ ม.๔-๖/๑ อ่านออกเสียงบทร้อยแก้วและบทรอ้ ยกรองไดอ้ ยา่ งถกู ต้อง ไพเราะ

และเหมาะสมกบั เรื่องท่อี ่าน

ท ๑.๑ ม.๔-๖/๒ ตคี วาม แปลความ และขยายความเรื่องทอ่ี ่าน

ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑ วเิ คราะหแ์ ละวจิ ารณ์วรรณคดีและวรรณกรรมตามหลกั การวิจารณ์เบอ้ื งตน้

คาชแี้ จง จงนาคาทีก่ าหนดใหไ้ ปเติมในชอ่ งวา่ งให้ถูกตอ้ งสมบรู ณ์

เมอื งมชั ปาหิต / บทละครรา / นิทานปนั หยี / อิเหนาปันหยีกรัตปาตี / ไอรลังคะ / พงศาวดาร
พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหล้านภาลยั / การเฉลิมพระเกยี รติกษัตรยิ ์ชวาพระนามวา่ ไอรลงั คะ /

พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงพระราชนิพนธ์ / กรงุ ศรีอยุธยาเปน็ ราชธานี

อเิ หนา เป็นวรรณคดที ่มี ีมาแตเ่ มอ่ื ครัง้ (๑).................................................................. โดยมที ่ีมาจาก
(๒)................................ ซ่ึงเปน็ คาสามัญที่ ชาวชวาใช้เรยี กวรรณคดีทีม่ ีความสาคญั มากเรื่องหน่ึง คือ วรรณคดี

เรอ่ื ง (๓)................................ อเิ หนา มเี นอ้ื หาเป็น (๔)............................................... แตง่ ขนึ้ เพ่อื เฉลมิ พระเกียรติ
กษตั รยิ ช์ วาพระองค์หนง่ึ ซงึ่ เปน็ นกั รบ นกั ปกครอง และทรงสร้างความเจริญให้แก่ชวาเป็นอยา่ งมาก ทรงพระนาม
ว่า (๕)......................................

อเิ หนา เป็น (๖).......................................พระราชนิพนธ์ใน แห่งพระบรมราชจักรี (๗)……………………………
……………………………………………… พระองค์ทรงพระราชนพิ นธ์บทละครและส่งเสริมให้มีการหดั ละคร เล่นละคร

ท้งั ละครในและละครนอก พระองคท์ รงไดร้ บั การเทิดพระเกยี รติจากองค์การการศึกษาวทิ ยาศาสตร์และวัฒนธรรม
แห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ในฐานะบุคคลสาคัญของโลก เม่อื พ.ศ. ๒๕๑๑

เร่ือง อเิ หนา แต่งขน้ึ เพ่ือ (๘)............................................................................................. ซง่ึ ทรงเปน็ ทั้ง

นกั นักรบและนกั ปกครอง
(๙).......................................... เปน็ ราชธานที อี่ ย่ขู องราชวงศ์อิเหนา หลังถูกกษตั ริย์อังรกะแย่งราชสมบตั ิ

ความเป็นมาของเรือ่ ง อเิ หนา ในสมัยรตั นโกสินทร์ บทละครเรือ่ ง อิเหนาขนึ้ โดยซอ่ มแปลงบทกรุงเก่าที่
ยงั เหลืออยู่ (๑๐).........................................................................................และในสมัยตอ่ มา พระบาทสมเด็จ
พระพุทธเลิศหล้านภาลยั ได้ทรงพระราชนพิ นธ์บทละครเรอ่ื ง อเิ หนา ขนึ้ ใหมท่ ง้ั หมด

ใบงานที่ ๒ เรื่อง ความเป็นมาและประวตั ผิ ูแ้ ตง่
รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพนื้ ฐาน
ชัน้ มัธยมศึกษาปีที่ ๔ ภาคเรียนท่ี ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ช่ือ..........................................................................................................ชนั้ มธั ยมศึกษาปีท่ี ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวช้ีวัด

ท ๑.๑ ม.๔-๖/๑ อา่ นออกเสียงบทร้อยแก้วและบทร้อยกรองได้อย่างถกู ตอ้ ง ไพเราะ

และเหมาะสมกบั เรอ่ื งที่อ่าน

คาชี้แจง ให้นักเรยี นเขียนคาศัพท์พรอ้ มกบั บอกความหมายจากเรื่อง อเิ หนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง

ท่ี คาศัพท์ ความหมาย
๑
๒
๓
๔
๕
๖
๗
๘
๙
๑๐
๑๑
๑๒
๑๓
๑๔
๑๕
๑๖
๑๗
๑๘
๑๙

ใบงานท่ี ๓ เรอ่ื ง วิเคราะห์และวจิ ารณ์
รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพื้นฐาน
ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ ๔ ภาคเรียนที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ชื่อ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ตวั ชว้ี ัด วิเคราะห์และวิจารณ์วรรณคดแี ละวรรณกรรมตามหลักการวิจารณ์เบ้อื งตน้
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑ สามารถวิเคราะห์และวจิ ารณ์ไดถ้ กู ต้องตามหลักการวิจารณ์เบอ้ื งตน้
จดุ ประสงค์การเรียนรู้

คาช้ีแจง ใหน้ กั เรียนเขียนวิเคราะห์วจิ ารณ์เรอ่ื ง อเิ หนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง

เขียนอธบิ ายโดยละเอยี ด

๑. การแตง่ เรอ่ื ง อิเหนา ตอน ศกึ กะหมังกุหนิง มีจดุ มุง่ หมายใด

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒. เรอ่ื ง อเิ หนา ตอน ศกึ กะหมังกุหนงิ มรี ูปแบบอย่างไร

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓. เนอื้ หาและกลวธิ ีในการแตง่ เรอ่ื ง อเิ หนา ตอน ศกึ กะหมังกหุ นงิ เปน็ อยา่ งไร

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๔. นกั เรยี นวิเคราะห์วิจารณ์เร่อื ง อเิ หนา ตอน ศกึ กะหมังกหุ นิง ในด้านโครงเร่อื ง ตามประเด็นต่อไปนี้

- แนวคดิ ของเรื่อง………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

- ฉาก……………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

- ปมขัดแย้ง……………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๕. นกั เรยี นวเิ คราะห์วิจารณเ์ รอ่ื ง อิเหนา ตอน ศึกกะหมังกุหนงิ ในดา้ นลักษณะนสิ ยั ของตัวละคร ดังนี้

