แนวทางการติดตามเด็กและเยาวชนภายหลังปล่อย

แนวทางการติดตามเด็กและเยาวชนภายหลงั ปล่อย

โดย
นางสาวดวงพร อุกฤษณ์

สถานพนิ ิจและค้มุ ครองเดก็ และเยาวชนจังหวดั ปราจนี บรุ ี
2557-2558

คานา

แนวทางการติดตามเด็กและเยาวชนภายหลงั ปล่อย จัดทาข้ึนเพ่ือให้นักสังคมสงเคราะหห์ รอื
ผู้ท่ีปฏิบัติงานด้านการติดตามเด็กและเยาวชนภายหลังปล่อยใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติงาน เน่ืองจากกรม
พนิ ิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชนยังไม่มีแนวทางการปฏิบตั ิท่ีชัดเจนในการใหส้ ถานพินจิ และคมุ้ ครองเด็กและ
เยาวชนท่ีเด็กและเยาวชนมีภูมิลาเนาอยู่ทาการติดตามช่วยเหลือและสงเคราะห์อย่างเป็นรูปธรรม ใน
ขณะเดียวกันการสร้างระบบรองรับเช่น เครือข่ายท่ีให้ความช่วยเหลือเด็กและเยาวชนที่มีความชัดเจน ในการ
สงเคราะห์ตามสภาพปัญหาและการติดตามเด็กและเยาวชนเพ่ือท่ีจะช่วยแบ่งเบาภารกิจของนักสังคม
สงเคราะห์ที่มีเพียง 1 คนในการติดตามดูแลและช่วยเหลือจาเป็นต้องพัฒนาใหเ้ กิดขึ้น ถึงแม้ระยะแรกจะเกิด
ปัญหาและอุปสรรคก็ตาม แต่อย่างไรก็ดี การสร้างให้มีระบบช่วยเหลือและแนวทางในการติดตามสงเคราะห์
โดยรว่ มกบั เครือข่ายก็จาเป็นต้องสรา้ งใหเ้ กดิ ความเช่ือมโยงและความเขม็ แข็งในการดาเนนิ งานต่อไป

ดวงพร อกุ ฤษณ์
ผ้อู านวยการสถานพินิจและค้มุ ครองเด็กและเยาวชนจงั หวดั ปราจีนบุรี

2558

สารบัญ หนา้
1
เรื่อง 1
1 ความเป็นมา 1
2 วัตถปุ ระสงค์ 5
3 แนวคดิ หรือทฤษฎที ่เี กี่ยวขอ้ ง 5
4 กล่มุ เปา้ หมาย 10
5 กรอบแนวทางการปฏิบตั ิงาน
6 รายการเอกสารทีใ่ ชใ้ นการดาเนินงาน

แนวทางการตดิ ตามเด็กและเยาวชนภายหลังปล่อย

1. ความเป็นมา
ในปี 2557 กรมพนิ ิจฯ ได้มีนโยบายสาคัญเพือ่ ลดจานวนเด็กและเยาวชนในการกระทาความผิด โดย

กาหนดเป็นยทุ ธศาสตรใ์ นการดาเนินงานด้านลดจานวนเด็กและเยาวชน และมีกลยทุ ธ์ เรื่องการลดการกระทา
ความผิดซ้าของเด็กหรือเยาวชนเป็นกลยุทธ์หน่ึงภายใต้โครงการพัฒนาระบบการติดตามดูแลภายหลังปล่อย
ซ่ึงสถานพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชนจังหวัดปราจีนบุรีได้นานโยบายดังกล่าวมาวางแผนการดาเนินงาน
เพื่อติดตามเด็กและเยาวชนภายหลังปล่อยตัวโดยสร้างระบบการเช่ือมต่อการปฏิบัติงานร่วมกับศูนย์ฝึกและ
อบรมเด็กและเยาวชนเขต 1 จังหวัดระยอง ตามคู่มือการปฏิบัติงานการเตรียมความพร้อมเด็กและเยาวชน
ก่อนปล่อย ศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชน ของสานักพัฒนาระบบงานยุติธรรมเด็กและเยาวชน กรมพินิจ
และคมุ้ ครองเดก็ และเยาวชน ประกาศใช้เดือน กนั ยายน 2557 ซ่งึ ตามคูม่ ือดงั กล่าวได้กาหนดให้สถานพินิจฯ
ท่เี ด็กหรอื เยาวชนมีภมู ิลาเนาอย่เู ขา้ รว่ มกิจกรรมปัจฉิมนิเทศและครอบครวั สมั พนั ธ์ และทาการติดตามเด็กและ
เยาวชนที่มีผลการประเมินอยู่ในกลุ่ม A (เด็ก/เยาวชนมีความประพฤติดีและครอบครัวมีความพร้อมที่จะรับ
กลับไปดูแล) และกลุ่ม B (เด็ก/เยาวชนมีความประพฤติดีแต่ครอบครัวยังไม่มีความพร้อมที่จะรับกลับไปดูแล
และต้องดาเนินการสงเคราะห์ครอบครัวก่อนที่เด็กและเยาวชนจะได้รับการปล่อยตัว)โดยมีระยะการติดตาม
เป็นเวลา 1 ปี (คู่มือการปฏิบัติงานเตรียมความพร้อมเด็กและเยาวชน ศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชน,
2557 หน้าท่ี 5) ซึ่งตามคู่มือดังกล่าวไม่ได้อธิบายถึงรายละเอียดวิธีการปฏิบัติงานด้านการติดตามเด็กและ
เยาวชนทไ่ี ด้รับการปล่อยตัวแบบปกติดังกล่าว รวมทง้ั ยงั ไมม่ ีคูม่ อื ในการตดิ ตามเดก็ และเยาวชนภายหลังปล่อย
เป็นการเฉพาะ ดังนั้นเพื่อให้การปฏิบัติงานด้านน้ีเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพจึงได้ดาเนินการพัฒนาแนว
ทางการติดตามเด็กและเยาวชนภายหลังปล่อย ในส่วนของสถานพินิจฯ เพ่ือต่อยอดและเชื่อมโยงงานกับศูนย์
ฝึกและอบรมเดก็ และเยาวชนให้เกิดความเป็นรูปธรรม รวมทงั้ สามารถดาเนินการดแู ลช่วยเหลือสงเคราะห์เด็ก
เยาวชนและครอบครัวไดอ้ ย่างต่อเน่อื ง

2. วัตถุประสงค์
1. เพอ่ื ให้ความชว่ ยเหลือเด็กและเยาวชนท่ีประสบปญั หาภายหลังการปลอ่ ยตัว
2. เพ่ือสร้างแนวทางการทางานให้แก่สถานพินิจฯ ในการสงเคราะห์ดูแลเด็กและเยาวชนหลังปล่อยของ

จงั หวัดใหม้ ีความชดั เจนมากขึน้
3. เพื่อประสานการทางานรว่ มกับเครือขา่ ยต่าง ๆ ในการให้การช่วยเหลือเด็กและเยาวชน

