เพลงตระนิมิต

เพลงตระนิมิตร

จัดทําโดย

นางสาวพลอยวรินทร วงศา

รหสั 6321163001

ที ม า แ ล ะ ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง เ พ ล ง

ไมปรากฏหลักฐานวาเพลงตระนิมิตเกิด
ขึ้น เมื่อใด ใครเปนผูแตงเพลงและประดิษฐทา
รํา สันนิษฐานวานาจะเกิดขึ้นในสมัยกรุง
ศรีอยุธยา โดยพิจารณาจากการแสดงหนังใหญ
ซ่ึงมีทั้งเพลงหนาพาทยธรรมดาและเพลงหนา
พาทยชั้นสูง ประกอบการแสดง และตระนิมิตก็
เปนเพลงหน่ึงในเพลงหนาพาทยเหลาน้ัน คําวา
“ตระนิมิต” หมายถึง ทํานองเพลงที่มีลักษณะ
เฉพาะอันแสดงถึงความสําเร็จในการเนรมิต
การสราง หรือ การแปลงกาย

เมอ่ื คร้งั พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจาอยู
หวั ทรงจดั การแสดงโขนและละคร เมอ่ื ตวั ละครมี
บทท่ีตอ งแปลงกาย จากกายหนึง่ ไปยงั อกี กายหนงึ่ ป
พาทยจ ะบรรเลงเพลงตระนอน จึงทรงมพี ระราชดาํ ริ

ใหหาเพลงหนาพาทยอ่ืนท่ีเหมาะสมใชในการ
แปลงกายแทน เพลงตระนอนของเดิม จางวาง
ทั่ว พาทยโกศล ไดทูลเกลาฯ เสนอเพลงหนา
พาทยตระนิมิตก็ ทรงพอพระทัย ดังน้ันในการ
แสดงโขนและละครจึงนิยมนําเพลงตระนิมิตมา
ใชสําหรับการ แปลงกายดวยอิทธิฤทธ์ิ ของตัว
ละครทั้งพระ นาง ยักษและลิง

ในป พ.ศ. 2477 รัฐบาลไดต ้ังคณะกรรมการ
พจิ ารณาการแขงขนั แตงเพลงชาติเปน ครง้ั แรก
จางวางทั่ว พาทยโกศล ไดนาํ เพลงตระนิมิตไปดัด
แปลงทาํ นองเปนเพลงชาติไทย สวนเพลงชาติ
แบบสากลเปน ผลงานการประพนั ธข องพระเจน
ดรุ ิยางค (ปติ วาทยกร)จงึ อาจจะกลา วไดวา ใน
ยุคนั้นชาติไทยหรือประเทศสยาม มีเพลงชาติไทย 2
แบบ 2 ทาํ นอง

ตอมาภายหลงั คณะกรรมการ ตดั สินพจิ ารณาเห็น
วา ถามีเพลงชาตสิ องเพลงอาจทาํ ใหค วาม
ศกั ดสิ์ ทิ ธล์ิ ดลง จึงมมี ติใหมี ทางสากลเพลงเดยี ว
คือ แบบทํานองสากลของพระเจนดุริยางค สาํ ห
รับเหตผุ ลในการยกเลกิ เพลงชาติ “แบบไทย”และ
เลอื กเพลงชาตติ ามแบบ “สากล” น้นั ไมป รากฏ
วา มีเหตผุ ลพเิ ศษอ่นื ใด นอกจากความเห็นจาก
หลายฝา ยท่ีเขาใจวา ทํานองเพลงชาติ “แบบไทย”
น้นั อาจจะดูเปน ไทย เกินไป และอาจจะดูเชย
เหมอื นกบั วาไมมีวฒั นธรรม อยางไรก็ตามสําหรบั
เพลงชาตแิ บบไทย ฉบบั ของจางวางทวั่ พาทย
โกศลนัน้ ก็ยังคงมีบรรเลงอยใู นกองดุรยิ างคท หาร
เรือ จนถงึ ป พ.ศ. 2482