ทา้ วกุเรปนั

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทา้ วดาหา
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

อเิ หนา
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
จินตะหรา

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทา้ วกะหมังกุหนงิ
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
วหิ ยาสะกา

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ใบงานท่ี ๔ เร่ือง ประเมนิ คุณคา่ และสังเคราะห์ขอ้ คิด
รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพ้ืนฐาน

ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ ๔ ภาคเรียนที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ช่ือ..........................................................................................................ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ตัวช้ีวัด วิเคราะหแ์ ละประเมนิ คณุ ค่าด้านวรรณศลิ ปข์ องวรรณคดแี ละวรรณกรรม
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๓ ในฐานะที่เปน็ มรดกทางวฒั นธรรมของชาติ

ท ๕.๑ ม.๔-๖/๔ สงั เคราะห์ขอ้ คิดจากวรรณคดีและวรรณกรรมเพ่ือนาไปประยุกต์ใช้ในชวี ติ จริง
จดุ ประสงค์การเรียนรู้ ๑. วิเคราะหแ์ ละประเมนิ คุณค่าด้านวรรณศิลป์จากเรอื่ งได้
๒. สังเคราะหข์ ้อคิดท่ีไดจ้ ากการอ่านเร่อื ง อเิ หนา ตอน ศกึ กะหมงั กหุ นงิ ได้

คาช้ีแจง จงตอบคาถามต่อไปนเ้ี ขยี นอธบิ ายโดยละเอียด
๑. เรื่อง อเิ หนา ตอน ศึกกะหมงั กุหนิง มีลกั ษณะเด่นอย่างไร

๑) ........................................................................................................................................................
๒) ........................................................................................................................................................

๓) ........................................................................................................................................................
๒. จงอธิบายลักษณะเด่นของเรอ่ื ง อเิ หนา ตอน ศึกกะหมังกุหนงิ ที่แสดงให้เหน็ ถึงความสมั พนั ธ์กบั
ประวัตศิ าสตรไ์ ทย

๑) ........................................................................................................................................................
๒) ........................................................................................................................................................

๓) ........................................................................................................................................................
๓. จงอธบิ ายลักษณะเด่นของเรอ่ื ง อิเหนา ตอน ศึกกะหมังกหุ นิง ที่สะทอ้ นใหเ้ ห็นถงึ วถิ ีชีวติ ของคนไทย
...................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................
๔. ขอ้ คดิ ท่ไี ด้จากเรื่อง อเิ หนา ตอน ศึกกะหมังกุหนงิ มอี ะไรบ้าง จงอธบิ าย

...................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
๕. นกั เรยี นสามารถนาขอ้ คิดที่ไดจ้ ากเรือ่ ง อเิ หนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง ไปเปน็ แนวทางในการใช้

ชวี ิตประจาวนั อย่างไร
...................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

ใบงานท่ี ๕ เร่อื ง คณุ ค่าด้านวรรณศิลป์
รหัสวชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพน้ื ฐาน
ช้นั มัธยมศึกษาปีที่ ๔ ภาคเรียนท่ี ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ชอื่ ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีที่ ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวชี้วัด วเิ คราะหแ์ ละวจิ ารณ์วรรณคดแี ละวรรณกรรมตามหลกั การวิจารณเ์ บื้องต้น
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑ วิเคราะหแ์ ละประเมินคณุ คา่ ด้านวรรณศลิ ปข์ องวรรณคดีและวรรณกรรม
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๓
ในฐานะทเ่ี ป็นมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๔ สังเคราะหข์ ้อคิดจากวรรณคดีและวรรณกรรมเพ่อื นาไปประยกุ ตใ์ ช้ในชีวิตจรงิ
จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ บอกคุณค่าด้านวรรณศิลป์ที่ปรากฏในเรอ่ื ง อิเหนา ตอน ศกึ กะหมงั กุหนิงได้

คาชแี้ จง ให้นักเรยี นศกึ ษาคณุ คา่ ดา้ นกลวิธีการแตง่ ของเรอื่ งจากนน้ั สรุปเป็นผงั ความคิด

อเิ หนา
“ศึกกะหมังกหุ นงิ ”

เอกสารประกอบการเรียนรู้ ชุดท่ี ๔ เรือ่ ง “การใชค้ าหรอื กลุ่มคาสรา้ งประโยค”
รายวชิ าภาษาไทยพน้ื ฐาน รหัสวชิ า ท๓๑๑๐๑

ระดับช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๔ กลุ่มสาระการเรียนร้ภู าษาไทย

ชื่อ..................................นามสกุล.......................................
ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๔ / ....... เลขที่ ........

ครูประจาวชิ า
นางสาวลกั ขณา วฒุ ิเขตต์

ภาคเรียนท่ี ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓
โรงเรยี นสตรีประเสรฐิ ศลิ ป์ จังหวัดตราด
สานกั งานเขตพนื้ ท่กี ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑๗

ใบงานที่ ๑ เร่ือง การใช้คาหรอื กลมุ่ คา สรา้ งประโยค

รหสั วิชา ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพืน้ ฐาน
ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๔ ภาคเรยี นที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ชอ่ื ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ตัวช้วี ัด ใช้คาและกลุม่ คาสร้างประโยคตรงตามวตั ถุประสงค์
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๒ ใช้คาและกลุ่มคาสร้างประโยคไดต้ รงตามวัตถุประสงค์
จดุ ประสงค์การเรียนรู้