3. แนวคิดหรือทฤษฎีทีเ่ กย่ี วขอ้ ง

1. แนวคดิ เก่ียวกับการตดิ ตามเดก็ และเยาวชนภายหลงั ปล่อย
1.1 กฎสหประชาชาติว่าด้วยการคุ้มครองเด็กและเยาวชนซ่ึงถูกลิดรอนเสรีภาพ กฎข้อ 79
และ

80(United Nations Rules for the Protection of Juvenile Deprived for their Liberty)
ขอ้ 79 เด็กและเยาวชนทุกคนควรไดร้ ับประโยชน์จากการเตรียมการทีม่ งุ่ ให้ความช่วยเหลอื

ในการกลับคืนสู่สังคม การดาเนินชีวิตในครอบครัว การเข้ารับการศึกษา หรือการทางานภายหลังจากที่ได้รับ
การปล่อยตัว วิธีการดาเนินการในด้านต่าง ๆ รวมถึงการปล่อยก่อนกาหนดตลอดจนหลกั สูตรพิเศษต่าง ๆ ซ่ึง
ควรจดั ทาขึ้นเปน็ ขนั้ ตอนสุดท้าย

ขอ้ 80 เจ้าหนา้ ท่ที ม่ี อี านาจควรจดั บริการตา่ ง ๆ เพื่อประกนั วา่ สามารถให้ความช่วยเหลอื
แก่เด็กและเยาวชนในการพัฒนาตนเองเพ่ือกลับคืนสู่สังคมและเพ่ือเป็นการขจัดอคติซึ่งเป็นการต่อต้านเด็ก
และเยาวชนเหลา่ นน้ั ขอบเขตการใหบ้ ริการในดา้ นต่าง ๆ ควรจะประกนั ว่ามคี วามเปน็ ไปได้วา่ เด็กและเยาวชน
จะได้รับการจัดหาสถานที่อยู่อาศัยที่มีความเหมาะสม มีการจัดจ้างมีเครื่องนุ่งห่มและมีวิธีการท่ีเหมาะสมกับ
การให้ความช่วยเหลือแก่เด็กและเยาวชนที่ได้รับการปลดปล่อยเพ่ือช่วยให้เด็กและเยาวชนสามารถกลับคืน
เปน็ สมาชกิ คนหนึ่งในสังคมไดโ้ ดยง่าย และประสบผลสาเร็จโดยที่ตัวแทนของหนว่ ยงานที่ให้บริการในลักษณะ
เช่นนี้ว่าควรจะได้ให้คาปรึกษาและควรเข้าไปพบเด็กและเยาวชนในขณะที่ยังถูกฝึกอบรมอยู่ด้ วยจุดประสงค์
เพือ่ จะชว่ ยเหลือแก่เด็กและเยาวชนในการพฒั นากลับคนื ส่ชู มุ ชนตอ่ ไป

1.2 การเตรียมความพร้อมเด็กและเยาวชนก่อนปล่อย (Juvenile Pre-release) (สุดจิต เจน
นพกาญจน์, 2545, น. 1 – 12) การเตรียมความพร้อมเด็กและเยาวชนก่อนปล่อยหรือการเตรียมการ
ปลดปล่อย (Pre-release) เป็นวิธีการในการเตรียมความพร้อมให้กับเด็กและเยาวชนที่จะได้รับการปลดปล่อยจาก
ศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชนเพ่ือกลับคืนสู่สังคมได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกทั้ง ยังเป็นการแก้ไขปัญหา
ให้กับเด็กและเยาวชนท่ีมีปัญหาก่อนได้รับการปลดปล่อยและภายหลังปล่อย โดยการจัดหาบริการสังคมในด้าน
ต่าง ๆ เพื่อช่วยเหลือหรือสงเคราะห์เด็กและเยาวชนให้สามารถแก้ไขปัญหาและตอบสนองต่อความต้องการของเด็ก
และเยาวชน เพื่อใหเ้ ด็กและเยาวชนพรอ้ มและสามารถกลบั คืนสคู่ รอบครัว สังคม และดาเนนิ ชีวติ เย่ียงเดก็ และ
เยาวชนปกตโิ ดยท่ัวไปได้อย่างราบรื่น ซึ่งเปน็ มาตรการคุ้มครองป้องกันสงั คมให้ปลอดภัยจากการกระทาผิดซ้า
และอาชญากรรมที่มีประสิทธิภาพอีกมาตรการหนึ่งลักษณะของการเตรียมความพร้อมเด็กและเยาวชนก่อน
ปล่อยมดี งั นี้

1.2.1 จัดให้มีการเตรียมความพร้อมให้แก่เด็กและเยาวชนก่อนที่จะครบกาหนดการปล่อย
ตวั 1 – 3 เดอื น ในกรณไี ม่มีปญั หาใด ๆ หากเปน็ เด็กและเยาวชนทีม่ ีปญั หา เชน่ เดก็ เรร่ อ่ น ไร้ญาติ ฯลฯ ให้
เตรียมความพร้อมตั้งแต่รับตัวเข้ารับการฝึกอบรมให้ได้รับโอกาสในการปรับตัวและเตรียมความพร้อมในการ
กลับคนื สคู่ รอบครวั และสังคม การพฒั นาทักษะ ความรู้ ความสามารถ และศกั ยภาพในการออกไปดาเนินชีวิต
อยู่ในสังคม โดยการให้ความรู้ให้คาแนะนาเก่ียวกับการดาเนินชีวิตในสังคม การศึกษาต่อ การฝึกอาชีพ การ
ประกอบอาชีพ การหางานทา การทางาน การปรับตวั ในการทางาน การเกบ็ ออม การแก้ไขปัญหาเมื่อมีปัญหา
ตลอดจนการจดั ใหเ้ ด็กและเยาวชนได้ออกไปฝึกงาน การให้เดก็ และเยาวชนทางานใหบ้ ริการสังคม

1.2.2 ดาเนินการเตรียมความพร้อมเด็กและเยาวชนเป็นรายบุคคลและเป็นกลุ่มเพ่ือให้เด็ก
และเยาวชนได้ปรับตนท้ังร่างกาย จิตใจและฟ้ืนฟูในด้านต่าง ๆ ตามหลักวิชาการแก้ไขปัญหาให้กับเด็กและ
เยาวชนท่ีมีปัญหาก่อนและภายหลังได้รับการปลดปล่อย ตลอดจนจัดหาบริการสังคมในด้านต่าง ๆ เพ่ือให้การ
สงเคราะห์เด็กและเยาวชนที่มีปัญหา เช่น ไร้ญาติ ขาดท่ีพึ่ง หรือมีปัญหาครอบครัว หรือไม่ประสงค์จะกลับ
ไปสู่ครอบครัวเดิมได้มีท่ีพักอาศัยกินอยู่หลับนอนและได้รับโอกาสในการพัฒนาทักษะฝีมือระหว่าง รอการมี
งานทาหรือรอศกึ ษาตอ่ ฯลฯ เพื่อเป็นการปอ้ งกันการกระทาผิดซ้า

