คาบที่ 3 การเรียนอธิบายกลอนท่านญะซะรีย์

คาบที่ 3 / หน้า 1 จาก 6

‫الإسْ ِتعْاذةْْ ْوْالْبسْ ْمْل ْة‬

อิซตอิ าซะฮ์ และ อลั บัสมะละฮ์

บสั มะละฮ์ คือ การกล่าวบิสม้ิลลา ‫اتفاق‬

อซิ ติอาซะฮ์ คือ การกลา่ ว อะอูซุบ้ลิ ลาฮิมนิ ชั ชัยฏอนิรร่อญีม การเห็นตรงกนั
ทศั นะตรงกนั
--------------------------------------------------------------------
‫اختلاف‬
สำหรบั เร่ืองของ “อิซตอิ าซะฮ์” และ “บัสมะละฮ์” น้ัน อิหมา่ มญะซะรีย์ ไม่พูดถงึ สักนิด
เลย.. อาจเป็นเพราะวา่ บัสมะละฮ์ น้นั เปน็ เรอื่ งทมี่ ที ัศนะทแี่ ตกต่างกนั และบทกลอนน้ีอิหม่ามญะ ไม่ตรงกนั
ซะรีย์ จะยึดเรือ่ งการเห็นตรงกันเปน็ หลกั มากกวา่ การมีทศั นะทแ่ี ตกต่างกนั

ส่วนอิซติอาซะฮ์ ก็ไม่ใช่ส่วนหนึ่งของกุรอ่านแต่เป็นการดุอาก่อนเริ่มอ่านเท่านั้น ท่าน
เลยไม่พูดถงึ แตไ่ ปเรมิ่ ทเี่ ปา้ หมายหลกั ทันที..

ในทัศนะของญุมฮูร (อุลามาอ์ส่วนใหญ่)การอ่านอิซติอาซะฮ์ก่อน เป็นสิ่งที่ส่งเสริมให้ ‫جمهور‬
ปฏบิ ตั ิ “มันดูบ” ทั้งในและนอกละหมาด..
อลุ ามาอส์ ว่ นใหญ่
ตาบีอนี บางท่าน เช่นทา่ นซฟุ ยาน อษั เษารยี ์ และ อะฏออ์ อิบนิ อบี ร่อบาฮ์ และผู้รู้บาง
ท่าน เชน่ ดาวดู อซั ซอฮิรีย์ มีทัศนะวา่ อซิ ติอาซะฮ์ เปน็ วาญบิ จำเป็นต้องอ่านทุก ๆ คร้ังก่อนเริ่ม )ْ‫مندوبْ(سنة‬
อา่ นกรุ อ่าน โดยอ้างวา่ คำส่ังในอายะฮ์
ส่งิ ท่ชี อบใหป้ ฏิบตั ิ
ْ﴾ْ‫﴿فِإذاْق ْرأتْا ْلقرآ ْنْفاست ِعذْ ِباَّل ِلْْ ِمنْال َّشيطا ِنْال َّر ِجي ِْم‬ ทาไดบ้ ญุ ไมท่ าไมไ่ ดบ้ าป
ดังนน้ั เม่ือเจา้ อา่ นอลั กรุอาน ก็จงขอความคุ้มครองต่ออัลลอฮใ์ ห้พ้นจากชยั ฏอนที่ถกู สาปแช่ง
‫وا ِج ْب‬
(ซเู ราะฮ์ อนั นะฮ์ล : 98)
ส่ิงทต่ี อ้ งปฏบิ ตั ิ
เปน็ คำส่งั (‫)أمر‬วาญิบ.. ทาไดบ้ ญุ ไม่ทาไดบ้ าป

แต่ ‫جمهور‬กต็ อบวา่ ทุก ๆ คำส่งั ไม่จำเปน็ ต้องวาญิบ.. ทา่ นอบิ นุ ซิรนี มีทัศนะว่าครงั้ หนง่ึ ในชวี ิตเป็น
วาญบิ นอกนัน้ เป็น “มันดูบ” ..

คาบที่ 3 / หน้า 2 จาก 6

ทั้งหมดนี้เป็นเรือ่ งของฮุกุม ชัรอีย์ ‫ رش ْع‬แต่จะยังไงก็ตาม ในทัศนะของนักวชิ าการด้าน ‫مذْه ْب‬
การอ่าน “กุรรออ”์ ‫ْقراء‬คือวาญบิ ในทุก ๆ ครั้งกอ่ นเร่ิมอ่าน (‫)واجبْعر ْف‬..
ทศั นะ
มีคนถาม ‫(ْابنْالهمام‬ซง่ึ เป็น‫وكيل‬ของْ‫ )مذهبْحنف‬วา่ ทำไม ‫ فاستع ْذْبالله‬ถึงไม่เป็น
วาญบิ ท้งั ท่ีมนั เป็นคำสง่ั ‫ أمر‬เขาตอบวา่ ไมร่ .ู้ .

