032-วริศรา แบบเรียนเรื่องประโยค

หนงั สือเรยี น รายวชิ าพนื้ ฐาน ภาษาไทย

ประโยค ชดุ พฒั นาทกั ษะ
(Sentence)
ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖
• ประโยคสามัญ
• ประโยครวม
• ประโยคซอ้ น

กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย

ก

คำนำ

ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช
๒๕๕๑ ได้กำหนดให้ภาษาไทยเป็นกลุ่มสาระการเรียนรู้หลัก โดยมี
จุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนาศักยภาพของผู้เรียน ให้สามารถใช้ภาษาได้
อย่างถูกต้อง คล่องแคล่วและเหมาะสมกับวัฒนธรรมไทย สามารถ
นำความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักเกณฑ์การใช้ภาษาไปใช้ในการ
ติดต่อส่อื สารและเป็นเคร่อื งมือศกึ ษาหาความรู้ตลอดชวี ติ

ผู้จดั ทำหวงั เป็นอยา่ งยง่ิ แบบเรยี นภาษาไทย เร่อื งประโยค ช้ัน
ประถมศึกษาปีที่ ๖ เล่มนี้ จะเป็นสื่อการเรียนการสอนท่ีทำให้ผู้เรียน
มีศักยภาพในด้านภาษาไทยเพมิ่ มากขน้ึ

ผจู้ ดั ทำ

สารบญั ข

เร่อื ง หน้า

คำนำ ก

สารบัญ ข

สารบญั (ต่อ) ค

คำช้แี จง ง

แบบทดสอบกอ่ นเรียน ๑

บทท่ี ๑ ประโยคสามัญ

- ประโยคสามญั ๓

- ตัวอยา่ งประโยคสามญั ๔

- แบบฝกึ หดั ทา้ ยบทที่ ๑ ๖

บทที่ ๒ ประโยครวม

- ประโยครวม ๘

- ประโยครวมทมี่ ีเน้ือความคลอ้ ยตามกนั ๙

- ประโยครวมที่มีเน้ือความขดั แย้งกนั ๑๐

- ประโยครวมที่มีเนื้อความให้เลอื กอย่างใดอยา่ งหนง่ึ ๑๑

- ประโยครวมท่มี เี นอื้ ความเป็นเหตุเป็นผลกนั ๑๒

- แบบฝึกหดั ท้ายบทท่ี ๒ ๑๓

สารบญั (ตอ่ ) ค

เรื่อง หน้า
บทที่ ๓ ประโยคซอ้ น
๑๕
- ประโยคซอ้ น ๑๖
- ตวั อยา่ งประโยคซอ้ น ๑๗
- แบบฝกึ หัดท้ายบทท่ี ๓ ๑๘
แบบทดสอบหลังเรียน
บทสรปุ ๑๙
- ตารางสรปุ ผลคะแนน
เอกสารอา้ งอิง

ง

คำชีแ้ จง แบบเรยี น

๑. หน้าปก คิวอาร์โคดสามารถสแกน เมื่อสแกนจะปรากฏ
หนังสืออิเล็กทรอนิกส์(E-book) เรื่อง ประโยค จึงทำให้
สะดวกต่อการเรียนมากขึ้น

๒. แบบเรยี นบทท่ี ๑,๒ และ ๓ ก่อนเขา้ สู่บทเรยี น จะมคี วิ อาร์โค้ด
เม่ือสแกนจะปรากฏวิดีโอเก่ียวกบั บทนั้น ๆ

๓. แบบทดสอบก่อนเรียน มีทั้งหมด ๑๐ ข้อ โดยให้นักเรียนเขียน
คำตอบลงในชอ่ งว่างใหถ้ กู ตอ้ ง

๔. แบบทดสอบท้ายบท มที ้ังหมด ๓ บท บทที่ ๑ จำนวน ๕ ข้อ
บทท่ี ๒ จำนวน ๘ ขอ้ และบทที่ ๓ จำนวน ๔ ขอ้

x๕. แบบทดสอบหลังเรียน มีทั้งหมด ๑๐ ข้อ โดยให้นักเรียนเติม

เคร่ืองหมาย ✓หรือ ลงในช่องวา่ งทีก่ ำหนดให้

๑๑

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น (Pre-test)

คำช้แี จง : ให้นักเรียนระบุว่าประโยคต่อไปน้เี ป็นประโยคสามญั
ประโยครวม หรอื ประโยคซอ้ น

ประโยคที่ ๑ คนเดิน ................................................................
ประโยคที่ ๒ พอคณุ ครพู ดู จบ เขากล็ ุกขนึ้ ...................................