1.2.3ดาเนนิ การเตรียมความพร้อมให้กบั ครอบครัวเด็กและเยาวชนให้พร้อมท่ีจะรบั เด็กและ
เยาวชนออกไปปกครองดแู ล การเปดิ โอกาสให้ชุมชน สังคม ตลอดจนหนว่ ยงานต่าง ๆ ภายนอกทัง้ ภาครัฐและ
เอกชนเข้ามามีส่วนร่วมในการเตรียมความพร้อมให้กับเด็กและเยาวชน ตลอดจนเป็นการเปิดโอกาสให้ชุมชน
สงั คม ได้เขา้ ใจและให้การยอมรบั เดก็ และเยาวชนทหี่ ลงกระทาความผดิ มากข้นึ

1.2.4 เป็นการระดมทรัพยากรต่าง ๆ ที่มีอยู่ในชุมชนเข้ามาใช้ในการบาบัด แก้ไข ฟ้ืนฟู
พัฒนาและสงเคราะหช์ ่วยเหลอื เดก็ และเยาวชน ตลอดจนเป็นการป้องกันปัญหาการกระทาผดิ ซ้าของเด็กและ
เยาวชนและอาชญากรรม

2. การติดตามและประเมินผลเด็กและเยาวชนภายหลังปล่อย (สุดจิต เจนนพกาญจน์, 2545,
น. 20–21) สรปุ วธิ ีการตดิ ตามผลเดก็ และเยาวชนภายหลังปลอ่ ยดังนี้

การเตรียมการติดตามและประเมินผลภายหลังปล่อย มีวัตถุประสงค์เพ่ือให้ความช่วยเหลือ
เด็กและเยาวชนภายหลังปล่อยและติดตามผลหลังจากท่ีได้รับการฝึกอบรมไปแล้วว่ามีการเปล่ียนแปลงไปในทาง
ใด รวมท้ังป้องกันไม่ให้เด็กและเยาวชนหวนกลับไปกระทาความผิดซ้า และสนับสนุนส่งเสริมให้เด็กและ
เยาวชนสามารถดารงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างปกตสิ ขุ วิธีการตดิ ตาม ดาเนินการได้ดังน้ี

2.1 ติดตามโดยทางตรง โดยนักสังคมสงเคราะห์ ได้แก่ การเยี่ยมบ้าน ท่ีทางาน โรงเรียน
หรือนัดพบเด็กและเยาวชนในสถานท่ีท่ีเหมาะสม

2.2 ติดตามโดยทางอ้อม โดยการติดต่อทางไปรษณีย์ส่งแบบสอบถามให้เด็กและเยาวชน
ห รื อ
ผู้ปกครองเขียนและส่งกลับมายังสถานพินิจฯ หรือศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชน หรือโดยการติดต่อทาง
โทรศัพท์หรือการส่งต่อหน่วยงานเครือข่ายได้ช่วยติดตามในการติดตามเด็กและเยาวชนจะแบ่งลักษณะการ
ติดตามได้ ดงั น้ี

- การเตรียมขอ้ มลู ในการตดิ ตาม
- การประสานข้อมูลไปยงั หน่วยงานที่เกยี่ วข้อง
- การติดตามและประเมินผล ทกุ 1 เดอื น 6 เดอื น และ 1 ปี
- การกาหนดระยะเวลาการติดตาม 1 – 3 ปี ภายหลงั ปล่อย
การติดตามผลเด็กและเยาวชนภายหลังปล่อย โดยนักสังคมสงเคราะห์จะทาการติดตามผล
ตามแบบฟอร์มท่ีได้จัดทาขึ้นส่งไปทางไปรษณีย์ตามที่อยู่ของเด็กและเยาวชน รวมท้ัง ผลการติดตามและการ
ประเมินนักสังคมสงเคราะห์จะต้องรายงานให้กับผู้อานวยการสถานพินิจฯหรือศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและ
เยาวชนไดท้ ราบผลตอ่ ไป การตดิ ตามผลนจ้ี ะทาการตดิ ตามเฉพาะ 1 ปแี รก ภายหลังปลอ่ ย และระยะหลังภาย
หลงั จากทีไ่ ด้รับการปลดปลอ่ ยไปแลว้ ไม่น้อยกว่า 6 เดือนข้ึนไป
การตดิ ตามผลเด็กและเยาวชนคร้ังที่ 2 ในระยะหลงั เสร็จส้ินแล้ว นกั สังคมสงเคราะห์จะต้อง
นาผลการตดิ ตามดงั กลา่ วมาสรปุ ประเมนิ ผลเดก็ และเยาวชนภายหลงั ปล่อยเสนอต่อผ้บู ังคับบญั ชาและเผยแพร่
ในรูปของสถิติเพอ่ื นาข้อมูลทไ่ี ด้มาใช้ในการพัฒนางานของหน่วยงานต่อไป

3.แนวคิดการพัฒนาระบบการบาบัดแก้ไขฟ้ืนฟูเด็กและเยาวชนเฉพาะรายแบบไร้รอยต่อ
(Uninterrupted Tailor-Made Routing)(รายงานสรุปการศึกษาดูงานองค์กร 180 รัฐอูเทร็ค ประเทศ
เนเธอร์แลนด์, กรมพินิจฯ. 2556)เป็นแนวคิดท่ีพัฒนามาจากต้นแบบของโปรแกรม Work-Wise ขององค์กร
180 เป็นองค์กรเอกชนที่ทางานด้านเยาวชนกลุ่มเสี่ยงและกลุ่มที่มีปัญหาต่างๆ แห่งเมือง Den Dolder รัฐอู
เทรค็ ประเทศเนเธอร์แลนด์ โดยมคี วามเชอ่ื วา่ จดุ เรมิ่ ต้นของการทางานกับเดก็ และเยาวชนที่เข้าสู่กระบวนการ
ยตุ ิธรรมและศาลสั่งให้เข้ารับการฝึกอบรมไม่ใช่เริม่ จากท่เี ด็กและเยาวชนอยู่ในศูนยฝ์ ึกและอบรมฯ แตต่ อ้ งเริ่ม
ตั้งแต่เด็กและเยาวชนยังไม่ได้เข้าศูนย์ฝึกและอบรมฯ และเช่นเดียวกันจุดสิ้นสุดของการทางานกับเด็กและ
เยาวชนก็ไม่ได้หยุดแค่จบจากศูนย์ฝึกและอบรมฯไปแล้ว ส่ิงที่เหมาะสมคือการดูแลเด็กและเยาวชนภายหลัง

ออกจากศูนยฝ์ กึ และอบรมฯ ไปแลว้ ด้วย กลไกท่สี าคญั ในการทางานติดตามดแู ลเด็กและเยาวชนอยา่ งต่อเนื่อง
ท้ังในระหว่างการเข้ารับการฝึกอบรมฯและภายหลังปล่อยคือ เจ้าหน้าท่ีปฏิบัติงาน ซ่ึงเรียกว่า Individual
Routing Counselor หรอื เรยี กย่อๆ วา่ IRC โดยมีหนา้ ท่ี ดังน้ี