ในْ‫ تفس ْيْمظهري‬มคี ำตอบอยวู่ า่ ..

1. อิบนุอับบาส ร่อฎิยัลลอฮุอันฮุ รายงานว่าหลังจากท่านนบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิ
วะซลั ลมั ตนื่ นอนเพื่อละหมาดยามค่ำคืนทา่ นนบจี ะมองท้องฟา้ แล้วอ่านอายะฮ์

ْ﴾ْ ْ...ْْ‫﴿ِْإ َّنْ ِفْخ ْل ِقْال َّسماوا ِتْْواْلر ْضْواخ ِتَل ِفْال ّلي ِلْوال َّنهْارَْليا ٍتْأْلو ِلْاْل ْلبْا ِب‬
‫( سورةْٰالْعمران‬อา่ นจนจบซเู ราะฮ์)โดยไม่ได้อา่ นอซิ ตอิ าซะฮ์

2. อนัสร่อฎิยัลลอฮุอันฮุ รายงานว่านบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมได้อ่านซูเราะฮ์ อัล
เกาษรั โดยไมไ่ ดเ้ รมิ่ ด้วยอิซตอิ าซะฮ์ (ใน‫)صحيحْمسلم‬

การอา่ นอซิ ตอิ าซะฮ์ ทดี่ ีทส่ี ุดคอื

ْ‫أعوذْ ِباَّلِْلْ ِمنْْال َّشيطا ِنْال َّر ِجي ِم‬

เพราะ ‫(ْاوف ُْق‬ใกลเ้ คยี ง)กบั ‫أمر‬ในซเู ราะฮ์ อันนะฮ์ล ‫ْسورةْالنحل‬ทสี่ ดุ ..

อนั ดับ2คือ

‫أعوذْ ِباَّلِلْال َّس ِميعْا ْلع ِلي ِْمْ ِم ْنْال َّشيطا ِنْال َّر ِجي ِْم‬

(ทัง้ 2วธิ ีอ่านนีม้ ีในฮาดษี )..

คำอิซตอิ าซะฮ์ ยงั มีอกี หลายแบบ เช่น
ْ‫أعوذْ ِبك ِلما ِتْاَّل ِلْْال َّتا َّما ِتْ ِم ْنْ ر أشْماْخلق‬

ْ‫أعوذْ ِب ْكْ ِم ْنْهمزا ِتْال َّشيا ِطيْْ وأعو ْذْ ِبكْر أ ْبْأ ْنْيحضو ِْن‬
แต่ทใี่ ช้อา่ นกอ่ นเริ่มกรุ อ่านคอื 2อันแรก..

คาบที่ 3 / หน้า 3 จาก 6

ทัศนะของนักวิชาการฟิกฮ์ และ นักวิชาการด้านการอ่านทั้งหมด บอกว่าอันแรกดีที่สุด
แตท่ ศั นะของนักวชิ าการด้านหะดีษบอกว่าอนั สองดีท่ีสดุ เพราะมีสายรายงานท่ีดกี ว่า..
แต่ในความเป็นจริงคือส่วนใหญ่ผู้คนจะใช้อันแรกกัน.. หรือจะใช้อันไหนก็ได้แม้กระทั่ง
หากใครอ่านนอกจาก 2 อันนกี้ ย็ งั ถอื วา่ ปฏบิ ตั ติ ามฮกุ ุม ‫ فاستعذْبالله‬ดว้ ย

ท่านอิหม่ามซะคอวีย์ บอกว่าการอ่านอิซติอาซะฮ์ อันแรกเป็น ‫ اجماع‬เพราะสมัยก่อน
พวก‫ماهرين‬ทง้ั หมดอ่านแต่อนั แรก แตْ่‫ امامْجزري‬ตอบกลับวา่ ไม่ใชْ่‫ اجماع‬เพราะในฮาดีษยังมี
บอกถงึ อันท่ีสองด้วย(แลว้ จะเรียกวา่ เป็น ‫ اجماع‬ไดอ้ ย่างไร)

ส่วนประเด็น ในการอ่านอซิ ติอาซะฮ์ ‫ِ ًّشا‬
เก่ยี วกบั การอ่าน ‫ رِ ًّسا‬และ ‫ َج ْهرا‬มีทศั นะดังน.ี้ .
ซ่อนเรน้ , แผ่วเบา
• สำหรับนอกละหมาด
‫ استعاذة‬จะตามการอ่าน ถ้าดังก็ดัง, ถ้าเบาก็เบา หรือหากใครจะอ่านขัดแย้งก็ได้ แต่ไม่ ‫جه ْرا‬
สมควรทำ..
เพราะ‫استعاذة‬เป็นสญั ญาณเคร่อื งหมายการอ่าน เปิดเผย, ดงั ชดั
เปรียบด่ังตักบีร่อตุ้ลอิหรอมซึ่งเป็นสัญญาณเครื่องหมายว่าละหมาดได้เริ่มขึ้นแล้ว เพ่ือ
มะมมู จะไดร้ ทู้ นั .. ‫ِْقراء ْة‬

