วันมหิดล

24 กนั ยายน 2564
"วนั มหดิ ล" วนั รำลึก ถงึ

สมเดจ็ พระมหติ ลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก
"พระบิดาแห่งการแพทย์แผนปจั จบุ ันของไทย

หอ้ งสมุดประชาชนอำเภอแสวงหา
ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอำเภอแสวงหา

สำนักงาน กศน.จังหวดั อ่างทอง

พระราชประวตั ิ

พนั เอก(พิเศษ) จอมพลเรือ สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดช
วิกรม พระบรมราชชนก พระนามเดิม สมเด็จพระเจา้ ลูกยาเธอ เจา้ ฟ้ามหิดลอดุล
เดช (1 มกราคม พ.ศ. 2435 – 24 กนั ยายน พ.ศ. 2472) เป็ นพระราชโอรสใน
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว พระราชสมภพแต่สมเด็จพระศรีสว
รินทิราบรมราชเทวี พระพนั วสั สาอยั ยิกาเจา้ เป็ นสมเด็จพระบรมราชชนกใน
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานนั ทมหิดล พระอฐั มรามาธิบดินทร และ
พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เป็นพระราช
อยั กาในพระบาทสมเดจ็ พระวชิรเกลา้ เจา้ อยหู่ วั

พระราชประวัติ

พระองค์มีพระเชษฐาและพระเชษฐภคินี ท่ีประสู ติร่ วมพระราช
มารดา 7 พระองค์ พระองค์มีคุณูปการแก่กิจการแพทยแ์ ผนปัจจุบนั และการ
สาธารณสุขของประเทศไทยประชาชนโดยทวั่ ไปคุน้ เคยกบั พระนามว่า "กรม
หลวงสงขลานครินทร์" หรือ "พระราชบิดา" และบางคร้ังกป็ รากฏพระนามวา่
"เจา้ ฟ้าทหารเรือ" และ "พระประทีปแห่งการอนุรักษส์ ัตวน์ ้าของไทย" ส่วนชาว
ตา่ งประเทศเรียกพระนามวา่ "เจ้าฟ้ามหิดล"

หลงั พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระราชปิ ตุลา
บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
พระองคท์ รงพระประชวรตอ้ งประทบั ในพระตาหนกั วงั สระปทุม และสวรรคต
เม่ือวนั ท่ี 24 กนั ยายน พ.ศ. 2472 เวลา 16.45 น. ดว้ ยพระโรคฝีบิดในพระยกนะ
(ตับ) โดยมีโรคแทรกซ้อนคือพระปัปผาสะบวมน้ าและพระหทัยวาย
พระชนมายไุ ด้ 37 ปี 267 วนั

พระราชประวตั ิ

ราชวงศ์ จกั รี
พระราชบดิ า พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั (รัชกาลท่ี 5)
พระราชมารดา สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพนั วสั สาอยั ยกิ าเจา้
พระราชสมภพ 1 มกราคม พ.ศ. 2435
พระตาหนกั สมเดจ็ พระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพนั วสั สาอยั ยกิ าเจา้
พระบรมมหาราชวงั อาเภอพระนคร จงั หวดั พระนคร
สวรรคต 24 กนั ยายน พ.ศ. 2472 (37 พรรษา)

ผนวช

ในวนั ท่ี 21 สิงหาคม พ.ศ. 2447 หลงั จากพิธีโสกนั ตไ์ ด้ 1 ปี สมเด็จ
พระบรมราชชนก พร้อมดว้ ยสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจา้ ฟ้ามหาวชิราวุธ
สยามมกุฏราชกุมาร (ต่อมาคือพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยู่หัว) ทรง
ผนวชเป็นสามเณร ณ พระอุโบสถ วดั พระศรีรัตนศาสดาราม โดยมีพระเจา้ นอ้ ง
ยาเธอ กรมหม่ืนวชิรญาณวโรรส เป็นพระอุปัชฌาย์ และหม่อมเจา้ พระสถาพรพิ
ริยพรตเป็ นพระศีลาจารย์ ไดร้ ับพระนามฉายาว่า มหิตลาตุโล ระหว่างผนวช
ประทบั ที่ตาหนกั ทรงพรต วดั บวรนิเวศราชวรวิหาร ต่อมาในวนั ท่ี 10 ธนั วาคม
ศกน้นั จึงฉลองการทรงผนวช ณ ทอ้ งพระโรงกลาง พระท่ีนงั่ จกั รีมหาปราสาท
และทรงลาผนวชเมื่อวนั ที่ 13 ธนั วาคม พ.ศ. 2447