1. การเปน็ พ่ีเลีย้ งแนะนาใหค้ าปรกึ ษา
2. การจดั ทารา่ งแผนให้ความชว่ ยเหลอื รายบคุ คล
3. การเป็นผู้นิเทศงาน เมื่อเด็กหรือเยาวชนออกไปจากศูนย์ฝึกและอบรมฯ โดยการเย่ียม
เยยี น สอบถาม และใหค้ วามชว่ ยเหลือ
4. การเป็นคนกลางท่ีคอยให้ความช่วยเหลือเม่ือเกิดสถานการณ์ที่เป็นปัญหาของเด็กและ
เยาวชน และสร้างเครอื ข่ายสถานประกอบการหรือเครือขา่ ยทจี่ ะให้ความช่วยเหลอื
5. การเขียนรายงานและบันทึกรายงานความก้าวหนา้ ของเด็กและเยาวชนเพ่ือนาเสนอศาล

4. เทคนิคและทักษะการติดตาม (Follow up) และ ประเมินผล (Evaluation) (กลุ่มพัฒนา
ระบบงานสงั คมสงเคราะห์ สานกั พฒั นาระบบงานยุตธิ รรมเด็กและเยาวชน,2552)

ในการทางานหรือการปฏิบัติงานในส่วนใดก็ตาม กระบวนการหนึ่งท่ีสาคัญก็คือ การติดตาม
ผลการทางานว่ามีความกา้ วหน้ามากน้อยเพียงใด

วัตถุประสงค์ของการตดิ ตามและประเมนิ ผลโดยหลกั ก็คอื เพอ่ื ชว่ ยให้การดาเนินงานบรรลุผล
สาเรจ็ อยา่ งมปี ระสิทธิภาพ ผลของการตดิ ตามจะนามาใชเ้ พื่อการวางแผนแกไ้ ขปรับปรุง รวมทั้งช่วยสง่ เสริมให้
การทางานน้ันๆ บรรลุจุดมุ่งหมาย หรือในฐานะที่เป็นผู้ให้บริการช่วยเหลือผู้อื่นก็จาเป็นต้องมีการติดตามว่า
บริการทีใ่ หไ้ ปน้ันถูกตอ้ งตามความต้องการของผู้รบั บริการและมปี ระสทิ ธภิ าพ

ความหมายของการติดตาม หมายถึงกระบวนการในการศึกษาติดตามการกระทาหรือการ
ปฏิบัตงิ านให้บรรลุไปตามวัตถุประสงค์ การตดิ ตามทาให้ทราบถึงการทางานหรือการกระทาที่เกิดขนึ้ เปน็ การ
กลับไปมองย้อนถึงการกระทาท่ีผ่านมาว่าการทางานนั้นได้ผลเปน็ อย่างไรบา้ ง หรอื ถ้าเกิดมีอุปสรรคข้ึนก็จะทา
ให้ทราบได้ทันทีว่าในส่วนใดเกิดความผิดพลาดข้ึน ซึ่งในการปฏิบัติงานเพื่อให้ความช่วยเหลือจึงจาเป็นต้องมี
การตดิ ตามผลในทุกข้ันตอน

ความหมายของการประเมินผล หมายถึงการวัดและการค้นหาคุณค่าของผลการกระทาท่ีได้
ดาเนินการไปแล้วหรือขณะดาเนินการ อีกความหมายหน่ึงก็คือการศึกษาถึงความสัมพันธ์ของกิจกรรมกับผล
การกระทาท่ีได้กระทาไปว่าได้บรรลุตามวัตถุประสงค์ที่กาหนดหรือไม่เ พียงใดรวมทั้งหมายถึงการเข้าใจใน
หน้าท่ีของบุคคล ซึ่งหมายถึงการมองปัญหาของเขาเอง ความสามารถส่วนตัวที่จะนามาใช้ในการแก้ไขปัญหา
รวมท้ังการเอือ้ อานวยของทรพั ยากรท่ีมีอยทู่ ัง้ ภายในและภายนอกหนว่ ยงาน

การติดตามและประเมินผลจะช่วยให้ผปู้ ฏบิ ัติงานทราบถึงผลการทางานว่าเปน็ ไปตามแผนท่ี
กาหนดไว้หรือมีปัญหาและอุปสรรค เพื่อทีจะนามาใช้ในการปรับเปล่ียนแผนและแก้ไขตามสถานการณ์ และ
ช่วยใหผ้ ู้ปฏิบัตงิ านตดั สนิ ทจ่ี ะแกไ้ ขปญั หาไดอ้ ยา่ งถูกต้องเหมาะสมมากยงิ่ ขึน้ และกระทาได้อย่างทนั ท่วงที

กระบวนการติดตามประเมนิ ผลจะเกิดขน้ึ ได้กต็ ่อเมื่อการให้บริการหรือการให้ความช่วยเหลือ
ได้เริ่มต้นขึ้นและได้มีการกาหนดไว้ในขั้นตอนการทางานของผู้ปฏิบัติงาน ซ่ึงผู้ปฏิบัติงานจะต้องเข้าใจถึง
เป้าหมาย จุดประสงค์ แนวทาง และวิธีการท่ีให้ความช่วยเหลืออย่างละเอียด จะต้องเข้าใจว่าส่ิงเหล่านี้มี
ประโยชน์ต่อการวางแผน การดาเนินการ และความเช่ือถือได้ในผลของการประเมิน นอกจากน้ี สิ่งแวดล้อม
ต่าง ๆ ท่เี กีย่ วขอ้ งกับการทางานหรอื การให้ความชว่ ยเหลือจะต้องนามาใช้ในการติดตามและประเมนิ ผลด้วย

การติดตามและประเมินผลนั้นไม่สามารถกระทาได้ในแบบที่ตายตัว ท้ังนี้เพราะสถานการณ์
ปัญหาและพฤตกิ รรมของแตล่ ะบคุ คลไม่เหมือนกนั

ในการปฏิบตั งิ านจะใชก้ ารติดตามและประเมินผลในกรณดี ังตอ่ ไปนี้
1. เม่ือมีผู้มาขอรับบริการในขณะที่ทาการแรกรับ ผู้ปฏิบัติงานต้องทาการตัดสินใจต่อสภาพ
ธรรมชาติเบ้ืองต้นของปัญหา ประเมินความสามารถของบุคคล ความพร้อม และความเหมาะสมของการให้
ความช่วยเหลือที่หน่วยงานมีให้ว่าตรงกับผู้มาขอรับบริการหรือไม่ ดังนั้นในขั้นตอนนี้การประเมินผลเบ้ืองต้น
จงึ มคี วามจาเป็นต้องนามาใชใ้ นการปฏิบตั ิงาน
2. การติดตามความเป็นไปของผู้รับบริการถือว่าเป็นความจาเป็นอย่างย่ิง โดยต้องประเมิน
ถึงทัศนคติ สภาพทางอารมณ์ การแสดงออก และความสามารถในการแก้ไขปัญหาของผู้มาขอรับบริการ โดย
จะต้องประเมินตั้งแต่จุดแรกท่ีมีการพบถึงข้ันตอนท่ีจะยุติการให้ความช่วยเหลือว่าผู้มาขอรับบริการได้รับ
ประสบการณอ์ ยา่ งไรบา้ งจากผลการใหค้ วามชว่ ยเหลอื
3. เม่ือสิ้นสุดกระบวนการให้ความช่วยเหลือ โดยประเมินความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่เกิด
ข้ึนกับผู้มาขอรับบริการ การประเมินว่าการดาเนินงานสามารถบรรลุวัตถุประสงค์และจุดมุ่งหมายทั้งของผู้มา
ขอรบั บรกิ ารและหนว่ ยงาน
4. ความเห็นของผู้มาขอรับบริการต่อการดาเนินงานของผู้ปฏิบัติงานและวิธีการให้ความ
ช่วยเหลือว่ามีประโยชน์ต่อผู้มาขอรับบริการมากน้อยเพียงใด และหน่วยงานจะต้องทาการปรับปรุงให้เกิด
ประโยชนแ์ ละสอดคลอ้ งกับความต้องการของผมู้ าขอรับบรกิ าร
5. การประเมินข้ันตอนต่าง ๆของการให้ความช่วยเหลือควรมีการติดตามและประเมินผล
เพอื่ ปรับปรุงการใหบ้ ริการและการปฏบิ ัติงานของผู้ทางานให้มีประสิทธภิ าพมากยงิ่ ข้นึ