ประโยคที่ ๓ ปอ้ มกนิ ขา้ วแล้วกท็ ำรายงาน ...................................

ประโยคที่ ๔ ทมี ฟตุ ซอลไทยชนะเลศิ แล้วได้รบั ถว้ ยรางวลั
...........................................................................................
ประโยคท่ี ๕ กว่าจะรคู้ วามจริงเขาก็หนีไปแลว้ ..........................
ประโยคที่ ๖ นอ้ งว่งิ .....................................................................

ประโยคท่ี ๗ ไมเ่ ธอก็ฉันตอ้ งไปทำงาน ........................................

ประโยคที่ ๘ หมาวงิ่ ไล่กัดแมวที่แอบมากินปลาทู .......................

ประโยคที่ ๙ คณุ พ่อฟงั เพลงพีเ่ บริ ด์ อนั มลี ลี าร้อนแรง ..................
ประโยคที่ ๑๐ ฉนั อยากซื้อของแต่ไมม่ ีเงนิ ..................................

บทท่ี ๑
ประโยคสามัญ

วดิ ีโอ เร่อื ง ประโยคสามญั

๓

ประโยค

คำหรอื กลุม่ คำท่ีนำมาเรียงกันมีความหมาย
ครบถว้ น สามารถสอ่ื ความไดว้ ่า ใคร ทำอะไร
คิดอย่างไร ร้สู ึกอยา่ งไร หรือมีสภาพอย่างไร

ประโยคสามญั

ประโยคโดยทัว่ ไป

ประกอบดว้ ยสว่ นสำคญั ๒ สว่ น

ภาคประธาน ภาคแสดง
(Subject) (Verb)

นามหรอื สรรพนาม กริยา

๔

ตัวอย่าง(Example) ประโยคสามัญ

ฉนั วิง่
ภาคประธาน ภาคแสดง

ฉนั วิ่ง

นอ้ งอาย
ภาคประธาน ภาคแสดง

นอ้ ง อาย

แมน่ อน
ภาคประธาน ภาคแสดง

แม่ นอน

๕

ตวั อยา่ ง(Example) ประโยคสามัญ

ภาคประธาน ภาคแสดง

นกตวั เล็ก ๆ กระโดดไปมา

นาม สว่ นขยาย กรยิ า สว่ นขยาย

นก ตัวเล็ก ๆ กระโดด ไปมา

ภาคประธาน ภาคแสดง

รถบรรทกุ คนั นนั้ แล่นเร็วมาก

นาม สว่ นขยาย กรยิ า สว่ นขยาย

รถบรรทุก คันนั้น แล่น เรว็ มาก

๖

ชื่อ...............................................ช้นั ..........เลขท่ี............

แบบฝกึ หัดทา้ ยบทท่ี ๑

คำชีแ้ จง : ใหน้ ักเรยี นแต่งประโยคสามัญ จำนวน ๕ ประโยค
๑. ..............................................................................................
๒. ..............................................................................................
๓. ..............................................................................................
๔. .............................................................................................
๕. .............................................................................................

บทท่ี ๒
ประโยครวม

วดิ โี อ เรอ่ื ง ประโยครวม

๘

ประโยครวม

ประโยคทม่ี ีประโยคสามญั ต้งั แต่ ๒ ประโยค
ขนึ้ ไปมารวมกัน โดยมคี ำสนั ธานเชอื่ มประโยค
เพอื่ ใหไ้ ด้ใจความติดตอ่ กันเป็นประโยคเดียวกัน
ประโยครวมแบง่ ออกเป็น ๔ ประเภท

- ประโยครวมที่มเี นอ้ื ความคลอ้ ยตามกัน
- ประโยครวมทีม่ ีเนือ้ ความขดั แย้งกนั
- ประโยครวมท่มี ีเนื้อความให้เลือก
อยา่ งใดอยา่ งหนึง่
- ประโยครวมท่ีมเี นื้อความเปน็ เหตุเป็นผลกนั
กนั

๙

ประโยครวมทีม่ ีเนอ้ื ความคลอ้ ยตามกัน

ประโยครวมแตล่ ะประโยคมเี น้อื ความคล้อยตามกัน
ทกุ ประโยค คำสันธานจะมีสนั ธาน และ แล้ว แลว้ ...ก็
พอ...ก็ ครัน้ ...จงึ

ตวั อย่าง (Example)

พอคุณครพู ดู จบเขากล็ ุกข้นึ

แยกเปน็ สันธาน

คณุ ครพู ูดจบ พอ...ก็
เขาลุกขึน้

๑๐

ประโยครวมท่ีมีเน้อื ความขัดแย้งกนั

ประโยครวมแต่ละประโยคที่มเี น้อื ความขัดแย้งกัน
กรยิ าในแต่ละประโยคตรงกันขา้ มกนั ส่วนใหญ่จะมี
สนั ธาน แต่ แตท่ วา่ กว่า...ก็ แม้วา่