คาช้แี จง ให้นักเรียนเติมคาอธบิ ายลกั ษณะของประโยคตอ่ ไปนี้

ประโยคถามใหต้ อบ ประโยคบอกใหท้ า ประโยคแจ้งให้ทราบ

๑. ....................................เปน็ ประโยคที่ผู้ส่งสารใช้แจ้งข้อความหรือบอกเล่าเรือ่ งราวบางอยา่ งให้ผู้รับสารได้
ทราบ
ถงึ ข้อความหรอื เรื่องราว
น้ัน
๒. ....................................เป็นประโยคที่ผูส้ ่งสารใช้ถามเรื่องราวบางประการ เพ่อื ใหผ้ ู้รับสารตอบคาถาม ประโยค
ชนดิ นี้จะมรี ปู แบบเชน่ เดยี วกบั ประโยคแจ้งใหท้ ราบ จะแตกตา่ งกันตรงทว่ี ่าประโยคถามใหต้ อบ จะตอ้ งมีคาท่ี
แสดงความเป็นคาถาม เชน่ ใคร อะไร ทีไ่ หน เมอ่ื ไร อย่างไร เป็น
ต้น
๓. ...................................เปน็ ประโยคทผี่ ้สู ่งสารบอกให้ผ้รู บั สารทาตามความตอ้ งการของตน อาจใช้วธิ กี ารตา่ งๆ
เช่น ขอรอ้ ง ออ้ นวอน ชักชวน สัง่ เป็นต้น ประโยคประเภทนี้จงึ มคี าทแ่ี สดงเจตนาดงั กล่าวประกอบอย่ดู ้วย เชน่
คาว่า โปรด กรณุ า อย่า ตอ้ ง ห้าม เป็นต้น

คาช้แี จง ใหน้ กั เรยี นแต่งประโยคต่อไปน้ี ประเภทละ ๒ ประโยค
(ประโยคต้องเก่ยี วข้องกบั เรื่องอิเหนาตอนศกึ กะหมงั กหุ นิง)

๑. ประโยคแจง้ ให้ทราบ ๑)..................................................................................................................................
๒)..................................................................................................................................

๒. ประโยคถามให้ตอบ ๑)..................................................................................................................................

๒)..................................................................................................................................

๓. ประโยคบอกใหท้ า ๑)..................................................................................................................................
๒)..................................................................................................................................

ใบงานที่ ๒ เรือ่ ง การสรา้ งประโยค

รหัสวชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพืน้ ฐาน
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ ภาคเรียนที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ชื่อ..........................................................................................................ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๔/...... เลขที่ ..........

ตวั ช้ีวัด ใช้คาและกล่มุ คาสรา้ งประโยคตรงตามวตั ถุประสงค์
ใช้คาและกล่มุ คาสรา้ งประโยคไดต้ รงตามวัตถปุ ระสงค์
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๒
จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้

คาชี้แจง ให้นักเรียนแต่งประโยคตอ่ ไปนี้ ประเภทละ ๔ ประโยค

๑. ประโยคท่ีเชือ่ มดว้ ยคาสนั ธานหรอื สันธาน ๑)............................................................................................

วลี ๒)............................................................................................

แล้วมเี น้ือความคล้อยตามกัน ๓)............................................................................................

๔)............................................................................................

๒. ประโยคทเ่ี ช่ือมด้วยคาสันธานหรือสันธาน ๑)............................................................................................
วลี ๒)............................................................................................
๓)............................................................................................
แล้วมเี นื้อความขดั แยง้ กัน
๔)............................................................................................

๓. ประโยคท่เี ชอ่ื มด้วยคาสนั ธานหรอื สันธาน ๑)............................................................................................
วลี ๒)............................................................................................

แลว้ มเี นอ้ื ความให้เลอื กอยา่ งใดอยา่ งหน่งึ ๓)............................................................................................
๔)............................................................................................

๔. ประโยคทเี่ ช่อื มความดว้ ยคาสนั ธานหรอื ๑)............................................................................................
๒)............................................................................................

สนั ธานวลี แลว้ มีเน้ือความเป็นเหตุเป็นผล ๓)............................................................................................
กนั ๔)............................................................................................

๕. ประโยคที่เชื่อมความด้วยคาสนั ธานหรอื ๑)............................................................................................
สันธานวลี แลว้ แสดงความเกย่ี วข้องกัน ๒)............................................................................................
ทางเวลา ๓)............................................................................................
๔)............................................................................................

ใบงานที่ ๓ เรอ่ื ง การใช้คาและกลมุ่ คาสร้างประโยคตรงตามวัตถปุ ระสงค์

รหัสวิชา ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพืน้ ฐาน
ชั้นมัธยมศึกษาปที ่ี ๔ ภาคเรียนที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ช่อื ..........................................................................................................ชน้ั มธั ยมศึกษาปีท่ี ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวชี้วัด ใชค้ าและกลมุ่ คาสร้างประโยคตรงตามวัตถุประสงค์
ใชค้ าและกลมุ่ คาสรา้ งประโยคได้ตรงตามวัตถปุ ระสงค์
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๒
จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้

คาชีแ้ จง ใหน้ ักเรยี นนาประโยคทก่ี าหนด เขยี นลงในตารางให้ถูกตอ้ ง

๑. สุรศักดเ์ิ คยไปเที่ยวยุโรป แต่หลายคนไม่เคย
๒. มาริสาชอบอ่านหนังสอื เธอคงไปงานสปั ดาห์หนงั สอื อย่างมีความสขุ

๓. ครมู อบหมายใหน้ กั เรียนทาโครงงานภาษาไทย โครงงานภาษาไทยชว่ ยให้นักเรียนรู้จกั การศึกษาคน้ คว้า

๔. กางเกงขาสั้นตวั น้ันไม่เหมาะกับเธอหรอก ตัวนด้ี ีกวา่
๕. ร้านนจ้ี าหน่ายอาหารชีวจิต อาหารชวี จิตราคาไม่แพง

๖. แนนชอบทานอาหารญ่ปี ุ่น แตน่ อ้ ยไม่ชอบ

การซา้ คาหรือวลี ....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

การละคาหรอื วลี ....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

การแทนด้วยคาหรอื วลี ....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

เอกสารประกอบการเรียนรู้ ชดุ ที่ ๕ เรือ่ ง “การเขยี นยอ่ ความ”
รายวิชาภาษาไทยพืน้ ฐาน รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑

ระดับช้นั มธั ยมศึกษาปที ่ี ๔ กลมุ่ สาระการเรียนร้ภู าษาไทย

ชอ่ื ..................................นามสกุล.......................................
ช้นั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๔ / ....... เลขที่ ........