4. กล่มุ เป้าหมายในการติดตาม
กลุ่มเด็กและเยาวชนท่ีได้รับการปลอ่ ยตัวแบบไม่มีเง่ือนไข ของศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชนเขต

1 จังหวัดระยอง (เด็กและเยาวชนท่ไี ด้รบั การปลอ่ ยตวั เมอ่ื ครบกาหนดตามคาส่งั ศาล)

5. กรอบแนวทางการปฏิบัติงานด้านการติดตามเดก็ และเยาวชนภายหลงั ปล่อย (กลุม่ เด็กและเยาวชนท่ีไดร้ ับ
การปลอ่ ยตวั แบบไม่มีเงื่อนไข)

1. การประเมินความพรอ้ มของเดก็ /เยาวชนด้านพฤตกิ รรม ความพร้อมของครอบครัว
รวมทั้งแผนการอนาคตภายหลงั ปล่อย (ศนู ย์ฝึกและอบรมฯ)

2. การวางแผนและกาหนดบรกิ ารตามสภาพปญั หาและความตอ้ งการ
(ศนู ยฝ์ ึกฯและสถานพนิ จิ ฯ)

กรณที ่ีต้อง

ได้รบั การ 3. การดาเนนิ การตามแผน (การประสาน กากับ ตดิ ตาม จดั หาทรพั ยากร กรณพี บว่า
ชว่ ยเหลอื ให้ และความกา้ วหนา้ ในการใหค้ วาม ช่วยเหลือ)(สถานพินจิ ฯ) เดก็ /เยาวชนมี
ประสานกบั ความเส่ยี งสูง
ให้จัดประชมุ
หนว่ ยงาน รว่ มกบั
ครอบครัวและ
ภายในและ เครอื ขา่ ย

ภายนอกทงั้

ภาครฐั และ

เอกชน การเฝา้ ระวงั โดย
- ทางการ
เครือขา่ ย ชมุ ชน และ

ครอบครวั 4. การตดิ ตามทบทวน เปน็ ไปตามแผน

ไม่เป็นไปตามแผน และประเมินซา้

(สถานพินจิ ฯ)

4.1 ทบทวนแผนและจดั หาบริการ/ทรพั ยากร 5. ยตุ กิ ารใหบ้ ริการ
ใหม/่ พิทักษส์ ิทธ/ิ เจรจาต่อรองไกล่เกลยี่ (สถาน และจดั ทารายงาน
(สถานพินิจฯ)
พินิจฯ)

4.2 กากบั ตดิ ตามประเมนิ (สถานพินจิ ฯ)

ขนั้ ตอนการปฏิบัตงิ านตามแนวทาง
๑. การประเมนิ ความพร้อมของเด็กหรือเยาวชนดา้ นพฤติกรรม ความพร้อมของครอบครัวรวมทัง้

แผนการอนาคตภายหลงั ปล่อย โดยศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชน

การประเมินความพร้อมเด็กหรือเยาวชนในศูนย์ฝึกและอบรมฯ จากคู่มือการปฏิบัติงานการเตรียม

ความพร้อมเด็กและเยาวชนก่อนปล่อย ศูนยฝ์ ึกและอบรมเด็กและเยาวชน โดยสานักพฒั นาระบบงานยุติธรรม

เด็กและเยาวชน กรมพินิจฯ 2557 ได้กาหนดไว้ว่าการประเมินความพร้อมของเด็กและเยาวชนในศูนย์ฝึก

และอบรมฯจะดาเนินการโดยคณะทางานเตรียมความพร้อมซึ่งประกอบด้วยบุคลากรท่ีเกี่ยวข้องกับเด็กหรือ

เยาวชน ได้แก่ ครูที่ปรึกษา พ่อบ้าน/แม่บ้าน ครู (วิชาสามัญ/วิชาชีพ) นักสังคมสงเคราะห์ พยาบาล

นักจิตวิทยา ผู้ช่วยผู้อานวยการเป็นประธาน นักสังคมสงเคราะห์เป็นเลขานุการ ร่วมประชุมพิจารณาการคัด

กรองสภาพปัญหาเด็ก เยาวชน และครอบครัว กาหนดกิจกรรมเตรียมความพร้อมและหามาตรการในการ

ช่วยเหลือเด็กหรือเยาวชนภายหลังปล่อย โดยคณะทางานฯจะศึกษาผลการแก้ไขบาบัดฟ้ืนฟูและการประเมิน

ความเสี่ยงความจาเป็นของเด็กและเยาวชนเพื่อคัดกรองการจดั ประเภทกลุ่มเด็กและเยาวชน ติดต่อครอบครัว

เพ่ือประเมนิ ความพร้อมของครอบครัว

๑.๑ กรณีที่เด็กหรือเยาวชนมีความพร้อมทุกด้าน จะเข้ารับการปัจฉิมนิเทศเด็ก/เยาวชน
และครอบครวั และได้รับสิทธปิ ระโยชน์ เช่น การกลับไปเยย่ี มบ้าน การฝกึ ประกอบอาชีพ การเรียนสายสามัญ
และการเรียนดา้ นวชิ าชีพ การปลอ่ ยแบบพักฝกึ อบรม การปล่อยก่อนกาหนด

๑.๒ หากเด็กหรือเยาวชนยังไม่พร้อมด้านพฤติกรรม ความพร้อมของครอบครัว รวมท้ัง
แผนการอนาคตภายหลังปล่อย ในชว่ งการเตรียมความพร้อมก่อนปล่อยของศูนย์ฝึกและอบรมฯจะจัดกิจกรรม
เสริมโดยพิจารณาจากประเภทของปัญหาของเด็ก/เยาวชน และจัดกิจกรรมเสริมในส่วนท่ีเด็ก/เยาวชนยังไม่
พร้อม

- ไม่พร้อมด้านพฤติกรรมกิจกรรมท่ีจัดให้เด็ก/เยาวชนได้แก่ทักษะทาง
สงั คมความเข้มแขง็ ทางใจบาเพญ็ ประโยชนห์ รอื อบรมจริยธรรมหรอื คา่ ยพุทธบุตร