เชน่ เดียวกนั หากมผี ูฟ้ งั อย่ดู ว้ ยผฟู้ งั จะไดร้ วู้ ่าการอ่าน กำลงั จะเร่ิมแลว้ จะไดป้ ฏิบัติตามอายะฮ์ การอ่าน
ْ﴾ْ‫﴿ْوِإذاْقر ْئْا ْلقرآنْْفاست ِمعواْلهْوأن ِصتواْلع ّل ُكمْترحمو ْن‬
“และเมอ่ื อัลกุรอานถกู อ่านขึ้น กจ็ งสดบั ฟังอลั กรุ อานนั้นเถดิ และจงนิง่ เงียบ ‫ِشْعا ْرْجْشعا ِئ ْر‬
เพ่อื ว่าพวกเจา้ จะได้รบั การเอ็นดเู มตตา” (ซเู ราะฮ์ อลั อะรอฟ : 204)
เครอื่ งหมาย
สญั ลกั ษณ์

คาบที่ 3 / หน้า 4 จาก 6

หากเร่ิมการอ่านเลย ผู้คนอาจไม่ทันฟังกุรอ่านบางส่วนในช่วงเริ่มต้น เพราะฉะนั้นใน
กรณีมีผู้คนฟงั อย่ดู ้วยจะตอ้ งอา่ นดงั ..

• สำหรบั ในละหมาด.. ‫كتابْالام‬
ทัศนะของอิหม่ามชาฟิอยี ์ รอ่ ฮิมะฮลุ้ ลอฮ์ มี 2 ทัศนะ
ทัศนะที่ 1 ใน กิตาบบุ้ลอุมม์ ْบอกว่าอ่านดังก็ได้อ่านเบาก็ได้ ถูกต้องทั้งสองโดยไม่ได้ กติ าบุ้ลอุ้มม์
บอกวา่ อนั ไหนดกี วา่ หนังสือฟกิ ฮ์ ของท่าน
ทศั นะที่ 2 ใน ‫ كتابْالاملاء‬บอกว่าให้อ่านดัง..
แต่ปจั จุบนั น้ี มัสฮับชาฟิอยี ์ ก็ฟตั วามขี ้อชี้ขาดให้อ่านเบาเทา่ นัน้ .. อหิ มา่ มชาฟิอยี ์

ทัศนะของอิหม่ามอบูฮะนีฟะฮ์ ร่อฮิมะฮุ้ลลอฮ์ บอกว่า เพราะ‫ْاستعاذة‬ไม่ใช่ส่วนของกุ
รอา่ นจึงตอ้ งอ่านเบาเทา่ นั้น..

ทัศนะของอิหม่ามมาลิก ร่อฮิมะฮุ้ลลอฮ์ บอกว่า ให้อ่านเบาเฉพาะในเดือนรอมฎอน
เพราะเปน็ ‫ مسنون‬นอกน้ันไม่เป็น‫مسنون‬..

หมายเหตุ

ไม่ว่าใครจะยึดว่าْ‫ْاستعاذة‬เป็นวาญิบหรือซุนนะฮ์ก็ตาม แต่ในภาคปฏิบัติคือทุกคนควร
อา่ น ไมว่ า่ จะเป็นในละหมาดหรอื นอกละหมาด, จะดงั หรอื จะเบา.

คาบที่ 3 / หน้า 5 จาก 6

ประเดน็ เรอื่ งของ ‫ البسملة‬บัสมะละฮ์มดี ังนี้

• จำเป็นต้องอ่าน‫ بسمْالله‬ในช่วงเริ่มต้นซูเราะฮ์ แต่ถ้าเริ่มจากกลางซูเราะฮ์ก็
แล้วแตว่ า่ จะอ่านหรือไม่อ่าน..

• การเริ่มอ่านกุรอ่านจากเริ่มต้นซูเราะฮ์อัตเตาบะฮ์ْ‫ سورةْالتوبة‬นั้นมีฮุกุม ‫جمهور‬
เดียวกับการเริ่มจากกลางซูเราะฮ์ ... เพราะมีหลายทัศนะบอกว่า ‫سورةْالتوبة‬
เปน็ ส่วนหนึ่งของซูเราะฮอ์ ัลอัมฟาล‫سورةْاْْلنفال‬ อลุ ามาอส์ ว่ นใหญ่

• ทศั นะของ‫جمهور‬คอื ไมใ่ ห้อา่ นْ‫ بسملة‬เด็ดขาด..