ตวั อย่าง (Example)

แม้เธอจะไม่สวยเลิศเลอเธอกย็ ังไดเ้ ป็นนางงาม

แยกเป็น สนั ธาน

เธอจะไมส่ วยเลศิ เลอ แม.้ ..ก็
เธอยงั ได้เป็นนางงาม

๑๑

ประโยครวมทีม่ เี น้ือความให้เลอื ก

อยา่ งใดอย่างหนง่ึ

ประโยครวมที่มีประโยคความเดียวมีเนื้อความให้
เลอื กอยา่ งใดอยา่ งหน่ึง ส่วนใหญจ่ ะมีสนั ธาน หรอื
หรือไมก่ ็ มฉิ ะนน้ั ...ก็

ตัวอย่าง (Example)

คณุ อยากเปน็ หมอหรอื อยากเปน็ ทนายความ

แยกเปน็ สนั ธาน

คณุ อยากเปน็ หมอ หรอื
คุณอยากเปน็ ทนายความ

๑๒

ประโยครวมท่มี เี น้ือความ
เปน็ เหตเุ ป็นผลกัน

ป ร ะ โ ย ค ที่ ม ี ป ร ะ โ ย ค ค ว า ม เ ด ี ย ว ป ร ะ โ ย ค ห นึ่ ง
มีเนื้อความเป็นประโยคเหตุและมีประโยคความเดียวอีก
ประโยคหนึ่ง มีเนื้อความเป็นประโยคผล ส่วนใหญ่จะมี
สนั ธาน จึง ฉะนั้น ดงั นั้น เพราะฉะน้ัน

ตวั อยา่ ง (Example)

เขาขยันจงึ สอบได้

แยกเป็น สนั ธาน

เขาขยนั จึง
เขาสอบได้

๑๓

ชือ่ ...............................................ชน้ั ..........เลขท่.ี ...........

แบบฝกึ หัดทา้ ยบทท่ี ๒

คำช้ีแจง : ใหน้ กั เรยี นแต่งประโยครวม โดยมีเนอื้ ความคล้อยตามกนั ขดั แยง้
กนั ใหเ้ ลือกอย่างใดอยา่ งหนง่ึ และเปน็ เหตเุ ปน็ ผลกนั อย่างละ ๒ ประโยค

๑. ..............................................................................................

๒. ..............................................................................................

๓. ..............................................................................................

๔. .............................................................................................

๕. .............................................................................................

๖. .............................................................................................

๗. .............................................................................................

๘. .............................................................................................

บทท่ี ๓
ประโยคซอ้ น

วดิ ีโอ เร่อื ง ประโยคซ้อน

๑๕

ประโยคซ้อน

ประโยคที่มีใจความสำคัญเป็นประโยคหลัก
และมีประโยคย่อยแทรกอยู่ด้วย ประโยคย่อย
ทำหน้าที่ ขยายคำนามที่ขึ้นต้นด้วยคำเชื่อม ที่
ซึ่ง อัน หรือคำกริยา ที่ขึ้นต้นด้วยคำเชื่อม เมื่อ
จน เพือ่ ตัง้ แต่ เพราะ ในประโยคหลัก

ประโยคหลกั ประโยคท่เี ป็นใจความสำคัญ
ที่ตอ้ งการสื่อสาร

ประโยคยอ่ ย ประโยคท่ที ำหนา้ ทข่ี ยาย
ความในประโยคหลักให้สมบูรณย์ ่ิงขึ้น

๑๖

ตัวอย่าง (Example)

นักเรยี นเขยี นรายงานที่คดิ หัวขอ้ ข้ึนเอง

ประโยคหลัก ประโยคยอ่ ย ข้อสังเกต

นักเรียนเขยี น ที่คดิ หวั ขอ้ ขึ้นเอง ท่ี เปน็ คำเชื่อม
รายงาน ทำหน้าที่ขยาย
คำนาม รายงาน

สนุ ขั วง่ิ ไลก่ ัดแมวที่แอบมากินปลาทู

ประโยคหลกั ประโยคย่อย ข้อสงั เกต

สนุ ขั วง่ิ ไล่กดั แมว ทแ่ี อบมากินปลาทู ท่ี เป็นคำเชื่อม
แทนคำนาม แมว
ประโยคย่อยนี้ทำ
หน้าที่ขยายบท
กรรมของประโยค
หลัก แมว

ชอ่ื ...............................................ชั้น..........เลขท.่ี .......๑....๗