- ไม่พร้อมด้านครอบครัว กิจกรรมท่ีจัดให้เด็ก/เยาวชนและครอบครัว
ไดแ้ ก่ปจั ฉิมนิเทศครอบครวั สัมพันธ์ ค่ายครอบครวั หรอื ครอบครัวอุปถมั ภ์

- ไม่พร้อมด้านชมุ ชน ซึ่งสนับสนนุ ด้านการศกึ ษาและการฝกึ ประกอบอาชีพ
ดา้ นการประกอบอาชีพ ด้านที่อยอู่ าศยั ด้านการใชเ้ วลาว่างของเด็ก/เยาวชน ด้านความสมั พันธ์ของครอบครัว
ชุมชน กิจกรรมเหล่านี้ได้แก่ การประชุมเพ่ือเตรียมความพรอ้ มก่อนปล่อยรว่ มกับครอบครัวและเครอื ข่ายหรือ
การประสานกบั หนว่ ยงานหรือองค์กรท่ีเก่ยี วข้อง เป็นต้น

เม่อื ดาเนินการเตรียมความพร้อมตามแผนแล้วคณะทางานฯของศนู ย์ฝกึ และอบรมฯ
จะดาเนินการจัดทาสรุปผลการจัดกิจกรรม รวมทั้งผลการประเมินความพร้อมของเด็กและเยาวชน ๕ ด้าน
ได้แก่ ท่ีอยู่อาศัย การศึกษา การทางาน การใช้เวลาว่าง ครอบครัว รายงานมาให้แก่ผู้อานวยการศูนย์ฝึก
และอบรมฯ เพ่ือเตรียมจัดส่งข้อมูลดังกล่าวมาให้สถานพินิจฯ ท่เี ด็กและเยาวชนมีภูมิลาเนาอยู่ใชป้ ระกอบการ
วางแผนในการตดิ ตามภายหลงั ปลอ่ ย

2. การวางแผนการติดตามภายหลังปลอ่ ยและกาหนดบริการตามสภาพปัญหาและความต้องการของ
เด็กและเยาวชน โดยศูนย์ฝึกและอบรมฯจะประสานงานมายังสถานพินิจฯจังหวัดซึ่งเด็กและเยาวชนมี
ภูมิลาเนาอยู่ เข้าร่วมกิจกรรมในวันปัจฉิมนิเทศโดยทางศูนย์ฝึกและอบรมฯจะเชิญผู้ปกครองของเด็กและ
เยาวชนมาร่วมกจิ กรรมซ่งึ ในขัน้ ตอนนศ้ี นู ย์ฝกึ และอบรมฯ สถานพนิ จิ ฯ และผ้ปู กครองรวมท้ังเด็กและเยาวชน
จะไดม้ ีโอกาสพูดคยุ กันและร่วมกันวางแผนอนาคตภายหลงั ปล่อยของเด็กและเยาวชน และจัดข้อตกลงในการ
ยินยอมให้ตดิ ตาม ซ่งึ ทางศนู ย์ฝึกและอบรมฯ จะจดั ส่งแผนอนาคตภายหลังปล่อยของเด็กและเยาวชนดังกล่าว
มาให้สถานพินิจฯ ล่วงหนา้ 1 เดอื นก่อนท่เี ด็กและเยาวชนจะไดร้ บั การปลอ่ ยตัวเพื่อใหส้ ถานพินิจฯ ดาเนินการ
วางแผนการติดตามเด็กและเยาวชน (ศูนย์ฝึกและอบรมฯเร่ิมดาเนินการเชิญสถานพินิจฯ เข้าร่วมกิจกรรม
ปจั ฉมิ นิเทศในเดือนตุลาคม 2557)

3. การดาเนินการตามแผนการติดตามเด็กและเยาวชนโดยสถานพินิจฯที่เป็นต้นทางของเด็กและ
เยาวชน ดาเนินการเพ่ือเชื่อมต่องานกับศูนย์ฝึกและอบรมฯ ในระหว่างท่ีเด็กและเยาวชนที่เข้ารับการ
ฝึกอบรม นกั สังคมสงเคราะหข์ องสถานพนิ จิ ฯ ดาเนินการดงั นี้

- ไปเย่ียมเด็กและเยาวชนที่ศูนย์ฝึกและอบรมฯ เพ่ือพูดคุยสอบถามการดาเนินชีวติ
ให้กาลังใจ ให้ คาปรึกษาและช่วยเหลือเพื่อเตรียมความพร้อมด้านต่างๆ ให้แก่เด็กและเยาวชนโดยจะไปเยี่ยม
เด็กและเยาวชนทุกเดอื น

- เยี่ยมครอบครัวของเด็กและเยาวชน ในกรณีท่ีศูนย์ฝึกและอบรมฯแจ้งว่าเด็กและ
เยาวชนยังคงมีปัญหาครอบครัวหรือไม่มีความพร้อมเร่ืองใดเร่ืองหนึ่ง เช่น แผนด้านการศึกษา การประกอบ
อาชพี และการดแู ลภายหลงั ปล่อย เปน็ ตน้ ทัง้ น้กี ็เพื่อท่ีจะวางแผนในการช่วยเหลือสงเคราะห์ตามสภาพปัญหา
และความจาเป็นซงึ่ เปน็ การสร้างความพรอ้ มให้กับเด็กและเยาวชนก่อนปล่อย

- สารวจและประสานกบั เครือขา่ ยต่างๆ ในชุมชน เพ่ือเตรียมชมุ ชนให้กบั เดก็ และเยาวชน เมอื่ กลับมา

ยังชุมชนเดมิ ทั้งในเรื่องการจัดทรพั ยากรท่ีจาเปน็ สาหรบั เด็กและเยาวชนเฉพาะรายในกรณที เ่ี ดก็ และเยาวชน

หรอื ครอบครวั ทีม่ ปี ัญหาและต้องการการสงเคราะห์ช่วยเหลือ รวมทงั้ การจัดประชมุ เครือขา่ ยเพอื่ ให้ความ

ช่วยเหลือกบั เดก็ และเยาวชนและครอบครัวและการตดิ ตามเดก็ และเยาวชนโดยเครอื ข่ายกรรมการสงเคราะห์

ของสถานพนิ ิจฯ ซง่ึ ทางสถานพนิ ิจฯ ไดจ้ ดั ประชมุ และใหค้ วามรู้ในการติดตามเพ่ือให้ความดแู ลและชว่ ยเหลือ

เดก็ และเยาวชน

- นักสังคมสงเคราะห์ของสถานพินิจฯ ประสานความร่วมมือกับศูนย์ฝกึ และอบรมฯ
ดา้ นข้อมูลท่ีเก่ียวข้องกับแผนการอนาคตของเด็กและเยาวชน ความพร้อมของเด็กและเยาวชน และครอบครัว
หากเด็ก เยาวชนและครอบครัวไม่มีความพร้อมทางศูนย์ฝึกและอบรมฯ จะต้องแจ้งทางสถานพินิจฯ ให้
ดาเนินการเตรียมดา้ นชุมชนและเครอื ขา่ ยเพื่อรองรบั ลว่ งหน้า