ยุคการปกครองโดยนายกรัฐมนตรีจอมพล
ป.พบิ ลู สงคราม มีการเปลยี่ นชอื่ ประเทศจาก คาํ วา
“สยาม” มาเปน “ไทย” ตามนโยบาย “รัฐนยิ ม”
รฐั บาลจึงไดจ ดั ประกวดบทรอ งเพลงชาติ ไทยข้ึน
ใหม ผลการประกวดบทรองเพลงชาติไทยครงั้ นนั้
ไดแก บทรองซ่งึ ประพนั ธโดยนายพันเอก หลวงสา
รานปุ ระพันธ (นวล ปาจณิ พยคั ฆ) ซงึ่ สงเขา
ประกวดในนามกองทพั บก และใหใ ชขบั รอ ง รว ม
กบั ทํานองเพลงชาติไทยของพระเจนดุรยิ างค ไดรับ
รางวลั ชนะเลศิ ซึ่งเปนเพลงชาตทิ ี่ใชรอ ง กันมา
จนถึงปจ จบุ ัน สวนเพลงเพลงชาตไิ ทยจากทํานอง
ตระนมิ ิตจึงเลอื นหายไป

เ พ ล ง ต ร ะ นิ มิ ต

ความหมาย

เพลงตระนิมติ เปน เพลงหนา พาทยชัน้ สูง ทาํ นองเพลง
องอาจสงางามนาเกรงขาท เพราะเปน เรื่องเกยี่ วกับ
ของขลังทางไสยศาสตรแ ละความศักด์ิสทิ ธ์ิ เพลง
ประเภท ตระ มหี ลายเพลงเชน ตระพระปร
คนธรรพ ตระเชิญ ตระเทวาประสทิ ธ์ิ ตระนาฏราช
ตระนารายณบ รรทมสนิ ธุ ตระบองกัน และตระนมิ ิต
เปนตน ใชประกอบกิรยิ าของตัวละครและโอกาสที่
แสดงแตกตา งกัน

ความหมาย

ตามพจนานุกรมฉบบั เฉลิมพระเกยี รติ
พ.ศ. 2530 ไดอธบิ ายวา ตระนิมติ เปนคาํ
สมาสระหวา งคําวา ตระ+นมิ ติ ซึง่ มคี วาม
หมายดังนี้

ตระ เปนคํานาม หมายถึง เพลงไทยชนิดหน่ึง
นิมิต เปน คํากิริยา หมายถงึ นมิ ติ ,ทํา,แปลง,สรา ง

ก า ร รํา ห น้ า พ า ท ย์ เ พ ล ง ต ร ะ

คําวา “ตระ” มาจากคํากริยาใน
ภาษาบาลีวา “ตร” และในภาษาสันสกฤต
วา “ตรฺ” หมายถึง ขามพน ชนะ
อุปสรรค โดยเฉพาะมุงชนะหวงกิเลสหรือ
โอฆะซึ่งมี 4 อยางคือ กาโมฆะ หมายถึง
โอฆะคือกาม ภโวฆะ หมายถึง โอฆะคือ
ภพ ทิฏโฐฆะ หมายถึง โอฆะคือทิฐิ และ
อวิช โชฆะ หมายถึง โอฆะคือวิชา (T.
Rhys David, 1972 : 298 อางถึงใน นัฐ
พงศ โสวัตร, 2538 : 6) รวมหมายถึง
การขามพนและชนะอุปสรรคที่เปนกิเลสทั้ง
หลาย ดังนั้นความหมายของ “เพลง
ตระ” จึงหมายถึง ทํานองเพลงท่ีมี
ลักษณะเฉพาะอันแสดงถึงการขามพน
อุปสรรคและความ ยากลําบาก

โ อ ก า ส ที ใ ช้ เ พ ล ง ต ร ะ นิ มิ ต

การรําหนาพาทยเพลงตระนิมิต เปนการ
รําท่ีใช ในการแสดงอิทธิฤทธิ์ของตัวละคร ใน
โอกาสตางๆ กัน ไดแก

1. ใชใ นการแปลงกายจากรปู หนง่ึ เปลย่ี นไปเปน อกี
รูปหน่ึง เชน มารีศ แปลงเปนกวางทองอนิ ทรชิต
แปลงเปน พระอนิ ทร เปนตน
2. ใชใ นการเนรมติ รา งตนเองใหใหญหรอื เล็กลง
จากรางเดมิ เชน หนุ มานเนรมิตกายใหใ หญเทา
ขนุ เขาสรรพยา เพ่ือคน หาสรรพยามารักษาพระลัก
ษมณ หรอื วริ ญุ จําบงั เนรมิตรา งใหเลก็ เทาไรเขา
แอบซอนในฟองนํา เม่ือคราวหนหี นมุ าน