ครูประจาวชิ า
นางสาวลักขณา วุฒิเขตต์

ภาคเรียนท่ี ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

โรงเรียนสตรปี ระเสรฐิ ศลิ ป์ จังหวัดตราด
สานกั งานเขตพืน้ ท่ีการศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๑๗

ใบงานที่ ๑ เรื่อง การเขียนย่อความ
รหัสวชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพ้ืนฐาน
ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๔ ภาคเรยี นที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ชื่อ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ตัวช้วี ัด

ท ๒.๑ ม.๔-๖/๓ เขยี นย่อความจากสื่อที่มีรปู แบบและเนอื้ หาหลากหลาย

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ เขียนยอ่ ความได้

คาชแี้ จง ใหน้ ักเรยี นศึกษาเรอื่ ง การเขยี นยอ่ ความ แล้วจับคคู่ าถามกับคาตอบตอ่ ไปนี้ใหถ้ กู ตอ้ ง

………. ๑. ย่อความที่ถูกตอ้ งมลี กั ษณะอยา่ งไร

.......... ๒. ในยอ่ หนา้ แรกของย่อความต้องบอกให้ผูอ้ ่านทราบถึงสงิ่ ใดเพราะเหตุใด

………. ๓. การยอ่ หนังสือราชการในยอ่ หน้าแรกต้องบอกรายละเอียดเกยี่ วกับสิ่งใด

........... ๔. การยอ่ ความมีความสาคัญอย่างไร

.......... ๕. การอ่านเพ่ือย่อความ มขี น้ั ตอนการปฏิบัติอย่างไร จงอธบิ าย

ก. ย่อหนงั สอื ราชการของ..... เลขท.ี่ .... ลงวันท่.ี .... ถงึ ..... เร่ือง..... ความว่า
.....

ข. บอกแหลง่ ทม่ี าของเร่ือง เพ่ือความสะดวกในการคน้ หารายละเอียดเพ่ิมเติมจาก
ต้นฉบบั

ค. การเรียบเรียงเสนอใจความสาคัญของเรอ่ื งอย่างย่อๆ เพอ่ื ใหส้ ามารถเขา้ ใจไดอ้ ย่าง รวดเร็ว มสี าระถกู ต้อง
ครบถว้ น และสมบรู ณ์ตามเรอ่ื ง

เดิม

ง. ๑. อ่านเรอื่ งทจี่ ะยอ่ ทั้งหมดอยา่ งละเอียด เพ่ือใหท้ ราบวา่ เปน็ เรื่องของใคร ทาอะไร ทไ่ี หน เมื่อไร
อยา่ งไร

๒. แยกอา่ นและทาความเข้าใจเร่อื งแตล่ ะย่อหนา้ อยา่ ง
ละเอยี ด

๓. จบั ความคดิ หลักหรอื ประโยคใจความสาคญั ในแต่ละย่อหนา้

จ. ๑. ช่วยประหยดั เวลาของ
ผู้อ่าน

๒. ช่วยให้เข้าใจเรื่องท่มี เี นือ้ หามาก เนือ้ หายาก หรือมคี วามซับซอ้ นไดด้ ี
ข้ึน

๓. ช่วยให้เข้าใจสาระสาคญั ของ
เรือ่ ง

๔. ช่วยให้ผู้อ่านทไ่ี ม่ไดอ้ า่ นเรื่องจากตน้ ฉบบั จรงิ ไดร้ บั ประโยชนจ์ ากการอ่าน

เกร็ดความรู้ “..การเขยี นย่อความ..”

การเขียนเพอื่ ย่อความ มหี ลักการ
ดงั นี้
๑. มีเฉพาะสาระสาคัญ คอื ความคิดหลกั ส่วนที่เปน็ พลความตัดออก
ทงั้ หมด
๒. ในกรณที ่สี าระสาคญั ซา้ กนั หลายแห่ง เมื่อนามาเรียบเรยี งใหก้ ลา่ วครงั้
เดยี ว
๓. เขียนให้ครอบคลุมประเดน็ สาคญั ของเร่ืองได้ครบถว้ น สมบรู ณ์ ถกู ตอ้ งตามเรอื่ ง
เดิม
๔. ขอ้ ความที่เป็นคาพูดอยู่ในเครื่องหมายอัญประกาศ ถา้ ไม่ใช่ประเด็นสาคัญให้ตัดออก ถ้าเป็นประเด็น
สาคญั

ใหส้ รปุ สน้ั ๆ
๕. การเรยี งลาดบั ข้อความทย่ี ่อจะเรยี งอยา่ งไรก็ได้ใหอ้ ่านเข้าใจง่าย ไม่จาเปน็ ต้องเรียงตามเรอื่ ง
เดมิ

สานวนภาษาทใ่ี ชใ้ นการเขียนยอ่ ความมลี ักษณะ
ดังน้ี
๑. ใชส้ านวนภาษาของผ้ยู อ่ เรยี บเรียงเน้ือความใหม่ ไมค่ วรใช้สานวนภาษาของเรื่องเดิม และไม่ตัดต่อ
ประโยค
ใจความสาคัญของ
ต้นฉบบั
๒. เรียบเรียงเปน็ เรื่องราวในรูปแบบร้อยแกว้ ถ้าเอ่ยถึงบุคคลอ่ืนให้ใช้ชอื่ หรือสรรพนามบรุ ุษท่ี 3 ห้าม
ใช้
สรรพนามบุรุษท่ี 1 และ
2
๓. ใช้สานวนภาษาทดี่ ี มีความกะทดั รดั ชดั เจน สละสลวย น่าอ่าน และถูกตอ้ งตามหลกั การใช้
ภาษา
๔. สานวนภาษาหรือคายาก คายาว ในเรอ่ื งเดิมใหเ้ ปลีย่ นมาใช้คา
ธรรมดา
๕. ไมใ่ ช้อกั ษรยอ่ ในข้อความทอี่ า่ น นอกจากคาเต็มนน้ั ยาวมากและอักษรย่อนน้ั เป็นทรี่ ูจ้ ักกนั อยา่ ง
แพรห่ ลาย
๖. ถ้าเร่ืองเดมิ เปน็ ร้อยกรองให้ย่อเป็นรอ้ ย
แกว้
๗. ใช้สานวนภาษาท่ีคงไวซ้ ง่ึ ลลี าหรอื นา้ เสียงใหเ้ หมือนเดิม เชน่ ความรู้สึกโศกเศร้าสะเทอื นอารมณ์

ใบงานที่ ๒ เรื่อง การเขยี นย่อความ
รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพนื้ ฐาน
ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๔ ภาคเรียนที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ช่ือ..........................................................................................................ช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ตัวชี้วัด เขยี นยอ่ ความจากสือ่ ท่มี ีรปู แบบและเนอ้ื หาหลากหลาย
ท ๒.๑ ม.๔-๖/๓ เขยี นย่อความได้
จดุ ประสงค์การเรียนรู้

คาช้แี จง ให้นักเรยี นเขยี นยอ่ ความนิทานเวตาลเรือ่ งท่ี ๑๐

นทิ าน .................................................................................... ของ .......................................................
จาก .........................................................................................หน้า................................ ความวา่
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

เอกสารประกอบการเรียนรู้ ชุดที่ ๖ เร่อื ง “นิทานเวตาล (เร่ืองที่ ๑๐)”
รายวชิ าภาษาไทยพน้ื ฐาน รหัสวชิ า ท๓๑๑๐๑

ระดบั ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๔ กลุม่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย

ชื่อ..................................นามสกลุ .......................................
ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี ๔ / ....... เลขท่ี ........