- นักสังคมสงเคราะห์ของสถานพินิจฯ ดาเนินการจัดทาแผนการติดตามเด็กและ
เยาวชนภายหลงั ปล่อยเป็นรายกรณี

4. การตดิ ตามทบทวนและประเมินซา้

เด็กและเยาวชนที่ได้รับการปล่อยตัวจากศูนย์ฝึกและอบรมฯ ทางสถานพินิจฯ มีวิธีการการ
ตดิ ตามเดก็ และเยาวชน ภายในระยะเวลา 1 ปี ดงั นี้

1. ทางโทรศัพท์ หลังจากปล่อยตัว 1 เดือน และหลังจากนัน้ ทุก 3 เดอื น
2. รายงานตวั ที่สถานพนิ ิจฯ กรณีทม่ี ผี ลการประเมินพบวา่ มีระดับความเสยี่ งสูงที่จะ
กระทาผิดซ้า และครอบครัวไม่มคี วามพร้อม โดยจะใหเ้ ดก็ และเยาวชนมารายงานตวั ทุก 3 เดือน
3. เย่ยี มบ้านเดก็ และเยาวชนกรณที ่ีพบวา่ ไม่สามารถติดต่อได้ทางโทรศัพท์ หรอื เด็ก
เยาวชนและครอบครัวขอรับความช่วยเหลือ หรอื ผลการประเมนิ พบว่ามีระดับความเสย่ี งสูงท่ีจะกระทาผิดซ้า
และครอบครวั ไม่มคี วามพรอ้ ม

การประเมนิ ผลความก้าวหน้าของเดก็ และเยาวชนภายหลงั ปลอ่ ย
เป็นกระบวนการที่เป็นผลจากการกากับติดตาม เนื่องจากอาจมีสถานการณ์ที่

เปล่ียนแปลงไปของตัวเด็กเยาวชน และครอบครัวสภาพแวดล้อมหรือแม้แต่การดาเนินงานของหน่วยงานต่าง
ๆ ท่ีให้บริการเพื่อประเมินว่าบริการที่จัดให้ตรงกับความต้องการที่เปลี่ยนไปของเด็กเยาวชน และครอบครัว
หรือไม่ รวมท้ังตัดสนิ ใจวา่ จาเป็นจะตอ้ งให้บริการต่อ หรือเปล่ยี นบรกิ าร หรือหยุดการให้บรกิ าร

เมื่อนักสังคมสงเคราะห์ทาการทบทวนและประเมนิ สภาวะซา้ ใหม่อีกครงั้ หนง่ึ จะช่วย
ให้สามารถปรับและทบทวนแผนดาเนินการหรือแผนการติดตามไปพร้อมกันด้วย ทั้งนี้อาจมีการปรับเปล่ียน
กิจกรรมการให้บริการ การเปลี่ยนแปลงหน่วยงานและบทบาทความชว่ ยเหลือ หรือการกาหนดเป้าหมายใหม่
และควรมีการจดั วางเง่อื นไขเวลาใหม่ ให้สอดคล้องกับแผนการบรกิ ารที่มกี ารปรบั เปล่ียนใหม่ด้วย

นักสังคมสงเคราะห์ควรประเมินความต้องการและความก้าวหน้าตามวัตถุประสงค์
ของเด็กและเยาวชนเป็นระยะๆให้สอดคล้องกับเป้าหมาย โดยกาหนดเง่ือนเวลาการประเมินให้สอดรับกับ
สถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง การประเมินผลซ้าอาจจาเป็นต้องจัดทาทั้งหมด หรือเพียงบางส่วนข้ึนอยู่กับ
ลักษณะปัญหาเฉพาะของเด็กและเยาวชน การประเมินผลซ้าอาจจะเป็นการให้ข้อมูลใหม่ซ่ึงจะต้องมีการ
ปรบั ปรุงวิธกี ารใหม่หรือแผนการแทรกแซงและเปลี่ยนแปลงรูปแบบการบริการ

วิธีการท่ีใช้ในการประเมินเด็กเยาวชนและครอบครัวเพ่ือพิจารณาความพร้อมตาม
แผนการติดตามภายหลงั ปลอ่ ย

1. ผลของบริการต่าง ๆ หรือการให้การสงเคราะห์ช่วยเหลอื ที่จัดให้แก่เดก็
และเยาวชนตามแผนของเด็กและเยาวชน ว่าประสบความสาเร็จเป็นไปตามแผนที่กาหนดไว้หรือไม่ หรือมี
เงื่อนไขปัญหาหรืออุปสรรคใดเกิดขึ้นมีวิธีการแก้ไขอย่างไรและในท้ายสุดมีผลการบริการเป็นเช่นใด บริการท่ี
จัดให้เช่น การจัดหาสถานท่ีเรียนหรือ ประกอบอาชีพ การจัดหาที่พักอาศัย การจัดหาผู้อุปถัมภ์ การ
บาบดั รักษา การสง่ ตอ่ เพือ่ รับการค้มุ ครอง ฯลฯ

2. การดาเนินชีวิตประจาวันของเด็กและเยาวชนเม่ือกลับไปอยู่ร่วมกับ
ครอบครัวและชุมชนรวมท้ังทอี่ ยู่อาศัยและการใช้เวลาวา่ งของเด็กและเยาวชน

3. ประเมนิ จากผลการเรียน หรอื ประสทิ ธภิ าพของการปฏิบตั ิงานของเด็ก
และเยาวชน

4. การปรับตัวของเด็กและเยาวชนในเร่ืองต่าง ๆ เช่น การทางาน การสร้าง
ความสมั พนั ธ์กบั ผอู้ ื่นในสังคมของตนเอง การดูแลตนเองหรือดาเนนิ ชวี ิตได้อยา่ งอสิ ระ/การใช้เวลาว่าง

การดาเนนิ การภายหลังผลการประเมนิ เดก็ และเยาวชน
4.1 กรณีท่ีเป็นไปตามแผน นักสังคมสงเคราะห์จะทาการติดตามจนครบ

ตามทกี่ าหนด กใ็ ห้ทาการยตุ กิ ารใหบ้ รกิ าร
4.2 กรณที ไ่ี มเ่ ป็นไปตามแผนท่ีกาหนด นกั สังคมสงเคราะห์จะต้องทบทวน

ถึงสาเหตุและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นโดยร่วมมือกับเด็กและเยาวชน ผู้ปกครอง ซึ่งจะต้องทาการทบทวนแผน
และจัดทาแผนใหม่ ซ่ึงอาจจะต้องจัดหาบริการหรือทรัพยากรใหม่ เป็นผู้พิทักษ์สิทธิต่างๆ เช่น กรณีปัญหา
เรื่องมรดก การจัดทาบัตรสิทธิประโยชน์ตา่ งๆ รวมท้ังการเจรจาต่อรองไกล่เกล่ีย เช่น กรณีเด็กและเยาวชนมี
ปัญหาเกดิ ขนึ้ กับนายจา้ ง เปน็ ตน้ จากนน้ั ดาเนินการกากับติดตามแผนท่จี ดั ทาขน้ึ ใหม่ตอ่ ไป