การศึกษา

พระองค์ได้รับการถวายพระอักษรต้ังแต่ยงั ทรงพระเยาว์มากท่ี
โรงเรียนราชกุมารในพระบรมมหาราชวงั โดยมีพระยาอิศรพนั ธุ์โสภณ (หนู)
เป็ นพระอาจารย์ภาษาไทยคนแรก มีพระสหายสนิท คือ พระเจ้าลูกยาเธอ
พระองคเ์ จา้ รังสิตประยูรศกั ด์ิ (ต่อมาคือสมเด็จพระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระยา
ชยั นาทนเรนทร) และเขา้ เป็นนกั เรียนนายร้อยพเิ ศษ โรงเรียนนายร้อยช้นั ประถม
พร้อมกบั สมเด็จเจา้ ฟ้าฯ กรมขนุ นครราชสีมา, สมเด็จเจา้ ฟ้าฯ กรมขนุ เพช็ รบูรณ์
อินทราไชย และสมเด็จเจา้ ฟ้าฯ กรมขนุ ศุโขไทยธรรมราชา

หลงั จากน้นั พระองคไ์ ดเ้ สด็จไปศึกษาต่อที่ยโุ รปพร้อมดว้ ยสมเด็จ
เจา้ ฟ้าฯ กรมขนุ นครราชสีมา, สมเดจ็ เจา้ ฟ้าฯ กรมขนุ เพช็ รบูรณ์อินทราไชย และ
นักเรียนทุนหลวงอีกหลายคน โดยพระองค์เข้าศึกษาท่ีโรงเรียนแฮร์โรว์
(Harrow) กรุงลอนดอน ประเทศองั กฤษ จนถึงปี พ.ศ. 2450 ไดย้ า้ ยไปศึกษาต่อ
ในวิชาทหารบกท่ีโรงเรียนนายร้อยช้นั ตน้ เมืองพอ็ ทซ์ดมั ประเทศเยอรมนี[12]
และโรงเรี ยนนายร้อยช้ันสูงทหารบกท่ีโกรส-ลิชเทอร์เฟ็ ลเดอ (Groß-
Lichterfelde) เมืองเบอร์ลิน ประเทศเยอรมนี

ทรงศึกษาต่อ

พระองค์ตัดสินพระทัยเสด็จไปศึกษาต่อยงั สหรัฐโดยมีพระยา
กลั ยาณไมตรี (เจนส์ ไอเวอร์สัน เวสเตนการ์ด) เป็นผถู้ วายคาปรึกษาในการเลือก
มหาวิทยาลัยโดยทรงเข้าศึกษาท่ีมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด เมืองเคมบริดจ์ รั ฐ
แมสซาชูเซตส์ สหรัฐ โดยทรงเขา้ ศึกษาช้นั เตรียมแพทยก์ ่อนเป็ นเวลา 1 ปี และ
ลงทะเบียนเป็ นนกั ศึกษาแพทยช์ ้นั ปี ท่ี 1 ของ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย
ฮาร์วาร์ด ในปี พ.ศ. 2460

หลงั จากท่ีสาเร็จการศึกษาแพทยช์ ้นั ปรีคลินิกแลว้ พระองคท์ รงหยดุ
การศึกษาแพทยช์ ั่วคราวและลงทะเบียนเขา้ ศึกษาในโรงเรียนสาธารณสุขซ่ึง
จดั ต้งั ข้ึนดว้ ยความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลยั ฮาร์วาร์ดและสถาบนั เทคโนโลยี
แมสซาชูเซตส์ เม่ือปี พ.ศ. 2462 ระหว่างการศึกษาพระองคไ์ ดพ้ ระราชนิพนธ์
ร า ย ง า น ก า ร ศึ ก ษ า เ ร่ื อ ง A sanitary survey of the city of Gloucester,
Massachusetts 1921 และทรงสาเร็จการศึกษาไดร้ ับประกาศนียบตั รสาธารณสุข
ในปี พ.ศ. 2464

ขอบคุณแหลง่ ที่มา

หอ้ งสมุดประชาชนอำเภอแสวงหา
ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอำเภอแสวงหา

สำนกั งาน กศน.จังหวัดอา่ งทอง