ท่านอหิ มา่ มซะคอวีย์ ร่อฮมิ ะฮลุ้ ลอฮ์ มีทศั นะวา่ ให้อ่าน‫ بسمْالله‬ในชว่ งเร่มิ ของْ‫سورة‬
‫ التوبة‬ได้เพราะสาเหตุ(‫) ِع ّلت‬ที่ไม่เริ่ม‫ْسورةْالتوبة‬ด้วย‫ بسمْالله‬ก็เพราะอัลลอฮ์กำลังโกรธกริ้ว
พวกมุชรีกนี ..

การกล่าว บิสมิ้ลลาฮ์ เป็นการกล่าวถึงความเมตตาของพระองค์ จึงไม่เหมาะที่จะอ่าน
พร้อมอายะฮท์ ่มี าด้วยความโกรธ..

ถึงแม้ว่าทัศนะของอิหม่ามซะคอวีย์ ร่อฮิมะฮุ้ลลอฮ์ จะเป็นทัศนะที่ดีแต่ไม่มีใครนำมา
ปฏิบัตเิ พราะไม่ใชท่ ศั นะท่ีเปน็ อจิ มาอ์

• หลังจากอา่ น ‫ سورةْاْلنفال‬หรอื ‫ سورة‬ใดกต็ าม
หากต้องการอา่ น ‫ سورةْالتوبة‬ตอ่ , จะไมม่ กี ารอา่ น ‫ بسمْالله‬เด็ดขาด..

• หลังจากอ่าน‫ سورةْاْلنفال‬หากอ่าน‫ سورةْالتوبة‬ตอ่
สามารถอา่ นได3้ วธิ ี.. ‫سكتة‬،‫وصل‬،‫وقف‬..

คาบที่ 3 / หน้า 6 จาก 6

• ในกรณีการอ่านเริ่มจากกลางซูเราะฮ์, ซึ่งจะอ่าน‫ بس ْمْالله‬หรือจะไม่อ่านก็ได้
นัน้

• หากอา่ น‫ بسمْالله‬ด้วยมี2วธิ ี คือ‫فصلْكل‬และْ‫وصلْاولْفصلْثان‬..

จากทง้ั 2วิธีนี้ ‫ بسمْالله‬จะแยกออกจากกลางซูเราะฮ์..

• เน่ืองจากกรณีน้ีมี 2 ทัศนะ บางว่าให้อ่านْ‫ بسمْالله‬และบางว่าไม่ใหอ้ ่าน.. ‫مْحْ ْل‬
ไม่ให้อ่าน เป็นทัศนะของอะลุ้ลมักริบ พวกเขาเลือกที่จะไม่อ่านเพราะว่ากลางซูเราะฮ์ สถานท่,ี ตาแหน่ง
ไม่ใช่ ‫( ْمحل‬สถานท)่ี ของ‫بسمْالله‬, สถานทขี่ องْ‫ بسمْالله‬คอื เรม่ิ ต้นซูเราะฮ์..
‫أ ْهلْ ْم ْغْر ْب‬
ที่ให้อ่าน เป็นทัศนะอื่นทั้งหมดที่นอกจากอุลามาอ์สเปน พวกเขาเลือกที่จะอ่านเพราะมี ‫جْمهوْرْمغارب ْة‬
ฮาดีษบทหนง่ึ บอกว่า..
ซงึ่ ปัจจุบันนี้ก็คือประเทศ
((‫ْْأجذ ْم‬/ْ‫ْأْقطع‬/ْ‫)) ُك ْلْأم ْرْ ِذ ْيْبا ٍلْْ ْلْيبد ُْأْ ِفي ِْهْ ِب ِبس ِْمْاللِهْْفه ْوْأب ْي‬ โมรอ็ คโคแตใ่ นอดตี อยู่ใน
เขตของเมืองอันดาลสุ
ทกุ ๆ การงานทีส่ ำคัญหากไม่ได้เร่ิมการงานดว้ ย‫ بسمْالله‬การงานนั้นจะถูกตัดขาด(จาก
ความบารอกตั ).. ดังน้นั การอา่ นْ‫ بسمْالله‬จึงเป็น ‫ْمستحب‬และบารอกะฮ์.. ประเทศสเปน และ
ณ ที่น้หี มายถงึ อุลามาอ์

สเปน

ในเมอ่ื มี 2 ทัศนะวา่ ให้อา่ นและไมใ่ ห้อา่ น,
ดังนัน้ ‫امامْجزري‬จึงเลอื กเสน้ ทางสายกลาง, คือให้อ่าน แต่อา่ นแยก ‫فصل‬