5. ยุติการให้บริการและจดั ทารายงาน

เม่ือการดาเนินงานเป็นไปตามแผนจนก่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงที่ดีแก่เด็ก เยาวชน และ
ครอบครัว เพื่อให้สามารถใช้ชีวติ อย่างปกติสขุ มีความสามารถในการพึ่งตนเอง สามารถใช้ชีวติ ได้อย่างมั่นคง
ปลอดภัย หรืออาจหมายถึงการยุติการใหบ้ ริการหรือเพิกถอนการให้บริการ อันเน่ืองจากเด็กและเยาวชนออก
นอกพนื้ ที่ ขาดการตดิ ต่อ หรอื ไดม้ กี ารส่งตอ่ เพือ่ รับบริการใหม่ และอยใู่ นระบบความคุ้มครองใหม่แลว้ อย่างไร
ก็ตามแม้ว่าการยุติการให้บริการจะเกิดข้ึน แต่นักสังคมสงเคราะห์ยังคงมีภารกิจในการส่งต่อข้อมูลของเด็ก
ใหแ้ ก่หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วข้องหรอื หนว่ ยงานท่รี บั การส่งต่อได้รับทราบ เพ่ือประโยชน์ในการทราบประวัติและการ
วางแผนบรกิ ารใหมต่ อ่ ไป

การยุติการให้บริการหรือการติดตามเด็ก/เยาวชนภายในระยะเวลา 1 ปี หรือ
อาจจะยุติการให้บริการหรือ การติดตามก่อนเวลาที่กาหนดด้วยสาเหตุต่างๆ เช่น เด็กและเยาวชนบรรลุผลตาม
เป้าหมาย เด็ก เยาวชนหรือครอบครัวไม่ยอมบริการ หรือเด็กและเยาวชนเสียชีวิต การยุติการให้บริการอาจเกิดขึ้น
เพราะข้อจากัดของการบริการที่มีอยู่ เช่น เด็กและเยาวชนย้ายท่ีอยู่อาศัย หรือไปรับบริการที่อื่นๆ เป็นหน้าที่ความ
รบั ผิดชอบของนักนักสงั คมสงเคราะห์ทจี่ ะต้องเตรียมความพร้อมให้เด็กแลเยาวชนทราบถึงผลกระทบของการยุติการ
ให้บริการจาเป็นท่ีต้องมีการติดตามเด็ก เยาวชนและครอบครัวอย่างใกล้ชิดเพื่อให้เกิดความมั่นใจว่าสถานการณ์
ปจั จุบันเขา้ สู่สมดุลและเหมาะสม การตดิ ตามผลของรายบุคคลเพอื่ เปน็ การประเมินผลความสาเรจ็ ตลอดจนสร้างความ
มั่นใจในการปฏิบัติหน้าท่ีของเด็กและเยาวชนในการดารงชีวิต นอกจากน้ีจะต้องเป็นผู้พิทักษ์สิทธิของเด็ก เยาวชน
และครอบครัวเพ่ือให้ได้รบั บริการทต่ี ้องการอยา่ งเหมาะสมทั้งจากหน่วยงานอ่ืนและหน่วยงานของตนเอง นักสังคม
สงเคราะห์จะต้องสร้างให้เกิดความมั่นใจว่ามีการส่งมอบบริการและลดช่องว่างในการให้บริการ มีการรับรู้
ความตอ้ งการของเดก็ และเยาวชนแตล่ ะคน การบริการจะไมส่ น้ิ สดุ กอ่ นเวลาอนั สมควร การรวบรวมขอ้ มลู ใน
ระยะการปฏิบัติงานและการติดตามผลจะถูกนามาใชใ้ หเ้ กิดประโยชน์ตอ่ การพิทักษ์คุ้มครองเด็กและเยาวชน และ
รายงาน ผลการดาเนนิ งานเม่อื ยุติการใหบ้ ริการหรอื ติดตามผลตอ่ ผอู้ านวยการฯทุกรายที่มีการยตุ ิการใหบ้ รกิ าร

6. รายการเอกสารแบบตา่ งๆ ท่ีใช้ในการปฏิบัตงิ าน (ตัวอยา่ งแบบอยใู่ นภาคผนวก)
1. เอกสารของศนู ย์ฝึกและอบรมฯจดั ส่งมาใหส้ ถานพินจิ ฯ
1.1 แบบคดั กรองเด็กและเยาวชนในช่วงกอ่ นเข้าสู่การเตรียมความพร้อมกอ่ นปลอ่ ยและ

ภายหลงั ปล่อย
1.2 แบบประเมินความพรอ้ มของครอบครวั /ผปู้ กครอง
1.3 แบบสอบถามผ้ปู กครอง
1.4 หนังสอื ยินยอมให้ตดิ ตามช่วยเหลอื และสงเคราะห์
1.5 แบบแผนการอนาคตของเด็กและเยาวชนรว่ มกบั ผ้ปู กครอง

2. เอกสารของสถานพินจิ ฯสาหรับการดาเนนิ การตดิ ตามเดก็ และเยาวชน
2.1 แผนการติดตามเด็กและเยาวชนภายหลงั ปลอ่ ยของสถานพินจิ ฯ
2.2 แบบบนั ทกึ การรายงานตัวของเด็กและเยาวชน
2.3 แบบบันทกึ การเยย่ี มบ้าน
2.4 แบบสอบถามตดิ ตามหลังปล่อย(ใช้ในกรณที ี่เด็ก/เยาวชนยา้ ยไปอยูจ่ ังหวดั อื่น)
2.5 อน่ื ๆ กรณีท่ีมีการสง่ ต่อหรอื การช่วยเหลืออน่ื ๆ

บรรณานุกรม

กลุ่มพฒั นาระบบงานสงั คมสงเคราะห์. ค่มู ือการปฏิบตั ิงาน การเตรียมความพร้อมเด็กและเยาวชนก่อนปล่อย
ศูนยฝ์ กึ และอบรมเด็กและเยาวชน, สานักพัฒนาระบบงานยุตธิ รรมเดก็ และเยาวชน. 2557

ชานนท์ โกมลมาลย.์ รายงานสรุปการศกึ ษาดูงานองค์กร 180 รฐั อูเทร็ค ประเทศเนเธอรแ์ ลนด,์ กรมพินจิ
และ

คมุ้ ครองเดก็ และเยาวชน. 2556

สุดจิต เจนนพกาญจน์. บทบาทและแนวทางการดาเนินงานสังคมสงเคราะห์ศึกษาเฉพาะกรณี
สถานพินิจและค้มุ ครองเด็กและเยาวชน, ไม่ระบสุ ถานทพี่ มิ พ.์ 2545.

สือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส์
กรมพนิ จิ และคุ้มครองเด็กและเยาวชน, สานกั พัฒนาระบบงานยตุ ธิ รรมเดก็ และเยาวชน, กลุม่ พฒั นาระบบงาน
สงัคมสงเคราะห,์ 2552 แหล่งที่มา http://www2djop.go.th/download2/