ครูประจาวชิ า
นางสาวลกั ขณา วฒุ ิเขตต์

ภาคเรยี นที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓
โรงเรียนสตรปี ระเสริฐศิลป์ จงั หวดั ตราด

สานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑๗

ใบงานท่ี ๑ เรอ่ื ง ความเปน็ มาและประวตั ผิ ู้แต่งเรือ่ ง นทิ านเวตาล (เรือ่ งที่ ๑๐)
รหัสวิชา ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพนื้ ฐาน

ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ี่ ๔ ภาคเรยี นท่ี ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ช่ือ..........................................................................................................ชนั้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวชวี้ ัด ตอบคาถามจากการอ่านงานเขยี นประเภทตา่ งๆ ภายในเวลาทก่ี าหนด
๑. ตอบคาถามจากการอา่ นนทิ านเวตาล (เรื่องที่ ๑๐) ได้
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๖
จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ ๒. อธบิ ายความเป็นมาของนทิ านเวตาล (เรอ่ื งที่ ๑๐) ได้
๓. บอกประวัตผิ ้แู ตง่ นิทานเวตาล (เรอ่ื งที่ ๑๐) ได้

คาชีแ้ จง ใหน้ ักเรยี นเตมิ คาในชอ่ งวา่ งใหส้ มบรู ณ์

นทิ านซ้อนนิทาน ประเภทรอ้ ยกรอง

ศิวทาสปราชญ์อนิ เดยี รอ้ ยเอก เซอรร์ ชิ ารด์ เอฟ เบอร์ตนั
น.ม.ส. ประเภทรอ้ ยแกว้
เวตาลปัญจวิงศติ
กรมหม่ืนพิทยาลงกรณ

นิทานเวตาลเดิมชื่อวา่ (๑)................................... โดย (๒).........................................ในสมยั โบราณไดแ้ ต่ง

ไว้ผู้แปลนทิ านเวตาลเป็นภาษาองั กฤษสานวนทีน่ ามาแปลเป็นภาษาไทย คอื ๓)....................................................
แปลและเรยี บเรยี งแตง่ เป็นสานวนตนเอง และสานวนแปลของ ซี. เอช. ทอร์นีย์ ผแู้ ปลเป็นภาษาไทย คอื

(๔)................................................... นทิ านเวตาลมลี กั ษณะเป็น (๕)............................................. คอื มีนทิ านเรื่อง
ยอ่ ยซ้อนอยู่ในนิทานเรอ่ื งใหญ่ ซง่ึ นิทานเรอ่ื งยอ่ ยทซี่ ้อนอยใู่ นนิทานเรือ่ งใหญม่ ีหนา้ ทีช่ ่วยเสริมให้แก่นเรือ่ งหลัก
เดน่ ชัดย่งิ ข้นึ หนกั แนน่ ทาให้โครงเรื่องใหญเ่ ขา้ ใจงา่ ย

งานพระนิพนธ์ของกรมหมน่ื พิทยาลงกรณ์ มี ๒ ประเภท คือ
๑) (๖)............................................. ได้แก่ จดหมายจางวางหรา่ นทิ านเวตาล สบื ราชสมบัติ ตลาด-

เงนิ ตรา พระนางฮองไทเฮา และทีไ่ ด้รบั ความนิยมอย่างมาก ไดแ้ ก่ บทความหนา้ 5 ในหนงั สอื ประมวญวนั
๓) (๗).............................................. ได้แก่ กนกนครคากลอน พระนลคาฉันท์ สามกรุง
กรมหม่นื พิทยาลงกรณทรงใช้พระนามแฝงว่า (๘)....................................... มโี วหารพิเศษ คือ

คมคายและขบขัน

ใบงานท่ี ๒ เรอ่ื ง เกมไชโยสรปุ เน้อื หาและคาศพั ท์ นทิ านเวตาล (เรอ่ื งท่ี ๑๐)
รหัสวิชา ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพน้ื ฐาน

ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีที่ ๔ ภาคเรียนท่ี ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓
ชือ่ ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขที่ ..........
คำชแี้ จง
๑. ใหน้ ักเรยี นน้ำคำ้ ศัพทด์ ้ำนล่ำงมำใส่ในตำรำงที่ก้ำหนดใหค้ รบทุกช่อง โดยไม่ใหค้ ้ำศพั ทซ์ ำ้ กัน
๒. เมอื่ ครูจับฉลำกค้ำศัพท์ ครอู ่ำนควำมหมำยของคำ้ ศพั ท์แลว้ นักเรยี นช่วยกนั เฉลยวำ่ คือคำ้ ศัพท์ใด

หำกนกั เรียนมีคำ้ ศพั ทด์ งั กลำ่ วให้ท้ำเคร่ืองหมำยกำกบำทในชอ่ งนัน
๓. หำกเครอ่ื งหมำยกำกบำทของนักเรยี นเรยี งครบ ๕ ช่อง ในแนวตัง แนวนอน แนวทแยง ใดกต็ ำม ให้

นักเรียนยกมอื แลว้ ตะโกนคำ้ ว่ำ ไชโย
๕. นกั เรียนและครูชว่ ยกนั ตรวจ หำกถูกตอ้ งจะเปน็ ผชู้ นะในเกมนี