แบบฝกึ หัดทา้ ยบทที่ ๓

คำช้ีแจง : ใหน้ กั เรยี นแยกประโยคหลกั และประโยคยอ่ ยของประโยคตอ่ ไปน้ี

๑. คุณครูซ่งี เปน็ ครูสอนรอ้ งเพลง ยา้ ยโรงเรียนไปแล้ว

ประโยคหลัก ประโยคยอ่ ย ขอ้ สังเกต

๒. ขวญั ขา้ วซงึ่ เปน็ คนขยนั กังวลใจเก่ียวกบั การบ้าน

ประโยคหลัก ประโยคย่อย ข้อสงั เกต
ขอ้ สงั เกต
๓. เขาทำงานจนหมดแรง ประโยคยอ่ ย

ประโยคหลัก

๔. คณุ ครูอธบิ ายเพื่อใหน้ กั เรียนเขา้ ใจ

ประโยคหลกั ประโยคย่อย ข้อสังเกต

แบบทดสอบหลังเรียน ๑๘

(Post-test)

xคำชแ้ี จง : ใหน้ กั เรียนเติมเคร่ืองหมาย ✓ หนา้ ขอ้ ความทถ่ี กู ต้อง

และเตมิ เครือ่ งหมาย หน้าขอ้ ความทไ่ี ม่ถกู ตอ้ ง

๑. ................. เขาทำงานจนหมดแรง เปน็ ประโยคสามญั
๒. ................. ฉันอิ่มจนพงุ กาง เป็นประโยคซอ้ น
๓. ................. นกั เรยี นเขยี นรายงานท่คี ิดหัวข้อข้นึ เอง เปน็ ประโยครวม
๔. ................. ฉนั วงิ่ เป็นประโยคความรวม
๕. ................. สนุ ัขว่งิ ไล่กัดแมวท่แี อบมากินปลาทู เปน็ ประโยคสามญั
๖. ................. เขาขยันจงึ สอบได้ เปน็ ประโยครวม
๗. ................. พอคณุ ครพู ูดจบเขาก็ลุกขึน้ เปน็ ประโยคสามัญ
๘. ................. เขาทำงานจนหมดแรง เปน็ ประโยคซ้อน
๙. ................. คุณอยากเปน็ หมอหรืออยากเปน็ ทนายความ เป็นประโยครวม
๑๐. .............. นกตัวเล็ก ๆ กระโดดไปมา เป็นประโยคสามัญ

บทสรปุ (Conclusion) ๑๙

จดุ ประสงค์การเรียนรู้ (Objectives)

๑. บอกลกั ษณะของประโยคซ้อนได้ (K)
๒. สามารถแยกประโยคหลักและประโยคยอ่ ยได้ (P)
๓. รับผดิ ชอบตอ่ งานท่ไี ด้รบั มอบหมาย (A)

แบบทดสอบกอ่ นเรียน (Pre-test)

คะแนนเต็ม คะแนนท่ไี ด้ ระดบั คุณภาพ

๕

แบบทดสอบทา้ ยบท (Quiz)

บทที่ คะแนนเต็ม คะแนนทไี่ ด้ ระดับคณุ ภาพ
๑๕
๒๔
๓๔

แบบทดสอบหลงั เรียน (Post-test)

คะแนนเตม็ คะแนนทไ่ี ด้ ระดบั คุณภาพ

๕

เอกสารอา้ งอิง

ทินรตั น์ จันทราภนิ ันท์. (๒๕๕๒). แบบทดสอบภาษาไทย ป.๖. กรุงเทพฯ :
เดอะบุคส.์

ฝา่ ยวิชาการ. (มปป.). แบบฝกึ หลักภาษาไทย ป.๖ เล่ม ๑. กรงุ เทพฯ : โฟกัส.
วิลาวลั ย์ วิษณเุ วคนิ . (๒๕๕๓). ค่มู อื วิชาภาษาไทย ป.๖ ชว่ งช้นั ท่ี ๒. กรงุ เทพฯ

: เดอะบคุ ส์.
โสภน ปิ่นทอง. (มปป.). คมู่ อื ชว่ ยสอนภาษาไทยประถมปลาย เตรยี มสอบ ป.๖

เขา้ ม.๑. กรุงเทพฯ : SCIENCE CENTER.

ในชวี ิตประจำวันล้วนต้องใชป้ ระโยค
ในการส่ือสารทง้ั ส้ิน ฉะน้ัน รักภาษาไทย

ใช้ภาษาไทยให้ถูกต้อง

ผลิตโดย
นางสาววริศรา มณีโชติ รหสั ๐๓๒
สาขาวิชาภาษาไทย วิทยาลยั การฝกึ หัดครู