3. อาจนาํ ไปใชในการประกอบพธิ ีศักดสิ์ ทิ ธ์ิ เพ่ือ
ความสําเร็จในกจิ กรรม ตา งๆ เชน กุมภกรรณลบั
หอกโมกขศักดิ์ ไมยราพหุงสรรพยา พิธคี รอบครู
เปนตน
4. ใชแ สดงความศักดิ์สิทธ์ใิ นการโอมอา นรายเวท
มนตข องผทู มี่ ีอทิ ธิฤทธ์ิ
5. ใชแ สดงอิทธฤิ ทธิ์ในการชุบคนท่ีตายใหฟ น หรอื
ตอ งการทําใหผอู ื่น ถงึ แกความตาย

เปน ท่ีนาสงั เกตวา ในปจจุบนั เพลงตระนิมิต
ใชส าํ หรับตัวละครทีม่ ียศศักด์ิทงั้ ฝาย พระ นาง
ยักษและลิง แตแททจี่ ริงแลวตามประเพณีโบราณ
ของโขน มกี ารกําหนดใชเพลงตา งกนั ในการแปลง
ตวั กลา วคือ

หากตวั โขนเปนมนษุ ย วานร หรอื เทพใชเ พลงหนาพาทยตระนมิ ิต
หากเปนตัวนาง จะใชเ พลงหนาพาทยช ํานาญ
หากเปนอสูร ยกั ษ ใชเ พลงหนาพาทยกระบองกนั

ในกระบวนการราํ ทีเ่ ปนแบบแผนมาแตดง้ั เดิม
นน้ั การรําเพลงตระนิมติ จะรําตอจาก เนือ้ รองที่
บอกเรื่องราว และเม่อื รําตามเน้ือรองจบแลว จงึ
จะราํ เพลงตระนิมิตและตอทายดว ย เพลงรัว เม่ือ
ใกลจะจบเพลงรวั กจ็ ะถงึ จดุ ท่ีสําคญั ของการแสดง
น้นั ๆ เชน ถา เปน การแปลงกาย เมือ่ ดนตรีบรรเลง
ถึงตอนทา ยของเพลงรัว รูปกายทแ่ี ปลงแลว จะออก
มาปรากฏตวั ตอ หนาผชู มบน พ้นื ทีก่ ารแสดง หรือ
ถา เปน ตอนทีช่ ุบคนตายใหฟน ขึน้ มา ชว งทา ยของ
เพลงรัว ตวั ละครท่นี อน (ตาย)อยนู ้ัน จะ
เคลือ่ นไหวตวั เพ่ือส่ือใหรวู าไดฟน คนื ชพี ข้ึนแลว

เ ค รื อ ง ด น ต รี ที ใ ช้ บ ร ร เ ล ง

วงปพาทยเคร่ืองหา

ใชบรรเลงประกอบการแสดงโขน ละคร หนงั
ใหญ และใชใ นพธิ ีกรรม ตาง ๆ

ระนาดเอก

ปใ น

ฆอ งวงใหญ

ฉง่ิ

กลองทดั ตะโพน

ฝ ก หั ด เ บื อ ง ต้ น

ก า ร ถ่ า ย ท อ ด ท่ า ราํ

ตระนิมิตตัวลิง

ผู ถ า ย ท อ ด ท า รําชั น เ รี ย น ใ น ค ว า ม รั บ ผิ ด ช อ บ ข อ ง อ า จ า ร ย์ เ ค ม เ พ ล อ ร์
เพลงตระนิมิตตัวลิง

ว่าทีร.ต. ชัยณังค์ สังฆพรม

ชื อ เ ล่ น บ อ ส อ า ยุ 2 7 ป เ กิ ด เ มื อ วั น ที 1 1 กั น ย า ย น 2 5 3 6
จ บ ก า ร ศึ ก ษ า ร ะ ดั บ ป ริ ญ ญ า ต รี ป ที 5
ณ . วิ ท ย า ลั ย น า ฎ ศิ ล ป จั น ท บุ รี
ป จ จุ บั ญ ทาํ อ า ชี พ ธุ ร ะ กิ จ ส่ ว น ตั ว

ที อ ยู่ 5 2 / 1 ม . 1 ต . บ า ง น า ง อ . พ า น ท อ ง จ . ช ล บุ รี