ไชโย

กระเหม่น จาเพาะ มลู เทวะบณั ฑิต สู่ เวตาล
แมเ่ รือน หนังสอื พระวกิ รมาทิตย์
โกรศ ซ้ือน้าใจ ร้พี ล หรอร่อย กรุงอุชชยนิ ี
สัญญา เหลก็ โยคศี านตศิ ลี
เขอื่ ง ดอกไม้ในสวน ส้ินบุญ ท้าวจันทรเสน ทา้ วมหาพล

คุมกัน ดอกไม้ป่า

เครอ่ื งประหลาด ภลิ ล์

ใบงานท่ี ๓ เร่อื ง วิเคราะหแ์ ละวิจารณ์
รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพ้นื ฐาน
ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔ ภาคเรยี นที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ชื่อ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวช้ีวัด วเิ คราะหแ์ ละวจิ ารณ์วรรณคดแี ละวรรณกรรมตามหลักการวิจารณเ์ บื้องตน้
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑ วเิ คราะห์และวจิ ารณ์นทิ านเวตาล (เรอ่ื งที่ ๑๐) ตามหลกั การวจิ ารณ์เบอ้ื งต้นได้
จุดประสงค์การเรยี นรู้

คาชี้แจง ให้นักเรยี นจบั คคู่ าถามกับคาตอบท่กี าหนดให้
..........๑. เปน็ วรรณกรรมทแี่ ทรกสภุ าษติ และคติธรรม เป็นรอ้ ยแก้ว โดยนาทานองการเขยี นรอ้ ยแกว้ ของฝรั่ง

มาปรบั เข้ากบั สานวนของไทยไดอ้ ยา่ งกลมกลนื เปน็ ลักษณะสานวนรอ้ ยแก้ว
..........๒. - ความอดทนอดกลั้นแฝงแงค่ ดิ ในด้านความอดทนอดกลัน้ ของตัวละครในเรื่อง

- ความเพยี รพยายามแฝงแงค่ ดิ ในดา้ นความเพยี รพยายามไมใ่ ห้ตกเป็นเหยอ่ื ทางปญั ญาของเวตาล

- การใช้สติปัญญาสะท้อนให้เห็นถึงโทษของการไมใ่ ชส้ ตปิ ัญญาในการตริตรองพจิ ารณาในการทาสิ่งใดๆ

- ความมีสติ ใหแ้ ง่คิดเกยี่ วกบั การคดิ ก่อนทามีการพยายามยบั ยั้งชงั่ ใจ รู้จักคดิ วิเคราะห์ รูจ้ กั หักหา้ มใจ
กอ่ นพดู - การเอาชนะขา้ ศึกศัตรู ให้แงค่ ิดในดา้ นการใช้ความชานาญและเล่หเ์ หล่ยี มในการทาสงคราม
..........๓. เพ่อื ความบันเทิง และให้ข้อคิดสอนใจ
..........๔. - การใช้สานวนโวหาร ใชส้ านวนโวหารเปรยี บเทียบทไ่ี พเราะ และทาใหเ้ ห็นภาพชัดเจน

ใชภ้ าษาสละสลวยแฝงแง่คดิ
- การใชก้ วีโวหาร ผแู้ ตง่ ใช้ภาษาทีก่ ระชบั อ่านงา่ ย
..........๕. เปน็ รอ้ ยแกว้ ทใี่ ช้สานวนโวหารเปรียบเทียบทีไ่ พเราะและทาใหเ้ ห็นภาพชดั ข้ึน ใช้ภาษาสละสลวย
แฝงด้วยข้อคดิ ความเปน็ อยู่ ความเชือ่ ประเพณี พิธกี รรม และวัฒนธรรมอนิ เดยี โบราณ
และมีเนอื้ หานิทาน เรา้ ใจ รวมทั้งปรศิ นาของเวตาลและคาตอบทา้ ยเร่อื งท่ีมีลักษณะ
เปน็ การวิเคราะหว์ จิ ารณ์ที่คมคาย ขบขัน ประชดประชัน
โดยผเู้ ขียนได้เลือกสรรคาและข้อความอยา่ งดีเยย่ี ม

(ก) การแต่งนิทานเวตาล (เรื่องที่ ๑๐) มจี ดุ มุ่งหมายใด
(ข) นทิ านเวตาล (เร่อื งท่ี ๑๐) มรี ปู แบบอยา่ งไร
(ค) เน้ือหาและกลวธิ ใี นการแต่งนิทานเวตาล (เรือ่ งที่ ๑๐) เปน็ อย่างไร
(ง) นักเรียนวิเคราะหแ์ ละวิจารณน์ ิทานเวตาล (เรอ่ื งท่ี ๑๐) ในดา้ นการใชโ้ วหารคืออะไร
(จ) นักเรียนวิเคราะห์และวจิ ารณ์นิทานเวตาล (เรือ่ งท่ี ๑๐) ในด้านปญั ญาและความคิดคอื อะไร

ใบงานท่ี ๔ เร่อื ง วิเคราะหล์ กั ษณะเดน่ เรอื่ ง นทิ านเวตาล (เรื่องท่ี ๑๐)
รหสั วิชา ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพน้ื ฐาน

ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี ๔ ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ชื่อ..........................................................................................................ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีที่ ๔/...... เลขที่ ..........

ตวั ชี้วัด วิเคราะห์ลักษณะเด่นของวรรณคดเี ชอ่ื มโยงกับการเรียนร้ทู างประวัตศิ าสตร์และ
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๒ วิถชี ีวิตของสังคมในอดีต

จุดประสงค์การเรียนรู้ วิเคราะห์ลักษณะเด่นของ นิทานเวตาล (เรือ่ งท่ี ๑๐) เช่อื มโยงกบั การเรียนรู้
ทางประวัติศาสตรแ์ ละวิถชี วี ติ ของสังคมในอดีตได้

คาสงั่ ให้นักเรียนทาเครือ่ งหมาย √ หน้าข้อท่ถี ูกต้อง และทาเคร่ืองหมาย × หนา้ ข้อท่ไี มถ่ กู ต้อง

๑. นิทานเวตาล (เร่อื งท่ี๑๐) มีลักษณะเดน่ ดงั นี้
.............๑) เป็นนิทานสันสกฤตทแี่ ปลมาจากภาษาเยอรมัน

.............๒) ผแู้ ปลเรอ่ื งน้ีเป็นภาษาไทย คือ น.ม.ส.
.............๓) นิทานเวตาลเปน็ ลักษณะละครซอ้ นวรรณกรรม

.............๔) ใชส้ านวนโวหารในการแปล
.............๕) มคี ณุ ค่าดา้ นปัญญาและการคานวณ

๒. นิทานเวตาล (เรือ่ งที่ ๑๐) มีลกั ษณะเด่นทีเ่ ชือ่ มโยงกับการเรียนร้ทู างประวัติศาสตร์ดงั นี้

.............๑) เปน็ นทิ านสันสกฤตที่แปลมาจากภาษาอังกฤษ ในสมยั ทีอ่ นิ เดียตกเป็นเมืองขน้ึ ของอังกฤษ ความเจรญิ
ทางภาษาและวัฒนธรรมของอนิ เดียเป็นสิง่ ท่ชี าวอังกฤษในยุคน้ันให้ความสนใจ ไดเ้ รยี นรู้และรบั ไปจานวนมาก

นทิ านสนั สกฤตมีลกั ษณะทน่ี า่ สนใจทาให้ชาวองั กฤษรับไปแปลเป็นภาษาองั กฤษ คนไทยทไี่ ปศกึ ษาตอ่ ในยุโรป
กร็ บั มาแปลเป็นภาษาไทย
.............๒) ผูแ้ ปลเรื่องน้ีเป็นภาษาไทย คอื นอ้ ย อาจารยางกรู

หรือพระราชวรวงศเ์ ธอ กรมหม่ืนพทิ ยาลงกรณ์
ซ่งึ เป็นคนไทยในยคุ แรกๆ ทไ่ี ดร้ ับการศกึ ษามาจากองั กฤษ

ซ่ึงเปน็ ประเพณนี ยิ มในสมยั รชั กาลที่ 5 ที่ส่ง
พระเจา้ ลูกยาเธอ และพระบรมวงศานุวงศ์ไปศึกษาตอ่ ท่ียโุ รป
น.ม.ส. ทรงสนพระทยั เร่อื งการเขยี นหนงั สือ

มีความชานาญทางภาษาเป็นอย่างดยี ิง่ ทรงตง้ั โรงพมิ พ์และ
มกี จิ การพมิ พ์สว่ นพระองค์

๓. นทิ านเวตาลมคี วามดเี ดน่ ด้านกลวธิ ีการแต่ง คอื
.............๑) ใช้สานวนโวหารในการเปรยี บเทยี บที่ไพเราะ ทาใหเ้ หน็ ภาพชดั เจน เชน่ “มเหสีแม้มีพระราชธิดา
จาเริญวัยใหญ่แลว้ กย็ ังเปน็ สาวงดงาม ถ้าจะเปรียบเทียบกับพระราชบุตรีกค็ ลา้ ยพ่ีกบั น้องมากกว่าแมก่ บั ลูก”
.............๒) ใช้ภาษาท่ีกระชบั อา่ นงา่ ย เชน่ “ท้าวจันทรเสนกบั พระราชบุตร ไดเ้ สด็จมาลา่ สัตว์ ทง้ั สองได้
ทอดพระเนตรเหน็ รอยเท้าหญงิ ก็พากนั วเิ คราะหว์ า่ เป็นรอยเทา้ สตรี และคงจะเป็นสาวชาวป่าทส่ี วยงาม”

๔. นทิ านเวตาลมีขอ้ คดิ ท่แี ฝงคตธิ รรม มีคุณค่าทางสังคมและวฒั นธรรม ดังน้ี
.............๑) ความอดทนอดกล้ัน
.............๒) ความประหยดั
.............๓) ความเพยี รพยายาม
.............๔) ความรักในวัยเรยี น
.............๕) การใชส้ ติปัญญา
.............๖) การออกกาลงั กาย
.............๗) ความมีสติ

๕. นิทานเวตาล (เรื่องที่ ๑๐) ให้ความรใู้ นเร่ืองดงั ต่อไปนี้
นทิ านเวตาลให้ความรู้เกีย่ วกบั วฒั นธรรมและค่านิยมของชาวอินเดียในสมัยโบราณ

เกย่ี วกบั การใชช้ ีวติ ในครอบครัว
.............๑) ชายมีภรรยาได้คนเดยี วเท่านนั้
.............๒) ครอบครัวทีอ่ บอ่นุ ต้องมีแมเ่ รอื น

๖. นิทานเวตาล (เร่อื งท่ี ๑๐) เปน็ มรดกทางวฒั นธรรมของชาติ ด้วยเหตุผลดังตอ่ ไปน้ี
.............๑) เพราะนิทานเวตาลเปน็ บทประพันธ์ทม่ี คี ุณค่า ให้ความบนั เทิง ใหข้ อ้ คิด คติสอนใจ และถ่ายทอดสู่
ชนร่นุ หลังมาจนถงึ ปัจจุบนั
.............๒) ได้รับการคัดเลอื กให้เปน็ หน่ึงในรอ้ ยของหนังสอื ทดี่ ี คนไทยควรอา่ น
.............๓) เพราะสะท้อนถงึ ประเพณไี ทยทคี่ วรอนรุ กั ษใ์ หอ้ ยคู่ ่คู นไทย

เอกสารประกอบการเรียนรู้ ชดุ ท่ี ๗ เร่ือง “นริ าศนรินทรค์ าโคลง”
รายวชิ าภาษาไทยพ้นื ฐาน รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑

ระดบั ชน้ั มัธยมศึกษาปที ี่ ๔ กลมุ่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย

ช่อื ..................................นามสกลุ .......................................
ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๔ / ....... เลขท่ี ........

ครูประจาวชิ า
นางสาวลกั ขณา วุฒเิ ขตต์

ภาคเรยี นที่ ๑ ปีการศกึ ษา ๒๕๖๒
โรงเรยี นสตรปี ระเสรฐิ ศลิ ป์ จังหวัดตราด

สานกั งานเขตพนื้ ทกี่ ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑๗

ใบงานที่ ๑ เรือ่ ง ความรู้เบ้อื งต้นเกยี่ วกบั นิราศนรินทร์คาโคลง
รหัสวชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพน้ื ฐาน

ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี ๔ ภาคเรยี นท่ี ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ชือ่ ..........................................................................................................ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวชี้วัด วิเคราะห์และวิจารณว์ รรณคดแี ละวรรณกรรมตามหลกั การวิจารณ์เบือ้ งต้น
บอกความเป็นมาและประวตั ิผ้แู ต่งของเรอ่ื งนิราศนรนิ ทร์คาโคลง
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑
จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้

คาชแ้ี จง บนั ทึกความรทู้ ไี่ ด้ศกึ ษาจากเรือ่ งนริ าศนรินทรค์ าโคลง

ความเปน็ มา ประวัติผแู้ ต่ง

…………

ลกั ษณะคาประพันธ์

……………………………………………………………..

ใบงานที่ ๒ เร่ือง เรียนรู้ลักษณะคาประพันธ์
รหสั วชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพื้นฐาน
ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๔ ภาคเรยี นที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ชื่อ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขที่ ..........

ตัวชว้ี ัด

ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑ วิเคราะหแ์ ละวจิ ารณ์วรรณคดีและวรรณกรรมตามหลกั การวิจารณ์เบ้ืองต้น

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ อธบิ ายลักษณะคาประพนั ธใ์ นเรอื่ ง นริ าศนรนิ ทรค์ าโคลงได้

คาชแ้ี จง จงเขยี นฉนั ทลกั ทษณข์ องคาประพนั ธ์ประเภทอนิ ทรวิเชียรฉันท์และกาพยฉ์ บัง ๑๖

พรอ้ มโยงสมั ผสั ใหถ้ ูกต้อง

ฉนั ทลักษณ์

เขียนอธบิ าย “.. อย่าสบั สนนะทกุ คน
เอก ๗ โท ๔ ..”
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
…………………………………………………………………….…
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

ใบงานท่ี ๓ เรื่อง แต่งคาประพนั ธป์ ระเภทโคลงส่ีสุภาพ
รหสั วิชา ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพ้นื ฐาน

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ่ี ๔ ภาคเรยี นที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ชื่อ..........................................................................................................ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๔/...... เลขท่ี ..........

ตัวชี้วัด แต่งบทร้อยกรอง
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๔ แตง่ บทร้อยกรองประเภทโคลงส่ีสภุ าพได้

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้

คาช้แี จง ใหน้ กั เรียนแต่งคาประพนั ธป์ ระเภทโคลงส่สี ภุ าพจานวน ๓ บท โดยเลือกจากประเด็นตอ่ ไปนี้

๑. จิตอาสาเราทาความดีดว้ ยหัวใจ ๒. ความรัก

๓. ในหลวงรชั กาลท่ี ๙ ๔.

๕. ประชาคมอาเซีย่ น ๖.

๗. ความเปน็ ไทย ๘. ไทยแลนดย์ คุ ส่จี ุดศูนย์

...................................
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………..……...……………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ใบงานท่ี ๔ เรื่อง วิเคราะหน์ ริ าศนรนิ ทรค์ าโคลง
รหัสวชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวิชา ภาษาไทยพืน้ ฐาน
ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ ๔ ภาคเรียนท่ี ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓

ช่อื ..........................................................................................................ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ ๔/...... เลขท่ี ..........

ตัวช้ีวัด วิเคราะห์และวิจารณว์ รรณคดีและวรรณกรรมตามหลักการวจิ ารณเ์ บอื้ งตน้
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑ วิเคราะหแ์ ละวิจารณ์เรอื่ งนิราศนรินทรค์ าโคลงตามหลกั การวิจารณเ์ บือ้ งต้นได้

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้

คาชแี้ จง ให้นกั เรยี นสรุปสาระสาคัญของบทประพนั ธ์จากเรื่องนริ าศนรนิ ทรค์ าโคลงพร้อมบอกความหมาย
ของคาศพั ทย์ ากจากบทประพันธ์ (จานวน ๕ บท)

(..........).................................................. ....................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

ความหมายของคาท่ีขดี เส้นใต้ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

สาระสาคญั ของบทประพันธ์ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

(..........).................................................. ....................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

ความหมายของคาท่ีขดี เสน้ ใต้ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

สาระสาคญั ของบทประพันธ์ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

(..........).................................................. ....................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

ความหมายของคาท่ขี ีดเสน้ ใต้ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

สาระสาคญั ของบทประพันธ์ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

(..........).................................................. ....................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

ความหมายของคาท่ีขีดเส้นใต้ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

สาระสาคัญของบทประพันธ์ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

(..........).................................................. ....................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

............................................................... ...................................................

ความหมายของคาทข่ี ีดเสน้ ใต้ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

สาระสาคัญของบทประพันธ์ ……………………………………………………………………………………………………..

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

ใบงานท่ี ๕ เร่ือง ประเมินคุณคา่ และสงั เคราะห์ข้อคดิ
รหัสวชิ า ท๓๑๑๐๑ รายวชิ า ภาษาไทยพ้นื ฐาน

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ่ี ๔ ภาคเรียนที่ ๑ ปกี ารศึกษา ๒๕๖๓

ช่ือ..........................................................................................................ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ่ี ๔/...... เลขที่ ..........

ตวั ชวี้ ัด วิเคราะห์และประเมนิ คณุ คา่ ดา้ นวรรณศลิ ป์ของวรรณคดีและวรรณกรรม
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๓ ในฐานะท่เี ปน็ มรดกทางวัฒนธรรมของชาติ
สงั เคราะหข์ ้อคดิ จากวรรณคดีและวรรณกรรมเพ่อื นาไปประยุกต์ใชใ้ นชีวิตจริง
ท ๕.๑ ม.๔-๖/๔ ๑. วเิ คราะห์และประเมนิ คณุ ค่าดา้ นวรรณศิลปจ์ ากเรอ่ื งได้
จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ ๒. สงั เคราะห์ข้อคิดท่ีไดจ้ ากการอ่านเรือ่ งนิราศนรินทร์คาโคลงได้

คาช้ีแจง ให้นักเรียนประเมินคุณคา่ และสงั เคราะห์ข้อคดิ จากเรอ่ื งนิราศนรินทร์คาโคลงโดยอธิบายตาม
หัวข้อท่กี าหนดให้

๑. การเลอื กสรรคาเหมาะกบั เน้อื เรื่อง

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒. การเลอื กสรรคาที่มเี สียงเสนาะ
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓. การเปรียบเทียบเกนิ จริง
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๔. คุณค่าดา้ นสังคม
๑)

……………………………………………………………………………………………………………………………………….

๒)
………………………………………………………………………………………………………………………………………

๕. ขอ้ คดิ และแนวทางในการนาไปปรบั ใชใ้ นชวี ิตจริง

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………